________________
કાળની ગતિ.
હશે તે જીંદગીને અંતે પણ તે પુરી થવાની નથી. નાટકને અંતે જો સારે। ભાવ ઉત્પન્ન ન થાય અને દુ:ખમાં તેને અંત આવે તે તે નાટક લેાકપ્રિય થતું
નથી.
ઇતિહાસમાં સમજાવેલ સુધારા રાગદ્વેષથી લખાએલા હૈાય છે. રાગદ્વેષ ખાદ કરીએ તેપણુ ઇતિહાસમાં અતાવેલા સુધારામાં અમુક પ્રકારને હેતુ રહેલા હાય છે. કચે વખતે કયા દેશના માણસાએ કયા પુરૂષા કરેલા હતા તે ઇતિહાસમાં બતાવેલું છે. કેઇએ વેપારમાં વધારા કર્યાં છે, કેઇએ ધ'ની ઉન્નતિ કરી છે, કાઇએ હુન્નર ઉદ્યોગ વધાર્યો છે.
ફાઇ ઇતિહાસકાર કેાઇ વખતે કાઇ દેશની પડતી અતાવે છે, કાઇ કહે છે કે ચડતી પડતીનું ચક્કર ચાલ્યા કરે છે. જ્યારે અમુક દેશની વાત થતી હાય, અમુક કાળની વાત થતી હાય અને એક હેતુ સારી મનાતા હૈાય ત્યારે તે દ્રષ્ટીએ ચડતી પડતીના વિચાર થઇ શકે છે પણ જ્યારે જીવનના હેતુ ફરતા હાય ત્યારે ચડતી પડતીના વિચાર ગેાટે ચડે છે. તેથી જીવનના ફેરફાર સાથે જીવનના હેતુ કાયમ રહે તેવા હાવા જોઇએ.
૨૨૬
