Book Title: Agam 01 Ang 01 Aacharang Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
१००२
आचारांगसूत्रे इत्यन्तेन वक्ष्यमाणग्रन्थेन भगवतो महावीरस्वामिनो विमानाच्च्यवनं देवानन्दा ब्राह्मणी गर्भा धानं शक्रादिदेवेन्द्रादेशात् त्रिशलागर्भ संहरणमुत्पत्तिश्चाभिधास्य ते, तत्र पञ्चसु स्थानेषु गर्भाधानसंहरणजन्मदीक्षारूप प्रवज्या केवलज्ञानप्राप्तिरूपेषु पञ्चोत्तराफाल्गुनी नक्षत्राणि संवृत्तानि तस्मात् पञ्चहस्तोत्तरो भगवान् महावीरोऽभूदिति फलितम् ।। सू० १ ।।
मूलम्-समणे भगवं महावीरे इमाए ओसप्पिणीए सुसमसुसमाए समाए वीइक्कंताए सुसमाए समाए वीइकताए सुसमदुस्समाए समाए वीइक्कंताए दुसमसुसमाए समाए बहुवीइकंताए पन्नहत्तरीए वासेहिं मासे हिय अद्धनवमेहिं सेसेहिं जे से गिम्हाणं च उत्थे मासे अट्टमे पक्खे आसाढसुद्धे तस्स णं आसाढसुद्धस्स छठ्ठी पक्खेणं हत्थुत्तराहि नक्खत्तेणं जोगमुवागएणं महाविजयसिद्धत्थ पुप्फुत्तरवरपुंडरीय दिसा सोवस्थिय वद्धमाणाओ महाविमाणाओ वीसं सागरोवमाई आउयं पालइत्ता आउक्खएणं ठिइक्खएणं भक्खएणं चुए चइत्ता इह खलु जंबुद्दीवे णं दीवे भारहे वासे दाहिणभरहे दाहिणमाहणकुंडपुरसंनिवेसमि उसभदत्तस्स माहणस्स कोडालसगोत्तस्प्ल देवाणंदाए माहणीए जालंधरस्स गुत्ताए सीहब्भवभूएणं अप्पाणेगं कुच्छिसि गम्भं दक्कते, वक्ष्यमाण ग्रन्थ से यही सारांश निकलता है कि भगवान महावीर स्वामी का विमान से च्यवन, देवानन्दा ब्राह्मणी का गर्भाधान और शक्रादि देवेन्द्रों के आदेश से त्रिशला के गर्भ में संहरण तथा जन्म एवं दीक्षा रूप प्रव्रज्या और केवल ज्ञान प्राप्तिरूप पश्च स्थानों में पांच उत्तर फाल्गुनी नक्षत्र निष्पन्न हो चुके थे अर्थात स्वाती नक्षत्र में केवल ज्ञान उत्पन्न होने पर उसमें उत्तरा फाल्गुनी नक्षत्र वीत चुका था इसलिये पञ्च हस्तोत्तरा भगवान् वीर कहलाते है यह फलितार्थ हुआ। सू० १ ॥ हत्थुत्तरेयावि हा था' मा ४थनथी व 'आरोग्गा आरोग्ग पसूयति' ॥ ४५न ५यन्त वक्ष्यमा ઉલ્લેખથી એજ સારાંશ સમજવામાં આવે છે કે–ભગવાન મહાવીર સ્વામીનું વિમાનમાંથી ચ્યવન, દેવાનંદા બ્રાહ્મણીના ગર્ભમાંથી શકાદિ દેવેન્દ્રની આજ્ઞાથી ત્રિશલા મહારાષ્ટ્રના ગર્ભમાંથી સં હરણ તથા જન્મ અને દીક્ષા રૂપ પ્રવજયા અને કેવળ જ્ઞાનપ્રાપ્તિરૂપ પાંચ સ્થાનામાં પાંચ ઉત્તરા ફાલ્ગન નક્ષત્ર આવતું હતું. અર્થાત સ્વાતી નક્ષત્રમાં કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન થવાથી તેમાં ઉત્તરા ફાલ્ગન નક્ષત્ર વીતી ગયેલ હતું. તેથી પંચ હસ્તોત્તર ભગવાન વીર કહેવાય છે એજ નિષ્કર્ષાથ છે, સૂત્ર ૧ |
श्री सागसूत्र :४
