Gujarati Sahitya Kosh Part 01

Author(s): Jayant Kothari, Jayant Gadit, Chandrakant Sheth, Raman Soni
Publisher: Gujrati Sahitya Parishad

Page 375

રત્નો(ભગત)-૨ (ઈ. ૧૯મી સદી) : ભક્ત કવિ. કચ્છ અંજારના રવિચંદ્ર-૨ [
] : જૈન સાધુ. વિજયપ્રભસૂરિની વતની. આત્મારામના શિષ્ય. ઈ.૧૮૭૪ સુધી તેઓ હયાત હોવાની પરંપરામાં કુશલચંદ્રના શિષ્ય ૧૦ કડીની ‘સૂપ્તવ્યસન-સઝાય’ (લે. માહિતી મળે છે. ૮ પદનો કક્કો’ (ર.ઈ.૧૮૪૧/સં. ૧૮૯૭, ભાદરવા સં. ૧૯મી સદી) તથા ૯ કડીની ‘વિ ૧પ મસૂરિ-સઝાય’ (લે. સં. સુદ ૭, ગુરુવાર; મુ.), ૩૪ કડીની ‘બ્રહ્મકોકિલ (ર.ઈ.૧૮૪૩ ૧૯મી સદી)ના કર્તા. સં. ૧૮૯૯, માગશર વદ ૮, રવિવાર; મુ.), બ્રહ્મવિલાસ' (ર.ઈ. સંદર્ભ : હજૈજ્ઞાસૂચિ : ૧.
[કી.જો.] ૧૮૪૫સં. ૧૯૦૧, શ્રાવણ વદ ૭, મંગળવાર; મુ), ‘ગોપીગોવિંદની ગોઠડી” (૨.ઈ.૧૮૬૧/સં. ૧૯૧૭, કારતક સુદ ૧૪; મુ), રવિઠી [ઈ. ૧૬૨૧ સુધીમાં] : જૈન. ૧૬ કડીના ‘(લાદ્રવાજી ૨૧ કડીની ‘તિથિ', રાધાકૃષ્ણના રાસનાં પદ(મુ.), જ્ઞાનના ચાબખા તીર્થમંડન) શ્રી ચિંતામણિ-પાર્શ્વનાથ-સ્તવન’ (લે. ઈ. ૧૯૨૧; મુ.)ના (મુ.) વગેરે કાવ્યો એમણે રચ્યાં છે. સાધુભાઇ હિન્દીમાં ને કચ્છીમાં કર્તા. પણ તેમણે કેટલાંક કાવ્યો રચ્યાં છે.
કૃતિ : જૈન સત્યપ્રકાશ, આંકટો. ૧૯૫૦-શ્રી રવિજેઠીકૃત લોદ્રકૃતિ : ૧. રતન ભગતકૃત ભજનામૃત, પ્ર. મિસ્ત્રી જેઠાલાલ વિ. વાજી તીર્થમંડન શ્રી ચિતામણિ-પાર્શ્વનાથ', સં. રમણીકવિજયજી. (બીજી આ.), ઈ. ૧૯૨૭; ૨. ભજનસાગર : ૨, ૩. ભસાસિંધુ
[ ત્ર.] (સં.).
ચિ.શે.
રવિદાસ/રવિરામ/રવિ(સાહેબ) (જ. ઈ. ૧૭૨૭/સં. ૧૭૮૩, મહા રવજી ઈ. ૧૬૩૩માં હયાત : પિતા હરજી. વિવિધ રાગના સુદ ૧૫, ગુરુવાર–અવ. ઈ. ૧૮૦૪] : રવિભાણ સંપ્રદાયના સંત નિશવાળાં ૫૩ કડવાંના ‘ઉદ્યોગ-પર્વ” (૨.ઈ. ૧૬૩૩/સ. ૧૬૮૯, કવિ. આમોદ તાલુકાના તણછા ગામમાં જન્મ. મૂળ નામ રવજી. વૈશાખ સુદ ૯, મંગળવાર)ના કર્તા.
જ્ઞાતિએ વીશા શ્રીમાળી વણિક. પિતા મંછારામ. માતા ઇચ્છાબાઈ, સદર્ભ : ૧, કવિચરિત : ૧-૨, ૨. ગુસાઇતિહાસ : ૨;૩. ગુસાર કુટુંબ પુષ્ટિમાર્ગી. ઈ. ૧૭૫૩માં પોતાના મોસાળ બંધારપાડામાં સ્વતો.
શિ.ત્રિ] ભાણસાહેબ સાથે સંપર્ક અને ત્યારથી તેમના શિષ્ય. ભાણસાહેબની
સાથે શેરખીમાં વસવાટ અને પછી ત્યાંના ગાદીપતિ મોરારસાહેબ, રવિ-૧ : [ઈ. ૧૩૯૭માં હયાત] : ૫૪ કડીના ‘આદિનાથ-વિવાહલો’ ગંગાસાહેબ વગેરે એમના ૧૯ શિષ્યો હતા. વાંકાનેરમાં અવસાન. (ર.ઈ. ૧૩૯૭)ના કર્તા.
ખંભાળિયામાં તેમની સમાધિ આવેલી છે રાંદર્ભ : હજૈજ્ઞાસૂચિ : 1.
[ગી.મુ] જ્ઞાન, યોગ અને ભક્તિના સમયનો અનુભવ કરાવતી રવિ
દાસરવિરામને નામે મળતી આ કવિની કૃતિઓમાં સાધુભાઇ રવિ(મુનિ)-૨ [ઈ. ૧૭૨૫માં હયાત] લોકાગચ્છના જૈન સાધુ. હિંદીમાં લખાયેલી રચનાઓનું પ્રમાણ વિશેષ છે અને ઘણી ગુજરાતી ‘ગુરુ-ભાસ' (૨ ઈ.૧૭૨૫) તથા કેશવજીનો ભાસ'ના કર્તા. કૃતિઓમાં પણ હિંદીના પ્રભાવ વરતાય છે. ચોપાઇ, ઢાળ, દુહો કે
સંદર્ભ : જૈન સત્યપ્રકાશ, ઑકટો. ૧૯૪૦-‘બાલાપુર-ત્યાં સાખી એવાં રચનાબંધવાળાં ૨૧ કડવાંમાં રચાયેલી ‘ભાણગીતા-રવિ નિર્માણ થયેલ તથા લખાયેલ સાહિત્ય', કાંતિસાગરજી. [ગી.મુ] ગીતા(મુ.) કે પૂર્વછાયા ચોપાઇબંધના ૭ અધ્યાયમાં રચાયેલી
મન:સંયમ-તત્ત્વસારનિરૂપણ (ર.ઈ. ૧૭૭૨)સં ૧૮૨૮, મહા સુદ રવિયા)-૩ ઈ. ૧૯મી સદી મધ્યભાગ) : નડિયાદના સાઠોદરા ૧૧; મુ.) કવિના ધર્મવિચારને અને સંપ્રદાયની વિશિષ્ટ વિચારસરણીનાગર, અંબામાતાની સ્તુતિ કરતા ૧૭ કડીના બારમાસ' (ર.ઈ. ને સમજવા માટે ઉપયોગી છે. એ ઉપરાંત જ્ઞાન-યોગની સાધના ૧૮૪૨ સં. ૧૮૯૮, અસાડ વદ ૨, સોમવાર; મુ), ૧૯ કડીની તેમ જ આધ્યાત્મિક અનુભવના આનંદને વ્યક્ત કરતાં અનુક્રમે ‘તિથિઓ' (ર.ઈ.૧૮૫૬/સં. ૧૯૧૨, પોષ સુદ ૭, રવિવાર; મુ) ૧૦૭ અને ૧૦૯ કડીની ૨ બારમાસી (૨ ઈ. ૧૭૫૩/સં. ૧૮૦૯, તથા ૨૭ કડીના ગરબા(મુ.)ના કર્તા.
મહા સુદ ૧૧ અને ૨. ઈ. ૧૭૭૧/સં. ૧૮૨૭, શ્રાવણ સુદ કૃતિ : ૧. અંબીકા કાવ્ય તથા શક્તિકાવ્ય, પ્ર. સાકરલાલ બુલાખી- ૧૧; મુ), સાખી-ચોપાઇની ૪૩ કડીની ‘બોધચિંતામણિ' (ર.ઈ. દાસ, ઈ. ૧૯૨૩, ૨. શ્રીમદ્ ભગવતીકાવ્ય, પ્ર. દામોદર દાજીભાઈ, ૧૭૫૫/સં. ૧૮૧૧, આસો સુદ ૫, મુ.), ૩૭ કડીનો સિદ્ધાન્તઈ. ૧૮૮૯.
કક્કો(મુ.), સાધુશાઇ હિન્દી અને ગુજરાતીમાં રચાયેલી ૨૫૭. સંદર્ભ: ગૂહાયાદી.
શિ.ત્રિ છપ્પાની ‘કવિતછપય (મુ) તથા ૩૫૦ જેટલાં હિન્દી-ગુજરાતી
પદોમ) કવિ પાસેથી મળે છે. રવિકૃષ્ણ ]: ગરબા-ગરબીના કર્તા.
‘આત્મલક્ષી ચિતામણિ (મુ.), ‘ગુરુ-મહિમા (મુ.), ‘ભાણપરિચરિ', સંદર્ભ: ગૂહાયાદી.
શ્રિત્રિ ‘સાખીઓ (મુ.), “રામગુંજાર-ચિંતામણિ’(મુ.), “સપ્તભોમિક (મુ)
વગેરે એમની હિન્દી રચનાઓ છે. રવિચંદ્ર-૧ [ઈ. ૧૮૧૦ સુધીમાં : જૈન. ૧૩ કડીની ‘જબૂસ્વામી- કૃતિ : ૧. રવિ, ભાણ અને મોરારસાહેબની વાણી, સં. નાનાલાલ સઝાય’ (લે. ઈ.૧૮૧૮)ના કર્તા.
પ્રા. વ્યાસ, ઈ. ૧૯૭૬ (છઠ્ઠી આ.); ૨ રવિભાણ સંપ્રદાયની સદર્ભ : હજૈજ્ઞાસૂચિ : ૧.
[કી.જે.] વાણી, પ્ર, મંછારામ મોતી, ઈ. ૧૯૩૩; ૩. રવિ-ભાણ સંપ્રદાયની
શ્રિત્રિી કોણ) સાઇ, આસો સુદ
૩૪૬ : ગુજરાતી સાહિત્યકોશ
રત્નો(ભગત)-૨ : રવિદાસ,રવિરામ/રવિ સાહેબ)