________________
કાળની ગતિ. નથી તેમ વસ્તુ દેખાય નહિ. મન બીજી જગ્યાએ ગયું હોય તે પણ પાસેની વસ્તુ દેખાતી નથી. કોઈ પર્વત કે ઝાડ દૂરથી નાના લાગે છે અને નજીકથી મોટા લાગે છે. તેના કદમાં ખરેખર ફેરફાર થતું નથી.
એક વખત અકબર બાદશાહે બીરબલને એક લાકડી આપી કહ્યું કે આ લાકડીને કાપ્યા વિના નાની બનાવી દે અને આને બીજે કટકે જેડયા વગર મોટી બનાવી દે. બીરબલે તરત બે લાકડી વધારે મંગાવી, તેમાં એક પહેલીથી મોટી હતી અને એક પહેલીથી નાની હતી. મોટી લાકડી સાથે પહેલી લાકડી મૂકી બરબલે બાદશાહને કહ્યું કે જુઓ આ લાકડી હવે નાની લાગે છે નાની લાકડી પાસે પહેલી લાકડી મુકી બીરબલે બાદશાહને કહ્યું કે આ લાકડી હવે મેટી લાગે છે. નાનું મોટું સાપેક્ષ છે.
છાપખાનાના બીબાં ગોઠવનારને ઉંધા બીબાં સવળા લાગે છે અને ઉંધુ લખાણ સવળા તરીકે તે વાંચી શકે છે. તેનું કારણ એ છે કે તેને હમેશની ટેવથી એવું લાગે છે કે જાણે પિતે બીબાની જગ્યાએ બેઠો હોય અને વાંચતે હોય.
૧૪૬
