Gujarati Sahitya Kosh Part 01

Author(s): Jayant Kothari, Jayant Gadit, Chandrakant Sheth, Raman Soni
Publisher: Gujrati Sahitya Parishad

Page 527

કાજા.)
સં] ફોમ
રત્નાકર-છંદ' (.ઈ. ૧૭મી સદી)ના કર્તા.
હેમરતન : આ નામે ૨૦ કડીની ‘ગણેશ-છંદકૃતિ મળે છે. તેના સંદર્ભ : ૧. જેસાઇતિહાસ;] ૨. મુમુગૃહસૂચી. રિ.ર.દ. કર્તા કયા હેમરતન છે તે સ્પષ્ટપણે કહેવું મુશ્કેલ છે. હેમચંદ્રવિજય [
]: ‘પંચપરમેષ્ઠી-સ્તુતિ (મુ.)ના કર્તા. પી. , મા લઇ સંદર્ભ : ડિકેટલૉગભાવિ. ૨૦
રિ.૨.દ] કૃતિ : જૈન ધર્મપ્રકાશ, માગશર ૨૦૨૧.
[કી.જો.] હેમરત્નસૂરિ) [ઈ. ૧૬મી સદી ઉત્તરાર્ધ : પૂર્ણિમાગચ્છના જૈન હેમજી(ઋષિ) [ઈ. ૧૬૪૦માં હયાત] : લોકાગચ્છના જૈન સાધુ. સાધુ. દેવતિલક-જ્ઞાનતિલક-પમરાજશિષ્ય. “લીલાવતી ચોપાઈ' (ર.ઈ. પક્કજી/પક્કરાજ-કૃષ્ણદાસ-કલ્યાણ(મુનિ) (ઈ.૧૬૧૭)ના શિષ્ય. ‘મહા- ૧૫૪૭), ‘શીલવતી-કથા” (૨. ઈ. ૧૫૪૭), ૬૯૬ કડીની ‘મહિપાલવીરજિન-સ્તવન (લે. ઈ. ૧૬૪૦)ના કર્તા.
ચોપાઈ' (ર.ઈ. ૧૫૭૭૮૦), ૯૧૭૯૨૨ કડીની ‘ગોરાબાદલ-કથા સંદર્ભ : ૧. જૈમૂકવિઓ: ૧; ૨. મુપુગૃહસૂચી. રિ.ર.દ.] પદમણી-ચોપાઈ' (ર.ઈ. ૧૫૯૧) તથા જૈન પરંપરા અનુસાર રામહેમતિલક(સૂરિ)શિ[
]: જૈન. ૪૦ કડીનાં હેમ- રોતાની કથાનું દુહા, ચોપાઈ અને વિવિધ દેશીઓની ઢાળમાં નિરૂતિલકસૂરિ-સધિ (મુ.)ના કર્તા.
પણ કરતી ૭ સર્ગની “સીતા-ચરિત્ર–એ કૃતિઓના કર્તા. ‘લીલાવતી
ચોપાઈ’ અને ‘શીલવતી-કથા' એક જ કૃતિ હોવાની સંભાવના છે. સંદર્ભ: જૈમગૂકરચનાઓં: ૧.
સંદર્ભ : ૧. ગુસાઇતિહાસ: ૨; ૨. ગુસારસ્વતો; ૩. જેસાહેમદાસ : જુઓ હીમો –૧.
ઇતિહાસ; ] ૪. ફારૈમાસિક, જાન્યુ.-માર્ચ ૧૯૪૧–‘ચિતોડની ગઝલ હેમખ્વજ [ઈ. ૧૪૯૪માં હયાત : સંભવત: ખરતરગચ્છના જૈન અને સંક્ષિપ્ત ઇતિહાસ', કાંતિસાગરજી;] ૫. આલિસ્ટઑઇ : ૨; સાધુ. ૧૬ કડીની ‘જૈસલમેર-ત્યપરિપાટી' (ર.ઈ.૧૪૯૪/સં.૧૫૫૦, ૬, જેણૂકવિઓ : ૧, ૩(૧); ૭. ડિકૅટલૉગભાવિ; ૮. મુગૃહસૂચી; માગશર)ના કત.
૯. લીંહસૂચી: ૧૦. હજૈજ્ઞાસૂચિ: ૧.
રિ.ર.દ.] સંદર્ભ : ૧. જૈન સત્યપ્રકાશ, જાન્યુ. ૧૯૪૬–“જેસલમેર કે
હેમરન સુરી)શિષ્ય [ઈ. ૧૬મી સદીનો આરંભ] : આગમગચ્છના જૈન ભંડારોં કે અન્યત્ર અપ્રાપ્ય ગ્રંથોંકી સૂચી', અગરચંદ નાહટા;
જૈન સાધુ. ૨૧ કડીની, અંતરયમકવાળા દુહામાં રચાયેલી તથા [] ૨. જેમણૂકરચના: ૧.
રિ.ર.દ.]
ઝડઝમક્યુત વર્ણનોવાળી હેમરત્નસૂરિ-ફાગુ (મુ.) તથા ૭૦ કડીની હેમનંદન [ઈ. ૧૫૮૯માં હયાત] : ખરતરગચ્છના જૈન સાધુ.
‘ચતુર્વી-સઝાય’ના કર્તા. હેમરત્નસૂરિના ધાતુપ્રતિમાલેખો ઈ. ક્ષેમકીતિશાખાના રત્નસારના શિષ્ય. “સુભદ્રા-ચોપાઈ' (ર.ઈ.૧૫૮૯)
૧૬મી સદીના આરંભને મળ્યા છે તે ઉપરથી તેમને શિષ્યનો સમય ના કર્તા.
ઈ. ૧૬ સદી આરંભનો ગણી શકાય. જઓ અમરરત્નસૂરિશિષ્ય. સંદર્ભ : યુજિનચંદ્રસૂરિ.
કૃતિ : ૧. પંદરમા શતકનાં ચાર ફાગુકાવ્યો, સં. કાંતિલાલ બ.
વ્યાસ, ઈ. ૧૯૫૫; ૨. પ્રાફાગુસંગ્રહ. હેમનંદનશિપ્ય [ઈ. ૧૬૧૪માં હયાત] : જૈન સાધુ. ૭૧૨ કડીની
સંદર્ભ : મુપુન્હસૂચી.
[ી.જો] ‘સાગરકોઠી-કથા/રાસ’ (ર.ઈ. ૧૬૧૪)ના કર્તા. સંદર્ભ : પાંગુહસ્તલેખો.
કિ.જો.] હેમરાજ : આ નામે ‘કર્મછોંતેરી' (ર.ઈ. ૧૬૫૯), ૭ કડીની ‘વિનય
પ્રભસૂરિ-ગહૂલી’ (લે. ઈ. ૧૬૯૨), ૧૯ કડીની ‘વિહારની ગહૂલી હમભૂષણ(ગણિ) [ ]: સંભવત: ખરતરગચ્છના જૈન
(લે. સં. ૨૦મી સદી અનુ.) તથા અન્ય છૂટક ૯ ગહૅલીઓ મળે છે.
લે આ સાધુ. દુહાબદ્ધ, ૨૫ કડીની, ગુરુપ્રશસ્તિ કરતાં જિનચંદ્રસૂરિ એમના કર્તા કયા હેમરાજ છે તે સ્પષ્ટ થતું નથી. ચર્ચરીના કર્તા. કવિએ કયા જિનચંદ્રસૂરિનો મહિમા કર્યો છે તે
સંદર્ભ: મુપુગૃહસૂચી.
રિ.ર.દ.] સ્પષ્ટપણે કહેવું મુશ્કેલ છે. કૃતિ સં. ૧૪૩૭ પૂર્વે રચાઈ છે એવું અનુમાન થયું છે. એ સાચું હોય તો આ જિનચંદ્રસૂરિ યુગપ્રધાન હેમરાજ-૧: જુઓ સોમહર્ષશિષ્ય લક્ષ્મીવલ્લભ. જિનચંદ્રસરિથી જદા હોય. કૃતિમાં યુગપ્રધાન જિનચંદ્રસૂરિની હેમરાજઉપાધ્યાય)-૨ [ઈ. ૧૫૬૧માં હયાત : ખરતરગચ્છની જેને મહિમા થયો છે એવો બીજો તર્ક છે. તો કૃતિની રચના વહેલામાં
સાધુ. જિનહંસસૂરિની પરંપરામાં પુણ્યસાગરના શિષ્ય. ૪૫ કડીના વહેલી ઈ. ૧૬મી સદી કે ત્યાર પછી થઈ ગણાય.
“ક્ષુલ્લકકુમાર-પ્રબંધ' (ર.ઈ. ૧૫૬૧)ના કર્તા. સંદર્ભ : ૧. ઉત્તર અપભ્રંશનો સાહિત્યવિકાસ, વિધાત્રી એ.
સંદર્ભ : મુપુન્હસૂચી. વોરા, ઈ. ૧૯૭૬; ૨. પ્રાચીન ગુજરાતી સાહિત્યમાં સમાજજીવન,
રિ.ર.દ.] બાબુલાલ મ. શાહ, ઈ. ૧૯૭૮;] ૩. સંબોધિ, એપ્રિલ ૧૯૭૨
હેમવિજય : આ નામે ૨૫ કડીની ‘દ્વાદશવ્રત-સઝાય’ (લે. સં. ૧૮મી ‘ઑન સમ સ્પેસિમેન્સ ઑફ ચર્ચરી', એચ. સી. ભાયાણી. [૨..દ.]
સદી અનુ.) અને “નૈમિનિ -સ્તુતિ’ મળે છે. એ કયા હેમવિજયની
છે તે સ્પષ્ટપણે કહેવું મુશ્કેલ છે. હેમમંદિર [ ]: ખરતરગચ્છના જૈન સાધુ. જિન
સંદર્ભ: ૧. લીંહસૂચી, ૨. હેજેજ્ઞાસૂચિ: ૧. [ર.ર.દ.] ચંદ્રસૂરિની પરંપરામાં જિનસિહસૂરિના શિષ્ય. ૯ કડીના ‘જિનકુશલસૂરિસ્થાન સ્તવન’ના કર્તા.
હેમવિજ્ય ગણિી-૧ [ઈ. ૧૬મી સદી ઉત્તરાઈ–ઈ. ૧૭મી સદી સંદર્ભ: યુજિનચંદ્રસૂરિ.
રિ.ર.દ.] પૂર્વાધ] : તપગચ્છની લમીભદ્રશાખાના જૈન સાધુ. મુનિસુંદરની ૪૯૮: ગુજરાતી સાહિત્યકોશ
હેમચંદ્રવિજય હેમવિગણિ-૧