Book Title: Agam 01 Ang 01 Aacharang Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
९३४
आचारांग सूत्रे
एकस्माद् परमाणोः द्वितीयस्य परमाणोः अधिकपरमाणु भेदकृतमेव तयोः परस्परभिन्नत्वं बोध्यम्, प्रधानपरशब्दार्थः खलु स्वपरप्राधान्य महिम्ना यः सजातीयेभ्या भिन्नत्वव्यपदेशभाग् भवति स प्रधानपरो बोध्यः, यथा मनुष्येषु भगवान् तीर्थकृत् प्रधानो वर्तते, पशुषु सिंहः, वृक्षेषु वटपनस अशोकादिः प्रधान उच्यते एतेन इदं निर्गलितम् - निजापेक्षया अन्यो जनः परः कथ्यते तस्मात् अन्यगृहस्थादि द्वारा साधुनां कृते क्रियमाणा क्रिया पर क्रियात्वेन व्यपदिश्यते, तामेतां परक्रियां प्ररूपयन् तां निषेधति सूत्रकारः - 'परकिरियं अस्थियं संसेसियं' परक्रियाम् - - परः स्वापेक्षयाऽन्यस्तस्य शारीरिकव्यापाररूपा क्रिया परक्रियातां परक्रियाम्, आत्मसम्बन्धितया क्रियमाणां तथा सांश्लेषिकीम् - कर्मबन्धनरूप से युक्त द्रव्य को बहुपर कहते हैं अर्थात् एक परमाणु से द्वितीय परमाणु को अधिक परमाणु भेद कृत हो उन दोनों परमाणुओं को परस्पर भिन्न रूप से समझा जाता है एवं प्रधानपर शब्द का अर्थ यह है कि अपने पद की प्रधा जनता की महिमा से जो सजातीय वस्तुओं से भिन्न कहलाता है उस को प्रधानपर कहते हैं जैसे मनुष्यों में भगवान् तीर्थकर प्रधान हैं, पशुओं में केसरीसिंह और वृक्षों में वड या आम्र और अशोक वगैरह प्रधान कहलाता है इस सब का सारांश यह है कि अपने से दूसरा पर कहलाता है इसलिये अन्य गृहस्थादि के द्वारा साधु के लिये की जाती हुई क्रिया को परक्रिया कहते हैं इस परक्रिया का निरूपण करते हुए उस को सूत्रकार निषेध करते हैं- 'परकिरियं' परक्रिया अर्थात् अपने से अन्य दूसरा पर कहलाता है और उस की शारीरिक व्यापार रूप क्रिया को परक्रिया कहते हैं इस परक्रिया को 'अज्झत्थियं' आध्यात्मिकी अर्थात् आत्म सम्बन्धी, याने अपने लिये की जाती हुई होने से ओर 'संसेसियं' 'सांश्लेषिकी कहते हैं एतावता गृहस्थ श्रावक के द्वारा शारीरिक व्यापार के रूप में साधु के શબ્દના અર્થ એ છે કે-એક ૫માણુના પરમત્રય અને પરમાણુ ચતુષ્ટય વિગેરેથી યુકત દ્રવ્યને ખડુપર કહે છે. અર્થાત્ એક પરમાણુ બીજા પરમ શુને અધિક પરમાણુ બે કૃત જ એ બેઉ પરમાણુઓને પરસ્પર ભિન્ન રૂપથી સમજવામાં આવે છે. તેમ જ પ્રધાનપર શબ્દના અર્થ એ છે કે-પેાતાના પદની પ્રધાનતાના મહિમાથી જે સજાતીય વસ્તુએથી ભિન્ન કહેવાય છે. તેને પ્રધાનપર કહે છે. જેમ મનુષ્યેામાં ભગવાન તીર્થંકર પ્રધાન છે. પશુઓમાં સિંહ અને વૃક્ષેમાં વડ કે આંખે અને અશેક વિગેરે પ્રધાન કહેવાય છે. આ કથનના સારાંશ એજ છે કે-પેાતાનાર્થી ખીન્ને પર કહેવાય છે. તેથી અન્ય ગૃહસ્થાદિ દ્વારા સાધુને માટે કરવામાં આવતી ક્રિયાને પરકિયા કહે છે. આ પરક્રિયાનુ નિરૂપણ કરતાં સ્ત્રકાર
तेना निषेध रैछे. - ' परकिरियं अज्झत्थियं' परया अर्थात् यनाथी जीन पर हवाय छे. અને તેની શારીરિક વ્યાપારરૂપ ક્રિયાને પરક્રિયા કહે છે. એ પરક્રિયાને આધ્યાત્મિકી અર્થાત્ आत्म संबंधी भेटले डेपोताना भाटे उरवामां आवती होवाथी भने 'संसेसिय' सांषिठी
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૪
