________________
કાળની ગતિ. ૨. સત્ય કેને કહેવું તે આત્મજ્ઞાની પુરૂષના
અનુભવથી જાણવું, અને ૩. જ્ઞાન કેને કહેવું તે સમજવું.
જગતના પદાર્થો અને જીવે અવિભક્ત એવા પરમાત્મામાં એક સાથે રહેલા જે જ્ઞાનથી જણાય તેને સાત્વિક જ્ઞાન કહે છે. જે જ્ઞાનથી તે જુદા જુદા જોવામાં આવે તેને રાજસજ્ઞાન કહે છે અને જેથી જીવનનો હેતુ જાણી ન શકાય અને સંસારમાં આસક્તિ થાય તેને તામસજ્ઞાન કહે છે. - સાત્વિકજ્ઞાન એ સાચું જ્ઞાન છે. જીવનમાં વ્યવહાર વખતે પણ આપણી અંદર તેની જાગૃતિ રહેવી જોઈએ. આવી જાગ્રતિ રહેશે તે નાનામાં નાની ક્રિયામાં અદ્દભૂત સંદર્ય જણાવા લાગશે.
જ્ઞાનના આવા ત્રણ પ્રકાર થવાનું મુખ્ય કારણ એ હોય છે કે ઘણીવાર જ્યારે મને એક વસ્તુ માગે છે ત્યારે પ્રાણ બીજી વસ્તુ માગે છે અને શરીર ત્રીજી વસ્તુ માગે છે. મનને સમજાય કે ભગવાન સાથી પહેલા છે અને તેની સત્તાથી બધું ચાલે છે, છતાં પ્રાણ અને શરીર બીજી કોઈ વસ્તુને આપણી પાસે
૭૦
