________________
કાળની ગતિ.
જુદા પ્રકારની સગવડ અને અગવડે જુવાનીમાં ઉત્પન્ન થાય છે અને વૃદ્ધાવસ્થામાં પણ કેટલીક નવી સગવડે અને અગવડો ઉત્પન્ન થાય છે. તેવી જ રીતે જુદા જુદા કાળે જુદા જુદા દેશમાં જુદી જુદી શેધથી ઉત્પન્ન થતા જુદા જુદા પ્રકારના જીવનમાં નવી નવી સગવડે અને નવી નવી અગવડે ઉત્પન્ન થયા કરે છે.
વળી એ સગવડે અને અગવડને માણસના સ્વભાવ સાથે એવા પ્રકારનો સંબંધ છે કે જે બાબત એક માણસને સગવડ પડતી લાગતી હોય તે બીજા માણસને અગવડ પડતી લાગે છે. તેમાં પિતાના સ્વભાવના ગુણદોષ કારણભૂત થાય છે. એ બાબત ચોથા પ્રકરણમાં કાંઈક અંશે આવી ગએલ છે.
પ્રાચીન કાળમાં બ્રહ્મજ્ઞાનની કિમત ઘણી હતી. જેને બ્રહ્મજ્ઞાન હોય તે બ્રાહ્મણ કહેવાતા હતા. ડેઘણે અંશે પણ જેને આત્માનું તેજ મળ્યું હોય તેને બહુ માન આપવામાં આવતું હતું. બ્રાહ્મણોએ લેકને એમ સમજાવ્યું કે માણસના જીવનમાં ખરા સુધારા આત્મજ્ઞાનથી થાય છે. તે પ્રાપ્ત કરવા માટે માણસના સ્વભાવમાં રહેલી પશુના જેવી વૃત્તિઓનો નાશ કરે
૧૯૬
