________________
કાળનું માપ. ટ્રેને ટીકીટ તપાસવા નીકળે છે. તે ગાર્ડ કલાકના ૫ માઇલની ગતિએ ચાલે છે તેથી જમીન ઉપરથી જોનાર માણસની દ્રષ્ટીએ તે કલાકના ૬૫ માઈલ જાય છે. ટીકીટ તપાસી તે પાા ૫ માઇલની ગતિએ પેાતાના ડખા તરફ જાય છે, તે વખતે જમીન ઉપરથી જોનાર માણસની દ્રષ્ટીએ તે કલાકના ૫૫ માઇલની ગતિએ ચાલે છે. આવી રીતે તેની ગતિમાં કલાકના ૧૦ માઇલના ક્રૂર પડે છે પણ તેને પોતાને તેની ખખર પડતી નથી. કારણ કે તે પેાતાના કામ માટે ટ્રેનને સ્થીર માની શકે છે. આંહીં પેાતાની લાગણીના કાળ છે.
લાગણીના કાળને ખીજા દ્રષ્ટાંત લઇએ. કાઇ પ્રેમી જોડું સાથે બેસી પ્રેમની વાત કરતુ હાય અને કદાચ તેમને પરણ્યાને પહેલી રાત હેાય, તે વખતે તેમને લાગે કે કાળ જરા થંભી જાય તે કેવું સારૂં. આ બનાવમાં તેઆએ પેાતાની લાગણીથી પેાતાના કાળ ઉત્પન્ન કર્યો છે અને તે કાળ તે લાગણી સુધી રહે છે. જેને સવારમાં વહેલા ઉઠીને ઇશ્વર ભજન કરવું હાય તે એમ માનતા હાય કે સવાર વહેલી પડે તે કેવું સારૂં'. સયાગમાં કાળ આછે થતા લાગે છે અને
૧૧
