________________
મિથ્યાત્વને ગાઢ અંધકાર તેય એ ગીતાર્થનિશ્રિત હતા–એ વાતને ભૂલવી જોઈએ નહિ. સાક્ષાત રીતિએ તેમને તત્વની પ્રતિપત્તિ થઈ નહોતી, પણ તેઓ ગીતાથ– નિશ્ચિત હતા, એટલે પરંપરાએ પણ તેઓને તત્વની પ્રતિપત્તિ તે હતી જ, એમ માનવું પડે. એમને તત્ત્વાતત્ત્વનું વિશેષ જ્ઞાન નહોતું, પણ એમની નિશ્રા સારી હતી, અને, એમને જ્ઞાનસંપાદનને પ્રયત્ન કેવું હતું, તે તે આપણે જોઈ આવ્યા છીએ. અહીં તે આપણે એ જવું છે કે–અભવ્ય જીને મિથ્યાત્વ એ જ પ્રકારનું સંભવે અને ભવ્ય જીવને મિથ્યાત્વ પાંચેય પ્રકારનું સંભવે, તેનું કારણ શું? તેમાં, અનાગ મિથ્યાત્વ તે, ભવ્ય જીવોને તથા અભવ્ય ને પણ સંભવે, એ આપણે જોયું.
આ પછી, આભિગ્રહિક મિથ્યાત્વ પણ, ભવ્ય જીવોને તથા અભવ્ય જીવને સંભવે છે. આભિગ્રહિક મિથ્યાત્વ, જીવાદિ તના વાસ્તવિક સ્વરૂપનું વાસ્તવિક કેટિનું જ્ઞાન નહિ હોવા છતાં પણ, પિતે જે કાંઈ પણ એ વિષયમાં માની લીધું હોય, તેને એવો આગ્રહ કે–એને ગમે તે સમજાવનારો મળે અને એ એણે જે માન્યું છે તે બેઠું છે–એવું જણાવનારી લાખ યુક્તિઓ પણ એને આપે, તે પણ તે પોતાની માન્યતાના આગ્રહને તજે જ નહિ, આભિગ્રહિક મિથ્યાત્વના છ વિકલ્પ શાસ્ત્રોમાં વર્ણવાયા છે.* એક તે–આત્મા છે, એવું માને જ નહિ, આત્મા જેવી કઈ વસ્તુ ___* ' गीतार्थनिश्रितानां माषतुषादिनां च प्रज्ञापाटवा-भावाद्विवेकरहितानामषि गुणवत्पारतन्त्र्यान्न दोष इति भावः ।।
–ધર્મસંગ્રહ ભા-૧, શ્લોક ૨રની ટીકા, પત્ર–૪૦ x णत्थि ण णिचो ण कुणइ, कयौं ण वेएइ थि णिव्वाण ।
त्थि य मोक्खोवाओ, आभिग्गहिअस्स छ विअप्पा ॥ ९ ॥ णस्थित्ति । १. नारत्येवात्मा, २. न नित्य आत्मा, ३. न कर्ता, ४. कृतन वेदयति, ५. नास्ति निर्वाणम् , ६. नास्ति मोक्षोपाय इत्याभिहिकस्य चार्वाकादिदर्शनप्रवर्तकस्य परपक्षनिराकरणप्रवृत्तद्रव्यानुयोगसारसन्मत्यादिप्रन्थप्रसिद्धाः षइविकल्पाः, ते च सदानास्तिक्यमयानामभव्यानां व्यक्ता एवेति कस्तेषामाभिग्रहिकत्त्वे संशय इति भावः । | ' , ' ' . ' ધર્મપરીક્ષા, કલેક ૮ તથા તેની ટીકા.
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
