Book Title: Agam 01 Ang 01 Aacharang Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
६६१
प्रकाशिका टीका श्रुतस्कंध २ उ. २ सू० ७ चतुर्थ भाषाजातमध्ययननिरूपणम् भाषणे यथार्थतया संयमविराधना संभवति, तदुपसंहरन्नाह - 'एयप्पगारं भासं असावज्जं जाव भासिज्जा' एवत्प्रकाशम् माङ्गलिकविषये सुशब्दरूपाम् अमाङ्गलिकविषये च दुःशब्दरूपाम् भाषाम् असावधाम्-निरवद्याम् यावद् अक्रियाम् अकटुकाम् अकर्कशाम् अनिष्ठुराम् अप्राण्युपतापिनीम् अभूतोपघातिनीम् अभिकाङ्क्ष्य मनसा पर्यालोच्य भाषेत, तथाभापणे रागद्वेषातुपच्या संयमविराधना न संभवतीति भावः, 'एवं रुवाई किण्हेत्ति वा ५' एवम् उक्तरीत्यासे और अमांगलिक शब्दों को दुःशब्द बोलने से यथार्थ ही बोला जायगा इसलिये संयम की विराधना नहीं होगी, इसी का उपसंहार करते हुए कहते हैं कि 'एयपगारं भासं असावज्जं जाव' इस प्रकार की भाषा अर्थात् मांगलिक शब्द को सुशब्द और अमांगलिक शब्द को दुःशब्द कहने की भाषा असावग्र - अगह अनिन्दनीय तथा अक्रिय अर्थात् अनर्थदण्ड प्रवृत्ति जनक नहीं, तथा अकटु अकर्कश, अपरुष, अनिष्ठुर मानी जाती है और प्राणियों का उपताप जनक भी नहीं समझी जाती तथा भूतों का उपघात जनक भी नहीं होती इसलिये इस प्रकार की मांगलिक विषय में सुशब्दरूप भाषा को और अमांगलिक विषय में दुःशब्द रूप भाषा को मनसे विचार कर 'भासिज्जा' बोलना चाहिये क्योंकि इस तरह से बोलने पर रागद्वेष नहीं उत्पन्न हो सकता है और रागद्वेष के नहीं उत्पन्न होने से संयम की विराधना भी नहीं होगी इसलिये उत्तरीति से ही साधु और साध्वी को बोलना चाहिये ।
अब रूप गन्ध रस तथा स्पर्श के विषय में साधु और साध्वी को बोलने योग्य भाषाओं को लक्ष्यकर बतलाते हैं- 'एवं स्वाई' इसी प्रकार उत्तरीति से वर्णों अर्थात् रूपों को उद्देश्य कर यदि कृष्ण रूप होय अर्थात् काला वर्ण होय શબ્દોને દુશબ્દ કહેવાથી તે યથા' જ કહેવાશે. અને તેથી સયમની વિરાધના થતી નથી આને उपसंहार रतां सूत्र४२ ४३ छे- 'एयप्पगार भासं असावज्जं जाव भासिज्जा' मा प्रहारनी ભાષા અર્થાત્ માંગલિક શખ્સને સુશબ્દ અને અમાંગલિક શબ્દને દુશબ્દ કહેવા રૂપ ભાષા અસાવધ અગઢ –અનીંદનીય તથા અક્રિય અર્થાત્ અન ન્રુડ પ્રવૃત્તિ જનક હાતી નથી. તેમ જ અકટુ કશ અપરૂષ, અનિષ્ઠુર માનવામાં આવે છે. પ્રાણિયાને ઉપતાપ જનક પણુ કહેવાતી નથી. તથા ભૂતાને ઉપઘાત કરવાવાળી પણ હૈતી નથી. તેથી એવા પ્રકારની અર્થાત્ માંગલિક વિષયમાં સુશબ્દરૂપ ભાષાને માંગલિક વિષયમાં દુઃશબ્દરૂપ ભાષાને મનથી વિચારીને ખેલવી. કેમ કે-આ રીતે માલવાથી રાગદ્વેષ ઉત્પન્ન થતા નથી. અને રાગદ્વેષ ઉત્પન્ન ન થવાથી સંયમની વિરાધના પણ થતી નથી તેથી ઉક્ત પ્રકારથી જ સાધુ અને સાવીએ માલવુ' જોઈ એ.
હવે રૂપ ગધ રસ અને પના સબધમાં સાધુ અને સાધ્વીએ ખેલવા યેાગ્ય भाषाने उद्देशीने सूत्रधार उथन मेरे छे. - एवं' रुवाई' मे४ प्रमाणे व अर्थात् इयाने
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૪
