Gujarati Sahitya Kosh Part 01

Author(s): Jayant Kothari, Jayant Gadit, Chandrakant Sheth, Raman Soni
Publisher: Gujrati Sahitya Parishad

Page 432

‘શિયલની સઝાય(મુ.), ૧૨ કડીનું ‘સિમંધરજિન-ચૈત્યવંદન (મુ.), ૨૧૮/૩૦૫ કડીનો ‘સુદર્શન-રાસ' (ર.ઈ. ૧૬૨૫/સં. ૧૬૮૧, આસો ‘નેમિનાથનું સ્તવન (મ.) તથા પ્રેમવિજયને છાણી લખેલો પત્ર સુદ-), ૪૮૪ કડીની ‘ચંદરાજા-ચોપાઈ/રાસ' (૨.ઈ. ૧૬૩૭/સં. (મુ.)-એ એમની કૃતિઓ છે. “જ્ઞાનપંચમી-દેવવંદનમાંથી કેટલોક ૧૬૯૪, કારતક વદ ૧૧, ગુરુવાર), ૩ ખંડનો ‘ઋષિદત્તાનો રાસ ભાગ અને ‘ચોવીસી'માંનાં કેટલાંક સ્તવનો સ્વતંત્ર રીતે પણ મુદ્રિત (ર.ઈ. ૧૬૫૧/સં. ૧૭૦૭, વસંત (મહા) માસ વદ ૯), ૬૭ મળે છે. આ ઉપરાંત તેમની પાસેથી સંસ્કૃતમાં ૩૬૦ વ્યાખ્યાનનો કડીનો ‘અરણિકઋષિ-રાસ', ૭૫૫ કડીની યશોધર-રાસ અને ‘ઉપદેશ પ્રાસાદ-સ્તંભ-સટીક’ ગ્રંથ મળે છે.
સાગરચંદ્રમુનિ-રાસ’ આદિ શાસકૃતિઓના કર્તા. આ ઉપરાંત ૩૭૫ કૃતિ: ૧. અસ્તમંજયા, ૨. ચૈસ્તસંગ્રહ : ૧, ૩, ૩. જિમ- કડીની ‘ચંદ્રલેખા-ચોપાઈ' (ર.ઇ. ૧૬૩૩/સં. ૧૬૮૯, પોષ સુદ ૧૩ પ્રકાશ; ૪. જિસ્તકાસંદોહ: ૧; ૫. જૈનપ્રકાશ : ૧; ૬. દસ્તસંગ્રહ; શુક્રવાર), ૮ ઢાળની ‘ત્રણમિત્રથા-ચોપાઈ (આત્મપ્રતિબોધ ઉપર) ૭. પ્રવિસ્તસંગ્રહ; ૮. પ્રાચીન સ્તવનાદિ સંગ્રહ, સં. તિલકવિજ્યજી, (૨.ઈ. ૧૬૩૬/સં.૧૬૯૨, ભાદરવા વદ ૭, રવિવાર) અને ૧૬000 સં. ૧૯૯૩; ૯. પ્રાપસંગ્રહ : ૧; ૧૦. વિવિધ પૂજાસંગ્રહ, પ્ર. ગ્રંથાગનો, મૂળ સુધર્માસ્વામીના ‘જ્ઞાતાસૂત્ર' પરનો બાલાવબોધ ભીમસિહ માણેક, સં. ૧૯૫૪ (ચોથી આ.); ૧૧. સન્મિત્ર: ૨. (ઈ. ૧૬૨૫ આસપાસ) પણ તેમણે રચ્યાં છે.
સંદર્ભ : ૧. ગુસાઇતિહાસ : ૨; ૨. જૈનૂસારનો : ૨, ૩. જૈસા- આ નામે મળતાં ૧૨૭ કડીનો ‘પુણાઢય નૃપ-પ્રબંધ/પુણ્યાઢય ઇતિહાસ, ૪. પસન્મુચ્ચય : ૨; ૫. પાંગુહસ્તલેખો; ૬. પ્રાકારૂપ- રાજાનો રાસ' (ર.ઈ. ૧૬૨૫) અને “જિનપાલિત-જિનરક્ષિત-ચોપાઈ પરા;] ૭. જેનયુગ, ફાગણ ૧૯૮૨‘શ્રી પૂજય લક્ષ્મી સૂરિ', ગોર- (ર.ઈ. ૧૬૨૧) એ કૃતિઓ પણ સમયની દષ્ટિએ વિચારતાં પ્રસ્તુત ધનભાઈ વી. શાહ;] ૮. જૈમૂકવિ બો : ૨, ૩(૧); ૯. જેહાપ્રોસ્ટા; વિજયશેખરની હોવા સંભવ છે. ૧૦. ડિકૅટલૉગબીજે; ૧૧. મુમુગૃહસૂચી; ૧૨. લહસૂચી; ૧૩. સંદર્ભ :૧. ગુસારસ્વતો; ૨. દેસુરાસમાળા;]૩. આલિસ્ટઑઇ: હેઑશસૂચિ: ૧.
[.ત્રિ.] ૨; ૪. જૈનૂકવિઓ: ૩(૧); ૫. ડિકેટલૉગબીજે; ૬. ડિકૅટલૉગભાવિ; ૭. મુમુગૃહસૂચી; ૮. લહસૂચી.
[.ત્રિ] વિજલક્ષ્મી(સૂરિ)શિષ્ય લક્ષ્મી(સૂરિ) શિષ્ય [ ]: જૈન સાધુ. ૫ કડીની અને ૯ કડીની ૨ ‘ગહૂલી (મુ)ના કર્તા.
વિજયસાગર : આ નામે ‘ઢઢણકુમાર-ભાસ’ નામે કૃતિ મળે છે. તેના કૃતિ : ૧. ગહેલી સંગ્રહનામાં ગ્રંથ : ૧, પ્ર. ભીમસિહ માણેક, કર્તા કયા વિજયસાગર છે તે નિશ્ચિત થઈ શકે તેમ નથી. ઈ. ૧૯૦૧; ૨. રત્નસાર : ૨, પ્ર. હીરજી હંસરાજ, સં. ૧૯૨૩. સંદર્ભ: પાંગુહસ્તલેખો.
શિ.ત્રિ] - [કી.જો] વિજયશીલ(મુનિ): આ નામે ૧૧ કડીનો પાર્શ્વનાથનો છંદ(મુ)
વિજ્યસાગર-૧ [ઈ. ૧૬૦૫ આસપાસ: તપગચ્છના જૈન સાધુ. મળે છે. તેના કર્તા કયા વિજયશીલ છે તે નિશ્ચિત થતું નથી.
વિજયસેનસૂરિની પરંપરામાં સહજસાગરના શિષ્ય. ૬ ઢાલના
સમેતશિખરતીર્થમાલા-સતવન (મુ.)ના કર્તા. પાલગંજ સમેતકૃતિ : જેમપ્રકાશ : ૧.
શિ.ત્રિ.].
શિખરના રક્ષક રાજા પૃથ્વીમલ્લની હયાતીમાં રચાયેલ હોવાથી વિજ્યશીલ-૧ [ઈ. ૧૫૮૫માં હયાત]: અંચલગરછના જૈન સાધુ.
જૈન ગૂર્જર કવિઓ” તે ઈ. ૧૬૦૫ આસપાસ રચાઈ હોવાનું માને ગુણનિધાનની પરંપરામાં હમશીલના શિષ્ય. ‘ઉત્તમચરિત-ઋષિરાજ- છે. સહેજસાગરશિષ્યને નામે મળતી ૩ ઢોલ અને ૬૪ કડીની ચરિત-ચોપાઈ' (ર.ઈ. ૧૫૮૫સં. ૧૬૪૧, ભાદરવા વદ ૧૧, 'ઇષકારઅધ્યયન-સઝાય” (૨.ઈ. ૧૬૧૩) રચના સમય અને ગુરુપરંપરાશુક્રવાર)ના કર્તા.
ને લક્ષમાં લેતાં પ્રસ્તુત કર્તાની હોવા સંભવ છે. સંદર્ભ : ૧. ગુસારસ્વતો; ૨. જેસાઇતિહાસ;] ૩. જંગકવિઓ: કૃતિ : પ્રાતીસંગ્રહ: ૧. ૩(૧).
[.ત્રિ].
સંદર્ભ : ૧. જૈસાઇતિહાસ; } ૨. જૈનૂકવિઓ : ૧, ૩(૧); ૩. હેજેજ્ઞાસૂચિ : ૧.
[.ત્રિ] વિજ્યશેખર : આ નામે ૧૩ કડીનો ‘ગૌતમ સ્વામીનો લઘુ-રાસ ગૌતમસ્વામી-સ્તોત્ર(મુ.), ૯ કડીનું ‘વરકાણા પાજિન-વન' વિજ્યસાગર–૨[
]: અંચલગચ્છના જૈન સાધુ. (લે. સં. ૧૭મી સદી અનુ.) તથા જંબુસ્વામીચરિત-ચોપાઈ' એ ધર્મભૂતિ (જ. ઈ. ૧૫૨૯-અવ. ઈ. ૧૬૧૪)ના પ્રશિષ્ય અને વાચક કૃતિઓ મળે છે. તેમના કર્તા વિ:/યશેખર–૧ છે કે કેમ તે સ્પષ્ટ- રાજમૂર્તિના શિષ્ય. તેમને ઈ.ની ૧૭મી સદીના પૂર્વાર્ધ અને મધ્યપણે કહેવું મુશ્કેલ છે.
ભાગ દરમ્યાન હયાત ગણી શકાય. ૭ કડીના ‘પાર્વજિન-છંદ(મુ.)ના કૃતિ : પ્રાત:સ્મરણ, પ્ર. પોપટલાલ સા. શહિ, ઈ. ૧૯૩૧. કર્તા. સંદર્ભ : હે જીજ્ઞાસૂચિ : ૧.
શિ.ત્રિ] કૃતિ : પ્રપુસ્તક : ૧.
| શિ.ત્રિ.]
વિજ્યશેખર-૧ [ઈ. ૧૭મી સદી પૂર્વાધ : અંચલગચ્છના જૈન વિજ્યસિંહ: આ નામે મળતી ૪ કડીની ‘સિદ્ધચક્ર-સ્તુતિ’ના કર્તા સાધુ. કલ્યાણસાગરસૂરિની પરંપરામાં વિવેક શેખરના શિષ્ય. ૧૬ કયા વિજયસિહ છે તે સ્પષ્ટપણે કહેવું મુશ્કેલ છે. વિજયસિહશિષને ઢાળનો ‘ક્યવના-રાસ” (૨.ઈ.૧૬૨૫/સં. ૧૬૮૧, જેઠ-, રવિવાર), નામે પણ ૭ કડીની ‘સિદ્ધચક્ર-સઝાય’ મળે છે. બંનેના કર્તા
વિજયલામી(સૂરિશિષ્ય : વિજ્યસિહ
ગુજરાતી સાહિત્યકોશ : ૪૦૩