________________
કુવલયમાલા / ૫૩
કઠણુ શરીરના અને ' જલ તલ લે ' એવા શબ્દો ખેલનારા કાશલદેશના વેપારીઓને જોયા.
(૧૫) મજબૂત, નીચા, શ્યામ શરીરવાળા, સહન કરનાર, અભિમાની અને તકરાર કરવાના સ્વભાવવાળા · દિણ્ડુલે ગહિયલે ' એવા શબ્દો ખેાલનાર મહારાષ્ટ્ર દેશના વેપારીઓને જોયા.
(૧૬) મહિલા અને સંગ્રામ વિશે અનુરાગવાળા, સુંદર અવયવવાળા, ભાજનમાં રૌદ્ર, અટિ પુટ રિટ ' એમ ખાલનારા આંધ્રદેશના વેપારીઓને જોયા.
'
આમ વિવિધ દેશના લેાક્રેા દેખાવ અને સ્વભાવે કેવા હતા અને તેમના કેટલાક લાક્ષણિક શબ્દોચ્ચારા કેવા હતા તેનું સુંદર વર્ણન કવિએ અહીં કર્યું છે. કવિની સૂક્ષ્મ નિરીક્ષણુશક્તિ અને બહુશ્રુતતાની આમ આ ગ્રંથમાં ઘણે સ્થળે પ્રતીતિ થાય છે.
ચ’પૂસ્વરૂપની આ કૃતિમાં અલંકારસમૃદ્ધિ અપાર હેાય એ સ્વાભાવિક છે. સંસ્કૃત અને પ્રાકૃત ભાષામાં એ પ્રકારની લખાયેલી કૃતિઓમાં આ કૃતિને અવશ્ય અગ્રસ્થાન સોંપડે છે, અલ કારસમૃદ્ધિની દૃષ્ટિએ આ કૃતિ બાણભટ્ટની ‘ કાદંબરી 'ની સરસાઈ કરવાને પણ શક્તિમાન જણાશે. ઉપમા, રૂપક અને ઉત્પ્રેક્ષા જેવા અલ કાર તે એમાં પદેપદે છે. એમ કહેવામાં અત્યુક્તિ નહિ થાય. અલંકારશાસ્ત્રને અનેકવિધ અલંકારાનાં ઉત્તમ ઉદાહરણ પૂરાં પાડી શકે એવા આ ગ્રંથ છે. નમૂનારૂપ થાડા જુએ :
લક્ષ્મી માટે જુદા જુદા પ્રકારની નાયિકાઓની ઉપમાએ ૧૩૦મી કડિકામાં આપવામાં આવી છે, જેમકે :
आलिंगियपि मुंचइ लच्छी पुरिसं ति साहस - विहूणं । गोत्त-क्खलण-विलक्खा पियव्व दइया ण संदेहो ||
