Gujarati Sahitya Kosh Part 01

Author(s): Jayant Kothari, Jayant Gadit, Chandrakant Sheth, Raman Soni
Publisher: Gujrati Sahitya Parishad

Page 476

સદાચિ(ગણિ) [ઈ. ૧૭૧૦માં હયાત]: જૈન સાધુ, પુણ્યરુચિની (મુ.) પણ મળે છે. આંતરબાહ્ય પ્રમાણોને લક્ષમાં લેતાં ૩૬ કડવાંનું પરંપરામાં નિત્યરુચિના શિષ્ય. ‘સંગ્રહણીપ્રકરણ ઉપર સ્તબક (ર.ઈ. ‘સભાપર્વ’ વિષણુદાસની અધિકૃત રચના જણાય છે. ૧૭૧૦, સ્વહસ્તાક્ષરવાળી પ્રત)ના કર્તા.
બીજું ૨૦ કડવાંનું ‘સભાપર્વ” નામછાપ વિરુદાસની બતાવે છે. સંદર્ભ : મુપુગૃહસૂચી.
[પા.માં.. અને રચનાસમય પણ ઈ. ૧૫૬૧/સં. ૧૬૧૩, જેઠ-૧૨, મંગળવાર
આપે છે, તેમ છતાં એ વિષષ્ણુદાસની અધિકૃત રચના જણાતી નથી. સદાશંકર : આ નામે ૫ કડીની અંબામાતાનો ૧ ગરબો (મુ.) તથા
કૃતિમાં આશરે ૧૧ વખતે એટલે કે મોટાભાગનાં કડવાંમાં કવિની વડોદરાનિવાસી સદાશંકરને નામે ૯ કડીનો ચલ્લરાજાનો ગરબો
નામછાપ મળે છે. આ લઢણ ખંભાતના વિષણુદાસનાં અન્ય આખ્યા(મ.) મળે છે. આ કૃતિઓના કર્તા એક જ છે કે જદા તે નિશ્ચિત નોમાં નજરે પડતી નથી. કૃતિની રચનાસમય પણ વાર, તિથિ, માસ થતું નથી.
સાથે મેળમાં નથી. સંપાદકની નોંધ પરથી લાગે છે કે કૃતિની પ્રત કૃતિ: ૧. નકાસંગ્રહ, ૨. શ્રીમદ્ ભગવતીકાવ્ય, પ્ર. દામોદર ઘણી અર્વાચીન છે. આ બધાં કારણોને લક્ષમાં લેતાં પ્રસ્તુત કૃતિ દાજીભાઈ, ઈ. ૧૮૮૯ (સં.).
શ્રિ.ત્રિ. ખંભાતના વિષ્ણુદાસની હોવાની સંભાવના ઓછી છે.
કે. કા. શાસ્ત્રીએ પ્રસ્તુત કૃતિ ખંભાતના કવિ શિવદાસની હોવા સદાશિવ-૧ [ઈ. ૧૯૨૬માં હયાત] : ૧૫ કડવાંની ‘સગાલ શાહ
સંભાવના વ્યકત કરી છે, પરંતુ એ માટે કોઈ ચોક્કસ આધાર નથી. (૨ ઈ. ૧૬૨૬) નામે કૃતિના કર્તા.
જિ.ગા.] સંદર્ભ: ગૂહાયાદી.
[.ત્રિ.]
સમધર : જઓ સમુધર. સદાશિવ-૨
]: ૧૯ કડીના ‘બહુચરમાતાનો ગરબો'(મુ) તથા અન્ય ગરબા-ગરબીના કર્તા.
સમથધ્વજ(ઉપાધ્યાય) [ઈ. ૧૬મી સદી મધ્યભાગી : જૈન શ્વેતાંબર કૃતિ : ૧. અંબિકાકાવ્ય તથા શકિતકાવ્ય, પ્ર. બુકસેલર સાકરલાલ સાધુ. ‘સીતાસતી-ચોપાઈ (ર.ઇ.૧૫૫૫) તથા ૧૫ કડીની ‘પાબુલાખીદાસ, ઈ. ૧૯૨૩ (ત્રીજી આ.); ૨. શ્રીમદ્ ભગવતી કાવ્ય, નાથ-ફાગુ' (ર.અ. ૧૫૫૮ પહેલાં) એ કૃતિઓના કર્તા. પ્ર. દામોદર દાજીભાઈ, ઈ. ૧૮૮૯,
સંદર્ભ : ૧. ગુસારસ્વતો; ૨. પ્રાકારૂપરંપરા; []૩. જૈમૂકવિઓ: સંદર્ભ: ગૂહાયાદી [2.ત્રિ] • ૩(૧);૪.મુથુગૃહસૂચી.
પિા.માં.]
સબળદાસ [ઈ. ૧૯મી સદીના પૂર્વાર્ધી: લોકાગચ્છના જૈન સાધુ. સમયાનપાન ઈિ. ૧૬૭૫/૧૬૮૧માં હયાત]: ખરતરગચ્છના જૈન ‘ત્રિલોકસુંદરી-ચોપાઈ' (૨.ઇ. ૧૮૨૧) અને રાજસ્થાની ભાષામાં સાધુ. સમયસુંદરની પરંપરામાં રાજસોમના શિષ્ય. ૧૩ કડીની ‘સુસઢ‘તિલોકસુંદરી-વર્ણન” (૨.ઇ.૧૮૩૬)ના કર્તા.
ચોપાઈ (ર..૧૬૭૫/૧૬૮૧)ના કર્તા. ૧૫ કડીની ‘હરિકેશીમુનિની સઝાય’(મ.) મળે છે. તેના કર્તા સંદર્ભ : જેન્કવિઓ: ૩(૨).
[પા.માં.] પ્રસ્તુત સબળદાસ હોવાની શકયતા છે. કૃતિ: જૈસમાલા(શા) : ૨.
સમયષભ [ઈ. ૧૪૧૯ પછી]: ખરતરગચ્છના જૈન સાધુ. ઐતિસંદર્ભ : ૧. દેસુરાસમાળા; S૨. જૈનૂકવિઓ: ૩(૧, ૨); ૩.
હાસિક વસ્તુ ધરાવતા ૪૫ કડીના “જિનભદ્રસૂરિ-પાટ્ટાભિષેક-રાસ હેઑશાસૂચિ: ૧.
(૨.ઈ.૧૪૧૯ પછી)ના કર્તા. [પા.માં.]
સંદર્ભ: ૧. મરાસસાહિત્ય; ] ૨. જૈન સત્યપ્રકાશ, માર્ચ સબલસિંહ [ઈ. ૧૮૦૫માં હયાત]: ખરતરગચ્છના શ્રાવક “વીસી’ ૧૯૩૮–શ્રી જિનભદ્રસૂરિરાસ-સાર, અંગરચંદ ભં. નાહટા; [૧૩. (ર.ઇ.૧૮૦૫). ૧૮૬૧, વૈશાખ સુદ ૩)ના કર્તા.
જૈનૂકવિઓ: ૩(૨). ,
[પા.માં.] સંદર્ભ: ૧. ગુસાઇતિહાસ: ૨; ] ૨. જૈનૂકવિઓ: ૩(૧).
[પા.માં.]
સમયપ્રમોદ(ગણિ) [ઈ. ૧૬મી સદી અંતભાગ-ઈ. ૧૭મી સદી
પૂર્વાધ: ખરતરગચ્છના જૈન સાધુ. યુગપ્રધાન જિનચંદ્રસૂરિ (ઈ. સભાચંદ [ઈ. ૧૭૧૧માં હયાત]: ખરતરગચ્છની વેગડ શાખાના ૧૫૯૩)ની હયાતીમાં તથા રાયસિંહના રાજ્યકાળ (ઈ. ૧૫૭૩જૈન સાધુ. જિનચંદ્રસૂરિની પરંપરામાં ધર્મચંદના શિષ્ય. ૧૬૧૧)માં હયાત. જિનચંદ્રસૂરિની પરંપરામાં જ્ઞાનવિલાસના શિષ્ય. જ્ઞાનસુખડી' (ર.ઇ.૧૭૧૧/સં. ૧૭૬૭, ફાગણ સુદ ૭, રવિવાર) વિવિધ ગેય ઢાળમાં રચાયેલી અને વિસ્તૃત પ્રાસબંધો અને ધૂવાએ ગદ્યકૃતિઓના કર્તા.
ઓને કારણે નોંધપાત્ર બનેલી ‘આરામશોભા-ચોપાઈ (ર.ઈ.૧૫૯૫), સંદર્ભ: જૈનૂકવિઓ: ૩(૨).
[પા.માં.. ૯૬ કડીનો ‘નમિરાજિમતી-રાસ (ર.ઇ.૧૬૦૭), ૬૯ કડીની ‘જિનચંદ્ર
સૂરિ/યુગપ્રધાનનિર્વાણ-રાસ’ (ર.ઈ. ૧૬૧૪ પછી; મુ.), પર૯ કડીની સમાપર્વ: મહાભારતના સભાપર્વના પ્રસંગોને સંક્ષિપ્તમાં વર્ણવતું “ચઉપવી-ચોપાઈ' (ર.ઈ.૧૬૧૭/સં. ૧૬૭૩, આસો સુદ ૨, ખંભાતના કવિ વિષ્ણુદાસને નામે ૨૦ કડવાંનું આ નામનું ગુરુવાર, સ્વલિખિતપ્રત) અને ૧૭ કડીના ‘વરકાણાપાર્શ્વનાથઆખ્યાન(મુ.) મળે છે. આ જ વિષણુદાસકૃત ૩૬ કડવાંનું ‘સભાપર્વ’ સ્તવન’ના કર્તા. . સદાચિ(ગણિ) : સમયપ્રમોદ(ગણિ)
ગુજરાતી સાહિત્યકોશ : જ.
www.jalnelibrary.org