________________
કાળની ગતિ.
માણસને હાથ કેમ જમે છે અને પગ કેમ જમે છે એ જાણવા કરતાં માણસ કેમ જમે છે એ જાણવું સહેલું છે, તેવી જ રીતે આખું જગત પરમાત્મામાં રહેલું છે તે જાણવું સહેલું છે. ખરા મહાત્માઓના વિચારમાં સમષ્ટીને સમન્વય રહે છે. તે ચિત્રને આખું ને આખુંજ જુએ છે. સામાન્ય માણસ તેમાં કે રંગ અને કેટલે રંગ વાપરે છે તેની ગણત્રી કરે છે. આખું ચિત્ર સમજવા માટે ભવિષ્ય વર્તમાનમાં મળવું જોઈએ.
આખું ચિત્ર બનતાં જેટલો વખત લાગે છે તેટલે વખત તેને જોતાં લાગતું નથી. એવામાં દ્રષ્ટા ઉપગ રહે છે. જ્યારે દ્રષ્ય વસ્તુઓને ઉપયોગ માણસ પાસે રહે છે ત્યારે ભવિષ્ય ઉત્પન્ન થાય છે કારણ કે દ્રષ્ય વસ્તુઓની કાંઈક દશા ભવિષ્યમાં બનવાની રહે છે. દ્રષ્ટાની બીજી દશા ભવિષ્યમાં બનવાની હોતી નથી.
અંદરની દશા સારી હોય તે નજીવી વસ્તુઓમાં ઘણું સંદર્ય જોવામાં આવે છે. અંદરની લાગણીમાં કેટલી વિશાળતા અને ઉંડાણ છે તે ઉપર દ્રષ્ટીને આધાર છે. સામાન્ય લાગણીથી જે જગત જોવામાં
૨૬૦
