________________
ગઈભીલોની
[ સપ્તમ ખંડ
રાજા નહપાણના મરણ પછી અવંતિની ગાદી tale is prevalent in north-west India. તેના જમાઈ રૂષભદત્તને ન જતાં ગર્દભીલ વંશમાં A Gandabha marrying a daughter of
ગઈ છે. આ ગભીલ વંશને a king of Dhar (Asia. Res. Vol. VI. તેમની ઉષત્તિ આદિ પુરૂષ રાજા દ૫ણ ઉર્ફ p. 38; & Vol. IX. p. 149) = હિંદના વાયવ્ય
વિષે ગંધર્વસેન કોણ હતા ? શી રીતે તેને પ્રાંતમાં ૨૪ એક વિચિત્ર વાર્તા પ્રચલિત છે. (કે)
: હક્ક પહોંચે ? તથા શી રીતે ચડી એક ગર્દભને૨૫ ઘારના રાજાની કુંવરી પરણાવી હતી. આવ્યો ? વિગેરે કાઈ પણ માહિતી એકે પુસ્તકમાં સ્પષ્ટ- (એશિ. રી. પુ. ૬. પૃ. ૩૮ તથા પુ. ૯, પૃ. ૧૪૯) પણો તેના સંબંધી જણાવવામાં આવી નથી. પરંતું છૂટું વળી તેજ ગ્રંથમાં એક સ્થાને લખ્યું છે કેછવાયું જે મારા વાંચવામાં આવ્યું છે તે સંકલિત કરીને “ Before their (ancestors of Vikramaતેના વિશે જે અનુમાન મેં દોર્યું છે તે અન્ને જણાવીશ. ditya) occupation of Malwa, they
એક ગ્રંથમાં લખ્યું છે કે--તેન(વિક્રમાદિત્યનો) probably lived in Anandapur૨૭ near જન્મ ખંભાતમાં થયો હતો. તે નગરીને તે સમયે Udaipur (Mewar)=(વિક્રમાદિત્યના વડવાઓએ) તંબાવટી પણ કહેવાતી હતી. જ્યારે એક બીજા માળવા કબજે કર્યું તે પહેલાં તેઓ ઘણું કરીને પુસ્તકમાં ૨૩ એમ જણાવાયું છે કે-“A strange (મેવાડના) ઉદેપુરની નજીકના આણંદપુરમાં ૨૮ રહેતા
કાળ પણ ચાલીસ વર્ષ સુધી લંબાચલ હોવાથી વિદાએ, છે. પ્રથમ તે ઉદેપુર નજીક કોઈ આનંદપુર હોવાનું જ તે બનેને એકજ રાજા તરીકે લેખીને કામ લીધું છે; વળી જણાયું નથી. તેમ થતાં સંખ્યા પણ કમી હોવાનું જણાવ્યું છે.
આનંદપુર નામે ત્રણ શહેર હોવાનું મેં સાબિત કર્યું (૨૨) એશિઆટીક રીસચીંઝ પુ. ૯, પૃ. ૮૨. છે. (જુઓ ભાવનગરથી પ્રસિદ્ધ થતું “જૈન ધર્મ પ્રકાશ”
(૨૩) હિં. હિં. પૃ. ૬૪૯ (૫ણ આ ગ્રંથકારનું કથન નામનું માસિક. પુ. ૪૫ અં. ૫. પૃ. ૧૬૧ થી ૧૭૪ ઉપરના એશિ. રી. પુ. ૯ ને આધારે જ લખાયેલું છે). ઉપર વર્ધમાનપૂરીને લેખ; ગુવકસે. નું બુદ્ધિપ્રકાશ
(૨૪) અવંતિના રાજાઓની આ જીવનકથા વાયવ્ય ૧૯૩૪. પૃ. ૫૮ તથા ૩૧૮ થી ૩૨૩; આનર્તપુર, આનંદપ્રાંત સુધી ઠેઠ કેમ જવા પામી હશે તેનાં કારણ માટે પુર, સૌરાષ્ટ છે. લેખ; અમદાવાદનું “જૈન જાતિ ” આગળ ઉ૫ર વિક્રમચરિત્રના વૃત્તાંતમાં જુઓ.
પુ. ૧ પૌષ અંક ૪. સં. ૧૯૮૮ આણંદપુરનું સ્થાન (૨૫) ગર્દભ શબ્દ સંસ્કૃત છે અને તેને અર્થ “ગધેડા નામે લેખ; મુંબઈના ગુજરાતી સાપ્તાહિકમાંની તે નામનું પ્રાણી” થાય છે. વાયવ્ય પ્રાંતમાં રહેતા માણસેને વિશેની ચર્ચા. ખબર નહીં હોય કે અહીં ગર્દભ તે પશુ નથી પણ (૧) એક આણંદપુર કાઠિયાવાડના ઝાલાવાડ પ્રાંતમાં ગભીલ વંશી એક રાજાનું નામ છે. નહી તે તે મનુષ્યની આવેલ ચોટીલાના ડુંગરની તળેટીમાં વસેલ છે. જ્યાં મૂળરાજ કન્યા ગર્દભ વેરે પરણવા જેવી હકીક્તને વિચિત્ર કથા
સોલંકીના સમયે ઈ. સ. ૯૯૮ માં ઘરસેન નામે રાઝ રાજ્ય તરીકે લેખત નહીંજ,
કરતે હતો; તેને આ મૂળરાજે હરાવ્યો હતો એમ હડાળાના (૨૬) જુઓ હિં. હિં. પૃ. ૬૩૮
તામ્રપટ ઉપરથી જણાય છે. (૨૭) આણંદપુરના સ્થાન વિશે નીચેનું ટી. નં. ૨૮ જુઓ. (૨) બીજા આણંદપુરની હકીક્ત એમ છે કે કાઠિયાબાકી ઉદેપુર નજીક ( Near Udaipur ) અને ઘણું કરીને વાડમાં આવેલ ઘેળકા વડનગર કહેતા; અને વડનગરનું (Probably) શબ્દો જે વાપર્યા છે તે આ હિં. હિ. ના બીજું નામ આણંદનગર હતું; પણ આણંદપુર અને લેખકને જ અભિપ્રાય લાગે છે એમ મારું માનવું થાય છે. આણંદનગર જુદાં હોવાં છતાં એક ગણાઈ ગયાં છે.
(૨૮) લેખકે આણંદપુરને ભલે ઉદેપુર નજીક માન્યું છે (જુઓ નીચે નં. ૩). (જુઓ ઉપરનું ટી, ૨૭) પણ તે તેમની ગેર સમજણું ગુજરાતમાં આવેલ હાલનું વડનગર તેને પણ આણંદપુર
