________________
કાળની ગતિ. બીજાઓને મુશ્કેલીમાં રસ્તો મળતું નથી. તેથી પિતાના સંપ્રદાયમાં જેને શ્રદ્ધા હોય તે માણસ પોતાના સંપ્રદાયના મૂળ પુરૂષના લખાણ વાંચે અને હાલ ગમે તે ઠેકાણે આત્માના અનુભવવાળા પુરૂષ મળે તે સાથે તે સરખાવશે તે તેની એકતા માલુમ પડશે પણ પિતાના સંપ્રદાયમાં જ્યારે શિષ્ય પરંપરા અથવા વંશપરંપરા ચાલે છે ત્યારે માત્ર પોતાનું એટલું સારું એમ માનવાથી સત્ય મળતું નથી. જેમ શિવાજી મહારાજના વખતના સંજોગો વખતે તેની આજ્ઞા પ્રમાણે ચાલવામાં ફાયદો હવે, હાલના સેંજોગોમાં તે કામ આવી શક્તી નથી પણ મહાત્મા ગાંધીજીની આજ્ઞા ઉપચેગી થાય છે તેમ ભવિષ્યના સંજોગોમાં હાલને મનાતે સત્યાગ્રહ કદાચ કામ આવી શકે નહિ.
ધાર્મિક સંપ્રદાયોએ જીવનનો હેતુ બહુ વિશાળ બતાવવો જોઈએ. કોઈ સંપ્રદાય, એગ સમજાવે છે, કેઈ ભક્તિ, કઈ જ્ઞાન સમજાવે છે અને પોતાને સંપ્રદાય બીજા બધા કરતાં સારો કહે છે. પણ સંપ્રદાય જીવતા રહેવું જોઈએ એટલે કે તેમાં આત્મજ્ઞાની પુરૂષ નિત્ય રહેવા જોઈએ. જ્યારે આવું
७८
