________________
દ્વિતીય પરચ્છેદ ].
ચોક્કસ ગણના
૧૧૧
કાંઈ પણ ઉચ્ચારીએ તેના કરતાં તે વિષયના અભ્યા- વર્ષનું ગણવાને બદલે ૫૬ વર્ષનું છે એમ સિદ્ધાંત સીએજ અજવાળું પાડી બતાવે તે વિશેષ ઉચ્ચીત તરીકે સ્વીકારીને કામ લેવું રહે છે. ગણાશે. છતાં આપણે કાંઈક હિંમતથી કહી શકીએ ઉપર જણાવી ગયા છીએ કે પ્રત્યેક નૂતન
છીએ કે મિ. કનિંગહામ જેવા ઝીણવટમાં ઉતરનાર વિક્રમાર્કને પ્રારંભ ઓકટોબરથી નવેંબરના મધ્ય - અને શોધખોળના અઠંગ અભ્યાસીએ, જે કાંઈ મત સુધીમાં થઈ જાય છે અને તેને ત્રીજો એટલે પૌષ ઉચ્ચાર્યો હશે તે પાકી તપાસ વિના કે પોતાને માસ ચાલતું હોય ત્યારે ઈસવીના નૂતન વર્ષને પૂરાવાની ખાત્રી થયા વિના તે નહીંજ ઉચાર્યો હોય. આરંભ થાય છે. એટલે કે જ્યારે જ્યારે વિક્રમવર્ષના એટલે તેમણે જે પ૬ વર્ષનું અંતર જણાવ્યું છે. પહેલા ત્રણ માસમાં બનેલી હકીકતને સમય, ઈસછતાં આપણી ગણત્રીથી ૨૬-૧૭ નું જ આવે છે વીના શકમાં દર્શાવે છે, ત્યારે ત્યારે જૂનું વર્ષ અને તેથી છ માસ કે અડધા વર્ષને જે ફેર ગણવું, અથવા જેને ઇતિહાસકાર so many પડે છે તેનું કારણ આપણે શોધવું રહે છે. હવે years expired૭૧ એમ કહી બતાવે છે તે જે પદા આવે છે તો તેનો અર્થ એ થયો કે, દરેક સમજવું; અને પોષ માસ પછીના બાકી રહેતા નવ પૂર્ણાંકની સાથે ૩ વર્ષ જોડવાનું છે. વળી આપણને માસને સમય બતાવવા માટે નવું વર્ષ ગણવું; અથવા એમ કહેવામાં આવ્યું છે કે ક્રાઈસ્ટદેવના જન્મ પછી ઐતિહાસિક ભાષામાં જેને such and such ત્રીજું વર્ષ પૂરું થઈને ચોથું ચાલતું હતું તે સમયે year current એમ કહે છે તે લખવું. ઈસવીસનની શરૂઆત થઈ છે. તે પછી ઉપરના તેજ પ્રમાણે Vice versa=ઉલટું સુલટું સમજી સૂત્રના આધારે, ત્રણના આંક સાથે 3 વર્ષને અપૂર્ણક લેવું. એટલે કે ઈસવીના શકમાં જે બનાવને સમય મેળવી, નિશ્ચયપણે તે સમય બતાવવા માટે સવાત્રણ જાન્યુઆરીથી સર્ટોબર સુધી હોય, તેને વિકમાર્કમાં વર્ષનું અંતર હતું એમ કહેવું પડશે. અને તેમ કરીએ દર્શાવે છે તો ત્યાં વિક્રમ સંવત “ચાલુ” લખવો, તે મિ. કનિંગહામની ગણત્રીમાં જે છ મહિનાનો અને ઓકટોબરથી ડીસેમ્બરને સમય દર્શાવવો હોય ફેર આવે છે તેનો ઉપાય આપણે બે રીતથી કરી તે વિક્રમ વર્ષ જૂનું અથવા ગત” એમ લખવું. શકીએ છીએ (૧) કાં તો ઇસવીના શકના પ્રારંભને તેવી જ રીતે મહાવીર સંવતને ઈસવીસનની છ માસ આઘો લઈ જવો (૨) અથવા ક્રાઈસ્ટ દેવની તારીખમાં તથા ઈસવીસનની તારીખને મહાવીર જન્મને છ માસ વહેલે ઠરાવ. એટલે કે નં. ૧ ને સંવતમાં ફેરવી શકાય છે; ફેર માત્ર એટલે જે કે. ઉપાય લેતાં, વર્તમાનકાળ ઈસવીસનનો પ્રારંભ જે ૧લી વિક્રમ અને ઈસવીના શક વચે ૫૬ નું અંતર છે અને જાન્યુઆરીથી લેખાય છે તેને બદલે ૧ જાલાઈથી તેથી ૫૬ અને ૧૭ ને આંક વાપરવો પડે છે તેને ગણ અને નં. ૨ નો ઉપાય કબલ રાખીએ તો બદલે મહાવીર અને ઈસવીના શક વચ્ચેનું અંતર ક્રાઈસ્ટ દેવના જન્મ પછી ૩૫ વર્ષે (ત્રણ વર્ષ ને ૫૨૬૨ (૪૭૦+૫૬) વર્ષનું હોવાથી પ૨૬ અને નવ માસે) ઈસવીસનનો પ્રારંભ થયો હતો એમ પર૭ ના આંકનો ઉપયોગ કરવો પડશે. તેવી જ ગાવું. કયું સત્ય છે તે સંશોધકે શોધી કાશે. બાકી રીતે વિક્રમ સંવત્સરને મહાવીર સંવતમાં કેરવો જ્યાં સુધી તે બિના નિશ્ચિતપણે સાબિત ન થઈ શકે હાય અથવા મહાવીર સંવતને વિક્રમમાં કરવો હોય ત્યાં સુધી, બેની વચ્ચેનું અંતર, હાલ તુરત તે ૫૬ તે ઉપરના જેવું તે મુશ્કેલ નથી. કારણ કે તે
(૭૧) A. D. દર્શાવવાનો હોય ત્યારે expired (જૂનું) લખાય પણ B. c. (ઇ. સ. પૂ.) દર્શાવવાનો હોય ત્યારે "To come' or 'In store” = હવે પછી આવતું, એમ
લખવું પડે.
(૭૨) મહાવીર અને વિક્રમ વચ્ચેનું અંતર ૪૭૦ વર્ષનું છે અને વિક્રમ તથા ઇસુની વચ્ચેનું અંતર પલ છે એટલે
