________________
કાળની ગતિ. -
તેવીજ રીતે ફૂટથી જગતનો બધે પ્રદેશ માપી શકાતું નથી. નાના ક્ષેત્રમાં તેને ઉપગ રહે છે પણ મેટા ક્ષેત્રમાં તે સાધન કામ આવતું નથી. સૂર્ય, ચંદ્ર કે તારા આંહીથી કેટલા દૂર છે તે માપવા માટે ખગોળશાસ્ત્રીએ તેજની ગતિથી હિસાબ કરે છે.
સાધારણ પ્રસંગોમાં પણ ફૂટથી કેટલીકવાર ખોટું માપ આવે છે. દ્રષ્ટાંત તરીકે એક ગેળ અરીસો હોય અને તેમાં આપણે આપણું શરીર જોઈએ તે ઘણું લાંબુ લાગે છે. તે વખતે જે આપણા હાથમાં ફૂટ હોય તે તે ફૂટ પણ લાંબે થઈ જાય છે. અરીસામાં દેખાતા પુરૂષમાં જવાબ દેવાની શક્તિ હોય અને જેનાર માણસ તેને પૂછે કે “ તું લાંબે કેમ દેખાય છે?” તે તે તરત જવાબ આપશે કે “હું લાંબે થયે નથી, મને મારા ફૂટથી માપો તે જણાશે કે હું તમારા જેવડેજ છું; તમારો પુટ મારા પ્રદેશ માટે કામ આવે તેનથી.”
જેનારને પિતાના સંસ્કારથી, એટલે પિતાના શરીરના અભિમાનથી અરીસામાં દેખાતું શરીર મોટું લાગે છે. જે વખતે જે જગ્યાએ જે માપ હોય તે જગ્યાના બનાવ તે માપથી જાણવા જોઈએ, નહિતર ખરૂં માપ
૧૨૬
