Gujarati Sahitya Kosh Part 01

Author(s): Jayant Kothari, Jayant Gadit, Chandrakant Sheth, Raman Soni
Publisher: Gujrati Sahitya Parishad

Page 492

સંદર્ભ : ૧. ગુસાઇતિહાસ : ૨૨. સાઇનિસ; ] ૩. જૈગૂકવિઓ : ૧, ૩(૧).
[ર.ર.દ.]
સિંહકુલ–૨ : જુઓ સિંહકુશલ.
સિવિય-૧ : જુઓ સંઘવિજય
|
[ર.ર.દ.]
સિંહકુશસ્ત્રસંઘકુલ/તષકુલકુલ [ ઈ. ૧૫૦૪માં હયાત]: ૧૫-વિયર [ હું તપગચ્છના જૈન સાધુ. ગચ્છના જૈન સાધુ. હેમવિમલસૂરિની પરંપરામાં જ્ઞાનશીલના શિષ્ય. વિયાણંદસૂરિની પરંપરામાં વિજયરત્નસૂરિના શિષ્ય. ૧૬ કડીના ૧૭૨ કડીની 'દિ-બત્રીસી' (ર.ઈ.૧૫૪; મુ.), ૪૨ કડીની 'સ્વપ્ન‘હું વગેર-માત્રાકરણ-સ્તવન' લે.સી. ૧૯મી સદી અનુ.)ના કર્યાં. બોનેરી સ્વપ્નવિચાર-ચોપાઈ સ્વપ્નાધ્યાય’(૨.. ૧૫૦૪, ગુ.), ‘પંચ- સંદર્ભ : મુપુગૃહસૂચી. દંડ-ચોપાઈ” (૨.ઈ. ૧૫૪) તથા ગુરુ, અધ્યાત્મ, વળા, મિનાથ અને શીલ પરનાં ૧૫ ગીતોના કર્તા. ‘નંદ-બત્રીશી' ભૂલથી હેમસિંહવિનય [ઈ. ૧૬૧૯માં હયાત] : ખરતરગચ્છના જૈન સાધુ. વિમલસૂરિને નામે મુદ્રિત થઈ છે. શિવનિધાનના શિષ્ય. 'ઉત્તરાધ્યયન-ગીત' (ઈ. ૧૯૧૯માં ૧૬૭, શ્રાવણ વદ ૮)ના કર્તા. સંદર્ભ : યુજિનચંદ્રસૂરિ.
કૃતિ : ૧. સમાધિશતકમ્, સં. વી. પી. સિંધી, ઈ. ૧૯૧૬; ] ૨. બુદ્ધિપ્રકાશ, મે ૧૯૧૬ ગ્રેવિમલસૂરિચિત નંદબત્રીસી'.
સંદર્ભ : ૧. ઇતિહાસની કેડી, ભોગીલાલ જ, ડિસા, ઈ.૧૯૪૫ ૨. કવિચરિત : ૧-૨; ૩. ગુસાઈતિહાસ : ૨; ૪. ગુસામધ્ય; ૫. ગુસારસ્વતો; ૬. જૈન સત્યપ્રકાશ, જાગુ ફેબ્રુ માર્ચ ૧૯૪૪'વિક્રમાદિત્ય સંબંધી જૈન સાહિત્ય', અગરચંદ નાહટા; [...] ૭. જંગૂ વિઓ : ૧, ૩(૧); ૮ ડિસેંટીંગ માર્થિ છે પુરાવી; ૧ લીંહસૂચી; ૧૧. હેજૈજ્ઞાસૂચિ : ૧. [ર.ર.દ.] સિંહદા(સૂરિ) ઈ. ૧૫૨૬ સુધીમાં] : આગમ ગચ્છના જૈન સાધુ ‘સ્થૂલિ ભદ્ર-રાસ’ (લે. ઈ. ૧૫૨૬)ના કર્તા.
સંદર્ભ : ૧. માસાહિત્ય;]૨. ત્રૈમાસિક, જાન્યુ. જૂન ૧૯૭૩ -ગુજરાતી જૈન સાહિત્ય : રાસાદ', હીરાલાલ ૨. કાપડિયા; ૩. જૈકવિઓ : ૩(૨), [.ત્રિ.]
સિંહદાસ (લ) |
]: હરિશ ડ્રાખ્યાન'ના કર્તા, સંદર્ભ : ૧. ગૃષાયાદી; ૨. ફોંચનામાવિત્ર.
[કી.જો.]
સિંહપ્રમોદ [ઈ. ૧૬૧૬માં હયાત] : તપગચ્છના જૈન સાધુ. વિમલસૂરિની પરંપરામાં વિવેકપ્રમોદના શિષ્ય. લક્ષ્મીપ્રમોદના ગુરુ બંધુ. ‘ચૈતાલ પચીસી' (૨.૭. ૧૯૧૬માં ૧૭૬, પોષ સુદ રિવવાર)ના કર્તા.
૨,
સંદર્ભ : ૧. ગુચારસ્વતો; ૨. સાઇનિસ; 7૩, જૈકવિઓ: ૩(૧). રિ...]
છે. સિંહસ્ત, ધામો ઇત્યાદિની પાત્ર-વર્ણનો કે વસંતઋતુના વર્ણનમાં કવિની શકિત ધ્યાન ખેંચે છે,
[જ.ગા.]
.ર.દ.]
સિંહવિમલ [ઈ. ૧૭૬૦ સુધીમાં] : સં મવત: તપગચ્છના જૈન સાધુ ૧૭/૨૦ કડીની ‘અનીષિ-સઝાય' (લે. ઈ. ૧૭૧૩) તથા ૨૩ કડીની ‘મૃગાપુત્ર-સઝાય (મુ.)ના કર્તા.
કૃતિ : ૧. ચોરાસંગ્રહ; ૨. અપમાન્ય
સંદર્ભ : ૧. હાપ્રા; ૨. મુસૂચી; ૩. સૂચી; ૪ હેજૈજ્ઞાસૂચિ : ૧. [.ર.દ.]
સિંહસો માગ્ય [
1: જૈન સાધુ. સૂરસૌભાગ્યના શિષ્ય. ૩૫/૩૬ કડીની ‘ગુજસુકુમાલની સઝાય’ (લે.સં. ૧૮મી સદી અનુ.)ના કર્તા,
કૃતિ : ૧. જૈસસંગ્રહ(ન) ૨. મોસસંગ્રહ. સંદર્ભ : મુપુગૃહસૂચી.
સિહાસનબત્રીસી’–૧ (ર.ઈ. ૧૪૬૩] : પૂર્ણિમ ગચ્છના સાધુ રત્ન
સોમસૂરિના શિષ્ય મલયચંદ્રની ચોપાઈબંધની ૩૭૪ કડીની, ગુજરાતીમાં સનન્દ્વાત્રિંશિકા' એ સંસ્કૃત કૃતિને આધારે રચાયેલી છે. પ્રારંભની આ વિષય પર ઉપલબ્ધ પહેલી, આ પદ્યવાર્તા(મુ.) એમૅકરની “સિહાન
૬૦ કડીમાં કૃપણ બ્રાહ્મણની કથા, સિંહાસનની ઉત્પત્તિ, પ્રાપ્તિ અને તેની પ્રતિષ્ઠાવિધિ, ભનું હરિના અમરફળ અને વિક્ર્મની રાજાપ્રાપ્તિ જેવા પ્રસંગોને આલેખી પછી સંાપમાં બત્રીસે પૂતળીની કથા કવિ કહી જાય છે. એટલે વાર્તાકથન સિવાય કવિની કવિત્વશકિતનો બીજો ઉન્મેષ અહીં જેવા નથી મળતો. કૃતિની ભાષા કવિનું સંસ્કૃત પરનું પ્રભુત્વ પ્રગટ કરે છે. [ભા.વૈ.] "સાસનબત્રીસી'-૨ ઈ. ૧૭૨૧-૧૭૪૫ દરમ્યાન): શામળ
'સિડ-પ્રિયમૈત્રાસ' [. ઈ. ૧૧૧]: ખતર૭ના જૈન સાધુ સચંદ્રશેખ સમયસુંદરની ૧૧ ઢાળ ને ૨૩૦ કડીની ચા (મુ.). યમેવ' એટલે પ્રિયજનનું મિલન કરાવી આપવાનું
સ્થળ. એટલે કવિએ એને 'મેલકતીઠું ચોપાઈ' તરીકે પણ ઓળ-ભટ્ટે પોતાની આ રચના (મુ.)ની ૧૫ વાર્તાઓ હૈ,૧૭૨૧-૨૯નાં વર્ષોમાં ખાવી છે. દાનનો મહિમા કરવાના હેતુથી રચાયેલા આ રાસની અમદાવાદમાં રચીને બાકીની ૧૭ વાર્તાઓ સિંહુજમાં રહી સ્થા વોકકથા પર આધારિત છે. સિન્ડ્રીપનો રાજકુમાર પોતાનો પૂરી કરી હતી. પરાક્રમોથી ધનવતી, રવની, રૂપવતી અને કુસુમવતી સાથે કેવી રીતે પરણે છે, છૂટો પડી ય છે અને આખરે ચારેને મેલક સ્થાનમાં પ્રાપ્ત કરે છે એની અદ્ભુત રસક કથા એમાં આલેખાઈ સિંહ લ–૨ : ‘સિંહાસનબત્રીસી’–૧
શામળની આ કૃતિ આ જ વિષયની પુરોગામી જૈન કૃતિઓ કરતાં વધુ વિસ્તૃત અને રસમય બની છે. ‘પંચદંડ'નું વાર્તાપંચક તથા વૈતાલપચીસી'ની ૨૫ વાર્તાઓ આ કૃતિની અનુક્રમે પાંચમી અને
ગુજરાતી સાહિત્યકોશ : ૩
[૨.૨.૬.]
www.jainet|brary.org