Book Title: Agam 01 Ang 01 Aacharang Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
मर्मप्रकाशिका टीका श्रुतस्कंध २ गा० ९-१० अ. १६ विमुक्ताध्ययनम् १९८१ देष्टा साधुः अपि निर्मलो भूत्वा दुःखशय्यातः-नरकादिभवाद् विमुच्यते इति पूर्वेणान्वयः तथा च यथा सर्पः जीर्णशीर्णकन्चुकं त्यक्त्वा तस्मात् पृथग्भवति तथा पञ्चमहाव्रतयुक्तो महामुनिरपि शास्त्रोक्तक्रियायाः अनुष्ठाता मैथुनातु सर्वथा विरतोभूत्वा ऐहिकामुष्मिकसुखाभिलापरहितः सन् नरकादिदुःखरूपशय्यातः कर्मबन्धनाच्च सर्वथा विमुक्तो भवतीति भावः ॥९॥ मूलम्.-जमाहु ओहं सलिलं अपारयं, महासमुदं व भूयाहि दुत्तरं ।
अहे य णं परिजाणाहि पंडिए, से ह मुणि अंतकडेत्ति वुचई ॥१०॥ छाया-यमाहुः ओघ सलिलम् अपारम् महासमुद्रमिव भुजाभ्यां दुस्तरम् ।
अर्थनं च परिजानीहि पण्डितः स खलु मुनिः अन्तकृद् इति उच्यते ॥१०॥ टीका-सम्प्रति समुद्राधिकारमुद्दिश्य प्ररूपयितुमाह-'जमाहु ओहं सलिलं अपारयं महासमुदंब भूयाहि दुत्तरं' यम्-संसारम् महासमुद्रमिव भुजाभ्याम्-बाहुभ्याम्, दुस्तरम्-तरीतु. मशक्यम्, एवम् अपारम्-दुष्पारम् सलिलम्-जलम् अपार मलसहितमित्यर्थः पुनः किं भूतहो जाता है अर्थात् जिस तरह सर्प अत्यन्त जोण शीर्ण कञ्चुक (कांचवा) को छोड़कर उससे अलग हो जाता है इसी तरह पूर्वोक्त अहिंसादि पंच महाव्रतों से युक्त होकर निन्ध जैन साधु शास्त्रोक्त क्रिया का अनुष्ठाता होने से मैथुन से सर्वथा विरत होकर ऐहिक तथा आमुष्मिक (पारलौकिक) तुखों की अभिलाषा से रहित होने से नरकादि दुःख रूप शय्या से और कर्मबन्धों से सर्वथा ही विमुक्त हो जाता है ॥९॥
अब अन्तिम समुद्राधिकार को उद्देश्य कर बतलाते हैं-'जमाहु ओहं सलिलं अपारयं महामुद्दव भूयाहिदुत्तरं' जिस संसार को महाप्समुद्र के समान दोनों बाहों से दुस्तर याने तैरना असंभव बतलाया है और अपार याने दुष्पारसलिल याने अपारजल सहित बतलाया है तथा ओघ याने समुद्र को जल समूह रूप सलिल प्रवेशात्मक द्रव्यौघ बतलाया है और संसार पक्ष में आश्रवद्धार रूप સંસાર બંધનથી રહિત થવાથી નિર્મળ થઈને નરકાદિ ભવથી અલગ થઈ જાય છે. અર્થાત જેમ સાપ અત્યંત જુની કાંચળીને છેડીને તેનાથી અલગ થઈ જાય છે. એ જ પ્રમાણે પૂર્વોક્ત અહિંસાદિ પાંચ મહાવ્રતોથી યુક્ત થઈને નિગ્રંથમુનિ શાસ્ત્રોક્ત ક્રિયાના અનુષ્ઠાતા હોવાથી મિથુનથી સર્વથ રહિત થઈને અહિક તથા આમુમિક (પારલૌકિક) સુખની અભિલાષાથી રહિત હેવાથી દુઃખ રૂ૫ શસ્યાથી કર્મ બંધનોથી સર્વથા મુક્ત થઈ જાય છેમાતા
वे समुद्राधि४।२ने देशाने ४थन ४२ है-'जमाहु ओहं सलिलं अपारयं' के प्रभार સંસારને મહાસમુદ્રની જેમ બન્ને હાથેથી દુસ્તર એટલે કે ન તરી શકાય તેવો કહેલ છે, અને પાર ન કરી શકાય તેવા અપાર જલ યુક્ત કહેલ છે, તથા ઓઘ અર્થાત સમુદ્રને જળ સમૂહ રૂપ સલિલ પ્રવેશાત્મક દ્રવ્યને સમૂહુરૂપ કહેલ છે. તેવી જ રીતે સંસારને
श्री मायारागसूत्र :४
