Gujarati Sahitya Kosh Part 01

Author(s): Jayant Kothari, Jayant Gadit, Chandrakant Sheth, Raman Soni
Publisher: Gujrati Sahitya Parishad

Page 342

ડાચોપાઈની કથાનું પ્રમાણ સંગ્રહન); જ
તાતા નથી. એમણે
પાઠને કારણે રચના સંવત ૧૬૦૦ હોવાની પણ સંભાવના થઇસંગ્રહ(ન); જ. રત્નસાર : ૨, પ્ર. હીરજી હંસરાજ, સે. ૧૯૨૩, શકે છે. કવિએ પોતે આ કૃતિનું ૭૦૦ ગાથાનું પ્રમાણ કહ્યું સંદર્ભ : ૧. ગુસાઇતિહાસ : ૨; ૨. ગુસારસ્વતો; ૩. દેવકી છે, પરંતુ મુદ્રિત કૃતિમાં દુહાચોપાઇની ૪૦૦થી વધારે કડીઓ છે ભાયારો રાસ, સં. બિપિન ઝવેરી, ઈ. ૧૯૫૮૪. મરાસજણાતી નથી. એમણે ગદ્ય સાથેનું ગ્રંથાગ પ્રમાણ આપ્યું હોય સાહિત્ય; ] ૫. જૈનૂકવિઓ : ૩(૧); ૬. મુપુગૃહસૂચી; ૭. હેજેતો જુદી વાત છે. શ્રિત્રિ. જ્ઞાસૂચિ: ૧.
[કા.શા.]
માલદે/માલદેવ (ઇ.૧૬૩૦ માલ/માલદેવ/મુનિમાલ : માલ કે માલમુનિન નામે ૧૯૨૦
સુધીમાં : બહોરાગોત્રીય જૈન કડીનું “મનભમરા-ગીત)ભમરા-ગીત (લે. ઈ. ૧૬૪૫), ૧૮
શ્રાવક, તપગચ્છીય દેવાંદરસૂરિના શિષ્ય. ૪૭/૫૪ કડીની
‘નંદીશ્વર "ઘીપ-ચોપાઈનંદીશ્વરસ્થપ્રતિમા-રંતવન નંદીશ્વરકડીનું ‘શીલ-ગીત (લે..૧૬૪૪), ૪ કડીનું ‘સૂઆ-ગીત’ (લે..
વન નંદીશ્વર-સ્તોત્ર’ (લે. ઈ. ૧૬૩૦)ના કર્તા. ૧૭મી સદી અનુ.), ૧૦ કડીની ‘પરનારી પરિહાર-સઝાય' (લે.સં.૧૮મી સદી અનુ.), ‘અંજનાસતી-રાસ/ચોપાઈ' (લે. ઈ.
સંદર્ભ : ૧. જૈનૂકવિઓ : ૩(૨); ૨, મુપુગૃહસૂચી; ૩. હેજેજ્ઞાસૂચિ: ૧.
[કા.શા. ૧૬૦૭), ૯૦ કડીની ‘ગયસુકુમાલ-સઝાય’ (લે. સં. ૧૮મી સદી અનુ.), ૭ કડીની ‘મહાવીર-સઝાય’ (લે ઈ.૧૬૪૫), ૧૫ માલદેવ/બાલ(નિ) [ઈ.૧૬મી સદીના ઉત્તરાર્ધ-ઈ.૧૭મી કડીની ‘રાજિમતીનેમ-સઝાય” (લે.ઈ.૧૬૪૫, ૫૫ કડીનું “મૌન સદીનો પૂર્વાધ] : વડતપગચ્છના જૈન સાધુ. ભાવદેવસૂરિના એકાદશી-સ્તવન’ (લે. ઈ. ૧૯૭૪), ૫/૧૯ કડીનું ‘વૈરાગ્ય-ગીત', શિષ્ય. વિલાસપુરના રાજા સિંઘરથના પુત્ર પુરંદર અને તેની ૭ કડીની ‘આત્મશિક્ષા-સઝાય', ૧૦ કડીની “વૈરાગ્ય-સઝાય” મળે પત્ની કનકવતીની કથા કહેતી, સુભાષિતોથી યુકત ૩૫૬/૩૬૪ છે. તેમના કર્તા કયા માલ/માલમુનિ છે તે નિશ્ચિત કહી શકાય કડીની પુરંદરકુમાર-ચોપાઇ/રાસ” (૨.ઈ. ૧૫૯૬ પહેલાં); ૧૫૮૩ તેમ નથી.
કડીની ‘ભોજપ્રબંધ (અપૂર્ણ); ચોપાઈ, દુહા ગાથા અને દેશીઓમાં માલદેવ/મનિમાલને નામ ૨૮/૩૧ કડીની હિદી-રાજસ્થાનીની રચાયેલી, પ્રચૂર પ્રમાણમાં ગૂંથાયેલાં સુભાષિતોને કારણે છાંટવાળી, પ્રથમ ૩ કડી દુહામાં અને બાકીની ચોપાઇમાં લખાયેલી સુભાષિત-સંગ્રહ જેવી છાપ પાડતી, ભાષા, ભાવ અને છંદની ‘જીવણશેઠની સઝાય/મહાવીર-સ્વામીના પારણાનું સ્તવન/મહાવીર પ્રૌઢિ તેમ જ શબ્દાલંકાર અને અર્થાલંકારના ઔચિત્યપૂર્ણ સ્વામીનું તપ પારણું/વીરપારણા-સ્તવન’ (લે. સં. ૧૮મી સદી અનુ.: ઉપયોગવાળી ૧૭૩૭ ગ્રંથાગની ‘વિક્રમચરિત્રપંચદંડ-કથા; ‘દેવદત્તમુ.), ૫ કડીનું “સીમંધરનું પદ (મુ.) તથા ‘પદમસીપાવતી- ચોપાઇ’ (લે. ઈ. ૧૬૧૨/સં.૧૬૬૮, ચૈત્ર વદ ૧૩); શીલવિષયક ચોપાઈ' (લે. સં. ૧૮મી સદી) મળે છે. આ કૃતિઓ ભાગદેવ
‘પદ્મરથ-ચોપાઇ (ર.ઈ. ૧૬૨૦); ૬૫૨૬૬૯ કડીની ‘સુરશિષ્ય માલદેવની હોવાની સંભાવના છે.
સુંદરી-ચોપાઈ' (લે. ઈ. ૧૬૩૪ પહેલાં); ૭૦૮ કડીની વિજયપુરના કૃતિ : ૧. જૈકાપ્રકાશ : ૧; ૨. જૈસસંગ્રહ(ન).
રાજા સુરાંગદના પુત્ર વીરાંગદ અને તેની પત્ની વીરમતીની સંદર્ભ : ૧. કેટલૉગગુરા, ૨. જૈનૂકવિઓ : ૧, ૩(૧); ૩.
કથા કહેતી પુણ્યવિષયક “વીરાંગદ-ચોપાઈ' (ર.ઈ. ૧૫૫૬/સં. ડિકેટલૉગભાવિ; ૪, મુપુગૃહસૂચી; ૫. રાહસૂચી : ૧; ૬, હજૈજ્ઞા ૧૬૧૨, જેઠ સુદ ૯); ૬૯ કડીની ‘માલદેવશિલા-ચોપાઇ'; ૧૦૭ સૂચિ : ૧.
કિા.શા] કડીની સળંગ એક જ દેશમાં રચાયેલી ‘સ્થૂલિભદ્રસાગધમાલિ'
(લે. ઈ. ૧૫૯૪/સં. ૧૬૫૦, ફાગણ વદ ૧૪મુ); ૬૫ કડીની માલ(મુનિ)-૧ (ઈ.૧૮મી સદી ઉત્તરાર્ધ-ઈ.૧૯મી સદી પૂર્વાધ : “રાજુલનેમિનાથ-ધમાલ’ (લે. ઈ. ૧૬૦૩ પહેલાં; ‘શીલ-બત્રીસી'; લોકાગચ્છના જૈન સાધુ. ખૂબચંદ સંતાનીય નાથાજીના શિષ્ય. ૪૩૧ કડીની વાજબાહુના પુત્રો કીર્તિધર અને સુકોશલની કથા ‘અષાઢભૂતિનું ચોઢાળિયું/અષાઢમુનિનો રાસ' (ર.ઈ. ૧૭૫૪ઈ. કહેતી “કીર્તિધર-સુકોશલસંબંધ' (લ. સં. ૧૯મી સદી); ૨૩૦ ૧૭૬૧/સં. ૧૮૧૦ સં. ૧૮૧૭, અસાડ સુદ ૨;-મુ.), ૧૭ કડીની કડીનો ૨૨મા તીર્થંકર નેમિનાથના નવ જન્મોની કથા કહેતો ‘રાજમતિ-સઝાય” (૨.ઈ. ૧૭૬૬/સં.૧૮૨૨, કારતક સુદ ૧૫-; “નેમિનાથ-નવભવ-રાસ’ (લે. સં. ૧૮મી સદી); વિશાલાના રાજા મુ.), ધનાકાકડીનું ચોઢાળિયું (ર.ઈ. ૧૭૬૯મુ.), નટડીમાં ચેદની પુત્રી ત્રિશલા જે કુડપુરના રાજા સિદ્ધાર્થની પત્ની છે મોહેલા પણ પછી એક જૈન સાધુનો વિરકિતભાવ જોઈ મોહત્યાગ તેના પુત્ર સત્યકીના જીવનનું એટલે કે મહાવીર સ્વામીના જન્મ કરતા એલાચીકુમારની કથા કહેતી “એલાચીકુમાર છઢાળિયું અને જીવનનું વૃત્તાંત આપતી “સત્યકી સંબંધ’ તથા ૩૭ કડીની (ર.ઈ. ૧૭૯૯સં.૧૮૫૫, જેઠ– મુ), ‘ઈર્ષાકાર કમલાવતી પટ- બ્રહગચ્છ-ગુર્નાવલી' (લે. ઈ. ૧૬મુ)ના કર્તા. ઢાળિયું (ર.ઈ. ૧૭૯૯/સં. ૧૮૫૫, જેઠ વદ ૩)મુ.), હિંદી કૃતિ: ૧. પસમુચ્ચય:૩; ૨. પ્રાફાગુસંગ્રહ. ભાષામાં “અંતરંગકરણી', ગજસુકુમાર અને કૃષ્ણના અન્ય ૬ સંદર્ભ: ૧. કવિ ઋષભદાસ-એક અધ્યયન, વાડીલાલ ચોકસી, ભાઈઓની રસપ્રદ અને બોધકકથા કહેતી ૨૧ ઢાળનો “ષટબંધવનો ઈ.૧૯૭૯; ૨. ગુસાઇતિહાસ: ૨૩. ગુસારસ્વતો; ૪. પંચદંડની (છ ભાઈનો)–રાસ” (૨. ઈ. ૧૮૦૧/સં. ૧૮૫૭, કારતક-) અને વાર્તા, સં. સોમાભાઈ પારેખ, ઈ. ૧૯૭૯;] ૫. કેટલૉગગુરા; ‘આષાઢભૂતિ-સમય’ના કર્તા.
૬, જૈનૂકવિઓ : ૧, ૩(૧); ૭. મુમુન્હસૂચી; ૮. લીંહસૂચી; કૃતિ : ૧. જૈસમાલા(શા) : ૧, ૩, ૨. જૈસસંગ્રહ();૩. જૈસ ૯. હજૈજ્ઞાસૂચિ: ૧.
કા.શા.
લાચીકુમાલતી જ
પરમ પદાસ એક
ગુજરાતી સાહિત્યકોશ : ૩૧૩
માલામાલદેવમુનિમાલ: માલદેવ/બાલ(યુનિ. ગુ. સા.-૪૦
Jain Education Interational