________________
કાળની ગતિ.
થતાં જે વૃત્તિઓ ખંધાઇ જાય છે તેના આવા પરિણામ
આવે છે.
સ્વપ્નાના બનાવે એ અંતઃકરણની વૃત્તિના અનાવે છે. સ્વપ્નામાં બીજે ગામ જતા દેખાતા આત્મા તે ગામમાં ઉઠતેા નથી. આત્માને પેાતાને સ્વપ્નાના ધર્મોથી કાંઇ અસર થતી નથી. તે માપના ધર્મો છે. માપનારના ધર્મ નથી. માપમાં મમત્વથી અને આત્માના ધર્માંના અજ્ઞાનથી તે પોતાના ધમ હેાય એમ માનવાની ભૂલ થાય છે.
ઉપર આપેલ દ્રષ્ટાંતે ઉપરથી જણાઇ આવશે કે સ્વપ્નાની અવસ્થામાં ઘણા બનાવાની સેળભેળ થાય છે. જે વિષયની ઈચ્છા છેડી દીધી હોય તે વિષય ભાગવવાના સ્વપ્ના આવે તે તેનું કારણ ઉંઘમાં શરીરની સ્થિતિ ઉપર રહે છે અથવા તે માણસને બીજા કેાઈ વિષયમાં ઇચ્છા રહી ગઈ હૈાય છે અને ખીજા વિષયની ઈચ્છા પહેલા વિષયની ઇચ્છાને ઘસડી લાવે છે; તેથી વિષયાનેા નિગ્રહ કરવાને બદલે સ'યમથી એટલે સમભાવથી તે જીતવુ જોઇએ. નિગ્રહમાં અલાત્યારે વિષયે જીતવાની વૃત્તિ રહે છે અને તે વૃત્તિ સ્વપ્નામાં બીજી ઇચ્છા સાથે અથડાતાં જાગ્રત થાય છે.
१७८
