________________
પ્રથમ પરિછેદ ] ની સીમા
૨૩૫ Chedi=ઓરિસાની પશ્ચિમે આવેલ દેશને દક્ષિણ શિશુપાલને કૃષ્ણ માર્યો હતો (જ. . એ. બે. પુ. ૧૫); કોશલ અથવા ચેદ તરીકે ઓળખતા હતા. પરંતુ સર્વ ફયુહરરના મત પ્રમાણે દહલમંડળ તે જ પ્રાચીન વિઠાનો ઉપર પ્રમાણે સીમા કરાવવામાં એક મત સમયન ચેદિ છે; કેટલાકના મતે તેમાં બુંદેલખંડનો થતા નથી. અન્ય એક વિદ્વાન જણાવે છે કે ૧૬ Chedi દક્ષિણ ભાગ તથા જબલપુરનો ઉત્તર ભાગ આવતે was the country adjoining Bhojkata હતો. ગુપ્ત રાજાના સમયે ચેદિની રાજધાની રેવાor Avanti on the east=જેની પૂર્વમાં (પશ્ચિમમાં કલેજામાં હતી. ચેદિનું બીજું નામ ત્રિપુરી પણ જોઈએ) ભોજકટ અથવા અવંતિ છે તેની લગોલગન હતું”—આવી રીતે ભિન્ન ભિન્ન વિદ્વાનોએ ભિન્ન પ્રદેશ તે ચેદિઃ એટલે કે જે પ્રદેશની લગોલગ ભિન્ન સીમાઓ અટકળી છે. આમ થવાનું મુખ્ય પશ્ચિમે અવંતિદેશ આવી લાગ્યો છે તે દિશ. કારણ એ જ દેખાય છે કે, કેઈએ ચેદિદેશ ગણીને એમને કહેવાનો ભાવાર્થ એમ છે કે હાલના હોશંગાબાદ કામ લીધું છે તે કોઈએ દિવંશ લેખીને કામ લીધું અને નિમાર જલાએ ત્યાં આવેલા છે ત્યાંસુધી છે. વળી એક વંશમાં તે અનેક રાજાઓ થાય છે તેની હદ હતી. પરંતુ આ માન્યતા બરાબર લાગતી તેમ દરેક રાજાના અમલમાં પ્રદેશના વિસ્તાર તથા નથી. કેમકે જેને અસલમાં વિદર્ભદેશ કહેતા અને સંકેચ થયા કરે તે પણ સ્વભાવિક છે. એટલે, એક ઇ. સ. પૂ. ની છઠ્ઠી સદીમાં અંગદેશ કહેતા હતા તેમાં ચેદિરાજાની રાજ્યસીમાં કયાંક સુધી લંબાયેલી હોય, આ પ્રાંતનો સમાવેશ થઈ જાય છે. વળી આ અંગ- તે વળી બીજાની તદ્દન જુદી જ દિશામાં નીકળી દેશની રાજધાની ચંપાનગરી હતી કે જ્યાં સમ્રાટ જતી પણ દેખાય. આવી સ્થિતિમાં ભિન્ન ભિન પ્રિયદશિને પોતાને રૂપનાથનો ખડકલેખ ઉભે સીમાઓ નોંધાઈ જાય તે દેખીતું જ છે. બાકી જે કરાવ્યો હતે. મતલબ કે જે સીમાં તેમણે દેરી કાળને ઈતિહાસ આપણે લખી રહ્યા છીએ તે સમયે બતાવી છે તે અંગદેશની છે, નહીં કે ચેદિદેશની. તે સૌથી પશ્ચિમે અંગદેશ હતો, વચ્ચે વંશદેશ ઉર્ફે ત્યારે બીજા એક વિદ્વાન ૭, કર્નલ ટંડનો મત મહાકેશલ હતા અને પૂર્વ તથા દક્ષિણે કલિંગદેશ ટાંકીને જણાવે છે કે, Chanderi, a town in હતો. પરંતુ હાલ જેને ઓરિસા પ્રાંતના સંબલપુર, Malwa, was the capital of Shishupal, પૂરી, અંગૂલ, અને કુટક જીલાઓ કહેવાય છે તે તો who was killed by Krishna (J. A. s. B. કલિગમાં પણ ગણુતા નહતા જ. તે જીલ્લાઓ તે Vol. XV): according to Fuhrer. Dahal- HOIRIM VH2107 udial del 721241 241€ mandal was the ancient Chedi; કલિંગમાં ભેળવી લીધા હતા. અને તેથી એક ગ્રંથકારે according to some, it comprised the જે એમ લખ્યું છે તે તદ્દન સાચું જ છે, કે Cheti southern portion of Bundelkhand and or Chedi is the well-known Vedic northern portion of Jubbulpore. Rewa- and classical ruling family, this branch Kalanger was the capital of Chedi of the Chedis seems to have migrated under the Gupta-kings. Chedi was into Orissa from Maha-kosal, as the also called Tripuri=માળવામાં આવેલું ચંદેરી Oriya Manuscript (J. B. 0. R. S. III શહેર (રાજા) શિશુપાલની રાજધાની હતી. આ pp. 482) suggests=ચેતિ કે ચેદિ તે વૈદિક
(૧૬) જ, એ. સ. નં. પુ. ૨૧ પૃ. ૨૫૭: અશોક તથા દે, ર. ભાંડારકર કૃત) પૃ. ૩૫-રાજ્યની સીમાએ પુલિંદ નતિનો મુલક આ છે (સભાપર્વ)
(૧૭) જુઓ ડેડ એન્ટોગ્રાફી ઓફ ઈન્ડીયા .૧૪
(૧૮) જ. બી. એ. ૨. મે ૧૯ર૭ ૫, ૧૩ ૫, ૨૨૨ અને આગળ
