________________
કાળની ગતિ. -
છતાં સુધારાના વિચાર ચાલ્યા કરે છે અને ચાલશે. તેનું ખરું કારણ એ છે કે માણસની બુદ્ધિ આખી વસ્તુને પકડી શકતી નથી. સુધારા અમુક ભાગમાં થઈ શકે છે. જ્યારે એક માણસના સુધારાની વાત થાય ત્યારે તે વાત સમજી શકાય છે. કોઈની નાતમાં સુધારાની વાત થાય ત્યારે પણ તે સમજી શકાય છે, કે દેશમાં સુધારાની વાત થાય ત્યારે પણ તે સમજી શકાય છે પણ જ્યારે આખી પૃથ્વીનું જીવન સુધારવાની વાત થાય ત્યારે તે સમજી શકાતી નથી. તે વખતે જે વાત થાય છે તેમાં ખરીરીતે પૃથ્વીના અમુક ભાગનું જીવન સુધારવાની વાત હોય છે.
તેવીજ રીતે સો બસો વર્ષના સુધારાની વાતે કરીએ તે સમજી શકાય છે પણ ચાર પાંચ હજાર વર્ષમાં કે દશ હજાર વર્ષમાં આ પૃથ્વીના માણસનું જીવન સુધર્યું છે કે બગડયું છે તે કોણ કહી શકશે ?
જ્યારે મોટી જગ્યા કે મોટો કાળ સુધારાની ગણત્રીમાં લેવામાં આવે અને તે ભગવાનના જીવનને લાગુ કરીએ અને એમ વિચાર કરીએ કે ભગવાન સુધરે છે કે નહિ ત્યારે માણસની વાણી હાસ્યજનક
૨૧૬
