Gujarati Sahitya Kosh Part 01

Author(s): Jayant Kothari, Jayant Gadit, Chandrakant Sheth, Raman Soni
Publisher: Gujrati Sahitya Parishad

Page 529

કૃતિ: પુરાતત્ત્વ, એપ્રિલ ૧૯૨૩–“ગિરનાર-ચૈત્યપરિપાટી', સંદર્ભ: ૧. ઇતિહાસની કેડી, ભોગીલાલ સાંડેસરા, ઈ. ૧૯૨૫બહેચરદાસ જી. દોશી.
રિ.ર.દ.] “આપણું લોકવાર્તા વિષયક પ્રાચીન સાહિત્ય; ૨. ગુસામધ્ય; ૩.
જેસાઇતિહાસ; ૪. મસાપ્રવાહ;] ૫. જૈનૂકવિઓ: ૧, ૩(૧); ૬. હેમહંસ(ગણિી-૨ [ઈ. ૧૫મી સદી મધ્યભાગ]: તપગચ્છના જૈન મુપુગૃહસૂચી; ૭. રાપુહસૂચી :૪૨૮. રાહસૂચી : ૧. [.ર.દ.] સાધુ. સોમસુંદરની પરંપરામાં મુનિસુંદરના શિષ્ય. જયચંદ્ર અને ચારિયરનગણિ એમના વિદ્યાગુરુ હતા. નમસ્કારની વિસ્તૃત વ્યાખ્યા હોથી[
]: રવિભાણ સંપ્રદાયના કવિ. નેકનામ ઉપરાંત નમસ્કારનો પ્રભાવ વર્ણવતી ૬ કથાઓ સહિત તેનું માહાસ્ય ગામના સંધી મુસલમાન સુમરા જીવા/સિકંદરના પુત્ર. મોરારસાહેબતાવતા નમસ્કાર-બાલાવબોધ' (ર.ઈ. ૧૪૪૪; મુ.) તથા ‘પડાવશ્યક બના નાદશિષ્ય. તેમના પૂર્વજો ધ્રોળરાજ્યની સૈનિક તરીકેની નોકરી બાલાવબોધ' (ર.ઈ. ૧૪૪૫) એમની ગુજરાતી કૃતિઓ છે. ઉપરાંત મૂકી ખંભાળિયામાં ખેડૂત તરીકે આવેલા. હોથી ઉંમરલાયક થતાં ઉદયપ્રભસૂરિકૃત ‘આરં સિદ્ધિ’ પર વૃત્તિ (ર.ઈ. ૧૪૫૮) તથા માતાપિતાને મજૂરીમાં મદદ કરતા ને ખંભાળિયામાં ધર્મકાવડ ફેરહેમવ્યાકરણમાં આપેલ ૫૭ ન્યાયોમાં બીજા ૮૪ ઉમેરી કુલ ૧૪૧ વતા. મોરારસાહેબ પાસે દીક્ષા લેવાથી ને હિંદુમંદિરોમાં ભજન ન્યાયની પરિભાષાનો સંગ્રહ કરી તેના પર ‘ન્યાયામંજુષા’ નામની ગાવાને કારણે એમને કુટુંબ ને પોતાના સમાજ તરફથી સારી એવી વૃત્તિ તેમજ એ વૃત્તિ પર ન્યાસ (ર.ઈ.૧૪૬૦) જેવા સંસ્કૃત ગ્રંથો કનડગત થઈ હતી એમ કહેવાય છે. ઈ. ૧૮૪૯માં અફીણ પીવાથી પણ એમણે રચ્યા છે.
તેમનું અવસાન થયું એમ મનાય છે. કૃતિ: નસ્વાધ્યાય (સં.).
દાસ હોથી'ની છાપથી અંકિત અનેક ભજનો-પદો (મુ.) તેમણે સંદર્ભ : ૧. ઇતિહાસની કેડી, ભોગીલાલ સાંડેસરા, ઈ. ૧૯૪૫- રચ્યાં છે. આ ભજનો ને પદોમાં નિરાડંબરી અને વેધક વાણીમાં નરસિહ પૂર્વેનું ગુજરાતી સાહિત્ય'; ૨. પ્રાચીન ગુજરાતી સાહિત્યમાં આત્માનુભવની મસ્તી પ્રગટ થાય છે. આ પદોમાં ઈશ્વરના કશા સમાજજીવન, બાબુલાલ મ. શાહ, ઈ. ૧૯૭૮; ૩. જૈસાઇતિહાસ, નામવિશેષ, પંથસંપ્રદાયના ઇશારા કે પૌરાણિક ઘટના, દેવદેવી કે [] ૪. આલિસ્ટઑઇ : ૨; ૫. જૈનૂકવિઓ : ૧, ૩(૧); ૬. વ્યકિતના ઉલ્લેખ વગર એકોપાસનાનો બોધ કરવામાં આવ્યો છે. મુપુગૃહસૂચી; ૭. હજૈજ્ઞાસૂચિ: ૧.
રિ.ર.દ.] તથા સમાજનાં દંભ અને પાખંડ પર પ્રહારો ત્યાં છે.
કૃતિ : ૧ ભસાસિંધુ; ૨. યોગદાન્ત ભજનભંડાર, પ્ર. પ્રેમવંશ હેમાણંદ ઈિ.૧૬મી સદી ઉત્તરાઈ–ઈ. ૧૭મી સદી પૂર્વાર્ધ]: ખરતર- ગોવિંદજીભાઈ પુરષોત્તમદાસ, ઈ. ૧૯૭૬ (ચોથી આ.); ૩. રવિગચ્છના જૈન સાધુ. હર્ષપ્રભની પરંપરામાં હીરકલશની શિષ્ય. ૨૨ ભાણસંપ્રદાયની વાણી, પ્ર. મંછારામ મોતી, સં. ૧૯૮૯; ૪. સત૨૩ કડીની ‘અંગસ્કૃણાવિચાર-ચોપાઈ' (ર.ઈ. ૧૫૮૩/સં. ૧૬૩૯, વાણી (સં.); ૫. સોસંવાણી (રૂં.).
- ૧૦), ‘વેતાલ-પચીસી' (ર.ઈ. ૧૫૯૦/સં. ૧૬૪૬,- સંદર્ભ: ૧. આનુસંતો; ૨. રામકબીરસંપ્રદાય, કાન્તિકુમાર ભટ્ટ, ઇન્દ્રોસવદિન), ‘ભોજપ્રબંધ' પર આધારિત ‘ભોજચરિત્ર-રાસ’ (ર. ઈ. ૧૯૮૨; ૩. સૌરાષ્ટ્રના સંતો, દેવેન્દ્રકુમાર કા. પંડિત, ઈ.૧૯૬૧. ઈ. ૧૫૯૭/સં. ૧૬૫૪, કારતક(પહેલો) વદ અમાસ (દિવાળીદિન), ‘દશાર્ણભદ્ર-ભાસ' (ર.ઈ. ૧૬૦૨/સં. ૧૬૫૮, કારતક સુદ ૧૫) હોસજી [
]: પદોના કર્તા. તથા રાજસ્થાની ભાષાની છાંટ ધરાવતી “હરિયાલી’ના કર્તા.
સંદર્ભ: ગૂહાયાદી.
૫૦૦: ગુજરાતી સાહિત્યકોશ
હેમહંસ(ગણિી -૨: હોસજી