________________
પ્રારબ્ધ.
એલ્શઅમે પેાતાના વેપાર વધારવા માટે આફ્રીકામાં કાંગેામાં રહેતા માણસા ઉપર ક્રુરતા વાપરી હતી એટલે પ્રારબ્વે ઇ. સ. ૧૯૧૪-૧૭ ની લડાઇમાં પહેલાં એજીઅમના માણસાના ભાગ માગ્યે.
આ બાબતમાં આપણી ભૂલે પણ જોવી જોઇએ. આપણે બીજાને નુકશાન કરવા જઈએ તે વખત આવ્યે આપણુને નુકશાન થાય છે. આર્ચીએ હિંદુસ્થાનમાં આવી તે વખતે આંહી રહેતા અનાર્થીને શૂદ્ર માની હલકી દશામાં રાખ્યા અને વેદ ભણવાના તેમને અધિકાર નથી એમ ઠરાવ્યું. તેના પિરણામમાં કરોડો માણસ ગુલામી ભેગવવા લાગ્યા. પ્રાણ્યે તેથી આના ઉપર હજારા વર્ષોંની ગુલામી શરૂ કરી દીધી. જ્યાંસુધી આંહી પરસ્પર સમભાવ, ભાતૃભાવ અને સહકાર ઉત્પન્ન નહિ થાય ત્યાંસુધી આ ગુલામી જશે નહિ.
વળી એમ પણ જણાઇ આવે છે કે મરણ પછી પણ આ પ્રકૃતિ માણસને તરત છેડતી નથી. યુરોપની ૧૯૧૪-૧૭ ની લડાઈ પછી ત્યાં છેકરીઓ કરતાં છેકરાના જન્મ વધારે પ્રમાણમાં થાય છે અને તે ઘણા તોફાની પ્રકૃતિવાળા હેાય એવું લાગે છે. તેએ
૧૬૯
