Gujarati Sahitya Kosh Part 01

Author(s): Jayant Kothari, Jayant Gadit, Chandrakant Sheth, Raman Soni
Publisher: Gujrati Sahitya Parishad

Page 414

સં. મુનિશ્રી પૂનમચંદ્રજી, ઈ. ૧૯૮૨.
ગોપીનાં પ્રેમ ને કૃષ્ણ-ગોપી રાસના આલેખન દ્વારા પ્રેમલક્ષણા સંદર્ભ : મુપુગૃહસૂચી.
શિ.ત્રિ.] ભકિતનો મહિમા કરતાં ૧૭, ૧૫ ને ૨૦ કડીનાં ‘વનરમણી’નાં ૩
પદ(મુ.) પણ મળે છે. પદો સિવાય કવિએ જ્ઞાનમૂલક ૪૧ સાખીલાલજી–૧ જિ. ઈ. ૧૭૧]: પ્રશ્નોરા નાગર. ધોલેરા બંદર પાસેના (મ.) પણ રચી છે. આ પદો અને સાખીઓમાં કેટલાંક સાધુભાઇ નાનીબાર ગામમાં જન્મ. પિતા કંવરજી. અવટંકે શુકલ. અત્યારે હિંદીમાં છે. આ ઉપરાંત કવિએ બીજાં હિંદી-ગુજરાતી ૮૪ પદો પણ ઉપલબ્ધ થતી કવિની એકમાત્ર કતિ ૪૭ કડીનો ગરબો (મુ.) પ્રશ્નોરા રહ્યાં છે. નાગરોની પ્રાચીનતમ પદ્યરચના ગણાય છે. કૃષ્ણભકિત અને માતા
કૃતિ : ૧. ગુહિવાણી (.); ૨ સન્તોની વાણી, સં. ભગવાનજી ની મકિતનો સમન્વય કરતી રચના તરીકે પણ એ ધ્યાનાર્હ છે. નવ
મહારાજ, ઈ. ૧૯૨૦ (સં.). રાત્રિમાં ગરબા ગાવા નીકળેલી ગોપીઓ સાથે રહેલા બાળકૃષ્ણ
સદર્ભ : ૧. અસં૫રંપરા; ૨. અખો એક સ્વાધ્યાય, રમણલાલ પોતાનું પુરુષરૂપ છોડી શકિતનું રૂપ ધારણ કરી કેવી રીતે ગોકુળ
પાઠક, ઈ. ૧૯૭૬; ૩. ગુસાઇતિહાસ : ૨;]૪. ડિકૅટલૉગ માવિ. વાસીઓ અને જસોદાના મન હરી લે છે એનું આલેખન કવિએ
રિ.સો.] એમાં કર્યું છે.
કૃતિ : અહિચ્છત્ર કાવ્યકલાપ, સં. દયાશંકર ભા. શુકલ, ઈ. લાલરત્ન [ઈ. ૧૭૧૭માં હયાત]: અંચલગચ્છના જૈન સાધુ. વિદ્યા૧૯૧૪ (સં.).
સાગરની પરંપરામાં રાજરત્નના શિષ્ય. ૨૨ ઢાળની ‘રત્નસારકુમારસંદર્ભ : મારા અક્ષરજીવનનાં સ્મરણો, દુર્ગાશંકર કે. શાસ્ત્રી, ઈ. ચોપાઈ' (ર.ઈ. ૧૭૧૭/સં. ૧૭૭૩, માદરવા વદ ૩, ગુરુવાર)ના ૧૯૪૪.
[.ત્રિ. કર્તા.
સંદર્ભ : ૧. ગુસાઇતિહાસ : ૨; [] ૨. જૈમૂકવિઓ : ૩(૨). લાલજી-૨[ ]: પિતા કરસનજી. અવટંકે વ્યાસ.
[ત્રિ.] ૫૮ કડીની ‘રામનાથનો ગરબો (મુ.) કૃતિના કર્તા.
કૃતિ : નવરાત્રીમાં ગાવાના ગરબા સંગ્રહ : ૧, પ્ર. અમરચંદ લાલવિજ્ય : આ નામે મળતો ૩૯૬ કડીનો ‘આલોયણપ્રકાશ-રાસ” મોવાન, ઈ. ૧૮૭૬.
શિ.ત્રિ. (ર.ઈ. ૧૬૦૭) અને ૪૫ કડીની ‘દશ શ્રાવક-સઝાય” (ર.ઈ. ૧૬૨૦)
સમયદૃષ્ટિએ વિચારતાં શુભવિજયશિષ્ય લાલવિજયનાં હોવા સંભવ છે. લાલદાસ : આ નામે ૧૦ કડીનું જ્ઞાનબોધનું પદ(મુ.) મળે છે તેમાં
૬૪ કડીની ‘આર્દ્ર કુમાર-સઝાય’ (લે. ઈ. ૧૬૫૦), ૧૪ કડીની ‘મેઘ“એવા ખેમ રવિ ને ભાણ” ને ત્રિકમજીએ તાર્યા રે” એવી પંકિતઓ
કુમાર-સઝાય’ (લે.સં ૧૯મી સદી અનુ.), ૩૩ કડીની ‘રોહિણીકવિ રવિભાણ સંપ્રદાયના હોવાનું સૂચવે છે. આ લાલદાસ
સઝાય” (લે. સં. ૧૯મી સદી અનુ.), ૫ કડીની “સચિતભૂમિ-સઝાય રવિસાહેબના શિષ્ય લાલદાસ (લાલસાહેબ) છે કે ગંગદાસના શિષ્ય
લિ. સં. ૧૯મી સદી અનુ.), ૯ કડીની ‘ગુરુવિનતિ-સઝાય’(મુ.), ૪ લાલદાસ છે તે સ્પષ્ટ રીતે કહેવું મુશ્કેલ છે. એ ઉપરાંત ૪-૪ કડીનાં
કડીની નંદીશ્વર-શાશ્વતજિન-સ્તુતિ (લે.ઈ. ૧૭૯૩), ૪ કડીની કૃષ્ણભકિત ને ભકિતબોધનાં ૩ પદ(મુ.) તથા અન્ય પદો મળે
મહાવીરજિન-સ્તુતિ (લે. સં. ૧૯મી સદી અનુ.), ૪ કડીની “મૌન છે. તેમના કર્તા કયા લાલદાસ છે તે નિશ્ચિત રીતે કહેવું મુશ્કેલ છે. એકાદશીની સ્તુતિ (મ.) અને ૯ કડી] “શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથકૃતિ : ૧. આજ્ઞા મજન : ૧ અને ૨; ૨. કાદોહન : ૨.
સ્તવન' એ કૃતિઓ આ નામે મળે છે. તેમના કર્તા કયા લાલવિજય સંદર્ભ : ૧. રામકબીર સંપ્રદાય, કાન્તિકુમાર સી. ભટ્ટ, ઈ.
છે તે નિશ્ચિત થઈ શકે તેમ નથી. ૧૯૮૨; ] ૨. ગૂહાયાદી.
કૃતિ : ૧ જિભપ્રકાશ; ૨. સૂર્યપૂર રાસમાળા, સં. કેશરીચંદ હી. લાલદાસ-૧
]: જ્ઞાની કવિ. ખેડા જિલ્લાના ઝવેરી, ઈ. ૧૯૪૦. વાડાસિનોર પાસે આવેલા વીરપુરના છીપા ભાવસાર. તેઓ અખા- સંદર્ભ : ૧. મુપુગૃહસૂચી; ૨.લીંહસૂચી, ૩, હજૈજ્ઞાસૂચિ : ૧. જીના પહેલા શિષ્ય ગણાય છે. તેઓ સં. ૧૭૦૦ની આસપાસ
શ્રિત્રિ.] થયા હોવાનું નોંધાયું છે, પરંતુ એ માટે કોઈ ચોક્કસ આધાર નથી. અખાજી ઈ. ૧૬૪૫ (અખેગીતા'નું રચનાવર્ષ)માં હયાત હતા. એટલે લાલવિજ્ય-૧ (ઈ. ૧૭મી સદી પૂર્વાર્ધ]: તપગચ્છના જૈન સાધુ. લાલદાસ ઈ.૧૭મી સદી મધ્ય ભાગથી ઈ. ૧૮મી સદી મધ્ય ભાગ આણંદવિમલની પરંપરામાં શુ વિજયના શિષ્ય. ૬ ઢાળના ‘મહાવીર સુધીના કોઈક સમયમાં થઈ ગયા હોવાનું કહી શકાય.
સ્વામીનું સત્તાવીશભવનું સ્તવન' (ર.ઈ. ૧૬૦૬/સ. ૧૬૬૨, આસો - લાલદાસની કવિતામાં ઘણા સંતકવિઓની કવિતાની જેમ સુદ ૧૦, મુ.), ૪૦/૪૫ કડીની ‘સુદર્શનશ્રેષ્ઠિ-સઝાય’ (ર.ઈ.૧૬૨૦ પ્રેમલક્ષણા ભકિત અને જ્ઞાનમાર્ગનો સમન્વય અનુ મનાય છે. એટલે સં. ૧૬૭૬, માગશર–), ૩૪ કડીની ‘જ્ઞાતાધર્મ ઓગણીસ અધ્યયનએમાં આત્મજ્ઞાનનો બોધ આપતાં ૧૦ અને ૧૪ કડીનાં “જ્ઞાનર- સઝાય/જ્ઞાતાધર્મ કથાંગસૂત્ર માસ' (ર.ઈ. ૧૬૧૭ સિં. ૧૬૭૩, વેણીનાં ૨ પદો(મુ.) કે સંતસમાગમનો મહિમા કરતાં ને બ્રહ્મ- અસાડ વદ ૪, રવિવાર), ૧૪ કડીનો ‘કયવનાઋષિ-રાસ', 'નંદનભાવની સ્થિતિને વર્ણવતાં શાનમૂલક ૩૬ પદો(મુ) છે, તો કૃષણ- મણિયાર-રાસ” (“મુ.), ૨૫/૨૭ કડીની કુંડલી-સઝાય/કુંડલીરૂપ-સંસાર
ગુજરાતી સાહિત્યકોશ : ૩૮૫
હાલ : લાવિષ-૧ ગુ. સા.-૪૯