________________
માયા. તેની ગતિ અમૂખી રહે છે. આ સ્વભાવ બધી દેખાતી વસ્તુઓમાં છે. જે માણસ પોતે હમેશાં ઉંચી દશામાં રહે છે તેના પ્રત્યે બધી વસ્તુઓને ઉર્વભાગ અનુકુળ રહે છે અને જે માણસ પિતે હલકી દશામાં રહે છે તેના પ્રત્યે બધી વસ્તુઓ પિતાને અધભાગ એટલે હલકે ભાવ બતાવે છે.
માણસની લાગણમાં ફેરફાર થયા કરે છે તેથી જગ્યા અને કાળના સ્વભાવ ફરતા લાગે છે. જે જગ્યાએ જે વખતે જે દ્રષ્ટા ઉભે હોય ત્યાંથી તેના ક્ષેત્રનું જે માપ આવે તેમાં પિતાની મતલબ ન હોય તે તે માપ તે ક્ષેત્ર માટે સારું છે. પણ બીજે વખતે આપણા આગલા સંસ્કાર યાદ આવે અથવા ભવિષ્યની આશા વિક્ષેપ કરે અથવા બીજા માણસના સંસ્કારથી આપણું જીવન માપીએ અથવા આપણા જીવનના સંસ્કારથી બીજાનું જીવન માપીએ અને તે સાચું છે એમ માનીએ ત્યારે માયામાંથી અજ્ઞાન ઉત્પન્ન થાય છે.
આ અજ્ઞાન દૂર કરવા માટે કઈ ધર્મમાં શરીરની પેટી ફેરવવાના નિયમ બતાવવામાં આવે છે. તેઓ નિષ્કામભાવે કર્મ કરવાનું કહે છે. કઈ પ્રાણની
૧૫૯
