Gujarati Sahitya Kosh Part 01

Author(s): Jayant Kothari, Jayant Gadit, Chandrakant Sheth, Raman Soni
Publisher: Gujrati Sahitya Parishad

Page 439

વિનયવિજ્ય(ઉપાધ્યાય)-૧ જિ. ઈ. ૧૬૦૪ અનુ-અવ. ઈ. ૧૬૮૨]: જેગૂસારત્નો : ૧, ૯. જેમાલા(શા): ૧; ૧૦. દસ્તસંગ્રહ; ૧૧. તપગચ્છના જૈન સાધુ. હીરવિજયસૂરિની પરંપરામાં કીર્તિવિજય પસમુચ્ચય: ૨; ૧૨. (શ્રી) પ્રતિક્રમણસૂત્ર તથા નવસ્મરણ અને ઉપાધ્યાયના શિષ્ય. પિતા તેજપાલ. માતા રાજશ્રી. કીતિવિજયના દેવવંદનાદિ ભાખ્યત્રય અર્થસહિત, પ્ર. શા. ભીમસિહ માણક, ઈ. હતે દીક્ષા. રાજોરમાં અવસાન. કવિ વ્યાકરણના ઊંડા અભ્યાસી ૧૯૦૬; ૧૩. પ્રાફાગુસંગ્રહ; ૧૪. પ્રામબાસંગ્રહ : ૧; ૧૫. મોસહતા. તેમણે ફાગુ, રાસ, વીસી, ચોવીસી, વિનતિ, સઝાય, સ્તવન, સંગ્રહ; ૧૬, લઘુ ચોવીશી વીશી સંગ્રહ, શા. કુંવરજી આણંદજી, ચૈત્યવંદન, ચૈત્યપરિપાટી, જકડી, સ્તુતિ, સ્તોત્ર, પદ, ભાસ, ગીત સં. ૧૯૯૫; ૧૭ સજઝાયમાળા (૫); ૧૮. સસંપમાંહામ્ય; ૧૯. જેવા વિવિધ કાવ્યપ્રકારો ખેડયા છે. ગુજરાતી ઉપરાંત હિન્દી, ] જૈન શ્વેતાંબર કૉન્ફરન્સ હેરલ્ડ, ઓગસ્ટ ૧૯૧૪-‘આત્મનિદા ને પ્રાકૃત તથા સંસ્કૃત ભાષામાં પણ તેમણે સર્જન કર્યું છે. વીરને વિનતિ', સં. મો. દ. દેશાઇ, ૨૦. એજન, ઑકટો-નવે.
માળવાના રાજા શ્રીપાલે સિદ્ધચક્ર-(અહંત, સિદ્ધ, આચાર્ય, ૧૯૧૪-“મહાવીરને વિનતિ, સં. મોહનલાલ દ. દેશાઈ, ૨૧. જૈન ઉપાધ્યાય, સાધુ, દર્શન, જ્ઞાન, ચરિત્ર અને ત૫)--એટલે કે નવપદના સત્યપ્રકાશ, મે ૧૯૪૭–અઢારમી સદીનું એક ખંડકાવ્ય મ. વિનયસેવનથી કઈકઈ મહત્તા પ્રાપ્ત કરી તેનું ૪ ખંડ અને ૪૧ ઢાળની વિજયગણિકત નેમરાજુલ ભ્રમરગીતા', સં. ચિમનલાલ લ. ઝવેરી; કુલ ૧૯૦૦ કડીમાં નિરૂપણ કરતી તેમ જ ૭૫૦ કડીઓ રચાયા પછી ૨૨. સ્વાધ્યાય, મે ૧૯૭૦-'વિનયવિજયકૃત નેમિનાથ રાજિમતી કવિનું અવસાન થતાં તેમના અંતેવાસી યશોવિજય દ્વારા પૂર્ણ થયેલ બારમાસ', સં. કનુભાઈ 9. શેઠ. ‘શ્રીપાલ-રાસ' (ર.ઇ. ૧૬૮૨; મુ.), ૧૨૦ કડીની ‘ચોવીસી' (ર.ઈ.
સંદર્ભ: ૧. વિનયસૌરભ, પ્ર. વિનયમંદિર સ્મારક સમિતિ, ઈ. ૧૬૭૪/૭૯: મુ.), ૧૧૬ કડીની ‘વીસી' (ર.ઈ. ૧૬૭૪ આસપોસ, ૧૮:૧૨. ગસાઇતિહાસ :૨; ૩. જૈસાઇતિહાસ, ૪. આલિમુ.), ૧૩૮ કડીની ‘આરાધનાનું સ્તવનલઘુ ઉપમિતિ ભવપ્રપંચ
સ્ટઑઇ : ૨; ૫. જૈનૂકવિઓ : ૨, ૩(૨); ૬. ડિકેટલૉગભાઈ : ૧૯ આશ્રયી ધર્મનાથજીની વિનતિરૂપ પુણ્યપ્રકાશ-સ્તવન” (૨.ઇ. ૧૬૭૩;
(૨); ૭. મુમુગૃહસૂચી; ૮. લહસૂચી; ૯. હજૈજ્ઞાસૂચિ: ૧. [.ર.દ.] મુ), ૬ ઢાળનું ‘પાંચ સમવાયનું ઢાળિયું/વીર જિનનું પાંચ કારણનું સ્તવન' (ર.ઇ. ૧૬૬૭; મુ.), ૬ ઢાળ અને ૪૪ કડીનું પ્રતિક્રમણ વિનયવિજ્ય-૨
]: જૈન સાધુ. મેઘવિજ્યના પડાવશ્યક-સ્તવન(મુ.), ૨૪ કડીનું ‘ઉપધાન-સ્તવન’(મુ.), ૧૨ કડીનું શિષ્ય. ૪ કડીની ‘નવપદની/સિદ્ધચક્રની સ્તુતિ’(મુ.)ના કર્તા. જિનપૂજન/પરમાત્માનું ચૈત્યવંદન’(મુ), ૧૪ કડીની “સૂર્યપૂર કૃતિ :ચિત્રમય શ્રીપાલ રાસ, સં. સારાભાઈ મ. નવાબ, ઈ. (સૂરત)-ચૈત્યપરિપાટી/તીર્થમાલા” (૨. ઇ. ૧૬૨૩; મુ), ૭૨ કડીની ૧૯૬૧; ૨. ચૈસ્તસંગ્રહ: ૨, ૩. જિભપ્રકાશ; ૪. સસન્મિત્ર(ઝ). ‘ગણધર પટ્ટીવલી-સઝાય” (૨.ઇ.૧૬૫૪/૬૨ અનુ. મુ.), ૨૯ કડીની
રિ.ર.દ.] ‘પચ્ચખાણ-સઝાય/પ્રત્યાખ્યાનવિચાર (મુ.), ૨૬ કડીની ‘ઇરિયાવહી-સઝાય” (૨.ઇ. ૧૬૭૭; મુ), ૨૭ કડીની દુહા અને કાગમાં વિનયવિજ્ય-૩[
]: જૈન સાધુ. પ્રીતિવિજયના રચાયેલી ‘નેમિનાથ ભ્રમર-ગીતા” (૨.ઇ. ૧૬૫૦/સ. ૧૭૦૬. ભાદ- શિષ્ય. ૩ કડીના ચૈત્યવંદન(મુ.)ના કર્તા. રવા; મુ), ૨૭ કડીની ‘નેમિનાથ-બારમાસા” (૨.ઇ. ૧૬૭૨; મુ.), કૃતિ : દસ્તસંગ્રહ.
રિ.ર.દ.] પ૦ કડીની “આદિજિનભજિન-વિનતિ(મુ.), “ધ્યાનવિચારવિવ- વિનયવિજ્ય(ઉપાધ્યાયશિષ્ય ]: જૈન સાધુ. ૫ કડીની રણાત્મક-સ્તવન (મુ.), ૨૪ કડીનો પદ્મપત્રરૂપ ‘વિજયદેવસૂરિ-લેખ” વન અ. ૨૪ કડાના પાપને નિયમિ “સંતોષીની સઝાય’(મુ.)ના કર્તા.
ગોપી (ર.ઇ. ૧૬૪૯/સં. ૧૭૦૫, આસો વદ ૧૩; મુ.), ૯ કડીની ‘શાશ્વતી
કૃતિ : એસસંગ્રહ.
[કી.જો] જિન-ભાસ (મુ.), ૨૩૯ કડીની ‘અધ્યાત્મ-ગીતા', ૫૮ કડીનું ‘સ્યાદવાદવિચારગમતમહાવીરજિન-સ્તવન', ૭૩ કડીનું “ચૌદ ગુણ વિનયવિમલ(પંડિત) : આ નામે ૮ કડીની ‘સાધુઝાય/સુગુરુગુણની ઠાણાં સ્વરૂપ-સ્તવન વગેરે કૃતિઓ મળે છે.
સઝાય (મુ.),તથા ૧૩ કડીની ‘સુમતિશિક્ષા-સઝાય’ એ કૃતિઓ મળે છે. આ ઉપરાંત કવિએ હિન્દી ભાષામાં ૩૭ પદોની “વિનયવિલાસ તેમના કર્તા કયા વિનયવિમલ છે તે નિશ્ચિતપણે કહી શકાય તેમ નથી. (મ), અપભ્રંશમાં ‘જિણચેઇયળવણ’ તેમ જ સંસ્કૃતમાં ૬૫૮૦ કૃતિ: ૧, ચેસ્તસંગ્રહ:૩; ૨. સસંપમાહીભ્ય. કડીઓની ‘ક૯પસૂત્ર સુબોધિકા’ (ર.ઇ. ૧૬૪૦; મુ), ૨૦,૦૦૦
સંદર્ભ: ૧. દેસુરાસમાળા; ] ૨. હજૈજ્ઞાસૂચિ : ૧. રિ.ર.દ.]
સદભ : • મુરારામા, L કડીઓની ‘લોકપ્રકાશ' (ર.ઈ. ૧૬૫૨; મુ), ‘શાંતસુધારસ-ભાવ” (મુ.), નયકણિકા (મુ.), “હેમલઘુપ્રક્રિયા-વ્યાકરણ” (હમચંદ્રના “સિદ્ધ
વિનયવિમલશિખ [ઈ. ૧૭૫૧ સુધીમાં] : જૈન સાધુ, “જીવાભિગમહેમ' વ્યાકરણ પર સ્વોપજ્ઞ ટીકા સાથે), જેવી નાની-મોટી કૃતિઓ *
સૂત્ર-બાલાવબોધ’ (લે. ઇ. ૧૭૫૧)ના કર્તા. જુઓ ધનવિમલ. રચી છે.
સંદર્ભ: જૈનૂકવિઓ:૩(૨). કતિ: ૧. ચિત્રમય શ્રીપાળ રાસ, સં. સારાભાઈ મ. નવાબ, ઈ. વિનયશીલ(નિ) [ઈ. ૧૭મી સદી ઉત્તરાધ: જૈન સાધુ. ગુણશીલના ૧૯૬૧; ૨. શ્રીપાળ રાજાનો રાસ (અર્થસહિત), પૃ. જેન આન્મા- શિષ્ય. ૫ કડીના ‘સહસ્ત્રફણા-પાર્વજિન-સ્તવન” (૨. ઇ. ૧૯૪૫ નંદ સભા, સં. ૧૯૯૦;] ૩, એર-સાર;૪. ચૈતસંગ્રહ : ૧, ૩; સં. ૧૭૦૧, માગશર સુદ ૬), '૨૪ જિનભાસ', નેમિ-બારમાસા” ૫. જિયપ્રકાશ, ૬. જિતકાસંઘેહ : ૨; ૭. સાસંગ્રહ ૮. (મ), ૧૧ કડીના ‘પાર્શ્વનાથ-સ્તોત્ર' તથા ૧૦૪ કડીના ‘અબુદા
૪૧૦ : ગુજરાતી સાહિત્યકોશ
વિનયવિજ(ઉપાધ્યાય)-૧ : વિનયશીલામતિ)