________________
૧૪૨
| વેમ ઉર્ફ
[ નવમ ખંડ :
રહી આધિપત્ય ભોગવ્યું છે. એટલું જ નહિ પણ તે કારણે આ પ્રમાણે છે. ગર્દભીલ વંશી રાજા
મહારાજાધિરાજ' તરીકે પોતાને જણાવી રાજકાર- વિક્રમ ચરિત્રનું રાજ્ય ( જુઓ પૃ. ૭) ઈ. સ. ૫૩ ભાર પણ ચલાવ્યો છે. તેટલા માટે આપણું નિયમ થી ૯૩=૪૦ વર્ષ ચાલ્યાનું નોંધાયું છે અને તેણે મુજબ તેને હિંદના ભૂપતિ તરીકે સ્વીકારી, હવે ઠેઠ કાશ્મીર સુધીને દેશ જીતી લઈ ત્યાં પોતાના પછીના પરિચ્છેદમાં, જેમ તેના વંશના શેષ નૃપતિ- સૂબા મંત્રિગુપ્તને રાજ ચલાવવાને નીખ્યો હતો (જુઓ એનાં વૃત્તાંત લખવાનાં છીએ, તેમ તેનું સ્થાન પણ પૃ. ૫૦ ) એટલે માનવું રહે છે કે, કાશ્મિર અને ત્યાંજ નિર્મિત કરવું રહેત. છતાં આ પરિચ્છેદમાં, બિન પંજાબ ઉપર આ વિક્રમચરિત્રનીજ આણું ચાલુ રહી હિંદી નૃપતિઓનાં જીવન જેમ સંક્ષિપ્તમાં આલેખવામાં હતી અથવા એમ કહો કે કડફસીઝ બીજાએ (ઈ. આવ્યાં છે તેમ આ કડફસીઝ વિશે પણ ટૂંકમાં જ સ. ૭૧માં ગાદીએ આવ્યાનું ગણે તે ગાદીએ પતાવવાની ગોઠવણ રાખી છે; તેનું કારણ એટલું જ છે આવ્યા પછી ૨૨ વર્ષ સુધી અથવા તો (ઈ. સ. કે તેની પછી ગાદીએ આવનાર કનક રાજાએ પોતાનો ૬૩ના વર્ષમાં ગાદીએ આવી ૪૦ વર્ષનું રાજય સંવત્સર ચાલુ કર્યો છે. એટલે સંવત્સર વિનાના અને ભોગવ્યું હતું એમ ગણે તે ) ગાદીએ આવ્યા પછી સંવત્સર વાળો રાજ અમલ જુદે પડી જતા દર્શાવી ૩૦ વર્ષ સુધી પંજાબ કે કાશ્મર ઉપર સત્તા જમાવી શકાય, તે હેતુસરજ આ પ્રમાણે વિભાગ પાડયા છે. નહિ હેય. અથવા ઉપરની સ્થિતિને રૂપાંતરમાં
કડફરસીઝ પહેલાના મરણ પછી તેનો પુત્ર વેમ, ગોઠવીએ તો એમ કહી શકાય કે આ ૨૨ અથવા કકસીઝ બીજો એવું ઉપનામ ધારણ કરી ગાદીએ વિકલ્પ ૩૦ વર્ષ સુધીનો સમય તેણે હિંદની બહાર આવ્યો હતો. તે પણ પોતાના પિતાની જેમ શુરવીર રહીને જ રાજય ચલાવ્યું તેવું જોઈએ. વળી એમ અને સાહસીક હતા. બ૯૯ સાહસિકપણામાં તેનાથી પણ આપણે જાણી ચૂક્યા છીએ કે તેના પિતાનો એક ટોચ જરા આગળ વધી જાય તે હતો એમ મુલક પણ હિદની બહાર, કાબુલ અને અફઘાનિસ્તાન પણ કહી શકાય. તેણે જે કે ૩૨ વર્ષજ રાજ્ય સુધીજ ફેલાયું હતું. એટલું સ્પષ્ટ થયું કે, એણે ચલાવ્યું છે અને લગભગ ૮૦ વર્ષની ઉમરે તે મરણ પેતાના પિતાની ગાદીએ બેઠા પછી કેટલાય કાળ પામ્યો છે, છતાં તેના વિશે અનેક વિદ્વાનોની પેઠે, સુધી તે પ્રદેશમાં જ ઘુમ્યા કર્યું હશે. એ કાળ કેટલા જનરલ કનિંગહામનો મત જણાવતાં એક ગ્રંથકારે વર્ષ સુધી આશરે લંબાયે હોવો જોઈએ તેજ આપણે લખ્યું છે કે Cunningham gives 35 to શોધી કાઢવું રહે છે. તે માટે આપણને બીજી કાંઈ 40 years long and victorious reign to માહિતી તે નથી જ, પણ જે એક બે હકીકત છૂટી છવાઈ this monarch=કનિંગહામ આ રાજાને ફાળે ૦૫ મળી આવી છે તે ઉપરથી થોડુંક અનુમાન દેરી થી ૪૦ વર્ષનું લાંબુ અને પરાક્રમી રાજ્ય નોંધે છે. શકાય છે. તેમાંની એક હકીકત આ પ્રમાણે છે-એક આવા અતિગહન અભ્યાસીના મતથી પણ માનપૂર્વક લેખકે ૨ જણાવ્યું છે કે, “ લદાખ કે પાસ કે છુટા પડવાનાં આપણને કારણે મળે છે અને તેથોજ ખલત્સ ગાંવકા શિલાલેખ-ઈસ લેખમે મહારાજા તેના ફાળે ૩૨ વર્ષ અને તેના પિતાના ફાળે ૪૦ વેમ કડફસીઝ દ્વિતીય કે સમય કે ૧૮૭ ર્વે વર્ષ મેં હૈ” વર્ષ નોંધી, તે બન્નેનો એકંદર રાજ્યકાળ ૭૨ વર્ષ એટલે તેનો અર્થ એમ નીપજી શકે છે કે, તે સમયે ઠરાવો પડે છે.
વે જ્યારે પિતાને મહારાજના પદથી વિભૂષિત
(૯૦) હિં, હિ. પૂ. ૬૫ર
વાસુદેવ શરણુ અગ્રવાલ એમ. એ. એલ. એલ. બી “મથુરા (૧) ઉપરની ટીકા ન, ૬૩ જી.
કા ચાીય સ્તંભ” નામનો લેખ. (૯૨) જુએ ઉત્તર હિંદમાંથી પ્રગટ થતા માસિક (૯૩) વળી જુએ. પુ. ૨. સિક્કો નં. ૮૬; તેમાં પણ સુધા”ને ને માર્ગશીર્ષ અંક, પૃ. ૫ લેખક શ્રીય પિતાને મહારાજાધિરાજની પદવીથી વિભૂષિત થયેલ જણાવે છે,
