________________
કાળની ગતિ.
નીતિવાન માણસ બીજાનું ભલું કરવા પ્રયત્ન કરે છે. પોતાના કુટુંબનું સુખ તજીને પણ પિતાના દેશને સુખી કરવા ઈચ્છે છે. આવા ભાવમાં જરા મોટું માપ રહે છે, જગ્યા વધારે મળે છે, પ્રાણને પણ પરમાર્થમાં રેકવાથી વધારે વખત સંતેષ રહે છે; છતાં ત્યાં પણ પિતાની માન્યતા સાચી એ ભાવ રહેવાથી પુરી જગ્યા અને પુરે વખત મળતા નથી. લડાઈ વખતે બીજા દેશેના માણસો સામે રાગ દ્વેષથી અથડાવું પડે છે. નીતિવાન માણસ ખરાબ ઈચ્છા મુકી શકે છે પણ બધી ઈચ્છા મૂકી શકતા નથી. - ભવિષ્યમાં જ્યારે જ્ઞાન વધશે ત્યારે પોતે જે દેશમાં રહેતા હોઈએ તે દેશ પિતાને કહી શકાશે નહિ. કેઈ માણસ જે જગ્યાએ પિતે બેઠે હેાય તે જગ્યાને વાતચીતમાં “અહીં કહે છે. કોઈ પોતાના ગામને “અહી” કહે છે. કેઈ પિતાના પ્રાંતને અહીં” કહે છે. કેઈ પોતાના દેશને “અહીં કહે છે. સાધુ પુરૂષે “અહીંમાં આખું જગત સમાવી દે છે.
નિશાળમાં જ્યારે ભૂગોળ શિખવવામાં આવે છે ત્યારે પહેલાં પોતાના પ્રાંતનો નકશે બતાવવામાં
૧૪૨
