________________
કાળની ગતિ.
ભગવાનના સાક્ષાત્કારમાં ભગવાન તરફથી કાળની જરૂર નથી. તે નિરપેક્ષ સ્વભાવવાળા છે. તેના અનુગ્રહ અધા માણસ ઉપર કાયમ રહે છે; પણ જે માણસને સાક્ષાત્કાર કરવે! હાય તેને પેાતાના તરફથી પેાતાના સ્વભાવ પ્રમાણે વખત લાગે છે. સાધારણ વસ્તુના ઉપયેાગમાં દૂરની વસ્તુ અને થાડા વખત પછી મળવાની વસ્તુની કિંમત રહે છે પણ આત્માના અનુભવમાં નજીકની વસ્તુ અને હમણાં જે હાય તેની કિ'મત રહે છે; કારણ કે તે સુખ આપી શકે છે અથવા તેનું સુખ લઇ શકાય છે. સ્વભાવથી સંજોગા જીતવાના છે અને તે જીતથી કાળ પણ જીતી શકાય છે.
નિષ્કામ થયા પહેલાંના કર્માંમાં પરિણામ પાછળથી આવે છે, નિષ્કામ થયા પછીના કર્મોંમાં પરિણામ શરૂઆતમાં આવે છે. પહેલામાં કર્મનું ફળ દેખાય છે, બીજી દશામાં કનું કારણ દેખાય છે.
નિષ્કામી મહાત્માએની દ્રષ્ટીમાં જેવું જગત છે તેવું ખરાખર છે, જેવું હતું તેવું ખરાખર હતું. અને જેવું થશે તે ખરાખર થશે. તેઓને જે હાય તેમાં સતાષ રહે છે અને જે થશે તેમાંથી વધારે સાષ લેવાના હાતા નથી.
૪૦
