________________
માન્યતા.
સંભાળનાર બહુ મળતા નથી. તેનું મૂળ કારણ એ છે કે ઉપર કહેલી સંસ્થાએ પણ જીવનને પરમ પુરૂષાર્થી સિદ્ધ કરી આપતી નથી. તે પુરૂષાના આધાર દરેક માણસના પેાતાના આત્મબળ ઉપર છે અને જેને આત્મજ્ઞાન થાય છે તે કાઇ વાડામાં ખંધાતા નથી પણ જરૂર પડે તે પોતાના નવે સંપ્રદાય કાઢે છે. સંપ્રદાય કરતાં આત્મજ્ઞાની પુરૂષની કિ`મત વધારે છે પણ તે પુરૂષને જે રીતે જ્ઞાન થયું હેાય તે રીતે ખીજાને સમજાવવું હેાય તે પદ્ધતિની જરૂર પડે છે અને તેમાંથી સંપ્રદાય ઉત્પન્ન થાય છે. વળી લગભગ દરેક મહાત્માઓને આત્મજ્ઞાન જુદી જુદી રીતે થાય છે તેથી નવા નવા સ`પ્રદાય ઉત્પન્ન થાય છે. જ્યાંસુધી તે આત્મજ્ઞાની પુરૂષ હૈયાત હોય ત્યાંસુધી તે સ'પ્રદાયથી સારા લાભ લેાકેાને મળે છે પણ તે ગયા પછી જોઇએ તેવા લાભ મળતા નથી. સત્યની સ્મૃતિ હાજર હોય ત્યારે જેવું સત્ય મળે છે તેવું તે મૂર્તિ ની ગેરહાજરીમાં મળતું નથી. મૂળ પુરૂષને મુશ્કેલીઓ નડી હેાય તેથી તે શિષ્યેની મુશ્કેલી તપાસી રસ્તા બતાવી શકે છે પણ તે ગયા પછી તેની જગ્યાએ છેવટ સુધી પહેાંચેલે! પુરૂષ ન હેાવાથી
७७
