________________
ખારેલ અને પુષ્યમિત્ર
[ દશમ ખંડ જે યવન સરદાર મથુરા૧૮ સુધી આવી ચૂક્યો હતો ડિમેટીઅસ શબ્દ કોતરાવવામાં આવ્યો જ હતું, તેને ગાંસડા પોટલાં બાંધી, પીછે હઠ કરવી પડી હતી- પણ એવી કયાં સાબિતી છે કે, આ ડિમેટ્રીઅસ અથવા કહે કે મથુરાથી પાછો હઠીને તે પંજાબ તરફ તે (પેલા) બેકટ્રીઅનપતિ યુથીડીમસને પુત્ર અને જતો રહ્યો હત-તે સરદાર બીજો કોઈ નહીં પણ પાછળથી ગાદીએ આવનાર જ હતા ? તેમના કહેવાની પુષ્યમિત્રને સમકાલીન જે યવનપતિ (Bactrian મતલબ એ છે કે (૧) પ્રથમ તે ડમિટિ કે King) ડિમેટ્રીઅસ (જેનું વૃત્તાંત આપણે પુ. ૩ ડિમેટ્રીઅસ શબ્દ હોવાની પણ શંકા છે. (૨) તથાપિ, પૂ. ૧૫રમાં કરી ગયા છીએ) હતો તે જ છે. એટલે ચર્ચા ટૂંકી કરવા ખાતર માની લ્યો કે તે શબ્દ જ કે લેખના કથનમાં નોંધેલ ડિમેટીઅસ તે પુષ્યમિત્રનો છે, પણ તેમાં એવી કક્યાં માહિતી અપાયેલી છે કે, સમકાલીન છે; તેમ ડિમેટ્રીઅસ તે ખારવેલનો સમકાલીન તે ડિમેટ્રીઅસ ફલાણે જ છે; એટલે કે, ઈતિહાસમાં છે જ, એમ લેખ પોતે જાહેર કરે છે. એટલે કે જ્યારે જેને યુથીડીમસના પુત્ર તરીકે લેખવ્યો છે તે જ ડિમેટ્રીઅસ પુષ્યમિત્રને સમકાલીન છે અને ખાર- આ છે કે, તે સિવાય કેઈબીજે રાજા તે નામધારી વેલને પણ સમકાલીન કરે છે ત્યારે ભૂમિતિના થયે છે? સિદ્ધાંત પ્રમાણે પુષ્યમિત્ર અને ખારવેલ બ [ ટીકાઃ-લેખમાં જ્યાં ડિમિટ શબ્દ હોવા વિશે જ સમકાલીન જ કહી શકાય..
શંકા ઉભી થઈ છે ત્યાં આપણે કાંઈ કહેવાપણું નથી. આ પ્રમાણે સર્વ હકીકત હોય તે તે બધું ત્યાં શું શબ્દ છે અને કેવો અર્થ થાય છે તે માટે બરાબર સિદ્ધ થઈ જાય જ છે, પરંતુ તેમની માન્યતા આપણે આગળના પરિચ્છેદે આખાયે લેખને અર્થ
અને દલીલવાળે આ લેખ વાંચીને એક વિદ્વાને પંક્તિવાર વિચારવાના છીએ. એટલે અને તેની ચર્ચા પિતાના વિચાર જણાવતાં ઉદગાર કાઢયા છે કે,૧૯ મૂકી દઈશું. છતાં પેલા લેખકે ટુંકું પતાવવા જેમ સૂચના
દut even if we admit for arguments’ કરી છે, તેમ માની લે કે તે શબ્દ ડિમેટીઅસ જ છે sake that Demiti or Demitrius was અને ડિમેટ્રીઅસ નામનો કોઈ બીજો રાજા થયો જ નથી engraved here, what evidence is there (જુઓ નીચીને ટી. નં. ૨૧); એટલે કે તે યુથીડીમસને to show, that this Demitrius can be પુત્ર જ છે. છતાં પ્રશ્ન એ છે કે તેણે મથુરા સુધી no other than the son and successor આવવાનું પ્રયોજન જ કયાં ઉભું થયું હતું? પ્રથમ of Euthiydemus of Bactria =પરંતુ વાદ- તે ડિમેટ્રીઅસના વૃત્તાંતે (જુઓ પુ. ૩ પૃ. ૧૫૧-૫) વિવાદની ખાતર આપણે સ્વીકારીએ કે ડિમિટ કે આપણે પુરવાર કરી ગયા છીએ કે તેનું રાજ્ય
(૧૮) મથુરા નામના બે શહેરે છે (૧) ઉત્તરનું મથરા શું વાંચી શકાય છે તે માટે આગળ ઉપર હાથીગુફાના તે સૂરસેન રાજ્યની રાજધાની; જે મથુરા નામથી પ્રખ્યાત લેખવાળા પરિચ્છેદ જુએ.]. છે. (૨) દક્ષિણનું મથુરા જે ત્રિચિનાપલીની પાસે (૨૧) નીચેની ટીકા નં. ૨૩ જુઓ, આવેલ છે, જેને ખરી રીતે મારા કહેવાય છે.
(૨૨) પુ. ૩. પૃ. ૧૪૫ ને કંઠામાં ચામું આસન-બેકલેખમાં મદર છે કે મથુરા તે બરાબર તપાસવાની ટ્રીયાના રાજાઓનાં નામે જુએ. જરૂર છે. બનવા જોગ છે કે એકને બદલે બીજું શહેર (૨૩) ઈરાન, ગ્રીસ અને બેકટ્રીઆની ગાદીએ જે નૃપતિમનાઈ ગયું છે અને તેમાં પણ પુષ્યમિત્રની અને ખારવેલ એ આવ્યા છે તેમનાં નામો જોઈ લીધાં છે. ડિમેટ્રીઅસ નામને ની ઘડ બેસારવા માટેની તાલાવેલીએ જ કામ કર્યું દેખાય છે કે, જેનાં નામને પ્રથમ ભાગ ડિમિટી કે તેને મળતા શબ્દો
(૧૯) જુએ છે. હિ, કૉં. ૧૯૨૯ પુ. ૫. પૃ. ૫૯૪ આવતા હોય તે, કોઈ બીજો નરપતિ થ દેખાતેં નથી.
(૨૦) ઉપરની ટી, ન. ૧૭ જુઓ: તેમાં શંકા એટલે સમજાય છે કે ડિમેટ્રીઅસ એક જ થયું છે અને તે હવાને પ્રશ્ન ઉપસ્થિત કર્યો છે. [ડિમિટ શબ્દને બદલે યુથીડીમસને જે પુત્ર ગણાય છે તે જ છે,
