________________
કાળની ગતિ. તે ઈચ્છા તેના જીવનમાં બરાબર પુરી થઈ ન શકી તેથી તે પુરી કરવા માટે ફરીથી જન્મ અને વખત લેવાની તેને જરૂર પડે તે સંભવ છે પણ તેમના ગુરૂ રામદાસ સ્વામીને જે આત્મ જ્ઞાનની ઈચ્છા હતી તે તેને આ જીવનમાં પુરી થઈ હતી તેથી તેને તે પુરી કરવા માટે બીજા શરીરની જરૂર નહોતી. તેને શિવાજી મહારાજે પોતાનું રાજ્ય અર્પણ કર્યું હતું તે પણ તે સ્વીકાર્યું નહોતું.
છતાં જગત ચાલે છે, ફરે છે, ભવિષ્યમાં તેનું કાંઈક થશે પણ જે ચાલે છે, ફરે છે, બને છે તે આખું જગત નથી. જે આખું નથી તેને આખું માનવાથી સત્ય મળશે નહિ. કાળની જગ્યા જગતના એક ભાગમાં રહે છે. આખું જગત ફરતું નથી તેથી આખા જગતને કાળ નથી. આપણે જે જગત જોઈએ છીએ તે આપણું જગત છે, તે આખું જગત નથી.
વળી જગતનો અનુભવ જે પ્રમાણે માણસ લે છે તે પ્રમાણે જગત ઉત્પન્ન થતું નથી. બાળકના જન્મ વખતે બાળક ઉત્પન્ન થતું નથી. મુબઈ જેણે ન જોયું હેય તે મુંબઈ જાય ત્યારે મુંબઈ ઉત્પન્ન થતું નથી.
