Gujarati Sahitya Kosh Part 01

Author(s): Jayant Kothari, Jayant Gadit, Chandrakant Sheth, Raman Soni
Publisher: Gujrati Sahitya Parishad

Page 504

: તા. ૩૦ મા
સંદર્ભ : ૧. આકવિઓ : ૧; ૨. ઉત્તર અપભ્રંશનો સાહિત્ય- બોધ” (૨.ઈ. ૧૫૬૯) તથા ‘દશવૈકાલિક-વિપાકસૂત્ર-ગૌત્તમપુછે!વિકાસ, વિધાત્રી એ. વોરા, ઈ. ૧૯૭૬; ૧. ગુસાઇતિહાસ : ''; વાર ભાર્ય નંદલ વેયાલયના બાલાવબોધ' વગેરે કૃતિઓ મળી છે. ૪. પ્રાકારૂપરંપરા;]પ. જૈન સત્યપ્રકાશ, જુલાઈ-ઓગસ્ટ ૧૯૪૬- કૃતિ : ૧. ઐરાસંગ્રહ : ૧; ૬. સમલા : ૧, ૩. જે એક‘વિવાહલક સાહિત્યનું રેખાદર્શન', હીરાલાલ ૨. કાપડિયા; ] ૬. સંચય (સં.); ૪. પસ—ચય : ૨; ૫. પ્રાસપસંગ્રહ : ૧; ૬. શ્રેણિક જૈનૂકવિઓ : ૧, ૩(૨); ૭. જૈમગૂકરચના: ૧. રિ.ર.દ.] મહારાજનો રાસ તથા અષ્ટ પ્રકારી પૂજાવિધિ સહિત, પ્ર. છોટાલાલ સોમરત્ન
: જૈન. ૧૭ કડીના ‘સપરી ભાગ’ મ. શાહ, ઈ.-; ] ૭. જૈનત્યપ્રકાશ. ડિસે-જાન્યુ. ૧૯૪૯-‘મનિ(લે.સં. ૧૮મી સદી અનુ.)ના કર્તા.
રાજ સૌમવિમલકત લગ્નમાન (જ્યોતિષ), સં. શ્રી રમણિકવિ"; સંદર્ભ : મુન્હસૂચી.
૮. બુદ્ધિપ્રકાશ, જુલાઈ-સપ્ટે. ૧૯૪૧-“ચસિમા’ શબ્દ શતાર્થી રિ.ર.દ.]
સ્વાધ્યાય', સં. ભોગીલાલ જે. સાંડેસરા. સોમવિજય [ઈ. ૧૬મી સદી ઉત્તરાર્ધ–૧૭મી સદી પૂર્વાધ : સંભવત: સંદર્ભ : ૧. ગુસાઇતિહાસ :૨; ૨. ગુસારસ્વતો; ૩. જૈસાતપગચ્છના જૈન સાધુ. હીરવિજયસૂરિના શિષ્ય. ઈ. ૧૫૭૫માં ઇતિહાસ, ૪. દેસુરાસમાળા; ૫. પાંગુહસ્તલેખો; ૬, મરાસસાહિત્ય; હીરવિજયસૂરિને હસ્તે દીક્ષા. હીરવિજ્ય આદિ વિષયક ૨૪ ] ૭. આલિસ્ટઇ : ૨, ૮. જૈનૂકવિઓ : ૧, ૨, ૩ (૧, ૨); ૯. સવૈયાના કર્તા.
જેમણૂકરચના: ૧; ૧૦. જૈહાપ્રોસ્ટા; ૧૧. મુપુગૃહસૂચી: ૧૨. સંદર્ભ : ૧. જૈસાઇતિહાસ; ] ૨. હજૈજ્ઞાસૂચિ: ૧. [.ર.દ] લહસૂચી; ૧૩. હજૈજ્ઞાસૂચિ: ૧.
રિ.ર.દ.] સોમવિમલ ફિ) : આ નામે કોશા અને સ્થૂલિભદ્રનો સંવાદ નિરૂ- સોમવિમલસૂરિ)શિષ્ય
]: જૈન સાધુ. ૪૦૨ પતી ૧૫ કડીની ‘સ્થૂલિભદ્ર-સઝાયર(મુ.), ૮ કડીની ‘આત્મહિત- કડીના વસ્તુ, દુહા તથા ચોપાઈ છેદમાં રચાયેલા ‘અમરદ મિત્રાસઝાય', ૨૬ કડીની ‘ગતસુકમાલ-સઝાય’ (લે. ઈ. ૧૬૩૫) તથા નંદ-રાસ' (ર.ઈ. ૧૫૬૨/સં. ૧૬૧૮, માગશર સુદ ૫) અને વર્ક
સ્વપ્નાધ્યાય’ મળે છે. તેમના કર્તા કયા સોમવિમલ છે તે નિશ્ચિત ચૂલ-રાસ’ (ર. ઈ. ૧૫૬૮)ના કર્તા. થતું નથી.
સંદર્ભ: ૧. ગુસારસ્વતો; ૨. મરાસસાહિત્ય;[]૩. જૈનૂકવિઓ: કૃતિ : જિસ્તકાસંદોહ: ૧.
૩(૧);૪. હેજેજ્ઞાસૂચિ: ૧.
.જો] સંદર્ભ: ૧. પાંગુહસ્લેખો;] ૨. ડિકેટલૉગભાવિ; ૩. હજૈજ્ઞાસૂચિ: ૧.
સોમસુંદરસૂરિ) જિ. ઈ. ૧૩૭૪/સં. ૧૪૩૦, મહા વદ ૧૪, રિ.ર.દ.
શુક્રવાર-અવ. ઈ. ૧૪૪૩] : તપગચ્છના જૈન સાધુ અને તેના સોમવિમલ(સૂરિ)-૧ જિ. ઈ. ૧૫૧૪-અવ. ઈ. ૧૫૮૧/સં. ૧૬૩૭, ૫૦મા પટ્ટધર. જન્મ પાલનપુરમાં. જ્ઞાતિએ પ્રાગ્વાટ. પિતા સજજન માગશર–]: તપગચ્છના જૈન સાધુ. હેમવિમલસૂરિની પરંપરામાં શ્રેષ્ઠિ, માતા માહણ દેવી. મૂળનામ સોમ. ઈ. ૧૩૮૧માં જ્યાસૌભાગ્યહર્ષના શિષ્ય. ખંભાત પાસેના કંસારી ગામે જન્મ. નંદસૂરિ પાસે દીક્ષા. ઈ. ૧૩૯૪માં દેવસુંદરસૂરિ દ્વારા પાટણમાં પિતાનું નામ રૂપવંત, માતા અમરાદે. મૂળનામ જસવંત. ઈ. ૧૫- વાચકપદ. સૂરિપદ ઈ. ૧૪૦૧માં. તેઓ વ્યાકરણ, કોશ, છંદ ૧૮માં માત્ર ચાર વર્ષની વયે હેમવિમલસૂરિ પાસે દીક્ષા. દીક્ષાનામ આદિ અનેક શાસ્ત્રોના વિદ્વાન અને સંસ્કૃત, પ્રાકૃત તથા સોમવિમલ.
ગુજરાતીના સારા જ્ઞાતા હતા. તેમણે અનેક મંદિરોનો જીર્ણોદ્ધાર, તેમની પાસેથી ઘણી રાસકૃતિઓ મળી છે: ૨૯૦૫ કડીનો ‘અભય- સ્થાપના ઇત્યાદિમાં, જૈન ધર્મના મહોત્સવની ઉજવણીમાં, સંઘકુમાર શ્રેણિરાસ/સમ્યકત્વ-રાસ (ર.ઈ.૧૫૭૪/સં.૧૬૩૦ ભાદરવા યાત્રા યોજવામાં રસ લઈને તેમ જ જૈન ગ્રંથભંડારોને વ્યવસ્થિત સુદ ૧; મુ.), ૨૯૨ કડીનો “ધમ્મિલ રાસ' (ર.ઈ.૧૫૩૫/સં. રી સેંકડો તાડપત્રીય ગ્રંથોને કાગળ ઉપર ઉતરાવી તેમની ૧૫૯૧, પોષ સુદ ૧, રવિવાર), ૫૧૭ કડીનો ‘ચંપકકોષ્ઠીરાસ’ જાળવણી કરવાની મૂલ્યવાન સેવા બજાવી હતી. તેમના વિશાળ (ર.ઈ. ૧૫૬૬/સં. ૧૬૨૨, શ્રાવણ સુદ ૭, શુક્રવાર), ૪૨૫ કડીનો શિષ્યસમુદાયમાં મુનિસુંદર, જ્યચંદ્ર જેવા વિદ્વાન સાધુઓનો ક્ષુલ્લકકુમાર-રાસ” (૨.ઈ. ૧૫૭૭/સં. ૧૬૩૩, ભાદરવા વદ ૮). સમાવેશ થતો હતો. આ ઉપરાંત તેમની પાસેથી ૫૧ કડીની ‘તપગચ્છ-પટ્ટાવલી-સઝાય સોમસુંદરસૂરિની મુખ્ય સાહિત્યસેવા એમણે રચેલા બાલાવબોધ ગચ્છનાયકપટ્ટાવલી-સઝાય” (ર.ઈ. ૧૫૪૬/સં. ૧૬૦૨, જેઠ સુદ છે. આ બાલાવબોધ એમનાં પાંડિત્ય અને એમની ગદ્યકાર તરીકેની ૧૩; મુ.), યમક અલંકારનો ઉપયોગ કરી ‘ચસિમા, શબ્દના સો શકિતનો સુપેરે પરિચય કરાવે છે. ‘ઉપદેશમાલા' પરનો ૩૫૦૦ અર્થો કરી વ્યાવહારિક તેમ જ ધર્મ સંબંધી બોધનું નિરૂપણ કરતી, ૫૦૦ ગ્રંથાગનો (.ઈ. ૧૪૨૯), નેમિનાથ ભંડારીના ‘ષષ્ટિશતક ગુજરાતી ભાષામાં વિરલ, ૪૭ કડીની ‘ચસિમા શબ્દ શતાર્થી-સઝાય” પરનો ૧૨૦૦ ગ્રંથાગનો (ર.ઈ. ૧૪૪૦; મુ.), “યોગશાસ્ત્ર’ પરનો (ર.ઈ. ૧૫૭૬/સં. ૧૬૩૨ શ્રાવણ સુદ ૭; મુ.), ૭૯ કડીની “નેમિ- ૪૫૦૦ ગ્રંથાગ્રનો(અંશત: મુ.), ‘ભકતામર સ્તોત્ર પરનો, ‘પડાવશ્યક નાથ-ગીત/રાજિમતી-સઝાયર(મુ.), ૨૨ કડીની આનંદવિમલ-ભાસ', પરનો ૪૬૮૫ ગ્રંથાનો, ‘પર્યતારાધના/આરાધનાપતાકા” પરનો, ‘કુમરગિરિમંડન (શાંતિનાથ)-સ્તવન’, ‘દસ દષ્ટાંતનાં ગીતો/મનુજ- ‘વિચારગ્રંથ/વિચાર સંગ્રહ/અનેક વિચાર સંગ્રહ/વિવિધ વિચાર” ભવદુર્લભતા', ૨૫ કડીની ‘લગ્નમાન (જ્યોતિષ) (મુ.), ભદ્રબાહુકૃત પરનો ૮૦૦ ગ્રંથાનો, ‘નવતત્ત્વ” પરનો (ર.ઈ. ૧૪૪૬) તથા મૂળ પ્રાકૃતગ્રંથ ‘લ્પસૂત્ર પરનો ‘કલ્પસૂત્ર અન્તર્વાચ્ય-બાલાવ- ‘ગૌત્તમપૃચ્છા’ પરના બાલાવબોધનો સમાવેશ થાય છે. ‘નવતત્ત્વ સોમર: સોમસુંદર(સૂરિ)
ગુજરાતી સાહિત્યકોશ ૪૭૫
શ્રેડિટ્ટધર. જન્મ