________________
ધમ-શ્રદ્ધા
ધનના ભંડારે, સ્વજન-પરિવાર કે સ્નેહી–ભાર્થીઓ, ઘર-બાર, કપડા-લત્તા કે દર-દાગીના, કિંમતી જવાહીર કે નેતિક સિદ્ધાંત આશ્વાસન નથી આપી શકતા અથવા તે નાશ પામી જાય છે, ત્યારે તેને સંતોષ આપનાર જે કઈ બાકી રહે. છે, તેનું જ નામ ધર્મ છે. દિલના ગુપ્ત ઘા રૂઝવનાર અને ધર્મ સિવાય અન્ય કેઈ નથી. એવા ખાસ પ્રસંગે માનવીઓને કામ આવે એ માટે ધર્મની કે અધ્યાત્મની શોધ ઉપગી છે. એ શોધ પૂરી પાડનારી વ્યક્તિઓ અને સંસ્થાઓની પણ તેટલી જ ઉપયોગિતા છે. કોઈક જ પ્રસંગે આ આધ્યાત્મિક જીવનની જરૂર પડે છે, તે પણ તેને જે પહેલેથી જ મેળવ્યું કે સંગ્રહ્યું ન હોય તે નિરાશ થવું પડે છે. જગની સર્વશ્રેષ્ઠ વસ્તુઓ કવચિત્ જ કામ આવે છે, તે પણ તેને સંગ્રહ, સંચય અને સંરક્ષણ તે હરહંમેશાં– જ કરવું પડે છે. હીરા, માણેક, પન્ના, મોતી કે સુવર્ણ આદિ પદાર્થોની માણસને રોજ જરૂર પડતી નથી: ચાલુ ખાન-પાનમાં શરીર-રક્ષામાં કે લાજ-આબરૂ ઢાંકવામાં તેની આવશ્યકતા રહેલી નથી. અથવા ઘી-તેલ, ગોળ-ખાંડ કે અનાજ વિગેરે ખરીદવામાં પણ તેને સીધી રીતે ઉપગ થતું નથી. તે પણ દીર્ધદષ્ટિવાળા પુરૂષ તેનો સંચય, સંગ્રહ અને સંરક્ષણ કરવામાં લેશ પણ બેદરકારી દર્શાવતા નથી. એટલું જ નહિ પણ તેની સંભાળ માટે અસાધારણ કાળજી ધરાવે છે. તેજ રીતિએ ધાર્મિક જીવન કહે કે આધ્યાત્મિક જીવન કહે, એ પૌદ્ગલિક કે નૈતિક જીવન કરતાં અતિ ઉચ્ચ કોટિનું જીવન છે અને બીજા બધા જીવને જ્યારે. નિષ્ફળ નિવડે છે ત્યારે આત્માને શાંતિ, સંતોષ અને.
