Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 SEUNS jainadharmanodivyaprakAza che . *t, SAja jauM lekhaka-pzatAvadhAnI paMDita zrI dhIrajalAla zAha maDiIka
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Sws (c) 2009 hakAra pata vAne jaina dharmane divya prakAza adhyAtmavizArada, vidyAbhUSaNa, maMtramanIdhI, gaNitadinamaNi, zatAvadhAnI paMDita zrI dhIrajalAla karazI zAha pe--seeeSeeSeeSeeeeoo pa.pU.A. zrI vijayadharma dhuraMdharasUrIzvarajI ma. pa.pU.A. zrI kIrticaMdrasUrIzvarajI ma. paravacana : ' pa.pUA. zrI vijayadharmaraMdharasUrIzvarajI ma. CONDOMercedes
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzaka : narendrakumAra DI. zAha vyavasthApaka : jaina sAhitya prakAzanamaMdira ladhAbhAI gaNapata bIlDIMga, cIMcabaMdara, muMbaI-9, prathama AvRtti vi. saM. 202 sane 1970 mUlya rUpiyA sADA sAta sarva hakaka prakAzakane svAdhIna mudraka : maNIlAla chaganalAla zAha dhI navaprabhAta prinTiMga presa, ghIkAMTA roDa, a ma da vA da.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya jaina dharmAMmAM maMtrasAhitya ghaNuM che, paNu tenA para vabhAna bhASAmAM yAgya vivecana thAya, te ja te jijJAsujaneAnI samajamAM Ave tevuM che. A vastu lakSamAM rAkhIne ame ma`trasAhityanA sarjana --prakAzananuM kArya hAtha dharyu che. temAM prathama zrI ( namaskAramaMtrasiddhi' graMtha prakaTa karavAmAM AvyA hatA ane tene suMdara satkAra thayeA hateA. Aje tenI bIjI AvRtti paNa lagabhaga khalAsa thanA AvI che, te enI leA priyatA sUcave che. 6 tyAra pachI gata varSe mahAprAbhAvika uvasaggahara stAtra yAne jaina maMtravAdanI jayagAthA ' nAmane khIjo praMca ya MtrA sAthe bhavya samAreAhapUrvaka prakaTa karavAmAM AvyA hatA. te. vakhate jaina samAjanA aneka agraNIoe hAjarI ApIne A sAhityaprakAzana pravRtti pratye peAtAnA sadbhAva vyakta karyAM hatA. te pachI jaina maMtravAdamAM ati mahattvanuM sthAna dharAvatA hrI'kAramaMtra upara pramANabhUta mAhitIthI bharapUra khAsa graMtha prakaTa karavAnA niya sevAtAM maMtramanI zatAvadhAnI paDiMta zrI dhIrajalAla zAhe khUba parizramapUrvaka A graMtha nirmANa karI ApyA che. A graMthanuM saMzodhana karI ApavAnI vinati thatAM 5. pR. . zrImad vijyadharma dhuraMdharasurIzvarajI mahArAja tathA pa. pU. A. zrI kIrti caMdrasUrIzvarajI mahArAje e vinatinA svIkAra karyAM ane A gra Mthanu saMzAdhana karI Apyu. vizeSamAM prathama sAdhaka AcAya zrIe tenuM mananIya pureAvacana pazu lakhI ApyuM ane e rIte A maMcanA gauravamAM vadhArA karyAM.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ A graMthano prAra MbhamAM jaina dharmanI zreSThatA tathA prAcInatAM darzAvavAmAM AvI che, pachI tenA siddhAMtAne sAra apAyA che ane tyArabAda maMtrazAstranAM maulika tattvane paricaya apAyA che. te pachI zrI jinaprabhasurIzvarajI mahArAjanu sakSipta caritra apAyuM che ke jemaNe hI kArakalpanI racanA karelI che. A hI kArakalpanI gAthAo mULa tathA artha sAthe anyatra prakAzita thayelI che, paNa tenA arthamAM jeIe tevI saMgati nathI; eTale A kalpa para vistRta vivecana karI tenA a, bhAva tathA rahasyane spaSTa karavAmAM AvyA che. uparAMta hI kArane lagatI bIjI traNa kRti para paNa vistRta vivecana karavAmAM AvyuM che ane chevaTe paMDitavaya zrI deva tripAThIe lakhelA ' hI kAra-tattva-vimaza' nAmane mahattvapUrNa lekha ApA graMthanI pUrNAti karavAmAM AvI che. A rIte A graMthamAM hI kAranI upAsanAne lagatI ghaNI sAmagrI apAyelI hovAthI te jijJAsuone ghaNA upayogI thaI paDaze. A graMthanuM samarpaNa svIkAravA mATe ameA zrImAn zreSThiva zrI ratilAla maNilAla nANAvaTInA AbhArI chIe. je murkhkhIe ane mitrAe A graMthamAM eka yA bIjI rIte sahAya karI che, temaneA aMtaHkaraNathI AbhAra mAnIe chIe. prakAzaka
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImAna ratilAla maNilAla nANAvaTI sui
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ samapa Nu * svAzraya, sevA ane saujanyathI peAtAnuM jIvana dIpAvanAra zeThazrI ratilAla maNilAla nANAvaTIne A graMtha sAdara samarpita dhIrajalAla zAha
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ zeTha zrI ratilAla maNilAla nANAvaTInI jIvana jharamara garavI gujarAtanI puNyabhUmimAM aneka navaratnAe janma laI jIvana dhanya banAvyuM che. temAMnA eka zrA ratilAla maNilAla nANAvaTIe amadAvAdanA eka suzikSita ane saMskArI kuTuamAM janma laI tene suMdara vAraseA jALavI rAkhyA che. zrI. ratibhAInA pitAmaha DaoN. AlAbhAI nANAvaTI 40 varasa sudhI vaDAdarA rAjyanA cIpha meDikala oNphisara hatA ane pAchaLathI vaDAdarAnareza zrI. sayAjIrAva gAyakavADanA aMgata phijhiziyana hatA. temanA jIvanamAM teoe zrImaMta agara garIbanA kAIpaNa bhedabhAva vagara 89 varSoMnI u Mmara sudhI pIDita ane du:khI janatAnI ananya katavyabuddhithI sevA ApI hatI. zrI ratibhAInA pitAzrI sara maNilAla nANAvaTI jee mAtra gujarAtanA ja nahi, paraMtu samagra bhAratanA gauravasamA gujarAtI hatA, te vaDeAdarA rAjyanA nAyaba dIvAna hatA. zrI. sayAjIrAva gAyakavADe teozrInuM " aruNAditya '' nA ilkAbathI bahumAna karyuM hatuM. tyAra Ada teo rijhakheMkanA DepyuTI gavarnara hatA. thoDA vakhata pahelA ANaMdanI vallabhabhAI vidyApIThe temane DokaTara baeNMka leAjhanI mAnada padavI enAyata karI hatI. teo 90 varSanI uMmara sudhI ceAgasAdhanA ane niyamita jIvanathI mAnasika ane zArIrika svAsthyatA gALAne tA. 29-7-67nA dine devalAka pAmyA. zrI ratibhAI te| janma vaDedarA pAse vasA gAme 3 jI julAI 1897 nA zubha dine thayeA hateA. teozrIe peAtAnuM zikSaNa vaDodarAmAM ja lIdhu hatu.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyApArI kSetre sane 1921mAM raMga, kemikala ane mila sTArsanA vepAra mATenI khUba nAnA pAyA upara che. nANAvaTI enDa kaMpanInI sthApanA karI; A kaMpanIe temanI kAryakSamatA, dIrdhadaSTi, sAhasika vRtti ane UMDI samajane pariNAme deza, paradeza sAthenA vepAramAM saphaLatA ane pragatimaya vikAsa sAdhe; ane sArI evI nAmanA meLavI che. A uparAMta audyogika kSetre me. ullAsa oIla enDa kemIkala inDasTrIjha li. kalyANamAM ane me. inDiyana ekasTrezana prA. li. jAmanagaramAM sthApI che, jemane karoDo rUpiyAne mAla dara varSe paradeza caDhe che. be varSa pahelAM muMbaImAM pherTa khAte nANAvaTI mahAlaya nAme sAta mALanI ArasanI bhavya ImAratanuM bhAre dababAthI udghATana karavAmAM AvyuM hatuM. teozrIe temanA dharmapatnI zrI. saralAbahena sAthe aneka vakhata yuropa, amerikA, raziyA, jApAna vagere dezono pravAsa kheDyo che. vizeSa noMdhapAtra bAbata te e che ke teo banne custa jaina hovAthI paradezamAM paNa bhAratIya saMskRtinA ucca Adarzo jALavI saMpUrNapaNe zAkAhArI rahyAM che. jAhera kSetramAM teozrInI kArakirdI khUba ja ujjavaLa che. teo inDiyana maracanTasa cembaranA sana 1951 mAM upa-pramukha hatA ane sana 195ra mAM pramukha hatA. te samaye vesTarna relvenI kalA eDavAIjharI kamiTimAM InDiyana maracanTasanA pratinidhi tarIke kAryavAhI saMbhALI hatI. dezabharanI vepAraudyoganI saMsthAo jevI ke esaziyezana opha maracanTasa enDa menyuphekacararsa opha TekSaTAIlsa sTorsa enDa mazInarInA pramukha tarIke, ola inDiyA menyuphekacararsa esoziyezananI peTA kamiTInA ceramena tarIke ane grevInsIala inDasTrIala koopareTIva esoziyezananI kAryavAhI samitinA ceramena tarIke teozrIe kAma karyuM hatuM.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaikSaNika kSetre bhAratIya vidyAbhavananA onararI Tejharara tarIke ane zrI muMbaI mAMgaroLa jaina sabhAnI (je zakuntalA garlsa hAIskUla calAve che) kamiTinA pramukha hatA, jyAM teozrIe varSo sudhI kAma saMbhALyuM hatuM. zrI ratibhAIne phALo sAmAjika kSetre paNa atyaMta prazaMsanIya ane neMdhapAtra che. temanA aMgata puruSArtha ane lAkho rUpiyAnA dAnathI vilepAramAM sthapAyela Do. bAlAbhAI nANAvaTI hospiTala, jemAM hajAre daradIo sAravAra le che, temanuM eka ane advitIya sarjana che. A hospiTale jhaDapI pragati karI uttarottara noMdhapAtra vikAsa sAdhe che. - I. sa. 1941-42 mAM anAjanI sakhata achatane lIdhe muMbaI zaheramAM eka gaMbhIra kaTokaTI sarjAI hatI. jyAre sarakAre anAjanI vahecaNI paddhati dAkhala karelI na hatI tyAre ane dANo zo jaDato na hato tyAre, zrI ratibhAI ane zrI saralAbahena nANAvaTIe vilepAralemAM sastA anAjanI dukAna kholAvI bahAragAmathI moTA pramANamAM ghauM, cekhA, sAkara, gyAsatela vagere meLavIne nagarajanone saMtoSakAraka rIte ane vyavasthApUrvaka vaheMcaNI karI hatI. tenI kadara karIne I. sa. 1943 mAM vilepAralenA nAgarikoe eka jAhera sabhA goThavI sadgata zrI sara puruSottamadAsa ThAkuradAsanA zubha haste zrI. ratibhAIne mAnapatra arpaNa karyuM hatuM. zrI. ratibhAI sAthe temanA dharmapatnI zrI. saralAbahena paNa sevAbhAvI ane vidyAvyAsaMgI che. temaNe 15 mI ogasTa 1949nA rija vilepAralemAM "saralAsarjana" nAme eka sarvadezIya zikSaNa kendranI sthApanA karI che, je temanA aMgata prayAsa ane jAtadekharekhathI Aje eka Adarza zikSaNa saMsthA tarIke kArya karI rahI che. temaNe A keLavaNukendra pAchaLa eka sAdhanasaMpUrNa sundara makAna mATe lAkho
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 rUpiyAnuM dAna dIdhuM che. hamaNAM sAteka varSa pahelAM A daMpatIe pitAnA agiyAra baMgalAnA 33 blekavALI vilepAralemAM svAmI vivekAnaMda roDa upara AvelI sureza kelenI AkhIye pitAnA TrasTane bheTa ApI dIdhI che, jemAMthI Azare sATha hajAra rUpiyA jeTalI rakamanI upaja dara varSe pablika ceriTIjha mATe vaparAya che. zArIrika svArtha mATe De. bAlAbhAI nANAvaTI hospiTala ane mAnasika keLavaNI mATe "saralAsarjana" ema be saMsthAo thApIne mAnavajIvananAM be mukhya pAsAo pUrA pADyAM che. A uparAMta zrI ratibhAIne Atmonnati mATe paNa jAgRti che. eothI keTalAMka varSathI vilepAralemAM vetAMbara mUrtipUjaka jaina saMghanA pramukha che. pUrva vilepAralamAM AvelA jUnA jaina derAsarane jIrNoddhAra karAvI tAjetaramAM eka bhavya jinAlaya banAvarAvyuM che, madhyamavarganI jaina janatA mATe sastA bhADAnA blekasa bAMdhavAmAM AvyA, temAM paNa temane mahattvano phALo che. A uparAMta pazcima pAralAmAM pitAnA baMgalAnI bAjUe eka vizALa leTa tathA moTI rakamanuM dAna karI, aMgata jahemata uThAvI teozrIe eka bhavya, kalAbhaya, nUtana jinAlaya baMdhAvyuM che, jenuM nAma pitAnA mAtA pitAnA nAmathI motImaNimaMdira rAkhavAmAM AvyuM che. - teozrInuM aMgata jIvana sAdu, niyamita ane nirbasanI che. svabhAve spaSTavakatA, nikhAlasa ane sahadayI che, lIdheluM kAma koIpaNa bhoge sarvocca kakSAe pUruM pADavAnI nizcayalakSitA e eochInA jIvanasAphalyanI cAvI che. 7ra varSanI prauDha vaye paNa temanI kAryazIlatA koIpaNa yuvAnane zaramAve tevI che. ame A graMtha teozrIne samarpaNa karIne kRtArthatA anubhavIe chIe.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMthakAra aMge be bela lekhaka : zrI manasukhalAla tArAcaMda mahetA bhAratanA suprasidhdha zatAvadhAnI paMDitazrI dhIrajalAla TokarazI zAhamAM aneka zaktione sumeLa thayela che. game tevA aTapaTA viSayane grahaNa karavAnI addabhuta zakti, athAga kAryazakti ane asAdhAraNa vyavasthAzakti, e temanA viziSTa guNe che. Aje cesaTha varSanI umare paNa teo eka yuvAnane zaramAve tevI rIte kAma karI rahyA che, te emanA A prakAranA guNone AbhArI che. vaLI teo prabaLa AzAvAdI che ane ati daDha manobaLa dharAve che, eTale game tevAM kaThina kAryo paNa sahelAIthI pAra pADI zake che. - zrI dhIrajalAlabhAIne janma saurASTra-surendranagaranI najIka AvelA dANAvADA gAmamAM tA. 18 mI mArca 1906 nA divase thayo hato. temanA pitAnuM nAma TokarazIbhAI ane mAtAnuM nAma maNibahena. zrI dhIrajalAlabhAInI bAlyAvasthAmAM ja pitAnuM mRtyu thayuM hatuM ane temanA mAtA maNibahene mAtA tathA pitA baMnenI pharaja adA karI hatI. saddagata maNibahenanI putra pratyenI mamatA, lAgaNI ane prema saMbaMdhamAM Aje paNa vAta karatAM zrI dhIrajalAlabhAInI cakSuomAM jhaLajhaLiyAM AvI jAya che. mAtAe ekanA eka putrane atyaMta kaThaNa hadaya karI, pitAthI vikhUTo pADI, abhyAsa arthe amadAvAda zeTha cImanalAla
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 nagInadAsa chAtrAlayamAM mokalyA. A saMsthA dvArA temaNe jJAna upArjana karyuM. zrI dhIrajalAlabhAI Aje paNa A saMsthA pratye aneruM mamatva dharAve che ane tenA bhUtapUrva vidyArthI saMghanA maMtrI tarIkenI pharaja ghaNI hoMzathI bajAve che. ' 'zrI dhIrajalAlabhAI gujarAta vidyApIThanA "vinIta' hovA uparAMta je. je. skUla opha ArTasanI keTalIka parIkSAo ApI cUkelA che ane temaNe daza varSa sudhI citrakArane vyavasAya karyA pachI lekhana-prakAzana tarapha jhukAveluM che. - jIvanane prAraMbhathI ja teo sarasvatInA upAsaka banyA che ane game tevA aTapaTA saMyogomAM paNa temaNe pitAnI e upAsanA cheDI nathI. chellAM daza varSamAM te temanI A upAsanA ati javalaMta banI che ane teNe hajAra lokonuM bhAre AkarSaNa karyuM che. temanuM nivAsasthAna eka gRhasthanA raheThANane badale sarasvatI mAtAnA maMdira jevuM lAge che. jyAre temane maLavA jaIe, tyAre teo kaMIne kaMI lakhatA ja hoya, ane temanI AjubAju pustakonA DhagalA khaDakAyelA hoya. teo ghaNIvAra kahe che ke "pustake e mArA sAcA priyajana che ane temanI vacce rahevAnuM mane vadhAre game che." | sahaja sAhasiktA, pravAsapriyatA, kartavyaparAyaNatA, dIrdhadaSTi ane samAjasevAnA guNone kAraNe teo atyaMta liokapriya banyA che. I. sa. 1924mAM aDhAra varSanI vaye teo gujarAta vidyApIThanA vinIta thayA, tyAre temanA
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 hastaka rahelA zeTha cImanalAla nagInadAsa chAtrAlayanA pusta-' ka-saMgrahAlayamAMnAM 1600 jeTalAM pustakA temaNe vAMcI lIdhAM hatAM. ane temAM ajAyabI pamADe evuM tattva teA e hatuM ke te pustakAnA krama ane rUparaMga vagere paNa temane barAbara yAda rahI gayA hatA. gADha aMdhakAramAM paNa teo e pustakAmAMnA koipaNa pustakane barAbara zeAdhI ApatA ane A mAkhatamAM temanI vidhisara parIkSA thatAM temAM te pUrepUrA saphaLa thayA hatA. teo zALAmAM abhyAsa karatA, tyArathI ja temanI lekhanapravRtti zarU thai hatI. e vakhate temaNe 'chAtra' nAmanuM eka pAkSika zarU karyuM hatuM. tyAra khAda jaina yuvaka'* jainajyAti' 'vidyAthI' 'navIduniyA' vagere sAmayikAnA saMpAdaka anyA ane nAnA meATA graMthAnuM nirmANa karI lekhakanI prasiddhi pAmyA. Aje te temanI e lekhanapravRtti khUbaja AgaLa vadhI gaI che ane tee gujarAtI bhASAnA eka siddhahasta uttama koTinA lekhaka gaNAya che. aneka saMsthAee temanI e kalAnA lAbha lIdhele che. lekhanapravRtti daramiyAna zrImad rAjacaMdranuM jIvana lakhatAM temane zatAvadhAnI thavAnI prakhaLa IcchA thaI. tyArabAda sane 1934 mAM teo kavivarya zrI nAnacaMdrajI svAmInA ziSya zatAvadhAnI munizrI satakhAlajInAM saMpa kamAM AvyA ane temanI pAsethI prAraMbhika mADhana meLavI svabaLe AgaLa vadhyA. sane 1935 nA sapTembaranI 20 mI tArIkhe vIjApuranA jaina sa`ghanA AmatraNathI teo
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 vIjApura gayA ane tyAM upA. zrIsiddhimunijI, munizrI hemendrasAgarajI vagere sakhyAbaMdha sAdhu-sAdhvIe tathA nAgarikAnI vizALa hAjarImAM pUrAM 100 avadhAnA sadLatApUrvaka karI batAvyAM. zrI rAmacaMdra jamanAdAsa amIna khI. e., elaela. bI. A samArohanA adhyakSasthAne hatA. A rIte temaNe se| avadhAnA karI batAvatAM vIjApuranA zrIsa Mghe temane suvarNa caMdraka sAthe 'zatAvadhAnI' nuM biruda Apyu. Aje te tee bhAratanA eka cheDAthI bIjA cheDA sudhI 'zatAvadhAnI' tarIke suprasiddha che. avadhAnanI kalA smaraNazaktinA addabhuta namUnArUpa hAI te virala vyaktione sAdhya hatI ane tethI sAmAnya janatAmAM A vidyA keAI daivI siddhi athavA teA kudaratanI asAdhAraNa bakSIza manAtI hatI, paraMtu zrI dhIrajalAlabhAie A sAme paDakAra karIne kahyuM ke A zakti jema kudaratI akSIza che, tema niyamita abhyAsathI paNa siddha thaI zake tevI che,' ane ATalu kahIne besI na rahetAM temaNe 'smaraNukalA' nAmanuM eka pustaka lakhI temAM maraNazaktine lagatAM aneka rahasyA khullAM mUkI dIdhAM. sadgata ramaNalAla vasaMtalAla desAie A mananIya graMthanI prastA vanAmAM lakhyuM che ke 'ApaNA dezamAM vidyA-kalAne gupta rAkhavAnI eka prathA paDI gai che. kAM tA kalAkAra cAra ane che, kAM kalAnI AsapAsa gUDha rahasyabharyuM vAtAvaraNa utpanna karI peAtAnI mahattA vadhAravA mathe che. Ane
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 pariNAme ApaNI keTalIye kalAe ane keTalAye hunnara naSTaprAyaH thaI gayA ane nAza pAmyA. paraMtu zrI dhIraja lAlabhAI e tema na karatAM peAtAnA abhyAsa ane peAtAnI tapazcaryAnAM phUla A 'smaraNukalA' nAmanA apUrva graMthamAM gUrjara janatA samakSa khullAM mUkI dIdhAM che.' zrI dhIrajalAlabhAi peAtAnI A vidyAne uttarAttara vadhAratA rahyA che. A. zrI kIrti caMdrasUri, pravaka muni zrI jayAnaMdavijayajI, munizrI dhanarAjajI svAmI, munizrI zrIcaMdrajI svAmI tathA bIjA paNa aneka sAdhu-sAdhvIe tathA gRhasthAe temanI pAsethI A viSayanuM zikSaNa meLavI avadhAnaprayAgAnI paraMparA jALavI rAkhI che ane tethI leAkasamUhanuM A vidyA tarapha noMdhapAtra AkaSa Nu thayelu che. avadhAnavidyAmAMthI temaNe gaNitasiddhinA viziSTa prayAga| nirmANa karyAM, te emanI asAdhAraNa pratibhAne te AbhArI che. A prayAgathI hajArA manuSyA prabhAvita thayA. che ane temAM vidvAnA, paMDitA, patrakAro tathA dezanetAonA paNa samAverA thAya che. temaNe gaNitanA viSayamAM (1) gaNita-camatkAra, (2) gaNita-rahasya ane (3) gaNitasiddhi e traNa pustakA lakhyAM che ane te khUba lokapriya nIvaDayAM che. tA. 16-10-66 nA divase amadAvAda TAuna hAlamAM gujarAta rAjyanA paryaMtapradhAna zrI hitendra dezAInI ay
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 kSatAmAM gaNita-siddhinA prayAgA batAvatI vakhate bhAratanA mAjI nAyaba vaDA pradhAna mAnanIya zrI meArArajI dezAie kahyuM hatuM ke 'zrI dhIrajalAlabhAinI siddhie mATe gujarAta gaurava laI zake ema che. gati e aTapaTu' nathI, e vAta zrI dhIrajalAlabhAie temanA gaNitagraMthA dvArA siddha karI batAvyuM che. meM gaNitasiddhi graMthanuM samapa Nu eTalA mATe ja svIkAryu che ke e nimitte huM temanA pratyenA sadbhAva vyakata karI zakuM. ,, eka sAhityakAra tarIke zrI dhIrajalAlabhAInI siddhi ajoDa che. temaNe nAnAM-moTAM lagabhaga 350 pustako lakhyAM che ane tenI prasiddha thayelI kula nakaaAne AMkaDA vIza lAkhathI paNa vadhu che. A pustako temaNe vidhavidha viSayA para lakhyAM che. temAM bhAratanA mahAna puruSAnAM jIvanacaritro, pravAsavarNana, mAnasavijJAna, zilpa-sthApatya, gaNita, kazeArakathAo, temaja maMtra-taMtra ane jaina dharma viSayaka gra MthA mukhya che.jaina dharma zAstro temaja itihAsanA teo UDA abhyAsI che ane temanAM lakhelAM keTalAMka pustako jaina pAThazALAeAmAM pAThaya pustakA tarIke svIkAravAmAM AvyAM che. vIra jaina dharmIviSayaka sAhityamAM temaNe lakhela jIvavacAra-prakAzikA, navatattvadIpikA, jinepAsanA, vacanAmRta, jaina dharmAMsAra ane zrI pratikramaNusUtra-prakheAdha TIkAnA traNa bhAge mATe bhAratane samagra jaina samAja uraDuMmeza zrI dhIrajalAlabhAinA RNI raheze. proAyaTIkAnA
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 traNa graMtha zrI dhIrajalAlabhAInA jIvananI moTAmAM moTI - saphaLatA che ane temanA A graMthe bhAratanA samagra jaina samAja mATe eka vArasArUpa che. temano "vIravacanAmRta " graMtha bauddha dharmazAstranA dhammapada jeja jena dharmazAstrone apUrva graMtha che ane tenuM hiMdI temaja aMgrejI bhASAMtara thayuM che. A graMthanA aMgrejI bhASAMtarane yuropanA dezamAM paNa sAro AvakAra maLyo che. maMtra ane taMtranI gUDha sAdhanAnuM vaijJAnika anveSaNa bhAratIya sAdhanAkamane eka ati mahatvane viSaya che. maharSi pataMjalie temanA yogasUtramAM kahyuM che ke "maMtra evA nAmathI oLakhAtA keTalAka evA pavitra zabdo che ke je batAvelA vidhi pramANe temanuM uccAraNa karavAmAM Ave te temanA dvArA AzcaryakAraka zaktinI prApti thAya che." zrI dhIrajalAlabhAIe upAsanA ane maMtra-taMtra vidyAnI bAbatamAM vipula sAhitya lakhyuM che, te emane A viSayane UMDe abhyAsa darzAve che. "maMtravijJAna" "maMtracintAmaNi maMtradivAkara" "namaskAramaMtrasiddhi "mahAprAbhAvika uvasaggaharaM stotra ane tAjetaramAM pragaTa thatuM "hoMkArakalpataru' pustaka bhAratIya maMtravidyAnI alaukika siddhi para pUrNa prakAza pADe che. gujarAtanA vijApura jaina saMghe zrI. dhIrajalAla bhAIne "zatAvadhAnInuM birUda ane suvarNacaMdraka ApyA. muMbaInI mahAna mijalasamAM meyaranA hAthe temane sAhitya
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ -vAridhinI padavI apAI suratanA saMghe temane gaNita dinamaNinI padavI ApI temanuM apUrva sanmAna karyuM. zrI mahAkezala jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMghe temane vidyAbhUSaNanI padavI ApI che ane akhila bhArata acalagacchIya jaina caturvidha saMghasaMmelane temanA jJAna ane cAritrane anurUpa evI adhyAtmavizArada'nI padavI ApI kRtArthatA anubhavI che. tA. 19-10-6nA bIralA mAtuzrI sabhAgAra muMbaImAM udyogapatio ane zAha sodAgara, sAhityakare ane paMDitajano temaja bhinna bhinna kSetre kAma karatI agragaNya vyaktionI banelI ekattara mahAnubhAvonI samitinA upakrame zrI dhIrajalAlabhAInuM apUrva sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM. A samitinA svAgatAdhyakSa zrI. jayaMtilAla ratanacaMda zAha hatA. samAraMbhanuM pramukhasthAna dilhIthI khAsa padhArelA zrI. rudradeva tripAThIe zebhAvyuM hatuM, tyAre A samAraMbhanA atithivizeSa tarIke mahArASTra rAjya vidhAnasabhAnA mAnanIya spIkara zrI. bhArade padhAryA hatA. A prasaMge bhAratanA judA judA prAMtanA 57 suprasiddha vidvAno dvArA temane abhinaMdana patra temaja "sara svatI varadaputra" ane "maMtramanISInI padavIo apa. vAnI vidhi karavAmAM AvI hatI. AvuM apUrva mAna meLavanAra zrI. dhIrajalAlabhAI sauthI prathama gujarAtI che,
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 je temanI vidvattA temaja leAkapriyatAnA sarasa khyAla Ape che. A samArabhane saphaLatA IcchatA temaja zrI. dhIrajalAlabhAInA jJAna ane zaktinI prazaMsA karatA bhArata bharamAMthI aneka saMdezAo maLyA hatA, jemAM mAnanIya rASTrapati, mAnanIya bhUtapUrva rASTrapati zrI. rAdhAkRSNana, zrI. triguNasena, mAnanIya pradhAna zrI. ke. ke. zAha, mAjI DIphensa mInIsTara zrI. kRSNa menana, mahArASTranA sata rAjyapAla DA. ceriyana, mahArASTra rAjyanA mukhyamaMtrI zrI. vI. pI. nAyaka, mahArASTra rAjyanA mahesulamaMtrI zrI. desAI, grAmyavikAsakhAtAnA maMtrI zrI. pI. jI. khera, zikSaNamaMtrI zrI. madhukara caudharI, dArUbaMdhI khAtAnA maMtrI zrI. bhAnuzaMkara yAjJika, suprasiddha sAhityakAra zrI. kanaiyAlAla mANekalAla munazI, zrI. bheAgIlAla sAMDesarA, zrI. rAmaprasAda bakSI, paMDita ratna zrI. lAlacaMdra bhagavAna gAMdhI, zeTha cI. na. vidyA vihAranA saMcAlaka zrI. InduzrImatI bahena cImanalAla zeTha, gujarAta rAjyanA zikSaNamatrI zrI. geAradhanadAsa cAkhAvAlA, zrI. raviza'kara rAvaLa, zrI. sneharazmi, zrI. uchara`gabhAI Dhebara, rIjhava beMkanA DepyuTI gavarnara zrI. arAsakara, mAjI sara senApati zrI. karIappA, zrI padamapata siMghANI, zeThazrI araviMda maphatalAla, zrI lAlacaMda hIrAcaMda, zrI. khAbhubhAI cInAI zrI. kamalanayana ajAja, zrI. praviNacaMdra DI. gAMdhI, ane zeThazrI mANekalAla cunIlAlanA saMdezAo
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 mukhya hatA, aneka saMsthAoe A prasaMgane anulakSI zubhecchA darzAvatA peAtAnA saMdezAo mokalAvyA hatA. A uparAMta pa. pU. AcArya zrI vijayaamRta sUrIzvarajI, pa. pU. AcArya zrI vijayadhama sUrIzvarajI, pa. pU. AcArya zrI kIrti'ca MdrasUrijI, pa. pU. AgamaprabhAkara munirAjazrI puNyavijayajI, sAhityakalAratna pU. muni mahArAja zrI yazeAvijayajI, pa. pU. munirAjazrI padma sAgarajI, pa. pU. munizrI pUrNa bhadravijayajI mahArAja Adie paNa dha lAbha sAthe zubhecchAo pAThavI hatI ane zrI. dhIrajalAlabhAinI AdhyAtmika zaktionA pratidina vikAsa thatA rahe tathA zAsanasevAmAM upayAga thatA rahe, evI zubhecchA prakaTa karI hatI. chellAM traNa varSoMmAM zrI dhIrajalAlabhAI e mubai, amadAvAda, surata temaja anya sthaLAe gaNitasiddhi tathA mAnasavidyAnA adbhUta prayAgA karI batAvI jAhera prajAmAM jammara AkaNu jamAvyuM che ane AvA prayAgAthI mAnavamAM rahelI adbhuta ane anaMta zaktie viSenu bhAna leAkeAne karAvyuM che. aMtamAM zatAvadhAnI, sAhityavAridhi, gaNitadinamaNi, vidyAbhraSaNa, adhyAtmavizArada, sarasvatIvaradaputra, maMtramaniSI paMDita zrI dhIrajalAlabhAI zatAyu thAya, temaja dI kALa paMta bhAratanI janatAne temanI sAhitya tathA anya kSetranI sevAne anupama lAbha ApyA kare, evI paramAtmAne prAthanA karI viramuM chuM.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ zatAvadhAnI paM. zrI dhIrajalAla zAhanuM vizALa sAhitya-sarjana caritrasAhitya 1 thI 92 vidyAthI-vAcanamALAnI pustikAo pravAsavarNana 93-kudarata ane kalAdhAmamAM vIsa divasa 94-acalarAja AbU 95-pAvAgaDhane pravAsa gaNita 96-koyaDAsaMgraha bhAga-1 97-, ,, bhAga-2 98-gaNita-camatkAra 99-gaNita-rahasya 100-gaNita-siddhi mAnavijJAna 101-smaraNakalA 102-saMka95siddhi sAmAnya vijJAna 103-ramUjI TucakA 104-AlamanI ajAyabI 105-vimAnI hUmalo ane temAMthI bacavAnA upAyo kazorakathAo 10 thI 110 kumAragraMthamALAmAM prakAzita.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAvya zilpa-sthApatya 113-surAnAM guphAmaMdira 111-ajaMtAneA yAtrI (khaMDakAvya) saMskRta anuvAda thayelA che. 112-jalamaMdira pAvApurI (khaMDakAvya) saMkalana 114-zrI vIra-vacanAmRta jainadharma viSayaka nATaka 115 thI 308 (hiMdI ane aMgrejI anuvAda thayela che.) 22 prakIrNa 309-satI nAMtI (triaMkI) 310-zrI zAlibhadra ,, 311-tapavicAra 312-dakSiNamAM divya prakAza 313 thI 341 caritrAdi matra tathA AdhyAtmika sAhitya 342-maMtravijJAna 343-maMtraciMtAmaNi 344-namaskAramaMtrasiddhi 345-mahAprAbhAvika uvasaggaharaM stAtra 346-maMtradivAkara 347-hI kArakalpataru yAne jaina dharmanA divya prakAza AmAMnAM 14 thI 15 pustakA maLe che. bIjAM aprApya che.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ ess viSayAnukrama purAvacana....pa. pU. A. zrI vijayadhama ra dhara sUrIzvarajI ma pAnu 25 3 17 28 47 58 1 prAraMbhika vaktavya 2 vizvanA eka zreSTha dharma 3 siddhAMtasAra 4 matra ane khIjAkSarA 5 ArAdhakanI ceAgyatA 6 ArAdhanAnAM mukhya aMge 77 97 111 7 jaina maMtranA camatkAra 8 hoMkArakalpa 9 hoMkAravidyAstavana 10 mAyAmIja rahasya 214 262 11 hI kAra aMge vizeSa jJAtavya 286 hokAra-tattva-vimarzI....... DaoN. rudradeva tripAThI ra93 vijJApana 308
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ >> rI* nama: puravacana ahaM mantraM mahAmantraM, smAraM smAraM smarApaham / rahasyaM mantratantrasya, vakSye kizcid yathAzrutam // 1 // jIva saMsAramAM judI judI gatimAM paribhramaNa karatAM karatAM prabala puNyadaye mAnavajIvana prApta kare che. A mAnavajIvana aDhIdvIpanI bahAra maLatuM nathI. aDhIdvIpamAM utpanna thatA mAnanA kSetrane AzrayIne 101 prakAra che. temAM 86 prakAranA mAnane koI vyavahAranAM vaLagaNa hetAM nathI. bAkI rahelAM 15 kSetromAMnAM daza kSetromAM samayane dazamo bhAga ja vyavahArane egya hoya che ne 5 kSetramAM sadAkALa vyavahAra cAlu hoya che. vyavahAra karatA manuSyanA vyavahAranA mukhya be bhAga cheH eka sAMsArika ane bIjA dhArmika. e banne prakAranA vyavahArane siddha karavA mATe mAna potapotAne maLelI sAdhana-sAmagrI ane samAjane upayoga kare che. A sAdhanasAmagrImAM mAtra e eka sundara, sabaLa ane zIghakAryasAdhaka sAdhana che. ene upaga vyavahAramAM thato Avyo che ane thAya che.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 zrI RSabhadeva paramAtmAe samajAvela vyavahAra ane dhama Aja sudhI A bharatakSetramAM cAlu che. kALabaLane kAraNe emAM aneka mizraNA thayA karyAM che, paNa mULabhUta tA e ja rahela che. jyArathI e vyavahAra ane dhama zarU thayA, tyArathI maMtranuM khaLa paNa A bharatakSetramAM zarU thayuM che ne Aje paNa vidyamAna che. vizvamAM aneka padArthoM pratyakSa dekhAya che. dareka padArthomAM judI judI aneka zaktie che. e zaktie samajavI, ene prakaTa karavI ane upayAgamAM levI; pachI e upayeAga savaLA hAya ke avaLeA, paNa A sarva jagamAM cAlyA ja kare che. A pArzvamAM zabda paNa eka padmA che. e zabdamAM ghaNI ghaNI zaktio rahelI che, e spaSTa anubhavAtI hakIkata che. jo zabda na heAya tA vizvanA keTakeTalA vyavahArA aTakI paDe, e kalpanA karavA jevu' che. jema pIparane 64 prahara sudhI satata dhUMTavAmAM Ave te temAM viziSTa sAmarthya prakaTa thAya che, tema zabdanuM manana karavAmAM Ave te temAM paNa viziSTa sAmarthya prakaTa thAya che. e sAmarthya jemAM prakaTa thayuM che, evA zabdane matra kahevAmAM Ave che. A maMtra svaya' kArya siddha karavA samartha che. jayAre keTalAka matrAnAM kAryAM te te matro sAthe sa'kaLAyelA devatAe karI Ape che. matra ane vidyA Ama te eka ja che, paNa jema manuSyarUpe samAna hAvA chatAM strI-
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 puruSa evA vibhAga paDe che ane e pachI temAM avAntar paNa bhedarekhAe rahe che, eja pramANe maMtra ane vidyAnuM che. jeo A maMtrazaktinA svIkAra nathI karatA teA vizvanI eka mahAzaktithI maLatA lAbhathI vaMcita rahe che. eAne aMge teA kazuM ja kahevApaNu' nathI. paNa jee A maMtrazaktimAM vizvAsa dharAve che sArA evA vizvAsa dharAve che, teo paNa aneka nAnAM moTAM khAdhaka kAraNAsara ane viziSTa sAdhana-sAmagrIne abhAve e zaktinA lAbheAthI vacita rahe che. davAnA jema aneka prakArA che, tema maMtranA paNa aneka prakAro che. samajyA vagara emane ema davA khAvAthI geralAbha thAya che, tema samajyA vagara emane ema maMtra japavAthI paNa geralAbha thAya che. matranA mukhya be prakAro cheH eka ugra ane bIjo saumya. ugra maMtra lAbha tA Ape ja, paNa bhUla thAya te bhAre paNa eTaleA ja paDI jAya che. jyAre saumya matra lAbha Ape ane bhUla thAya tA te sudhAravAnI taka paNa Ape. eTale saumya maMtramAM savizeSa sAvadha rahevu jarUrI che. maMtrazakti prakaTa karavAnA e mAga cheH eka sAdhanA ane bIjI ArAdhanA. sAdhanA e sIdhA caDANa jevA kaThina ane TUMkA mArga che, jyAre ArAdhanA e sarala chatAM lAMbe mArga che. ghaNI vakhata pUrI taiyArI vagara
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28: kAryanI utAvaLavALA AtmAo sAdhanAnA mArge jAya che ne pachaDAya che. eTale e mArge janAre ghaNe ghaNe vicAra karIne pagaluM bharavA jevuM che. maMtrane vaya sAthe. paNa sAro saMbaMdha che. amuka maMtro amuka vaya pachI ja lAbha Ape che. sAmAnya rIte svakArya mATe pagabhara thayelA cha ja maMtra mATe yogya vayanA gaNAya che, eTale bALaka ane sagIra vayanA maMtra mATe egya nathI. jema judAM judAM kAryo mATe judA judA prakAranA. manuSya samartha bane che, tema maMtra mATe evuM ja che. amuka maMtra brAhmaNane siddha thAya che, to amuka maMtro. kSatriyane siddha thAya che. amuka maMtre vaizyane vaza rahe che, te amuka maMtra zUdrane svAdhIna bane che. sAMye jAtio mATe sAMkaryo maMtra paNa che. " Ama egya vaya ane egya jAtivALAe maMtra levA mATe sarva prathama egya guru pAse vidhipUrvaka maMtra grahaNa kare. ghaNA ja A aMge samajaNa dharAvatA nathI ane pustakomAM te te maMtro ane tenuM phaLa vAMcIne gaNavAnuM zarU karI de che. pariNAme maMtra phaLato nathI-paNa viparIta phaLa Ape che. maMtra e mahAsaMpatti che ane tenI mAlikI gya gurunI che. eTale gurunI rajA sivAya maMtrane upayoga karavAthI maMtranI corI karyAne doSa lAge che. ; ''
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ guru pAsethI maMtra grahaNa karavAmAM bIjI keTalIka kALajIe te rAkhavAnI hoya che, paNa eka mukhya vAta e lakSyamAM rahevI joIe ke gurune prasanna karIne maMtra meLavava-paNa parANe nahi. gurue prasannatApUrvaka Apela maMtra yathArtha phaLa Ape che. balAt lIdhela maMtra phaLa paNa balAta Ape che. A aMgenI eka vAta jANavA jevI che. rAmakRSNa paramahaMsa eka maMtra gaNatA hatA. e maMtra temane Aga hato. koIne teo te kahetA nahi ke ApatA nahi. temano eka ananya bhakta hato. e bhakta sAmAnya na hato, paNa ThIkaThIka gaNatA eka rAjyane svAmI hatA-rAjA hatA. vakhata jatAM paramahaMsanA koI celAe rAjAne kahyuM ke tame svAmIjI pAse teo je maMtra gaNe che-tenI mAgaNI kare. rAjAe mAgaNI karI. hasIne paramahaMse kahyuM ke bhAI ! tAre e upagI nathI. sAmAnya rIte mAnavasvabhAva AvA prasaMge Agraha para caDI jAya che. paramahaMsa je maMtra gaNatA hatA, te maMtra bIjA pAsethI ghaNA prayatna rAjAe meLavyuM ane tene jApa karavAnuM zarU karI dIdhuM. svAmIjIne e vAtanI khabara paDI. avasare rAjAne gya bedhapATha ApavAnuM temaNe vicAryuM. svAmIjI avAra-navAra rAjAne AvAse jatAAvatA. tyAM temane khUba cagya viveka jaLavAte. eka prasaMge teo rAjAne tyAM gayA. tyAM AtmIya thoDA
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 janAnA meLe jAmyA hatA. prasa'ga joI ne svAmIjIe rAjAne kahyu ke 'pradhAnajIne kaheA ke-amuka bhAine e dheAla mAravAnu' amuka bhAI ne kahe.' rAjAe pradhAnane svAmIjInA kahyA pramANe kahyu' ane pradhAne te bhAI ne amuka bhAI ne e dheAla mAravA jaNAvyuM, paNa dheAla mAravAne badale pelA bhAi hasI paDayA ne dheAla mArI nahi. Ama be-traNa vakhata kahevA chatAM, dheAla mAravAnu kA patyuM nahi. pachIthI svAmIjIe rAjane kahyuM ke-tame pelA bhAine dheAla mAravAnu. e bhAI ne kaheA. rAjAe ekaja vakhata kahyuM ne te bhAI e pelA bhAI ne dheAla mArI dIdhI. prasaMga samajAvavA mATe hatA. vAtaneA mama kheAlatAM-svAmIjIe kahyuM ke je zabdo traNa traNa vakhata kheAlavA chatAM adhikAra nahi haiAvAne kAraNe pradhAnanI asara na thaI-ne Apa adhikRta heAvAthI ekaja vakhata khelyA ne asara thaI--evu' maMtra mATe che. adhikAra vagaranA mANasa game tevA joradAra maMtrane japyA kare, ethI kAMI vaLatuM nathI. rAjA svAmIjInA pagamAM paDayA ne peAtAnI bhUla mATe mAphI mAMgI. A hakIkata eTalA mATe che ke koi paNa maMtra yAgya guru pAsethI lIdhA vagara emane ema gaNavA nahi. maMtramArga mAM pagaraNa mAMDanAre dRDha nirNaya karavA ke A mAmAM sadAcAra, saMyama ane tapa vagara nahi cAle. e mUDI vagaranA mANase A pathanA pathika thavAnI
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 kazI jarUra nathI. ghaNA mANasA A aMge bhUla karIne herAna thayA che. uparanA traNa jenI pAse haiya che, te ekAgra khanI zake che, sthira rahI zake che, praleAlanAmAM phasAtA nathI. ghaNI vakhata ghaNA mANase evu' pUchatA hoya che ke jApa ame karIe ne tapa vagere khIjA kare te cAle ke nahi ? paNa A te davA kAi pIve ane pathya koi pALIne sAjo thAya enA jevI vAta che. jema judAM judAM kAryA mATe judA judA prakAranA manuSyA samatha ane che, tema matra mATe evu ja che. maMtra aMge Avasyaka keTalIka hakIkatA TUMkamAM kahI. khAkI zrI dhIrajalAla TokarazI zAha ke jemaNe A aMgenAM cAra-pAMca pustaka lakhyAM che, temAM maMtranI vAtA vistArathI ghaNI che. bhUtakALamAM maMtrazaktinI jAgRta vAtA ghaNI ghaNI jANavA maLe che. hInasattva jIve ne bhautika vAsanAee jora karyu, eTale chellA be-traNa saikAthI maMtrayuga Athamate Avyo che. have teNe punaH pratiSThApana karavAnI agatya UbhI thaI che. lupta thayelA ane lupta thatAM AmnAyA zramapUrvaka zodhI kADhavA joie. e mATe vyavasthita thADI cAgya vyaktiee arasaparasa sumeLa keLavIne vicAraNA--bArAdhanA ane sAdhanA karavI joIe. vartamAna vizva evA
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra bhayakara vaTALamAM aTavAI gayu` che ke tene temAMthI ugAravAnuM praLa sAdhana A matrazakti che. prastuta hIM'kArakalpataru yAne jainadhama nA dvivya prakAza agiyAra prakaraNamAM lakhAyela mahattvanA grantha che. hIM'kAra e matromAM pradhAna sthAna dharAvatuM khIja che. e aMge talaspazI aneka hakIkatA A granthamAM che. hrIMkAra aMge eka Avazyaka vAta e che ke-enA upayAga dvidhA thAya che. e khIja saumya paNa che ane ugra paNa che. eTale e khIjanI svataMtra sAdhanA ke ArAdhanA karanAre vadhu sAvadha rahevu' jarUrI che. e upakhIjarUpe tA ghaNAM sAthe maLI jAya che. bhAI dhIrajalAle suMdara rasavatI jevI A granthAvali taiyAra karI che, tenA svAda laI pAcana karIne bhavyAtmAe puSTa ane, e ja abhilASA. hakArabIjena dRDhasthitiryo - 'nuvArarIkArapariSkRtAtmA / zivaM phalaM dAtumudArabhAvaH, kalpadrukalpo jayatAdasau hrIM // tA. 20-1-1970 vijayarantharasUri poSa suDhi-13 zrI amRta puNyAya jJAnazALA. ma'gaLavAra. zrI kesarIyAjI vIrapara'parA ma`diranI bAjumAM, pAlItANA.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoMkArakalpataru cAne jaina dharmane divya prakAza
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoMkAramayI daivI zrIpadmAvatI ka
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 1 ] prAra'bhika vaktavya 8 maMtranA ArAdhanathI AdhyAtmika vikAsa sAdhI zakAya che, mananI zaktionA vikAsa karI zakAya che, zarIrane nIrogI tathA svastha rAkhI zakAya che ane jIvanavyavahAramAM je muzkelIo UbhI thatI heAya, tenuM nivAraNa paNa karI zakAya che, ' AveA sa`skAra satata zAstrAdhyayana tathA dIrgha anubhava pachI amArA mana para paDayo che ane tethI ja chellAM cAra-pAMca varSathI ame maMtraviSayaka sAhityanu vividha rIte sarjana-prakAzana karI rahyA chIe. amAruM A sAhitya pramANabhUta ane, pratItijanaka nIvaDe ane eka vizvasta mADhakanuM kAma kare, te mATe ame pUratI kALajI rAkhI che tathA temAM zruti eTale zAstravacaneA, yukti eTale dalIleA tathA anubhUti eTale sAdhakone thayelA anubhavAnuM yathAtha vaSa~na karelu che. temAM amArA peAtAnA anubhavAnA sAra paNa AvI jAya che.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoMkArakalpatarU amAruM A sAhityasarjana-prakAzana be bhAgamAM vaheMcAyeluM che. temane eka bhAga sarvopayogI che ane temAM atyAra sudhImAM traNa graMtha prakaTa thavA pAmyA che : (1) maMtravijJAna, (2) maMtraciMtAmaNi ane (3) maMtradivAkara. A graMthomAM maMtranI vyAkhyAthI mAMDIne sAdhanA-siddhi sudhInAM sarva aMgonI talasparzI mImAMsA karavAmAM AvI che, keTalAka mahatvapUrNa prayoga darzAvavAmAM AvyA che tathA upagI maMtrasaMgraha paNa rajU karyo che. pariNAme A traNeya graMtho lekapriya banyA che ane maMtravijJAnanI bIjI AvRtti prakaTa thavA pAmI che. maMtranA viSayamAM rasa dharAvanAre A traNeya graMthonuM sAdyata avalokana karI levuM Avazyaka che. amArA maMtraviSayaka sAhityasarjana-prakAzanane bIje bhAga jaina maMtravAdane sparze che. temAM atyAra sudhImAM be graMthe prakaTa karavAmAM AvyA che : (1) namaskAramaMtrasiddhi ane (2) mahAprAbhAvika uvasaggahara stotra yAne jaina maMtravAdanI jayagAthA. temAM namaskAramaMtrasiddhinI bIjI AvRtti prasiddha thaI che ane tenI lagabhaga badhI nakalo khalAsa thavA AvI che, te parathI tenI lokapriyatA samajI zakAze. A graMthamAM namaskAramaMtranA apUrva mahimA uparAMta tenuM arthagaurava prakaTa karavAmAM AvyuM che, tenI sAdhanA- ArAdhanA para vistRta prakAza pADavAmAM Avyo che ane
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAraMbhika vaktavya temAMthI udbhavelI aneka vidyAe tathA maMtronA paricaya paNa ApavAmAM Avyo che. vizeSamAM namaskAramatrane lagatI keTalIka sajjhAyA tathA keTalAka chaMdo-gItA-subhASita ApyA che, pa`capadanI anAnupUrvI rajU karI che ane chevaTe zrI siddhasenAcArya viracita zrInamaskAra-mAhA tmyane pUro bhAvAnuvAda ApI graMthanI pUrNAhuti karI che. vaLI A graM'thanA prAraMbhamAM pa. pU. sAhitya-kalA-ratna munirAjazrI yazezavijayajI mahArAje lakhelI vizaH-- vistRta prastAvanAnuM anusaMdhAna karatAM A graMthanA gauravamAM anekagaNA vadhAro thayele che. pa amane jaNAvatAM Ana thAya che ke A graMthanu vAMcana-manana karatAM aneka AtmAonI sazayAtmaka avasthA dUra thai che ane tee pUrepUrA zraddhAnvita banIne namaskAramaMtranI nitya-niyamita ArAdhanA karavA lAgyA che. keTalAke teA A viSayanA khAsa vargo cAjI paddhatisaranI tAlIma ApavAnI himAyata paNa karI che. TUMkamAM A graMthanuM sarjana-prakAzana karavAnuM pariNAma ghaNuM sudara Avyu che. ane te A prakAranA vizeSa sAhityasarjana-prakAzana mATe uttejaka nIvaDayu' che. zrutasthavira zrI bhadrabAhusvAmIe puruSAdAnIya zrI pArzvanAtha bhagavAnanI stutirUpe racelu' uvasaggahara' sneAtra mahA prAbhAvika che, e vAta tA jaina saMdhamAM ghaNA kALathI jANItI che ane tethI ja lAkheA bhAviko prati
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIM'kArakalpataru dina tenI niyamita gaNanA karI rahyA che. vaLI A steAtra para vRtti ADhi keTaluMka sAhitya racAyeluM che, te ghaNu' mahattvanu' che ane tenI gAthAo paratve je matro tathA yaMtro pracalita che, te paNa zraddhA-zuddhipUrvaka ArAdhavA jevA che. vizeSamAM A stAvanA nava gAthAnA, tera gAthAnA, sattara gAthAnA, ekavIza gAthAnA tathA sattAvIza gAthAnA pAThA prApta thAya che ane keTalAye bhAviko tenuM atyaMta zraddhApUrvaka nitya smaraNa kare che, eTale tenA atha vagere para prakAza pADavA jevA che. A badhI paristhiti lakSyamAM rAkhIne ame ' mahA prAbhAvika uvasaggaharastAtra' nAmanA graMthanI racanA karI che ane temAM jaina matravAdanI upayogitA tathA tenA itihAsa Adi para ceAgya vivecana karI tene jaina matravAdanI jayagAthA ' evuM aparanAma Apelu che. ( A graMtha paNa pa. pU. sAhitya-kalA-ratna munirAja zrI yajJeAvijayajI mahArAjanI mananIya prastAvanAthI alaMkRta che. jaina saMghe A graMthanA suMdara satkAra karyo che ane tenA manana-parizIlanamAMthI navI ja cetanA anubhavI che. vizeSa AnaMdmanI vAta to e che ke ame prastuta graMthamAM uvasaggahara stAvanA je camatkArika anubhavAtu. vana karyuM' che, tevA ja camatkArika anubhavA tenA ArAdhakone thavA lAgyA che ane tenI ArAdhanA vistAra pAmI
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAraMbhika vaktavya rahI che. A graMtha sarva jijJAsujanoe punaH punaH vAMcavA -vicAravA jevuM che, ema kahIe to atyukti nathI. ' ' keTalAka ema mAne che ke yoga ane maMtrano viSaya jaina dharmamAM pAchaLathI dAkhala thaye, arthAt te jaina dharmanI mULa vastu nathI, paraMtu A maMtavya brAMta che, nirAdhAra che. satya hakIkta e che ke jaina dharma egapradhAna che ane gasiddhimAM ja sAdhujIvananI sArthakatA mAnanAro che. jaina maharSioe TaMkazALI vacanamAM kahyuM che ke je yogasAdhanA karato nathI, tene dhyAnasiddhi thatI nathI; jene dhyAnasiddhi thatI nathI, tene kevalajJAna thatuM nathI; ane jene kevalajJAna thatuM nathI, tene mukti, mokSa ke paramapadane lAbha maLI zakatuM nathI. zrIbhadrabAhasvAmIe Avazyaka niryuktimAM jaNavyuM che ke "nivALA no gaThThA na hRtti sAmULojeo nirvANa sAdhaka yoganI sAdhanA kare che, teo sAdhu kahevAya che. Ano artha e che ke jyAM gasAdhanA che, yogAbhyAsa che, tyAM ja sAdhutA che. jyAM yogasAdhanA nathI, yegane abhyAsa nathI, tyAM sAdhutA nathI. alabatta, A gAbhyAsa nirvANa prApti eTale mukti, mokSa ke paramapada meLavavAnA hetuthI karavAnuM che. zrI mAnatuMgasUrijIe bhaktAmarastetramAM zrI AdIzvara prabhune ga jANanAra gIzvara tarIke biradAvyA che ke jyAM nathI, evA che tyAM ja
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIM kArakalpataru che ane zrI jinabhadragaNikSamAzramaNe dhyAnazatakanuM maMgalAcaraNa karatAM carama tI kara zrI mahAvIra svAmIne ceAgIzvara tarIke vaMdanA karI che. A rIte bIjA paNa aneka AcAryoe zrI jinezvaradevAne yAgakuzala, ceAgapAra'gata, ceAgIndra vagere nAmeAthI sodhyA che, eTale yogasAdhanA ke ceAgAbhyAsa e jaina jIvananuM eka mahattvapUrNa aMga che, emAM kAI zakA nathI. cAganA mULa artha joDANa che, eTale je kriyA ke je dharma vyApAra manuSyane paramAtmapadanu joDANa karI Ape, tene ceAga samajavAnA che. kAyAne AsanathI sthira karavI, vANIne mauna vaDe sthira karavI ane cittavRttine dhyAna vaDe sthira karavI, e A ce!ganuM mukhya svarUpa che ane te jhALeLa moLa jJALa vagere A vacanAthI vyakta thAya che. caturthAMzapU dhara zrI bhadrabAhu svAmI mahAprANadhyAnanI siddhi mATe nepALanI taLeTImAM rahyA hatA, e hakIkata zAstromAM spaSTAkSare noMdhAyelI che. vaLI zrI haribhadrasUri, zrI hemaca'drAcAya vage2e mahApuruSAe yoganA viSayamAM svataMtra graMtheAnI racanA karI che, te ema batAve che ke jaina dharma yAgane khUba mahattva ApanAro che ane tenA vaDe jIvananuM aMtima lakSya sAdhI zakAya che, ema mAnanArA che. jaina zAstromAM tathA jaina sAhityamAM aneka sthaLe
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAraMbhika vaktavya 9 6 municaryAnuM varNana Ave che, tyAM ema jaNAvyu che ke teo kAyAtsaga karIne dhyAnamAM UbhA rahyA.' tA kAyAtsaga avasthAnA svIkAra karIne dhyAnamAM ubhA rahevuM, e zuM ceAgasAdhanA nathI ? Aje tA kAyAtsaga aMge ApaNI samaja cheka ja vikRta thai gaI che ane je rIte tenuM AcaraNa karI rahyA chIe, te koi paNa surane kheDha pamADavA sivAya rahe tema nathI. kAyAtmanA zAsrIya svarUpa viSe ame zrI pratikramaNatra-prAdhaTIkAnA prathama bhAgamAM tassa uttarIsUtra 'nA vivecana prasaMge je varNana kareluM che, te jijJAsujanAe avazya oI javuM. tenAthI kAcAtsaMganI mahattA samajAze ane tenA svarUpano paNa spaSTa khyAla AvI jaze. , have matra para AvIe. anubhavI puruSAe kahyu che ke ' na mantra vinA yogo-eTale ke maMtranu' Alaana lIdhA vinA yAga siddha thatA nathI. ' anya zabdomAM kahIe to ma`trasAdhanA-matrArAdhanA e yogasAdhanAnA eka bhAga che ane tethI ja jaina me tene svIkAra karelA che. jee yAgacatuSTayamAM mAne che, eTale ke ceAganA cAra prakAro hAvAnu' matathya dharAve che, te maMtrasAdhanAne prathama prakArane ceAga mAne che ane haTha, laya tathA rAjane te pachInAM sthAna Ape che.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 hoMkArakalapataru jaina zAstromAM kahyuM che ke "kAla anAdi che, jIva anAdi che, ane jaina dharma paNa anAdi che. jyArathI jaina dharma che, tyArathI namaskAramaMtra bhavya vaDe bhaNAte AvyA che. Ano artha e che ke jena dharmamAM maMtranI sAdhanA-ArAdhanA anAdi kALathI thatI AvI che. te koInA anukaraNarUpe pAchaLathI dAkhala thayelI nathI. jaina zAstroe ATha prakAranA prabhAvako mAnelA che, temAM maMtrasiddhine khAsa sthAna ApeluM che. te ema batAve che ke pUrvakALamAM jainAcAryo-jaina munio maMtranI khAsa ArAdhanA karatA ane temAM siddhi prApta karIne, samaya Avya, zAsananI prabhAvanA nimitte teno upayoga karatA. jaina paraMparAne ItihAsa tenI sAkSI pUre che. cauda pUrve Aje vidyamAna nathI, paraMtu tenuM je varNana jaina zAstro dvArA prApta thAya che, te parathI jANa zakAya che ke temAM dazamuM pUrva vidyApravAda nAmanuM hatuM ane temAM aneka prakAranI vidyAo tathA aneka prakAranA maMtrone sAmnAya saMgraha hato. je jaina saMghamAM vidyAsAdhanA-maMtrasAdhanA pracalita na hoya to Ave saMgraha thAya zI rIte? tAtparya ke jena saMghamAM maMtrasAdhanA-maMtrArAdhanA ghaNA prAcIna kALathI cAlI Ave che, e eka nirvivAda hakIkata che. ukta be graMthonA sarjana-prakAzana pachI ame have.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAra'bhika vaktavya hIkArakalpataru ' nAmanA trIjo graMtha jijJAsujanonA karakamalamAM mUkI rahyA chIe. AzA che ke A graMtha paNa pUnA e graMthA jevA ja leAkapriya nIvaDaze ane anekanA kalyANanuM nimitta banaze. * 11. pUrva 'matraci MtAmaNi ' graMthamAM ame kAranI jema hoMkAra viSe paNa eka khaMDa racelA che ane temAM jaina dharmAMnI hoMkAra-upAsanA aMge khAsa prakaraNa lakhelu che. paraMtu hoMkAranuM mAhAtmya jotAM hoM'kAranu` sAmarthya jotAM tenA viSe eka svataMtra graMtha nirmANa karavA joI e, evI preraNA amArA ataramAM thavA lAgI ane te dinapratidina khalavattara thatI cAlI; temAMthI graMtharacanAnA AraMbha thayA ane te AgaLa vadhavA lAgyA. paraMtu A kA kina hatu. khAsa karIne te aMge pramANabhUta mAhitI meLavavAmAM ghaNI kiDanAInA anubhava thatA hatA; paratu dRDha saMkalpa ane puruSAnA ceAge A badhI kaThinAIene eLagI gayA ane dhArelA samaye, dhArelI rIte A graMthanI racanA pUrNa thaI, tethI amane AnaMda thAya, amArA hRdayamAM haSa prakaTe, e svAbhAvika che. hoMkAra atya ta prabhAvazALI maMtrakhIja che ane tenI ArAdhanA karavAthI sakala manorathAnI siddhi thAya che, eTale te kalpatarunI upamA pAmeleA che. vaLI temAM ceAvIza tIrthaMkarA, paMcaparameSThI tathA sarva tIrthAnI sthApanA
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 ho kArakalpataru hAvAthI Aja sudhImAM aneka sAdhakAe tenI ArAdhanA karIne peAtAnAM jIvana dhanya banAvelAM che. vartamAnakALe paNa tenI utkRSTa bhAve ArAdhanA karanArA keTalAka munirAjo tathA mumukSu vidyamAna che. ame paNa tenI ArAdhanAnA keTaleAka Ana mANyA che. hoMkAranI ArAdhanA karatAM amArI mAnasika sthiti vicitra thaI gaI' evA hevAle! paNa amane maLyA che, paraMtu tenAM kharAM kAraNeA bIjA ja hatAM, ema kahIe teA anucita nathI. hoMkAranI ArAdhanA yathAvidhi karavAmAM Ave te tenAthI lAbha ja thAya che, keAI jAtanuM nukazAna thatuM nathI, evI amArI dRDha pratIti che ane te ja kAraNe A vastu jijJAsujanenI samakSa dharI rahyA chIe. A graMthanA prAraMbhamAM vizvanA zreSTha dharma' ane ' siddhAMtasAra ' nAmanAM e prakaraNeA lakhyAM che, te parathI pAkAne jaina dharmanI prAcInatA, zreSThatA tathA udAratAnA khyAla Avaze ane tenA pratye bahumAna jAgRta thatAM tenuM anusaraNa karavAnI bhAvanA utpanna thaze. te pachI traNa prakaraNA dvArA maMtrazAstranI mULa bhUmikA samajAvavAmAM AvI che ane tyArabAda zrI jinaprabhasUrijI mahArAjanuM 'kuM ciratra ApI jaina mantrA dvArA kevA camatkArA nIpajAvI zakAya che, e hakIkta rajU karI che. 6
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAraMbhika vaktavya 13H tyAra pachI zrI jinaprabhasUrijIkRta hoMkArakalpa upara zabdArtha tathA bhAvArtha sAthe savistara vivecana karyuM che ane e rIte eka navI ja TIkA nirmANa karI che. temAM ghaNuM sAdhanono upayoga karyo che ane keTalAka arthonI saMgati karavA mATe dhyAnanI prakriyAne khAsa AdhAra le paDyo che. te pachI "zrI hoMkAravidyAstavana" tathA "mAyAbIja rahasya" nAmanI kRtio upara paNa uparanI Dhabe ja vivecana karyuM che ane hoMkAranI ArAdhanA para bane teTale. prakAza pADayo che. chevaTe hoMkAra aMge eka sarvopayogI lekha ApIne. graMthanI pUrNAhuti karI che. thoDA vakhata pahelAM eka mahAnubhAve amane kahyuM : have to vijJAnayuga cAle che. temAM maMtrArAdhanA jevI jarI-purANuM vastune AgaLa karavAno artha che?" ame, kahyuM: "Aje vijJAnayuga cAle che, e vAta sAcI, paNa teNe mAnavajAtine sukha ane zAMti ApavAne badale duHkha ane bhayanI bheTa dharI che ane tethI sarvatra eka prakArane viSAda chavAI gayo che. pariNAme loko temAMthI chUTavAnA upAya zodhI rahyA che, paNa temAM teo joIe tevA saphala thayA nathI, thatA nathI. amane lAge che ke A jagatamAM eka adhyAtmavAda ja evo che ke je lokone A sthitimAMthI ugArI zake ane maMtrArAdhanA temAM ghaNe.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ -14 hoMkArakalpataru agatyano bhAga bhajavI zake ema che. tethI ja ame maMtrazAstra para-maMtravidyApAra bane teTale prakAza pADI rahyA chIe. vaLI anubhave amArI khAtarI thaI che ke A vastu manuSyane jeTaluM sukha ane jeTalI zAMti ApI zake che, teTaluM sukha ane teTalI zAMti bIjI koI vastu ApI zake ema nathI. vijJAna prerita bhautikavAdamAM te e sAmarthya ja nathI ke te manuSyane kadI paNa parama zAMtinI bheTa karI zake. bhautikavAda jema AgaLa vadhato jAya che, tema manuSyanI bhegalAlasA vadhatI jAya che ane te chevaTe emane evI sthitimAM mUkI de che ke jyAM roga, zeka ane duHkhanI daityalIlA pitAne pizAcI paMje prasArI rahelI che. maMtrArAdhanA purANuM che e vAta sAcI, paNa eka vastu purANI hoya, tethI ja niMdya ke agrAhya TharatI nathI. te mAnavajAtine keTalI upayogI che? keTalI hitAvaha che? te jovAnuM che. vaLI kAlanA aneka kuTila prahAro AvI gayA, chatAM maMtrArAdhanA potAnuM sthAna TakAvI rahI che, tethI e vastu siddha thAya che ke tene pAye satya siddhAMto para sthApita thayele che." amAro A vistRta khulAso sAMbhaLI teo vicA2mAM paDI gayA, paNa thoDI ja vAramAM svastha thaIne prazna karavA lAgyAH "zuM A yugamAM mege phaladAyI thAya che kharA?"
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAraMbhika vaktavya 15 ame kahyuM: "maMtre bhUtakALamAM phaladAyI thatA hatA, Aje paNa thAya che ane bhaviSyamAM paNa thaze. maMtranI zakti koIe haNI nAkhI nathI. ke e zaktine haNa nAkhavAne dAvo karatuM hoya te e dAve pikaLa che. pRthvI, pANI, agni, vAyu vagere jema pitapotAne dharma bajAvI rahyA che, tema maMtre paNa pitAne dharma bajAvI rahyA che, eTale ke jeo tenI yathArthapaNe ArAdhanA kare che, temane te avazya phaladAyI thAya che. ame tenA aneka dAkhalAo najare nihALyA che, tethI amArI A prakAranI mAnyatA baMdhAI che ane tene pheravavAnuM koI kAraNa hajI sudhI amane maLyuM nathI. amAro A uttara sAMbhaLIne pelA mahAnubhAve kahyuM : to A vastu vicAravA jevI kharI !' ame kahyuM : "mAtra vicAravA jevI nahi, paNa amalamAM mUkavA jevI paNa kharI." amAre vArtAlApa ahIM pUro thaye ane te pilA mahAnubhAva para khUba UMDI chApa pADato gaye. kahevAnI bhAgye ja jarUra che ke thoDA ja divasamAM temaNe eka anubhavInI dekharekha nIce maMtranI ArAdhanA zarU karI ane tenuM pariNAma ghaNuM suMdara AvyuM. Aje maMtranI phaladAyatA viSe je bUma uDI rahI che, tenuM kharUM kAraNa e che ke ApaNuM aMtara joIe
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 ho kArakalpataru zarIra ane tevu ane teTalu' zraddhAvAna nathI, ApaNu mana joI e tevu' ane teTaluM zuddha nathI ane ApaNe ArAdhanAnI je vidhiene anusarI rahyA chIe, te eka yA bIjA prakAranI khAmIvALI che. jo A vastusthiti sudharI jAya te maMtrArAdhanAnuM yathArtha phaLa maLavA lAge ane te ApaNA abhyudayanA mArga mokaLA karI Ape. prAraMbhika vaktavyamAM AthI vizeSa zu' kahIe ?
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 2 ] vizvanA eka zreSTha dharma jaina mahiSa e sajJa ane sadazI hatA; vaLI anaMta zaktithI vibhUSita hatA. temanI e zaktinI koI tulanA karI zake ema na hatu, eTale tee paramapuruSa ke puruSAttama kahevAyA. temaNe peAtAne prApta thayelA dvivya prakAzathI leAkAleAkanu sava svarUpa jANI lIdhuM hatuM ane prANImAtranuM hita thAya, evA dhA upadeza ApyA hatA, je Aje jainadhama tarIke vikhyAta che. * jinAne a Mta kahevAmAM Ave che, eTale te AhutadharmanA aparanAmathI oLakhAyA ane nigra tha zramaNeAnI mukhyatAe nigraMthasapradAya tarIke paNa khyAti pAmyeA. vaLI te ahiMsAne prAdhAnya ApanAra * leAka ane aleka, te leAkAleAka. 2
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 ho kAraka pataru kahevAyA, dayA--dyAnanI vizeSa hAvAthI ahiM sAdha pravRttine kAraNe dayAdhama karIke vikhyAta thayA ane vItarAgadevanI pUjAne kAraNe vItarAgadharmanu biruda pAmyA. jaina dharma" jJeya, heya ane upAdeyanA vivekavALI ati ucca koTinA tattvajJAnanI prarUpaNA karI che tA cega ane matrane lagatI aneka prakAranI ArAdhanAe paNa khatAvI che ke jenuM anusaraNa karavAthI manuSya paramA tathA vyavahAra anenI siddhi karI zake che. vizeSamAM teNe sAhitya, sthApatya, zilpa, vaidaka, jyotiSa, nimittazAstra vageremAM je phALeA ApyA che, te noMdhapAtra che ane bhAratIya sa'skRtine ghaNuM gaurava Ape evA che; tethI ja ame jaina dharmane vizvanA eka zreSTha dhama mAnIe chIe ane tenu adhyayana-adhyApana tathA tenI ArAdhanA karavAmAM jIvananI kRtAtA lekhIe chIe. bhAratanA eka samartha paDita mahAmahe|pAdhyAya DA, satIzacaMdra vidyAbhUSaNe kahyuM che ke-- 'If India stands unique in the world for the Spiritual and Philosophical developements, no one will deny that the credit belongs to the Jains no less than to the Brahmins and the Buddhists1' 1. Jain Gazette, 1914, P. 35.
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvanA eka zreSTha dharma 19 ~e vAtanA kAIpaNa InakAra karaze nahi ke bhAratavaSa peAtAnA AdhyAtmika ane tAttvika vikAsa mATe jagatamAM agrasthAna bhAgave che, tenA yaza brAhmaNeA ane bauddho karatAM jainone jarA paNa e nathI. ' madrAsanA eka vakhatanA paMta pradhAna pI. esa. kumArasvAmI rAjAe kahyu` che ke * The country is ever indebted to the Cult of Jainism, because of the rich Cultural heritage it has conffered on us. 2 -jaina dhame je samRddha sAMskRtika vArasA ApyA che, te mATe A deza tenA sadAne mATe RNI raheze. ' prasiddha vicAraka ane vidvAnsara sanmukha ceTTIe tA ethI paNa AgaLa vadhIne kahyuM che ke It is beyond my capacity to say anything about the greatness of the Jain religion. I have read sufficiently to warrant my saying that the contribution which the Jains have made to Indian Culture is something uuique. I personally believe that if only Jainism had kept its hold firmly in India, we would peheaps had more united India and certainly a grerter India than today.-jaina dharmanI mahattA viSe kaMI paNa kahevuM, te mArI zakti bahAranuM che. meM mArA e vidhAnane puSTa 2. sane 1949 nA DIsembaranI 24 mI tArIkhe madrAsamAM jaina konpharansanuM udghATana karatAM apAyelA bhASaNamAMthI.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 hoMkArakalpataru karavA mATe puSkaLa vAMcyuM che ke jaina dharme bhAratIya saMskRtimAM Apele phALo kharekhara adbhuta che. huM aMgata rIte ema mAnuM chuM ke bhArata para je mAtra jaina dharmanuM ja varcasva majabUta rahyuM hota, te ApaNane AjanA bhArata karatAM vadhAre saMgaThita ane vadhAre vistRta bhArata maLyuM hota." aDhAramI sadInA aMta bhAgamAM yuropiyana vidvAnAe bhAratanA ItihAsanI saMkalana karavA mAMDI, tyAre temaNe uparachalAM adhyayanathI ema jAhera karyuM ke jenA dharma e vaidika dharmane eka bhAga che athavA to bauddha dhamanI zAkhA che; paraMtu A vidhAna brAMta hatuM ane tenuM nivAraNa thatAM vAra lAgI nahi. jarmanInA suprasiddha vidvAna De, harmana yAkebIe jena ane bauddha zAstrone abhyAsa karIne jAhera karyuM ke-"Let me assert my" conviction that Jainism is an original system, quite distinct and independent from, all others and that, therefore, it is of great importance for the study of philosophical thought and religious life in ancient India.- H27715221dfa rollvavA de ke jaina dharma e mULa dharma che, bIjA badhA dharmothI taddana nirALa tathA svataMtra che ane tethI te prAcIna bhAratanA tAtvika vicAra ane dhArmika jIvanane abhyAsa karavA mATe ati upayogI che.'
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvane eka zreSTha dharma 21 - I. sa. 1898 mAM De. helee eka patya pariSanA adhyakSasthAnethI udghoSaNA karI ke With, however, our present knowledge of the Jains and their sacred literature, it is not difficult to prove that Jainism is far from being an offshoot of Buddhism or Brahmanism, was one of the earliest home religions of India.-ApaNe jaina ane temanA pavitra sAhitya viSe hAlamAM je jJAna dharAvIe chIe, tethI e vastu puravAra karavI jarAye agharI nathI ke jaina dharma e bauddha dharma ke brAhmaNadharmanI eka zAkhA te na ja hato, paNa bhAratanA prAcIna mULa dharmomAM eka hato." phreMca vidvAna Do. gerinee paNa ghaNA abhyAsa pachI e abhiprAya uccAryo ke "Jainism is very original, independent and systematic doctrine. jaina dharma ghaNe prAcIna che, svataMtra che ane yuktimata siddhAMtarUpa che." jaina dharmanI prAcInatA ane svataMtratA bAbata Aje vidvAnomAM koI vivAda nathI. bhAratanA mahAmAtya paMDita javAharalAla naherUe temanA "DIskavarI opha inDiyA" nAmanA suprasiddha pustakamAM kahyuM che ke (pR. 63), Buddhism and Jainism were certainly not Hinduism or even the Vedic Dharma, yet they
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 : hoMkArakalpataruM arese in India and were integral part of Indian life, Culture and Philosophy-bauddha dharma ane jenA dharma e kharekhara hiMdudhamI na hatA ane vaidika dharmane mAnanArA paNa na hatA; chatAM te bhAratamAM uddabhavyA ane bhAratIya jIvana, saMskRti tathA tattvajJAnane eka mahattvano bhAga banI gayA." I.sa. pUrve chaThThI sadIno samaya jagatanA itihAsano eka noMdhapAtra samaya gaNI zakAya eve che, kAraNa ke e vakhate cInamAM lAotsa (Lao-tsu) tathA kenphayusiyasa (Confucius), IrAnamAM chellA jarathusa ane grIsamAM pAyathAgorasa dharmane pracAra karI rahyA hatA tathA bhAratamAM paNa e samaye dhArmika jAgRtine mahAna juvALa Avyo hato. bhAratamAM AvelA A dhArmika jAgRtinA mahAna juvALanuM zreya zramaNa bhagavAna mahAvIra tathA zrI gautama buddhane AbhArI hatuM. zramaNa bhagavAna mahAvIrathI jaina dharma prakAzamAM AvyA ane tene khUba pracAra thaye, tethI keTalAka ema mAne che ke teo ja jaina dharmanA mULa saMsthApaka hatA, paraMtu A mAnyatA vAstavika nathI. che. bha. mahAvIre pitAnA pahelAM A dezamAM zrI pArzvanAtha nAmanA tIrtha - kara thaI gayAnuM zrI uttarAdhyayanasUtramAM jaNAvyuM che ane temanI pahelA bIjA bAvIza tIrthakara thaI gayAne ulekha zrI bhagavatIsUtra Adi jinAgamamAM kare che,
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvane eka zreSTha dharma eTale teo chellA tIrthakara hatA ane temanI pahelA trevIza tIrthakaroe A dezamAM jaina dharmanuM pravartana karyuM hatuM. jaina dharma zramaNa bhagavAna mahAvIra tathA zrI gautama buddha pahelAM paNa A dezamAM pracalita hato, e hakIkata pro. memulara, olDanabarga benDale, sara meniyara viliyasa, hA, hIlara Adi videzI vidvAno tathA che. Ara. jI. bhAMDArakara, De. ke. pI. jayasvAla tathA bALa gaMgAdhara TiLaka vagere bhAratIya vidvAnoe mAnya karI che ane kebrIja hIsTarI opha inDiyA (pR. 153), ensAIkalopIDiyA opha rilijiyana enDa ethikalsa (ve. muM) tathA hArmsavartha hisTarI opha dhI varlDa (. 2 0, pR. 1198) mAM tevIsamA tIrthakara zrI pArzvanAthanI eka aitihAsika puruSa tarIke noMdha levAmAM AvI che. paraMtu etihAsika anveSaNe ahIMthI ja aTakyA nathI. temaNe AgaLa vadhIne bAvIsamA tIrthaMkara zrI ariSTanemine paNa aitihAsika puruSanI koTimAM mUkyA che. DaoN. kukarara (Fukrer) epigrAphikA inDikAnA prathama bhAgamAM pR. 389 para jaNAve che ke "Lord Neminath, the 22nd Thirthankar of the Jains has been. accepted as a historical person. -jenonA bAvIzamA tIrthakara zrI neminAtha prabhune aitihAsika vyakti tarIke svI
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24" ? - hoMkArakalpataruM kAravAmAM AvyA che." pro. ela. DI. bArTana "ensIyanTa mIDa iMDiyana kSatriya TrAIbsa' nAmanA pustakanA prathama bhAganI prastAvanAmAM A matane mAnya rAkhe che ane saMskRtanA suprasiddha vidvAn Da, nAgendranAtha basu "harivaMza purANunI prastAvanAmAM zrI ariSTaneminA aitihAsika vyakti no spaSTatayA svIkAra kare che. zrI harisatya bhaTTAcArya ema. e. bI. e., pIeca.DI; tathA revanDa je. keneDIe A matanuM samarthana karyuM che ane banArasa hiMdu yunivarsiTInA prAdhyApaka Do. prANanAtha vidhAlaMkAre pitAne saurASTramAMthI prApta thayelA eka ati jUnA tAmrapaTTanA AdhAre A mAnyatAne mahora mArI che. " temaNe TAImsa opha InDiyAnA tA. 1-3-35 nA aMkamAM khAsa lekha lakhIne jaNAvyuM hatuM ke mane maLeluM tAmrapaTTa ati jUnuM che, remana lipimAM lakhAceluM che ane te bAbIleniyana rAjA bhujanAjhara (Nebuchadnazzar)nA samayanuM che ke jeno samaya I. sa. pUrve 1140 ne che. temaNe ukta lekhano bhAga nIce pramANe upUta karyo hato : "The sail king Nebuchadnazzar who was also the Lord of Rewanagar (Kathiawad) and who beloged to su (sumer) tribe has come to the place (Dwarka) of the Yaduraj. He has built a temple and paid homage and made the grant perpetual in favour of Lord Nemi the paramount deity of mount Raivat:
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvane eka zreSTha dharma 25 ukta rAjA nebujadunAjhara ke je sumera jAtine hite ane je revAnagara (kAThiyAvADa)ne rAjA hatA, te yadurAjanA sthAne (dvArakA) AvyuM. teNe maMdira baMdhAvyuM hatuM, pUjA karI hatI ane raivataparvatanA zreSTha adhinAyaka nemiprabhu mATe A sAliyANuM cAlu karyuM." | DaoN. prANanAtha vizeSamAM jaNAve che ke "The inscription is of great historic value. It may go a long way in proving the antiquity fo Jain religion, since the name of Nemi appears in the inscription.-lekha ghaNe etihAsika mahatvano che. lekhamAM neminuM nAma jaNAya che, tethI te jaina dharmanI prAcInatA puravAra karavAmAM ghaNe AgaLa jaze." siMdhu saMskRti para AvIe to temAM paNa jaina dharma pracAramAM hovAnAM pramANe maLe che. mohana-joDeromAMthI prApta thayelI keTalIka mudrAo para kAryotsarga avasthAmAM zrI RSabhadeva bhagavAnanI AkRtio maLe che. prA. DaoN. prANanAtha vidyAlaMkAra kahe che ke * It may also be noted that the inscription on the Indus seal no 449 reads according to my decipherment, Jineswar or jinesh Jin-i-i-sarah.) e paNa dhyAnamAM rAkhavuM joIe ke siMdhunI mudrA naM. 449 mAM je lekha che, temAM mArA lipisaketa pramANe : jinezvara ke jineza (jina-I-IsarA) zabda vaMcAya che.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 hoMkAraka pataru prA. esa. zrIkaa zAstrI jaNAve che ke Indus civilization of 3000-2500 B. C. With its: cult of nudity and yoga, the worship of the bull and other symbols, has resemblances to Jainism, and, Therfore, Non-Aryan or of Non Verlic Aryan-origin, because Jainism is believed to have a Non-Aryan or at least, Pre-Vedic Aryan orijin.1 I. sa. pUrve 3000-2500 nI sisa skRtimAM nagnatA ane yAga, vRSabhanI pUjA ane bIjA sa`ketA evA maLe che ke je jaina dhama sAthe sAmya dharAve che ane tethI siMdhunI saMskRti Aya nahi evI athavA vaidika Aca sAthe samaMdha na dharAvatI evI Aya saMskRti che, kAraNa ke jaina dhama Aya nahi evI athavA vaidika samaya pahelAMnI A sa`skRti sAthe saMbaMdha dharAvatA manAya che.' vedomAM paNa jaina tIrthaMkaronA ullekha Ave che. te aMge De. sarvapallI rAdhAkRSNan iMDiyana phileAseAphI bhAga 1 lA ( rR. 287)mAM kahe che ke The Yaj " urved mentions the names of three Thirthankaras. Risabha, Ajithanth and Aristnemi. The Bhagwat Puran endorses the view that Risabha was the founder of Jainism.yajIve traNa tIrthaMkaronAM nAmanA ullekha kare che-RRSabha, ajitanAtha ane aSTinemi. bhAgavatapurANu e matane mAnya rAkhe che ke jaina dhamanA sthApaka zrI RSabha hatA.' 1. Jain Antiquary XV, 2, P. 58 * The
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 vizvane eka zreSTha dharma prA. je. sI. vidyAlaMkAra vagere anya vidvAnoe paNa jaina dharmanA 24 tIrthakaro aMge carcA-vicAraNA karI che ane temAM ghaNuM tathya hovAnuM jaNAvyuM che. A rIte vidvAnonAM maMtavya jaina dharmanA 24 tIrthakaronI mAnyatAne puSTa kare che ane tene saMskRtinA AdikAla sudhI laI jAya che. jaina zA kahe che ke mArU nAmo jaina dharma anAdi che, eTale ke A vivamAM tenI zarUAta kyAre thaI ? te kaI kahI zake ema nathI. Aja sudhImAM anaMta kAlacakra vyatIta thaI gayAM ane te dareka kAlacakanA utsapiNI ane avasarpiNI vibhAgamAM 24-24 tIrthakara thayelA che. zrI RSabhAdi 24 tIrthakaro e vartamAna kAlacakranA 24 tIrthakara che. dareka tIrthakara dharmane upadeza Ape che--dharmacakranuM pravartana kare che, eTale te dharmanI Adi karanArA kahevAya che, paNa pravAhathI jaina dharma anAdi che. dareka tIrthakarano upadeza bhASAthI judo hoya che, paNa bhAvathI eka hoya che, eTale jaina dharmanuM svarUpa Aja sudhI saMvAdI rahyuM che ane te koDo-abaje manubene mekSaprAptimAM sahAyaka nIvaDayuM che.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ [3] siddhAMtasAra jaina dharme vizva, jIvana, sukhaduHkha, mAnavabhavanI mahattA, adhyAtmavAda tathA meAkSa viSe je siddhAMtAnu nirUpaNa karyu" che, teneA sAra pADakAnI jANa mATe ahI rajU karIzuM, jethI jaina dharmanI dRSTi ke vicArasaraNI samajavAmAM ghaNI anukULatA raheze. vizva jaina dhama ema mAne che ke A vizva, jagat, ke duniyA e Izvara ke paramezvara nAmaka kaI vyaktinI racanA nathI. te anAdikAlathI astitvamAM che ane anaMta kAla sudhI astitvamAM raheze. te peAtAnA niyamA vaDe cAle che, eTale ke svayaMsacAlita che ane cha drabyA ( Realities )nA samUhurUpa che. te cha dravyo A pramANe jANu vAH (1) dharmAM--jIva tathA pudgalane gati karavAnuM
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ * siddhAMtasAra * 29 71247 (Medium of motion for soul and ma.. tter. ) (2) adharma-jIva tathA pudgalane sthiti ke sthiratA karavAnuM mAdhyama ( Medium of rest for soul and matter ). sAmAnya rIte dharma ane adhama zabdo puNyapApanA arthamAM vaparAya che, paNa ahIM te dravyanI viziSTa saMjJArUpe vaparAyelA che. A vastu khyAlamAM nahi rahevAthI vidvAna gaNAtI vyaktioe paNa bhUla khAdhI che ane chabaraDA vAnyA che. pAThako evI bhUla na ja kare, te mATe ATalI sUcanA che. (3) AkAza--avakAza ( space ). (4) kAla-samaya (Time ). (5) pudgala-spa, rasa, gaMdha tathA varNayukta dravya ( Matter ). (6) jIva-AtmA, cetanya (soul). AmAMnA kAla sivAyanAM badhAM dravya pradezanA samUharUpa hoI temane astikAyanI saMjJA lagADavAmAM Ave che. jemake dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pagalAstikAya ane jIvAstikAya. astikAya pAMca che, dravya cha che.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoMkAraka9pataru A vizva (Universe) asaMkhya kaTAkoTI jana lAMbu-paheluM che ane te AkAzanA eka bhAgamAM raheluM che. jaina zAsakAroe tene "ka"nI saMjJA ApelI che. lokanI bahAra mAtra AkAza vyApeluM che, tene "aloka samajavAne che. A lokamAM aneka vastuo utpanna thatI ane nAza pAmatI dekhAya che, te dravyonA paryAya (Modification)mAM thatA pheraphArone AbhArI che. paraMtu temAM koI dravya navuM utpanna thatuM nathI ke mULa dravya nAza pAmatuM nathI. dravyuM te kAyama chanAM cha ja rahe che ane temanuM pramANa paNa prathama jeTaluM ja rahe che, tethI A vizvanI zAvatatA jaLavAI rahe che. keTalAka kahe che ke A duniyA amuka hajAra varSa pahelAM-amuka lAkha varSa pahelAM utpanna thaI ane temAM krame krame jIvana AvyuM, paNa A kathana buddhigamya thaI zake evuM nathI. je A duniyA amuka hajAra ke lAkha varSa pahelAM banI che te zA mATe banI? ane tenI pahelAM zuM hatuM? te e vakhate ja kema banI ane tenI pahelAM kema na banI? vaLI jaDamAMthI caitanyanI utpatti thaI ema mAnavuM e sarAsara bhrama che. jaDamAMthI caitanyanI utpatti kadI paNa thaI zake ja nahi. chatAM koI vaijJAnika e praga karI batAvavA taiyAra hoya, to te jevA ame taiyAra chIe. hajI sudhI te temAM keI saphaLa thayuM nathI.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAMtasAra 31 ahI koI ema kahetu' hAya ke A jagat te Izrvare peAtAnI icchAthI banAvyu che, teA izvara kevA che? kayAM rahe che ? zuM kare che? teNe A duniyA e vakhate ja kema manAvI? tenI pahelAM kema na manAvI? vagere sakhyAbaMdha prazno UbhA thAya che. zunyamAMthI sarjananI vAta paNa buddhigamya nathI, kAraNa ke izvara paNa eka vastu ja che. A saMcAgeAmAM jaina dharma izvarakRta vizvanA siddhAMtane mAnya rAkhate nathI. tAtpa ke A vizva anAdghi ana ta che ane tenA sarve vyavahAra svayaM saMcAlita che, evI jaina dharmanI dRDha mAnyatA che ane temAM ghaNuM vaijJAnika tathya raheluM che. jIvana prathamanAM pAMca drabyAmAM caitanya nathI, arthAt te jaDa che, eTale kAI paNa vastune jANI zakatA nathI ke sukha-duHkhano anubhava karI zakatA nathI. cha u' dravya caitanyavALuM che, tenA lIdhe te kAI paNa vastune jANI zake che tathA sukha-duHkhanA anubhava karI zake che. jIvanI je jIvavAnI kriyA, te jIvana. A jagatamAM jIveA anaMta che. te badhAmAM jJAna ane kriyAzakti samAna heAvA chatAM temanI avasthA bhinna bhinna dekhAya che, tenu kAraNu kama nA sacoga ke karmInuM baMdhana che.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. hoMkArakalpata " kamane svIkAra vaidika tathA bauddha paraMparAmAM paNa thayele che, paraMtu temanI paribhASA jUdI che. jene pari. bhASA pramANe jIva pitAnA satata spaMdana (vibrations) tathA adhyavasAye (Feelings and sentiments)ne lIdhe pudgalanI ati sUkSma vargaNAone pitAnA bhaNI kheMce che ane pitAnA pradezamAM bheLavI de che, tenuM nAma, kama che. karmayogya ati sUkSma pudgala vargaNAmAM zubha azubha vagere vibhAgo pahelethI hotA nathI, paraMtu kamabaMdhana karanAra jIvanA ga-upayoga (pravRtti ane pariNAma) nA AdhAre zubhAzubha (puNya-pApa) vagere vibhAgo utpanna thAya che. karmanA saMgane lIdhe AtmAnI mULa zaktie dabAya che ane tenA kSaya tathA upazama pramANe e zaktio prakaTa thAya che, tethI dareka AtmAnI zaktimAM taratamatA jaNAya che. AyuSya, zarIrane rUparaMga, UMcuM-nIcuM kuLa, saMpatti ane daridratA, nIrogI ane rogI hAlata, yaza ane apayaza vagere kama pramANe prApta thAya che. temAM dIrgha AyuSya, uttama prakAranuM zarIra, UMcuM kuLa, saMpatti, nIrogI hAlata ane yaza vagere zubha karmanuM phaLa che ane alapa AyuSya, kaniSTha zarIra, nIcuM kuLa, daridrAvasthA, rogI hAlata ane apayaza vagere azubha karmanuM phaLa che.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAMtasAra 33 jIva je kama bAMdhe che. te be prakAranuM che. temAM eka karmo evu' che ke te khaMdhAyA pachI AtmAnA prayatnavizeSathI bhAgavaTo karyAM sivAya AtmapradezamAMthI chUTu paDI zake che ane eka ka` evuM che ke tenuM phaLa tene A bhavamAM ke tyAra pachInA bhavAmAM avazya bhAgavu paDe che. lAkho-krADA varSa vahI javA chatAM A ka peAtAnu phaLa ApyA vinA rahetuM nathI. ApaNuM vartamAna jIvana e anAdi bhUtakAla ane anaMta bhaviSyakALa vaccenI eka kaDI che, eTale janma e enI zarUAta nathI ke maraNu e ene cheDA nathI. aneka dehAne dhAraNa karatA karatA ApaNA jIva vartamAna jIvana sudhI AvyA che ane temAM paNa ka`baMdhana cAlu che, tethI tenu phaLa bhAgavavA mATe navA dehA avazya dhAraNa karavA paDe che. ApaNI A dehadhAraNanI kriyAnA aMta tyAre ja Ave che ke jyAre kamanA kAI paNa bhAga silakamAM rahyo na heAya. duHkha, rAga, vRddhAvasthA, maraNu vagerene anubhava ApaNane dehadhAraNanI kriyAne lIdhe ja thAya che, eTale e kriyAnA ata AvatAM duHkhAdinA aMta AvI jAya che. A avasthAnuM nAma mukti, meAkSa ke nirvANa che. temAM jIvane mAtra sukha ke AnaMdanA ja anubhava thAya che. A Ana eTalI ucca koTinA che ke tenI sarakhAmaNI 3
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 hoMkArakalapataru jagatanI anya kaI vastuthI thaI zakatI nathI, eTale jIvane mATe sahuthI zreSTha avasthA te mukti, mokSa ke nirvANa che. kamane nAza karavAnAM mukhya sAdhane ahiMsAmaya saMyama tathA tapa che, ane e ahiMsAmaya saMyama ane tapanAM ananya sAdhane samyagadarzana, samyagajJAna ane samyaphacaritra che. sukha-dukha sukha-duHkha e karmanuM phaLa che ane karmane kartA AtmA pote che, eTale ApaNe sukha-duHkhane je anubhava karIe chIe, tenA mULa utpAdaka ApaNe pote ja chIe. bIjAo temAM nimittamAtra che. eka avasthAmAM sukhane anubhava kare ke duHkhane anubhava kare, e ApaNI mAnasika sthiti athavA samajaNa para AdhAra rAkhe che. pAse kaMI paNa sAdhanasAmagrI na hovA chatAM sAdhupuruSe AnaMda mANe che ane sAdhana-sAmagrIne gaMja khaDakAvA chatAM keTalAya mANaso duHkhane anubhava karatAM jovAmAM Ave che. "saMteSa e ja sukhanuM mULa che" e upadeza jaina maharSioe Apela che ane bhAratanA anya sAdhu-saMtoe tenuM samarthana kareluM che.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAMtasAra vicArenuM ghaNu maTADavAnA sid upAya vicArAnAM ghaSa Nune lIdhe manuSyA eka-bIjAne pratipakSI mAne che, eka-bIjA para dveSa rAkhe che ane temAMthI kaleza, mArAmArI tathA yuddhano janma thAya che. vicAronu A ghaNuM TALavA mATe manuSya sAmA pakSanI vAta zAMtipUrvaka sAMbhaLatAM zIkhavI joI e ane temAM je vastu sAcI jaNAya tenA svIkAra karatAM jarA paNa acakAvuM na joI e, kAraNa ke A jagatamAM satya e ja sArabhUta vastu che ane tenI AjJAmAM rahenArA AtmA ja sa'sAranA pAra pAmI zake che. ven 35 khIjAmAM rahelA guNeAnI prazaMsA karanAre pAte guNavAna bane che ane AdhyAtmika vikAsa bahu jhaDapathI karI zake che. vastu mAtra ana MtadharmAtmaka che, ane te te vastu viSenuM ApaNuM jJAna sApekSa che, tethI ApaNI ja mAnyatA sAcI ane bIjAnI mAnyatA khATI, ema kahI zakAya nahi. ApaNI mAnyatA amuka apekSAe sAcI heAya che, tA khIjAnI mAnyatA trIjI apekSAe sAcI heAya che. jo tenI apekSA samajIe te tene asatya mAnavAnA ke tenA virAdha karavAnA prasa`ga Ave nahi. paraMtu keTalIkavAra apekSA samajavAmAM phka paDe che, tethI khATI mAnyatAe badhAI jAya che ane tenI pakaDa cAlu rahetAM durAgraha pedA thAya che, te calAvI levAya nahi. tene
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoMkArakalpataru nirNaya karavA mATe siddhAMtane AdhAra levo paDe che. je sAmAnI mAnyatA siddhAMtaviruddha hoya te tene asatya - mAnavI joIe. - vastune jovAnI aneka daSTio che. temAM tAttvika ane vyAvahArika e be daSTie mukhya che. tAtvika daSTi vastunAM mULa svarUpa ke paramArtha sudhI pahoMce che ane vyAvahArika daSTi vastunI bAhya svarUpa tathA sAdhano vicAra kare che. temAM koI vAra tAvika daSTine mahattva ApavuM paDe che ane kaI vAra vyAvahArika daSTine mahattva ApavuM paDe che. TUMkamAM A baMne daSTionA sumeLathI ja kAryanI siddhi thAya che. mAnavabhavanI durlabhatA jIva anAdi che. tenI sAthe joDAyelI jaDapudgalanI vargaNAo ke je karmane nAmathI oLakhAya che, te paNa anAdi che. jIva ane karmanA A saMbaMdhane khyAla khANamAM rahelI sonAnI kAcI dhAtunA daSTAMtathI AvI zake che. jema khANamAM rahelI senAnI kAcI dhAtu adhika mATInA mizraNavALI hoya che, tema prathamAvasthAmAM jIvane anaMta karmo vaLagelAM hoya che. e anaMta karmone lIdhe, temaja puruSArthanI nabaLAIne lIdhe te "nigoda" nAmanI avasthAmAM anaMtakAla sudhI pari. bhramaNa karyA kare che ke jyAM janmamaraNa khUba ja jhaDapI
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAMtasAra 37 eTale eka vAsocchavAsa jeTalA samayamAM 17 thI 18 jeTalAM hoya che. A sthitimAMthI pasAra thayele jIva " vyavahAra rAzimAM praveza kare che ane kama anusAra pRthvI, pANI, agni ke vAyunI nimAM reMTanI ghaTamALa mAphaka pharI pharIne janma dhAraNa kare che. emAM asaM. khyAta kAla vyatIta thaI jAya che. A paribhramaNamAM azubha karmanuM jora kaMIka aMze haLavuM thatAM te be IdriyavALA, traNa IdriyavALA ke cAra IndriyavALA dehane dhAraNa karavAnI yogyatA prApta kare che ane temAM saMkhyAto kAla vyatIta thAya che. temAM azubha karmane haLavApaNAne lIdhe je paMcendriyapaNumAM pazu, pakSI ke manuSyapaNuM prApta kare te vadhumAM vadhu tra siddhAMtagraMthamAM sAMdhAraNa vanaspatikAyane mATe nigoda saMjJA vaparAyelI che ane tene anaMta jIvonI khANa mAnavAmAM AvI che. AgaLanI pahoLAInA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA dehamAnavALA ja anaMta hoya, paNa te sarva jIvo vacce eka ja zarIra hoya tene sAdhAraNa zarIra kahevAmAM Ave che. A rIte sAdhAraNa vanaspatikAyanA eka TukaDAmAM nigadanA anaMta jIvo hoya che. 4 jene utpanna thavAnA sthAnane yoni kahevAmAM Ave che. AvI yonio 84 lAkha che, tethI ja saMsAraparibhramaNane "cerAzInuM cakkara" kahevAmAM Ave che. sAta lAkha pRthvIkAya, sAta lAkha akAya vagere bole to ghaNuMkharA pAThakone kaMThastha haze. temAM 84 lAkha ninI vyavasthita gaNanA karavAmAM AvI che.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 ho kAraka pataruM sAta ke ATha bhavA sudhI tema karI zake che, jyAre deva ke naraka ceAnimAM A jIva saLaga rIte eka karatAM vadhAre bhavA dhAraNa karI zakatA nathI.ra TUMkamAM anaMta kALa sudhI vividha yAtanAo sahana karyA pachI karmonA bhAra sArI rIte AchA thAya, tyAre ja jIvA manuSyapaNuM pAme che, tethI ja manuSyabhavanemAnavajanmane ati duObha gaNavAmAM AvyA che. AvazyakaniyueNMktimAM te aMge (1) cAllaka, (2) pAsA, (3) dhAnya, (4) jugAra, (5) ratna, (6) svapna, (7) cakra, (8) cama, (9) yuga (dheAMsarI) ane (10) paramAthu e daza dRSTAMte ApelAM che, te kharAkhara samajavA ceAgya che. tenA sAra e che ke eka vAra manuSyabhava pAmyA pachI jo te gumAvI dIdhA, teA pharIne prApta thavA ati du`bha che. sarva duHkhAnA savathA aMta lAvavA mATe bhavaparaMparAnA aMta lAvavAnI jarUra che ane te mATe mukti ke meAkSanI avasthA apekSita che. tenI prApti mAtra manuSyanA bhavamAM ja thaI zake che, e tethI ja jaina mahiSa Ae kahyuM che tenI vizeSatA che. ' ke 'bhavasamudramAM 1 AvA dehavALA vene sAmAnya rIte jaMtu ane kIDI (Worms and insects) kahevAmAM Ave che. 2 vAnA prakAra vagere jANavA mATe jIe-jIvavicAra prakAzikA yAne jaina dharmanuM prANIvijJAna.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAMtasAra 39; koI paNa rIte ati dula bha evuM, manuSyapaNuM pAmIne DAhyA mANasAe tene dha mAne viSe jeDavu' jee ajJAna, ALasa ke pramAdavazAt kaMi paNuM. dharmakaraNI karatA nathI, te mAnavabhava hArI jAya che ane anaMtakALa sudhI saMsAramAM rakhaDe che. anya zabdomAM kahIe tA mAnavajIvana e AtmAnA uddhAra karavAnI mahAna taka che ane tene sujJajanoe avazya jhaDapI levI joIe. jo e taka cUkayA tA bhayaMkara bhavasAgaramAM bhramaNa karavAnA vakhata AvavAnA ane temAM aneka prakAranAM asahya duHkheA bhAgavye ja chUTakA. tAtparya ke sujJajanoe A aNumeAla takaneA avazya upayoga karI levA joIe. jaina mahiSa Ae mAnavajIvananAM je ATha madhura phaLe! kahyAM che, te paNa lakSyamAM rAkhavA jevAM che : pUjyapUjA dayA dAnaM, tIrthayAtrA japastapaH / zrutaM paropakAra, martyajanmaphalASTakam || (1) pUjgyAnI + pUjA karavI, (2) sarvAM prANIe para dayA rAkhavI, (3) yathAzakti dAna devu', (4) tIrthAMnI yAtrA karavI, (pa) iSTa matranA japa karavA, (6) khAdya + ahIM pUjya zabdathI mAtA-pitA, vaDIlo tathA vizva guru, kalAguru ane dharmaguru samajavA. temanI pUjA karavI eTale temanA pratye bahumAna rAkhavuM ane temanI bane teTalI sevA karavI.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 ho kAraka pataruM karavI, (7) nitya ane abhyatara ane prakAranI tapazcaryA zAstrAbhyAsa karavA ane (8) parIpakAra karavAmAM tatpara rahevu', e ATha mAnavajanmanAM madhura phaLeA che. ' aTThI ISTama`tranA japano paNa khAsa nirdeza thayelA che, te pAkAe lakSyamAM rAkhavuM. vAstavamAM maMtrajapa tathA yeAgasAdhanA vinA koI tapazcaryA pUrNa thatI nathI, tethI ja abhyaMtara tapazcaryAMnA adhikAre svAdhyAya zabdathI maMtrajapanuM tathA dhyAna zabdathI ceAgasAdhanAnu sUcana karavAmAM AvyuM che. tapathI aneka prakAranI labdhiosiddhio prApta thAya che, temAM maMtrajapa tathA dhyAna mahattvano bhAga bhajave che. adhyAtmavAda je vAda eTale siddhAMta AtmAnI mukhyatAe pravarte te adhyAtmavAda kahevAya che. A adhyAtmavAda meAkSamArganI mukhya bhUmikA che; tethI ja sarva Aya maharSioe tenA upadeza karyAM che. jaina zAstromAM te aMge cha sthAnanI prarUpaNA thayelI che, te pAThakoe barAara samajavA jevI che. atthi jio taha niccA, kattA bhottA ya punnapAvANaM / asthi dhutraM nivvANaM, taduvAo atthi chaThThANe // (1) asthi vize AtmA che.
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAMtasAra (2) tA ninai-te nitya che, zAvata che, ajaraamara che. (3) punAvALa-te AtmA puNya-pApane eTale sArAM-khoTAM kamene kartA che. (4) mo - ane te AtmA sArA-khoTAM karmone bhoktA paNa che. (5) 0i dhuvaM nivAbaM-te AtmA sakala karmathI chUTo thatAM avazya nirvANa pAme che, arthAt mokSa meLave che. (6) taduvA masji-te nirvANane-ekSane upAya paNa che ke jene sudharma kahevAmAM Ave che. AmAMnA eka paNa siddhAMtane asvIkAra karavAmAM Ave te adhyAtmavAdanI ImArata tUTI jAya ane nAstikatA ke jaDavAdanuM jora jAmI paDe. nAstike-caryAne zuM kahe che? AtmA jevI koI svataMtra vastu nathI. je cetanA jaNAya che, te paMcabhUtanA sogathI utpanna thayelI che. mATe A jIvanamAM jeTalo majazekha karI zakAya, teTalo karI le. pAse paisA na hoya te keInA uchInA le ke yena kena prakAreNa meLavI le. A deha bhasmIbhUta thayA pachI kene javAba ApavAnuM che? A niMgha vicArasaraNuM AtmAnuM svataMtra astitva na mAnavAne lIdhe utpanna thayelI che ane teNe mAnavajAtinuM ghaNuM ahita kareluM che. jeo A vicAranI jALamAM phasAya che, teo potAnA
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42: hoMkArakalpataruM AtmAnuM kalyANa karI zakatA nathI. vaLI anIti, adharma tathA vividha prakAranA julmanI jaDa A vicAra saraNIne ja AbhArI che. keTalAka kahe che ke "AtmA che kharo, paNa te kSaNika che, eTale ke dareka kSaNe na utpanna thAya che. A vicAra paNa prathamanA jeTale ja kutsita che, kharAba che, khoTo che; kAraNa ke AtmA kSaNika hoya to teNe karelAM sArA-khoTAM kAmane badale tene bhagava paDe nahi, e te bIje ja bhagave. te eNe beTAM kAmone tyAga tathA sArAM kAmanI pravRtti karavI zA mATe? athavA to dharmanI kaDAkUTamAM paDavuM ja zA mATe? jeo AtmAne mAnavA chatAM ane tenuM nityatva svIkAravA chatAM tene puNya-pApane kartA ke bhoktA mAnatA nathI, tenuM aMtima pariNAma paNa aniSTa ja Ave che. je AtmAne puNya-pApane baMdha thato na hoya ke tenuM phaLa bhogavavuM paDatuM na hoya to kartavyadharmanI vicAraNuM karavAnI jarUra zI? pachI to game tevAM kAma karo, paNa AtmA asaMga hovAthI tene koI prakAranA karmabaMdha thavAne nahi ane tenuM phaLa bhogavavAno vAro AvavAne nahi. tAtparya ke A vicArasaraNI paNa AtmAne na mAnavA jeTalI ja bhayaMkara che ane te adhyAtmavAda para bhayaMkara kuThArAghAta karanArI che. A - '
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAMtasAra 43 keTalAka kahe che ke "AtmAne anAdi kAlathI karmo vaLagelAM che, te sarvathA kema chUTI zake? " paNa AtmAnI zakti anaMta che. te zakti phoravavAthI game tevAM kaThina karmonI jaMjIra tUTI jAya che ane AtmA tenI pakaDamAMthI sadAne mATe mukta thaI zake che. je AvI sthiti vidyamAna na hoya to mukti, mekSa, nirvANa, niHzreyasa ke paramapada kalpita ja Thare ane tene mATe keI sujJa vyakti prayatna na ja kare. je AtmA karmathI sarvathA mukta thavAno nathI, to te mATe prayatna zA mATe kare? paraMtu AvI sthiti vidyamAna che ane tethI ja Aja sudhImAM aneka AtmAoe te mATe pracaMDa prayatna-puruSArtha karI mokSanI prApti karelI che. mekSa * jyAre AtmA sakala karmamAMthI mukata thAya che ane vartamAna deha choDe che, tyAre sIdhI Urdhvagati kare che ane lekanA agrabhAga para AvelI siddhazilAmAM pahoMcI tyAM sthira thAya che. tenI upara lokAkAza AveluM che, tyAM jIva ke pugala koInI gati-sthiti saMbhavatI nathI, anya zabdomAM kahIe te gati thavA mATe dharmAstikAyanA mAdhyamanI jarUra rahe che ane e dravya tyAM vidyamAna nathI, eTale mukata thayele jIva siddhazilAnA agrabhAge ja aTake che ane sadA tyAM ja rahI anaMta sukhane anubhava kare che. "
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ hrIM kArakalpataru bhavabhramaNamAMthI mukta thaelA jIvAne siddha kahevAmAM Ave che, kAraNa ke temaNe bhavasAgarane tarI javAnuM mukhya prayeAjana siddha kareluM che. 44 jaina zAstromAM arihaMta tathA siddha e 'nenI gaNanA devatattvamAM karelI che, eTale te ane eka sarakhA pUjya che. ahI e spaSTatA paNa karI daI eke devatattvano artha paramAtmA karIe to arihaMta e sAkAra paramAtmA che. ane siddha e nirAkAra-niraMjana paramAtmA che. Ama jaina dhame sAkAra ane nirAkAra 'ne paramAtmAnI pUjA-bhakita svIkArI che ane te AtmakalyANa mATe ghaNI upakAraka che. dharmanI AvazyakatA mekSaprAptino mukhya upAya dharma che ke jenu mukhya lakSaNa prANIne duga'timAM jatA aTakAvIne sadgatimAM sthApana karavAnuM che. jyAM dharma che, tyAM nIti che, sadAcAra che, uttama vicArAnuM sevana che ane tenu pariNAma karmInAzamAM Ave che. anya zabdomAM kahIe tA dhama manuSyane pazumAMthI mAnava anAve che, mAnavamAMthI mahA mAnava manAve che ane chevaTe parameSThIpade sthApIne tenuM atyaMta kalyANa kare che; jyAre adhama ne AcaranArA manuSya peAtAnAmAM rahIsahI mAnavatA gumAvI de che ane pazu jevu adhama jIvana gujAre che. zAstrakAranA zabdamAM
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAMtasAra 45 kahIe teA dharma vinAnA manuSyamAM ane pazumAM kAI taphAvata nathI. ane spAhAra-nidrAdi sa'jJAthI pravRtta thaI ne peAtAnA divase pasAra kare che. Aje dhamanI sAme vividha prakAranA AkSepeA thaI rahyA che ane tene aphINanI upamA ApavAmAM Ave che, paNa jaina dharmane temAMnA koI AkSepa lAgu paDe tema nathI, kAraNa ke teNe prANImAtranA hita mATe upadeza ApyA che ane kadI paNa hiMsAnI himAyata karI nathI. jaina dharmanA mukhya siddhAMtA e che ke-- (1) deva-guru-dharma para sa'pUrNa zraddhA rAkhavI. (ra) kAi prANInI hiMsA karavI nahi. (3) jUhu' khelavu' nahi. (4) cArI karavI nahi. (5) brahmacarya pALavuM. gRhasthe peAtAnI vivAhita strIthI saMtASa mAnave. (6) dhana-dhAnya Adi parigrahanI maryAdA karavI. (7) krodhane jitaveA, kSamA dhAraNa karavI. (8) kAI vAtanu' abhimAna karavuM nahi. (9) daMbha ke kapaTakriyA karavI nahi. (10) jhaghaDAthI dUra rahevu. (11) saMtASa dhAraNa karavA. (12) dIna-hInane yathAzakti madada karavI.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoMkArakalpataru. (13) hamezAM vicAranuM sevana karavuM. (14) yathAzakti vrata-niyame karavA. (15) nAnI-moTI tapazcaryA karavI. (16) manane pavitra rAkhavuM. (17) mAnavajIvanane bane teTale sadupayega karo. jaina dharmanI maMgalabhAvanA e che keshivmstu sarvajagataH, parahitaniratA bhavantu bhuutgnnaaH| doSAH prayAntu nAza, sarvatra sukhI bhavatu lokaH // sarva jagatanuM kalyANa thAo, leke paropakAraparAyaNa bane, pApasamUha nAza pAme ane sarvathA leke sukhI thAo ATalA vivecanathI jaina dharmanI zreSThatA samajI zakAze.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ matra aMge zAstrAmAM judI judI vyAkhyAo jovAmAM Ave che. jema ke : [ 4 ] matra ane bIjAkSarA (1) je akSararacanA, sUtra, siddhAMta ke pADe vAravAra manana karavA yAgya hAya, te matra kahevAya. (2) je akSararacanAnuM vAraMvAra manana karatAM vividha prakAranA bhayeAmAMthI ke keI viziSTa bhayathI rakSaNa thAya, te maMtra kahevAya. (3) je zabdo sadguru vaDe ziSyane gupta rIte apAya, te matra kahevAya. (4) je akSararacanA devAdhiSThita hoya, te matra kahevAya. (5) jenA pATha karatAM ja kAyasiddhi thAya, te maMtra kahevAya.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 hoMkArakalpataru ~ maMtranI racanA maMtranI racanA game te manuSya karI zakatA nathI ane kadAca kare te te viva6mAnya-samAjamAnya thaI zakatI nathI. jemane ArSadRSTi prApta thaI che, jeo Agama-nigamane bheda jANe che ane jeo maMtravidyAnAM tamAma rahasyathI paricita che, evA puruSo ja maMtranI racanA karI zake che ane te kArya siddhi mATe akasIra nIvaDe che. jaina dharmamAM je mukhya maMtre che, te tIrthakara bhagavaMte dvArA upadezAyelA che ane gaNadhara bhagavaMte ke zrutasthaviro dvArA racAyelA che, eTale tene parama pavitra ane sadA ArAdhanA egya mAnIne cAlavuM joIe. vaLI pUrvAcAryoe je maMtrane svIkAra karyo hoya ane jenuM paraMparAgata ArAdhana thatuM hoya, e maMtrane paNa zuddha mAnIne tenuM ArAdhana karavAmAM bAdha nathI. ahIM saMpradAya to e che ke sadguru hitabuddhithI ziSyane je maMtra Ape, tene sarva zreSTha mAnIne tenuM ArAdhana karavuM ane temAM koI paNa jAtanI zaMkA-kuzaMkA karavI nahi. je saMzayAtmA che ane dareka bAbatamAM zaMkA kare che, te kadI UMce AvI zakato nathI. tene A bhavamAM duHkha ane durbhAgyane anubhava kare paDe che ane palekamAM paNa aneka prakAranI yAtanAo bhogavavI paDe che. vaLI deva, guru, tIrtha ane maMtranI bAbatamAM te
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ matra ane khIjAkSarA 49 bhAvanA pramANe ja phaLa maLe che, tethI tenA caDatA pariAme svIkAra karavA ane tenI ArAdhanAmAM ujamALa banavu. ahI' eTalI sUcanA Avazyaka che ke maMtranI akSararacanA bAbata ApaNe ApaNI buddhi laDAvIne kAI paNa sthaLe kaMI paNa pheraphAra karavA nahi. jo matramAMthI eka paNa akSara eche!-vatto thAya ke AghA-pAA thAya, te tenA svarUpamAM pheraphAra paDI jAya che ane tethI phalamAM ghaNI nyUnatA Ave che. jema zrutajJAnamAM vyaMjana, atha ke tandubhayamAM koIpaNa prakAranuM parivartana karavAnI manAI che, tema AmAM paNa samajavuM. maMtrapATha paNa zrutajJAnanA ja eka bhAga che. vadhu mAtRkA A matranI racanA akSara ke varNo dvArA thAya che. varNI svara ane vyaMjana ema.e prakAranA che. temAM svarA 16 cheH a A i I u U R R lR lR e ai o au aM tra H / ane vyaMjanA 33 che. ka kha ga gha Ga ca cha ja jha Ja Ta Tha Da Dha Na ta tha da dha na pa pha ba bha ma ya ra la va za Sa sa ha / '
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 ho kArakalpataru vyaMjanAnI sakhyA varNa mAtRkAmAM-vaNu AmAM 4 umerIne keTalAka 34 gaNe che ane e rIte samasta mAlAmAM 50 varSanI gaNanA kare che. maMtrArAdhanamAM A varNa mAtRkAnA upayAga aneka vAra Ave che, eTale ArAdhakAe tene khyAla kharAkhara rAkhavA joie. vaNu matra va mAtRkA arthAt va mAlAno dareka vamatrarUpa che, kAraNa ke anusvAra lagADIne tene japa karatAM tathA tenuM dhyAna dharatAM viziSTa zaktinA prAdurbhAva thAya che. zrI samatabhadrAcAya viracita maMtravyAkaraNamAM A dareka vaNa nI zakti kevA svarUpe prakaTa thAya che, te vistArathI jaNAvela che.+ bIjAkSarA maMtranI bIjarUpa zakti dharAvanArA akSarAne khIjAkSara kahevAmAM Ave che. te akSarAnA viziSTa sayAjanathI nirmANa thAya che. dAkhalA tarIke OM e bIjAkSara che, te te a+++3+m e pAMca akSarAthI anele che ane hrI" e bIjAkSara che, te te haiM +r + +r + maMtrabyAkaraNa hajI sudhI mudrita thayeluM nathI. tenI hastalikhita prati maLe che.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtra ane bIjAkSara - 51 e cAra akSarothI banelo che. A rIte je je bIjAkSara che, te vyaMjana ane svaranA viziSTa saMjanathI banelA che ane te amuka amuka prakAranI zaktio dharAve che. sara jahona vupha ke jeo eka vakhata madrAsa hAIkorTanA cIpha jasTIsa hatA, temaNe A bIjAkSanI zakti viSe zaMkA uThAvelI ke " belIe to zuM? dR bolIe to zuM? ane zarIra belIe to zuM ? e badhA eka prakAranA akSare ja che. temAM zakti zI rIte hoya? e huM samajI zakatA nathI. " paraMtu tyAMnA eka sthAnika brAhmaNa paMDite temane jaNAvyuM ke "A dareka bIjAkSaramAM judI judI zakti hoya che ane te ame jAte anubhaveluM che." pachI agnibIja ne amuka japa karIne agni prakaTAvI Apo, tyAre jahona vuDrophane bhAre Azcarya thayuM ane tyArathI teo bhAratIya taMtrazAstranA-khAsa karIne zAkata taMtranA parama abhyAsI banyA ane te viSe aMgrejI bhASAmAM pramANabhUta graMtha lakhavA lAgyA. Aje temanA lakhelA graMthe taMtrazAstranA pramANabhUta graMtho gaNAya che ane tenI saMkhyA beDajhanathI paNa vadhAre che. have ame maMtravyAkaraNane AdhAre A bIjAkSane vizeSa paricaya karAvIzuM. - bIjAkSarAno vizeSa paricaya che bIja-tejasa, bhakita, vinaya, praNava, brahA,
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ para ho kArakalpataruM pradIpa, vAma, veda, kamala, agni, dhruva, Adi ane AkAza sa'jJAthI prasiddha che. anya tatromAM tene mATe nIcenI sa`jJAnA upayeAga thayele che: vartula, tAra, huMsakAraNu, maMtrAdya, satya, biMdu, zakita, jhiMdaivata, sakhIotpAda, pa'cadeva, trika, sAvitrI, trizikha, triguNa, guNajIvaka, vedasAra, veDhamIja, paMcarazmi, trikuTa, tribhava, bhavanAzana, gAyatrIbIja, paMcAMza, maMtravidyApraslR, prabhu, akSaramAtRkAsa, anAdi, advaita, meAkSa vagere. hI --khIja mAyAtattva, zakita, leAkeza, trimUrti ane khIjeza tarIke oLakhAya che. keTalAka tene mAyAmIja mAyAkSara, baileAkacabIja ke traileAkacAkSara paNa kahe che. brahmavidyAvidhi je eka digambara jainAcAyanI kRti che, temAM hI kAranAM nAmeAnA nIce pramANe saMgraha thayele che . hallekhA, lokarAja, jagaSipa, lokapati, bhuvanezvarI, mAyA, trideha, tattva, zakti, zaktipraNava Adi anya tatrAmAM tene mATe lajjA, girijA, parA, savitA, triguNA, izvarI, zivA, mahAmAyA, pAtI, paramezvarI, bhuvanadhAtrI, ekAkSara, AhirUpa, kAmada, Adimatra, trailokayavaNa vagere saMjJAo najare paDe che. kSa--e kUTAkSara che.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma maMtra ane bIjAkSara sUvuM -ne piMDa ke aSTamUti kahevAmAM Ave che. | TaoN TrI karI rahUM saH A paMcamaMtrabIne paMcabANa kahevAya che. A 4-varNane paryAya pUrNa caMdra che. thI pharI -surabhimudrAnA akSaro che ane vAgUbhavabIja paNa kahevAya che. kSiA 3 svA hA-A bIje anukrame pRthvI, jala, agni, vAyu ane AkAzanA che. bIjA maMtravAdIo ene garuDanA paMcAkSara, AkAzabIja ke zatrubIja paNa kahe che. bhairavapadmAvatIkapanA gAruDa adhikAramAM sapanuM jhera utAravA mATe A pAMca bIjene kevI rIte vividhatAbharyo upayoga thAya che, te batAvyuM che. chuM kAra-zrI ane lakSmInuM bIja che. rathI_IbIja che. sthI-sudhAbIja che. -aMkuzabIja che. -anaMgabIja che. keTalAka tene AkarSaNabIja paNa kahe che. #-pIThabIja che. - vA-homabIja che. keTalAka tene zAMtibIja paNa kahe che.
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54. hoMkArakalpataru * ane * bIje ratnayugmaka che. daMDa - bIja vasudhAsaMjJaka che ane nirviSIkaraNa paNa kahevAya che. -khavATa che. du-mahAzaktibIja che. hA-nirodhaka bIja che. -staMbhanabIja che. IM-jena sakatA nAmathI prasiddha che. darsTa -vimalapiMDa kahevAya che. OM staMbhanabIja che. G-sRSTibIja che. jai-visarjanabIja che. phUphU-vidveSaNabIja che. dahR-vidrAvaNabIja che. -calabIja che. vaH -acalabIja che. dU ii dR da -A cha bIje zUnya rUpa che. 4 aindrAkSasaMjJaka che. keTalAka tene pRthvI bIja paNa kahe che.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ matra ane bIjAkSarA tre ve--vadhakhIja che. oNto ---drAvaNusajJaka che. haiM--zabdaguNaka che ane zUnyarUpa che. namaH--zAdhana ane anamIja che. keTalAka tene mAkSamIja kahe che. A sivAya khInta' paNa keTalAMka bIje tatraprasiddha che. jemake : te --vAgmIja ke tattvamIja che. var--dahanakhIja che. yor AkaSa Na ane pUjAgrahaNakhIja che. saMvor--AkaSa NukhIja che. pauSTikakhIja che. satranA prakAro je maMtramAM mIjAkSarA tathA anya akSare hAya, paNa maMtradevatAnuM nAma na heAya, tene khIjamaMtra kahevAmAM Ave che ane jemAM maMtradevatAnu' viziSTa nAma hoya, tene nAmamatra kahevAmAM Ave che. A vyAkhyA anusAra ane 3 zrI pArzva " phrI OM' e bIjamaMtra che e nAmamatra che. .. " prathamamatramAM mAtra nAthAya hI~ bIjAkSarA che, paraMtu keAInuM vizeSa nAma nathI; jyAre khIjA maMtramAM khIjAkSarA uparAMta maMtradevatA zrI pArzva - nAthanuM nAma paNa che.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoM'kArakalpataru maMtrasamudRAyanA ' Agneya 'ane ' saumya ' evA paNa be prakAro che. temAM pRthvI, agni ane AkAza maDaLavALA maMtrAne Agneya kahevAmAM Ave che tathA jala ane vAyumaMDaLavALA maMtrAne saumya kahevAmAM Ave che. jo aMtamAM r pallavanA prayAga thAya to saumya matrA Agneya mane che ane maMtranA aMte namaH palava lAge te AgneyamaMtrA paNa saumya thAya che. pUrNa maMtranA pulligI, strIliMgI ane napuMsakali'gI evA traNa prakAro paNa paDe che. temAM jene cheDe var ane T padmavatra Ave tene pulliMga samajavA, caMd ane svAhA pallava Ave tene strIliMga samajavA ane tathA namaH dhruva lAge tene napuMsakaliMgI samajavA. padhruva eTale matranA cheDe lAgatA khAsa zabda. temAM namaH, svAhA, vaya, joSa, tathA nI mukhyatA che ane tenA AdhAre ja uparanA traNa prakAro pADavAmAM AvyA che. anyatra maMtranA bIjamatra, maMtra ane mAlAmatra evA paNa prakAre jovAmAM Ave che. temAM 1 thI 9 akSara sudhInA matrane khIjamaMtra, 10 thI 20 akSara sudhInA maMtrane maMtra ane tethI vadhAre akSaravALA maMtrane mAlAmatra kahelA che. keTalAka sAttvika, rAjasika ane tAmasikanA bhethI paNa maMtranA traNa prakAro mAne che, teA keTalAka siddha
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ matra ane khIjAkSarA 57 maMtra, sAdhAraNamatra ane nikhIjamaMtra e rIte paNa maMtranA traNa prakAro gaNAve che. vaLI keAIka maMtrasa...pradAya eka akSaranA maMtrane piMDa, e akSaranA maMtrane ka`kI, traNathI nava akSaranA maMtrane bIja, dazathI vIza akSaranA matrane matra ane tethI vadhAre akSaranA matrane mAlAmatra tarIke oLakhAve che. jo avasthA anusAra matranA prakAra pADIe te svApa ane jAgRta evA be prakAro paDe che. je matrAnI zakti hajI suSupta che, te svApa ane je maMtrAnI zakti jAgRta thaI che, te jAgRta. maMtranA A prakAro khyAlamAM rAkhavAthI tenAM vidhi-- vidhAna samajavAmAM saralatA paDe che.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ pa ] ArAdhakanI yAgyatA adhikAra ke ceAgyatA keLavyA vinA karAyelAM kAya mAM saphalatA maLatI nathI. zikSaka thavu... hAya tA zikSakanI ceAgyatA keLavavI paDe che, sainika thavu... hAya tA sainikanI ceAgyatA keLavavI paDe che ane kheDUta ke vyApArI thavuM hAya te! tenI ceAgyatA keLavavI paDe che. maMtranI ArAdhanAmAM paNa Aja sthiti che. je vyakti maMtrArAdhakanI ceAgyatA keLave che, te ja matranI ArAdhanA yathArtha rIte karI zake che ane Akhare siddhi meLavI saphalatAnuM zikhara sara karI zake che. te 'ge maMtrazAstramAM je vidhAnA thayelAM che, te pAkeAnI jANa mATe ahIM rajU karIzuM. AcArya zrI maSeiNe bhairavapadmAvatIkalpamAM maMtrArAdhakanAM lakSaNA batAvatAM kahyu` che ke nirjitamadanATopaH prazamitakopo vimuktavikathAlApaH / devyacanAnura ko jinapadabhakto mavenmatrI
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArAdhakanI cAgyatA 59 * kAmadevanA vilAsane jitanAra, krodhanuM zamana karanAra, vikathAethI dUra rahenAra, devInI arcanA karavAmAM anurakta ane zrI jinezvaradevanI bhakti karanAra maMtrano ArAdhaka thaI zake che.' kAmadevanA vilAsane jitavA, eTale vividha prakA ranI kAmakrIDAothI dUra rahevuM, kAmavAsanA para kAbU meLavaveA, brahmacarya nuM ekaniSThAthI pAlana karavuM. kAmavAsanA cittane caMcala karanArI che, kSeAbha pamADanArI che ane hirAtmabhAvamAM ja ramaNa karAvanArI che, eTale jyAM sudhI tenA para kAbU meLavavAmAM na Ave tyAM sudhI mAnasika ekAgratA sAdhI zakAtI nathI tathA aMtarAtmadazA prApta karI zakAtI nathI, pariNAme maMtranI ArAdhanA yathArtha paNe thaI zakatI nathI. vadhAre spaSTa kahIe teA maMtrArAdhanAmAM maMtradevanI pUjA, maMtradevatAnu dhyAna tathA jaya Adi je je kriyAo karavAnI che, te cittanI zuddhi ane sthiratApUrvaka thAya teAja phuladAyI thAya che, anyathA phuladAyI thatI nathI. jaina zAstroe brahmacaryAMnu rakSaNa karavA mATe je navaniyameA(nava vADA)nuM vidhAna karelu che, te matrArAdhake dhyAnamAM rAkhavAnuM che, eTale ke temAMthI zakaya eTalA niyameAnuM pAlana karavAnu che. A navaniyame nIce. pramANe jANavA
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6. rahevu'. ho kArakalpataru (1) sI, pazu ane napusakathI rahita sthAnamAM (2) strIe saMbadhI vAtA karavI nahi. (3) srI je Asana para beThelI hAya, te Asana para be ghaDI sudhI besavuM nahi. manuSyanA zarIramAMthI eka prakAranA purdUgalapravAhu nira'tara bahAra nIkaLatA rahe che, tene anulakSIne A niyama ghaDavAmAM AvyA che. jo srIe vAparelA Asana para brahmacArI tarata bese te saMbhava che ke tenI manovRtti dUSita thAya ane tenA manamAM kAmavAsanA jAge. (4) strIonAM a'gopAMga AsaktithI jevAM nahi. (5) bhIMtanA AMtare strI-puruSanuM yugala rahetuM hAya, tevAM sthAnamAM rahevu' nahi. (6) pUrNAMkAlamAM strInI sAthe je krIDA karI hoya, tenu' smaraNa karavu' nahi. (7) mAdaka AhAra-pANI vAparavAM nahi. (8) pramANathI vadhAre AhAra karavA nahi. (9) zrRMgArika vezabhUSA karavI nahi. nuM rakSaNa kare mahApuruSAe kahyuM che ke ' je vI ane tene UdhvagAmI banAve che, tene siddhi saheja
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArAdhakanI ceAgyatA che. che. ' eTale vIya nu` kSaraNa thAya evI sarva paristhitithI acavAnuM che. ceAgasAdhanAmAM paNa brahmacaryanA eka cama tarIke svIkAra karavAmAM AvyA che, eTalI vAta pAke e yAda rAkhavI. kAma e aMtarane zatru che, tema dha paNa aMtaranA zatru che. jo tene jitavAmAM na Ave teA guNasamudAyanA nAza kare che ane ArAdhakane ati kaDhaMgI sthitimAM mUkI de che. te aMge eka saMtakavie kahyuM che ke : saMtApaM tanute bhinatti vinayaM sauhArdamucchAdyatyudvegaM janayatyavadyavacanaM sUte vidhatte kalim / kIrti kRntati durgatiM vitarati vyAhanti puNyodaya, datte yaH kugatiM sa hAtumucito roSaH sadoSaH satAm // < je saMtApane Ape che, vinayane bhede che, mitratAnA ucchedya kare che, udvegane uttpanna kare che, asatyavANIne janma Ape che, mAyAne prakaTAve che, prItinA nAza kare che, duga`tinuM (paDatInuM) dAna kare che, puNyAyanA ghAta kare che ane narakADhi yugatimAM dhakelI de che, tevA aneka doSavALA kAdhanA satpuruSAe tyAga karavA ucita che. ' jaina zAstrAmAM te aMge kahevAyu che ke :jaM aaaM caritaM, desUNAe a puvvakoDIe / taM pi kasAiyacitto, hAreI naro muhutteNaM //
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoM'kArakalpataru ka'Ika nyUna evA krADapUrva sudhI je cAritranuM pAlana kayu' hAya che, te paNa dhADhi kaSAyane uddaya thavAthI manuSya e ghaDImAM hArI jAya che. ' bhagavadgItAmAM kahyuM che ke : kara krodhAd bhavati saMmohaH, saMmohAt smRtivibhramaH / smRtivibhramAd buddhinAzaH, buddhinAzAtpraNazyati // krAdhathI sameha thAya che, saMmeAhathI smRtivibhrama thAya che, smRtivibhramathI buddhinA nAza thAya che ane buddhino nAza thatAM manuSya sarva prakAre nAza pAme che.' tAtparya ke maMtranA ArAdhake krodha para kAbU meLavavA joie ane game tevI viparIta ke apriya sthitimAM paNa manane zAMta-sthira rAkhatAM zIkhavu` joI e. ahI caMDakauzikanuM dRSTAMta vicAravAthI krAdhane jitavAmAM ghaNI sahAya maLaze. maMtranA ArAdhake vikathAethI dUra rahevuM joI e, eTale ke tenA tyAga karavA joIe, kAraNa ke te eka yA bIjA prakAre mananA saMyama teADanArI che ane Akhare ArAdhanAthI bhraSTa karanArI che. vikRta evI kathA te vikathA. -athavA vikRti utpanna kare tevI kathA te vikathA. jaina paraMparAmAM tenA cAra prakAro manAyA che : (1) bhaktakathA, (2) strIkathA, (3) rAjakathA ane (4) dezakathA.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArAdhakanI ceAgyatA 63 bhaktakathA eTale bhAjananA vividha prakAra tathA tenA svAdane lagatI vAtA. AvI vAteA karatAM rasalAlasA jAgRta thAya che ane mananA sayama tUTe che. pariNAme ArAdhanAnA rasa uDI jAya che ane temAMthI bhraSTa thavAnA vakhata Ave che. zrIkathA eTale strInA prakAro tathA sau vagerenI vAtA. te suSupta kAmavAsanAne jAgRta kare che ane tethI brahmaca`nuM khaMDana thavAnA saMbhava che. tethI AvI vAtAne tAlapuTa viSe samajI tenAthI dUra rahevAnI jarUra che. rAjakathA eTale rAjAnA azvaya AdinuM vaNu na, tenA bhAgavilAsanI praza'sA. A prakAranI vAtA karatAM bhAgavilAsanI bhAvanA jAge che ane te chevaTe patanane nAtare che, eTale tenAthI dUra rahevu hitAvaha che. dezakathA eTale leAkeAnA citra-vicitra rivAjo tathA caritranI vAtA. AvI vAtA karatAM paNa mana para ulaTI asara thAya che ane ArAdhanAnuM jema tUTI jAya che, eTale ArAdhake tenAthI khacavAnuM che. va mAnapatrA paNa meATA bhAge vikathAnuM pASaNa karanArA che, eTale ArAdhakAe tenAthI dUra rahevuM. keAInI niMdA karavI, gappAM mAravAM, niraka vAtA karavI, e paNa vikathA ja che, tethI maMtranA ArAdhake tenA tyAga karavA.
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoMkArakalpata A devInI arcanA karavAmAM anurakta eTale devInI. vividha upacArathI pUjA karavAmAM AnaMda mAnanAra ane temAM magna rahenAra. ahIM devInI ArAdhanAno viSaya che, eTale devIne nirdeza karyo che, paNa tattvathI te maMtradevatA ja grahaNa karavAnA che. tAtparya ke maMtrArAdhake maMtradevatAnI sevA-pUjA nitya-niyamita karavI joIe ane temAM AnaMda pAmavo joIe. je maMtrArAdhaka tyAgI hoya, sAdhu hoya to teNe bhAvapUjA karavI yogya che athavA te mAtra vAsakSepathI pUjA karIne saMtoSa mAnavAno che. maMtranA ArAdhake reja jinabhakti-jinapUjA karavI Avazyaka che, kAraNa ke te mahAmaMgalarUpa che ane tenAthI cittane prasAda prApta thatAM maMtrArAdhanA bahu sArI rIte thaI zake che. jene jinevara deva pratye zraddhA-bhakti nathI, tene koI paNa zAsanadeva-devInI ArAdhanA phaladAyI thaI zakatI nathI. keI ema kahetuM hoya ke zrI jinezvara deva te vItarAga che, te kaMI phaLa ApavAnA nathI; jyAre zAsanadeva ke devI phaLa ApanAra che, to temanI sevAbhakti ja vizeSa prakAre kema na karavI? te te bhIMta bhUle che. zAsanadeva-devIo zrI jinezvara devanA sevake che, bhakto che ane te jyAre ema jANe che ke amuka vyakti zrI jinezvaradevanI ananya bhakti kare che, tyAre tenI bhaktithI prasanna thaIne teo sahAya kare che.
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArAdhakanI yAgyatA 65 tAtpa ke jene jaina saMpradAyagata kAI paNa maMtranI ArAdhanA karavI heAya, teNe zrI jinezvaradevanI nityaniyamita pUjA ananya manathI karavI joIe ane tyAra pachI ja ma`tradevatAnI arcanA-pUjAmAM anurakta thavu joI e. mantrArAdhanazUraH pApaviduro guNena gambhIraH / maunI mahAbhimAnI mantrI syAdIdRzaH puruSaH // * maMtranuM ArAdhana karavAmAM zUrA, duSkarmothI dUra rahenArA, guthI gabhIra, mauna dhAraNa karanArA ane mahAbhimAnI hAya, evA puruSa maMtrasAdhaka thaI zake che. je asthira mananeA che, DapAka che, kAyara che, te maMtranuM ArAdhana karI zakatA nathI. je zaravIra che ane game tevI ApattiethI DaratA ke DagatA nathI, te ja maMtranuM ArAdhana karI zake che. vaLI te duSkarmothI dUra rahenArA haiAvA joI e. keAI jIvanI hiMsA karavI, kAI nA vizvAsaghAta karavA, kAI ne dagA naI ne tenI mAlamilakata paDAvI levI, garIbAne satAvavA, jUThuM... khelavu, ceArI karavI, kAI strInI lAja lUMTavI, laDAI-jhaghaDA karavA vagerenI gaNanA duSkarmAmAM thAya che. tAtparya ke matranA ArAdhake A badhAM duSkarmothI dUra rahevuM joI e ane satkama mAM ja sanniSThA rAkhIne vartavu joI e. guNeAne dhAraNa karavA ane gaMbhIra banavuM, e paNa
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoMkArakalpataru maMtrArAdhakanuM eka lakSaNa che. ahIM guNa zabdathI satya, prAmANikatA, vacanapAlana, udAratA, saujanya Adi guNa samajavA. A prakAranA guNe dhAraNa karIne je gaMbhIra bane che, tenuM cAritra uttama prakAranuM thAya che ane tenI AkarSaNazakti vadhe che. jyAre chIchare manuSya game tyAre tevuM bele che ane pitAnI alpamAtra zaktinuM moTuM pradarzana karavA tatpara rahe che. tenAthI cAritramAM nyUnatA Ave che ane AkarSaNazakti ghaNuM ja ghaTI jAya che. je jarUra jeTaluM ja bole che ane bAkInA samayamAM mauna dhAraNa kare che, te maunI kahevAya che. mauna zaktisaMcayamAM ghaNe agatyano bhAga bhajave che, tethI ArAdhakee maunanuM yathAzakti AlaMbana levAnuM che. zramaNa bhagavAna mahAvIre ekAMta, mauna ane upavAsathI pitAnI sAdhanAne saphala banAvI hatI. anya ArAdhake mATe paNa A ja mArga suvihita che. maMtrArAdhaka mahA abhimAnI hovo joIe, ene artha e che ke te pitAne dIna-hIna mAne nahi, paNa anaMta zaktine bhaMDAra mAne ane e rIte pitAnI ArAdhanA AgaLa vadhAre. gurujanahitopadezo gatatandro nidrayA parityaktaH / parimitabhojanazIlaH sa syAdArAdhako devyAH / / gurujane e kahele upadeza mAnanAra, ALasa rahita,
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArAdhakanI gyatA vadhAre nidrA na lenAra ane parimita bhajana karanAra devIne ArAdhaka thaI zake che." ahIM gurujanathI mAtA-pitA, vaDIla, jJAtinA AgevAno, vidyAguru, kalAguru tathA dharmaguru vagere samajavA. teo hitabuddhithI upadeza Ape che, eTale tene anusaravAmAM ja ApaNuM kalyANa che. koI mAtA-pitA ajJAna ke svArthavaza kaI khoTuM kAma karavAnuM kahe to temane samajAvIne e kAmathI dUra rahevuM, paNa je vastu nitAMta ApaNA hitanI hoya, tene to ApaNe svIkAra karavuM ja joIe ane te pramANe vartavuM joIe. tenAthI vinayaguNa keLavAya che ane te maMtrasiddhimAM sahAyaka nIvaDe che. jene vaDIle pratye mAna na hoya, tene deva-guru pratye paNa kyAMthI mAna hoya? ane jene deva-guru pratye mAna na hoya, tene maMtrasiddhi kevI rIte thAya? e sujJajane e vicArI levuM. je ALasu che, edI che, te kadI paNa maMtranI ArAdhane yathArthapaNe karI zakato nathI, kAraNa ke ArAdhanAmAM to satata jAgRti ane puruSArthanI jarUra che tethI ja ahIM Alasarahita thavAne upadeza che. vizeSamAM ArAdhanA karanAre AhAra ane nidrA baMnemAM parimita thavAnuM che. e to jANItI vAta che ke
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 ' AhAra hIM kArakalpataru ane nidrA vadhAryAM vadhe che ane ghaTADayA ghaTe che.' eTale temAM pirimita thavAnuM muzkela nathI. AhAra vadhAre karyo hAya tA tarata nidrA Ave che ane japadhyAnAdi kriyA kharAkhara thaI zakatI nathI. te ja rIte nidrAnuM pramANa vadhAre hAya teA zarIramAM jaDatA Ave che ane japa-dhyAnAdimAM mane kharAkhara lAgatu' nathI. nidrA tameguNanI sUcaka che, mATe tenuM pramANa ghaTADavAnu che. mANase amuka kalAka U'dhavu' ja joI e. tA ja tenuM zarIra sAruM rahe.' evA je leAkapravAda Aje cAlI rahyo che, temAM jhAjhuM tathya nathI. je vyaktimAM sattvaguNanI vRddhi thAya che, te ochI nidrAthI paNa peAtAnA jIvanavyavahAra kharAkhara calAvI zake che ane tene kAI harakata AvatI nathI. ceAgasAdhanAmAM tA evI bhUmikA paNa prApta thAya che ke jyAre bilakula nidrA AvatI nathI ane chatAM zarIranuM svAsthya kharAkhara jaLavAI rahe che. A kALe paNa AvA puruSA jovAmAM Ave che. tAtparyaM ke maMtranA ArAdhake theADI nidrAthI paNa zarIra svastha rahe, evI Teva pADavI joI e. nirjitaviSayakaSAyo dharmAmRtajanita harSagatakAyaH / gurutaraguNasampUrNaH sa bhavedArAdhako devyAH || viSaya ane kaSAyane jitanArA, dhamarUpI amRtanA
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArAdhakanI ceAgyatA 69 pAnathI hu pAmelA zarIravALA ane mahAna guNeAthI yukta hAya, te devInA ArAdhaka thaI zake che.' sparza, rasa, gaMdha, varNa zabda e viSaya kahevAya che. tenA avAMtara bhede 23 che. sparzanA 8, rasanA 5, gadhanA 2, varNa nA 5 ane zabdanA 3. A trevIza viSayAne jitavA eTale pAMceya IndriyA para saMpUrNa kAbU rAkhavA. je eka paNa IndrayanI viSayalAlasAmAM phasAya che, tenA hAla chUrA thAya che, te pAMceya IndriyAnI viSayalAlasAmAM selAnA zA hAla thAya ? te mATe hAthI, matsya, bhramara, pataga ane haraNanAM dRSTAMtA vicAravA ceAgya che. sparza lAlasAmAM selA hAthI, hAthaNI bhaNI kreTa mUke che. ema karatAM pAradhioe taiyAra karelA khADAmAM paDe che ane kAyamane gulAma bane che. (khADAnI eka bAju je hAthaNI dekhAya che, te banAvaTI UbhI karelI hoya che. ) galanA kAMTA para rahelA mAMsanA TukaDA khAvA jatAM matsyanA gaLAmAM kAMTA bheAMkAya che ane te maraNane zaraNa thAya che. gadhanI tAlasAthI kamaladalamAM pUrAyeleA bhramara savAra sudhI bahAra nIkaLatA nathI, tyAM hAthIe AvI paheAce che ane eka pachI eka kamaLa ukhADIne mukhamAM mUkatAM tenA AyuSyanA ata Ave che. pataga eTale pata MgiyuM. te rUpamAM divAnuM anIne dIpaka bhaNI doDe che ane temAM jhaMpalAve che, eTale baLIne khAkha thaI jAya che. teja rIte saMgIta sAMbhaLavAmAM tallIna banelu. haraNa pAradhionA hAthamAM
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 hakArakalpataru sapaDAI jAya che ane pitAnA prANa gumAve che. A daSTAMta lakSyamAM rAkhIne maMtrArAdhake pAMceya Indriyone jitavA prayatna kare. je mananI vRttione malina kare, tene kapAya kahe vAmAM Ave che. jaina paraMparAmAM AvA cAra kaSAyanI prasiddhi cheH (1) krodha, (2) mAna, (3) mAyA ane (4) lebha. temAM krodha aMge keTaluMka kahevAI cUkyuM che. mAna eTale abhimAna, ahaMkAra athavA mada. tenAthI namratAne guNa nAza pAme che ane jaDatA vadhI jAya che. mAyA eTale luccAI, kapaTa, dago ke anyane chetaravAnI vRtti. tene zAstrakAroe mRSAvAdanI mAtA, zIlavRkSane chedanArI kUhADI, ajJAnanI janmabhUmi ane durgatinA daravAjA dekhADanArI durdAnta dvArA pAlikA kahI che. tenAthI saralatAne guNa nAza pAme che ane vakatA vadhI jAya che. lAbha eTale vadhAre ne vadhAre meLavavAnI tRSNA. tene zAstrakAroe sarva doSanI khANa, uttama guNone gaLI janAro mahArAkSasa ane duHkharUpI velIonuM mULa. kahelo che. tenAthI saMtoSaguNa nAza pAme che ane uga vadhI jAya che. - cAreya kaSAyane jitavA mATe tenA pratipakSI guNo keLavavAnI jarUra che. vadhAre spaSTa kahIe te kSamAguNa keLavavAthI koIne jitI zakAya che, namratAne guNa keLavavAthI mAnane jitI zakAya che, saralatAne guNa keLavavAthI mAyAne
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArAdhakanI ceAgyatA 71 jitI zakAya che ane satASanA guNa keLavavAthI leAbhane jitI zakAya che. zAstrakAroe kahyuM che ke 'kaSAyomAMthI mukta thavu, eja sAcI mukti che.' te parathI kaSAyajayanuM mahattva samajI zakAze. viSaya ane kaSAya e be para kAbU AvyA ke cAritra uttama prakAranuM ane che ane te maMtranI ArAdhanAmAM ghaNuM upakArI nIvaDe che. tethI maMtrArAdhake A baMne vastuAne jitavA mATe peAtAnA puruSA` pUrepUrA phAravavAnA che. dharma pratye abhiruci rAkhavI ane tenA pAlanamAM AnaMda mAnavA, e paNa ArAdhakanuM eka khAsa ka bya che. jenI dharma pratye abhiruci hAya, te pApAcaraNathI DaratA rahe che, sadvicAra tathA sadAcAranuM sevana kare che ane uttarAttara AdhyAtmika pragati sAdhI zake che. matranI siddhi mATe A bhUmikA ghaNI anukULa che, tethI ma`trArAdhake prAraMbhathI ja dharma pratye abhiruci rAkhavI ane tenA pAlanamAM tatpara rahevuM. vaLI teNe mahAna guNA keLavI pUrNatA prApta karavA tarapha lakSya rAkhavu joI e. ahI mahAna guNaiAthI dAna, zIla, tapa ane bhAvanu sUcana che. te dharmonA vidhAyaka ke pUraka aMgo che, eTale ahIM tenA A rIte nirdeza karelA che.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 hoMkArakalpataru zuciH prasanno gurudevabhakto, dRDhavrataH stydyaasmetH| dakSaH paTu/japadAvadhArI, mantrI bhavedIdRza eva loke / / pavitratAvALo, prasanna, guru ane devane bhakta, grahaNa karelA vratamAM daDha rahenAra, satya ane dayAthI yukta, catura, medhAvI ane maMtrabIjavALAM padone dhAraNa karanAra hoya, te ja A lokamAM maMtranI sAdhanA karI zake che." ahIM pavitratAthI bAhya ane atyaMtara ema baMne prakAranI pavitratA samajavI. zarIrane snAnAdithI sughaDa rAkhavuM-svaccha rAkhavuM, e bAhya pavitratA che ane bhAvathI zuddha rAkhavuM, e atyaMtara pavitratA che. bAhya pavitratA ghaNI hoya paNa atyaMtara pavitratAmAM khAmI hoya, te maMtranI ArAdhanA yathArtha paNe thaI zakatI nathI. bAhyapavitratA karatAM atyaMtara pavitratAnuM mahattva ghaNuM vadhAre che, e bhUlavAnuM nathI. sadA prasanna rahevuM, e paNa maMtrArAdhakanuM eka mahatvanuM lakSaNa che. jyAre manamAMthI ciMtA, bhaya, zaka, glAni, viSAda Adi dUra thAya tyAre ja prasannatA prApta thAya che, e kahevAnI jarUra che kharI? tAtparya ke maMtranA ArAdhake ciMtA, bhaya, zaka, glAni, viSAda vagere choDIne cittane prasanna rAkhavuM, jethI ArAdhanA yathArtha paNe thaI zake. maMtrArAdhakamAM guru ane deva baMne pratye bhakita hovI joIe. ahIM guru zabdathI maMtradAtA guru tathA dharma
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArAdhakanI ceAgyatA 73 guru ane samajavA. jene maMtradAtA guru pratye bhakti nathI, tene kadI paNa maMtra siddha thatA nathI. dharmaguru pratye paNa bhakita na hoya teA maMtrasiddhi thavAneA saMbhava ghaNA A rahe che. tethI ane pratye bhakita rAkhavI, e sujJa ArAdhakanuM kavyu che. jema guru pratye bhakti rAkhavAnI che, tema deva pratye paNa bhakita rAkhavAnI che. ahI deva zabdathI paramAtma tattva arthAt arihaMta ane siddha samajavAnA che. temAM arihaMta eTale zrI jinezvara devanI bhakti aMge keTaluMka kahevAi gayu che, eTale tene vistAra karatA nathI. zrI siddha paramAtmA pratye paNa arihaMta deva jevI ja bhakita rAkhavAnI che. tethI ja namaskAra mahAmatramAM arihaMta pachI tarata ja siddha bhagavaMtane vaMdanA karavAmAM Ave che. siddha paramAtmA thavu, e ApaNu' aMtima lakSya che ane te zrI siddha bhagavaMtanI ananya bhAve bhakti karavAthI prApta karI zakAya che. je vrata lIdhuM, temAM dRDhatA rAkhavI; temAMthI kaI paNa prakAre calita na thavu, e uttama puruSanuM lakSaNa che. siddhi AvA ja puruSAne vare che, e yAda rAkhavuM. Aje vrata lenAra ane kAle cheDI denAranI gaNanA adhama ke kApuruSamAM thAya che. teo kadI paNa kAI mahAna siddhi hAMsala karI zakatA nathI. maMtrArAdhakamAM te A guNu
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 hoMkArakalpataru khAsa hovo ja joIe, nahi to tenI ArAdhanA game tyAre tUTI javAno saMbhava rahe che, ane tema thatAM samaya ane zramanI barabAdI thAya che. dharmanA pAlanamAM satya ane dayAne samAveza thaI jAya che, chatAM ahIM tene alaga nirdeza karavAno hetu e che ke tenA para khAsa lakSya ApavuM. je sadA sAcuM bele che ane sAcuM Acare che, tene vacanasiddhi Adi siddhio satvara prApta thAya che ane te devatulya banI jAya che. dayAne camatkAra paNa e ja che. jenuM hRdaya dayAthI bharapUra hoya che, tene kudaratanAM badhAM baLe sAnukULa thaI jAya che ane tethI maMtrasiddhi thavAmAM ghaNuM sahAya maLe che. A vastu anubhave vadhAre samajAya tevI che, eTale te aMge vizeSa vivecanA karatA nathI. je catura che, medhAvI che, te sAcA-khoTAne bheda pArakhI zake che, kartavyAkartavyane nirNaya barAbara karI zake che ane keIthI chetarAtA nathI. tethI ja ahIM A be guNone khAsa nirdeza karyo che. maMtrArAdhanAmAM ghaNuM vAra virodhI baLe pratAraNA UbhI kare che, tyAM A guNe ghaNA upayogI thaI paDe che. vadhAre spaSTa kahIe to tene bacAva karanArA nIvaDe che, tethI tenA pratye khAsa lakSya ApavuM. maMtranI ArAdhanAmAM guru pAsethI maMtra bIjavALAM padonI dhAraNA karavAnI hoya che. e dhAraNa yathArtha rIte karavAmAM Ave ane temAM kaMI golamAla na thAya, teja
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArAdhanI gyatA 75 maMtrArAdhanA saphala thaI zake che, eTale maMtrArAdhake maMtrabIjavALAM padonI dhAraNA karavAmAM kuzaLa banavAnuM che. gurue zuM kahyuM hatuM ? barAbara yAda AvatuM nathI!" evI sthiti visaMvAda pedA kare che ane samasta ArAdhanAne zaMkAspada banAvI de che, tethI guru jyAre maMtrapadanI dhAraNA karAve, tyAre pUrepUrI sAvadhAnI rAkhavAnI che ane ekapaNa akSara Agho-pAcho na thaI jAya te jovAnuM che. AcArya malliNa chevaTe kahe che ke "AvA guNevALo hoya te ja maMtrano ArAdhaka thaI zake che. jenAmAM A prakAranA guNo nathI, te kadI paNa maMtrane ArAdhaka thaI zakato nathI." - AcAryazrI bhadragupta anubhavasiddhamaMtraddhAtrizikAnA pAMcamA adhikAramAM maMtrasAdhakanAM lakSaNo batAvyAM che, te lagabhaga Ane maLatAM ja che. jemake - dakSo jitendriyo dhImAn kopAnalajalopamaH / satyavAdI vilobhazca, mAyAmadavivarjitaH // mAnatyAgI dayAyuktaH, paranArIsahodaraH / jinendragurubhaktazca, mantragrAhI bhavennaraH / / "je sAdhaka catura, Indriyone jitanAra, buddhizALI, krodharUpI agnine zamAvavA mATe jala samAna, sAcuM bola nAra, nirlobhI, kapaTa ane madarahita, namra, dayALu, parastrIne bahena samajanAra tathA zrI jinezvaradeva ane nigraMtha gurunI
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 ho kArakalpataru bhaktivALA hAya, te maMtranA traNa karanArA thAya che; eTale ke guru tene matra Ape che.' gurue jene-tene maMtra ApavA nahi.' evA Adeza matrazAstramAM apAyeleA che, tenA atha e che ke je manumya ArAdhakanI ceAgyatA dharAvatA hAya, tene ja maMtra ApavA. keTalAka pADA maMtrArAdhakanI yAgyatAnuM A varNana sAMbhaLIne bhaDakI uThaze ane kdAca ema kaheze ke A te ahu bhAre kAma che! ' paNa dRDha saMkalpa ane avirata puruSArthathI kiThana kAmeAne paNa sarala manAvI zakAya che. vaLI A prakAranA guNA khIlavatAM mAnavatAneA sAcA vikAsa thAya che, e paNa jevA teveA lAbha nathI; tethI maMtranA ArAdhake A guNA keLavavA tarapha pUratu' lakSa Apavu' joie. Aje matrasiddhi aMge kariyAda karavAmAM Ave che, paNa ApaNe matrArAdhaka tarIkenI ceAgyatA keTalA aMze keLavIe chIe, te jotA nathI. sAcI hakIkata tA e che ke ApaNI A bAbatanI apUrNatA ane truTione lIdhe ja maMtrArAdhanA yathArtha paNe thai zakatI nathI ane tethI tenuM je pariNAma dekhAvu' joI e, te dekhAtuM nathI. te chevaTe ame ArAdhakAne premapUrvaka eTaluM ja kahevA IcchIe chIe ke zAstrakAra maharSioe ahI ArAdhakanAM je lakSaNA khatAvyAM che, te keLavavA pUratA prayatna karaza ane pachI juo ke tamArI maMtrArAdhanA phUlavatI thAya che ke nahi ?
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 6 ] ArAdhanAnAM mukhya aMge matrasiddhi artha ArAdhaka dvArA je je karavAmAM Ave che, tene ArAdhanA kahevAya che. upAsanA e tenA paryAyazabdo che. kriyAe sAdhanA, 3 jo ArAdhanA yathArtha paNe thAya teA maMtrasiddhi : avazya thAya che ane jo temAM khAmI rahI jAya te maMtrasiddhi thatI nathI, athavA teA ghaNA vilaMbe thAya che; : tethI ArAdhake ArAdhanAnAM saghaLAM ageAthI paricita thavuM joie. sadguru maMtradAtA guru vinA matranI ArAdhanA thaI zakatI nathI, eTale matranuM ArAdhana karavAnI icchAvALAe sahuthI prathama matranA upadeza karI zake tevA saddagurune zeAdhI kADhavA joie. A kAma saheluM nathI, paNa saMkalpa dRDha hAya ane te mATe pUratA puruSArtha karavAmAM Ave tA. sadguru maLI jAya che.
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 hoMkArakalpataru maMtrazAstramAM sagurunAM lakSaNe aneka rIte batAvyAM che. tene sAra e che ke je zAMta hoya, dAMta hoya, zuddhAcAravALo ane supratiSThita hoya, bAhya-atyaMtara zuddhivALo ane subuddhimAna hoya, vaLI dhyAnaniSTha ane maMtrataMtra-vizArada hoya, tene sadguru jANavA. saddaguru zubha divase, zubha muhurta ziSyane maMtrano - upadeza kare che, eTale ke tene vidhipUrvaka jamaNA kAnamAM kahe che ane ziSya-ArAdhake tene zraddhA-bhakita-bahumAna pUrvaka dhArI levAnuM hoya che. je guru viziSTa jJAnI hoya, te maMtra ziSyane anukULa Avaze, te vicAra karatAM ja jANI le che, anyathA zAstroe te mATe nirNata kahelI akaDamacaka, aNadhana. cakra Adi keTalIka paddhatione Azraya le che. A - bAbatamAM gurune nirNaya e ja chevaTano nirNaya gaNAya che ane ziSya tene ananya niSThAthI amala karavAno hoya che. koI vAra gurue Apela maMtra vicitra lAge, te paNa ziSya tenA viSe zaMkA uThAvavI nahi, kAraNa ke tenI pAchaLa moTuM rahasya hoya che. eka gurue kaI bhadrika ArAdhakane "mA ruSa mA tuSa" e SaDakSaramaMtra ApyuM, paNa te bolatAM bhUlyA ane "mASatuSa mASatuSa" e rIte maMtrajapa karavA lAgyuM. paraMtu tene guruvacanamAM ananyazraddhA hatI ane tene bhAva
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArAdhanAnAM mukhya aMgeA 79 utkRSTa hatA, eTale A matranA japa karatAM tenI kA~zrRMkhalA tUTI gaI ane te trikAlajJAnI banI peAtAnuM AtmakalyANa sAdhI zakayA. vartamAna kAlanA eka dAkhaleA evA che ke jemAM eka mahAtmAe ArAdhaka saMtane 'badarIvizAla 'e cha akSarano maMtra ApI tenA jApa karavAnuM kahyuM. dekhItI rIte AmAM matra jevuM kaMI na hatuM, paNa pelA ArAdhaka saMte teno ananya niSThAthI jApa karavA mAMDayA, tethI Akhare matrasiddhi thaI ane tene badarInArAyaNe sAkSAt darzana ApyAM. kahevAnuM tAtpa e che ke sadguru ziSyanA hitArthe je maMtranA upadeza kare, tenI ziSya-ArAdhake ananya niSThAthI ArAdhanA karavI joIe. keTalAka pustaka vAMcIne matranI ArAdhanA zarU karI de che, paNa te ladAyI thatI nathI. maMtrasiddhi mATe gurunI kRpA-gurunuM mAdana atyaMta Avazyaka che. je prayatna karavA chatAM sadguru na sAMpaDe tA keAI paNa cAritravAna dharma gurune sadguru mAnI temanI pAsethI matra grahaNa karavA ane tema na ane tA koI viziSTa jJAnI, maMtranA anubhavI ane udgAracitta gRhasthane saddaguru mAnI tenI pAsethI matra grahaNa karavA. chevaTe sadgurunI
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 hoMkArakalpataruM sthApanA karIne maMtranI ArAdhanA karavI, paNa nagurA rahIne maMtranI ArAdhanA karavI nahi, kAraNa ke te kadI paNa phaladAyaka thatI nathI. ArAdhanAsthAna maMtranI ArAdhanAmAM sthAna paNa ati mahattvanI vastu che. je sthAna anukUla hoya to ArAdhanA yathArtha paNe thAya che ane siddhi satvara sAMpaDe che, anyathA ArAdhanAmAM vikSepa paDe che ane siddhi dUra ThelAya che. maMtranI ArAdhanA mATe te sthAna anukuLa manAyuM che ke jyAM koIpaNa tIrthakara bhagavaMtanuM kalyANaka thayeluM hoya athavA jyAM kaI siddha puruSe siddhi meLavelI hoya, athavA jyAM vAtAvaraNa zuddha-svaccha-pavitra hoya ane zAMti sArI rIte jaLavAI rahetI hoya. A daSTie vanane ekAMta pradeza, sarovara ke nadIne kinAro, suMdara upavana ke parvatane viziSTa pradeza pasaMda karavA gya che. maMtrArAdhanA eka pavitra vastu che, eTale te pavitra sthAnamAM pavitra bhAvapUrvaka thavI joIe. apavitra sthAnamAM pavitra bhAva AvI zakatA nathI, eTale ArAdhanA mATe evuM sthAna vajarya che. te ja rIte jyAM ghaNe kolAhala thata hoya, dhAMdhala-dhamAla macatA hoya ke eka yA bIjA prakAre zAMtine bhaMga thato hoya, te sthAna paNa vajarya che. * namaskAramaMtrasiddhi-pRSTha 127 para covIza jinanI kalyANakabhUmino ke Tho Ape che, te jijJAsue barAbara joI je."
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArAdhanAnAM mukhya aMge 81 prAcIna kALamAM maMtrArAdhaka maMtranI siddhi arthe divyadezanuM sevana karatA, eTale ke je pradeza ati raLiyAmaNe heya, zAMta hoya, pavitra hoya, tyAM jaIne rahetA ane maMtranI yathAvidhi ArAdhanA karatA. Adhunika kALe te mATe kAI ekAMta tIrthasthAnanI pasaMdagI karavI yogya che. jenAthI AvuM kaMI banI zake ema na hoya ane maMtrArAdhanA karavI hoya, teNe potAnA gharanA eka oraDAne pasaMda karI, tene gAyanA chANathI lIMpI-gupI athavA gulAbajaLa vagerethI dhoIne dhUpa-dIpathI vAsita karavA pUrvaka teno upayoga kare. zraddhA maMtradevatA, maMtradAtA guru ane maMtra e traNeyanI. zakitamAM pUrI zraddhA rAkhIne ArAdhake ArAdhanA karavI. joIe. to ja ArAdhanA saphaLa thavA saMbhava che. je A traNa paikI koI paranI zraddhA DagamagI to ArAdhanArUpI ImAratane bhAre AMcakA lAgavAnA ane Akhare te tUTI paDavAnI. maMtradevatA prasanna thaze ke nahi ?" gurue maMtra te barAbara A haze ne? athavA "A maMtra phaladAyI thaze ke nahi ?" AvA vicAro ArAdhake kadI paNa karavA nahi, kAraNa ke te zaMsayagrasta manedazA UbhI kare che ane tethI ArAdhanAnuM jera tUTavA lAge che. ema karatAM
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoMkArakalpataru zaMkA vadhAre baLavAna thAya te ArAdhanA chUTI jAya che ane dhamyuM sonuM dhULa thAya che. ArAdhake to ema ja vicAravuM ghaTe ke gurudeve kRpAvaMta thaIne mane je maMtra Ape che, te ghaNo suMdara che ane tenAthI mAruM kalyANa jarUra thaze. huM maMtradevatAnI khUba ja bhakti karIza, eTale te prasana thaze ja thaze. keTalAka maMtranI ArAdhanA zarU karyA pachI tarata ja tenA phalanI apekSA rAkhe che ane evuM phala na dekhAya to maMtradevatA vagerenI zaktimAM zaMkA karavA lAge che, te haragIjha egya nathI. bIja Aje vAvIe ne vRkSa Aje ja uge, ema banatuM nathI. tene jarUra samaya lAge che. vaLI vRkSa ugyA pachI tarata ja phala ApatuM nathI. te amuka samaye ja phala Ape che, tema maMtrArAdhanAmAM paNa samajavuM. te mATe niyata thayela japa pUro thAya ke te phaLa ApavA lAge che ane sAdhakano manoratha pUrNa kare che. ahIM eTalI spaSTatA ucita che ke keTalIka vAra maMtrArAdhanA amuka kakSAe pahoMcyA pachI amuka prakAranA lAbha thavA lAge che ke yaza maLavA lAge che, paNa hareka vakhate ema banatuM nathI. tenuM vAstavika phala te ArAdhanA pUrI thayA pachI ja maLe che. TUMkamAM ArAdhake pUrepUrA zraddhAvita thaIne maMtranI ArAdhanA karavI joIe
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 83 ArAdhanAnAM mukhya aMge maMtradevatA covIza tIrthakaromAMthI kaI paNa tIrthakarane maMtra japa karavAmAM Ave to temanA sevako yakSa-yakSiNI te sAdhakanA saghaLA manavAMchitanI pUti kare che. A sivAya jinamAtA, vidyAdevIo tathA bIjI paNa keTalIka devIonI ArAdhanA jainazAstrasaMmata che ane te phalavatI thAya che. vIza jinamAtAe covIza jinamAtAonAM nAma anukrame A pramANe jANavAM : 1 marudevA 9 rAmA 17 zrI 2 vijaya 10 naMdA 18 devI 3 senA 11 viSNu 19 prabhAvatI 4 siddhArtha 12 jayA 20 padmA 5 sumaMgalA 13 zyAmA 21 vaprA 6 suzImAM 14 suyazA 22 zivAdevI 7 pRthvI 15 sutratA 23 vAmA 8 lakSmaNa 1 acirA 24 trizalA vIza jinamAtAnI upAsanA Aje svataMtra rIte bhAgye ja thAya che, paNa yaMtra AdinI pratiSThA mATe tenI upAsanA karavAmAM Ave che.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 hoMkAraka5taru eka kALe jinamAtAnI upAsanA svataMtra paNa thatI ane tene lekamAnasa para ghaNe prabhAva hato. bRhata, zAntimAM nIcenI gAthA Ave che, te enA pramANarUpa cheH ahaM titthayara mAyA, sivAdevI tumha nayaranivAsinI / amha sivaM tumha sirva, asivovasamaM sirva bhavatu svAhA // huM ariSTanemi tIrthakaranI mAtA zivAdevI tamArA nagaramAM vasuM chuM, tethI amAruM ane tamAruM zreya thAo, tema ja upadravono nAza karanAruM kalyANa thAo. svAhA." vIza yakSe covIza tIrthakaranA zAsananI sevA karanArA yakSenAM nAma anukrame A pramANe jANavA 1 gaumukha 9 ajita 17 gadharva 2 mahAyakSa 10 brahma 18 yakSarAja 3 trimukha 11 yakSarAja 19 kubera ja yakSanAyaka 12 kumAra 20 varuNa pa tumbara 13 Samukha 21 bhUkuTi 6 kusuma 14 pAtAla 22 gomedha 7 mAtaMga 15 kinnara 23 pAzva 8 vijaya 16 garuDa 24 brahmazAMti A yAnuM svarUpa nirvANalikAdi graMthomAM ApeluM che.
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArAdhanAnAM mukhya aMge cAvIza yakSiNIe cAvIza tIrthaMkaranA zAsananI sevA karanArI ceAvIza kSiNInAM nAma anukrame A pramANe jANavAM: 1 cakrezvarI 9 sutArikA 2 atikhalA 10 azekA 3 duritAri 11 mAnavI 4 kAlI 12 caMDA 5 mahAkAlI 13 viditA 14 akuzA 17 malA 18 dhAriNI 19 dharaNapriyA 16 nirvANI jANavAM : 1 rAhiNI 2 prajJapti 85 zyAmA 9 zAntA 15 ka 8 bhRkuTI (javAlAmAlinI) A yakSiNIe ke zAsanadevIomAMthI cakrezvarI, javAlAmAlinI, aMbikA (kuSmAMDI) tathA padmAvatInI ArAdhanA Aje pracalita che. temAMye padmAvatInI ArAdhanA vizeSa pramANamAM thAya che. A yakSiNIonuM svarUpa nirvANakalikAdi graMthAmAM Apelu che. 20 nadattA 21 gAMdhArI 22 aMbikA (kuSmAMDI) 23 padmAvatI 24 siddhAyikA sALa vidyAdevIe seALa vidyAdevIenAM nAma anukrame A pramANe 3 vajrazRMkhalA 4 vAMkuzI
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 5 cakrezvarI 6 puruSadattA 7 kAlI 8 mahAkAlI 9 gaurI 11 sarvosAmahAjavAlA 12 mAnavI 13 verADhyA 14 azrutA 15 mAnasI 10 gAMdhArI 16 mahAmAnasI jaina zAstronu adhyayana karatAM ema jaNAya che ke eka kALe A vidyAdevIenI upAsanA sArA pramANamAM thatI ane te darekanI upAsanAnA svataMtra kalpe| hatA, paNa kALanI karAlatAe e kalpA naSTa karI nAkhyA che, athavA te ApaNI dRSTithI ageAcara banAvI dIdhA che. te aMge vizeSa sa MzodhananI jarUra che. anya upAsya devIe A sivAya anya devIenI upAsanA paNa thatI, jenAM nIcenAM nAme noMdhapAtra che. 1 zrI raho. 3 kRti lakSmI 4 pa gaurI 6 caDI 9 mA 10 vijayA hIM kArakalpataru 11 nityA 12 kilannA 13 ajitA 14 maravA 7 sarasvatI 15 kAmAMgA 8 jayA (sujyA) 16 kAmamANA 25 aparAjitA 17 sAnadA 18 naMDhamAlinI 19 mAyA 20 mAyAvinI 21 raudrI 22 kalA 23 kAlI 24 kalipriyA
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArAdhanAnAM mukhya agA 87 zrImAnadevasUrie zAka'bharI nagarImAM thayela mahAmArIne upadrava zAMta karavA zAntistavanI racanA karI hatI, temAM vijayA, jayA, ajitA ane aparAjitAnuM khAsa AvAhana kareluM che, te parathI tee A devIenI upAsanA karatA hatA, ema jaNAya che. A devIenI vizeSa upAsanA tA matrapratiSThAdvi prasaMge thAya che, evI amArI samaja che. ceAsaTha ceginIe keTalAka AcAryae ceAsa ceginIonI siddhi karyAnA dAkhalAe jovAmAM Ave che, paNa jaina para parAmAM tenA vizeSa pracAra nathI, eTale te tAMtrika yuganI chAyA jaNAya che. sAdhavA ceAgya ceAsaDa ceAginIonAM nAma vidhiprapA tathA AcAradinaramAM ApelAM che, paNa temAM keTaleAka taphAvata che. anya tatrAmAM enI nAmAvalI jIddI rIte prApta thAya che. A ceAginIone sAdhavAnu kAma sahelu nathI, vaLI temane sAdhavA mATe keTalAka hiMsaka prayAgeA paNa karavA paDe che, tethI jaina ArAdhakoe emAM paDavA jevuM nathI, evA amArA aMgata abhiprAya che.
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 hoMkArakalpataru anya devatAo A sivAya tapagacchamAM zrImANibhadrajI ane kharataragacchamAM zrIbheravanI ArAdhanA paNa ISTa manAya che. zrI ghaMTAkarNanI ArAdhanA jaina dharmane mAnya nathI, chatAM pracAranA baLe tenI ArAdhanA thavA lAgI che ane gatAnugatikatAnA kAraNe te vRddhi pAmI rahI che. maMtrabI A sivAya 3SkAra, hoMkAra, abIja vagerenI upAsanA paNa pracalita che, temAMthI hoMkAranI ArAdhanA aMge A graMthamAM savistara varNana kareluM che. sakalIkaraNa maMtranI ArAdhanAmAM prathama sakalIkaraNane vidhi karavAno hoya che. A vidhi snAna karIne, zuddha vastra dhAraNa karyA pachI, ArAdhanA sthAne pahoMcIne karavo joIe. temAM prathama zodhanamaMtrathI zarIra-mana vagerenAM rajakaNanI zuddhi karavAmAM Ave che. te maMtra A pramANe jANaH "che ane viSe zuddhavizodhini mAM zodha zodhaya svAA " A maMtra ochAmAM ochA sAteka vAra bela joIe ane te vakhate "mArA zarIra tathA mananuM dhana thaI rahyuM che," evI bhAvanA bhAvavI joIe. moTAM anuSThAnaprasaMge te A maMtra 108 vAra bolavAmAM Ave che.
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArAdhanAnAM mukhya aMgA 89 tyAra pachI amRtamaMtra bhaNatAM 'mArA zarIra para amRtanI vRSTi thaI rahI che,' ema ci'tavavu' joI e. amRtamatra A pramANe jANavA : ' Tu amRte badhRtodmave amRtapaLa mRta vaya srAva svAdA / ' e vakhate uparathI amRtanI vRSTi thaI rahI hAya, e pramANe hAtha UMcA karIne tene nIce vALatAM rahevu' joI e. A baMne matrA khIjI rIte paNa khelAya che, te saMpradAyabheda jANave. A vidhine ApaNe mAMtrika snAna kahI zakIe. jalanA snAnathI zarIranAM bAhya aMgonI zuddhi thAya che ane mAMtrikannAnathI ataranI zuddhi thAya che. te pachI kanyAsa tathA aMganyAsanI vidhi karavI joie. DAbA hAthanA aMgUDAthI zarU karIne AMgaLIonA agrabhAga para anukrame DhA~ dIpo e pAMca zUnyabIjonI sthApanA karavI ane tyAra khAda jamaNA hAthanA aMgUThAthI zarU karIne tenI badhI AMgaLIenA agrabhAga para anukrame e ja khIjonI sthApanA karavI, e karanyAsa kahevAya che. aMganyAsanI kriyA nIce pramANe thAya che: mastaka para hAtha mUkIne-- 1. OM namo arihaMtALa dUra zIrSa rakSa rakSavAhA / e matra khelavA.
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 hoMkArakalpataru mukha para hAtha rAkhIne-- 2. OM namo siddhANaM dauvana rakSa rakSa svAhA / e matra elavA. hRdaya para hAtha rAkhIne-- 3. 3 namo ariyALa carama rakSa svAhA / e matra khelave. nAbhi para hAtha rAkhIne-- 4. OM namo uvajjhAyANaM ho nAbhi rakSa rakSa svAhA / e maMtra khelave. ane DhIcaNa para hAtha rAkhIne-- 5. OM namo loe savvasAhUNaM hUH pAdau rakSa rakSa svAhA / e satra khelaveA. A kriyAthI AtmarakSA thAya che, eTale ke ma`trArAdhanA daramiyAna zarIranA koI aMgane nukazAna thatuM nathI. te pachI ' kSi r 3 vAhaiM|' maMtrathI bhUtazuddhinI kriyA karavI jarUrI che, te A pramANe : ema ciMtavavuM pagamAM pItavarNa nA che, nAbhimAM zvetavarNa nA pa che, hRdayamAM raktavarNa nA OM che, mukhamAM nIlavarNa nA svA che, lalATe meghadhanuSyanA raMga jevA hrA che, 29 HH H
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArAdhanAnAM mukhya aMge te pachI UlaTA kame-- lalATe zyAmavarNane dhrA che, ema ciMtavavuM mukhamAM nIlavarNane ravI che, hRdayamAM raktavarNana 3 che, nAbhimAM vetavaNane " che, ane pagamAM pItavarNane kSi che, AmAM kSi e pRthvIbIja che, tenuM pILAvaNe ciMtavana karavAthI pRthvIbhUtanI zuddhi thAya che. e jalabIja che, tenuM vetavaNe dhyAna karavAthI jalabhUtanI zuddhi thAya che. 3 e agnibIja che, tenuM raktavaNe ciMtavana karavAthI agnibhUtanI zuddhi thAya che. tevA e vAyubIja che, tenuM nIlavaNe ciMtavana karavAthI vAyubhUtanI zuddhi thAya che ane dA e AkAzabIja che, tenuM meghadhanuSyanA jevAM raMge ciMtana karavAthI AkAzabhUtanI zuddhi thAya che. anya dezanIomAM bhUtazuddhi mATe viziSTa prakAranI mAMtrika kriyA che, te jijJAsuoe jarUra jANI levI. maMtradivAkaranA dazamA prakaraNamAM te saMbaMdhI ame vistRta varNana kareluM che. bhUtazuddhi pachI prANAyAma karavo jarUrI che. tethI manane thira karavAmAM madada maLe che. prAraMbhamAM prANAyAmanI pAMca AvRtti karavI ane tene dhIme dhIme vadhArIne seLa sudhI pahoMcavuM.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoMkArakalpataru upacAra sAmAnya rIte pUjananI sAmagrIne ja upacAra kahevAmAM Ave che ane tenA paMcopacAra Adi aneka prakAro che. paNa ahIM AhvAna, sthApana, sannidhIkaraNa, aSTa dravyathI pUjana ane visarjanane pacApacAra samajavAne che. te A pramANe karavAmAM Ave che. 1 che phrI namoDastu..... f gNa saMgha (AhuvAna) 2 $ namoDaratu......tika tig : 4H | | (sthApana) 3 3 phrIM namoDastu........mama niti mA meva age | (sannidhIkaraNa) * OM namoDaratu..... JM JdAna svAhA ! (pUjana) 5 3 zrI namoDaratu..... ravasthAne che - :: | (visarjana) ahIM je jagA khAlI che, tyAM je devatAnI ArAdhanA karavAnI hoya temanuM nAma bolavuM. jema ke che hI namo'stu bhagavati padmAvati ehi ehi saMvauSaT / AhvAna pUraka prANAyAmathI; sthApana, sanidhIkaraNa ane pUjana e traNe kuMbhaka prANAyAmathI ane visarjana recaka prANAyAmathI karavAne saMpradAya che.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArAdhanAnAM mukhya aMge 93 pUjAnI ADa vastue nIce pramANe jANavI : (1) jala (paMcAmRta), (2) gaMdha (sugaMdhI cUNu vAsakSepa), (3) akSata, (4) puSpa, (pa) naivedya, (6) ane (8) phUla. e dareka vastu khAsa maMtra karavI joIe. dIpaka, (7) dhUpa beAlIne apa`Nu dhyAna pUjana pachI tarataja devatAnA svarUpanuM dhyAna dharavuM joIe, eTale ke tenA samasta svarUpanuM kramazaH ciMtana karavu joie. je svarUpe devatAnuM dhyAna dharyuM hAya, teja svarUpe AgaLa jatAM sAkSAtkAra thAya che. jaya te pachI zAMta citte matrajapa karavA joI e. japanA traNa prakAro che H (1) bhASya athavA vAcika, (2) upAMzu ane (3) mAnasa. jemAM maMtradone khIjA sAMbhaLI zake e rIte uccAra thAya, te bhASya athavA vAcika. je bIjA sAMbhaLI na zake e rIte kaMThagatA vANIthI thAya, te upAMzu. ane je mAtra mananI vRttie japAya, te mAnasa. A japanuM phaLa uttarAttara vizuddha che, paraMtu matrAkSAnI zuddhi mATe tathA tenA uccAra kharAkhara thAya te mATe, prAraMbhamAM keTaleAka bhASyajapa karI levA joI e. matrajapa yathArtha paNe tyAre ja thAya che ke manane jyAre anya sarva viSayAmAMthI khecI levAmAM Ave che ane iSTa matrapaDho sAthe joDavAmAM Ave che. .
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 94 hoMkArakalpataru mana ane maMtra eka thaI jAya, tyAre ja japanuM vAstavika phaLa maLe che, paNa Aje to mana kyAM ane maMtra kayAMI? evI sthiti prAyaH jovAya che. tAtparya ke maMtranI eka mALA paNa sthiracitte pheravI zakAtI nathI. jyAM mALA hAthamAM lIdhI ke duniyAbharanA vicAro Ave che ane japa DahoLAI jAya che. AvI sthitimAM tenI siddhi kevI rIte thAya ? tenuM phaLa kevI rIte maLe? e sujJajanee vicArI levuM. japane mATe bIjA paNa niyama che; jema ke-jamIne tarataja japa kare nahi, mana ati vyagra hoya tyAre japa kare nahi, khullI beMca para besIne maMtrajapa kare nahi, koInI sAthe vAto karatAM karatAM maMtrajapa kare nahi tathA bahu utAvaLathI ke vacce aMtara pADIne paNa maMtrajapa kare nahi. je nidrA AvatI hoya te prathama mukha dhaMI levuM ane pachI maMtrajapa karavo athavA DI nidrA lIdhA bAda ja maMtrajapa kare. japa vakhate je mAla vaparAya, tenI zuddhi karI levI joIe. zAMtikarma mATe veta maNakAnI mALA ane saubhAgyanI vRddhi tathA AkarSaNa mATe lAla maNakAnI mALA vAparavI joIe. veta maNakA mATe sphaTikanI mALA sahuthI vadhAre pasaMda karavA yogya che. tenA abhAve cAMdInA maNakAvALI ke veta sutarAu pArAnI banelI paNa cAlI zake. lAla maNakA mATe paravALAMnI mALAne
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArAdhanAnAM mukhya aMgo 95 prathama pasaMdagI ApavI joIe. tenA abhAve raktacaMdana ke sutarAu lAlamaNakAnI mALA paNa cAlI zake. mALAmAM sAmAnya rIte 108 maNakA ane meru hoya che. temAM japa karatI vakhate meranuM ullaMghana karavuM nahi. jeo maMtrajapa karamAlA vaDe gaNe che, eTale ke AMgaLInA veDhAno upayoga karIne gaNe che, teNe naMdyAvata, zaMkhAvarta Adi AvartAnuM svarUpa jANI levuM joIe. te mATe guruno samAgama jarUrI che athavA anubhavI vyakitanI pAsethI e vastu zIkhI levI joIe. hema mULa maMtrajapanI saMkhyAthI dazamA bhAge hema karavAno hoya che. eTale ke maMtrajapa 1000 hoya to homamAM 100 Ahuti ApavI joIe. homa mATenA kuMDa traNa prakAranA hoya che. (1) catuSkoNa, (2) trikoNa ane (3) gaLa. temAM prathama kuMDa zAMtika-pauSTika tathA staMbhanakamamAM, bIje kuMDa AkarSaNa ane mAraNakamamAM tathA trIje kuMDa vidveSaNa ane uccATana karmamAM upayogamAM levAya che. A kuMDe sAmAnya rIte eka hAtha UMDA ane eka hAthe paheLA banAvavA joIe ane tenI upara traNathI pAMca AMgaLanI pALI AMdhavI joIe.
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 hI kArakalpataru hAmamAM je dravye vAparavAnAM hoya, te agAuthI meLavI laI ne taiyAra rAkhavAM joIe tathA te mATe je prakAranAM samidhA jaNAvelAM hAya, te prakAranAM samidhA vAparavAM joI e. jo dazAMza hAma na thaI zake tA tenAthI cAra gaNe maMtrajapa karI levA joIe. kSamApanA dainika maMtrAnuSkAnanI pUrNAhUti vakhate nIcenA zloko khelavA Avazyaka cheH AhvAnaM naiva jAnAmi, na ca jAnAmi pUjanam / visarjanaM na jAnAmi, prIparamezvara ! // " AjJAhInaM kriyAhInaM mantrahInaM ca yat kRtam : kSamAva Teva ! taMt sarva, prasIda paramezvara ! | jo devanuM ArAdhana heAya teA ahI meri! teva ! e zabdo khelavA joI e. ArAdhanAmAM bhakti ane zuddhi jeTalI vadhAre, teTalu phaLa vadhAre maLe che. jo temAM khAmI hAya tA phUlamAM nyUnatA Ave che, mATe te tarapha khAsa lakSya rAkhavu
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 9 ] jaina matranA camatkAro have pachI je hrIM kArakalpa rajU karavAnA che, te zrI jinaprabhasUrijI mahArAje racele che. tee caudamI sadInA eka mahAna jainAcAya hatA ane samatha matravizArada paNa hatA. temaNe aneka sthaLe jainamaMtranA camatkAro batAvIne jainadhama tarapha hajAro leAkAnu kaNa karyu hatuM, eTale pAkAe temanA jIvanane paricaya karI levA jarUranA che. tenA parathI temaNe racelA hokArakalpanuM mahattva samajI zakAze. vikramanI caudamI sadImAM rAjapUtAnA, sidha ane paMjAbamAM kharataragaccha ghaNo unnati para hatA. rAjyanA matrI ane senApatiomAM tathA khIjA dareka khAtAmAM jainA ja AgevAna hatA ane temAMnA mATA bhAganA kharataragacchanA hatA. kharatagacchanA sAdhuomAM te vakhate ghaNo ja prabhAva hateA. teo dhamazAstra ane sAhityanA 7
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kArakalpataru nipuNa thatA paNa ahu 98 UDA abhyAsa karatA, nyAya ane tamAM ane maMtra-taMtra tathA vaidyaka--jayeAtiSanu jJAna sAruM prApta karatA. kharataragacchAcArya zrI jinasihasUrie peAtAnA gacchanI unnati karavA mATe kAI rAjAne pratikheAdha karavAnA vicAra karyAM. te mATe temaNe Ayakhilavrata zaru karyu ane zrI padmAvatIdevInI ArAdhanA karavA mAMDI. AvI ArAdhanA karatAM jyAre cha mAsa vyatIta thayA, tyAre zrIpadmAvatIdevI prasanna thayAM. temaNe pUchyuM: "he muni ! tame mane kema sa'bhArI ?' zrI jinasiMhasUrie kahyuM : mane evI zakti Ape! ke jenA prabhAvathI huM koi rAjAne pratidha pamADI zakuM.' e sAMbhaLI zrI padmAvatIdevIe kahyuMH 'have tamAruM AyuSya mAtra cha mAsanuM ja rahyuM che, teA evI zakita laI ne zuM karI zakaze ? chatAM tamArA gacchanI unnati mATe huM upAya atAvuM chuM ke tame kaccha-vAgaDanA jhuMjhaNu gAmamAM jAo. tyAM trAMbI zrImAla geAtranA eka zeDa rahe che. tene pAMca putra che. temAMthI vaceTa putra mahA tejasvI che. tene tamAro ziSya banAveA. tene huM hAjarAhunnura rahIza. te mahAna zahenazAheAne paNa pratibeAdha pamADI zakaze ane tenAthI tamArA gacchanI unnati thaze. tene oLakhavAnI nizAnI e che ke tenA page eka AMgaLI ochI che.' ATaluM kahI devI a MtardhyAna thayAM.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina maMtranA camatkAra 99 zrI jinasi'hasUrie vAgaDa bhaNI vihAra karyAM. anukrame jhujhaNuM gAmamAM padhAryA. tyAM zrI padmAvatI devIe kahyA mujaba eka zeThane pAMca putrA nIkaLyA ane temAM vaceTa bahu tejasvI jaNAyeA. vaLI tenA page eka AMgaLI echI hatI. AthI sUrijIne khUba AnaMda thayA. temaNe A putrane edha ApI prajita karyAM ane tenuM nAma zrI jinaprabha rAkhyuM. zrI jinaprabhamuninI buddhi alaukika hatI. mAtra eka vakhata vAMcI javAthI ke sAMbhaLI javAthI temane yAda rahI jatuM. AthI teo zrI jinasUrijI pAsethI TU'ka samayamAM ja ghaNuM jJAna meLavI zakayA. jyAre gurunA kALa najIka AvyA, tyAre temaNe zrI jinaprabhamunine sUripada ApyuM ane zrImalliSeNa nAmanA AcArya pAse rahevAnI bhalAmaNa karI. tyArathI tee zrI jinaprabhasUri tarIke eLa khAvA lAgyA. zrImalliSeNusUri e jamAnAnA mahAna vidvAn hatA. nyAya ane tamAM te teo ekkA gaNAtA. temane saMskRta sAhityanA abhyAsa paNa bahu UMDo hatA. e sivAya teo aneka maMtra ane vidyAonA paNa jANukAra hatA. temanI pAse rahetAM zrI jinaprabhasUrijI mahAna vidvAn thayA ane matrasAdhaka banyA. jyAre zrI malTizreNujIe kalikAlasavajJa zrI hemacaMdrasUrijInI anAvelI
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 anyayeAga-vyavacheH dvAtri zikA nAmanI TIkA racI, tyAre zrI ghaNI madada karI. A TIkA jaina gaNAya che. ho kArakalpataruM upara syAdvAdama'jarI jinaprabhasUrijIe temAM nyAyane eka suMdara graMtha zrI jinaprabhasUrijIe jaina zAstro, jaina sAhitya tathA maMtravidyAmAM pravINatA meLavyA pachI hidanA judA juThThA bhAgeAmAM vihAra karyAM. temAM temaNe deza, nagara ane rAjyAsakhaMdhI U'Du' avaleAkana karyu, aneka paDitAnA samAgama karyAM, aneka mazinI pratiSThA karI ane vikaTamAM vikaTa sthaLe jaIne dareka jaina tInu mAhAtmya tathA ItihAsa ekaThA karyo. teo zrI padmAvatIdevInI sahAyathI keTalAka maMtrA siddha karI zakayA hatA, temAM hoMkAramatrane paNa samAveza thatA haze, ema amAruM mAnavu che. temanA agAdha jJAna, temanI ajoDa pratibhA tathA vidyAonA camatkArathI temanuM nAma lagabhaga sArAye bhAratavaSa~ mAM sahune mhAMe caDI gayu hatu. e vakhate dilhImAM mahammada taghalakha nAmanA sulatAna rAjya karatA hatA. tene vidyA para ghaNo prema hatA ane te peAtAnI rAjasaMbhAmAM hiMdu-musalamAna badhA paDitAne bhAre mAna ApatA hatA. 1 eka vakhata zrI jinaprabhasUrijI vihAra karatAM
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina matranA camatkAra 101 dvilhI padhAryA. dilhInA jaina saMghe temanu apUrva svAgata kayuM ane temanA darzana-samAgamathI kRtakRtyatA mAnI. - have eka vAra rAjasabhAmAM sulatAne prazna karyo : * atyAre mahA camatkArika puruSa koNa che ?' e vakhate keTalAka musalamAna amIrAe amuka phakIranu nAma Apyu, tyAre eka brAhmaNa paMDite jaNAvyu ke ' atyAre te zrI jinaprabhasUri mahAna camatkArika puruSa jaNAya che. emanA jevI zaktio bIjA koInAmAM nathI. ' e ja vakhate sulatAne e pa`Ditane zrI jinaprabhasUrijIne teDavA mekalyA ane pelA phakIrane paNa rAjasabhAmAM belAbyA. zrI jinaprabhasUrijIe dhama prabhAvanAnI A seAnerI tarkane vadhAvI lIdhI. teo paDita sAthe darabAramAM padhAryAM ke bAdazAhe siMhAsana parathI uThIne temanuM svAgata karyu" ane ceAgya Asana Apyu. pachI bAdazAhe tyAM AvelA phakIrane kahyu': ' sAMijI ! tame je camatkAra jANatA hai, te karI batAveA. AthI sAMI e peAtAnA mAthA paranI TopI addhara karI ane tene sthira karI dIdhI; eTale ke koI paNa jAtanA AdhAra vinA TApI havAmAM laTakI rahI. A joI badhAne bhAre tAjImI thai. - pachI bAdazAhe sUrijIne " kahyu ke : ` Apa paNa kaMIka camatkAra batAvo. ' eTale sUrijIe peAtAnA AthA
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 hoMkArakalpataru UMco karIne TepIne aDADa ke TepI tarataja bheya para paDI ane e havAmAM sthira thaI gayA. pachI sUrijIe jaNAvyuM ke "jenAmAM zakti hoya, te A ghAne nIce lAve." AthI sAMIe kammara kasI. ane pitAne AvaDatI hatI, te badhI vidyAo ajamAvI joI, paNa Aghe nIce paDayo nahi. pachI sabhAmAMthI baLavAna mANase UbhA thayA ane ghAne nIce kheMcavA lAgyA, paNa e ghAe jarAye macaka ApI nahi. AthI badhA bahu ja camatkAra pAmyA ane sUrijIne vaMdana karavA lAgyA. pachI sUrijIe hasatAM hasatAM e e laI lIdhuM. A prasaMgathI bAdazAhane temanA mATe bahamAna thayuM ane vakhatovakhata rAjasabhAmAM padhAravAnuM AmaMtraNa ApyuM. bIjA eka vakhate sUrijI rAjasabhAmAM gayA, tyAre pANane eka ghaDAne havAmAM sthira karI dIdho ane tene e lagADatAM te phUTI gaye, paNa temAMnuM pANI tyAM ja sthira thaI gayuM ! A dazya jotAM kene Azcarya na thAya? bAdazAha paNa khUba Azcarya pAmyuM ane te have pachI sUrijInA vadhAre ane vadhAre paricayamAM AvavA lAge. eka vakhata bAdazAhe pUchayuM ke "sUrijI ! vijayamaMtramAM ke prabhAva che?' sUrijIe kahyuM: "zuM tamane e
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ jena maMtranA camatkAro 103 jevAne vicAra thaye che? te hamaNAM ja batAvuM chuM." ema kahI vijayamaMtra lakhIne eka chatrI upara bAMdhyA ane tenI nIce eka UMdarane mUkyo. te UMdara chatrInI chAyAmAM ja pharavA lAgyuM. pachI tyAM be-cAra bilADIone lAvIne choDI mUkI. bilADIo cAre bAju doDI, paNa jyAM chatrInI chAyA paDelI hatI, tenI aMdara AvI zakI nahi. A maMtrane bIje praga paNa temaNe karI batAvyuM. eka bakarAnI Doke A maMtra bAMdhyA pachI temaNe jAhera karyuM ke jemane zastra ajamAvavAM hoya, te A bakarA para ajamAvI jue. eTale keTalAke uThIne tenA para talavAra calAvI, paNa bakarAne teno sparza suddhAM thaye nahi. AthI bAdazAha khUba khuza thayo ane teNe e yaMtra be tAmrapatra para ketarAvyo. temane eka yaMtra pitAnI pAse rAkhyo ane bIje sUrijIne Ape. A banAva pachI bAdazAha temane hamezAM potAnI pAse rAkhavA lAge. zrI jinaprabhasUrijIe have egya avasara Avela jANIne, vetAmbara saMghane koIpaNa jAtanI takalIpha na paDe te mATe zaMtrujaya, giranAra, phaledhi vagere tIrthonI surakSA mATe pharamAna mAgyuM ane bAdazAhe te tarata ja karI ApyuM. AthI sakala jainasaMghane ghaNe ja AnaMda thaye. - eka vakhata bAdazAhanI IcchA gujarAtamAM AvavAnI thaI eTale teNe musApharInI taiyArIo karI ane sUrijIne paNa sAthe lIdhA. rastAmAM cAlatAM cAlatAM eka meTe
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ I !! hoMkArakalpataruM veThI AvyA. tenI zItaLa ane suMdara chAyA joI bAdazAhane te khUba gamI gayuM ane te vaDa tarapha vAraMvAra dRSTi nAkhIne kahevA lAgyuM ke "aho ke suMdara vaDa che?" te vakhate enA manane bhAva jANuM gayelA sUrijIe kahyuM ke "tamArI IcchA hoya te e paNa sAthe Ave." " bAdazAhe hA kahI ane e vaDe kharekhara sAthe cAlavA mAMDayuM. A joI badhA loko bhAre Azcarya pAmyA. keTalAka vakhate bAdazAhe kahyuM ke "gurujI! have ene rajA Apo. te bicAro bahu musApharI karavAthI thAkI gaye haze." sUrijI kahe, "bhale tema thAo." ane temaNe matra bharyo ke te vaDa tyAMthI gharerATa uDIne pitAnA sthAne cAlyo gayo. keTalAkane A vAta paristhA jevI lAgatI haze, paNa maMtrazaktithI AvAM pariNAme nipajevI zakAya che. " " . - anukrame teo mAravADamAM AvyA. tyAMnA lekeno pizAka joI bAdazAhe sUrijIne pUchayuM ke "A leke luMTAyelA jevA kema dekhAya che? sUrijIe kahyuM ke A leke garIba che. emanI pAse dhana nathI." pachI tyAMnA dareka puruSane pAMca pAMca kimatI vastro apAvyAM tathA strIone be be suvarNa TakA sAthe babbe sADIo apAvI. che ! ema karatAM teo pATaNanI pAse ja dharALa gAmamAM AvyA tyAM tapAgacchanA mahAna AcArya zrI somaprabha sarijI dhArelA hatA. temanAM darzana mATe zrI jinaprabha
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 105 jena yaMtranA camatkAre sUrijI gAmamAM gayA. zrI somaprabhasUrijIe temane Adara-satkAra karyo. tyAM zrIjinaprabhasUrijIe kahyuM: "Apa jevA mahAna caritrazALIne dhanya che. huM to rAjAnI sAthe havAthI ApanA jevI kriyAo karI zakato nathI." tyAre zrI semiprabhasUrijIe kahyuM: "dhanya te tamane che ke jeNe hiMdabharamAM jainadharmane DaMke vagADa. ( A pramANe baMne arasaparasa premathI vAto karatA hatA, evAmAM ziSyane bhaNavAne samaya thaye, eTale teo potapotAnI pothIo laIne tyAM hAjara thayA. e vakhate eka ziSyanI pothI UMdare tadana karaDI khAdhelI jaNAI teNe gurujI AgaLa A bAbatanI phariyAda karI. e sAMbhaLI zrI jinaprabhasUrijIe eka maMtra bhaNIne kahyuM: ahIM jeTalA UMdara rahelA hoya, te badhA mArI sAme hAjara thAya." eTale badhA UMdara piotapotAnA daramAMthI bahAra nIkaLIne tyAM hAjara thayA ane vinIta ziSyanI jema temanI AgaLa gupacUpa besI gayA. pachI sUrijIe kahyuM je gunegAra hoya te ahIM rahe ane bAkInA badhA cAlyA jAya. AthI badhA UMdara cAlyA gayA, paNa eka UMdara tyAM besI rahyo. sUrijIe kahyuM: "tAre gabharAvAnI jarUra nathI, kAraNa ke ame jena sAdhuo kaIne duHkha detA nathI; paNa te gune karyo che, mATe A zALAnI bahAra cAlyo jA. ane te dara zALAnI bahAra cAlyo gayo.
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 ho kArakalpataru tyAMthI AgaLa vadhatAM khAdazAha pAlItANA najIka AbyA, tyAre sUrijIe kahyuM ke 'A mahAna tItha che.' AdazAhe pUchyu': 'enA ze| prabhAva che ?' sUrijIe kahyuMH e tA upara caDhIzuM, eTale jaNAze.' pachI teo khAdazAhane laI ne zrI zatruMjaya girirAja para caDayA ne zrI AdinAthajInA ma`diramAM AvyA. tyAM sUrijIe bAdazAhane uddezIne kahyuM ke e A devane camatkAra !' ane rAyachunA jhADamAMthI dUdhanA varasAda varasAvye. AthI AdazAha ghaNA khuza thayA ane teNe maMdiramAM dAkhala thaI ne zrI AdinAtha prabhunAM dana karyAM. tathA temane seAnAmahAranA thALa bheTa caDAvyeA. tyAMthI AgaLa jatAM anukrame giranAra samIpe AvyA, tyAre paNa sUrijIe kahyuM ke A amAruM eka mahAna tItha che, mATe cAle! tyAM jaIe.' bAdazAhe pUchyu ke enA ze! camatkAra che ? ' sUrijIe kahyu` ke 'A tIrthanA camatkAra bahu mATe che. te tyAM javAthI jaNAze.' pachI teo khAdazAha tathA tenA keTalAka anucarAne laI ne upara caDayA. tyAM jinamadiramAM jaIne temaNe kahyuM ke A jinadevanI mUrti para game tevAM zasra calAvaze te paNa tene kaMI asara thaze nahi.' " bAdazAhe kahyuM : * ema ?" ane teNe leADhAnA meTA ghaNu maMgAvyA. pachI peAtAnA anucarAne hukama karyAM
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina matranA camatkAra 10 ke ' A devamUrti para tenA jorI ghA kare.' anucarA te pramANe jinamUti para ghA karavA lAgyA, paNa temAMne kAI ghA e mUrtine lAgyuM nahi. AthI khATTAhe e mUrtine vaMdana karyu" ane kiMmatI bheTa caDAvI. A rIte zrI jinaprabhasUrijIe mahamada taghalakhanA mana upara jainadhama mATe ghaNI UMDI chApa pADI hatI. temaNe anyatra paNa maMtravidyAnA ghaNA camatkAra hatA ane tethI leAkeA atya'ta prabhAvita batAvyA hatA thayA hatA. kahevAya che ke zrI jinaprabhasUrijIne hamezAM eka stAtra banAvIne AhAra levAnA niyama hatA. e rIte temaNe ghaNAM stAtrA banAvyAM hatAM. te paikI keTalAMka saMskRta, prAkRta, apabhraMza, junI gujarAtI, phArasI vagere bhASAmAM maLI Ave che. 6 eka vakhata zrI padmAvatIdevIe temane kahyuM ke bhaviSyamAM tapagacchanA uddaya thavAnA che. ' tethI temaNe zrI seAmatilakasUrijIne temanA ziSyAne bhaNavA kAma lAge eTalA mATe-sAtase| stAtrAnI bheTa karI. e. stAtrAmAM jhaDajhamaka, zabdacamatkAra, apUrva kAvyaracanA tathA darekanA cheDe zrI jinaprabhasUrijInuM nAma hatuM. A stAtrAmAMthI hAla pa9 jeTalAM stotrA maLI AvyAM che ane temAMnAM keTalAMka judA judA graMthAmAM prasiddhi pAmyAM che.
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoMkArakalpata . . zrI jinaprabhasUrijIe aneka graMthonI racanA karI hatI ane temAM pitAne prauDha pAMDityane paricaya Ape hato. A graMthonI nAmAvalI nIce mujaba nizcita thaI che : kAtaMtravibhrama (2. saM. 135ra) zreNikacaritra (krayAzrayakAvya 2. saM. 1356) vidhimapAsamAcArI (2. saM. 1363) zrIkalpasUtravRtti-sadehaviSaSadhi (ra.saM.1364) ajitazAnti-bhayahara-upasargahara- stavavRtti (2. saM. 1365), zrI pAdaliptasUrikRta vIrastavavRtti (2. saM. 1380). rAjAdhirAdigaNavRtti (2. saM. 1381) vividhatIrthakalpa (2. saM. 1389) parama sukhadvAviMzikA (2. sa. jaNAI nathI.) pravajyAvidhAnavRtti pratyAkhyAnasthAna vivaraNama sAdhupratikamaNavRtti viSamakAvyavRtti , tamatakudanakama : dharmAdharmakulakama
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina, matranA camatkArI pUjAvidhi ) saptasmaraNuTIkA vadanasthAnavivaraNum dIpAlikAlpa 99 "" ?? 99 S sUrima trapradezavivaraNam hI kArakalpa AmAM tapeAmataku%0nakam jevA graMtha zarUAtanA varSomAM gacchanA byAmAhathI lakhelA jaNAya che, paNa pAchaLathI temanA vicArA vadhAre udAra thayA hatA ane tapAgaccha joDe bahu sArA saMbaMdha bAMdhyA hatA. vividhatIrthaMkalpa emanI pAkI uMmare lakhAyeleA heAvAthI temAM aneka upayAgI khAkhatAnu varNana che ane Aje te itihAsanI dRSTie ati upayAgI gaNAya che. temAM nIcenA tI kalA dAkhala karelA che: 2) * (1) zatruMjaya, (2) giranAra, (3) khaMbhAta, (4) ahichatrA, (5) A%0, (6) mathurA, (7) azvAvaeAdha (bharuca), (8) vaibhAragiri, (9) kauzAMkhI, (10) acaiAdhyA, (11) pAvApurI, (12) kaliku Da, (13) hastinApura, (14) sAcAra, (15) aSTApada, (16) mithilA, (17) ratnapura, (18) kannAnUra (nacara dakSiNa) vIra, (19) pratiSThAnapaTTana, (peMThaNu), (20) naMdIzvara, (21) kAMpilyapura, (22) zaurIpUra, (13) zaMkhapura, (24) nAsika, (25) harika khIpAzva,
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 hoMkArakalpataru * (26) zuddhadaMtI, (27) abhinaMdana, (28) caMpApura, (29) pATalIputra (paTaNA), (30) zrAvastI, (31) vArANasI, (32) kekA (pATaNa) pAzva, (33) keTizilA, (34) callaNapAzva (TipurI), (35) kuDaMgezvara (ujjana), (36) mANijyadeva, (37) aMtarikSa pArzvanAtha (38) lodhi pAW. e sivAya mahAvIra prabhunA gaNadharanA, kapardiyakSa, kohaMDiyadevI, aMbikAdevI, ArAmakuMDa, padmAvatIdevI, - vyAghI (zatruMjayanI eka devI) vagerenA ko paNa temaNe racelA che. zrIjinaprabhasUrijIe vipula sAhitya racanA uparAMta tIrthoddhAramAM paNa sAro rasa lIdho hato. mathurA ane - hastInApuranAM tIrtho temanA hAthe uddhAra pAmyAM hatAM. teo jIvananI chellI ghaDI sudhI jenazAsananuM gaurava vadhAravAnA prayatno karI caudamI sadInA aMta bhAge kAladharma pAmyA hatA. temanI pAchaLa temanA mukhya ziSya jinasena AcAryapade ArUDha thayA hatA.
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ [8] DrIkArakalpa maMtranI AmnAya ke maMtranAM vidhi-vidhAne darzAvavA mATe tenA para 8 kalpa'nI racanA thAya che. A rIte zrI jinaprabhasUrijI mahArAje hoMkAra 52 eka kalpa raceaA che. tenA prAraMbha karatAM temaNe jaNAvyu` che ke-- mAyAvIjavRhatkalpAt zrIjinaprabhasUri : / lokAnAmupakArAya pUrvavidyA prakSyate // 1 // zrI binatramabhUiima:-zrI jinaprabhasUri vaDe. ahIM mAnArthe ahuvacananA prayAga che. mAyAvIna%0pAt mAyAkhIjAhaka pamAMthI. hoddAnAm pArAya-leAkeAnA upakAra mATe. pUrvavidyA-pUvidyA. pravarte-kahevAya che. bhAvArtha : zrI jinaprabhasUrijI mahArAje leAkeAnu hita thAya te mATe pU.vidyArUpa A hoMkAra-kalpanI racanA mAyAmIjabRhatkalpanA AdhAre karelI che.
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 hoMkArakalpataru sAmAnya rIte AvA kape ke prakaraNagraMthone prAraMbha maMgalAcaraNathI thAya che, paNa ahIM kalpakartAe svataMtra maMgalAcaraNa na karatAM macAvI vR tti zabdane prAraMbhamAM mUkIne maMgala karyuM che. mAyAbIjabUhakalpathI eka evA zAstranuM sUcana thAya che ke je prANIene paramArthanI prApti karAvanAruM che tathA temanA sarva roga-zeka Adine dUra karanAruM che, tethI e maMgalarUpa che. je vidanene dUra kare tathA kalyANanI prApti karAve, te maMgala kahevAya che. 3 . vizeSamAM A zabdane prAraMbhamAM Avato mAyAvIsa zabda hoMkAranuM sUcana karanAro hoI maMgalarUpa che, kAraNa ke te sarva vidane dUra karanAra che tathA abhISTanI prApti karAvanAra che. te aMge maMtrAdhirAjakalpamAM kahyuM che ke hitaM jayAvahaM bhadraM kalyANa maGgalaM zivam ! tuSTipuSTikaraM siddhipradaM nivRttikAraNam // nirvANAbhayadaM svastizubhadhRtiratipradam / matibuddhipradaM lakSmIvarddhana sampadAM padam // trailokyAkSaramenaM ye saMsmarantIha yoginaH / nazyatyavazyameteSAmihAmutrabhavaM bhayam // zaileyAkSara eTale hakAra. te sAdhakanuM hita karanAre che, jeya lAvanAre che, sukha ApanAra che, kalyANa
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoMkAraka5 113 karanAre che, vidane dUra karI abhISTanI prApti karAvanAra che, zAMtine arpanare che, tuSTi ane puSTine karanAro che, sarvakAryomAM siddhine apAvanAra che tathA mokSanuM kAraNa che. vaLI te nirvANarUpI abhayane denAre che, svasti -zubha-ti-rati-mati-buddhine ApanAra che, lakSmIne vadhAranAro che tathA vividha prakAranI saMpattionuM dhAma che. je gasAdhako-gIo tenuM sArI rIte smaraNa kare che, temano A leka ane paraleka saMbaMdhI utpanna thayelA bhaya avazya nAza pAme che." vaLI AThanI saMkhyA ApaNe tyAM maMgalarUpa lekhAya che ane mAyAbIja bahatukalpazabda paNa ATha akSarane ja che. jema ke___maa yA bI ja ba ha ka lpa 1 2 3 4 5 6 7 8 Ane ApaNe aSTamaMgalarUpa kema na lekhIe ? mAyA eTale zakti, tenuM je bIja te mAyAbIja. tene lagatA bRhat e je kahyuM, te mAyAbIjabRhatka5. sAmAnya rIte maMgalanI sAthe abhidheyanuM sUcana paNa thAya che. e rIte kalpakartAe ahIM pUrvavidyA zabdathI abhidheyanuM sUcana karyuM che. pUrva vidyA eTale pUrvoe mAnya karelI vidyA ke pUrvomAMthI uddharAyelI vidyA. e rIte hoMkAravidyAne pUrva vidyAnuM apanAma prApta thayeluM lAge che ane tethI A kalpa "mAyAbIjakapa" ke hoMkAraka95" tarIke khyAti pAmele che.
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 hoMkArakalpataru zrImAna jinaprabhasUrijInA samayamAM cauda pUrve pikI kaI paNa pUrva vidyamAna na hatuM, paraMtu saMbhavataH e pUrvanA AdhAre racAyele mAyAbIjabRhatka9pa ke tene keTaleka bhAga temanI sAme hatuM ane tenA parathI temaNe A trIza gAthAmaya kalpa racyuM, eTale tene pUrva vidyA kahI hoya ema lAge che. vidyA ane maMtranAM lakSaNomAM pharaka che, Ama chatAM ghaNIvAra vidyA ane maMtra eka bIjAnA paryAya tarIke vaparAya che, eTale ahIM hoMkAravidyA kahIe ke hoMkAramaMtra kahIe te eka ja samajavAM. A pUrvavidyA prakaTa karavAnuM prayojana zuM ? e paNa temaNe "DhosAnAM 3Tca' e zabdo vaDe jaNAveluM che. ahIM loka zabdathI game te leke nahi, paNa zraddhA, viveka ane kriyAthI saMpanna evA zrAvaka-zrAvikAone samajavAnA che. je te manuSyane maMtra Apa nahi, maMtrA--Aya batAva nahi, e pUrvAcAryone Adeza che, tethI ahIM leko zabdane artha A rIte samaje ghaTe che. AvA loke hoMkAranI ArAdhanAnuM sAcuM svarUpa samajatA thAya ane e rIte pitAnuM kalyANa sAdhI zake, te mATe zrImAna jinaprabhasUrijI mahArAje A kalpanI racanA karelI che. A rIte kalpanI prathama gAthAmAM maMgala, abhidheya
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoMkArakalpa 115 ane prajananuM nirUpaNa karIne, bIjI gAthAmAM hoMkAranI ArAdhanAnuM phaLa darzAvavA kahe che ke suprakAze tAmramaye paTTe mAyAkSaraM guru / kArite paramAtmatvamamalaM labhate sphuTam // 2 // sukAze-suprakAzavALA, cakacakIta. tAtramavTTe-trAMbAnA paTTa upara, patarAM upara.mAcAkSa-mAyAkSara, hoMkAra.T-Te. vArite-karAvyuM chate. maruM-malarahita, nirmala. -prakaTa. paramAtmavaM-paramAtmApaNuM, paramAtmapada. ama-pAme che. bhAvArtha: je manuSya hoMkAranI ArAdhanA karavA mATe tene trAMbAne paTa taiyAra karAve che ane temAM hIkAro mATe akSara kotarAve che, te nirmala tathA prakaTa evA paramAtmapadane pAme che, arthAt mokSamAM jAya che. ahIM saMpradAya e che ke trAMbAnuM pAMca AMgaLI lAMbuM ane pAMca AMgaLa paheluM evuM pataruM levuM, pachI tene sApha karavuM, jethI tenA paranA DAgha-DUgha nIkaLI jAya ane te cakacakita bane. hAla to pilIza karavAnI kalA susAdhya che, eTale te kalAno upayoga karI trAMbAnA e patarAMne cakacakita banAvavuM. pachI tene paMcAmRtamAM DUbADI jaLathI dhoIne kAmamAM levuM. ahIM paMcAmRta zabdathI gAyanuM dUdha, (abhAve bheMsanuM dUdha), dahIM, ghI, sAkara ane pANI ke zeraDIno rasa e pAMca vastuonuM mizraNa samajavuM. te pachI tenA para kuzaLa kArIgara vaDe hoMkArane sUcavatA akSaranI moTI AkRti karAvavI,
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 hoMkArakalpataru 3 ---- --- - eTale ke pa4pa AgaLanA patarAmAM mApasaranI lAge e. rIte tenA para hoMkAra karAva. AthI moTuM pataruM laIne pharatI borDara mUkIne vacce hoMkAra karAvavo hoya
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kArakalpa 117 teA paNa karAvI zakAya che, paNa prathama jaNAvyuM e kada vyaktigata ArAdhanA mATe vadhAre anukULa che. dirAmAM sAmAnya rIte hoMkAranA moTA paTTo mUkAya che ane tyAM tenI niyamita sevA-pUjA thAya che. hokAranI A AkRti devanAgarI lipine keTalAka aze maLatI Ave che, paNa tene peAtAnI vizeSatA che. auddhoe paNa hoMkAranI AkRti lagabhaga AvI ja mAnI che. keTalAMka varSo pUrve sAranAtha (kAzI ) nA navA madhakAmamAM ame tenAM darzana karyAM hatAM. anyatra ho~...kAranA cha aMze| manAyelA che, jyAre jaina ma'travizAradoe tenA sAta aze| mAnyA che, te aMge zrI RSima'Dalastavaya trAlekhanamAM kahyuM che keH rephaH sAntaH zirazcandrakalAbhaM nAda IsvaraH / hAkAramAM sAta azA che, te A pramANe (1) reka arthAt 6. (2) sAnta eTale sa nI samIpe raheleA akSara, arthAt haiM. lITI. -: (3) zira eTale 6 sahita haiMnA mathALAnI sIdhI (4) caMdrakalA. (4) fot's. (6) nAda. (7) maiM svara sUcavatI rekhA.
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kArakalpataru hokAranA A aMzeAnA khyAla rAkhavAnI jarUra che, kAraNa ke teA ja tenI aMdara pAMcaparameSThI, cAvIza tIthakara AdinI sthApanA kaI rIte thAya che, te samajI zakAze. 118 ' ahI. hoM.kAranI ArAdhanA mATe paTTanu vidhAna zA mATe karyu ?' tenA uttara e che ke prAraMbhika avasthAmAM kaI paNa AlaMbana lIdhA vinA mananI sthiratA thaI zakatI nathI; vaLI maMtrAkSaranuM svarUpa vAravAra nihALyA vinA tenI yathArtha AkRti manamAM uThatI nathI. ahI. hoMkArapaTTanuM A rIte vidhAna karavAmAM AvyuM che. je A haoNkArapaTTanuM niyamita pUjana kare che, tathA tenuM dhyAna dhare che, te chevaTe nila ane prakaTa evA paramAtmapadane pAme che, eTale ke paramArthInI siddhi kare che. hA...kAranI ArAdhanAthI jema paramAnI siddhi thaI zake che, tema vyavahAranI siddhi paNa thaI zake che, ema darzAvavA mATe kalpakAra trIjI gAthA mA pramANe kahe che: dhyAnAzrayo yathAmnAyaM zubhAzubhaphalodayaH / tathA'yaM varNa medena, kAryakAle prajAyate || 3 || tathA-temaja. hAyAae kAnA samaye, koI viziSTa kAya utpanna thAya te samaye. cAmnArtha AmnAya pramANe, vidhipUrvaka. naLamerenA vaNu nA bhedathI, judA judA raMgA vaDe. dhyAnAzrayaH-dhyAna vaDe jenA Azraya levAya che eveA.
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kAraka5 119 kacaM-A, A maMtrarAja. sumAsumo -zubha ane azubha phaLanA udayane ApanAra. prajJAcate thAya che. | bhAvArtha -hIMkAranI upAsanA mukhyatve paramArthanI -mokSanI siddhi mATe karavAnI che, paNa koI viziSTa kArya utpanna thAya to tenuM AkhkhAya anusAra judA judA raMga" vaDe dhyAna karavAthI zubha ke azubha je pariNAma lAvavA dhAryuM hoya, te lAvI zakAya che. ahIM zubha pariNAmathI zAMti-tuSTi-puSTi samajavI ane azubha pariNAmathI vidveSaNa, staMbhana, vazIkaraNa, ucATana tathA mAraNa vagere samajavAM. koIvAra apekSAvizeSathI vidveSaNa, staMbhana Adi kAryo paNa zubha banI zake che, paraMtu tene apavAda samajavo. Ano vizeSa khulAso kalapakAra pite AgaLa caudamI, paMdaramI tathA soLamI gAthA vaDe karaze. daramiyAna eTaluM jaNAvI daIe ke jaina dharmane samagra upadeza dhyAnamAM letAM koInI hiMsA karavI nahi ke koIne duHkha upajAvavuM nahi, e siddhAMtane ApaNe makakamatAthI vaLagI rahevuM joI e; ane kadAca koIe ApaNuM bUruM karyuM hoya te tene maMtrArAdhana vaDe zikSA karavAne badale kSamA ApIne ApaNA AtmAne pApathI bacAvavA joIe. to pachI A viSaNa Adi karmonI siddhi zA mATe batAvavAmAM Ave che?" e prazna tha sahaja che..
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 hI kArakalpataru ( tenA uttara ame mahA prAbhAvika uvasaggahara' sneAtra 'nA cothA prakaraNamAM vistArathI ApyA che, te jijJAsuoe avazya joI javA. tenA sAra e che ke A vastu dharmAMnA rakSaNa mATe apavAdarUpe karavAnI che, paNa tene vyaktigata upayoga karIne kSudra-svAthanI sAdhanA karavAnI nathI. A rIte hI kAranI ArAdhanAthI paramAtha tathA vyavahAra ubhayanI siddhi thAya che, ema darzAvyA pachI kalpakAra tenI pratiSThA saMbaMdhI ceAthI, pAMcamI tathA chaThThI gAthA A pramANe kahe che : pUrNAyAM sattithau zuklapakSe candrabale tathA / kArayet sarvanaivedyaM paJcAmRtasamanvitam ||4|| pakvAnnAn vividhAzJcAnyAnAnayet sumanAMsi ca / saMge he sarve sattvavetre: cALade / / sutrona-rvyaya pUrAtruiiimaH / pratiSThAdivase pUjyo mantrarAjaH zubhAzayaiH ||6|| tathA-ane. guruSo-zukala pakSamAM, ajavALiyAmAM. dhULIyAM sattithI-sArI evI pUrNa'tithiomAM. candrava caMdraSaLane viSe, caMdra khaLa paheAMcatu hAya tyAre padmAmRtasati -paMcAmRta sahita. naivedya-sarvAM naivedya. 6ane. banyAn anya. vividhA-vividha. vAnnAnuM-paka
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIkArakapa 121 vAne. cen-karavAM. tathA sumarAMsi-puSpa. nAnAmaMgAvavAM. soLa-sarva kaNo vaDe, sarva prakAranAM dhAnya vaDe. e ja sarva prakAranAM phaLa vaDe. sava-sarva prakAranAM vastro vaDe. tathA sarva prakAranAM cALa-kariyANa vaDe. suvarja-ratna- suvarNa, ratna ane rUpAvaDe. - rakSuidhimi kapUra vagere sugaMdhIo vaDe. gumArazubha Azaye vaDe. pratiSThAviva-pratiSThAnA divase. mana cAra-maMtrarAja, hoMkAra. pUtha-pUjavA gya che, pUja. bhAvArtha : zuklapakSanI pUrNatithimAM je divase caMdrabaLa pahoMcatuM hoya tyAre paMcAmRta sahita sarva naivedya tathA anya vividha pakavAne taiyAra karavAM. tathA vividha prakAranAM pupa maMgAvavAM. pachI pratiSThAnA divase maMtrarAja hakAranI sarva prakAranAM dhAnya vaDe, sarva prakAranA phaLa vaDe, sarva prakAranAM vastro vaDe, sarva prakAranAM karicANAo vaDe, sonA, ratna tathA rUpA vaDe, kapUra vagere sugaMdhI padArtho vaDe ane zubhAza vaDe pUjA karavI. jema devamUrti taiyAra thayA pachI tene pratiSThAvidhi Avazyaka che, kAraNa ke te sivAya te pUjA-dhyAnane vegya thatI nathI, tema yaMtra ke paTTa taiyAra thayA pachI tene pratiThAvidhi paNa Avazyaka che; kAraNa ke e vidhi thayA pachI ja te pUjA-dhyAnAdine egya bane che. A pratiSThAvidhi kyAre karavo? tene khulAso
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 hI kArakalpataru kalpakAre A gAthAmAM bahu spaSTa zabdomAM karyAM che. prathama tA e pratiSThA zukalapakSamAM karavI, paNa kRSNapakSamAM karavI nahi. vaLI zuklapakSamAM paNa pUrNatithi eTale pAMcama, dazama ke pUrNimAne pasaMdagI ApavI. A traNa tithiomAM je divase caMdrabaLa paheAMcatuM hoya, te divasane paTTanI pratiSThA mATe nakkI karavA. jo peAtAne caMdrabaLa jotAM AvaDatu hAya teA ThIka che, nihu tA kAI yAtiSI pAse tenA niNaeNya karAvavA. pratiSThAnA divase paTTane siMhAsana ke lAkaDAnA UcA mAjoTha para padharAvavA joI e ane tenI sAme pATalA para nevedya, poMcAmRta, sarva prakAranA pakavAnna, vividha jAtinAM puSpA, vividha jAtinAM phaLo, vividha jAtinAM kariyANAM (eTale badAma, seApArI, mAlakAMgaNI vagere), vividha prakAranAM vastrA, seAnAnu` AbharaNa ke sAnu, ratnanuM AbharaNa ke ratna tathA rUpAnuM AbharaNa ke rUpuM, temaja kapUra, kezara, kastUrI, aSTagaMdha vagere sugaMdhI padArthA mUkavA jo e; ane huM maMtrarAja ! amArI A pUjA svIkArI lejo ' evI vinaMti karavI joIe tathA te aMge zubha bhAvanAo bhAvavI joIe. 6 jo A vakhate bhAvaneA ullAsa na heAya, tA pratiSThAnI e kriyA yathACsvarUpe thatI nathI. kahyuM che ke
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kArakalpa " bhAvena labhate sarva bhAvena devadarzanam / bhAvena paramaM jJAnaM, tasmAd bhAvAvalambanam // bhAvadrArA sarva prakAranA lAbhA maLe che, bhAva dvArA devatAnAM darzana thAya che ane bhAvathI paramajJAna maLe che, tethI bhAvanuM avalaMbana laI ne kAma karavuM joI e.' 6 che ke bahujApAt tathA homAt kAyaklezAdivistaraiH / na mAvena vinA seva-catra-mantrAH prAH || 123 6 mahe jApa, ghaNA prakAranA hAma tathA aneka prakAranA kAya-kalezeA karavAmAM Ave, paNa bhAva na hoya tA deveza, yatrA ane matro phaLa denArA thatA nathI.' kalyANama dirasteAtramAM zrI siddhasenasUrijIe kahyuM. AkarNito'pi mahito'pi nirIkSito'pi, nUnaM na cetasi mayA vidhRto'si bhaktyA / jAto'smi tena janabAndhava ! duHkhapAtraM, yasmAt kriyAH pratiphalanti na bhAvazUnyAH // ' he janama ! meM tamane kAI paNa bhavamAM sAMbhaLyA paNa che, pUjyA paNa che ane joyA paNa che. paratu bhakti vaDe cittamAM dhAraNa to nathI ja karyA, tethI karIne hu duHkhanu bhAjana thayeA chu', kAraNa ke je kriyAo bhAvazUnya che, te phaladAyaka thatI nathI.'
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ -124 hIkArakapataru A vacane ApaNe barAbara vicAravA jevAM che; kAraNa ke Aje kriyAonI dhUma macI che, paNa tenI pAchaLa je utkRSTa keTina bhAva joIe, te dekhAte nathI. pariNAme ApaNe jyAMnA tyAM ja rahIe chIe ane ukta kiyAo dvArA divyaprakAzanAM je darzana thavA joIe, te thatAM nathI. zrI bharata cakravatIne arIsAbhuvanamAM kevaLajJAnano divyaprakAza sAMpaDyo ke zrI IlAcIkumArane naTanA doraDA para ja divyaprakAzanAM darzana thayAM, tenuM kAraNa bhAvano atireka hatA. eTale ArAdhanAnimitte ApaNe pUjA, japa, dhyAna Adi je je kiyAe karIe, te badhI ja bhAvapUrvaka karavI joIe ane temAM caDatA pariNAma rAkhavA joIe. paTTane pratiSThAdivasa te ArAdhakane mATe eka 'uttamamAM uttama divasa che, eTale te divase teNe sarva prakAranI ja jALamAMthI-upAdhimAMthI mukta thaIne mAtra pratiSThAne ja vicAra kare joIe ane "Aje huM dhanya thaIza, kRtArtha thaIza, have mArA kalyANane mArga khulI jaze" vagere vicArothI khUba AnaMda pAmavo joIe. e ja bhAvavRddhi che ane pratiSThAnI kriyAne amRtamaya banAvanArI che. have paTTanI pratiSThA konI pAse karAvavI? ane te aMge ArAdhakanuM zuM kartavya che? te jaNAvavA kalpakAra sAtamI gAthA A pramANe kahe che :
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kArakalpa AmnAyadAyakaM natvA dAnaiH satkRtya taM gurUm / pratiSThApyaH paro mantreNAnenaiva vipazcitA // 7 // 125 AnAcavAcadaM puruM-AmnAya denAra gurune, jemaNe A paTTanI ArAdhanAnA vidhi ApyA hAya evA puruSane. natvA-namIne. tathA naiH satya-dAneA vaDe satkAra karIne. vipazcita-buddhimAna ArAdhake. anena H mantra--A ja matra vaDe. paraH pratiSThAvyaH-zreSTha evA hI kAranI pratiSThA karAvavI joI e. bhAvArtha : jemaNe A paTTanI ArAdhanAnA vidhi ApyA hoya, temane namIne tathA temanA vividha prakAranAM DhAnA vaDe satkAra karIne buddhimAna ArAdhake A ja hoMkAra maMtrathI zreSTha evA hoMkArapaTTanI pratiSThA karAvavI joie. je eka akSaranuM dAna kare tene paNa guru manAya che, teA je A paTTanI ArAdhanAnA vidhi Ape, temane te guru mAnavA ja joI e. vaLI paTTanI pratiSThA paNa temanA ja hAthe karAvavI joIe. te mATe temane vidhisara AmatraNa Apavu joIe ane tee kRpAvaMta thaine tenA svIkAra kare teA ApaNI jAtane dhanya mAnavI joie. AvA guru pratiSThA karavA padhAre tyAre temane bhaktibhAva pUrvaka vinayathI vaMdana karavu joI e ane temane vajra, AbharaNu, suvarNa, phaLa tathA puSpA vagere vaDe satkAra
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ ~ -126 hIkArakalpataru kare joIe ane tyArabAda temanA varada haste paTTanI pratiSThA karAvavI joIe. A paTTane eka prakArano yaMtra ja samajavAne che ane tenI yaMtra tarIke ja pratiSThA karavAnI che. paraMtu ahIM to teno vidhi eTale ja che ke prathama paMcAmRtathI abhiSeka kare, pachI ikSurasathI abhiSeka kare, pachI dUdhathI abhiSeka kare ane tyAra bAda jalane abhiSeka karI svaccha aMgalUMchaNA vaDe lUchIne sApha kare ane "OM hrIM namaH" e maMtrano japa karatAM karatAM tene niyata karelA Asana para padharAvavuM. te pachI " phrI namaH" e maMtra bolIne tenI caMdana-kesarathI pUjA karavI ane tenAM para rakta puSpa eTale jAsudanAM phUla caDAvavAM. pachI tenI AgaLa upara jaNAvelI naivaidya Adi sarva sAmagrI dharI zubha bhAvanA bhAvavI, eTale tenI pratiSThA thAya che. sAmAnya rIte AvI pratiSThA karatI vakhate keTalAka maMtra bolAya che, te ahIM bolavAnI jarUra nathI, tenuM kAraNa AThamI gAthAmAM kapakAra A pramANe jaNAve cheH sarvamantramayatvAcca sarvadevamayatvataH nAnyamantrasya saMnyAsamayamarhati tIrtharAT // 8 // kacaF tIrthATa-A tIrtharAja, sarva tIrthomAM zreSTha e hIbakAra. sarvatratyAhU-sarva maMtramaya hovAne lIdhe. -ane sarvadevamAtA-sarva devapaNAne lIdhe.
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kArakapa 127 anyamanna-anya maMtranA. saMnyAsaM-sArA evA nyAsane. na ati-gya nathI. bhAvArtha : A hI kAra tIrtharAja che, sarva maMtra maya che ane sarva devamaya paNa che, tethI tene pratiSThAvidhi karavA mATe anya maMtranyAsanI jarUra nathI. jenAthI bhavasAgara tarAya, tene tIrtha kahevAya. e rIte hakAramaMtra paNa bhavasAgara taravAnuM eka sAdhana he I tIrtharUpa che. vaLI A prakAranAM badhAM tIrthomAM tenI zreSThatA che, tethI tene tIrtharAja samajavAno che. hAthInAM pagalAmAM badhAM pagalAM samAI jAya che, tema A maMtramAM badhA maMtro samAI jAya che, samAveza pAme che, tethI te sarva maMtramaya che; ane temAM sarva devonI sthApanA che, eTale te sarva devamaya paNa che; pachI temAM anya maMtro vaDe devatvanuM AropaNa karavAnI jarUra rahetI nathI. nyAsa Adi kiyAo devatvanuM AropaNa karavA mATe ja thAya che. hI kAranI A meTI vizeSatA che ane te kAraNe ja anya koI maMtra karatAM tenI ArAdhanA para vizeSa bhAra mUkAya che. have pratiSThita thayelA evA A yaMtrarAjanI ArAudhanA karavA mATe ArAdhake kevI gyatA keLavavI joIe ? te darzAvavA navamI gAthA A pramANe kahe cheH
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kArakalpataru kRtasnAnena saddharmadhAriNA caikabhojinA / sAdhakena sadA bhAvyaM, vijane bhUmizAyinA // 9 // nRtajJAnena--jeNe snAna karyu che evA. saddharmAAi-je saddharmane AcaranAra che evA. 6-ane. je moninA-eka ja vAra bhAjana karanAra che evA. vaLI bhUmizAcinA-bhUmi upara zayana karanAra che evA. sAdhayenasAdhaka vaDe, ArAdhaka vaDe. vine-janarahita sthAnamAM, ekAMtamAM. sA-hamezAM. mAtmya-bhAvavA joie, ArAdhavo joI e. 128 bhAvArtha : ArAdhake saddharmanuM AcaraNa karIne, eka vakhata bhAjana karIne tathA bhUmi para zayana karIne snAna karavApUrvaka ekAMta sthAnamAM A yaMtrarAjanuM sadA ArAdhana karavuM joI e. matrArAdhakanI ceAgyatA mATe ame pU prakaraNamAM keTaluMka kahyuM che, paNa A viziSTa ArAdhanAnA adhi kAre je kaMI kahevAyuM che, tenA mama` samajI levo joIe. prathama tA A maMtrarAjanuM ArAdhana karavA tatpara thanAra ArAdhaka satkrama nuM AcaraNa karanArA hAvo joI e. have A jagatamAM aneka prakAranA dharmAM che, te badhAne saddhama kahI zakAya evuM nathI. te mATe jJAnI puruSAe je parIkSAvidhi atAvI che, temAM pAra utaranAra dharmane saddhama samajavAnA che ane tenuM ja AcaraNa karavAnu che.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 129 hIkArakapa dharmanI parIkSA aMge kahevAyuM che ke - ' yathA caturbhiH kanakaM parIkSyate, nipaja-ena-tApa-tAvanaiH | tathA hi dharmA viduSA parIkSyate, zrutena zIlena tapodayA guNaiH / / jema senAnI parIkSA nigharSaNa eTale kasoTInA patthara para caDAvIne kasa levAthI thAya che, chedana eTale chINuM vatI kApIne aMdaranA bhAga jevAthI thAya che, tApa eTale tene tapAvIne temAM kaI dhAtune bheLa to nathI? tenI khAtarI karavAthI thAya che tathA tADana eTale TIpIne tenuM patarUM sonAnI mAphaka bArIka thAya che ke kema? e jevAthI thAya che, tema dharmanI parIkSA paNa vidvAno cAra rIte kare che : (1) zrutena-zAstra vaDe te dharmanA aMge pratipAdita thayelAM zAstro kevAM che? prAmANika ke aprAmANika? saMvAdavALAM ke visaMvAdavALAM ? sarvajJoe kahelAM ke manaHkalpita ? A parIkSAmAM je ema mAluma paDe ke tenAM zAstro aprAmANika che, visaMvAdavALAM che tathA manaHkalpita che, to tene kudharma jANIne teno tyAga kare ane je ema mAluma paDe ke tenAM zAstro prAmANika che, eTale ke koIpaNa jAtanI ghAlamela vinAnAM che ane sarvajJa- praNIta eTale sarvajJoe prarUpelAM che, te jANavuM ke
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 hIM kArakalpataru tenA Adhare cAlatA dharma e sudhama che-saddhama che ane tenA svIkAra karavA. (2) zIhena--zIla vaDe. zIla eTale cAritra, tAtparya ke te dhama kevA prakAranA cAritranA upadeza Ape che? jo te sadAcAranA bhaMga thAya, tevA upadeza ApatA hAya te! jANavuM ke te kudharma che ane tethI viruddha sadAcAranI puSTi karatA hAya te jANavuM ke te sudha che. dAkhalA tarIke je dharmo ke dharmAMsaMpradAyA evuM pratipAdana kare che ke madya, mAMsa, matsya, mudrA ane maithuna e pAMca prakAranu sevana karavAthI zIghra mokSa maLe che; athavA tA kAMcaliyA dhama pALavAthI devI prasanna thAya che ane ApaNu' kalyANa kare che; athavA bhagavAna gepIe sAthe krIDA karatAM tema ApaNe paNa aneka strI sAthe krIDA karIe teA ApaNA uddhAra thAya che, ene kudharma samajavA. sadAcAranuM dheAraNu tA eTaluM spaSTa che ke sahu kAI tene samajI zake ema che. temAM e vAta mukhya che:-eka tA parasIne mAtA tathA bahena samAna gaNavI ane khIjuM pArakA dravya sAme dRSTi karavI nahi. (3) tapasA----tapa vaDe. je dharmamAM tapa ane saymane cogya sthAna na apAyu` hoya tene kudharma samajavA ane jemAM ceAgya sthAna apAyuM hAya tene saddhama sama
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIkArakapa 131 ja. keTalAka kahe che ke zarIrane bahu kaSTa ApavAthI zuM ? kAraNa ke - mRdvI zayyA prAtarutthAya peyA, madhye bhaktaM pAnakaM cAparAhane / drAkSAkhaNDaM zarkarA cArdharatre, muktizcAnte zAkyaputreNa dRSTA / / kemaLa zayyA, savAre uThIne dugdhapAna, madhyAhUnakALe bhojana, pAchalA pahere madirAdinuM pAna ane badhI rAtrie drAkSAkhaMDa tathA sAkarane upayoga-AvA prakAranA dharmathI zAkyaputra eTale gautamabuddhe chevaTanI mukti meLavI hatI." keTalAka sarala gasAdhanAnI vAto karanArA tapa ane saMyamanA niyamone sthAna na ApatAM sIdhI AtmasAkSAtkAranI vAta kare che ane te prakAranI yaMgasAdhanA karavA mATe juvAna-vRddha strI-puruSone ekaThAM rAkhe che tathA aneka jAtanA prapaMca kare che. te badhAnuM AkharI pariNAma patanamAM ja Ave che, mATe tene kudharma samajI teno tyAga kare. (4) cAmuni-dayA guNa vaDe. je dharma dayAnA siddhAMtane Thokara mArato hoya ke tenuM yathArtha mahatva prakAzato na hoya, tene kudharma jANa. saMta tulasIdAse pitAnA dIrgha anubhavathI kahyuM che ke "cA dharmo mU4
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 hoMkArakalpataru zuM, TIM mUDha mini" eTale je dharmo eka yA bIjA bahAnA nIce hiMsAnuM vidhAna kare che ane tethI svarga vagerenI prApti thAya che, ema mAne che, e kudharma che ane tene Azraya lenArane bhavasAgaramAM DUbADanArA che. hiMsaka yajJo, mAtAne apAtAM balidAne tathA mAnyatA khAtara pADA-bakarAM tamA kUkaDA vagerenA apAtA bhoge saddharmane maMjUra nathI, kAraNa ke te pratyakSa adharma che ane e jAtanI hiMsA karanArane mATe naraka sivAya bIjI gati nathI. jainadharma A cAreya prakAranI kasoTImAMthI pAra utare evo che, kAraNa ke tenAM zAstro sarvisanA racelAM che ane paraspara virodha vinAnA che, te zIladharmanuM uttama rIte pratipAdana kare che, tapane yogya mahatva Ape che ane dayA-dAna para khUba bhAra mUke che. eTale te saddha che, A jagatane eka zreSTha dharma che. AvA zreSTha dharmamAM zraddhA rAkhIne tenuM zakti mujaba anusaraNa karanArane saddharmanuM AcaraNa karanAra samaja. jaina ane jainetara maMtravizAradee e vAta nakkI karI che ke je manuSya kuladharmanuM sArI rIte pAlana kare che, tene koI paNa maMtra jaldI phaLe che. tethI jena kulamAM jamelAoe jaina dharmamAM parama zraddhA rAkhIne tenuM
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIM kArakapa 133 AcaraNa karavAnuM che, te ja teo koIpaNa maMtranI ArAdhanAmAM saphalatA meLavI zakaze. A dharma paNa sAre ane te dharma paNa sAre, ema belanArA bheLA che, avivekI che athavA te goLa ane oLane eka mAnanArA mUDha che. je sAcuM ane cheTuM sarakhuM hoya te pachI A jagatamAM satyAsatyane viveka karavAnI jarUra ja kayAM rahI? zAstrakAroe tene eka prakAranuM mithyAtva kahyuM che ane temAMthI bacavAne Adeza Ape che, e vAta barAbara lakSyamAM rAkhavI. je jaino tIrthaMkaradevane mAne che, tenA zAsanarakSaka deva-devIone mAne che ane tenI sAthe ghaMTAkarNa, mAtA-melaDI, hanumAnajI, tathA pIra vagerene paNa mAne che, temanI sthiti ghaNuM kaDhaMgI che. vadhAre spaSTa kahIe to sUkAnI vinAnA vahANa jevI che. teo kayAre kyAM jaze ane zuM karaze? te kahI zakAya nahi. vaLI saMkaTa AvyuM temane koI paNa prakAranI daivI sahAya maLavAnI nahi, kAraNa ke temane keNa sahAya karavAnuM? jyAM keIne pratye vaphAdArI nathI, tyAM aNInA samaye madada maLe zI rIte? eTale bahetara e che ke temaNe jene dharmamAM ja daDha vizvAsa rAkhIne tenA devI-devatAomAM zraddhAnvita thavuM, jethI aNInA samaye ugarI zakAya ane kalyANa karI zakAya.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 hoMkArakalpataru saddharmanuM, AcaraNa karanAra ArAdhaka AtmAe ArAdhanA daramiyAna ekaja vAra bhajana karavAnuM che ane te paNa sAtvika AhAranuM. je traNeya TaMka peTa bharIne jame che tathA game tevA rAjasika ane tAmasika padArthonuM bhakSaNa kare che, temanI manovRtti sthira zI rIte rahe? ane manavRtti sthira na rahe to pUjA-japa-dhyAna vagere yathArtha paNe zI rIte thAya? vaLI teNe palaMga, gAdI, gAdalAM Adino tyAga karIne bhUmi para zetaraMjI ke sAdaDI-nAkhIne sUvAnuM che. Ano artha e paNa samajavAne che ke teNe A ArAdhanA daramiyAna strIsaMga varjavAne che ane brahmacaryanuM pUruM pAlana karavAnuM che. vIryanuM rakSaNa e brahmacaryanuM mukhya lakSaNa che, eTale tenuM kSaraNe eka yA bIjA prakAre na ja thavuM joIe. vizeSamAM A ArAdhanA haMmezAM nAhI-dhoIne svaccha banyA pachI zuddha vastro dhAraNa karIne karavAnI che ane te mATe ekAMta sthAnane pasaMdagI ApavAnI che. je sthAna ekAMta nahi hoya to vAraMvAra garabaDa thavAnI ane A rAdhanAmAM vikSepa thavAno, eTale tenI pasaMdagI Avazyaka che. vizeSa na bane te potAnA gharamAMthI eka khAsa eAraDo ke raDI pasaMda karIne, tene khUba zuddha-svaccha rAkhave joIe ane temAM rahIne A ArAdhanA karavI joIe. tyAgI sAdhakane snAnane niyama lAgu paDato nathI.
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kArakalpa 135 have jene SaTrakanI sAdhanA karavI hoya, teNe zu karavu joIe ? te darzAvavA dazamI gAthA A pramANe kahe che H paTakarmaNAM vidhAnArtha, jAgarti yasya mAnasam / pratyekaM pUrva sevAyAM, lakSastena vidhIyate // 10 // tharma mAM-SakamAMnAM. vidhAnArtha-vidhAna mATe, siddhi mATe. camya-jenu, je ArAdhakanu. mAnasaM-mana.. jJAtijAge che, utsAhita thAya che. tena--tenA vaDe. pUrvasevAyAMpUrva sevAmAM. pratye pratyeka karmone mATe. :- eka lAkha, eka lAkha japa. vidhIyate-karavA joI e. bhAvArtha : jene SaTrakarmonI sAdhanA karavAnI IcchA hoya, teNe pUrvasevAmAM pratyeka kama mATe OM / namaH" e maMtranA eka lAkha japa karavA joI e. ( jemAM par eTale cha prakAranAM, meM eTale kamemAM ke kAJA karavAnAM hoya, tene SaTkama kahevAmAM Ave che. AvAM keTalAka SaTkamermAnI zAstramAM prasiddhi che. jema ke-AvazyakanA adhikAre (1) sAmAyika, (2) catuvi 'zatistava, (3) vaMdana, (4) pratikramaNa, (5) kAryAtsaga ane (6) pratyAkhyAna karavAmAM Ave che, te AdhyAtmika SaTrakamAM che. DaceAganA adhikAre (1) dheAti, (2) khastI, (3) netI, (4) trATaka, x A AdhyAtmika SaTkarmAMnu rahasya . amee zrI pratimaNu sUtrapraeTIkAmAM prakAzatru che.
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 hoMkArakalpataru. (5) naulI ane (6) kapAlabhAti karavAmAM Ave che, te yaugika Trakama che ane brAhmaNanA kartavya aMge (1) adhyayana, (2) adhyApana, (3) yajana, (4) yAjana, (4) dAna ane (6) pratigraha karavAmAM Ave che, te bANunAM Sakarma che. paraMtu ahIM pakarmathI tAMtrikanAM karma abhipreta che ke jemAM (1) zAMtikarma, (2) vazyakarma, (3) vidveSaNa karma, (4) staMbhanakarma, (5) uccATanakarma ane (6) mAraNakamane samAveza thAya che. - keTalAka tAMtrika karmonI saMkhyA AThanI gaNAve che, te A rIte H (1) zAMtikarma, (2) puSTikarma, (3) vizvakarma, (4) AkarSaNakarma, (5) staMbhanakarma (6) niSedhakarma ke mAraNakarma, (7) vizleSaNakarma ane (8) ucATanakamAM. paNa temAM kaI tAtvika bheda nathI, kAraNa ke ahIM puSTikama ane AkarSaNakarmane judAM gaNAvyAM che, te SaTkarmanAM zAMtikarma ane vizvakarmamAM aMtarbhAva pAme che. je karmathI duSTa grahonI asara nAbuda thAya, vividha prakAranA rogo tathA vyAdhionuM zamana thAya tathA manuSya tiryaMca ke devI-devatA dvArA thayelA upasargonuM nivAraNa thAya tathA ghAtaka prayogono cheda thAya ane zAMti prasare tene zAMtikarma kahevAmAM Ave che. tuSTikarma eTale jyanI prApti ane puSTikarma eTale dhana-dhAnya tathA saMpattinI vRddhi. te A kiyAnI aMtargata gaNAya che ane tethI ghaNI
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kArakalpa 137 vAra zAMti-tuSTi-puSTika evA prayoga karavAmAM Ave che. je karmAMthI manuSyA tathA prANIe peAtAne vaza thAya, peAtAnA paDayA khela jhIle, tene vazyakama ke vazIkaraNa kahevAmAM Ave che. AkaSa Nu ane meAhana paNa tenA ja prakAro che. je kamathI kAI paNa vastune peAtAnA tarapha ke nirdiSTa sthAna tarapha AkaSI zakAya, te AkaSa Nuka ane te jenAthI eka ke adhika strI-puruSanuM mana meAhita thaI jAya, tene meAhanakama kahevAya che. je kamathI mitrAmAM paraspara vidveSa thAya--virAdha thAya tathA saMgaThananuM khaLa tUTI jAya, tene vidveSaNama kahevAya che. je karmAMthI koI paNa vyakti, prANI ke padAtha sta`bhita thaI jAya, eTale ke te kAi kriyA karI na zake evI sthitimAM AvI jAya, tene staMbhanakasa kahevAya che. je kamathI keAI paNa vyaktine peAtAnA deza, peAtAnu sthAna cheDavu paDe ane mAnabhraSTa thavAnA prasaMga Ave, tene uccATanakama kahevAmAM Ave che ane je kramathI koI paNa vyakti, pazu-pakSI ke vRkSa Adi peAtAnu jIvana gumAve, tene mAraNakama kahevAmAM Ave che. : * jeNe A SaTkama mAM siddhi meLavI hAya, te A
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 hoMkArakalpataru jagatamAM dhAryuM kArya karI zake che. eka jamAnAmAM bauddho, ze, zAka vageree A pakarmamAM siddhi meLavI hatI, thI janatA para temane khUba prabhAva paDato hato ane e rIte temanuM dharmapracAranuM taMtra jorathI cAlatuM hatuM. jene zramaNe ekaMdara vairAgI-tyAgI hovAthI ane mukhya te nirvANuganI sAdhanAmAM masta rahevAthI temanuM lakSya A tarapha ochuM hatuM, paNa jyAre temaNe joyuM ke A rIte to ApaNe ApaNuM ghaNA anuyAyIo gumAvI besIzuM ane ApaNo dharma ghaNo pAchaLa paDI jaze, tyAre temaNe paNa A SaTkarma para dhyAna ApavA mAMDayuM ane prasaMgavazAt dharmane rakSaNa mATe tathA zAsananI prabhAvanA mATe teno upaga karavA mAMDe. e jamAnAmAM kevI ghaTanAo banatI tene khyAla nIcenI hakIkta parathI AvI zakaze. ' guDazastra nagaramAM baDukara nAme eka baudrAcArya AvyuM. teNe jainAcAryane vAda karavAnuM AmaMtraNa mokalyuM, te jainAcArya jhIlI lIdhuM ane rAjasabhA samakSa vAda thayo. temAM jainAcAryanA nAnA ziSya syAdvAdanI yuktiothI sarva padArthone anitya jaNAvanAra e bauddhAcAryane jItI lIdhe, AthI te atyaMta krodhAyamAna banyA ane bIjA keI sthaLe javAne asamartha banatAM te ja nagaramAM anazana karIne mRtyu pAmI yakSa che. anukrame e nagaranI bahAra udyAnamAM e yakSanuM maMdira banyuM ane sahu koI tene mAnavA lAgyA.
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIkArakalpa 139 have te yakSe jene munio pratyenA dveSathI temane upadrava karavA mAMDe. te e rIte ke koI paNa jana muni e udyAnamAM utare ane rAtre mAgu karavA uThe ke tene bhoMya para pADI nAkhe ane lehI vamatA karI mUke. bIjA sAdhu-saMnyAsI vagere tyAM utare tene e koI upadrava thAya nahi. AvI ghaTanA ghaNIvAra banI, tethI jaina saMgha samajI gayo ke nakakI A yakSa jaina munio pratye vaira rAkhIne ja A upadrava kare che. have zuM karavuM ? Akhare temaNe potAnA be AgevAnone bharUca nagare mekaDayA ke jyAM Arya khapUTAcArya nAmanA mahAmaMtravAdI jainAcArya virAjatA hatA. temaNe AcAryazrIne paristhitinuM nivedana karyuM, eTale AcAryazrI temanI sAthe guDazastra nagare AvyA ane e udyAnamAM yakSanA maMdiramAM ja utaryA. tyAM teo yakSanI mUrti upara paga mUkIne sUI gayA. e mahAmaMtravAdI AcAryazrInA prabhAva AgaLa yakSanuM teja haNAI gayuM. te emane kaMI paNa karI zake nahi. zerane mAthe savAzera, te AnuM nAma! savAra thayuM ane pUjArI AvyuM. teNe AcAryazrIne tyAMthI uThADavA prayatna karyo, paNa e zAnA uThe? temaNe te AkhA zarIre cAdara lapeTIne tyAM barAbara jamAvaTa karI dIdhI hatI. Akhare pUjArIe rAjAne khabara ApI, eTale rAjAe kopAyamAna thaIne temane uThADavA mATe pitAnA mANaso mokalyA ane temane hukama karyo ke je
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 hoMkArakalpataru e aDiyala sAdhu sIdhI rIte na uThe to tene cAbukathI phaTakAraje. rAjAnA mANasoe temane DhaDhaLavA mAMDayA ane tyAMthI uThI javAnuM jaNAvyuM, paNa AcAryazrIe kaMI dAda dIdhI nahi. eTale pelA mANasoe cAbukanA phaTakA mAravA mAMDyA, paNa te AcAryazrInA zarIre lAgavAne badale aMtaHpuramAM rahelI rANIonA zarIra para paDavA lAgyA ane thoDI ja kSaNomAM tyAM hAhAkAra macI gaye. kaMcu. kIo mAraphata A vastunI jANa thatAM rAjA pitAnA khAsa sevako sAthe yakSanA maMdire AvyA ane hAtha joDIne AcAryazrIne kahevA lAgyuM ke "he svAmina! amAruM rakSaNa kare. cAbukanA prahAroe mArA AkhA aMtapurane jarjarita karI nAkhyuM che.' rAjA samajI gayo hato ke A kaMI siddhapuruSa che, eTale AvI ghaTanA banavA pAmI che. AcAryazrI paNa have yogya samaya jANune jANe UMghamAMthI uThatA hoya e rIte tyAMthI uThavA, eTale rAjAe temane sASTAMga namaskAra karyA ane nagaramAM padhAravAnI vinaMti karI. have AcAryazrIe tyAMthI nagaramAM jatI vakhate yakSanI mUrtine hukama karyo ke "tuM saparivAra mArI sAthe cAla !" eTale yakSanI mUti tathA tyAM rahetI bIjI mUtio temanI sAthe cAlavA lAgI. leke Azcaryacakita nayane A apUrva ghaTanA joI rahyA.
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kArakalpa 141. paraMtu leAkeAne vadhAre Azcaya tA tyAre thayuM ke tyAM eka hajAra mANaseAthI khasI zake evI pattharanI e kuDIe paDI hatI, te paNa AcAya zrInA hukamathI sAthe cAlavA lAgI. ema karatAM tee nagaranA daravAjA sudhI AvyA, tyAre rAjAe vinaMti karavAthI AcAya zrIe yakSa tathA tenA parivArane tenA sthAne mAkalI dIdheA, para`tu kuMDIone te tyAM ja paDI rahevA dIdhI ke jethI leAkane A ghaTanA yAda rahe ane teo kadI paNa jaina sAdhuone satAvavAnI hiMmata kare nahi. pachI AcAya zrIe pratibeAdha karatAM rAjAe, tenA kuTuMbe tathA ghaNA nagarajaneAe jainadhama nA svIkAra karyo ane AcArya zrI tyAMthI bharUca pAchA pharyAM. tyArabAda pelA udyAnamAM koi vAra jaina muninI satAmaNI thai nahi. A parathI * camatkAra tyAM namaskAra 'nuM sUtra samajI zakAze. Ane ApaNe ceAgya gaNIe ke ayeAgya, paNa AgaLanA jamAnAmAM tene khUba upayAga thatA hatA, ane Aje paNa Avu kayAM nathI khanatuM? svAmInArAyaNa sa`pradAyamAM meAtI bahena nAmanI eka bAI AkaSa NuvidyAthI kAI paNa vastu lAvI zakatI ane bIjI paNa gheADI vidyAe jANatI. teNe e vidyAnA prabhAve svAmInArAyaNa sa'pradAyanI 50,000 navI ka'DIe 'dhAvI ! sAMIbAkhAnA bhasmacamatkAra paNa eja rIte
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 ho kAraka pataru hajArA leAkAne peAtAnA tarapha AkaSI rahyo che ane temAM rAjyapAleA, rAjyapradhAno tathA meATA meATA AgevAnAnA paNa samAveza thAya che. jaina sa`pradAyanI vAta karIe te chellI sadImAM zrI bhrAtRcaMdrajI mahArAja, zrI mehanalAlajI mahArAja vagere matrasiddha mahApuruSA hatA ane teo jaina-jainetara samAja para peAtAnA ghaNA prabhAva pADI zakayA hatA. Aje evA maMtrasiddha mahApuruSonI kheATa jinazAsanane khUbaja sAthe che. zu' evA vakhata nahi Ave ke jyAre jainazramaNA ceAgasiddha-maMtrasiddha anIne jagatanA kreADo manuSyAnu jinazAsana tarapha AkaSa Na karaze ane temane dAna-dayAnA pATha| paDhAvI jagatamAM eka navAja yuga nirmANa karaze? " matranI siddhi mATe prathama je japa karavA paDe che, tene pUrvasevA kahevAmAM Ave che. A rIte keIpaNa kama nI siddhi karavI hoya te prathama 'OM hrI" namaH ' e maMtranA eka lAkha japa vidhipUrvaka karavA joIe ane tyArabAda amuka amuka raMganA dhyAna vagerenA prayAga karavA joIe. C zu' eka lAkha maMtranA japa karavAthI maMtrasiddhi thaI jAya ? ' ahI' evA prazna uThavA sahaja che. tenA uttara e che ke jo ArAdhaka upayukta niyamAnuM yathA pAlana kare ane zuddha-sthira citte eka lAkha maMtranA japa kare teA tenI siddhi avazya thaI jAya. je leAkeAne lAkha
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kArakalpa 143 te zuM paNa krADa maMtrajape paNa siddhi thatI nathI, tenuM kAraNu cittanI azuddhi tathA asthiratA che. vaLI temanuM brahmacaya paNa eka yA bIjI rIte skhalita thatuM hoya che, eTale siddhi temanAthI dUra rahe che. A parathI ArAdhakAe ceAgya iMDA levAnA ane peAtAnI ArAdhanAnA mArga niSkaMTaka ane tevI sava taiyArI karavAnI, SaTka mAM zAMti-tuSTi-puSTinI mukhyatA che. e kama mATe hoMkAramaMtranA eka lAkha japa zveta sAmagrIthI karavA joI e. tenuM varNana karatAM kalpakAra kahe che ke sitazrIkhaNDalulitaH sitavasraH sitAzanaH / sitasaddhyAna jApasrak sitApAGgasaMyutaH || 11| sitapakSe sudhAzvetagRhe phalamayaM bhavet / sitazrIva-jujitaH-zveta caMdanathI zarIrane canAra. sattavastraH-zveta vastra dhAraNa karanAra. sitArAnaH-zveta vastuonu bhAjana karanAra. pittasaddhayAnanApanna.-zveta raMge dhyAna dharanAra, tathA zveta raMganI mALA dhAraNa karanAra. tijJApAna saMyutaH-ane japanAM khIjA' aMgeA eTale Asana ADhi paNa zveta rAkhanAra. satapakSe-zukalapakSamAM. sudhAzvetazudde-cunAthI raMgela zveta gharamAM. maya-phulavALA thAya che. bhAvArtha :-je sAdhaka peAtAnA zarIre zveta caMdunanA lepa kare che, vastrA paNa zveta ja dhAraNa kare che,
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 hoMkArakalpatarU bhajana paNa veta vastuonuM ja kare che, dhyAna paNa veta raMge ja dhare che ane japamALA, Asana Adi paNa veta ja rAkhe che tathA cUnAthI dheLIne veta banAvelA gharamAM zukalapakSane viSe A hoMkAramaMtrano japa kare che, tene te phaladAyI thAya che. AgaLanA jamAnAmAM snAna karyA pachI zarIre veta caMdanane thoDo thoDo kharaDa karavAno rivAja hato. tethI zarIramAM suvAsa rahetI ane zAMti paNa anubhavAtI. game te baLatariye tAva paNa samasta zarIre veta caMdanane lepa karavAthI zAMta thaI jato, evI hakIkato itihAsanA pAne noMdhAyelI che. vetacaMdanamAM paNa bAvanAcaMdana uttama gaNAtuM ane te malaya pradezamAMthI eTale AjanA mahaisura rAjyamAMthI AvatuM. tAtparya ke A kArya mATe bane teTalA uttama caMdanane upayoga kare. veta vacce dhAraNa karavAthI sattvaguNanI vRddhi thAya che ane citta prasanna rahe che. A ja kAraNe jaina muni onAM vastra kaveta hoya che ane ghaNA kharA gRhastha paNa veta vastrane ja upayoga kare che. khAsa karIne sAmAyikAdi kriyA karavI hoya tyAre to veta vastrone ja upayogamAM levAya che. saubhAgyavatI strIo sAmAnya rIte lAlalIlAM vastrone upayoga kare che, paraMtu teo paNa A kriyA karatI vakhate veta vastra dhAraNa kare to judo ja anubhava thAya che, eTale ke eka prakAranI zAMti- prasannatA jarUra anubhavAya che.
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIkArakalpa 14ma - Aje leke dekhAdekhImAM paDIne raMganuM mahattva bhUlI gayA che ane game te raMganAM vacce paheravA lAgyAM che, temAM kALA raMgano paNa samAveza thAya che. paraMtu tenI asara zarIra tathA mana para bUrI thAya che, eTale ke tAmasika bhAve vadhe che ane te kRSNalezyA sudhI jaI pahoMce che. pachI "duniyAnuM game te thAya, mane sukha maLavuM joIe" evI nikRSTa bhAvanA aMtaramAM jAge, emAM navAI zuM? tAtparya ke ArAdhake A vakhate zveta vastronAja upayoga karavo joIe.. bhajana paNa veta vastuonuM ja karavuM, eno artha e che ke e vakhate mAtra kSIra athavA dUdha bhAta ja levAM, paNa ghauM-caNA-maga-maTha-aDada-vAla-masura vagereno upayoga kare nahi. Ane vizeSa artha e paNa che ke A vakhate zAka, dALa, athANAM, pApaDa, caTaNI vagerene upaga karavo nahi. AgaLa jyAre dUdha-bhAta levAne pracAra vadhAre hatuM, tyAre A vastu sahelI lAgatI, paNa hAlanA pharasANiyA jamAnAmAM A vastu keTalAkane kaThina lAge, e svAbhAvika che. paraMtu manane majabUta karavAthI kSIra ke dUdha-bhAta upara barAbara rahI zakAya che ane e rIte rahevAnI taiyArI avazya rAkhavI joIe. anyathA A prakAranI ArAdhanA thavI muzkela che. 10
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 hoMkArakalpataru vaLI A vakhate hoMkAranuM je dhyAna dharavAnuM che, te veta raMge zubha bhAvanApUrvaka dharavAnuM che ane e vakhate je japamALAno upayoga karavAmAM Ave, te to raMganI eTale sphaTIkanI, cAMdInA maNakAnI ke veta rezama athavA veta sUtarAu pArAnI rAkhavAnI che. plAsTIkanI mALAne Aje pracAra vadhI rahyo che, paNa A kArya mATe teno upayoga kara nahi, kAraNa ke e zAstrasaMmata nathI. - japanAM bIjAM aMgamAM Asanane vicAra mukhya che. te paNa vena UnanuM rAkhavuM. sutarAu Asana ApaNe tyAM sAmAyika-pratikamaNa AdimAM vaparAtuM nathI, tema AmAM paNa vAparavuM nahi. A japa karavA mATe cUnAthI dhoLIne veta-svaccha banAvyuM hoya tevA gharane ke sthAnane upayoga kare ane te mATe zukala pakSane koI paNa zubha divasa cusaMda kare. jeo A rIte hoMkArane eka lAkha japa kare che, tene hoMkAra siddha thAya che ane te suMdara phaLa ApavA lAge che. te kevAM kevAM phaLa Ape che? tenuM varNana kalpakAra AgAmI deDha gAthAmAM A rIte kare che? vipadrogahatiM zAnti, lakSmIsaubhAgyameva ca // 12 // bandhamokSaM ca kAnti ca, kramAt kAvyaM navaM tthaa| purakSobhaM sabhAkSobhamAjJaizvaryamabhaGgaram // 13 //
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIM kAraka95 147 vikTroniM-vipatti ane rogane nAza. ahIM hRti zabda hAni ke nAzanA arthamAM che. zAnti-zAMti. sTa-lakSamI. tamAcaM-saubhAgya. -ane vaLI. vizvamAM baMdhanamAMthI mukti vAjiMta-kAMti. --ane. mAkamathI, kama pramANe. navaM ciM-navIna kAvya racavAnI zakti. tathA-te pramANe, ane. purakSemiM-purakSebha, AkhA nagarane kSobha pamADe te. samakSomasabhAkSobha, AkhI sabhAne kSobha pamADavI te. mAruM vana bhAMge tevuM, cirakAlIna AjJAnuM ezvarya. ahIM noti-pAme che, evuM kriyApada adhyAhArathI levAnuM che. bhAvArtha-je upara jaNAvelI vidhie hoMkAranI ArAdhanA kare che, tenI saghaLI vipattione nAza thAya che, tene saghaLA rogonuM zamana thAya che, tene bAhya-atyaMtara zAMti maLe che, Icchita lakSmInI prApti thAya che, saubhAgya sAMpaDe che, baMdhanamAMthI mukti prApta thAya che, tenI kAMti vadhe che, tenAmAM kramazaH navIna kAvya karavAnI zakti Ave che, tathA te purakSobha ane sabhAkSobha karI zake che, temaja tene cirakAlIna AjJAnuM aizvarya prApta thAya che. A phala jevuMtevuM nathI. anya zabdomAM kahIe te ghaNuM moTuM che. vividha prakAranI vipattio AvatAM manuSyanuM mana kevuM muMjhAya che? gabharAya che? te ApaNA keIthI ajANyuM nathI, kAraNa ke ApaNe pote A saMsAramAM rahIne aneka prakAranI vipattione anubhava karela
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 hoMkArakalpata che. vaLI game tevI buddhi laDAvavA chatAM ane prayatno karavA chatAM ya ghaNIvAra e vipattio haThatI nathI ke macaka ApatI nathI. keTalIka vAra te evuM paNa bane che ke eka vipatti dUra na thAya, tyAM bIjI AvIne UbhI rahe che ane bIjI vipatti dUra na thAya, tyAM trIjI vipatti AvIne UbhI rahe che. ema vipattinI hAramALA cAle che ane te mAnavajIvanano sarva AnaMda lUMTI le che. A paristhitino khyAla rAkhavAthI vipattinAzane kharo mahimA samajI zakAze. roga paNa manuSyane jAlIma zatru che. te manuSyane satAve che, pIDA Ape che, duHkhI kare che, are ! herAna herAna karI mUke che. temAM keTalAka rogo te evA che ke je manuSyane bilakula cena paDavA de nahi. ane keTalAka rogo evA che ke je manuSyane lAMbA samaya sudhI kaSTa AkhyA ja kare tathA chevaTe prANa ane paisA baMne laIne ja chUTakAro kare. roga AvatAM manuSyanI dRSTi vidya-hakIma-DokaTara tarapha doDe che ane teo je davA Ape tathA anya upacAra batAve, te karavAmAM Ave che; Ama chatAM roga taddana maTatA nathI ane manuSya tenAthI pIDAyA ja kare che. A saMgomAM maMtrajapano Azraya le zuM che? je hI kAra jevA maMtrane Azraya levAmAM Ave te game te haThIle roga paNa maTI jAya che ane dardIne ArAma thAya che.
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIM kArakalpa 149 gheADA varSa pahelAM nAsikamAM eka mahAnubhAve hI kAranA japa karIne temAM siddhi meLavI hatI ane yAgya adhikArIo tenI sAdhanA karI zake, te mATe hI kAravidyAlaya nAmanI saMsthA kheAlI hatI. temAM keTalAka sAdhako taiyAra thayA hatA. teo hI kArama`trathI abhimaMtrita kareluM jaLa rAgIne amuka divasa ApatA ke tene rAga sArA thaI jatA. seAlApuramAM eka digambara jaina pADitane tyAM paNa ame AveA vyavahAra joyele che. teo rAja hI kArapaTTanI pUjA karatA ane tyArabAda jaLane abhimaMtrita karatA. tenA sevanathI ghaNAne sAruM' thaI jatuM. ame temane maLavA gayA, tyAre aneka hatI ene abhima'trita jaLa levA mATe tyAM AvelA joyA hatA. tAtpa ke ahIM hI kAranI ArAdhanAthI rAganA nAza thavAnI je vAta jaNAvI che, te yathArtha che ane Aje paNa te anubhavI zakAya evI che. hI kAranI ArAdhanAthI cittane paramazAMti maLe che, e paNa jevI tevI vAta nathI. dhana, dhAnya, vipula saMpatti, kuTuMba-parivAra, nAkara-cAkara badhuM hoya, paNa cittane zAMti na heAya, teA e zA kAmanuM? Aje amerikA jevA dezamAM dhana-sa`patti vipula che, paNa leAkeAnA cittane zAMti nathI. tyAM hajArA mANase cittabhrama ke unmAdanA rAgathI pIDAya che. duniyAnA koIpaNa deza karatAM mAnasika roganu' pramANa tyAM vadhAre che. amane peAtAne evA amerikana loko maLelA che ke jemanI pAse dhana
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 hIM kAkalpataru sapatti ghaNI hatI, paNa manane zAMti na hatI ane tethI tenI zeAdhamAM teo bhAratamAM AvyA hatA. A pathI cittazAMtinuM mahattva samajI zakAze. hoMkAranI A zaktino anubhava keTalAka aMze amane thayele che ane pATako dhAre te temane paNa thaI zake ema che. jayAre tamAruM mana koI paNa kAraNe ciMtAtura anI jAya ke viSAdaneA anubhava karavA lAge, tyAre tame adhuM cheDIne 'OMThThI namaH ' e maMtranA japa karavA lAgI jAe teA gheADI vAramAM ja mana zAMta thaI jaze ane pUvat prasannatA AvI jaze. A vakhate padmAsana ke sukhAsane besavu' joIe, kharaDA TaTTAra rAkhavA joIe ane japa ekAgra citta karavA joIe. ra hoMkAranA gheADA ja japathI Ave anubhava thatA hAya tA tenu' vidhisara anuSThAna karatAM parama zAMtinA anubhava kema na thAya ? e surajanAe vicArI levuM. hoMkAranI ArAdhanAthI lakSmI eTale dhana maLe che ane manuSyanA jIvana-vyavahAra sukha-rUpa cAle che. keTalAka ema mAne che ke matrathI vipattinA nAza thAya che, rAga maTe che ane zAMti maLe che, paNa lakSmI maLatI nathI, temaNe zrImAn jinaprabhasUrijInuM A vacana vicAravA jevu che. ahI' amane jagat zeThanI vAta yAda Ave che ke jemane eka jaina munie caMdrakalpanuM sAdhana Apyu hatuM.
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ ha kArakalpa 151 ane jenuM vidhisara anuSThAna karatAM temane kroDa rUpiyAnI saMpatti prApta thaI hatI. temanI A saMpattino khyAla e parathI AvI zakaze ke pezvAnA lazkare sAta divasa sudhI temanI havelImAM lUMTa calAvyA chatAM bIjA ja divase temane vyApAra-vyavahAra yathAvat cAlu thaI gayo hato ane tyAMthI daza-daza lAkhanI huMDIo lakhAI hatI. Aje to eTaluM dhana A dezamAM koInI pAse nathI. je maMtrArAdhanathI lamI maLatI na hoya te AvI ghaTanA zI rIte banI? caMdraka95 caMdrakalpa viSe amane keTalIka mAhitI maLI che. te pAThakonI jANa mATe ahIM rajU karIe chIe. tene mULa maMtra cheH zrI pharI ne meM jarjanahitAra sarvejnvllbhaay kSIravarNAya OM hI zrI candramUrtaye nmH|' teno vidhi e che ke prathama caMdramAnI rUpAnI mUti banAvavI ane tenuM vAhana sasaluM, tenI mati paNa rUpAnI banAvavI. caMdramAnA eka hAthamAM zaMkha, eka hAthamAM kamala, eka hAthamAM puSpanI mALA ane eka hAthamAM jhArI dhAraNa karAvavI. sasalA upara caMdramAne savAra karAvyA pachI somavAre pUrNimA hoya, te divasathI uparanA maMtrane japa zarU kara.
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara hoMkArakalpataru te pahelAM zrI gurudevanuM pUjana karavuM ane temanA mukhethI ja upale maMtra grahaNa kare tathA temanI anujJA laIne ja savA lAkha maMtra japavAne prAraMbha kare. cha mahinAmAM maMtrajapa pUrA karavA. - A vakhate veta vastra dhAraNa karavA, veta muktAphelanI mALA vaDe maMtrajapa kare, veta raMganI vastuenuM bhojana karavuM ane te sasalAne pitAne hAthe dUdhabhAta khavaDAvyA pachI ja karavuM. Ano artha e che ke A sAdhanA daramiyAna sAdhake eka sasaluM pitAnI pAse rAkhavuM, tenI sArasaMbhALa karavI ane tene upara jaNAvyuM tema dUdhabhAtanuM bhojana karAvavuM. - A maMtrajapa karatI vakhate pUrva dizA tarapha mukha rAkhIne besavuM ane brahmacarya pALavuM tathA jamIna para sUvuM. nidrA ochI karavI. A rIte cha mAsa sudhI caMdrakalpanI ArAdhanA karatAM caMdramA prasanna thaIne darzana Ape che ane te vakhate jenuM varadAna mAgavAmAM Ave, tenI prApti thAya che. jagat zeThe A vakhate lakSmI mAgelI, eTale temane lakSmI maLI ane temaNe rAjya dvAre yaza-kIti prApta karI. vaLI A caMdrakalpa karatAM sarvajanavallabha thavAya che. khAsa karIne strIonI prIti vizeSa pramANamAM sAMpaDe che. ahI hI kAranI ArAdhanAnA je niyama batAvyA che, te A caMdrakalpanA niyamone keTalA badhA maLatA che?
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIM kArakalpa 153 tAtparya ke tenAthI yatheccha lakSmInI prApti thAya che, e AkhatamAM kazI zakA rAkhavI nahi. ahIM saubhAgya zabdathI kulavatI svarUpavAna strI, putra-putrInA parivAra, nokara-cAkara, hATa-havelI, bAgaagIcA, tathA gADI-meTara vagere vAhananI samRddhi samajavAnI che. manuSya pAse dhana hoya, paNa kulavatI strI na maLe te tenA jIvanavyavahAra kharAkhara cAlatA nathI. vaLI te strI svarUpavAna na hoya te tenA manane saMtAya thatA nathI, eTale kulavatI svarUpavAna srInI prApti thavI, e saubhAgya gaNAya che. strIne kulavAna ceAgya pati maLavA, te tene mATe saubhAgya gaNAya che. je gRhasthanA gharamAM putra-putrInA parivAra heAtA nathI, te zUnya manAya che. tethI pati-patnI baMnenuM mana nArAja rahe che, eTale putra-putrInA parivAranI gaNanA saubhAgyamAM thAya che. te ja rIte rahevA mATe havelI eTale sArUM makAna hoya, vyApAra vagere mATe hATa eTale dukAne hAya, gharamAM nAkara-cAkara hAya, hAlanI paribhASAmAM kahIe te rasAIyA ane ghATI hAya, javA-AvavA mATe gheADAgADI, meATara vagere vAhunA hAya tathA Anad-pramAda mATe bAga-bagIcA heAya, tene samAveza paNa saubhAgyamAM ja thAya che. hI kAranI upayu kta ArAdhanA karavAthI AvuM saubhAgya sAMpaDe che.
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoMkAraka pataru have koI paNa kAraNasara manuSyane kha dhana prApta thayu hAya te| hoMkAranI ArAdhanAthI e aMdhana chUTI jAya che ane te svataMtratAthI harI-karI zake che. 154 priyakara rAjAnA caritramAM AvI ja eka ghaTanAnA ullekha Ave che. eka vAra ceArAe priya karane pakaDI lIdhe ane temanI amuka vAta na mAnavA mATe tene aDhIkhAnAmAM pUryAM ane tenA pagamAM heDa nAkhI. paraMtu priyaMkare ananya manathI uvasaggahara steAtra gaNavA mAMDayu ke cArAnA saradArane evA vicAra AvyA ke pelA vANiyAnA chekarAne pUrI mUkavAthI ze| lAbha thavAnA ? te dhamakIthI mAne evA nathI, mATe tenI sAthe mitratA karavI ane tenA pagamAMthI heDa kADhI nAkhI, khaMdIkhAnAmAMthI mukta karavAmAM AvyuM. AjanA yugamAM paNa AvA dAkhalAe mane che. eka gujarAtI bhAI ne kAraNasara raMgunanI jelamAM pUravAmAM AvyA hatA. tenA koI rIte chUTakAro thatA na hatA, paNa te aMge eka maMtrAnuSThAna thayuM ke tarata tene chUTakArA thai gayA. eTale hoMkAra jevA mahAmaMtranI ArAdhanA karatAM aMdhanamAMthI mukita maLe, e vAta sathA satya che. sAmAnya rIte zarIra nIrogI hoya ane mAthe jhAjhI phIkara na hAya tA manuSyanA zarIranI kAMti vadhe
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ hA~ kArakalpa 155 che; athavA te amuka prakAranAM teleAnu' mana karavAthI ke amuka prakAranAM rasAyaNAnu sevana karavAthI manuSyanA zarIranI kAMti vadhe che; paraMtu hI kAranI ArAdhanA te evI adbhuta che ke AvAM kAI paNa sAdhana vinA te manuSyanA zarIranI kAMti vadhArI de che ane tenA prabhAva anya manuSyA para bahu bhAre paDe che. vaLI hA~ kAranI uparyukata ArAdhanA karanAramAM kavitvazakti Ave che ane te krame krame navAM kAnyA banAvI zake che. A lAbha paNa jevA tevA na ja gaNAya! kavitvazakita e manuSyanI eka evI zakita che ke jenA vaDe hajArA-lAkhA manuSyanuM peAtAnA tarapha AkaSa Nu karI zake che ane sAhityakSetre cirajIvI anI zake che. Aje ApaNe zrI siddhasenasUri, zrI haribhadrasUri, zrI mAnatu MgasUri tathA kavi kAlidAsa, kavi dhanapALa, kavi khANu vagerene zA mATe yAda karIe chIe ? temaNe suMdara kAvyeA racyAM, eTalA ja mATe ne ? hoMkAranI ArAdhanAthI vyaktitvanA vikAsa pazu ghaNA prakhaLa thAya che ane tenA pariNAme samasta nagarane ke samasta sabhAjanAne kSeAbha pamADavA hAya teA pamADI zakAya che. anya zabdomAM kahIe te e jyAM jAya, tyAM enu' varcasva paDe che. vizeSamAM tenI AjJAnuM pAlana arAkhara thAya che ane
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 hIM kArakalpataru kAi tene teADavAnI ke oLaMgavAnI hiMmata karI zakatuM nathI. eTale ke tenI AjJAnuM aizvarya lAMbe vakhata TakI rahe che ane tene eka rAjA-mahArAjA jeve! meAbhe prApta thaI jAya che. hoMkAranI ArAdhanA karavA mATe dhyAnanI je prakriyA karavAnI che, tene prAraMbha pUjA ane japathI thAya che. hoMkAranA paTTanuM pUjana karatI vakhate cittane ekAgra rAkhavAnu hoya che tathA japa karatI vakhate A paTTa para dRSTine sthira karavAnI hAya che. A rIte ahIM je dhyAnanI prakriyA thAya che, tene 'sAlaana dhyAna' kahevAmAM Ave che, kAraNa ke temAM paTTanu AlaMbana heAya che. te pachI hA...kAranu mAtra mananI vRttie dhyAna dharavAnu hAya che, eTale ke mAnasapaTa para hoMkAranI AkRtine lAvavAnI hAya che ane temAM jUdA jUdA raMganI bhAvanA karavAnI hAya che, tene 'nirAlakhana dhyAna' kahevAmAM Ave che, kAraNa ke temAM paTTa ke evI bIjI koI sthUla vastunuM AlaMbana hAtu' nathI. have hoMkAranuM zvetavarNa nirAla bana dhyAna dharatAM kevu phaLa maLe che ? te kalpakAra caudamI gAthAmAM A pramANe kahe cheH kiM bahUktairnirAlambe, sitadhyAnaM karotyadaH / sarvapApakSaya puMsAM, nAtra kAryA vicAraNA // 14 //
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIkArakalpa 1pa7 ivadu kartA-vizeSa kahevAthI zuM ? -A, A hoMkAranuM. nirAa-AlaMbanarahita. sitadhyAnazvetavaNe karAtuM dhyAna puNAM-puruSanA, ArAdhakanAM. sarvapApakSa-sarva pApane kSaya. jota-kare che. tratra vicAraNA na kAryA-amArA A vidhAnamAM bIjo koI vicAra kare nahi, eTale ke tarka-vitarka kare nahi. bhAvArtha : vizeSa kahevAthI zuM ? hoMkAranuM zvetavaNe nirAlaMbana dhyAna dharatAM ArAdhakanA sarva pApone kSaya thAya che. A vastu niHsaMdeha che, eTale temAM anya kaI vicAra kare nahi. kalpakAra kahe che ke je viSaya cAlI rahyo che, tenuM vizeSa varNana karavA dhArIe te thaI zake ema che, paNa sujJajane eTalA varNanathI badhuM samajI jaze, eTale tene vadhAre vistAra karavAthI sayuM ! have ame ArAdhanAnA bIjA bhAga para AvIe chIe. temAM nirAlaMbana dhyAna mukhya che, eTale ke A dhyAna mAtra mananI vRttio karavAnuM che. A dhyAna aneka varSe thaI zake che, paNa temAM mahatva vetavarNanuM che. je hI kAranuM dhyAna veta vaNe dharavAmAM Ave to ArAdhakanA sarve pApone kSaya thaI jAya che, eTale ke te sarva pApathI rahita evo pavitra puruSa banI jAya che ane mahApuruSanI keTimAM virAje che.
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 hakArakalpataru e te pAThakonA khyAlamAM ja haze ke ApaNe AtmA mithyAtva, avirati, pramAda tathA kaSAyanA kAraNe anAdikAlathI aneka prakAranAM pApa-pApakarmo Acarato AvyuM che ane tene lIdhe pApakarmone mahAna saMcaya thayela che. hajI paNa e pApakarma AcarI ja rahe che. jyAM aDhAra pApasthAnakenuM ke temAMnAM amukanuM sevana cAlu hoya, tyAM sudhI pApakarma aTake zI rIte? jaina zAstromAM aDhAra pApathAnake A rIte varNa vAyelAM che.* paheluM prANAtipAta - jIvahiMsA. bIjuM mRSAvAda - asatya vacanavyavahAra. trIjuM adattAdAna - cerI, rAjyadaMDa upaje tevAM kAryo. cothuM maithuna - viSayabhega. pAMcamuM parigraha - dhana-saMpati vagere para mUrchA. chaDuM kodha - gusso, roSanI lAgaNa. sAtamuM mAna - abhimAna, mada. AThamuM mAyA - kapaTa. * A pApasthAnakenAM vistRta varNana mATe ame "pApano pravAha" nAmanuM eka pustaka lakheluM che ane te dhamadha graMthamALAnA caudamA maNakA tarIke prasiddha thayeluM che. te pAThakee eka vAra avazya avalokI levuM.
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ hrIMkArakapa 159 navamuM lebha - tRSNa. dazamuM rAga - mamatA, meha. agiyAramuM Sa - ghaNuM. bAramuM kalaha - kaleza, kaMkAsa, jhaghaDo kare te. teramuM abhyAkhyAna - koI para ALa mUkavuM te. caudamuM pazunya - cADI khAvI te. paMdaramuM rati-arati - harSa ane zeka. seLayuM para-parivAda - niMdA, bIjAnuM ghasAtuM bAlavuM te. sattaramuM mAyA-mRSAvAda- jemAM kapaTa ane jUTha baMne sAmela hoya te, kAvataruM karavuM te. aDhAramuM mithyAtvazalya- satyane asatya mAnavuM, asatyane satya mAnavuM ke satya ane asatya baMnene sarakhAM mAnavAM te. AmAMthI ApaNe keTalAM pApasthAnakanuM keTalA pramANamAM sevana karIe chIe? te svayaM vicArI levuM, jethI amArA uparyukta kathananuM tAtparya samajAze. sarva pApakarmono kSaya kare hAya-nAza kare hoya te sahuthI pahelAM prAyazcitta levuM joIe ane mana-vacana
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 hoM'kArakalpataru kAyAnA saMyama keLavavA joIe. paraMtu hI...kAranuM zveta vaNe dhyAna dharatAM sarva pApeAnA satvara nAza thaI jAya. che, e tenuM kevu utkRSTa suMdara phaLa ! jainazAstromAM kahyu` che ke karmAM iMdhaNa samAna che ane dhyAna agni samAna che. jyAre dhyAnanA agni prajavalita thAya che, tyAre kroDA bhavanAM pApakarmAnA kSaNamAM nAza thaI jAya che, eTale ke e karya AtmAthI chUTA paDI jAya che ane AtmA peAtAnA zuddha svarUpe prakAzavA lAge che.' ahIM e paNa spaSTa karI daIe ke hI kAranu dhyAna e vAstavamAM pacaparameSThI ke cAvIza tIthaMkarAnu ja dhyAna che, eTale tenuM AvuM utkRSTa suMdara pariNAma Ave, emAM kaMI Azcaya nathI. ahIM amane jainamahiSa enAM e vacanA yAda Ave che ke tame jenuM dhyAna dharazeA, tenA jevA thazeA. IyaLa bhramarInuM dhyAna dharatAM dharatAM bhramarI anI jAya che, tema tame paramAtmAnuM dhyAna dharatAM raheze| tA eka kALe paramAtmA banI jaze.' cAdI mAyanA carca, siddhimati tAdazI' e vacane A hakIkatanu N samarthana karanArAM che; ane * As a man thlnketh so he''is' e ukti paNa A mahAna satyanI puSTi karanArI che. : koIpaNa maMtra ke maMtrAkSaranuM dhyAna dharavu' hAya te prAraMbhika avasthAmAM tenI AkRti mAnasapaTa para 'kita
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kArakalpa 161 karavI paDe che ane temAM koIpaNa raMganI bhAvanA karavI paDe che. jyAM AkRti AvI ke raMga paNa AvavAnA ja. te vinA enuM citra mAnasapaTa para kharAkhara uThavAnuM nahi. paraMtu AvI AkRti ane raga mAnasapaTamAM tyAre ja kharAkhara uThe che ke jyAre cittanI vRttie ghaNI zAMta ane sthira hAya che. jo e vRttiomAM vizeSa ca'caLatA hAya tA AkRti ke raMga kharAkhara uDI zakatA nathI, eTale karavA dhArelu dhyAna thaI zakatuM nathI ane e rIte dhyAna dharavAmAM niSphaLatA maLe che. AjanI sahuthI meATI phariyAda ja e che ke amAruM mana jarAye sthira nathI, te dhajAnI pUMchaDInI jema ke kuMjaranA kAnanI jema capaLa anIne pharyA ja kare che, eTale ke eka viSaya parathI bIjA viSaya para ane bIjA viSaya parathI trIjA viSaya para doDI jAya che. tethI ame eka mALA paNa kharAkhara gaNI zakatA nathI. A phariyAdane aMta lAvavA mATe manane sthira karavAnI kalA zIkhI levI joI e ke je ApaNane yAgazAstra bahu sArI rIte zIkhave che. jee yogazAstranuM adhyayana karI zake tema nathI, temanA mArgadarzana mATe ahI keTalAka niyame darzAvavAmAM Ave che : (1) sAMsArika vAsanAe ochI karavI. A vAsanAenI tIvratAne lIdhe ja mana ghaNuM caMcaLa rahe che. 11
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1dara hoMkArakalpataru (2) bane teTale satsaMga kare. sadUgraMthanuM vAMcana e paNa eka prakArane satsaMga che. * (3) brahmacaryanuM pAlana karavuM. (4) bane teTalI tapazcaryA karavI. (5) koI joDe carcA ke vAdavivAdamAM utaravuM nahi, gappAM mAravAM nahi ke kuthalImAM paDavuM nahi. (6) bane teTaluM mauna dhAraNa karavuM. (7) ekAMta pasaMda karavI. (8) ISTamaMtrano japa karyA ja kare. (9) jyAre dhyAna karavA besavuM hoya tyAre padmAsana ke sukhAsane besavuM, baraDo TaTTAra rAkhavo ane haDapacI jarA nIcI rAkhI netrone ardhA DhaLelAM rAkhavAM. (10) A vakhate haTha bIDelA rAkhavA, paNa dAMta khullA rAkhavA ane jIbhanuM TeravuM aMdara vALI tene tALave aDADI devI. AthI mananI caMcaLatA ghaNuM ja ochI thaI jaze. ane dhyAna jAmavA lAgaze. A upAye anubhUta che, tethI ja ahIM rajU karavAmAM AvyA che.
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 163 hIkArakalpa have anya raMgoe hoMkAranuM dhyAna dharatAM kevuM pariNAma Ave che, te darzAvavA kalpakAra paMdaramI tathA soLamI gAthA A pramANe kahe cheH mohAkRSTivazAkSobhamitthaM raktaH karotyayam / pItaH stambhaM riporvaktravandhaM samyak karotyayam // 15 // nIlo vidveSaNaM caivoccATTanaM tu prayogataH / kRSNavarNI gurukyiAdaramatyuvidhAyakaH // 16 // rUghaM-A pramANe. guraH vAkya-gurunA vacanane Adara karatAM.cam -A. ra-raktavarNa, raktavarNanuM hrIMkAranuM dhyAna. mohadivAlomaM-mehana, AkarSaNa, vazIkaraNa ane AkSebhakamane. rati-kare che. 3 camuM-A. pitA-pItavarNa, pILAraMganuM hoMkAranuM dhyAna. stabhaM-staMbhanakarma. ripoH vagrAndha-zatrunA mukhanuM baMdhana. saca-sArI rIte. rottikare che. ra-ane prota-pragathI. nara-nIlavarNa, nIlavarNanuM hI kAranuM dhyAna. vizaLa vidveSaNa. vaM-e pramANe vATanaM-uccATana. tu-paNa ahIM joti pada adhyAhArathI levAnuM che. ane kRwva-kRSNavarNa, kRSNavaNe karAtuM hakAranuM dhyAna. mRtyuvidhA mRtyu karanAruM thAya che. | bhAvArtha-je gurunA vacana anusAra hI kAranuM dhyAna raktavaNe karavAmAM Ave to te mehana, AkarSaNa, vazIkaraNa tathA AkSebhaNa kare che; pItavaNe karavAmAM Ave te staMbhana kare che tathA zatrunuM mukha baMdha kare che;
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 hoMkAraka95taru nIlavaNe karavAmAM Ave te vidveSaNa ane uccATana kare che; tathA kRSNavarNa karavAmAM Ave te zatrunuM maraNa nIpajAve che. pUrve trIjI gAthAmAM kalpakAre kaheluM che ke kaI viziSTa kArya utpanna thAya tyAre judA judA vaNe karAtuM hIM kAranuM dhyAna zubha ke azubha jevuM pariNAma lAvavuM hoya tevuM lAvI zake che. vaLI temaNe e paNa kahyuM ja che ke jenuM mana SaTrakama sAdhavAmAM utsAhita che, teNe prathama hI kAramaMtra (3% namaH) ne eka lAkha japa karI levuM joIe. have teo A viSayanI vadhAre spaSTatA karatAM jaNAve che ke jemane AkarSaNa, mehana, vazIkaraNa tathA AkSebhaNakama siddha karavuM hoya, teNe raktavarNathI hI kAranuM dhyAna dharavuM joIe, paNa A dhyAna ArAdhake pitAnI IcchAthI ThIka lAge tema dharavAnuM nathI. e gurunA vacana anusAra dharavAnuM che, eTale ke gurue paraMparAgata je vidhi batAvyo hoya, te pramANe dharavAnuM che. raktavaNe hI kAranuM dhyAna dharavAne sAmAnya vidhi e che ke ArAdhake lAla vastro dhAraNa karavAM, Asana paNa lAla UnanuM rAkhavuM, mALA paNa lAla raMganI eTale pravAlanI ke raktacaMdana AdinI rAkhavI ane hI kAranA paTTanuM pUjana paNa raktavarNanA puSpothI ja karavuM, eTale ke temAM jAsuda (ratanajayota) ke lAla kareNane upayoga kara. vaLI rAkamAM paNa lAla vastune vizeSa upaga
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIkArakalpa 165 kare, eTale ghauMnI vAnIo vizeSa vAparavI. vaLI hIkArapaTTa AgaLa je bAjoTha mUkavAmAM Ave, tene lAla vastrathI AcchAdita karo. nivedya Adi tenA paraja mUkavuM. tyAra pachI raktavaNe hI degkAranA nirAlaMbana dhyAna dharavAno prAraMbha karavo. A dhyAna jeTaluM prabala haze, teTalI kArya siddhi vadhAre sArI ane vadhAre jhaDapathI thaze. AvuM dhyAna dharyA pachI AkarSaNane lagatA maMtrano 108 japa karavAmAM Ave to AkarSaNa thAya che, mohanane lagatA maMtrane 108 japa karavAmAM Ave to mehana thAya che, vazIkaraNane lagatA maMtrane 108 japa karavAmAM Ave to vazIkaraNa thAya che ane AkSobhane lagato maMtra 108 vAra balavAmAM Ave to AkSobha thAya che. A maMtra gurugamathI yogya adhikArIne apAya che. dUra rahelI koIpaNa vastune ApaNA tarapha AkarSavI ke nirdiSTa sthAna tarapha AkarSavI, te AkarSaNa karma kahevAya che. A karmathI so gAu ke tethI adhika dUra rahelA manuSyanuM paNa AkarSaNa karI zakAya che. AkarSaNane maMtra bhaNavA mAMDe ke tenA dilamAM evI asara thAya che ke "cAla, huM hamaNuM ja amuka sthaLe jAuM. tyAM javAnI mAre jarUra che." ane te tyAMthI zIghra prasthAna kare che. | sarpa amuka dUra rahelo hoya to tenuM AkarSaNa paNa A karmathI karI zakAya che ane amuka sthAnamAM avazya AvI jAya che. janmejaya rAjAe yajJa karyo, tyAre tAMtrikoe
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 hIM kArakalpataru AkaSa NukanA prayoga karavAthI sapanA jhuMDanA jhuMDa yajJa sthaLe kheMcAI AvyA hatA. A hakIkata hiMdu purANeAmAM spaSTAkSare jaNAvelI che. vaLI matrazAstramAM evAM va nA paNa maLI Ave che ke AkaSa Nuka nA prayAga karatAM ja amuka vyakti palaga sahita peAtAnA sthAnethI uDIne nirdiSTa karelA sthAne AvI gaI hAya. AvA kaI matravAdIe Aje che ke nahi ? te ame jANatA nathI, paNa ghaNe dUra rahelI vastunu` kSaNamAtramAM AkaSa Na karIne peAtAnA sthAne lAvanArA ma`travAdIone ame najare nihALyA che ane temanI e zaktine dhanyavAda ApelA che. X meAhana kathI puruSane ke strIne mAhita karI zakAya che tathA puruSa ke strInA samUhane paNa mAhita karI zakAya che. vaLI rAjyasabhAne tathA rAjAne paNa meAhita karavAnA khAsa prayAgeA che. te ja rIte baLada, gheADA, kUtarA, bilADI vagere pazuone paNa mAhita karI zakAya che. ane tene amuka rIte upayAga karI zakAya che. tenA keTalAka dAkhalAe amArA jovAmAM AvyA che. koI paNa strI ke puruSa saMpUrNa paNe ApaNA kabajAmAM AvI jAya ane ApaNe kahIe teTalu' ja kare, tene vazI x AkarSaNukama tathA tenA tAMtrika prayAga mATe jIe-maMtradivAkara-prakaraNa ekavIzamu . + meAhanakama tathA tenA tAMtrika prayAgA mATe jue-matra divAkara-prakaraNa AvIzamu.
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIkArakapa 167 karaNa kahevAmAM Ave che. sAdhupuruSo tathA dharmopadezaka pitAnA cAritrabaLathI tathA vANInA prabhAvathI hajAre lekonA mana para bhAre prabhAva pADI zake che, tene paNa eka jAtanuM vazIkaraNa ja kahI zakAya, paNa te tAMtrika vazIkaraNa nathI; AtmazaktinuM vazIkaraNa che, athavA te AdhyAtmika vazIkaraNa che.* koI manuSya ke pazumAM ekadama kSe utpanna kare, tene AkSebha kahevAya che. dAkhalA tarIke mAtara gAmamAM devIne balidAna ApavA mATe eka pADo lAvavAmAM Avyo ane tene majabUta baMdhane bAMdhavAmAM Avyo. zrAvaka- samudAye A pADAnuM balidAna na ApavA lAgatAvaLagatAene ghaNuM samajAvyuM. paNa teo mAnyA nahi. temane bhaya hato ke je A rIte devIne balidAna nahi ApIe to ApaNe tenuM kareluM anuSThAna niSphaLa jaze ane tenA kepanA bhoga banIzuM. eja vakhate tyAM zrImAna mehanalAlajI mahArAja virAjatA hatA ke jeo yoga ane maMtramAM vizArada hatA. temane zrAvakasaMghe A bAbatamAM kaMI paNa karavAnI vinaMti karI, eTale temaNe tene svIkAra karyo ane keTaleka vAsa + vazIkaraNakarma tathA tene lagatA tAMtrika prayogo mATe juo -saMtradivAkara-prakaraNa trevIzakuM.
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 kArakalpataru kSepa maMtrI ApyA. vAsakSepa koI paNa rIte pADAnA zarIra para nAkhavA, e temanI sUcanA hatI, eTale zrAvakeAe pADAnI najIka jaIne e vAsakSepa tenA zarIra para nAkhyo. e ja kSaNe e pADAmAM evuM jora AvI gayuM ke kUdAkUda karavA lAgyA ane gheADI ja vAramAM baMdhanA tADIne tyAMthI nAsI gayA. keAnI tAkAta che ke A rIte chaTakelA pADAne pakaDI zake ? tyAra pachI pUjya munizrInA upadezathI e gAmamAM devIne apAtu mUMgA pazuonu alidAna kAyamane mATe baMdha thaI gayuM. mAnavasamUha ke gAma yA nagaramAM khaLabhaLATa macI jAya, e paNa kSobhanI kriyA che. hA...kAranu pItavarNe dhyAna dharavuM hAya tA vastra, Asana, mALA vagere pItavarNanA eTale . pILA raMganA rAkhavAmAM Ave che ane bheAjanamAM paNa pILI vastuonA upayoga vizeSa karavAmAM Ave che. A pItavarNa nA dhyAnathI mukhyatve staMbhanakama siddha thAya che ane lakSmI jhaDapathI AvavA lAge che. jenAthI gatinA rAdha thAya, tene staMbhana kahevAmAM Ave che. dAkhalA tarIke eka manuSya hRSTapuSTa hAya ane ghaNuM kAma karavAnI zakti dharAvatA hoya, paNa tenA para sta MbhananA prayAga thAya teA tenA hAtha-paga hAlatAM aTakI jAya che, eTalu ja nahi paNa save aMgeA akaDAi jAya
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kArakalpa 169 che ane te kaI paNa kAyara karI zakatA nathI. jevI hAlatamAM tenA para sta MbhanaprayAga thayA hAya, tevI ja hAlatamAM te rahI jAya che. koI praca'Da zatrunA humaleA aTakAvavA hoya tyAre A prayAga upayAgI thaI paDe che. jyAM samasta zarIranuM stabhana thaI zake che, tyAM mukhasta'bhana eTale ke khelatAM adha thaI javuM, e zI meATI vAta che ? vaLI pravAsamAM hAthI, si'ha, vAgha ke anya ja galI prANIe sAmA maLe ane dhasI AvavAnA saMbhava hAya, tyAre paNa A prayAga karavAmAM Ave che. tethI te te prANIonu staMbhana thAya che ane jIvaleNa humalAmAMthI acI zakAya che. sApane mATe paNa emaja samajavuM. te game teTalA jorathI dhasyA AvatA hoya te paNa staMbhanaprayAgathI aTakI jAya che ane peAtAnA sthAnethI bilakula cAlI zakatA nathI. vaLI te kuMDALu vaLIne paDayA hAya ane sta bhanaprayAga thAya te e ja hAlatamAM rahe che, pachI sIdheA thaI zakatA nathI. vaLI tenA mukhanu staMbhana paNa e ja rIte thAya che, eTale te peAtAnu mADhuM ughADI zakatA nathI ane peAtAnA-jherI kraMza khIjAne mArI zakatA nathI. paraMtu manuSya tathA bIjA badhA prANIone staMbhananI asaramAMthI
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 hIM kArakalpataru maMtradvArA mukta karavAmAM Ave ke teo peAtAnI svAbhAvika gati karavAne zaktimAna thAya che.x hI kAranuM nIlavaNe dhyAna dharavuM heAya te vastra, Asana, mALA badhAM nIla vanAM rAkhavA paDe che ane bheAjanamAM paNa tene anurUpa pheraphAra karavA paDe che. A dhyAnanA pariNAme vidveSaNakama tathA uccATana karyuM siddha thai zake che, eTale ke be athavA vadhAre mitrAnI vacce kuTa paDAvavI hAya ane temanuM baLa tADavuM hoya teA tADI zakAya che, tathA koI vyaktine tenA sthAnethI bhraSTa karIne dUra bhagADavI hAya tA bhagADI zakAya che. sAgA paratve A prakAranA prayAgA karavAmAM Ave che. jyAre koI mANasA sagaThana karIne dhama para ke dharmanAM sthAna para humaleA karatA hAya, te temanuM saMgaThana tADavuM jarUrI ane che ane te vakhate A prayAga upayegI thaI paDe che. jo ke zatrupakSa ekaThA thai gayA hoya ane ApaNA gAma, nagara ke deza para humalA kare evI sthiti pedA thai hoya, te vakhate A prayAga ghaNu kAma Ape che ane tenAthI sahune lAbha thAya che. hokAranuM dhyAna kRSNavarNe dharavuM hoya te vastro kALAM paheravAM paDe che, Asana paNa kALuM vAparavuM paDe x staMbhanane lagatA keTalAka prayogA mATe jIe-matraviAkar- prakaraNa sattaram.
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIkArakapa 171. che ane mALA paNa kALA maNakAnI ja pheravavI paDe che. vaLI e vakhate bhajana paNa tene anurUpa ja levuM paDe che. A dhyAnanA pariNAme mAraNakarma siddha thAya che, eTale ke je vyaktinuM maraNa nIpajAvavA dhAryuM hoya tenuM maraNa nIpaje che. A prayoga e ghaNe ugra prayoga che, kAraNa ke A jagatanA sarva jIvone pitAnuM jIvana vahAluM che, maravuM koIne gamatuM nathI. eTale prANahAnine prasaMga AvatAM sahune ghaNuM duHkha thAya che, ema jANune sujJa puruSa bane tyAM sudhI A prayogano Azraya letA nathI. je bIjA upAye kAma thatuM hoya, te e upAya ajamAve che. paraMtu saMgha, samudAya, dharma ke rASTranA hitane prazna UbhuM thAya ane te sAmAnya upAyathI ukale te na hoya, tyAre A upAya ajamAvavAnuM temane Avazyaka thaI paDe che. karmanI bAbatamAM bIjI paNa keTalIka vastuo dhyAnamAM rAkhavA jevI che. te nIcenA yaMtrathI samajI zakAze.
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAla / dIpanAdi-prakAra-yantra kAryanAma | vazIkaraNa stambhana AkarSaNa zAntika | pauSTika mAraNa vidveSaNa | uccATana | pUrvAhna pUrvAhna | pUrvAhna | ardharAtri prabhAta sAyaMkAla madhyAhUna | aparAhUna Rtu vasanta | vasanta / vasanta | hemanta zizira zarad grISma varSoM hasta vAmahasta / dakSiNa / dakSiNa | dakSiNa | dakSiNa dakSiNa | dakSiNa / dakSiNa aMguli anAmikA tarjanI kaniSThA madhyamA | madhyamA / tarjanI tarjanI tarjanI mudrA | sarojamudrA zaMkhamudrA aMkuzamudrA | jhAnamudrA | jhAnamudrA vajrAsana pravAla pravAla Asana svastikA- vajrAsana daNDAsana padmAsana padmAsana mudrAsana kukkuTAsana kukkuTAsana sana dhyAnavarNa rakta aruNa candrakAnta | kRSNa / dhUmra / dhUmra tattvadhyAna jala pRthvI agni jala | pRthvI vyoma vAyu | vAyu mAlA pravAla suvarNa | pravAla | sphaTika | muktAmaNi | putrajI- putrajIvanI putrajIvanI vanI pallava vaSaTra ghe ghe | vauSaT svAhA / svAhA | gha gha / phaT mukha | pUrva / dakSiNa / pazcima / naiRtya / IzAna / Agneya / vAyavya pIta
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ jANa karyuM che: hoMkArakalpa 173 te vividha vaNe hI kAranuM dhyAna dharatAM kevI phalaprApti thAya che ? te jaNAvyA pachI have kalpakAra e dhyAna kevI rIte, kayAM dharavuM joIe ? te darzAvavA sattaramI gAthA A pramANe kahe cheH bhuvormadhye tu sAdhyasya cintanIyo guruH kramAt / gRhItasya ca candrasyAkRSTayA prANaprayogataH // 17 // sAdhyaya--sAdhavA yogya evA. 2-ane. pRhItara- grahaNa karAyelA evA. vaya-cadra svaranA. jAjhudAAkarSaNa vaDe. prAyoti -prANAyAma karIne. avo maLebe bhamaranI vacce. mAta-kamathI. gurA-moTo e hIkAra. cittanIH-ciMtavavo joIe. | bhAvArtha : sAdhavA gya evA ane grahaNa karAyelA evA caMdrasvaranA AkarSaNa vaDe prANAyAmanI kriyA karIne be bhramaronI vacce hI kArane anukrame meTo ne mATe ciMtavavo. dhyAnasiddhine prANAyAmanI kriyA sAthe ghaNo saMbaMdha che, tethI ja yegazAstra tathA maMtrazAstra baMnemAM prANAyAmane mahattva apAyeluM che. prANAyAma eTale prANane-zvAsane AyAma kare, arthAt zvAsa pitAnI je rItie cAle che, tene kama badalIne pUraka, kuMbhaka tathA recakanI kiyA vaDe tenuM niyaMtraNa karavuM. A rIte zvAsozvAsanuM niyaMtraNa thatAM aneka prakAranA roga maTe che tathA cittane sthira thavAnI bhUmikA prApta thAya che.
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 ho kArakalpataru AvazyakaniyuktimAM eka evA ullekha Ave che kAraNa ke tethI keTalIka A parathI keTalAka ema dhame prANAyAma upara khAsa bhAra ApyA mAnyatA sudhAravA jevI che. ke zvAsanuM' rU.dhana karavu' nahi, vakhata sagha maraNu nIpaje che. mAne che ke jaina nathI; paraMtu A je sAdhakeA guru pAsethI prANAyAmanuM svarUpa jANyA vinA zvAsarU dhananI kriyA karavA lAgI jAya che, temAM upara jaNAvyuM tevuM pariNAma AvavAnA sa'bhava kharA, paNa guru pAsethI tenuM mAgadazana meLavIne temanI nizrAe jo A kriyA karavAmAM Ave te temAM AvI koI dahezata rahetI nathI. eTale uparyukata kathananeA artha ema ja samajaveA joie ke gurunI pAsethI zikSaNa meLavyA vinA zvAsanuM rUMdhana karavuM nahi, kAraNa ke tethI keTalIka vakhata sagha maraNa nIpaje che.' jo jainadhame prANAyAmanI kriyAne mAnya rAkhI na hAya tA caturda zapUrvadhara zrI bhadrakhAtusvAmI mahAprANa dhyAnanI sAdhanA mATe nepALanI taLeTImAM jaIne rahe zA mATe ? vaLI AvazyakaniyukitanI hAribhadrIyATIkAmAM pR. 722 para AcAya puSpabhUtie paNa A dhyAnanA prayoga karyAnI hakIkata noMdhAyelI che. vizeSamAM kalikAlasarvaijJa zrI hemaca'drAcArya' ceAgazAsramAM prANAyAmanu varNana karelu che ane tenu' mahattva svIkArelu' che. te ja rIte zrI siMhatilakasUrijI jevA mahAna maMtravizArade paNa maMtrIna
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIbhakArakapa 175 ArAdhanAmAM prANAyAmanI prakriyAo batAvI che ane zrI jinaprabhasUri jevA jinazAsananA zaNagAra paNa dhyAnasiddhiparatve prANAyAmanI prakriyA para bhAra mUkI rahyA che, eTale jainadharmo paNa gasiddhi-maMtrasiddhi mATe prANAyAmane svIkAra kare che ane ArAdhakee tene vidhi anusAra prayoga karavAno che. kalpakAra kahe che ke hI kAranA dhyAnanI siddhi mATe caMdrasvara sAdhavA jevo che. te sAdhIne arthAt grahaNa karIne tenA vaDe zvAsanuM AkarSaNa karavuM, eTale ke pUraka karo ane e rIte prANAyAmamAM pUrakapUrvaka kuMbhaka karavAno hoya che, eTale pUraka vaDe je zvAsa grahaNa karyo hoya tenekuMbha jaLane dhAraNa kare tema-keTalAka samaya sudhI dhArI rAkhavA hoya che ane tyAra pachI tenuM recana karavAnuM hoya che, eTale ke tene dhIme dhIme bahAra kADhI nAkhavAne hoya che. AvI kiyA dhyAnasiddhinA prAraMbhamAM pAMca-cha vakhata karavAnI hoya che ane pachI dhIme dhIme tene kama vadhArIne anukrame soLa prANAyAma sudhI pahoMcavAnuM hoya che. A rIte prANAyAmanI kiyA karyA pachI ArAdhake be bhramaranI vacce hI kAranuM ciMtavana karavAnuM che. temAM je vaNe hI kAranuM dhyAna karavuM hoya, te raMgane hIbakAra
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 hI kArakalpataru catavaveA joie ane krame krame tenu kada mATuM karavu joie. A rIte hI kAra jyAre ati meDhA thAya, tyAre tenA vaNunA AMdolanA cArebAju jorathI prasare che ane tenA prabhAva carAcara samasta sRSTi para paDe che. e rIte tenA vaDe AkarSINa, mAhana, vazIkaraNa Adi kamAM siddha thAya che. jee 'DalinI zaktimAM mAne che, teo mukhyatve SacakranuM vidhAna kare che. te vidhAna anusAra be bhramarAnI vacce AjJAcakra Avelu che ane temAM sAdhyanu dhyAna dharatAM siddhi ghaNI jhaDapathI thAya che, ema emanuM mAnavuM che. jaina sAdhakonA abhiprAya tenAthI bhinna nathI, eTale ke tenA jevA ja che ane tethI ja ahiM e bhramarAnI vacce dhyAna dharavAnuM jaNAvyu che. caMdrasvara, sUrya svara tathA pRthvI Adi pAMca tattvA aMge vizeSa jANavuM hoya, teNe svarAya saMbaMdhI jJAna meLavavu joI e. te mATe jaina--jainetara saMpradAyamAM keTalu ka sAhitya racAyeluM che, tenu avagAhana karavuM joI e tathA e viSayanA jANakArane maLIne tenuM rahasya laNI levuM joIe. svarAyamAM siddhi meLavanAra bhUta, vartamAna tathA bhaviSyanI vAtA bahu sArI rIte jANI zake che ane tethI ghaNA lAbha thAya che. amane AvI siddhi meLavanAra eka sAdhunA paricaya thayelA che. teNe amArA pUchelA khadhA
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kArakapa - 17 praznonA javAba barAbara ApyA hatA. ane tethI ame atyaMta prabhAvita thayA hatA. ahIM e paNa jaNAvI devuM joIe ke jema Aje maMtravizAradanI saMkhyA ghaNI alpa che, tema svarodayamAM siddhi meLavanAranI saMkhyA paNa ghaNI alpa che, tethI kaIka ja vAra evA puruSane bheTa thAya che. dhyAnano A vidhi batAvyA pachI temAM siddhi kevI rIte meLavavI? e kalpakAra aDhAramI gAthAmAM A pramANe kahe che: sAlambAccca nirAlamba, nirAlambAt parAzrayam / dhyAnaM dhyAyan vilomAcca, sAdhakaH siddhimAn bhvet||18|| savitu-sAlaMbana dhyAnamAMthI. nitrivaM- nirAlaMbana dhyAna para AvavuM. -ane nirAvA - nirAlaMbana dhyAnathI. upAzrayampa rAzraya dhyAna para AvavuM. ra-ane. viroma7-vilemakamathI. naM-dhyAnane. dhyAcana-dhyAto e. sAdha -sAdhaka, ArAdhaka. siddhimAna ma7-siddhivALo thAya che. bhAvArtha : sAlaMbana dhyAnamAMthI nirAlaMbana dhyAna para AvavuM ane nirAlaMbana dhyAnamAMthI parAzraya dhyAna para AvavuM. pachI vile makamathI dhyAna dharavuM, eTale ke parAzraya dhyAnamAMthI nirAlaMbana dhyAna para AvavuM ane nirAlaMbana dhyAna parathI sAlaMbana dhyAna para AvavuM. A rIte dhyAnane abhyAsa karanAra sAdhaka siddhi meLavI zake che. 1ra
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIM kArakalpataru vidyA-kalA Adi abhyAsathI siddha thAya che, tema dhyAna paNa abhyAsathI siddha thAya che. AnA atha ema samajavAnA ke dhyAna ekAeka siddha thaI zakatuM nathI, paNa prayatna karatAM karatAM keTalAka samaye siddha thAya che ane te mATe amuka kramane anusaravA paDe che. 178 je manuSya prayatna--prayAsa--puruSArtha karavA taiyAra nathI, tene dhyAnasiddhi thatI nathI. vaLI prayatna-prayAsapuruSA AdaryAM pachI khata rAkhavI paDe che ane mArgamAM je kaMI vighna Ave tene eLagI javA mATe dhIratA tathA vIratA keLavavI paDe che. tema ja A badhA samaya daramiyAna AtmazraddhAnA dIpa jalatA rAkhavA paDe che. jo temAM khAmI AvI teA prayatnaprayAsa-puruSAtha mAM mATu' gAmaDu' paDe che ane siddhi siddhinA ThekANe rahI jAya che. tAtparya ke jene dhyAnasiddhi karavI che, teNe A badhA guNeA keLavavA joie. kAI paNa abhyAsa krama vinA thatA nathI. vidyAbhyAsa karavA hoya te prathama bALapeAthInuM, pachI pahelI kakSAnu, pachI bIjI kakSAnu ema kramavAra zikSaNa levu paDe che ane te ja vidyAbhyAsamAM siddhi sAMpaDe che. dhyAnanA abhyAsanuM paNa Ama ja samajI levuM. tenA prArabha sAlakhanathI karavA, eTale ke prathama yaMtra, paTTa, mUti Adi sthUla vastunu' AlaMbana levu' ane
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIkArakalpa 179 tenA para mananI vRttione sthira karavI. jyAre mananI vRttio yatra-taMtra bhramaNa karatI baMdha thaI jAya che, tyAre ja te eka vastu para sthira thAya che, e bhUlavAnuM nathI. tame eka mUti sAme ekI Taze joI rahevAne tathA mananI vRttione temAM ja sthira rAkhavAno nirNaya kare ane juo ke temAM keTalA saphaLa thAo cho? hajI te pUrI eka mInITa paNa vyatIta thaI nahi hoya, tyAM bIje vicAra TapakI paDaze ane tamArI vRttione calAyamAna karI deze. tethI ja abhyAsanI AvazyaktA svIkAravAmAM AvI che. tame manane makkama rAkhe ane pharI paNa mUti sAme ekITaze joI rahe tathA cittavRttione sthira rAkhavAno prayatna karyA kare to keTalIka saphaLatA maLaze. A abhyAsa zarU karyA pachI tene niyamita cAlu rAkhave, paNa vacce khADe pADave nahi. ema karavAthI keTalAka divase mananI vRttione sthira karI zakAze ane sAlaMbana dhyAnamAM pragati thaze. A rIte jyAre sAlaMbana dhyAnamAM sArI evI pragati thAya, tyAre nirAlaMbana dhyAna zarU karavuM. emAM te mAtra mane vRttithI ja kAma levAnuM che, eTale mananI sthiti zAMta-sthira hovI joIe. je mana koI paNa kAraNe azAMta haze, vyagra haze, DahoLAyeluM haze, to A dhyAna jamavAnuM nahi.
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 hIkArakalpata ann * jaina maharSie kahe che ke jyAM sudhI AtmA AdhyAna ane raudradhyAnamAM sabaDI rahyo che, tyAM sudhI manamAM zAMti ke sthiratA AvatI nathI. tAtparya ke manane zAMta ane sthira karavuM hoya to ArtadhyAna ane raudradhyAna choDavA joIe tathA dharmadhyAnano abhyAsa kare joIe. ahIM prazna thavo sahaja che ke "AttadhyAna ane raudradhyAna e zI vastu che eTale tene paricaya karAvo ucita che. jemAM duHkha ke pIDAnuM ciMtana mukhya heya, tene ArtadhyAna kahevAya; ane jemAM rudratA eTale hiMsA asatya, corI vagerenuM ciMtana mukhya hoya, tene raudradhyAna kahevAya. AdhyAnanA cAra prakAro che : (1) aniSTavastusaMga ArtadhyAna-kaI paNa aniSTa vastune saMga thaI jatAM tenA viyegane mATe satata ciMtana karavuM te. dAkhalA tarIke eka vyakti tarapha aNagamo hoya, te ja vyakti sAthe rahevAne prasaMga Ave tyAre manamAM e ja vicAra AvyA kare ke A balA jyAre TaLe ? te e aniSTavastusaMga Ad dhyAna che. athavA vRddhAvasthA gamatI nathI, chatAM te Ave che, tyAre e vicAra AvyA kare ke AmAMthI huM kyAre chUTuM? to e paNa aniSTavastusaMga ArtadhyAna che.
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIM kArakalpa 181. (2) ISTaviyega ArtadhyAna-kaI paNa ISTa ke manane anukUla vastu cAlI jatAM tenI punaHprApti mATe satata ciMtana karavuM ke tenA viyoganA vicArathI satata guravuM, te ISTaviyoga AtadhyAna che. patnI, putra, putrI ke koI snehIjananuM maraNa thatAM manamAM je duHkhamaya vicAra Ave che, te A prakAranuM ITaviyega ArtadhyAna che. athavA to dhana, saMpatti, adhikAra Adi cAlyA jatAM manamAM je viSAdapUrNa vicAra AvyA kare che, te A prakAranuM ISTaviyega ArtadhyAna che. (3) prati kalevedanA A dhyAna-zArIrika pIDA, mAnasika pIDA ke kaI roganI utpatti thatAM tene dUra karavAnuM satata ciMtana karavuM, te pratikUla vedanA AdhyAna che. "hAya, vaya, bApare, marI gaye" vagere ugAre A dhyAnanA pratApe nIkaLe che. (4) bhogalAlasA AdhyAna-bhoganI tIvra lAlasAne vaza thaI aprApta bhegone prApta karavAno daDha saMkalpa kare ane manane temAM ja joDAyeluM rAkhavuM, te bhagalAlasA ArtadhyAna che. dAkhalA tarIke eka strIne ati suMdara jANIne tene meLavavA mATe aneka prakAranAM sAhasa karavA ane tene lagatI yojanAo ghaDavAmAM manane parovAyeluM rAkhavuM, te A prakAranuM bhegalAlasA AddhyAna che.
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 * hoMkArakalpataru tAtparya ke je manuSya duHkhanA vicAramAM sabaDI rahyo che ane eka prakAranI bhayaMkara atRtino anubhava karI rahyo che, tenuM mana zAMta ke sthira thaI zakatuM nathI. e to kaDAImAM tela ukaLatuM hoya, tenI mAphaka ukaLI rahyuM hoya che, tyAM zAMti ane sthiratAno leza paNa ke? raudradhyAnanA paNa cAra prakAro che? (1) hiMsAnubaMdhI raudradhyAna-hiMsA saMbaMdhI satata ciMtana karavuM, te hiMsAnubaMdhI raudradhyAna. "Aje Ane mAruM, kAle Ano nAza karuM, pelAnI be bhUlAvI dauM." vagere vicAra A prakAranA raudradhyAnamAMthI janme che. (2) amRtAnubaMdhI raudradhyAna-amRta eTale asatya ke jUTha, te saMbaMdhI satata ciMtana karavuM, te anutAnubaMdhI raudradhyAna. svArtha sAdhavA mATe vividha prakAre jUThuM bolavAnA je vicAro ane temAM rAcavApaNuM e amRtAnuMbaMdhI raudradhyAnanuM vAstavika svarUpa che. (3) steyAnubaMdhI raudradhyAna- teya eTale adattAdAna ke corI. te saMbaMdhI satata ciMtana karavuM, te steyAnuMbaMdhI raudradhyAna. cora, lUMTArA, DAku, gharaphADuM, gajavAkAta, Thaga vagerenI vicAradhArA A prakAranI hoya che. (4) viSayasaMrakSaNanubaMdhI raudradhyAna-viSayabheganI sAmagrInuM rakSaNa karavA satata ciMtana karavuM, te viSayasaMrakSaNAnubaMdhI raudradhyAna. A mAruM makAna che,
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIkArakalpa 183 jouM chuM ke ene koNa hAtha aDADe che? A mAre bagIco che, tene kabajo lenArano huM nAza karyo ja rahIza. A mArI strI che, tene upADI janAranuM huM avazya khUna karIza, vagere vicAra A prakAranA raudradhyAnamAMthI uddabhave che. tAtparya ke je manuSya hiMsA, jUTha, corI tathA viSayabhoganI lAlasAmAM lapaTAI gayuM che, tenuM mana , zAMta sthira hoI zakatuM nathI. e aneka jAtanA rudra: eTale ugra ke krUra vicAro karatuM ja hoya che, tyAM zAMtiH ane sthiratAne anubhava thAya zI rIte? AdhyAna tathA raudradhyAna chUTI jAya ane manane zAMta tathA sthira karI zakAya, te mATe sAmAyikanI kiyA jAyelI che, eTale sujJajanoe tenI bane teTalI ArAdhanA karavI joIe. evI ArAdhanA karavAthI nirAlaMbana dhyAna dharavAnI kSamatA AvI jAya che ane tenA dvArA kalyANanI prApti thAya che. * tapazcaryA paNa AmAM ghaNuM sahAyabhUta thaI zake che; . kAraNa ke tenAthI zArIrika ane mAnasika vikAro zamI, jAya che ane citta, zAMta, svastha tathA prasanna rahe che. zramaNa bhagavAna mahAvIre cittanI zuddhi karavA mATe ugra tapazcaryAnuM Alabana lIdhuM hatuM, te ApaNe barAbara yAda rAkhIe ane A bAbatamAM temanuM ja anusaraNa karIe. jeo ugra tapazcaryA na karI zake te madhyama koTinI tapa
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kArakalpataruM zcaryA kare athavA to pitAnI zaktine anusarIne tapazcaryA kare, paNa e sAdhanane apanAvavAnuM cUke nahi. - jyAre nirAlaMbana dhyAna sArI rIte thavA lAge ane temAM pragati thAya, tyAre parAzraya dhyAna dharavuM. para vastune Azraya laIne dhyAna dharavuM, te parAzraya dhyAna. ahI para zabdathI prazasta evI bhAvanAnuM sUcana che. tAtparya ke suMdara zAstravihita bhAvanA anusAra dhyAna dharavuM, te parAzraya dhyAna che. tenuM svarUSa AgAmI sAta gAthAothI samajAze. sAlaMbana dhyAnamAMthI nirAlaMbana dhyAna para AvIe ane nirAlaMbana dhyAnathI parAzraya dhyAna para AvIe, eTale ema samajI levAnuM nathI ke have te dhyAna siddha thaI gayuM, te mATe abhyAsa cAlu ja rAkhavAno che. prathama lemakemane anusaryA, to have vilomakamane anusare; eTale ke parAzraya dhyAnamAMthI nirAlaMbana dhyAna para AvavuM ane nirAlaMbana dhyAna parathI sAlaMbana dhyAna para AvavuM. Ano artha e che ke jyAM sudhI pUrepUrI dhyAnasiddhi na thAya , tyAM sudhI AlaMbanane cheDavAnuM nathI. enA satata abhyAsathI nirAlaMbana dhyAna dharavAnI kSamatA Ave che ane parAzraya dhyAna paNa sArI rIte dharI zakAya che. dhyAnasiddhino A vihita mArga che ane tene ArAdhake e ananya niSThAthI anusaravAne che.
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI"kArakalpa 195 have kalpakAra parAzraya dhyAna kevI rIte dharavuM ? te vistArathI kahe che : kSIrapUrNA mahIM pazyet sitakallolamAlinIm / avRkSaparvatamekAmarNavAtmAdvitIyakAm ||| bAdhasaMbAdharahitAM, zAntAmAnandadAyinIm / cintayedekamevAtrAmalaM kusumamuttamam // 20 // vRkSapavaMtam-vRkSa ane parvata vinAnI, vAdhasaMvAparatAMAdhA ane sabAdhAthI rahita, upadrava vinAnI. zAntAMzAMta. bAnandavAcinIma-AnadAyI, AnaMda ApanArI. kSIrapUrchA-kSIrathIparipUrNa, dUdhathI bharelI. sitojamAhinIp zveta kahleAlanA samUhathI zeAlatI. baLavAtma advitIyAnadvitIya aNuva jevI, mahAsAgara jevI. moM pRthvIne. vaceta jue. ane latra emAM. meva-mAtra eka evu. ama-malarahita, nila. uttama-uttama prakAranuM. mumapuSpa. cintayeT-citave. - - bhAvA : prathama sAdhaka vRkSa ane paryaMta vinAnI, sa khAdhA ane sabAdhAthI rahita, zAMta, AnadadAyaka, dUdhathI bharelI ane zveta kalleAlanA taraMgAnA samUhathI zeAbhatI advitIya mahAsAgara jevI pRthvIne jue ane temAM nirmAla tathA uttama evuM mAtra eka puSpa ciMtave. udAtta ane bhavya kalpanAne Azraya lIdhA vinA
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 hIkArakalpataru' mananI sthiti sudharatI nathI, arthAt temAM dukhamaya raudra vicArathI je kAluSya utpanna thayeluM che-malinatA AvI gayelI che, te dUra thatI nathI, tethI ja ahIM parAzraya dhyAna dharavAnuM vidhAna che. jema lehane pArasane sparza thatAM te suvarNa banI jAya che, tema ArAdhakane A dhyAnane paTa lAgatAM te bhAvanAvAdI ucca koTine puruSa banI jAya che. have parAzraya dhyAna kevI rIte dharavuM? te kalpakAra jaNAve che. te mATe ArAdhake potAnI pratibhAzaktinekapanAne pUro upayoga karIne nIce pramANe bhAvanA karavIH jANe ke valayAkAra pRthvI mArI sAme patharAI rahelI che. temAM vRkSo ke parvate nathI, te sIdhI sapATa che, paNa dUdhathI bharelI che, eTale advitIya kSIrasAgaranuM rUpa dhAraNa kare che. A kSIrasAgaramAM veta taraMgo uchaLI rahyA che, tethI te ati zobhAyamAna lAge che. temAM koI jAtanI bAdhA-saMbAdhA nathI, eTale ke koI jAtano upadrava nathI. te bilakula zAMta che ane tenuM darzana atizaya AnaMdane utpanna kare evuM che. A kSIrasAgaranI madhyamAM eka uttama keTinuM nirmala puSpa arthAt kamala khIleluM che. . te pachI kevI bhAvanA karavI? te kalpakAra ekavIzamI gAthAmAM A pramANe kahe cheH
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kArapa patrASTastu hI kAraM sphATikakarNikopari / smaredAtmAnamatraivopaviSTaM dhavalatviSat // 21 // 187 te kamaLa-tu-tA. trATaE:-ATha pAMkhaDIethI (yukta che.) ane niori--tenI kaNikAnI upara. snAdijANe sphaTIkanA banyA heAya evA. dI Ara-hokAra virAje che. treva-ahI' ja, A hoMkAranI madhyamAM ja. dhavavit dhavala prakAzane pheMkatA evA. AtmAnaM-peAtAnA AtmAne. savituM-beThelA. mare-maravA, ciMtavavA. kSIrasAgaranI madhyamAM je kamala citaLyuM, tene ATha pAMkhaDIe ciMtavavI ane tenI kaNikAmAM eTale madhya bhAgamAM sphaTikanA jevA svaccha tathA zveta evA hI kAra ciMtavave. ane e hI kAramAM dhavala prakAzane phe'kI rahelA evA pAte beThelA che, ema citavavuM. eTale ke hoMkAranA sAla bana-nirAla ana dhyAnanA ceAge peAtAnI pAparUpI sarva kAlimA naSTa pAmI che ane peAte have zubha-zuddhapavitra bhAvanArUpI dhavala prakAzathI virAjI rahyo che ane hI kAranI sAthe otaprota thaI rahyo che, evI bhAvanA karavI. ahI amane eTaluM spaSTa karavA de ke AvI udAtta ane bhavya bhAvanAo karatAM karatAM ja AtmAnuM sarva kAluSya dUra thAya che ane tenAmAM rahelA divya prakAza jhaLahaLI uThI che.
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ -188 hIkArakalpataru AjanA mAnasazAstrIoe e vAta kabUla rAkhI che ke Thoughts are things-vicAre eka prakAranI vastu che ane tenI asara carAcara vastuo para thAya che. tyAre bhAvanA te vicArenuM Concentrated formghanasvarUpa che, tenI asara keTalI badhI thAya ? jema rasAyaNanA sevanathI baLa-buddhi-kAMti vadhe che, tema bhAvanAonA sevanathI AtmAnuM sAmarthya, AtmAnuM jJAna tathA AtmAnuM nUra vadhe che ane tenuM samasta svarUpa ja badalAI jAya che. gaI kAle je AtmA ema mAnato hato ke huM duHkhI chuM, dIna chuM, mAruM zuM thaze?" vagere vagere, teja AtmA uttama-Adarza bhAvanAonuM sevana karyA pachI ema mAnavA lAgI jAya che ke "huM zakti-sAmarthyathI bharapUra chuM, jJAnavaMta chuM, prakAzavAna chuM ane A jagatamAM dhAruM te karI zakuM ema chuM." A zuM e che camatkAra che? vicAromAM parivartana thayuM, eTale pravRttimAM parivartana thAya che ane pravRttimAM parivartana thayuM, eTale pariNAmamAM paNa parivartana thAya che. A jagatamAM je je mahApuruSo thayA, te badhAe prathama pitAnA vicAromAM ja parivartana karyuM hatuM ane tene AtmAnI abhimukha banAvyA hatA, tethI ja teo mAnavatAnA ucca zikhare pahoMcI zakyA ane itihAsanAM pRSThane ajavALI gayA.
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ hiI kArakalpa 189 TUMkamAM ApaNe AgaLa vadhavuM hoya, pragati karavI hAya, vikAsa sAdhavo hoya to uttama vicAro ane uttama bhAvanAonuM sevana karavuM joIe. ahIM e paNa jaNAvI daIe ke jyAM sudhI maMtranuM abheda ciMtana na thAya, tyAM sudhI maMtrArtha prApta thato nathI ane pariNAme maMtrazcitanya prakaTatuM nathI. A parAya dhyAna maMtra ane ArAdhakanI ektA karanAruM che, eTale ke abheda ciMtananA mArge laI janAruM che, tethI ja ahIM tenuM vidhAna karavAmAM AvyuM che. hajI A dhyAnane AgaLa dhapAvavAnuM che, te A rItaH caturmukhaM caturbhedagativicchedakArakam / sarvakarmavinirmuktaM sarvasattvAbhayAvaham // 22 // niraJjana nirAvAdhaM sarvavyApAravarjitam / padmAsanasamAsInaM zvetavastravirAjitam // 23 // ArAdhaka pitAnA AtmAne caturmuhaM-cAra mukhavALA. jaturmativi che mu-cAra prakAranI gatine viccheda karanAra sarvavinimukti-sarva karmothI mUkAyele. sarvasattva-mavimu-sarva prANuone abhaya ApanAre. nirajJanaM- niraMjana, na dekhAya te. nirAdhaM-nirAbAdha, kaI paNa jAtanI bAdhA vinAne. sarvavyAparinirva--sarva pravRtti
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 hIkAraka9pata othI rahita. pAna maniM-padmAsana vALIne beThelo. vetavastravinitaM-veta vastrothI zobhI rahele jue. bhAvArtha : vaLI ArAdhaka pitAnA AtmAne cAra mukhavALe, cAragatine vicheda karanAra, sarve karmothI mukta, sarva prANIone abhaya ApanAra, niraMjana, nirAbAdha sarva pravRttiothI rahita tathA padmAsana vALIne beThelo ane veta vastrathI virAjita hoya e jue. "ag a vmaH-AtmA teja paramAtmA" e jena mahaSioe uccAreluM eka mahAvAya che. tene artha e ke ApaNe AtmA sAmAnya bhale dekhAto hoya, paNa je te zraddhAsaMpanna bane, samyagU jJAnathI vibhUSita thAya ane jJAnIoe batAvelI ArAdhanAonuM avalaMbana le te arihaMta tathA siddharUpa paramAtmA banI zake che. arihaMta ane siddha e ApaNe UMcAmAM UMco AdhyAtmika Adarza che, tethI ja ApaNe sahu prathama namo arihaMtA" tathA "namo siddhA" nA uccArapUrvaka temane namaskAra-vaMdana-praNAma karIe chIe. have hI kAranuM parAzraya dhyAna dharI rahelA ArAdhake pitAnA AtmAne sAkSAt arihaMta tathA siddharUpe jovAne che, te A rIte samavasaraNamAM beThelA arihaMta bhagavaMta jema catumukha hoya che, tema huM paNa catumukha chuM, eTale ke cAre
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kAraka5 191 dizAmAM eka eka mukha dharAvanAro chuM. vaLI teo naraka, tiryaMca, manuSya ane deva e cAra prakAranI gatine viccheda karanArA hoya che, tema huM paNa cAra gatine viccheda karanAre chuM. vizeSamAM teo jJAnAvaraNIya Adi karmothI mukta hoya che, tema huM paNa jJAnAvaraNIya Adi karmothI mukta chuM ane teo jema sarva jIvone abhayadAna ApanArA hoya che, tema huM paNa sarva jIvone abhayadAna ApanAro chuM. arihaMta te guNanA akSaya mahAnidhi jevA che, eTale temanuM svarUpa anekAneka rIte ciMtavI zakAya evuM che. te mATe zakastava eTale namelthaNuM sUtrane pATha punaH punaH vicAravA jevo che. temAM kevuM arthagaurava raheluM che, tene khyAla sUripuraMdara zrImAna haribhadrasUrijIe tenA para lalitavistarAcaityavaMdanAvRtti racIne Apele che. tene sAra gUrjarabhASAmAM paNa utare che, te ArAdhakoe avazya avalekI levo. athavA to te mATe zrI pratikamaNasUtraprabodhaTIkAnA prathama bhAganuM nirIkSaNa karavuM. ArAdhake prastuta dhyAnamAM AgaLa vadhIne evA bhAvanA karavAnI che ke jema siddha bhagavaMta niraMjana, nirAbAdha, sarva pravRttiothI rahita tathA padmAsanastha hoya che, tema huM paNa niraMjana chuM, nirAbAdha chuM, sarva pravRttiothI rahita chuM ane padmAsana vALIne beThele chuM.
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kArakalpataru vizeSamAM teNe pAtAnA ArAdhakapaNAnA khyAla rAkhIne ema paNa ciMtavavuM ke huM zvetavastrAthI vibhUSita chuM. 192 have hI kArane anulakSIne trIjI bhAvanA kayA prakAre karavI ? te darzAvavA kalpakAra ceAvIzamI gAthA A pramANe kahe che: hI kAreNa ziraHsthena sphATikenopazobhitam / kSaravRmittesi mAyAvInAkSaRI naiH / / 24 / / te pachI ziraHsthena ziramAM rahelA. rAveina thI jAranasphaTika jevA hI kAra vaDe. komitama-zeAbhI rahela evI peAtAnI kAyAne jue. tathA mAcAvInA naiH-mAyA bIjAkSara-hI kAranA aMgamAMthI utpanna thatA. kSavRmi: amRtaiH-tathA jharI rahelA evA amRta vaDe. cittuM--si'cAtA evA peAtAne jue. . bhAvArtha : te pachI peAtAnA mastakamAM DrI kAra sthapAyele che ane tenA vaDe peAte zezabhI rahele che, evuM ciMtave tathA hI kAra akSaranA judA judA aMgAmAMthI jharI rahelA amRta vaDe peAte siMcAI rahyo che, evuM citave. pRthvInA paTa para kSIrasAgara laherI rahyo che, vacce
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kArakalpa 193 ' aSTadalakamala che, tenI kaNikAmAM hokAra virAje che ane tenI madhyamAM peAte beThelA che. tyAM te peAtAne ariha ta ane siddha jeve joyA pachI evuM ciMtana kare ke mArA mastakamAM eTale ke brahmaraMdhamAM hA~kAra virAje che ane tenAthI huM zeAlI rahela chuM. vaLI e hoMkAranAM pratyeka aMgamAMthI amRta jharI rahyuM che ane tenA mArA zarIra para abhiSeka thaI rahyo che, eTale ke mArAM sava aMge| amRtamaya banI rahyAM che; huM amRtamaya anI rahyo chuM.' ahA : kevI bhavya udAtta kalpanA che ! Ama te A zarIra mATInu` che--paMcabhUtanu' pUtaLu' che ane tenI aMdara viSaya tathA kaSAyanuM jhera pUrepUruM vyApI gayela che, ane te ja kAraNe ApaNA vartana tathA vyavahAramAM kaDavAzajhera najare paDe che. paraMtu ApaNA e jheranA sathA nAza thaI jAya ane ApaNe amRtamaya banI jaI e te ApaNuM vana tathA ApaNA vyavahAra kevA hAya ! pachI te mukhamAMthI evA uThyAre nIkaLyA kare ke khAmi savva jIve, savve jIvA khamaMtu me / mittI me savvabhUesu, veraM majjJa na keNai || 'huM saM. jIvAne khamAvuM chuM. mArA aparAdhanI kSamA Ape. mAre sa che. kAIthI vaira-virodha nathI.' 13 saM jIvA mane jIvAthI maitrI
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kArakalpataru jyAM A prakAranI vizvamaitrI AvI, tyAM zamarasanI raMgata jAmavAnI ane bhavabhramaNa para bhayaMkara kApa mUkAvAnA, eTale ke ArAdhaka alpasa'sArI banI javAne. 194 kalpakAra have pachInI gAthAmAM A vastu spaSTa kare che : iti dhyAnamayo dhyAtaH samyak saMsArabhedakaH / bhavaibhaturbhirvA mokSamArge ca gacchati // 25 // kRti-A pramANe. dhyAnamayo dhyAtaH-dhyAnamaya banIne dhyAna karanArA. sasArI rIte. saMsArameHsasAranA bheda karanArA-nAza karanArA thAya che. 6-ane. trimi:caturmiH mayaiH vA-traNa ke cAra bhavA vaDe. mokSamAza nRtti-mAkSamAM jAya che. bhAvAthaH A pramANe dhyAnamaya banIne dhyAna karanArA ArAdhaka saMsArane sArI rIte nAza karanArA thAya che, eTale ke traNa athavA cAra bhavamAM avazya mAkSe jAya che. jemAM jIvAnu eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM saMsara thAya che, te saMsAra kahevAya che. temAM naraka, tiya ca manuSya ane deva e cAra prakAranI gati che, eTale ke saMsAramAM paribhramaNa karI rahelA jIva A cAra prakAranI gatimAMthI kAI paNa eka gatimAM jAya che. vaLI te ceArAzI
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoMkArakalpa 195 lAkha jIvayonimAMthI koI eka yonimAM utpanna thAya che ane tyAM AyuSyanA baMdha anusAra jIvana bheLavIne bIje bhava kare che. temAM paNa cAra gati paikI eka enino Azraya le che ane temAM utpanna thaIne pitAnuM jIvana pUruM kare che. Ama te eka pachI bIje bhava ane bIjA bhava pachI trIje bhava dhAraNa kare che ane e rIte bhavanI paraMparA laMbAye ja jAya che. je A rIte saMsAramAM paribhramaNa karI rahelA jIvane samyaktvanI sparzanA thAya to tene saMsAra maryAdita bane che, eTale ke te moDAmAM moDe ardhapagalaparAvartana kAlamAM saMsAramAMthI chUTI jAya che ane mokSagAmI bane che. paraMtu jene samyaktvanI spazana thatI nathI, teo to anaMtakAla sudhI A ja pramANe saMsAramAM rakhaDayA kare che, eTale temanA bhavabhramaNane aMta Avato nathI. jemane koI paNa kALe samyaktvanI spazana thAya che, te bhavya kahevAya che ane koI paNa kALe sabhyatvanI sparzanA thatI nathI, te abhavya kahevAya che. je AtmA samyaktva pAmyA pachI jinavacanamAM anurakta thaIne temaNe batAvelI koI paNa ArAdhanA ananya bhAve kare che, tene saMsAra ghaNo ja maryAdita thaI jAya che, eTale ke te thoDA ja bha karIne mokSamAM jAya che. * kAlanuM A mApa samajavA mATe juo-navatattvadIpikA-- pR-145thI 151.
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kArakalpataru hI kAranI je ArAdhanA ahIM khatAvelI che, tenu N ananya bhAve ArAdhana karatAM samyaktvanI sparzanA thAya che ane mAtra traNa ke cAra lavemAMja mekSe javAya che. 196 ahI' e paNa jaNAvI devuM joI e ke ApaNe sasAranI gaDamathalamAMthI UMcA AvatA nathI ane jJAnI bhagavatAe je uttama ArAdhanAe batAvI che, te tarapha dRSTi doDAvatA nathI. pachI ApaNuM bhavabhramaNu maryAdita thAya zI rIte ? ane saMsAranA ata Ave zI rIte ? kharekhara ! A sthiti zaiAcanIya che ane te ApaNe sudhArI levI ja joI e. hI kAranA sAlana, nirAlaMbana ane parAzraya dhyAnanA vidhi darzAvyA pachI kalpakAra hI kArane mahimA A pramANe varNave che : caturviMzatitIrthezairjenazaktayA vibhUSitaH / parameSThimayacaiva, siddhacakramayo hyayam ||25|| trayImaya guNamayaH, sarvatIrthamayo hyayam / vayam paJcabhUtAtmako hyeSa, lokapAlairadhiSThitaH ||27|| candrasUryAdigrahayugradazadikpAlapAlitaH / ddepu yate yakSya, tattva dhuH sasiddhaH // 28 // lacan--A hI kAra, cya hI kArane ravi titIyoH cAvIza tIthaeN zeAe, cAvIza tItha karIe. jainarAyA
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ in hIkArakalpa 17 jaina zakti vaDe. vibhUSitaH-zobhAyamAna karela che. ra-ane te. parameSTimayaH pva-te parameSThimaya paNa che. temaja siddha macaH phrisiddhacakramaya paNa che. vaLI vacam -A hoMkAra kharekhara. tracImaca - tattvatrayImaya che. gukhamaca-guNamaya che. sarvatIrthamaya-sarvatIrtha maya che. pazcamUnAma: fhu-paMcabhUtAtmaka che. tathA gg-e. roja adhiSThita -leka pAsethI adhiSThita che. temaja vanasUryAritra-candra, sUrya Adi grahathI yukta che. tathA surakSiADhavArjitaH-daza dipAlethI surakSita che. -jenA. pu-gharane viSe. -pAdapUti arthe mUkAyela che. pUrA-pUjAya che. tasya tene sarvasiddhAH susarva siddhio prApta thAya che. bhAvArtha ? jene covIza tIrthakarIe jena zaktithI zebhAyamAna kare che, je paMcaparameSThimaya che, siddhacakamaya che, tattvatrayImaya che, guNamaya che, sarvatIrthamaya che, paMcabhUtAtmaka che, vaLI je kapAlothI adhiSThita che, caMdra-sUrya Adi grahothI yukta che ane daza dipAlethI surakSita che, e hoMkAra jenA gharamAM sadA pUjAya che, tene sarva siddhio prApta thAya che. hoMkAra e mahAmaMtrAkSara heI aneka prakAranI daivI zaktiothI bharapUra che, tethI ja tene "zakita" saMjJA ApavAmAM AvI che. hoMkAranA A zaktimaya svarUpane
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 hIM kAraka5taru jeTale mahimA gAIe, teTale ocho ja che, chatAM ArAdhakone tene khyAla Ave, te mATe kapakAra ahIM tenI mahimAsUcaka keTalIka vastuo rajU kare che, te ApaNe kramazaH joI laIe. jaina dharmanA maMtavya anusAra kAla anAdi che. A anAdi kAlano pravAha kAlacako vaDe nirmANa thAya che, eTale ke eka kAlacaka pUruM thAya che ane bIjuM kAlacaka zarU thAya che. Ama eka pachI eka kAlacako AvatAM ja jAya che ane te anaMta bhUtakALamAM bhaLatAM jAya che. eka kAlacaka ghaNA lAMbA samayanuM bane che. temAM utsarpiNI kAla ane avasarpiNI kAla evA be bhAge hoya che. utsarpiNI kAlamAM vastunA rasa-kasanuM utsarpaNa thAya che, eTale ke te uttarottara vRddhi ke vikAsa pAmatA rahe che ane avasarpiNI kAlamAM vastunA rasa-kasa AdinuM avasarSaNa thAya che, eTale ke te uttarottara ghaTatA jAya che. A baMne kAlanA cha-cha peTA vibhAge che, tene che ArA kahevAmAM Ave che. hAla avasarpiNI kAlane pAMcame Aro cAlI rahyo che, paNa jyAre trIje Aro thaDe bAkI rahyo hato, tyAre A bharatakSetramAM zrI RSabhadeva nAme prathama tIrthakara thayA. temaNe lokone sarva prakArano vyavahAra zIkho tathA dharmanI zikSA ApI. te pachI cothA ArAnA cheDA
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kArakalpa 199 sudhImAM bIjA 23 tIthaMkarA thayA. ema badhA maLIne je cAvIza tItha karA thayA, temane ahI` cAvIza tIrtheza tarIke nirdezavAmAM AvyA che. je tInA Iza-svAmI che, te tIthaeNza. ane je tIne kare-sthApe, te tI ghRta, tIrthaMkara ke tIrthaMkara. ahIM tI' zabdathI sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikArUpI caturvidha saMgha samajavAnA che, kAraNa ke tenA Alakhana vaDe A bhayAnaka bhavasAgara tarI zakAya che. jina, jineza, jinezvara, at, arihaMta, arahaMta, aruhaMta, devAdhideva, paramAtmA, dharma nAyaka, dha dezaka, dha cakravatI vagere tIrthaMkaranA paryAyazabdo che. vidvAnAe temanI stuti 1008 nAmeA vaDe paNa karelI che.X dareka tIrthaMkara, arhat ke jina bhagavaMtanI zakita agAdha hAya che. maLadeva, vAsudeva, cakravatI` ke indranI zikata tenI AgaLa keAi visAtamAM nathI. ' caraNa a'gUThere meru kapAviyA,' e pa Mkita teA pAThakeAe sAMbhaLI ja haze. tenA artha e che ke zramaNa bhagavAna mahAvIre taddana bAlyAvasthAmAM peAtAnA jamaNA paganA aMgUThA meruparyaMta para dabAvyeA ke te parvatarAja kapI uThayA, tyAre temanI kita keTalI ? tAtparya ke dareka tIthaMkara, arhatu ke AjanabhagavatamAM AvI adbhuta-anaMta zakita rahelI hAya che. A stuti namaskAra svAdhyAyanA khIjA bhAgamAM chapAyelI che. X
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 hI kArakalpataru tenuM khIja hI kAramAM rahelu' che, e tene kevA apUrva mahimA ! ahI' sa'pradAya evA che ke hI kAramAM pacavaNu nI bhAvanA karavI ane temAM cAvIza tIkarAnI temanA dehavaNe sthApanA karavI. pachI temanuM dhyAna dharavuM, eTale ceAgya samaye e zakti pragaTa thAya che. hI kAramAM pacavaNa nI bhAvanA A pramANe karavI: tenA para je caMdrakalA che, tene rakata vaNunI ciMtavavI; tenA para je biMdu che, tene zyAma vanuM ciMtavavu ane tenA para je nAda che, tene zveta varNanA ciMtavavA. temAM maiM rUpa je akSara che, tene suvaNu va ne ciMtavA ane je kAra che, tene nIlavarNa nA ciMtavavo, cAvIza tIrthaMkaranA devaNa zAstromAM nIce pramANe vaNa vAyelA che : 1 zrI RSabhadeva 2 zrI ajitanAtha 3 zrI saMbhavanAtha 4 zrI abhinadana svAmI 5 zrI sumatinAtha 6 zrI padmaprabha svAmI 7 zrI supArzvanAtha 8 zrI caMdraprabha svAmI suvarNa vaNu "" "" "" "" rakatava suvarNa vaNa tsu zvetavaNa
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 201 hI kArakalpa 9 zrI suvidhinAtha zvetavarNa 10 zrI zItalanAtha suvarNavarNa 11 zrI zreyAMsanAtha 12 zrI vAsupUjya svAmI rakatavaNuM 13 zrI vimalanAtha suvarNavarNa 14 zrI anaMtanAtha 15 zrI dharmanAtha 16 zrI zAMtinAtha 17 zrI kuMthunAtha 18 zrI aranAtha 19 zrI mallinAtha nIlavarNa 20 zrI munisuvrata zyAmavarNa 21 zrI naminAtha suvarNavarNa 22 zrI neminAtha zyAmavarNa 23 zrI pArzvanAtha nIlavarNa 24 zrI mahAvIra svAmI suvarNavarNa eTale hoMkAranA vetavaNaya nAdamAM zrI candraprabha svAmI ane zrI suvidhinAthanI sthApanA karavI, zyAmavargIya biMdumAM zrI munisuvrata svAmI tathA zrI neminAthanI (ariSTanemi) sthApanA karavI, raktavaNaya kalAmAM zrI padmaprabha svAmI ane zrI vAsupUjya svAmInI sthApanA karavI, nalavaNuMya chuM kAramAM zrI mallinAtha ane zrI pArzvanAthanI sthApanA karavI ane suvarNavaNuMya dUkAramAM -nAnA
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 hI kAraka5ta bAkInA seLa jina eTale zrI RSabhadeva, zrI ajitanAtha, zrI saMbhavanAtha, zrI abhinaMdana svAmI, zrI sumatinAtha, zrI supArzvanAtha, zrI zItalanAtha, zrI zreyAMsanAtha, zrI vimalanAtha, zrI anaMtanAtha, zrI dharmanAtha, zrI zAMtinAtha, zrI kuMthunAtha, zrI aranAtha, zrI neminAtha, tathA zrI mahAvIra svAmInI sthApanA karavI. A vastu zrI haSimaMDala stotramAM nIce pramANe vAyesI cha: asmin bIje sthitAH sarve, RSabhAdyA jinottmaaH| varNairninijairyuktAH, dhyAtavyAstatra saGgatA // 29 // nAdazvandrasamAkAro, bindurnIlasamaprabhaH / kalAruNasamA sAntaH, svarNAbhaH sarvatomukhaH // 22 // ziraH salIna IkAro, vinIlo varNataH smRtaH / varNAnusArasaMlInaM, tIrthakRnmaNDalaM stumaH // 23 // candraprabha-puSpadantI, 'nAda'sthitisamAzritau / 'bindu' madhyagatau nemi-suvratau jinasattamau // 24 // pramaprabha-vAsupUjyau, 'klaa'pdmdhisstthitau| 'zira' 'I' sthitisaMlInau, pArzvamallI jinottamau // 25 //
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoMkAraka95 203 zeSAstIrthakRtaH sarve 'ha-ra' sthAne niyojitaaH| mAyAbIjAkSaraM prAptAzvaturviMzatirarhatAm // 26 // RSabhaM cAjitaM vande, sambhavaM cAbhinandanam / zrIsumatiM supArzva ca, vande zrIzItalaM jinam // 27 // zreyAMsaM vimalaM vande'nantaM zrI dharmanAthakam / zAntiM kunthumarArhantaM, namiM vIraM namAmyaham // 28 // SoDazaivaM jinAnetAn , gAGgeyadyutisannibhAn / trikAlaM naumi sadbhaktyA, 'ha-rA'kSaramadhiSThitAn // 29 // zrImaMdhirAjakapamAM paNa A ja vidhi zavitA cha. . vaLI paMcavaNIya hI kAramAM paMcaparameSThInI sthApanA paNa che, te A pramANe te aMge RSimaMDalastavayaMtrAlekhanamAM kahyuM, nAdorhantaH kalA siddhAH, sAntaH sUriH svaro'pare / binduH sAdhuritaH paJca-parameSThimayastvasau // ___ 2 mariData cha, 41 // 2 siddha cha, sAnta se e sUri che, svara eTale zuM e upAdhyAya che ane biMdu e sAdhu che. A pramANe A hIMkAra paMcaparameSThibhy che.'
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ ho kAraka pataru vadhAre spaSTa kahIe teA hI...kAranA zvetavaNI ya nAdamAM zrI arihaMtanI bhAvanA karavAnI che, zyAmavaNI ya biMdumAM sAdhunI bhAvanA karavAnI che, raktavaNI ya kalAmAM siddhanI bhAvanA karavAnI che, nIlavaNIya kAramAM upAdhyAyanI bhAvanA karavAnI che, ane bAkInA svaNu vaNIya dU akSaramAM AcAryanI bhAvanA karavAnI che. parameSkriyatramAM temanA varSAM A pramANe niyata thayelA che. 204 A rIte hI kAranuM dhyAna dharatAM paMcaparameSThinu dhyAna thAya che ane te ArAdhakane mukti tathA bhukti ubhayanAM sukha Ape che. arha maMtranI mukhyatAvALA mahAna yaMtrane siddhacakra kahevAmAM Ave che. tenI pUjAnA atizaya mahimA che. tAttvika dRSTie A siddhacakranuM samasta svarUpa hI kAramAM aMtaga ta che; tethI tene siddhacakramaya hevAmAM Avyo che. AnA artha ema samajavA ke je hI kAranuM ArAdhana kare che, tene siddhacakanuM ArAdhana ApAApa thaI jAya che. sudeva, suguru ane sudhane tattvatrayI kahevAmAM Ave che. temAM zraddhAnvita thanArane samyaktvanI panA thAya che ane te ja Akhare bhavasAgara tarI zake che. A tattvatrayI hI kAramAM samAyelI che. arihaMta ane siddha e sudeva che, AcAya, upAdhyAya ane sAdhu e suguru che
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ hA~ kArakalpa 201 ane temanA vaDe pracArAtA dhama e sudhama che. hI kArane paMcaparameSThimaya mAnatAM A vastuene temAM Ape|Apa samAveza thaI jAya che. samyagdarzana, samyajJAna ane samyakUcAritrane AtmAnA mukhya guNeA mAnavAmAM Ave che. tenA paripUrNa vikAsathI ja kAI paNa AtmA mekSamAM jaI zake che. A traNeya guNe| prakaTAvavAnI zakti hI kAramAM rahelI che, tethI tene guNamaya kaheleA che. ahIM guNanA artha sattva, rajas ane tama e traNa prakAranA guNo karavAmAM Ave teA hI kAra e traNeya guNothI yukta che ane tethI ja te dhAryu pariNAma lAvI zake che. je saMsArasAgara taravAmAM sahAyabhUta thAya, tene tItha kahevAmAM Ave che. AvA tIrthonI yAtrA karavI ane jIvanane pavitra anAvavuM, e ArAdhaka AtmAonu` mukhya kavya che; tethI ja teo prativarSa kAI ne kAI tInI yAtrA kare che. AvAM tIrtho aneka che, paNa te badhAne samAveza hI kAramAM thaI jAya che. AnA paramAtha e che ke jo ananya manathI hI kAranI ArAdhanA karIe te sarva tInI yAtrA karyo kharAkhara che. pRthvI, jala, agni, vAyu ane AkAza e pAMcane paMcabhUta kahevAmAM Ave che. A vizvanI tamAma dRzya ke sthUla vastu tenAthI anelI che ane ApaNuM zarIra
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIM kAraka9pataru paNa e paMcabhUtanuM ja baneluM che. je A paMcabhUtanI zuddhi thAya te pUjA, japa, dhyAna vagere kiyAo sArI rIte thaI zake che ane ISTa maMtranI ArAdhanA saphaLa thAya che. A pAMca bhUta hI kAramAM samAyelA che, te A rIte hI kAranA vetavaNIya nAdamAM jalabhUtanI sthApanA che, kAraNa ke tene raMga zveta che. hI kAranA zyAmavaNIya biMdumAM AkAzabhUtanI sthApanA che, kAraNa ke tene raMga zyAma che. hoMkAranI raktavaNaya kalAmAM agnibhUtanI sthApanA che, kAraNa ke tene raMga rakta che. hoMkAranA nIlavarNaya kAramAM vAyubhUtanI sthApanA che, kAraNa ke tene raMga nIla che ane hoMkAranA suvarNa vaNIya dUkAramAM pRthvIbhUtanI sthApanA che, kAraNake tene tene varNa suvarNa je arthAt pILe che. lekanuM pAlana arthAt rakSaNa karanAra devone lokapAla kahevAya che. te ahIM sema, yama, varuNa ane vaizravaNa eTale kubera jANavA, ke je IndranA sAmrAjyanI cAra dizAnuM rakSaNa kare che. hoMkAranI maMgalamUrtimAM A cAreya lokapAla adhiSThita che. sUrya-caMdra Adi rahe eTale (1) sUrya, (2) caMdra, (3) maMgala, (4) budha, (5) bRhaspati (guru), (6) zuka, (7)
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ hA~ kArakalpa 203 zina, (8) rAhu ane (9) ketu e nava graheA. AkAzamAM bIjA graheA aneka che, paNa A nava graheA manuSyanA jIvana para vizeSa prabhAva pADanArA hAvAthI jyeAtiSazAstra tathA maMtrazAstramAM temanI khAsa gaNanA thAya che. A grahe! zubha hAya tA manuSyane sukhazAMtine anubhava thAya che, anyathA aneka prakAranI viTaMbaNAe bhegavavI paDe che ane jIvana trAsarUpa thaI paDe che. hrIM kAra A naveya graheAthI yukta che, tenI ArAdhanA karanArane graheA anukULa rahe che ane e rIte tenA jIvanamAM sukha-zAMtino anubhava thAya che. dika eTale dizA, tenuM je pAlana kare-rakSaNa kare, te dikpAla. dizAe daza hAvAthI tenuM pAlana karanArA devAnI sakhyA paNa dazanI manAyelI che. jaina zAstrAmAM tenA nirdeza A rIte maLe cheH dizA (1) pUva (2) dakSiNa (3) pazcima (4) uttara (5) agni (6) naiRtya rakSA karanAra devanuM nAma Indra yama varuNa sAma agni naiRta (naiRti) x dizA sabaMdhI jainenuM maMtavya samajavA mATe jIe--navatattvadIpikA --pRSTha 121-22.
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 (7) vAyavya (8) IzAna (9) Udhva (10) adhaH hoMkArakalpataru A dazeya dikpAleAthI hoMkAra vAyu IzAna brahma nAga surakSita che, eTale dizAmAMthI bhaya upasthita tenA ArAdhakane koI paNa thatA nathI. Ave apUrva mahimAzALI hoMkAra jenA gharamAM pUjAya che, tene sa` prakAranI siddhi prApta thAya che, eTale kAI paNa vastunI kamI rahetI nathI. jIvanamAM saphalatA kema meLavavI ? sava prakAranu` sukha zI rIte meLavavuM? vagere viSayA para Aje keTalAMka pustake prasiddhi pAmyAM che, paNa tenI A kalpa sAthe tulanA karo tA jarUra lAgaze ke temAM khadyota ane khagapati jeve taphAvata che. ahIM darzAvelI hoMkAranI ArAdhanA ghaNA prAcIna kALathI cAlI Ave che ane tenA anubhava Aja sudhImAM lAkhA-krADA vyaktioe lIdheleA che. have kalpakAra hoMkAranA mahimA aMge eka viziSTa vastunuM sUcana A pramANe kare cheH iyaM kalA siddhikalA bindurUpamidaM matam / svarUpaM sarva siddhAnAM nirAbAdhapadAtmakam // 29 // 9 rUca hA--hIM kAra para rahelI A kalA. siddhi-jjA-siddhi
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoMkArakalpa 200 kalA kahevAya che, kAraNa ke te sarvAsAnAM varSa-sarva siddhonuM svarUpa darzAve che. ane rUAM vidura A kalA para raheluM biMdu nirAdhAma matamunirAbAdha padavALuM manAyeluM che. bhAvArtha: hoMkAra para je kalA che, tene siddhazilA samajavAnI che, kAraNa ke temAM sarva siddhine nivAsa che ane tenA para je biMdu che, te temanI nirAbAdha padavALI sthitinuM sUcana kare che. maMtrayaMtramAM je AkRtiono upayoga thAya che, temAM keTaluMka rahasya avazya hoya che. e rIte hoMkAranI AkRti para je caMdrakalA mUkAya che ane tenA para biMdunI sthApanA karavAmAM Ave che, tenuM rahasya darzAvatAM kalpakAra kahe che ke e caMdrAne siddhikalA eTale siddhazilA samajavAnI che; kAraNa ke tene AkAra siddhazilAnA AkArane maLato che. siddhazilA eTale jyAM sarva siddhoe sthiti karelI che, evuM viziSTa sthAna. te lokanA agrabhAge AveluM che ane zveta varNanI prabhAne dhAraNa karanAruM che. ApaNe roja prabhujI sanmukha agrapUjAnA adhikAre akSatano svastika racIe chIe, tenA para akSatanI traNa DhagalIo karIe chIe ane tenA para akSata vaDe caMdrakalA jevI AkRti nirmANa karIe chIe, tyAM paNa siddhazilAnI ja bhAvanA karAya che. eTale caMdrakalAnI AkRtimAM siddha 14
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 hakAraka95taru zilAnI bhAvanA karavAne saMpradAya ati purANo che ane kalapakAre tene ja ahIM nirdeza kare che. e caMdrakSA para biMdunI je sthApanA thAya che, te saMpUrNa vartulakAra hovAthI nirAbAdha padanuM sUcana kare che. jema vartulanI rekhA tenA krame eka sarakhI dorAya che ane temAM koI bAdha AvatuM nathI, tema siddhazilAmAM rahelA sarve siddha bhagavaMte akSaya-anaMta sukhano anubhava kare che ane temAM kadI koI jAtanI bAdhA eTale aDacaNa UbhI thatI nathI. tAtparya ke hoMkArane ArAdhaka AvazyakatA anusAra SaTakarmanI pravRtti bhale kare, paNa tenuM aMtima dayeya to mokSanI prApti che, eTale ke sarva karmothI rahita thaIne siddha-buddha-niraMjana banavAnuM che, te kadI bhUle nahi. je te hoMkAra paranI caMdrakalA tathA tenA para rahelA biMdunI A pramANe arthabhAvanA kare, te mokSaprAptinuM dhyeya sadA tenI sanmukha rahe che ane tethI e mArgamAM tenI pragati thayA ja kare che. jenuM dhyeya nizcita che ane te anusAra sadA egya pravRttio karato rahe che, te pitAnA dhyeyane pahoMcyA vinA raheto nathI. anya zabdomAM kahIe te te avazya siddhi meLave che ane pitAne prApta thayelA mahAmeMghA mAnavabhavane sArthaka kare che. chevaTe kalpakAra jaNAve che ke
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIkAraka95 211 karajApaM lakSamitaM homaM ca tdshaaNshtH| kuryAd yaH sAdhako mukhyaH sa sarvaM vAgchitaM labhet // 30 // -je. mulya-zreSTha. sAdha-sAdhaka, upAsaka, ArAdhaka. rukSamitaM eka lAkha pramANa. nAraM-karajApa. TUkare. ra-ane tat rAta -tene dazamA bhAge. homaM-homa kare. sa-te. sarvanAjhiraM-sarva manovAMchitane. - pAme che. | bhAvArtha : je zreSTha sAdhaka hoMkAramaMtrane eka lAkha karajApa kare che ane tenA dazamA bhAge hama kare che, te sarva prakAranAM manavAMchita pAme che. maMtrano japa mAlA vaDe thAya che ane kara vaDe eTale hAthanI AMgaLIonA veDhA pramANe japa karatAM 15nI saMkhyA pUrI thAya che ane te darekane Avarta DAbA hAthanI AMgaLInA veDhAthI yAda rAkhatAM 15 X 15 = 225 japanI gaNanA thAya che. A rIte cAra vakhata gaNanA karatAM 900nI saMkhyA pUrI thAya che ane chellI vakhate sAta Avata tathA traNa japa umere karatAM 15 X 7 = 105 + 3 = 108 japanI saMkhyA pUrI thAya che. e rIte kula 1008 maMtra japa karI zakAya che. A lAkha japanuM anuSThAna 20 divasamAM pUruM karavuM hoya te rojanA 5000 kara jApa karavo joIe. eTale ke pAMca vAra 1008nI gaNanA karavI joIe. ahIM 1008mAM 1000nI ja gaNanA thAya che, e bhUlavAnuM nathI.
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kArakalpataru A rIte 'OM hrI namaH" matranA eka lAkha karajApa karyA pachI uttarasevAmAM dazamA bhAge heAma karavA joIe, eTale ke khAsa heAmakuMDa taiyAra karI nIce mujaba 10000 Ahuti ApavI joIe. 212: prathama ceArasa kuuMDa taiyAra karI temAM palAza eTale khAkharAnAM lAkaDAM bharI kapUrathI agni pragaTAvavo. temAM a'khaDa cAkhA vATIne ghI, madha, sAkara tathA gugaLanA yAgathI banAvelI gALIe 'hrI~ svArthro 'maMtra khelavApUrvaka nAkhatAM javu. AvI eka gALI nAkhatAM eka Ahuti ApI gaNAya. e rIte daza hajAra Ahuti pUrI karavI. chevaTe ghIthI kharaDelI 108 drAkSa, 108 khAreka tathA 108 badAma heAmavI ane te pachI ghIthI bhareluM AkhuM nALiyera heAmavu, eTale A hAvidhi pUrNa thAya che. ahI bIjo paNa je saMpradAya che, te prasaMgavazAt jaNAvIe chIe. jo kheranA lAkaDAM saLagAvIne temAM dUdha, dahIM, madha, sAkara tathA ceAkhA ane ghInI 1000 Ahuti ApavAmAM Ave tA vairInA parAjaya thAya. jo palAzanAM lAkaDAM saLagAvIne temAM ghI mizrita * aDadane 1000 hAma karavAmAM Ave teA paracakranA bhaya TaLI jAya.
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIkArakalpa - 213 je emAM ghI mizrita maga ane aDadane 1000 homa karavAmAM Ave te grahapIDA maTI jAya ane sarva prakAre zAMti thAya. je vyaktinA nAmathI mIThA ane rAIne homa karavAmAM Ave, tenuM AkarSaNa thAya. je vyaktinA nAmathI sarasiyuM ane lImaDAnAM pAnane homa karavAmAM Ave, tene javara caDhe tathA bIje paNa utpAta thAya. je vyakitanA nAmathI lAla kareNa, ghI ane madhane homa karavAmAM Ave, tenuM vazIkaraNa thAya. AkarSaNa, uccATana, mAraNa tathA vazIkaraNamAM hemanI saMkhyA 1008 samajavI. A rIte hamane vidhi jANIne te pramANe kArya karavAthI ArAdhakanA sarva manavAMchita pUrA thAya che. je mAtra sukhazAMtinI ja IcchA hoya to sahuthI prathama jaNavela vidhie daza hajAra homa kara. ' - jo homa karavAnI anukULatA na hoya to tenAthI cAra gaNo japa eTale 40000no japa vizeSa karo joIe, paNa kAryasiddhi mATe hama akasIra che, e bhUlavAnuM nathI. zrI jinaprabhasUrijIe racele hoMkAraka9pa ahIM pUro thAya che. te sarvenA kalyANanuM kAraNa bane, evI abhilASA sAthe A vivaraNa pUruM karIe chIe. :
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 9 ] hIkAravidyAstavana hoMkAra para jema bRhataka9pa ane laghukalpanI racanA thayelI che, tema keTalAMka stavananI racanA paNa thayelI che ane te hI kAranA mahimA tathA hI kAranI ArAdhanA para judI judI daSTie suMdara prakAza pADe che. AvA eka stavananI ahIM zabdArtha, bhAvArtha tathA vistRta vivecana sAthe rajUAta karavAmAM Ave che. A stavananI racanA kula 16 padyo vaDe thayelI che, temAM prathamanAM paMdara padya upajAti chaMdamAM che ane chelluM padya vasaMtatilakA chaMdamAM che. A stavana koNe racyuM ? ane kayAre racyuM? e. kahevuM muzkela che, kAraNa ke prastuta stavanamAM tenA kartAne nirdeza thayele nathI, tathA hastalekhita pratiomAM te aMge khAsa noMdha levAmAM AvatI nathI. paraMtu siMhanadI gaNie vikamanI aDhAramI sadImAM zrIpaMcanamaskRtidIpaka nAmanI eka kRti racI che, temAM A stavana saMgrahAyeluM che ane tene zrI pUjyapAdanI kRti tarIke oLakhAvavAmAM AvyuM
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kAravidyAstavana 215 che, paraMtu A vastu khAsa sa MzAdhana mAge che. jyAM sudhI Avu saMzAdhana na thAya ane te aMge koI puSTa pramANa maLI Ave nahi, tyAM sudhI ApaNe tene koI ajJAta mahAtmAnI kRti ja lekhavI joI e, ema ame mAnIe chIe. A stavana ghaNuM prAsAdika che, hoMkArano mahimA suMdara rIte rajU kare che tathA pUrve varNavelI hoMkAranI ArAdhanA sAthe koI jAtanI visaMgati dharAvatuM nathI. anya rIte kahIe teA tenI sarasa pUrti karanAruM che ane te ja kAraNe ahIM tene sthAna ApavAnu` ceAgya mAnelu' che. A stavananuM prathama padya A prakAranuM che : savarNapArzva la yamadhyasiddhi maghIsvaraM bhAsvararUpabhAsam / khaNDendubindu sphuTanAdazobhaM, tyAM zakttivIna ! pramanA prAMImi / / / / 6 savAryuM jenA pAzrvamAM sa' vadhu che evA. (eTale ke 6.) --camasiddha--je '' ane canI madhyamAM siddha che, niSThita che evA. ( eTale ke 6.) ( anAvavaH--jenI aMdara svara che evA, tathA mAstarapamAsak--je dedIpyamAna sUryanA jevI kAMti dharAve che evA ane ghuDencuvintubuddhanAt zoma--je a` candra, biMdu tathA spaSTa nAdathI zeAlI rahela che evA. hivIna
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 hoMkArakapataru he zaktibIja ! tyAM-tane. premanA -jhollasita manathI. aLami-stavuM chuM.. - bhAvArtha - jemAM du tathA 6 tathA chuM temaja ardha candra, biMdu ane nAda zobhI rahela che, je sUrya jevI dedIpyamAna kAMtine dhAraNa karanAra che, evA he hoMkAra! he zaktibIja! tane huM atyaMta ullAsathI stavuM chuM. mAnavahRdayamAM vividha prakAranA bhAvenuM saMvedana jAge che, temAMthI kAvyane janma thAya che ane te ja stutipradhAna hoya te stavananuM rUpa dhAraNa kare che. A hoMkAravidyAstavananuM nirmANa e ja rIte thayeluM che. ahIM stavanartAe mana: zabdano prayoga karIne ema sUcavyuM che ke A stavana huM atyaMta jhellasita manathI eTale ke bhAvanA utkRSTa saMvedanapUrvaka karI rahyo chuM. bhAva vinA bhakti nathI, e hakIkata te sahune vidita che. je bhakti karavI hoya, guNAnuvAda karavo hoya te sahuthI prathama hRdayanA tAra hAlavA joIe, temAM jhaNajhaNATa pedA the joIe ane temAMthI UmionI paraMparA jAgavI joIe; te ja temAM avanavA bhAva UThe che ane te hajAro haiyAne sparzI jAya che. rAvaNe aSTApada parvata upara hAthamAM vINA laIne zrI jinezvaradevanuM stavana ati bhAvapUrvaka gAvA mAMDyuM, temAM maMdodarI nRtya vaDe tAla pUravA lAgI, ene e raMga jAmya ke rAvaNane tIrthakara nAmakarmane baMdha paDaze,
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIkAravidyAstavana 217 eTale ke te A apUrva bhaktinA pariNAme AgAmI covIzImAM eka tIrthakara tarIke janma dhAraNa karaze ane jagatane dharmane satya upadeza ApI dharmadezaka tathA dhanAyakanuM biruda sArthaka karaze. jyAM bhAva nathI, tyAM bhakita nathI; jyAM bhakti nathI tyAM zakti nathI; ane jyAM zakti nathI, tyAM koI prakAranI siddhi nathI. ATalI vAta pAThake barAbara yAda rAkhe to kevuM sAruM! ahIM stavanakAra bhaktithI bharelA haiye hI kAranA stavano AraMbha kare che ane prathama tenI akSararacanAne paricaya Ape che. hI kAramAM sahuthI pahele zuM che, te sa nI pAse rahela che. varNamAlAmAM za Sa sa huM e krame varNa--akSaro bolAya che, e te pAThanA lakSya bahAra nahi ja hoya. hI kAramAM du pachI ? Ave che, te 4 ane 2 nI vacce, eTale ke 2 ane 4 nA vacce rahelo che. jemake2 2 4. A rIte s + 6 maLI evo saMyuktAkSarajoDAkSara bane che. temAM DuM svara joDAtAM ane tenA para caMdrakalA, nAda tathA biMdu mUkAtAM hI kAranI racanA pUrNa thAya che. A akSararacanAne uddezIne jaina maMtravizAradoe kahyuM che ke
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 hi"kArakapatara varNAntaH pAzvajino, rephastadadhogataH sa dharaNendraH / turyasvaraH sabinduH sa bhavet padmAvatIsaMjJaH // varNamAlAnA aMte Avela varNa arthAt huM, te zrI dharaNendra che ane biMdusahita je phra svara che, te zrI padmAvatI devI che." tAtparya ke hI kAramAM zrI dharache ane padmAvatI sahita zrI pArzvanAtha bhagavAna rahela che. stavanakartAe ahIM hI kArane zaktibIja tarIke saMbe che, kAraNa ke-tenI vidhisara ArAdhanA-upAsanA karatAM ArAdhakanA aMtaramAM zaktine mahAta vahevA lAge che ane tenA lIdhe durghaTamAM durghaTa jaNAtAM kAryonI paNa siddhi thAya che. vaLI jyAre hI kAranI siddhi thAya che, tyAre te pUrepUro tirmaya banI jAya che, eTale ke dedIpyamAna sUrya je bhAse che ane tenAM darzanathI ArAdhaka anerI kRtakRtyatA anubhave che. pachI tene A jagatamAM kaI vastunI kamI rahetI nathI. ahIM prajJAvaMta pAThakane kadAca e prazna thaze ke AvA suMdara stavananA prAraMbhamAM stavanakartAe maMgaLa kema nahi karyuM hoya? tathA abhidheya, prajana ane phaLane nirdeza kema nahi karyo hoya? teno uttara e che ke hI kAramAM covIza tIrthakare, paMca parameSThI tathA anya devene vAsa hevAthI te pite maMgalarUpa che, eTale tene vizeSa
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 219 hI kAravidyAstavana maMgalanI jarUra nathI. athavA te stavanaie prAraMbhamAM savaMvazva zabdathI ne nirdeza karela che ane zuM e puruSAdAnIya zrI pArzvanAtha bhagavAnanuM sUcana karanAra hovAthI maMgalarUpa che. vaLI e zabdanI aMtargata pazva zabda mUkIne paNa stavanakartAe tenA mAMgalikapaNAnuM sUcana kareluM ja che. - have abhidheya para AvIe. stavanakartAe A maMtramAM sarjAuM Adi pade vaDe hIbakAranAM aMgonuM varNana karyuM che. ane chevaTe praoNmi pada vaDe tenA stavanane nirdeza karyo che, eTale hI kAranuM stavana e A kRtinuM abhidheya che. hI kAranI stavanA karavAnuM mukhya prajana e che ke te mahAna zaktibIja che, tene pAThakene khyAla Apavo. ane tenI ArAdhanA karatAM te dedIpyamAna sUryanA jevI kAMtithI hRdayamAM prakAzavA lAge che tathA sarva maneranI siddhi kare che, e tenuM phaLa pradarzita karavuM. A rIte A stavanamAM maMgala, abhidheya, prajana tathA phaLano nirdeza thatAM ziSTAcAranuM yathArtha paripAlana thayeluM che. have hakAranuM saMbodhana judAM judAM kevAM nAmo. vaDe thAya che, te darzAvavA stavanakAra bIjuM padya A pramANe kahe che :
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 - hI kAraka9pataru dIvAlamAri, mAyAkSaraM kAmadamAdimantram / trailokyavaNa parameSThibIjaM, vijJAH stuvantIza ! bhavantamittham // 2 // za-he Iza! he bhagavAn ! mavanaM-tamane. vijJA:vidvAna puruSa. rUtha-A prakAre. tRtti-stave che. dIvAra'-hIkAra. UkSara-ekAkSara. bApiM-Adi rUpa. mAcAkSaramAyAkSara. mAM-kAma. gAmirca-Adi maMtra. triIvarga-leyavaNa ane mejhivI-parameSThibIja. bhAvArtha-he Iza! vidvAno hoMkAra, ekAkSara, AdirUpa, mAyAkSara, kAmada, AdimaMtra, gelekayavaNa tathA parameSThibIja vagere vizeSaNo vaDe tamArI stuti kare che. jema jinamUtine jina sarakhA mAnIne tenI stuti-prArthanA-pUjA karavAmAM Ave che, tema hI kArane Iza ke Izvara mAnIne tenI stuti-stavanA karavAmAM Ave che. A rIte tenA pratye AMtarika bahumAnanI lAgaNI prakaTa karavAthI tenA pratye parama bhakti-bhAva jAge che ane te kharekhara bhagavAnanuM kAma Ape che. hI akSara para caMdrakalA, biMdu eTale anusvAra tathA nA hovAthI tene hoMkAra kahevAmAM Ave che. saMskRta bhASAmAM hIne artha lajajA thAya che ane te
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kAravidyAstavana 221 lalanAonuM mukhya lakSaNa hAvAthI keTalAke hI kArane devI rUpa mAnelA che. te tene lajjA, girijA, zakti, hallekhA, mAyA, mahAmAyA, pAva`tI, IzvarI, paramezvarI, bhuvanadhAtrI, zivapriyA Adi strIli'gI nAmeAthI oLakhe che. samahodadhi nAmaka tatragraMthanA prathama taraMgamAM sarasvatInI nava zaktie varNavelI che, temAM hI ne paNa khAsa sthAna apAyeluM che. jemake-zrI, hI, dhRti, mati, kIti, kAMti, buddhi, lakSmI ane medhA. vaLI jaina tatravAdamAM zrI, hI, dhRti, prIti, buddhi ane lakSmI e chane vadhara devIe gaNavAmAM AvI che ane pauSTika ka`mAM tenI viziSTa sthApanA thAya che. aabhiSekavidhinA trIjA pa mAM A chaye devIonuM smaraNa karavAmAM AvyuM che. temAM hI nuM smaraNa karatAM jaNAvyuM che ke dhUmrAGgayaSTirasi - kheTaka bIjapUra vINAvibhUSitakarA dhRtaraktavakhA / TrIyarivAra-vidhAtana-vAdanA cA, puSTiJca puSTikavidhau vidadhAtu nityam || jeneA vaNu dhUmra jevA che, jenA eka hAthamAM khaDUga, bIjA hAthamAM DhAla, trIjA hAthamAM khIjerU ane ceAthA hAthamAM vINA che, je vikarALa siMhanA upara ArUDha thayelI che, te hrIdevI pauSTikavidhimAM nitya puSTi Ape.' vaLI bhagavatItra tathA vasudevahiDI vagere
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 hoMkArakalpataru graMthamAM AvatAM varNana parathI ema jaNAya che ke A cha devIone saubhAgyadAyinI mAnavAmAM AvatI hatI ane lagnaprasaMge temanI ratnamaya ke suvarNamaya matio prItidAnamAM apAtI hatI. TUMkamAM hIdevIne jaina taMtravAdamAM khAsa sthAna apAyeluM che, paNa te prastuta hoMkArathI eka judI ja vastu che, eTalI vAta lakSyamAM rAkhavI. hoMkAra vidyAmAM "ii namaH" evAM traNa pado hoya che. temAM jha seturUpa che ane namaH pallavarUpa che. mukhya maMtrAkSara te eka hoM ja che, tethI tene ekAkSara tarIke saMbodhavAmAM Ave che. kAvyazAstra tathA maMtrazAstramAM saMyuktAkSarane eka akSara gaNavAno rivAja che. hoMkArane AdirUpa kahevAnuM kAraNa e che ke sarve daivI tatte temAMthI udbhavelA che. A vidhAna apekSAvizeSathI samajavuM. hakAranuM mAyAkSara tarIke saMbodhana thavAnuM kAraNa e che ke te mAyAne vyakta karanAre akSara che. mAyA eTale zakti, mahAzakti. je sarva kAmanAone de-Ape-pUrNa kare te kAmada. hI kAra ArAdhakanI sarva kAmanAone pUrNa karanAre che, tethI kAmada tarIke saMbodhAya che. vaLI badhA maMtramAM pahele arthAt mukhya hovAthI AdimaMtra tarIke paNa saMbodhAya che, ane traNeya lekanuM eizvarya dharAvanAra hovAthI 2leyavarNa tarIke paNa tenuM saMbodhana thAya che.
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kAravidyAstavana 223 vizeSamAM parameSThikhIja tarIke paNa tenI khyAti che, kAraNa ke te arihaMta, siddha, AcAya, upAdhyAya ane sAdhu e pAMcaparameSThinI zaktinuM adhiSThAna che. ahI jo parameSThI zabdathI parabrahma ke paramAtmA evA a grahaNa karIe te temanuM bIja paNa hI kAramAM rahelu che. A rIte hI kAranI vividha zaktione anulakSIne, vidvAnA vividha vizeSaNo vaDe tenI stuti-stavanA kare che. brahmavidyAvidhi nAmanA eka digambara graMthamAM tane yAkarAja, leAkapati, jagaDhadhipa tathA zaktipraNava paNa kahevAmAM AvyA che, te hI kAranI vyApakatA tathA tenA adbhuta sAmarthyanuM sUcana kare che. have stavanakAra hI kAranA ArAdhakanuM kavya darzAvavA trIjI padya A pramANe rajU kare cheH ziSyaH suzikSAM sugurorakhApya, zucirvazI dhIramanAzca maunI / tadAtmavIjasya tanotu jApamupAMzu nityaM vidhinA vidhijJaH // 3 // suguroH-sadguru pAsethI. mukSimAMM-sArI zikSA. avAvya -pAmIne vidhijJaH ziSyaH-vidhinA jANakAra evA ziSya. rutti:-pavitra thaI ne. vI-indriyAne vaza karanAro banIne
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 ho kArakalpataru pIramanA-dhIra manavALA thaI ne, maunI-ane teTalu mauna dhAraNa karIne. ta -te. brAhmavInasya-AtmabIjanA-- hI kAranA. upAMzunApa-upAMzu jApa. nisyaM-nitya, haMmezAM. vidhinA-vidhipUrvaka. tanotu-kare. bhAvArtha-suguru pAsethI sArI rIte zikSA pAmIne vidhinA jANakAra evA ziSya pavitra, indriyAne vaza karanArA, dhIra manavALA tathA bane teTaluM mauna dhAraNa karanArA banIne nitya vidhipUrvaka AtmamIjI kAranA upAMzu jApa kare. stavanakAre prathama hI kArano mahimA varNavyA tathA tenAM judAM judAM nAmeAnA paricaya karAvyA. have tenI ArAdhanA karanAre zuM karavu joIe ? tenuM varNana kare che. temAM sahuthI paheluM suguru pAsethI suzikSA pAmavAnu sUcana che, eTale e vAta nakkI ke hI kAranI ArAdhanA karanAre sahuthI prathama ma`tra-tatravizArada ane aneka zubha lakSaNeAthI yukta evA sadgurune zeAdhI kADhavA joIe ane temanuM zaraNa svIkAravuM joI e. matranI ArAdhanAmAM jeTaluM mahattva maMtranuM tathA matradevatAnuM che, teTalu' ja mahattva matradAtA gurunu paNa che. jo teo kRpAvaMta thaI ne ArAdhakanA ziSya tarIke svIkAra kare ane tene yathAvidhi maMtranuM dAna kare te ArAdhakanI ArAdhanA sala thAya che. jyAM gurunI kRpA
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kAravidyAstavana 221 che, tyAM vighnA prAyaH AvatAM nathI ane kadAca Ave tA temanAM adbhuta sAmarthyathI zamI jAya che-nAza pAme che; tethI ja maMtranA ArAdhake sahuthI prathama sadgurune zeAdhI temanAM zaraNe javAnuM che ane temanI pAsethI maMtrArAdhanane lagatI sarva zikSA grahaNa karavAnI che. jema suzikSA pAmyA vinAnA gheADA gADIe joDavAthI gADI kharAkhara cAlatI nathI ke khADAkhaDiyAmAM paDI jAya che, tema suzikSA pAmyA vinAne sAdhaka-ArAdhaka jo maMtranI ArAdhanA karavA lAgI jAya te e ArAdhanA yathArtha rUpe thatI nathI ane keTalIka vAra teAtenuM pariNAma viparIta paNa Ave che. ahI' sujJa pADakAe eTale vicAra karavAnA che ke kaI nokAne dariyAmAM emane ema cheDI devAmAM Ave tA e ISTa sthAne pahoMcI zake kharI ? bIjo vicAra e paNa karavAnA che ke tene ceAgya dizAmAM calAvavA mATe kuzaLa sukAnInI jarUra kharI ke nahi ? amane khAtarI che ke AmAMnA prathama praznanA javAba nakAramAM ane khIjA praznanA javAba hakAramAM maLaze. tAtpaya ke yogya sukAnI vinA kAI naukA peAtAnA iSTa sthAne paheAMcI zakatI nathI, tema matranA ArAdhaka sadgurunA ceAgya mAdana vinA game teTalI ArAdhanA kare, teA paNa siddhisamIpe paheUMcI zakatA nathI. matrane ArAdhaka vidhijJa eTale vidhine jANakAra 15
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 hIkArakapata paNa have joIe. toja maMtrArAdhananI dareka vidhi yathAthapaNe karI zake ane temAM pragati sAdhI zake. jene vidhinuM pUrNa jJAna nathI, te maMtrArAdhanAmAM kadI saphaLa thaI zakato nathI. vaLI te bAhya-atyaMtara pavitratAvALo paNa hovuM joIe. bAhya pavitratA snAnAdithI prApta thAya che ane atyaMta pavitratA satsaMga, zubha bhAvanA, bhUtazuddhi, prANAyAma, sAtvika khorAka Adi dvArA prApta thAya che. vaLI te vazI eTale pAMca indriyane vaza karanAra hovo joIe ane dhIra manana eTale game tevI ApattimAM paNa dhairya gumAve nahi evA guNavALo hovo joIe. Ane artha ema samajavAne ke jenI indriya kAbUmAM nathI ke jenuM mana ati caMcaLa, bIkaNa ke asthira che, te maMtranI ArAdhanA karI zakato nathI. vizeSamAM teNe bane teTaluM mauna dhAraNa karavAnuM che, kAraNa ke tethI manane zAMta ane sthira karavAmAM ghaNI sahAya maLe che. ahIM stavanakAre hI kArane AtmabI ja kahyuM che, tene artha e che ke hIkAra e Atmazaktine vikAsa karanAruM bIja che. Aja sudhImAM jeNe jeNe hI kAranI ananyamane ArAdhanA karI che, tenI Atmazaktine apUrva vikAsa thayo che ane teNe kRtArthatA anubhavI che.
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIkArakavidyAstavana 227 A ArAdhanAmAM mukhyatve hI kAra vidyAne eTale ke " namaH" e maMtrano jApa karavAnuM che, te bhASyamANa eTale moTethI bolIne nahi, paNa upAMzu eTale bIje sAMbhaLI na zake e rIte karavo joIe.+ vaLI te nitya karavAno che, eTale ke zarU karyA pachI tene eka paNa divasa choDavAnuM nathI. A jApa je pratidina niyata samaye ja karavAmAM Ave te vadhAre lAbhadAyI thAya che. tAtparya ke ArAdhake hI kArane upAMzu jApa nityaniyamita karavuM joIe. ahIM stavanakAre vidhinA zabda mUkyo che, te ati mahattva che. tene artha e che ke ArAdhake hIrakAranI ArAdhanA vidhipurassara karavAnI che, paNa game tema karavAnI nathI. vadhAre spaSTa kahIe to e ArAdhanA- nimitte pUjA, japa, dhyAna Adi je je kriyAo karavAmAM Ave te vidhipUrvaka karavI joIe. temAM jarApaNa avidhi cAlI zake nahi. keTalAka kahe che ke "na karavA karatAM avidhie kareluM sAruM.' paNa e vastu barAbara nathI. je kArya vidhio thAya che, te barAbara thAya che ane tenuM pariNAma dhAyuM" Ave che, jyAre avidhie kareluM kArya naSTa thAya che ane te mATe sevele zrama tathA apAyela bhega niSphaLa jAya che. rasoI game tema karavA mAMDe to thAya che kharI? + "vasutu razrImALo aMta:saMgaq."
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 hI kArakalpataru auSadhanuM saMyojana game tema karavA mAMDe te rasAyaNa bane kharuM? athavA meTara, relave ke vimAnane game tema calAvavA mAMDe to cAle che kharAM ? je A darekamAM vidhinI jarUra rahe che, te maMtrArAdhanAmAM vidhinI jarUra kema na rahe? keTalAka kutarko karIne ema kahe che ke "Ama belIe te zuM ane tema bolIe te zuM ? athavA hAtha amuka rIte rAkhIe te zuM ane paga amuka rIte rAkhIe te zuM?" paNa e samajaNa vinAnI vAta che. dareka kriyAne pitAnI vizeSatA che ane te samajIne je tenuM ArAdhana karavAmAM Ave to tenuM phaLa avazya maLe che. Asana, mudrA, mALA, tene gaNavAnI rIta Adi saMbaMdhamAM je je niyama bAMdhavAmAM AvyA che, te ghaNA vicAra ane anubhava pachI bAMdhavAmAM AvelA che, eTale ArAdhake tenuM pAlana avazya karavAnuM che. have stavanakAra hI kAranA tavaNaya dhyAnanuM phaLa jaNAvatAM kahe che - tvAM cintayan zvetakarAnukAraM, jyotsnAmayIM pazyati ystrilokiim| zrayanti taM tatkSaNato'navadya vidyAkalAzAntikapauSTikAni // 4 // caka-je ArAdhaka. tyAM-tane tAruM. tAnAra
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kAravidyAstavana --caMdramA samAna ujjala vaNe. cintayana--citavatA, ciMtana karatA. triaArI-traNa lAkane. corInAmayA~-prakAzamaya. patti-jIe che. tA-tene anavidyA?jArAntijanaiSTiAni-nirdoSa evI vidyAo, kalAe tathA zAMtika ane pauSTi karyAM. tatkSaLataH zranti-tarata ja siddha thAya che. 229 bhAvA :-he hI kAra ! caMdrasamAna ujajavala vaNu thI tAruM dhyAna dharatA je ArAdhaka traNeya leAkane prakAzamaya jue che, tene nirdoSa evI vidyAe, kalA tathA zAMtika-pauSTika karyuM tarata ja siddha thAya che. hI kAranuM judA judA varNa dhyAna dharatAM judu judu phaLa maLe che, e hakIkata pUrva prakaraNamAM spaSTa karavAmAM AvI che- vaLI tenuM zveta varNa dhyAna dharatAM sarva pApAne kSaya thAya che, e hakIkata paNa savistara jaNAvavAmAM AvI che. A stavananuM ceAthuM padya e vastunuM samarthana karanArU che. temAM jaNAvyu` che ke je ArAdhaka hI kArane caMdramA samAna ujjavala varNanA ciMtave che ane tenA prakAzathI svarga, matya, ane pAtAla e traNeya leAkane zveta banI gayelA nihALe che, tene koIpaNa vidyA ke kalA tarataja siddha thAya che. vaLI te, je je zAMtika ke pauSTika karmonI siddhi karavA IcchatA hAya, temAM jarApaNu vilaMba thatA nathI.
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kArakalpataru AnA atha ema samajavAnA che ke keAI mahAna vidyA ke kalA siddha karavI heAya te teNe prathama hoMkAranuM anuvhAna karavu joIe ane temAM zveta sAdhanAnA upayAga karI zveta varNa tenuM dhyAna dharavuM joIe. athavA teA koI upadravanuM nivAraNa karavu hoya, rAga ke rogacALA maTADavA hAya, dhana-dhAnya tathA sa'pattinI vRddhi karavI hAya ke cittamAM zAMti-sthiratA-prasannatA lAvavI hoya te teNe paNa hA...kAranu zveta sAdhanAe ane zveta dhyAna vaDe anuSThAna karavuM joie. temAM phrI namaH e matranA eka lAkha japa karavA joI e tathA khIjAM paNa je je vidhAnA niyata thayelAM che, te karavA tarapha lakSya ApavuM joI e. 230 taMtra thAmAM kahyu` che ke-- 'zAntikAdau zvetavarNaM dugdhadhArAbhivarSaM cintyaM, graha rogamAryAdInAM pIDAmupazAmyati / athavA zuddhasphaTikasaMkAzaM mukhAnniHsaran nAbhauM pravizya cAturvarNayutena dhyAtavyaM tajjapAt annimati-siddhaya myate / ' zAMtika vagere kAryoMmAM dUdhanI dhArA jevA zvetavaNe hAkArane ciMtavavA. tethI duSTa graheAnI asara, vividha prakAranA rAge| tathA marakI jevA rogacALAnI pIDAnu upazamana thAya che. athavA zuddha sphaTika jevA hoMkAra mukhamAMthI nIkaLI rahyo che ane nAbhimAM praveza karI rahyo che, ema ciMtavIne tenuM cAra prakAranA varNo eTale zveta,
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoMkAravidyAstavana 231 rakata, pitta ane dhUmra vaNe dhyAna dharavuM joIe tathA vidhisara maMtrajapa karavuM joIe, eTale aNimAdi ATha prakAranI siddhio prApta thAya che." have hI"kAranA raktavaNya dhyAnanuM phaLa jaNAve che. tvAmeva bAlAruNamaNDalAbha, smRtvA jagat tvtkrjaaldiiprm| vilokate yaH kila tasya vizvaM, vizvaM bhaved vazyamavazyameva // 5 // vAcALAmAmaM-ugatA sUryanA maMDaLa jevI kAMtivALA. vAk tane. mRvA smarIne. -je. vaijJAsTirImUtArA kiraNonA samUhathI dedIpyamAna evA. gatijagatane. virA-jue che. tasya-tene. -kharekhara! vizvasamasta. viM-vizva. avazyame--avazya. vayaM maTU-vaza thAya che. bhAvArtha--UgatA sUryanA maMDaLa jevI kAMtivALA tane smarIne je ArAdhaka tArA rakta kiraNonA samUhathI dedIpyamAna jagatane jue che, tene kharekhara samasta jagata vaza thaI jAya che. pUrva prakaraNamAM hI'kAranA raktavaNuMya dhyAnanuM phaLa jaNAvatAM kahyuM che ke " mAhIkiTa varAkSa amilya ratta camU-raktavarNavALe hakAra mehana, AkarSaNa, vazIkaraNa tathA AkSobha kare che. prastuta stavanakArano abhiprAya paNa eja che. teo A padyamAM jaNAve che ke he hIkAra ! je ArAdhaka tArUM ugatA sUryanA maMkaLa jevI
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 hoMkArakalpataru kAMtithI smaraNa kare che, eTale ke raktavaNe dhyAna dhare che ane samasta jagatane hI kAranA rakta kiraNe vaDe vyApta thayeluM jue che, te samasta vizvane vaza karI zake che. tAtparya ke tenAthI te strI-puruSanuM, temaja rAjA vagerenuM AkarSaNa, saMmehana tathA vazIkaraNa karI zakAya che. A dhyAna saMbaMdhI taMtragraMthamAM kahyuM che ke"vshykrmnni sindUrasadRzaM japAkusumasaMkAzaM sAdhyaM lalATe dhyeyam / tasya mahAbhogA bhavanti / lokAzca striyo dAsyatAM tra ceva " "vazyakarmamAM-siMdUranA jevA athavA to jAsuda ke ratanatanA puSpa jevA raMge eTale raktavaNe ArAdhake pitAnA kapALamAM be bhramaro vacce AjJAcakramAM dhyAna dharavuM. tenAthI mahAbhogonI prApti thAya che, loko vaza thaIne tAbedArI uThAve che tathA strIo dAsInI mAphaka sevA kare che." - AkarSaNa, mohana tathA vazIkaraNa aMge pUrva prakaraNamAM varNana thaI gayeluM che, eTale ahIM teno vistAra karatA nathI. - have stavanakAra hakAranA pItavaNI dhyAnanuM phaLa A pramANe kahe che ?
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIM kAravidyAstavana yastaptacAmIkaracArudIpta, piGgaprabhaM tvAM kalayet samantAt / x sadA mudA tasya gRhe sahelaM, karoti keli kamalA calA'pi // 6 // 233 caH-je ArAdhaka. pitra*-pILI prabhAvALA. tyAMtane. taptapAmIra pArIstaM tapta suvarNanA jevA suMdara prabhAvALA. samantAt-satra. yetu-jue che. tattva mRduMtenA gharamAM. mahA-lakSmI. rA a--ica'calahAvA chatAM. sa--nitya'. saderuM tarataja ane muLa-AnaMdathI. hiM hotti-krIDA kare che. bhAvA --je ArAdhaka tane pILA ra'ganA ciMtave che ane tenI tapelA suvarNa jevI pIta prabhA satra phelAtI nihALe che, tenA gharamAM lakSmI--caMcala svabhAvanI hAvA chatAM tarataja AnaMdapUrNAMka krIDA karavA lAge che ane e sthiti kAyama rahe che. hI kAranA zvetavaNI ya dhyAnanuM phaLa vidyA, kalA tathA zAMtika--pauSTika karmonI siddhi che, raktavaNIya dhyAnanuM phaLa AkaSa Nu, meAhana ane vazIkaraNa che, tema pItavaNI ya dhyAnanuM phaLa lakSmInI yatheccha prApti che. A vastu prastuta padyamAM bahu su Mdara rIte kahevAmAM AvI che. + ahIM saheSTi' evA pATha paNa prApta thAya che.
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoMkArakalpataru temAM prathama ema jaNAvyu` che ke huM hI kAra ! tane je pILI prabhAvALA eTale pILA ra'ganA ci'tave che ane temAMthI jANe tapAvelA suvarNa nA jevI kAMti satra prasarI rahI haiAya evu AMtaradRSTithI nihALe che, tenA gharamAM lakSmI tarataja AnaMdapUrvaka krIDA kare che. ahIM stavanakAre vizeSamAM e paNa kahyu` che ke lakSmI caMcala svabhAvanI hAvAthI kAipaNa jagAe sthira rahetI nathI, paraMtu hoMkAranA pItavaNIya dhyAnanA prabhAva evA che ke te enA ArAdhakanA gharamAM sthira thaI ne rahe che ane tenI lIlA vividha rIte prakaTa kare che. 234 ^ kArastavanamAM vIte chIrAAtijArAya name namaH-je pItavarNathI dhyAna dharatAM lakSmI Ape che, te kArane vAraMvAra namaskAra hA.' A zabdo vaDe ukta vastunuM samarthana karavAmAM AvyuM che. eTale hI kAranA pItavaNI ya dhyAnathI lakSmInI prApti thAya che, evI mAnyatA tatrakAromAM prasiddha che ane te ja ahI darzAvavAmAM AvI che. paraMtu hI kAranA pItavaNI ya dhyAnanu bIjuM paNa phaLa che, te sta Mbhanakama'nI siddhi gata prakaraNamAM 'pIttaH ratamma nirvavanya sacadrecacam'-e zabdA vaDe A vastu spaSTa karavAmAM AvI che. anya taMtra thAmAM paNa A prakaraNanAM vahUnA maLe che, eTale hI kAranA pItavaNI ya dhyAnazrI staMbhanakamanI siddhi thAya che, e paNa nizcita che.
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoMkAravidyAstavana 235 ahI saMpradAya e che ke lakSmInI IcchAthI hI kAranuM pItavaNe dhyAna dharanAre vastro pILAM paheravAM joIe, Asana paNa pILuM vAparavuM joIe, mALA paNa pILA raMganI vAparavI joIe, puSpa paNa pILAM vAparavAM joIe ane kapAlamAM tilaka paNa pILuM eTale kezaranuM karavuM joIe. vaLI teNe zukravAranA divase haLadara ane tela bhegAM karIne zarIre coLavAM joIe ane ravivAre upavAsa karavo joIe. bhajanamAM pILAM raMganI vastu vizeSa vAparavI joIe. staMbhanakamanI siddhi mATe paNa A ja rIte vartavAnuM che. have stavanakAra hI kAranA zyAmavarNIya dhyAnanuM phaLa batAvatAM kahe che. yaH zyAmalaM kajjalamecakAbhaM, tvAM vIkSate vA tuSadhUmadhUmram / vipakSapakSaH khalu tasya vAtAhatA'bhravad yAtyacireNa nAzam // 7 // 2 -je sAdhaka. jJa maM-kAjaLa ke mecaka maNi jevA. rUcAmaDhazyAma raMge. vA-athavA. sUpadhUmapUtram -phatarAnAM dhUmADA jevA dhUmravaNe. tyAM-tane. vIre-jue. che. tasva-tene. vipakSa-zatrune samUha. vahu-kharekhara
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoMkArakalpataru vAtAtAmravar-vAyuthI haNAyelAM vAdaLAMnI jema. rAvaLa -thoDA ja vakhatamAM. nArASTra jAti-nAzane pAme che. bhAvArthahe hoMkAra ! je sAdhaka kAjaLa ke mecakamaNi jevA zyAma vaNe athavA phatarAnA dhUmADA jevA dhUmravaNe tAruM dhyAna dhare che, tenA zatrune samUha vAyuthI - haNAyelAM vAdaLAonI jema theDA ja vakhatamAM nAza pAme che. zatru pakSa baLavAna hoya ane te gAma-nagaranA ke ApaNA para humalo karI ApaNe nAza kare evI saMbhAvana hoya, tyAre hoMkAranuM zyAma varNa dhyAna dharavAthI ghaNuM sahAya maLe che. eTale ke zatru pakSanuM baLa tUTI jAya che, temAM rogacALo phelAya che ke temane zIdhra nAza thAya che. anya zabdomAM kahIe te hoMkAranuM zyAmavarNa dhyAna dharavAthI uccATana tathA mAraNakarma siddha thAya che. pUrva prakaraNamAM A vastu vistArathI kahevAyelI che, eTale te aMge ahIM vadhu vivecana karatA nathI. hoMkAranuM judA judA vaNe dhyAna dharatAM kevuM phaLa maLe che? te ahIM jaNAvI dIdhuM, paNa te kyAM dharavuM? te saMbaMdhI koI spaSTatA karavAmAM AvI nathI, eTale jaNAvavuM jarUranuM che ke A dhyAna mukhyatve nAbhi, hRdaya ane be bhramaronI vacce dharavAnuM che. vaLI mUlAdhAracakamAM paNa tenuM dhyAna dharI zakAya che ane te paNa akasIra nIvaDe che..
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ hauM kAravidyAstarana 237* ' ahIM e spaSTatA paNa Avazyaka che ke jeNe pUrva sevAmAM hoMkAravidyAne eka lAkha japa karyo hoya, tene ja A dhyAno ukta phaLa Ape che, eTale prathama hoMkAranuM eka lAkha japanuM anuSThAna karI levuM Avazyaka che. have stavanakAra hoMkAranA viziSTa dhyAnanuM phaLa darzAvavA AThamuM padya A prakAre kahe che: AdhArakandodgata tantusUkSmalakSyodbhavaM brahmasarojavAsam / yo dhyAyati tvAM stravadindubimbAmRtaM sa ca syAt kavisArvabhaumaH // 8 // -je sAdhaka, mAdhApodvatanusUDhomavaM- mUlAdhAra kaMdamAMthI nIkaLatI taMtu samAna sUma kuMDalinI zaktinA lakSyamAMthI udbhavato, ane trAsonavAsasahastrArakamaLamAM vAsa karato. tathA sarvahinduvAmRtacaMdranA biMbanI jema amRta jhara. tyAMtane. dhyAticiMtave che. saH-te. -vaLI. visarvamaH cAtu-kavicakavatI thAya che. | bhAvArtha : he hI kAra ! je sAdhaka tane mUlAdhAra kaMdamAMthI nIkaLatI taMtu samAna sUphama kuMDalinI zakitanA lone bhedatA, sahastrArakamalamAM sthira thato ane tyAMthI caMdranI jema amRta jharato ciMtave che, te kavi cakavatI thAya che. A
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ ho'kArakalpataru hI kAranuM judA judA varNa dhyAna dharatAM SaTkama siddhi thAya che, tema anya viziSTa vidhie dhyAna dharatAM anya kAryonI siddhi paNa thAya che. dAkhalA tarIke ArAdhaka tenu mUlAdhAra cakra, svAdhiSThAnacakra, maNipuracakra, anAhatacakra, vizuddhacakra ane AjJAcakramAM dhyAna dhare tathA chevaTe sahasrAra kamaladdalamAM dhyAna dhare ane tyAMthI te cadranI jema amRtanI varSA karI rahyo che, evuM ciMtave te tene kavitvanI adbhuta zakti prApta thAya che. 238 A viSaya kuMDalinIzakti tathA SacakrabhedananA che, eTale te aMge thADuM vivecana karIzu. ApaNA guhya dezathI be AMgaLa upara ane liMgamULathI be AMgaLa nIce cAra AMgaLa jeTaleA vistRta pradeza AvelA che, tene AdhArakaDha ke mUlAdhAraka kahevAmAM Ave che. tyAM brahmanADInI vacce svayaMbhUli ga AveluM che. tenA gAtramAM dakSiNAvarta eTale jamaNI bAjuthI DAbI bAju tarapha sADA traNa AMTA mArIne kuMDalinI zakti rahelI che. sirpaNInI jema kuMDala-kuMDALuM mAravAthI te kuMDalinI ke kulakuMDalinI tarIke oLakhAya che. aMgrejI bhASAmAM tene sapanTa pAvara ( Serpent power) kahevAmAM Ave che. A kuMDalinI zakti peAtAnI pUMchaDI mhAmAM rAkhIne
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 239 hI'kAravidyAstavana suSumhA nADInuM dvAra rAkIne rahelI che. te sUkSma taMtusamAna che, teja:svarUpA che ane sattva, rajas tathA tamaH e traNa guNA para prabhutva dharAve che. A kuMDalinIzakti ja IcchA, jJAna ane kriyA e traNa nAmeAmAM vibhakta thaIne samasta zarIranAM cakromAM bhramaNa kare che. zakti ApaNI jIvanazakti che. tene jAgRta karavI, e cogasAdhaka tathA maMtrasAdhakanuM khAsa katavya che. A A kuMDalinI zakti sUSupta heAvAthI ApaNe IndricagaNu dvArA caMcaLa thaI e chIe, ahaMbhAvathI yukta manIe chIe ane ajJAnInI jema sukha-duHkhanA anubhava karIe chIe. paraMtu tapa, japa tathA dhyAnathI A zaktine jAgRta karI zakAya che, je ApaNI mUDha dazAnA nAza kare che. tathA ApaNane aneka prakAranI siddhi samape che. eTale ArAdhakoe kuMDalinI zakitane jAgrata karavAnA khAsa prayatna karavA joIe. te aMge anubhavI puruSAe kahyu` che ke mUlapadme kuNDalinI yAvannidrAyitA prabho ! tAvat kiJcinna sidhyeta mantrayantrArcanAdikam / jAgarti yadi sA devI bahubhiH puNyasaMcayaiH tadA prasAdamAyAti mantrayantrArcanAdikam // ' jyAM sudhI mUlAdhArapadmamAM kuMDalinI zakti nidrAvasthAmAM rahelI che, tyAM sudhI maMtra, yaMtra ke devanuM pUjana siddha thatuM nathI. jyAre e devI ghaNA puNyanA
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 ho kArakalpataru saMcayathI jAgRta thAya che, tyAre ja maMtra, yaMtra ane pUjAnA prasAda prApta thAya che. ' kuMDalinI zakti mUlAdhAraka ke mUlAdhArapadma ke mUlAdhAracakramAM rahelI che, eTale sahuthI prathama tyAM dhyAna dharavAnu hoya che. e dhyAnanA prabhAve ka'DalinI zakti jAgRta thAya te tene pravAha upara caDe che ane liMgamUlamAM svAdhiSThAna nAmanuM cakra che, tyAM sudhI Ave che. pachI e cakramAM viziSTa rIte dhyAna dharatAM tenA pravAha AgaLa vadhe che ane nAbhipradezamAM rahelA maNipuracakra sudhI Ave che. pachI e cakramAM viziSTa dhyAna dharatAM tenA pravAha hRdayapradezamAM rahela anAhatacakra sudhI Ave che. e rIte kaMThamAM rahelA vizuddhacakra tathA e bhramarAnI vacce rahelA AjJAcakranA bheda paNa viziSTa dhyAnaprakriyAthI thAya che. chevaTe e pravAha mastakanI Toce rahelA brahmara pramAM rahelA sahasrArakamaladalamAM paheoMce che, tyAre temAMthI amRta jhare che ane ArAdhakane apUrva AhlAda prApta thAya che. tyAMthI e pravAha kramazaH nIce utaratA mUlAdhAramAM AvI jAya che.
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIbakAravidyAstavana 2che che. jenI kuMDalinI zakti jAgRta thayelI che, tene potAnA zarIramAM apUrva zaktino saMcAra thatuM hoya ema lAge che ane eka prakAranI uNatAne paNa anubhava thAya che. vaLI tene aneka prakAranI siddhio prApta thAya che, eTale te sAmAnya manuSya maTIne eka mahApuruSanI koTimAM AvI jAya che ane potAnuM jIvana dhanya banAvI zake che. keTalAka pitAnI viziSTa zaktithI eTale ke zaktipAtathI ziSyanI kuMDalinI zakti jAgRta karI zakavAno dAvo kare che, paNa e bAbatamAM pUrI khAtarI karavAnI jarUra che. keTalAka pitAnI kuMDalinI zakti jAgRta nahi thayelI hovA chatAM jAgRta thayAno bhrama seve che, paNa tethI kaI viziSTa phaLanI prApti thatI nathI. hakAranA vidhiyukta japathI kuMDalinI zakti jAgRta karI zakAya che. ahIM to stavanakAre eTaluM ja kahyuM che ke je ArAdhaka hI kAranuM chaye cakamAM eTale mUlAdhAra, svAdhiThAna, maNipura, anAhata, vizuddha ane AjJAcakamAM kramazaH dhyAna kare che ane chevaTe brahmaraMdhra ke jyAM sahastrAra kamaladala AveluM che, tyAM hoMkArane sthira karIne jANe temAMthI amRta jharI rahyuM hoya, evuM ciMtana kare che, tenAmAM adbhuta kavitvazakita prakaTa thAya che. 16
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kArakalpataru zrI bappaTTisUri mahArAja tathA zrI hemaca`drAcAya mahArAje sArasvatamaMtranI ArAdhanA karIne apUrva kavitva zakita meLavI hatI, e hakIkata jANItI che, eTale hI kAranI A prakAranI ArAdhanAnuM phaLa adbhuta kavitva zaktinA ugamamAM Ave, te emAM Azcaya pAmavA jevuM kaMI ja nathI. 242 mahAkavine yaza rAjA-mahArAjA ke cakravatI karatAM paNa vizeSa hAya che ane te yuge sudhI cAlu rahe che. kavitvanI prApti vizvottama prApti che. sAmAnya zabdanA joDakaNAM karanAra karatAM A zakti bhinna che. A zakti maLavI sudula bha che. have hI kAranI anya rIte ArAdhanA karavAthI ajeya vAdI banI zakAya che, ema darzAvavA stavanakAra navamuM yudgha A pramANe kahe che : SaDdarzanI svasvamatAvalepai : sve daivate tanmayavIjameva / dhyAtvA tadArAdhanavaibhavena, bhavedajeyaH paravAdivRndaiH || 9 || papUvAnI SaDUdananA jANakAra. he vate peAtAnA ISTadevatAmAM, tanmayavIgam va-tArAthI yukta bIjanuM ja, hI kAranuM ja. dhyAvA-dhyAna karIne. tad ArAdhanavemavena
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoMkAravidyAstavana 243 te ArAdhanAnA vaibhavathI. vamatApita pitAnA matamAM garviSTha evA. paravAri -paramatavAdIonA samUhathI. necaH mA-ajeya bane che. bhAvArtha : SaDradarzanano jANakAra e paMDita je pitAnA ISTa devatAmAM hIbakAra bIjanuM dhyAna dhare, to e dhyAnanA prabhAvathI te samartha vAdI banI zake ane game tevA prakhara vAdIe paNa teno parAbhava karI zake nahi. eka manuSya paDradarzanano abhyAsI hoya, teTalA mAtrathI ja vAda karavAne samartha thato nathI. tenAmAM buddhicAturya, tarka karavAnI apUrva zakita tathA vANI upara saMpUrNa prabhutva hovuM joIe; to ja te vAda-vivAdamAM jitI zake che ane pitAnA pakSane-siddhAMtane yazasvI banAvI zake che. bhUtakALamAM evA dAkhalAo paNa noMdhAyA che ke jyAre eka siddhAMta para vAdavivAda cha-cha mahinA sudhI laMbAye hoya. AvA vakhate taka ane vANInI keTalI zakti joIe ? te vicAra karavAthI samajI zakAze. AvI zakti maMtrArAdhana sivAya AvI zakatI nathI ane maMtrArAdhanamAM hoMkAranuM sthAna zreSTha che, eTale ja stavanakAre ajeya vAdI thavA mATe hoMkAranI upAsanA karavA jaNAvyuM che. vaLI A upAsanA kevI rIte karavI ? tenI spaSTatA "rve hai tanmacavInameva" e zabdo vaDe karI che, eTale ke pote je ITadevanI upAsanA karato hoya,
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 hIM kArakapata temAM hI kAranI sthApanA karavI ane tenuM ananya mane dhyAna dharavuM. zrI mallavAdI AcAya ne mauddhonI sAthe vAda karavAnA prasaga Avyo, tyAre temaNe sarasvatInI ArAdhanA karIne temanA prasAda meLavyA hatA ane bhRgRkacchamAM cha mahinA sudhI vAda karIne bauddhone harAvyA hatA tathA zvetAmbarAne lATa dezamAM phrI vasAvyA hatA. AgaLanA vivAdamAM zvetAmbarA bauddho sAthenA vADhamAM hArI gayA hatA, tyAre temane lATa deza cheDI javA paDayA hatA, paraMtu zrI mallavAdIe A rIte vADhamAM ajeya banIne zvetAmbara saMghane lATa dezamAM phrI vasAvyA hatA ane e rIte jaina itihAsanu eka suvarNa pRSTha AlekhyuM hatuM.. Aje A prakAranA vAde| echA thAya che, paNa leAkasabhAomAM, dhArAsabhAemAM, tathA nyAyAlayeA vageremAM ta yuddha karavAnA prasa`geA teA Ave ja che, eTale je ArAdhake vAdamAM kuzala banavuM hAya, teNe upara jaNAvyA mujabanI hoMkAranI ArAdhanA avazya karavI. sArA vaktA thavA mATe paNa A upAya akasIra che. ahI prasa'geApAtta e paNa jaNAvI daI e ke je manuSya kharAkhara khelI zakatA na hAya, eTale ke jenI jIbha tAtaDI heAya te jo ho~...kArama MtrathI abhima`trita karelA sArasvatacUMnu sevana kare ane rAja hI kAranI pAMca mALA pherave teA tene paNa ghaNeA lAbha thavA saMbhava che.
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kAravidyAstavana che ke 245 have stavanakAra hI kAranA mahimA varNavatAM kahe kiM mantrayantrairvividhAgamoktaiH duHsAdhyasaMzItiphalAlpalAbhaiH / susevyaH sadyaH phalacintitArthAdhikapradazcetasi cettvamekaH ||10|| subhecaH-sukhe sevI zakAya evA ane sadyaH-zIghra. jarucintitArthAdhipradda:-ciMtavyA karatAM paNa adhika phaLa ApanArA eve. hyuM :-tu. eka. cait-jo. cetticittamAM vidyamAna che, te vividha motaiH-vividha Agame vaDe kahevAyelA. du:sAdhvasaMzIti jApAmeH- duHsAdhya, saddigdha lavALA ane alpa lAbhavALA. mantrayantraH i matra ane yatrothI zuM ? bhAvArtha-sukhe sevI zakAya evA ane ciMtavyA karatAM paNa adhika phaLa zIghra ApanArA evA tu jo cittamAM vidyamAna che, teA AgamAe kahelA, ghaNI kiThanAIe siddha thAya evA tathA alpa lAbhavALA evA maMtra ane yatrothI zuM ? tAtparya ke e badhA AnI sarakhAmaNImAM kaMI ja nathI. hI kAravidyAmAM 'OM ii" namaH 'eTalAM ja pA che, eTale tenI ArAdhanA ghaNI saralatAthI thaI zake evI
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 hoMkArakalpataru che. vaLI te dhAryA karatAM paNa vizeSa phaLa ApanArI che ane te paNa ghaNA thoDA samayamAM, eTale tenI ArAdhanA mUkIne anya maMtro-vaMtranI ArAdhanA kaNa kare? eka to temanI ArAdhanA ghaNI kaThina che, vaLI tenuM yathArtha phaLa maLe ke kema ? e vicAraNIya che ane kadAca phaLa maLe to paNa ghaNuM alpa maLe che. tAtparya ke e badhAnI sarakhAmaNImAM hI kAranI ArAdhanAne sahu prathama sthAna ApavA jevuM che. ahIM Agama zabdathI mAtra jinAgama nahi, paNa taMtrazAstro ya samajavAM. ziva-zAkta Adi saMpradAyamAM taMtrazAstro mATe Agama zabda prasiddha che. vaLI hI kArane mahimA ke che? tenuM vizeSa varNana stavanakAra agiyAramI gAthAmAM A pramANe kare che ? vAri-mari-pro -sUtAMbhuutaadidossaanl-bndhnotthaaH| mithaH prabhAvAt tava dUrameva, nazyanti paariindrrvaadivebhaaH||11|| jUravAd-siMhanI garjanAthI. rUva-jema rUma - hAthIo. TUrameva nararita-dUra nAzI jAya che, tema taya kamAvA-tArA prabhAvathI. paurAri-mAri-pra-ena-sUtAmUtaritoSAnavasthA - cora, zatru, marakI, duSTa
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kAravidyAstavana 247 graha, roga, bhUtA, bhUta vagerenA deSa, temaja agni ane baMdhanamAMthI utpanna thatA bha. (dUrava naranti dUra nAza jAya che.) bhAvArthI-siMhanI gajenAthI jema hAthIo dUra nAzI jAya che, tema tArA prabhAvathI cera, zatru, marakI, duSTagraha, roga, bhUtA (khUjalI vagere cAmaDInAM dardo, ) bhUta vagerenA doSa, temaja agni ane baMdhanamAMthI utpanna thayelA bhaye dUra nAzI jAya che. bhayanivAraNa e maMtranuM eka mahattvanuM kArya che. mananAta trAyate rUti mannA- jenA manana vaDe bhayamAMthI rakSaNa maLe, te maMtra." e vyAkhyA paNa tenA bhayanivAraka guNane khAsa nirdeza kare che. hakAranI ArAdhanAthI manuSyane ghaNuM lAbha thAya che, temAM bhayanivAraNa, rogazamana ane bhUtAdibAdhAne nAza, e traNa vastuo mukhya che. bhayanivAraNa eTale vividha prakAranA bhayenuM nivAraNa. temAM cArabhaya, zatrubhaya, agnibhaya ane baMdhanabhayane khAsa nirdeza karavAmAM Avyo che. Ano artha ema samajavAne che ke je manuSya hIrakAranI ananya mane ArAdhanA kare che, tenA gharamAM, tenI dukAnamAM ke tenI vakhAromAM corI thatI nathI. athavA te pravAse gaye hoya to tyAM tene kaI cora-lUMTArA-DAku satAvI zakatA nathI. te sukharUpa
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 hoMkArakapata pitAne pravAsa karI zake che ane dhAryuM kAma pAra pADI zake che. vaLI kaI zatru tene satAvI zakatA nathI. kadAca satAvavAno vicAra kare te eka yA bIjA kAraNe te vicAra paDato mUkavo paDe che, ane kadAca te mATe prayANa karyuM hoya te adhethI pAchuM pharavuM paDe che. tAtparya ke game te baLavAna zatru paNa tene parAbhava karI zakato nathI. vaLI AvA ArAdhakane agni taraphane bhaya thato nathI, eTale ke tenA ghara vageremAM Aga lAgatI nathI. ati AzcaryanI vAta to e che ke baMne bAjunA ghare saLagI uThayAM hoya, te paNa AvA ArAdhakanuM ghara salAmata rahe che ane tene camatkArika rIte bacAva thAya che. heDamAM pUrAvuM, hAtha-pagamAM beDIo paDavI ke zarIra para majabUta rIte deraDuM baMdhAvuM, tene baMdhana kahevAmAM Ave che. AvA baMdhanano bhaya hI kAranA ArAdhakane mATe kadI paNa utpanna thato nathI. - ' - siMha, vAgha, hAthI, sapa vagerenA bhayano ahIM spaSTa nirdeza nathI, paNa saMpradAyathI ema samajI hovAnuM che ke A prakAranA bhaya paNa hI kAranA satata smaraNathI dUra thaI jAya che. ' have rezamana para AvIe. rega e manuSya jAtine mahAna zatru gaNAya che, kAraNa ke te manuSyane
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kAravidyAstavana aneka rIte satAve che, rIbAve che, duHkha de che tathA tenA prANa ane paisA baMnenuM haraNa kare che. manuSya pAse paisA hoya, putra-putrIne parivAra hoya tathA gADI-vADI badhuM hoya, paNa zarIramAM roga peThe hoya ane te macaka Apate na hoya, to tenI sthiti atyaMta kaphoDI thaI paDe che. AvA vakhate sArAmAM sArA gaNAtA vagha-hakImaDokaTaro paNa kaMI kAma ApI zakatA nathI ane manuSyane lamaNe hAtha devAne vakhata Ave che. paraMtu maMtrarAja hI kAramAM evI zakti rahelI che ke tenA zaraNe AvelAnuM te jarUra rakSaNa kare che, eTale ke AvA roga avazya maTADI de che ane temanA caherAne phUlagulAbI banAvI de che. A vAta amArA anubhavamAM AvelI che, tethI ja ahIM tenI ATalI joradAra rajUAta karI rahyA chIe. ahI bhUtAne khAsa nirdeza karavAmAM Avyo che, eTale te aMge paNa be bela jaNAvI daIe. zarIra para karoLiyA jevA cAThA nIkaLe che ke veta koDhanA DAgha paDe che, tene nirdeza ahIM lUtA zabda vaDe karavAmAM Avyo che. A sUtAroga paNa hI kAranI ArAdhanA karavAthI maTI jAya che ane zarIra kAMtimaya dedIpyamAna bane che. " je roga samUhamAM lAgu paDe che ane mAnavajIvana mATe bhAre khataranAka nIvaDe che, tene regacALe kahevAmAM Ave che. A rogacALo phATI nIkaLatAM mANase Tapa
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 hakArakalapataru Tapa maravA lAge che, eTale tene saMskRta bhASAmAM mArA ke mArI kahevAmAM Ave che. ApaNe jene marakI, kogaLiyuM, plega vagere kahIe chIe, te A prakArane rogacALe che. tenuM zamana paNa hI kAranI ArAdhanA vaDe thaI jAya che ane Akho ye samAja moTI rAhata anubhave che. - bhUta, preta, vyaMtara, yakSa, DAkinI, zAkinI vagere manuSyane vaLage che, to tene herAna-herAna karI mUke che. teo anekavidha upAyo karavA chatAM manuSyanA zarIramAMthI haThatA nathI; paNa hI kAranI ArAdhanA ananya mane karavAmAM Ave to teo tarata manuSyanA zarIramAMthI nIkaLI jAya che ane tene zAMti thAya che. stavanakAra hI kArane vizeSa mahimA bAramA padya vaDe A pramANe varNave che prApnotyaputraH sutamarthahInaH, zrIdAyate pattirapIzatIha / duHkhI sukhI cAtha bhavena kiM kiM, tvadrpacintAmaNicintanena // 12 // tvacintAmiirantanena-ciMtAmaNi samAna tArA rUpanuM ciMtana karavAthI. hiM kiM = matra-zuM zuM nathI thatuM? -ahIM. putra-putra vagara. sutaM kanoti-putra pAme che. vArthahInaH-paisA vagarane. zrIvAca-kubera banI jAya che, dhanavAna thAya che. tti ji-sevaka paNa, rUti
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kAravidyAstavana -svAmIpaNAne pAme che. ca-ane. chatha-vaLI. duHztrI-duHkha vALA. sulI-sukhI (mavet-khane che.) bhAvAtha --ciMtAmaNi samAna tArA kuLanuM ciMtana karavAthI zuM zuM prApta thatuM nathI ? jene putra nathI, te putra pAme che, paisA nathI te pAme che; je sevaka che, te svAmI ane che; ane je te sukhI paise duHkhI che, mane che. 251. hI kAranu ciMtana ci'tAmaNi ratna jevuM che, eTale ke tenAthI sava vastuo prApta thAya che. dAkhalA tarIke koI ne putra na hoya, paNa te hI kAranuM ananya mane ArAdhana kare teA tene putra thAya che. athavA keAInI pAse paisA na hAya, paNa te peAtAnuM citta hI kAranI ArAdhanAmAM joDI de tA tene paisA maLavA mAMDe che ane Akhare te paisAdAra banI jAya che; athavA kAI nAkarI-cAkarI karIne peAtAnI AjIvikA calAvatA hoya, paNa utsAhathI hI kAranI ArAdhanA karavA mAMDe te tene baDhatI eTale pagAravadhArA maLe che. ane anukrame svAmI eTale zeTha. anI jAya che. TUMkamAM eka manuSya game tevA du:khI hoya paNa hI kAranA zaraNe jAya ane tenuM ananya mane pUjanasmaraNa-japa-dhyAna karavA mAMDe te tenuM saghaLuM du:kha dUra thAya che ane te sukhI banI jAya che. camatkAra have stavanakAra hI kAranA dhyAnamAM je rahelA che, te teramI gAthA vaDe A pramANe darzAve cheH
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 hoMkArakapataru puSpAdijApAmRtahomapUjAkriyAdhikAra sakalo'stu duure| yaH kevalaM dhyAyati bIjameva, saubhAgyalakSmIrvaNute svayaM tam // 13 // savara:-badhe. puEmiT[mRtadomapUjAvidhi: -puSpo vagerethI jApa, ghIne homa, pUjA vagere kiyAne adhikAra. phUre karatu-dUra raho. -je sAdhaka. va-mAtra. vinaM-tArA bIjAkSarane. zAti-ciMtave che. taM-tene. samacarma saubhAgyarUpI lakSmI. svayaM pote ja. pRgvare che. bhAvArtha : puSpa vagerethI jApa, ghIne hAma, pUjA vagere samagra kiyAone adhikAra dUra rahe. je mAtra tArA bIjAkSaranuM ja dhyAna dhare che, tene saubhAgyalakSamI pite ja (sAme jaIne) vare che. koI paNa maMtranI ArAdhanA karavI hoya te maMtradevatAnuM puSpAdi vaDe pUjana karavuM paDe che, niyata saMkhyAmAM maMtrajapa karavo paDe che tathA te aMge dhyAna, homa vagere bIjI kriyAo paNa karavI paDe che. paraMtu hI kAramaMtranI khUbI e che ke mAtra tenA bIjAkSaranuM dhyAna dharavAmAM Ave te paNa te phaladAyI thAya che, eTale ke tenuM bhAgya khulI jAya che ane te yatheccha lakSamI tathA saubhAgyanI prApita kare che.
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kAravidyAstavana 253 ahIM eTalI spaSTatA Avazyaka che ke A vidhAna anya kriyAone niSedha karavA mATe karAyeluM nathI, paNa hI kAranA dhyAnamAM kevuM baLa raheluM che, te darzAvavA mATe karAyeluM che. stavanakAra hI kArane vizeSa mahimA caudamI gAthAmAM A pramANe varNave che: tvatto'pi lokAH sukRtArthakAmamokSAn pumathAMzcaturo lbhnte| yAsyanti yAtA atha yAnti ye vA, zreyaHpadaM tvanmahimAlavaH sa // 14 // vatto -tArAthI to, tArA prabhAvathI to. jo leko. sukRtArthavAmamokSAna-dharma, artha, kAma ane mokSa. pumarthana catura:-e cAra prakAranA puruSArthone. rumantaprApta kare che. je-je. ecaT-mekSa prati. cAttajaze. cAtA-gayA che. Atha-eja rIte. cAnita-jAya che. vA- athavA. sate.tyanmadimAvaH-tArA mahimAne aMzamAtra che. bhAvArtha--tArA prabhAvathI loko dharma, artha, kAma ane mokSarUpa cAra prakAranA puruSArthone prApta kare che. jeo mekSamAM jaze, gayA tathA jAya che, te tArA mahimAne aMza mAtra che. dharma, artha, kAma ane mokSa e cAra puruSArtho
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 hoMkArakalpataru prasiddha che. temAM dharmapuruSArthanI prApti thavAthI manuSya pitAnuM kartavya samaje che, puNyanAM kAryo karavAnI vRttivALe thAya che tathA jenAthI durgati dUra thAya ane sagatinI prApti thaI zake evI saghaLI pravRttio kare che. anubhavI puruSoe kahyuM che ke "dharmaLa hInA pazumi samAnAje manuSya dharmathI rahita che, te pazuo jevA che." Ane artha ema samajavAne che ke manuSyamAM sAcuM manudhyapaNuM-sAcI mAnavatA lAvanAro dharma che. tethI manuSya tenuM sevana-ArAdhana avazya karavuM joIe. cAra prakAranA puruSArthamAM dharmane prathama mUkavAnuM kAraNa e che ke te mAnavajIvananI mukhya jarUrIAta che, tenA vinA mAnavajIvana saphaLa thaI zakatuM nathI. jeo bhautikavAdanI bhramaNAmAM rAce che, teo dharma ane mokSane uDAvI de che ane mAtra artha ane kAmanuM sevana karavAnI ja buddhi rAkhe che, paNa tethI mAnavatAno hAsa thAya che ane manuSyanA LiyAmAM pazunuM jIvana jIvAya che. Aje samAjanI racanA saMvAdI banAvavAnA prayAso thAya che, paNa temAM dhArmika bhAvanA nathI. eTale e prayAsa niSphaLa jAya che ane samAjamAM svArtha lupatA, hiMsA, durAcaraNa vagere vyApaka bane che. je samAjanI racanA saMvAdI karavI hoya te tene eka ja upAya che
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIkAravidyAstavana 255 ane te dharmabhAvanAnI vRddhi tathA dharmanuM yathArtha AcaraNa. hI kAranI ArAdhanAthI dharmabhAvanA utpanna thAya che, vRddhi pAme che ane chevaTe AcaraNamAM pariName che. jenAthI AjIvikA prApta thAya, tene 'artha kahevAmAM Ave che. e rIte khetI, gopAlana, vyApAra, hunnara, udyoga, nekarI-cAkarI vagereno samAveza arthamAM thAya che. artha vinA mAnavajIvanane vyavahAra cAlI zakato nathI, eTale te mATe manuSya puruSArtha karavo jarUrI che. jeo ALasu-edI thaIne paDayA rahe che ane potAnI AjIvikA mATe bIjA para AdhAra rAkhe che, teone nItikAroe adhama koTinA manuSya kahelA che, kAraNa ke A sthitimAM temanuM svamAna sacavAtuM nathI ane temanA AdhAre rahelA kuTuMbIjane duHkhI thAya che. hI kAranI ArAdhanAthI manuSyane arthanI prApti thAya che, eTale ke arthotpAdananAM navAM navAM sAdhane maLI Ave che, tenA lIdhe tenI saMpattimAM vadhAro thAya che ane tene kadI paNa hIna-dIna dazAmAM potAnA divase pasAra karavA paDatA nathI. pAMca Indriya vaDe bhegavAtAM sukhane "kAma" kahevAmAM Ave che; eTale sAruM khAnapAna, sArAM vastro, vividha
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 ho kArakalpataru jAtinAM AbhUSaNA, sAruM raheThANu, AnaMdaprameAdanAM sAdhane tathA strIo sAthenA vilAsa vagerenA 'kAma'mAM samAveza thAya che. hI kAranI ArAdhanAthI manuSyane A prakAranuM kAmasukha pUratA pramANamAM maLe che. tAttvika dRSTie atha ane kAma heya hAvA chatAM gRhasthAne mATe tenI prApti anivAya ane che; tethI ja zrImAna haribhadrasUri mahArAja Adi AcAya puMgave e kahyu` che ke gRhasthAe dhama, atha ane kAma e traNa va. paraspara bAdhA na Ave e rIte sevana karavu.' sa'sAranAM janma-jarA-maraNAdi sava badhAmAMthI mukta thavu, tene 'meAkSa' kahevAmAM Ave che. cAreya puru SAmAM zreSThatA meAkSanI che, tethI sujJa manuSye mekSaprApti mATe ane teTalA puruSAtha avazya karavA joIe; para`tu gRhasthajIvana aneka jAtanI upAdhiothI bhareluM hoI A puruSA bahu maryAdita pramANamAM thAya che, eTale te mATe sAdhujIvana pasaMda karavA ceAgya che. temAM A puruSA utkRSTapaNe thAya che ane zreyaHpada eTale meAkSanI prApti karI zakAya che. hI kAranI ArAdhanA A mekSaprAptimAM ghaNI sahAya kare che. te aMge gata prakaraNamAM pUratuM vivecana thayeluM che, eTale ahIM tenA vistAra karatA nathI. A rIte ho~...kAranI ArAdhanAthI manuSya dharma, atha,
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 257 hI kAravidyAstavana kAma ane mokSa e cAre puruSArthanI prApti karI pitAne prApta thayelA mahAmoMghA mAnavabhavanI sArthakatA karI zake che. ahIM stavanakAra ema paNa kahe che ke Aja sudhImAM jeo mokSe gayA che, jeo mokSe jAya che ane jeo mokSe jaze, tene hI kAranA mahimAna mAtra aMza ja samaja. eTale ke hI kAranA mahimAne pAra nathI. tenAthI makSa jevA mahApadanI prApti karI zakAya che, temaja sarva kaMi siddha karI zakAya che. A vizvamAM evuM keIpaNuM kArya nathI ke je hI kAranI ArAdhanAthI siddha thaI zake nahi. have stavanakAra hI kAravidyAno mahimA darzAvavA paMdaramuM padya A pramANe kahe che: vidhAre ya ka kaLavuM na jo, madhyaikabIjaM nanu jaJjapIti / tasyaikavarNA vitanotyavandhyA, kAmArjunI kAmitameva vidyA // 15 // -je ArAdhaka. bA-pahelo. praNavaM-praNava, kAraane jo chevaTe. namaH--namaH evuM padaarthavavanaM-madhyamAM eka bIjarUpa. tene. vidhA-mUkIne. nay-kharekhara. patijape che. ta-tenA. hava-eka varNavALI, eka akSara vALI. avaLA-phala ApavAmAM kadI niSphaLa nahi janArI. 17
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 hI kArakalpataru rASTranI-kAmadhenu samAna. vidyA-hIkAravidyA. vAmita" va-manavAMchitane. vitanIti-vistAre che, pUrNa kare che. bhAvArtha - je ArAdhaka pahelAM , chevaTe namaH ane vacamAM phrI bIjanI sthApanA karIne maMtrajapa kare che, tenAM sarva vAMchitane e eka varNavALI, avaMdhya ane kAmadhenu samAna hI kAravidyA pUrNa kare che. zrIM namaH" ne hoMkAra vidyA kahevAmAM Ave che. temAM khare maMtrAkSara te mAtra hoM ja che. ahIM koI ema kahe ke " e maMtrAkSara nathI zuM? te ahIM zkAranI janA maMtrasetu tarIke thayelI che, ane namaH e pallava che, eTale te zAMtikama arthe maMtranA cheDe lAge che. tethI hIM vidyAne ekavaNuM eka akSaravALI mAnavAmAM AvI che. A hoMkAravidyA phala ApavAmAM kadI niSphaLa jatI nathI, tethI tene avadhyA kahevAmAM AvI che. je phala na Ape te vadhyA, je avazya phala Ape, te avadhyA. vaLI A hoMkAravidyA kAmadhenu gAya jevI che, eTale ArAdhakanA sarva manavAMchitane zIdhra pUrNa kare che. keTalAka kahe ke ame hI kArane eka lAkha japa karI cUkyA chIe, paNa tenuM koI viziSTa phaLa amArA jovAmAM AvyuM nathI. temane amAre eTaluM ja kahevAnuM che ke A ArAdhanAne mukhya pAye zraddhA che, te
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ hakAra vidhAstavana 259 zuM majabUta hatI ? temAM jarAye DagamagATa to na hato ? vaLI "AnuM phaLa maLaze ke kema? joIe che, ArAdhanA to karavA de." AvA keI saMdigdha vicArapUrvaka to tenI ArAdhanA karI na hatI? te ja rIte hI kAranI ArAdhanA aMge hI kAraka95mAM, temaja prastuta stavanamAM je kAMI kahevAyuM che, tenuM yathArtha pAlana thayuM hatuM ke kema? e paNa vicAravAnuM che. je zraddhA, zuddhi ane vidhi barAbara hoya to hoMkAranI ArAdhanA kadI paNa niSphaLa jatI nathI. te dhAreluM phaLa avazya Ape che ane ghaNA TUMkA samayamAM ja Ape che. have stavanakAra chellA padyamAM A stavanane mahimA A rIte darzAve che: mAlAmimAM stutimayIM suguNAM trilokIbIjasya yaH svahRdaye nidadhetrisandhyam / aGke'STasiddhiravazA luThatIha tasya, nityaM mahodayapadaM labhate kramAt sH|| ja-je ArAdhaka. rUma-A. stutimaca-stutimayI, stutivALI. suigAM-sArA guNavALI. triovaca mAMailekabIjanI mAlAne sva-pitAnA hRdayane viSe. triyaM-traNa saMdhyA samaye; savAre, bapore ane sAMje. nit-dhAraNa kare che. tasya-tenA. -LAmAM. aSTasiddhi --aNimAdi ATha siddhio. sava-avaza banIne.
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 hI kArakalpataru jIti rhda--ahIM ALATe che. vaLI sa:-te. mA-anukrame. nisyaM-sadA. moTyapanuM-siddhipadane. jImate-pAme che. bhAvArtha -je ArAdhaka AleAkayabIja hA~ kAranI sArA guNavALI stutirUpa A mALAne traNa sadhyAe pAtAnA hRdayamAM dhAraNa kare che, tenA kheALAmAM aNimAhi ADe ya siddhie ALeATe che ane te anukrame siddhipadane pAme che. stuti, stotra ke stavananA aMte tenI phalazruti kahevAya che, e rIte stavanakAre ahIM tenI phalazruti kahelI che. teo kahe che ke me traileAkayabIja evA hI kAranI stutimayI sArA guNavALI mALA banAvI che. te je ArAdhaka savAre, bapore ane sAMje peAtAnA hRdayamAM dhAraNa karaze, eTale ke tenA pATha karIne tenI bhAvanA hRdayamAM utAraze, tene aNimAdi AThe ya siddhio prApta thaze ane te anukrame siddhipadmane pAmI zakaze. AnA atha ema samajavAnA che ke A stavana ghaNuM prabhAvazALI che ane tene savAre, apeAre ane sAMje parama zraddhApUrNAMka pATha karavAmAM Ave teA ArAdhakane aneka prakAranI ucca siddhio prApta thAya che, jevI ke-aNimA, mahimA, laghimA, garimA, prApti, prAkAmya, izitva, vazitva vagere. jenAthI zarIrane ati nAnu' banAvI zakAya te aNimA, ati meDhuM banAvI zakAya te mahimA, ati halaku banAvI zakAya te laghimAku, ane ati
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoMkAravidyAstavana 261 bhAre banAvI zakAya te garimA, pitAnA sthAne UbhAM UbhAM ati dUra rahelA padArthone sparza karI zakAya te prApti", bhUmi jevI nakakara vastuomAM paNa praveza karI zakAya te prAkAmya, cakavatI tathA IndranI Rddhi vistArI zakAya te Izitva, ane game tevA kUra jatune paNa vaza karI zakAya te vazitva. ahIM eTalI spaSTatA Avazyaka che ke A stavanano pATha karatAM mana zuddha ane sthira thAya che, tethI dhyAnamAM ekAgratA jAme che ane pariNAme A prakAranI siddhio prApta thAya che. ane tenuM sahuthI moTuM pariNAma to e Ave che ke te anukrame mahodayapada eTale mokSanI prApti karI zake che. jeNe A jagatamAM mekSanI prApti karI, te kRtyakRtya gaNAya che, eTale ke tyAra pachI tene bIjI koI paNa vastu prApta karavAnI rahetI nathI. TUMkamAM zaktibIja hoMkAranI ArAdhanA manuSyane bhakti ane mukti baMnenuM sukha ApanArI hovAthI sujJajanoe avazya karavA gya che.
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 10 ] mAyAbIja-rahasya mAyAbIja hoMkAranI ArAdhanA-upAsanA para keTaleka prakAza pADatI eka kRti jaina bhaMDAromAM saMgrahAyelI che, te pAThakenI jANa mATe yogya saMzodhana tathA vivecanapUrvaka ahIM rajU karavAmAM Ave che. A kRtinAM badhAM ja paDyo anuTupa chaMda eTale lekamAM racAyelAM che. A kRtine "mAyAbIjastuti" ke "mAyAbIja stutipUjAstavana" evuM nAma ApavAmAM AvyuM che, paNa vAstavamAM e eka tAMtrika kRti che ane tenA cheDe tta gurgha samasyA, mAcAvIjha kavanam" evA zabdo mUkelA che, tethI A kRtine "mAyAbIja-rahasya" evuM nAma ApavuM ucita che. vaLI A kRtinA AraMbhamAM upajAti chaMdanuM je padya mUkavAmAM AvyuM che, te gata prakaraNamAM apAyela hoMkAravidyAstavananuM maMgalAcaraNa che, eTale ke A kRtino mULa bhAga nathI, te pAchaLathI joDI devAmAM AvyuM che, tethI ahIM tene sthAna ApavAmAM AvyuM nathI.
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAyAmIja--rahasya 213 A kRtimAM keTaleka sthaLe matAMtara che, te ame vivecana daramiyAna spaSTa karyu che. ekaMdara mAyAmIja hoMkArano mahimA tathA ArAdhanavidhi jANavA mATe A kRti upayAgI hoI, tene ahIM sthAna apAyelu che. prastuta kRtinA prAraMbha A pramANe thAya che: zvetaM raktaM tathA pItaM, nIlaM dhyAnaM caturvidham / vidhinA dhyAyamAnaM ca phalaM bhavati nAnyathA // 1 // * dhyAna cAra prakAranu che: zvetavaNI ya, raktavaNI ya, pItavaNIya ane nIlavaNIya. jo A dhyAna vidhipUrvaka dharavAmAM Ave teA phaladAyI thAya che, anyathA phuladAyI thatuM nathI.' tAtparya ke mAyAmIja hoMkAranuM dhyAna zveta varNe, rakta varNa, pIta vaNe, temaja nIla varNe vidhipUrvaka karavu joie; tethI vividha prakAranI phalaprApti thAya che. jee A dhyAna zAsrIya vidhi anusAra karatA nathI, eTale ke peAtAnI mati-kalpanA anusAra kare che, temane tenuM vAstavika phaLa maLI zakatuM nathI. jyAM vidhinA anAdara hAya tyAM ISTakAnI prApti kevI rIte thAya ? vidhinA mahattva aMge pUrva prakaraNeAmAM pUratu' vivecana thaI gayelu che. ahI' vaNu anusAra cAra prakAranAM dhyAnA kahyAM che, paNa jaina darzananI mAnyatA anusAra varNo pAMca prakAranA che: (1) zveta, (ra) rakta, (3) pIta, (4) nIla
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 hoMkArakalpataru ane (5) zyAma. A dareka vaNe dhyAna dharatAM tenA pAMca prakAra bane che. jaina dharmanA pAyArUpa paMcaparameSThInuM dhyAna A pAMca varSe ja dharavAmAM Ave che. jema kearihaMtanuM dhyAna veta vaNe dharAya che, siddhanuM dhyAna rakta vaNe dharAya che, AcAryanuM dhyAna pIta vaNe dharAya che, upAdhyAyanuM dhyAna nIla varNa dharAya che ane sAdhunuM dhyAna zyAma varNa dharAya che. Aja rIte covIza tIrthakaronuM dhyAna paNa pAMca vaNe dharAya che ane hoMkAranuM dhyAna paNa pAMca vaNeja dharAya che. zrImAna jinaprabhasUrijIe hIM kAka9pamAM tenuM vyavasthita vidhAna kareluM che ane anya jaina graMthomAM paNa evuM ja nirUpaNa kareluM che. eTale jaina dharmamAM hoMkAranA paMcavarSIya dhyAna bAbata koI vivAda nathI. paraMtu anya maMtravAdIomAM nIla ane zyAmavaNIya dhyAnanI bAbatamAM ekavAkyatA nathI. keTalAka zyAmavarNaya dhyAnano svIkAra kare che ane nIlavaNaya dhyAnane jatuM kare che, to keTalAka nIlavaNaya dhyAnano svIkAra kare che ane zyAmavarNaya dhyAnane jatuM kare che. hakAravidyAstavanamAM veta, rakta, pIta ane zyAma ema cAra prakAranuM dhyAna batAvyuM che, te prastuta kRtimAM veta, rakta, pita ane nIla ema cAra prakAranuM dhyAna batAvyuM che. vAstavamAM nIla ane zyAma e baMne dhyAnothI ugra karmanI siddhi thAya che, eTale temaNe ekabIjAne aMtargata mAnI lIdhA hoya e banavA gya che.
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAyAmIja-rahasya 265. have A dhyAnanuM phaLa darzAve cheH zvete muktirbhavet puMso, rakte vazyaM paraM smRtam / pIte lakSmIrbhavatyeva nIle ca zatrumAraNam // 2 // * zveta dhyAnathI puruSanI-ArAdhakanI mukti thAya che; rakta dhyAnathI uttama prakAranuM vazIkaraNa kaheluM che; pIta dhyAnathI nizcita lakSmI Ave che ane nIla dhyAnathI zatrunuM maraNa thAya che.' ahI SaTkamAM paikI staMbhanakama, uccATanakama tathA vidveSaNakarmAM kayA varNa siddha thAya che? te aMge koI khulAseA nathI; paNa saMpradAyagata mAnyatA evI che ke pItavaNIya dhyAnathI staMbhanakama siddha thAya che ane nIlavIya dhyAnathI uccATana tathA vidveSaNa kamanI siddhi thAya che. ahIM nIlavaNIya dhyAnathI mAraNanI siddhi atAvI che, paNa te mATe anya tatrakAroe zyAmavaNIya dhyAnanI AvazyakatA darzAvI che. jaina tatrakAronA abhiprAya paNa A ja prakAranA che. have matrasamudAyamAM mAyAmIjanuM sthAna kevu che? te darzAve che: mantrAH sahasrazaHsanti, zivazaktiniveditAH / anyathA te ca vijJeyA, mAyAbIjAgrato yathA // 3 // ' * zive pArvatIne kahelA hajAro matro vidyamAna che, paNa mAyAkhIjanI AgaLa temane anyathA jANavA.'
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoMkArakalcatara tAtparya ke mAyAbIja hoMkAra sahuthI ucca koTine. maMtra che. tenI sarakhAmaNImAM bIjA maMtro kaMI visAtamAM nathI. A ullekha parathI ema lAge che ke A kRti zAkta, saMpradAyanI che, paNa tenI saralatA ane suMdara nirUpaNa- zailine lIdhe anya maMtrasaMpradAyamAM paNa pracalita thayelI che. eka taMtragraMthamAM kahyuM che ke "mAyAvI hi mulya me, mannaH kicaraH savA-ziva pArvatIne kahe che ke "he priye! mAyAbIja hI kAra e ja mAro mukhya maMtra che ane te mane sadA priya che. bIjA taMtragraMthamAM ema kahevAyuM che ke "guuo guhyatana manTo, vIchI nittAmaLiH skRtaH " hI*kAra e guhyamAM guhya maMtra che ane manuSyonA manoratha pUrNa karavAmAM ciMtAmaNi ratna samAna che." keI taMtragraMthamAM ema paNa kahevAyuM che ke-TrImiti sAnirvAdhiSThAnam' hI kAra e sarvazaktimAna ane sarvamAM virAjamAna brahmane bedhaka che." vaLI taMtragraMthoe hoMkArane taMtrapraNava, zakti praNava ke devIpraNava kahIne teno mahimA khUba vadhArelo che, teno ja paDaze. prastuta lekanA uttarArdhamAM A rIte paDelo che. have mAyAbIjanA japa tathA homanI saMkhyA kahe che - .. lakSasaMkhye kRte jApe, dazAMzena tu homayet / pRthvIpatitvaM jAyeta, satyaM satyaM ca nAnyathA // 4 //
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAyAbIja-rahasya 26 "mAyAbIjane eka lAkha japa karyA pachI, tenA. dazamA bhAge hema kare. ema karavAthI rAjavIpaNuM maLe. che. A vidhAnane satya mAnavuM, satya mAnavuM; te kadI. anyathA thatuM nathI." A nirUpaNazali paNa tAMtrika saMpradAyanI che. "sarca nanyathA" evA zabdo bIjA paNa aneka zAktataMtromAM aneka vAra jovAmAM Ave che. mAyAbIjano eka lAkha japa " * namaH" e. maMtrIpadethI karavAno hoya che. japa pUro thayA pachI dazAMza homa eTale eka lAkhanA dazamA bhAge daza hajAra AhativALe homa karavo joIe. e vakhate ">> hInA na bolatAM "ii EURT" evuM maMtrapada balavuM joIe. A rIte mAyAbIjanuM eka lAkhanuM anuSThAna karavAthI manuSyane rAjavIpaNuM maLe che. anya zabdomAM kahIe to dhana, dhAnya, vipula saMpatti tathA vizALa adhikAranI prApti thAya che. pUrve hI kAraka95mAM ema kahevAyuM che ke pUrva sevAmAM " " namaH' maMtrane eka lAkha japa karavo. ane dazAMza homa kare. pachI je karma siddha karavuM hoya, te anusAra dhyAna dharavuM, eTale kArya siddha thAya che. dAkhalA tarIke manuSyane vipula saMpatti joItI hoya, eTale ke aDhaLaka lakSmInI IcchA hoya to teNe pItavaNe
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 hoMkArakalpataru kahI kAranuM dhyAna dharavuM joIe ane e vakhate badhI sAmagrI pILA raMganI ja rAkhavI joIe vagere. e ja rIte rAjyaprAptinI icchA hoya to te saMkalpa karIne pItavaNe dhyAna dharavuM joIe. have saMkaTa samaye mAyAbIjanI ArAdhanA kevI rIte karavI? te jaNAve che. raNe rAjakule vahanau, durgazastravisaGkaTe / zatamaSTottaraM jApaM, kaNavIra-saguggulam // 5 // yuddha, rAjakula, agni ke killAmAM rahelA zastro taraphanuM saMkaTa utpanna thAya tyAre lAla kaNera tathA ghI mizrita gugaLanI agnimAM Ahuti ApavI ane A maMtrano 108 vAra japa kare." jene eka lAkha maMtrajapathI hI kAra siddha thaye che, tene mATe A vidhAna che. te yuddha vagerenAM saMkaTo - utpanna thatAM A prakArane hema kare tathA 108 maMtrajapa kare te tenuM nivAraNa thAya che. vizeSamAM kahe che. jayamApnoti zatrubhyaH, pRthivIpativallabhaH / aputro labhate putrAn , saubhAgyaM durbhago bhavet // 6 // aSTamyAM caturdazyAM vA, parvaNi grahaNeSu ca / hUyate vA'nale samyaga , nAtra kAryA vicAraNA // 7 //
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAyAbIja-rahasya 269 je ArAdhaka AThama, caudaza, parvanA divase ke grahaNanA samaye vidhipUrvaka A prakArane hAma kare che, te zatruo para jaya meLave che, rAjAone vallabha thAya che, aputriyo hoya te putrane pAme che ane durbhAgI hoya to saubhAgyane prApta kare che. emAM kaI saMzaya rAkhavo nahi." - have mAyAbIjanuM nitya pUjana kevI rIte karavuM ? tene vidhi darzAve che ? nirmalaM salilaM svacchaM, gAlitaM jantuvarjitam / pUrvasyAM digvibhAge tu, mantrayuka snapanaM smRtam // 8 // sAdhake mAyAbIjanuM pUjana karatAM pahelAM snAna karavuM Avazyaka che. te nirmala, svaccha, jaMturahita ane gALelA pANIthI karavuM joIe. vaLI te vakhate mukha pUrva dizA bhaNuM rAkhavuM joIe ane nIceno maMtra bolatA rahevuM joIeH "3 praoN chI* OM praH ame vimaruM kazuraH suvivAmi co " maMtrArAdhanamAM zuddhi mahattvanI vastu che, te bAhya ane atyaMtara ema baMne prakAranI hovI joIe. temAM bAhya zuddhi mATe sArI rIte snAna karavuM joIe. A snAna karavAno vidhi evo che ke kUvA, vAva, nadI, sarovara Adi jalAzayamAMthI svaccha vastra paridhAna karelI kuMvArI kanyA pAse eka ghaDAmAM joItuM pANI maMgAvIne A vakhate kanyAnA paga aluANuM eTale caMpala-mejaDI vinAnA hovA joie.
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 hIkArakalpataru tene eka vAsaNamAM gALI levuM, jethI te jaMturahita, svaccha tathA nirmaLa thAya. pachI te jalathI snAna karavuM. A snAna karatI vakhate mukha pUrva dizAmAM rAkhavuM ane upara jaNAvela maMtra bolatAM rahevuM. ema karavAthI viziSTa prakAranI zuddhi thAya che ane te maMtrArAdhanAne saphaLa banAvavAmAM sahAyabhUta thAya che. jyAM naLa dvArA pANI meLavavAnI paddhati amalamAM che, tyAM kumArikA pAse naLamAMthI joItuM pANI maMgAvIne, upara jaNAvyA mujaba gALIne upayogamAM levAmAM harakata nathI, ema amAruM mAnavuM che. A rIte snAna karatI vakhate zarIranI zuddhi mATe kALI mATI, AMbaLAnuM cUrNa ke evA ja bIjA vanaspatijanya viTTaNane upayoga kare, paNa carabIvALA sAbuno upayoga kare nahi. vaLI snAna taddana nagna banIne na karatAM vastra paherIne ja karavuM. pachI zuM karavuM? te kahe che - pazcAd bhUmiM zuciM kRtvA, pRthvIbIjena srvdaa| OM bhUrasi bhUtadhAtrIyaM, vizvAdhAre namastathA // 9 // pachI pRthvIbIja 4 vaDe bhUmine zuddha karIne " mUri mUtadhAtrIyaM vidhAre namaH"e maMtra belaveeTale bhUminI zuddhi thAya che. A krama nitya cAlu rAkhe." maMtrArAdhana karatI vakhate zarIra, vastra, upakaraNa Adi zuddha joIe, tema bhUmi paNa zuddha joIe.
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAyAbIja-rahasya 271 A bhUmine reja vALIne sApha karavI joIe ane jarUra mujaba tenA para pANI-gulAbajaLa vagerene chaMTakAva karavo joIe. pachI jyAre pUjana mATe besavuM hoya tyAre manamAM pRthvIbIja chuM nuM smaraNa karIne " mUri mUtadhAtrIe vizvAdhAre namaH' e maMtra bolavApUrvaka bhUmine sIdhe sparza kare joIe. A kiyA traNavAra karavAthI bhUminI zuddhi thAya che. have pUjana karanAre vasa kevAM paheravAM? te jaNAve cheH kausubhbhaM raktavaskhaM vA, paTTakUlaM sahAJcalam / paridhAya zvetavastraM, tataH pUjanamArabhet // 10 // ArAdhake kusuMbAthI raMgeluM lAla vastra paheravuM, athavA veta va dhAraNa karavAM ane pachI pUjAne prAraMbha kara." pUjana karatI vakhate sUtarAu ane rezamI baMne prakAranAM vA vAparI zakAya che. temAM sutarAu vastro kasuMbAthI raMgelAM eTale ke lAla raMganA hovAM joIe, athavA to taddana veta hevAM joIe. Ano artha ema samajavAne ke nitya pUjanamAM A be raMga sivAyanA bIjA raMganAM vanno vAparavAM nahi. je rezamI vastra vAparavuM hoya to kinAravALuM lAla ke zveta raMganuM vAparavuM joIe. ahIM sAkTaramU-zabdathI kinArnI AvazyaktA
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' 272 hakAraka9pata, darzAvelI che, eTale sAva sAduM-kinAra vinAnuM rezamI vastrapUjanamAM cAlI zake nahi, ema samajavAnuM che. pUjana mATe be vAnI jarUra rahe che. eka paheravA mATe tathA eka oDhavA mATe. oDhavAnA vasane uttarAsaMga ke uparaNuM kahe che. have pUjanasamaye kevA Asanano upayoga karavo?' te jaNAve che: vizAlacaturakhe vA, pade zaivalike zucau / UrNAmaye pavitre vA AsanaM kriyate budhaiH // 11 // "pUjA samaye vizALa ane corasa evA padyakASThanA banAvelA pavitra pATalAne athavA UnanA pavitra vastrane vidvAna puru vaDe Asana banAvAya che." hI kAranuM pUjana bhaya para besIne karavAnuM nathI. te mATe Asana Avazyaka che. A Asana mATe padmakASTanA banAvelA sAMdhA vagaranA pATalAne upayoga kare jaIe. pakvakASThanAM vRkSo himAlayamAM thAya che. tene phaLa thatAM nathI. tenuM lAkaDuM auSadhimAM vaparAya che tathA tenA pATalA paNa banAvI zakAya che. evA pATalAne ahIM upaga karavAno che. je Avo pATalo na maLI zake te sAganA sAMdhA vinAnA pATalAthI kAma calAvI zakAya, ema amAruM mAnavuM che. je A pATale paNa na maLI zake te
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAyAbIja-rahasya 273 UnanA Asanano upayoga karavo joIe; sUtarAu Asanane upayoga vihita nathI. - maMtravizAradonuM evuM maMtavya che ke pUjana, japa tathA dhyAna karatI vakhate ArAdhakanA zarIramAM eka jAtanI zakti pedA thAya che, te lAkaDAno pATale ke UnanuM vastra hoya to jaLavAI rahe che ane sUtarAu vastranuM Asana hoya ke bhUmipara beThA hoIe te e zakti nIce utarI jAya che, tethI AsanamAM A prakArano viveka rAkhave Avazyaka che. pachI zuM karavuM? te kahe cheH karpUrAgarukastUrIcandanaiyakSakardamaiH / kaisaraimizritaiH samyag lepanaM yujyate anvaham // 12 // mAyAbIjane dararoja kapUra, agara, kasturI, caMdana, yakSama tathA kesara vagerethI mizrita evuM vilepana karavuM joIe." ahIM paTTa aMge koI spaSTatA karI nathI, paNa saMpradAya e che ke mAyAbIja-hoMkAranuM pUjana-ArAdhana karavA icchanAre trAMbAnuM pAMca AgaLa lAMbuM-pahoLuM pataruM laI temAM mAyAbIja hI kAra kerAvo athavA to upasAvA ane tene roja paMcAmRta tathA jalane abhiSeka karI zuddha kare. pachI tene sugaMdhI dravyanuM vilepana karavuM. A sugaMdhI dravyamAM kapUra, agara, kasturI, caMdana,
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIkArakalpataru cakSakardama tathA kesarano upayoga kare. eTale ke A badhI vastuone erasiyA para caMdananA kASThathI ghasIne cAMdInI vADakImAM tene kharaDa utAra ane tenAthI paTTane vilepana karavuM. yakSakaIma kapUra, agara, kasturI ane kaMkolanA mizraNathI bane che. temAM kastUrI ghaNI meMghI hoI seLabheLa thavA saMbhava che, eTale tenI zuddhinI khAtarI karI levI. AmAMthI koI dravya alabhya hoya, te bAkInAM dravyathI paNa kAma calAvI zakAya. te pachI zuM karavuM? te kahe cheH zatapatraizcampakaiH puSpairjAtipuSpaiH shriikhnnddkaiH| aSTottarazataM saMkhyaM, pUjanaM tatra kArayet // 13 // te pachI kamaLa, caMpAnAM phaLe tathA jAInAM phUle ane caMdana vaDe 108 vAra pUjana karavuM ahIM saMpradAya e che ke " zrI namaH' maMtra bolIne hoMkArapaTTane caMdananuM tilaka karavuM, e rIte 108 vAra tenuM pUjana karavuM ane te pachI tenA para puSpo caDAvavAM. temAM kamaLa, caMpakapupa (caMpa) tathA jAInAM pune pasaMdagI ApavI. je RtumAM kamaLanAM phUla na maLatAM hoya, te RtumAM kamaLane badale jAsuda ke ratanatanAM phUla caDAvavAM. vaLI ahIM lAla kareNanAM puSpa caDAvavAne paNa saMpradAya che. je puSpo vAsI hoya, tUTelAM hoya ke bagaDI gayelAM hoya, te paTTapUjAnA kAmamAM levAM nahi.
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 275 mAyAbIja-rahasya ahIM vizeSa sUcana karavAnuM che, te nimna leka vaDe A pramANe karAyuM cheH devapUjA prakartavyA, caikacittena sarvadA / naivedyaM dhUpanaM pUgasupatrANi ca Dhaukayet // 14 // haMmezAM devapUjA ekAgra cittathI karavI. te pachI temanI AgaLa naivedya mUkavuM, dhUpa kare, sopArI ane nAgaravelanAM suMdara pAna mUkavAM." ahIM devapUjAthI hoMkArapaTTanI pUjA samajavAnI che. A pUjAmAM sugaMdhI dravyanuM vilepana Adi je je kiyAo karavAnI che, te badhI ekAgra citte karavI. jayAre cittanI vRttio anya saghaLA vyApAromAMthI nivRtta thaIne ISTa kArya upara kendrita thAya, tyAre ja ekAgratA thaI gaNAya che. tAtparya ke A vakhate pUjana sivAya anya kaI vicAra karavA na joIe. Ama chatAM anya koI vicAra AvI jAya to manane tarata temAMthI pAchuM vALI levuM joIe ane pUjana para ja kendrita karavuM joIe. abhyAsa pADyA vinA citta ekAgra thatuM nathI, e eka hakIkata che; tethI maMtrArAdhake potAnA manane ekAgra karavAno abhyAsa karavo joIe. ane te mATe gazAstra AdimAM je je sAdhana batAvelAM che, tene zakya eTale lAbha le joIe.
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 ' hoMkArakalpataru - A pUjana vakhate ArAdhakanI DAbI bAjue ghIne dIpaka ane jamaNI bAjue dhUpa rAkhavo joIe. dhUpadAnamAM saLagatA aMgArA rAkhIne dazAMga dhUpa vagere nAkhavA vaDe A kriyA karI zakAya, paraMtu te mATe agarabattIne upayoga vadhAre sagavaDabharelo che. A agarabattI UMcA, prakAranI vAparavI. A vidhi pUro thayA pachI hI kArapaTTanI AgaLa nAgaravelanAM pAna, sopArI tathA naivedya mUkavuM joIe. Ane paNa pUjanane ja eka bhAga samajavAno che. je pUjananA prathama prakArane ApaNe dravyapUjA tarIke oLakhIe, to Ane agrapUjA kahevI joIe. je vastu samarpaNabhAve devanI agre eTale AgaLa mUkAya, te agrapUjA. te pachI zuM karavuM? te jaNAve che : evaM kRtavidhAnena, pazcAd homaM ca kArayet / gomayena bhuvaM liptvA, sthaNDilaM tatra kArayet // 15 // A pramANe vidhi karIne pachI homa karavo. te mATe gAyanA chANathI jamInane lIMpavI ane tyAM homa mATe nAnI vedikA banAvavI." taMtrakAro kahe che ke maMtranI siddhi IcchanAre pratidina (1) maMtradevatAnuM pUjana, (2) japa, (3) dhyAna tathA (4) homa e cAra karmo karavAM joIe. je A cAra karmo vidhipUrvaka barAbara kare che, tene maMtrasiddhi
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAyAbIja-rahasya 277 avazya thAya che, eTale temanI kiyA maMtrasiddhi mATe Avazyaka che. A hema kaI rIte kare? te jaNAve che. prathama bhUmine gAyanA chANathI lIMpavI ane tenI vacce homa mATenI vedikA banAvavI. A vedikA kevI hovI joIe? tene khulAso soLamA kalekamAM A pramANe karAele cheH caturakhaM trikoNaM vA, zAntikarmANi yujyte|| aSTAmbujaM vartulaM ca, kAmyakArye prazasyate // 16 // zAMtikarma mATe corasa athavA trikoNa vedikA che ane kAmya karma karavuM hoya eTale ke te sivAyanAM bIjAM karmo karavA hoya to ATha pAMkhaDIvALI vatula vedikA prazasta che." tAtparya ke ArAdhake hI kAranA pUjana dvArA je kama siddha karavuM hoya te anusAra temanI vedikA banAvavI joIe. je teNe zAMtikarma siddha karavuM hoya te corasa athavA trikoNAkAra vedikA banAvavI joIe ane anya kAmyakarma karavA hoya to aSTadalAkRti ke vastula vedikA banAvavI joIe. keTalAkanA matathI trikaNa vedikA AkarSaNakarma tathA mAraNakarma mATe niyata thayelI che, eTale zAMtikarma mATe karavA gya nathI. te mATe corasa vaidikA ja vadhAre anukULa che. .
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 hIkArakalpataruM pachI zuM karavuM? te jaNAve che - agni saMvezya tatrAdau, varada nAma eva ca / samidhaH zodhayitvA tu, AhUyed mantravizrutaH // 17 // temAM samidhonuM zodhana karIne prathama varada nAmano agni padharAvo ane tyAra pachI maMtravizArade Ahuti, ApavI." homa mATe sAmAnya rIte palAza eTale khAkharAnAM lAkaDAM vaparAya che. je te na maLe te dUdhavALAM vRkSa eTale pIMpaLa vagerenAM lAkaDAM vaparAya che. te sAthe veta caMdana, lAlacaMdana tathA zamIvRkSa eTale khIjaDAnAM lAkaDAno paNa upayoga thAya che. ahIM saMpradAya khIjaDAnAM lAkaDAMne che. A khIjaDAnAM lAkaDAnuM zedhana karavuM joIe, eTale ke temAM koI jIva-jaMtu to nathI ? tenI khAtarI karI levI joIe ane je jIva-jaMtu hoya to tene saMbhALapUrvaka dUra karavAM joIe. A lAkaDAM sAmAnya rIte AThathI bAra AgaLa lAMbA joIe. temAM zAMtikarma mATe to. bAra AMgaLanuM khAsa vidhAna che, eTale te pramANe lAkaDAM -samidha taiyAra karI levAM joIe. homamAM vAparavA gya lAkaDAne samidha kahevAmAM Ave che. A lAkaDAM vedikAmAM goThavyA pachI temAM varada e agni padharAvavA. zAstramAM bAra prakAranA agni kahelA che, temAM varadane paNa samAveza thAya che. A ati
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAyAmIja-rasya 279 padharAvatAM nIcenA maMtra khAlavA : 'OM caMtanupAt vat ehi ehi Agaccha Agaccha hUM phaT svAhA / ' vetikAmAM samidha geAThavyA pachI tathA agni prakaTAvyA pachI hAma ke havana mATenAM khAsa drabyAnI Ahuti ApavI joI e. tenA nirdeza aDhAramA zrlAkamAM A pramANe karAyA che : chInna-nAthi, drAkSayA ane rArAnottatathaiva, jaya, dhRmizrita // 8 // prathamaM guggulaiH sArdhaM, kaliM kaNavIrasya ca / sammIlya ghRtayuktena, havanaM tatra kArayet // 19 // " te pachI kSIra, nALiyera, drAkSa, agara, caMdana, sAkara, khAreka ane lavi'gamAM ghI meLavIne Ahuti ApavI, paraMtu te pahelAM gugaLanI sAthe kareNanI kaLIe meLavI tene ghIthI mizrita karI tene havana karaveA.' vaiDhikAmAM agni prakaTAvyA pachI pahelI Ahuti ghIthI mizrita karelA gugaLa ane kareNanI kaLIonI ApavI; AgaLa saMkaTa TALavAnA samaye paNa tenuM vidhAna thayeluM che, eTale A prakAranI Ahuti ApatAM sarva saMkaTa TaLe che, sa` bhayeAnu' nivAraNa thAya che, ema samajavAnu' che. tyAra pachI kSIra, nALiyera eTale ToparAnA TukaDA, kALI drAkSa, agaranA TukaDA, caMdananA TukaDA, sAkara, khAreka
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 ' hoMkArakalpataruM tathA laviMgane ghImAM mizrita karIne tenI Atio ApavI. A badhAM dravyonI Ahutio eka pachI eka ApavI joIe. - ahIM zarkarA pachIne zabda spaSTa samajAtuM nathI, paNa gujarAtI bhASAmAM te aMge je vidhAna che, te parathI tene artha khAreka lakhavAmAM Avyo che. have karmane nirdeza karatAM jaNAve che ke - zAntikaM pauSTikaM caiva, vazyamAkarSaNaM tathA / uccATanaM ca stambhaM ca, sarvakarmANi sAdhayet // 20 // "A prakAranA vidhi-vidhAnapUrvaka zAMtika, pauSTika, vazya, AkarSaNa, uccATana, staMbhana vagere sarva karmo sAdhavAM." je mAyAbIja hoMkAranA eka lAkha maMtrano japa karI uparanI vidhie dazAMza hama kare che, tene mAyAbIja hoMkAra siddha thAya che ane tethI te zAMtika, pauSTika, vazya, AkarSaNa, uccATana, staMbhana vagere sarve karmo siddha karI zake che. , A karma mATe kevuM dhyAna dharavuM joIe? tenI vicAraNA pUrve thaI gaI che ane tenA hama mATe kevAM ka vAparavAM joIe, te hoMkArakalpanI pUrNAhuti karatAM darzAveluM che. vaLI tyAM eka yaMtra dvArA karmanI siddhi
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAyAbIja-rahasya 281 mATe jarUrI evAM sarva aMgone nirdeza karyo che. e parathI A SaTakarmanI siddhi kevI rIte karavI? te samajAze. ' vizeSamAM Ahuti ApatI vakhate nIce pramANe maMtrapado belavAM joIe? zAMtike phrI vAha pauSTika dRI vadhA vacce phrI var AkarSaNe phrI var staMbhane thrI : viSe TUI zrI uccATane dI dvArA mAraNe phrI de che gADe ! haMsa have mAyAbIjano mahimA darzAve che? catuSpaSTirmahAdevyo, vikhyAtA bhUtale sdaa| tAH sarvAH saMsthitA nityaM, mAyAbIje vare pare // 21 // cosaTha prakAranI mahAdevIo jeo pRthvImAM sadA vikhyAta che, te badhI ati zreSTha evA A mAyAbIjamAM nitya rahelI che." mAyAbIjano mahimA apUrva che. temAM sadaivI zaktionuM adhiSThAna che, ema kahIe to anucita nathI. cosaTha
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 hI kArakalpataru mahAdevIo ke jenI A jagatamAM yoginIo tarIke ghaNI khyAti che ane jenI sAdhanA mATe maMtrArAdhake sadA IMtejAra rahe che, te cosaTha yoginIo zaktirUpe A mAyAbIjamAM ja rahelI che, eTale tenI ArAdhanA karatAM e badhI ginIonI ArAdhanA thaI jAya che, ema samajavAnuM che. anya zabdomAM kahIe to jeNe mAyAbIjane siddha karyuM che, tene yoginIo vagerene siddha karavAnI jarUra rahetI nathI, kAraNa ke tenI siddhithI je je kAryo karI zakAya che, te badhAM ja kAryo mAyAbIjanI siddhithI karI zakAya che. cosaTha yoginIone vaza karavA mATenAM vidhi-vidhAne ginIhadaya vagere taMtramAM jaNAvelAM che. vizeSamAM kahe che? evaM vidhAnamAtreNa, sarvAstuSyanti devtaaH| sujJeyo yoginAM mukhyo, nRpatulyo naro bhavet // 22 // "A prakAranA vidhAnamAtrathI sarve devatAo prasanna thAya che, tethI ArAdhaka khyAtimAna thAya che, yogIomAM pradhAna bane che ane rAjA samAna aizvaryavALA thAya che." A prakAre mAtra mAyAbIja hoMkAranI ArAdhanA karavAthI sarve devatAo prasanna thAya che, kAraNa ke te badhAne enI aMdara ja vAsa che. ahIM eTaluM spaSTa karavuM joIe ke manuSyanI sAme be mArgo paDelA che : eka yegamArga ane bIje bhegamArga. temAM gamArge AgaLa vadhavuM hoya te A prakArane ArAdhaka yogamArge AgaLa
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAyAbIjanahasya 283 vadhI zake che ane gasiddhi prApta karIne bhegIonA samudAyamAM pradhAna-zreSTha-uttama banI zake che. athavA tene bhegamArganI IcchA hoya te vipula bhegasAmagrI meLavI zake che tathA eka rAjA jevuM Azvarya saMpAdana karI vikhyAta mAnavI tarIkenuM jIvana gujArI zake che. TUMkamAM mAyAbIja hoMkArane ArAdhaka bhukti ane mukti baMnenA sukha pAmI zake che, tethI sujJa manuSya mAyAbIja hoMkAranI ArAdhanA ananya mane karavI joIe. have visarjana aMge kahe che ? visarjanaM tu kartavyaM, mAyAbIjena sarvadA / omiti hI phaT svasthAnaM gamyatAM ca svakaM tathA // 23 // roja pUjana karyA pachI visarjana paNa mAyAbIja hoMkArathI ja karavuM. A vakhate " TrI d svasthA cha cha vAhA" e maMtra batAvo." sAmAnya rIte maMtradevatAnA pUjanavakhate AhvAna, sthApana, saMnidhIkaraNa, pUjana ane visarjana e pAMca prakAranA upacAre thAya che, je ame prastuta graMthanA pAMcamA prakaraNamAM jaNAvelA che. tyAM visarjana vakhate namoDastu.........svasthAne cha kaH =" evo maMtra bolavAnuM vidhAna kareluM che, jyAre ahIM upara jaNAvela maMtra bolavAnuM vidhAna che, te saMpradAyabheda jANo.
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 hoMkArakalpataru - A pAMceya upacAramAM judI mudrAo thAya che, temAM visarjanavidhi visarjanamudrAe karavAnuM che. pachI zuM bolavuM ? te kahe che: AjJAhInaM kriyAhInaM, mantrahInaM ca yatkRtam / tat sarva kSamyatAM devi ! prasIda paramezvari // 24 // maMtranI ArAdhanA karatAM je kaMI AjJAhIna karyuM hiya, kriyAhIna karyuM hoya, maMtrahIna karyuM hoya, te sarvenI he devI ! kSamA Apaze. he paramezvari! mArA para prasanna thAo." je kAryathI AjJAnA pAlanamAM khAmI rahI jAya, te AjJAhIna kahevAya che. ahIM AjJA eTale maMtradaSTAmaMtrasRSTA RSionI AjJA samajavAnI che. je kAryathI kriyAmAM khAmI rahI jAya, tene kiyAhIna kahevAya che, ane je kAryathI maMtranI AzAtanA thAya te maMtrahIna kahevAya che. dAkhalA tarIke maMtra tarapha anAdara thAya ke maMtra azuddha rIte bolAya te e kArya maMtrahIna kahevAya. je ArAdhaka jANavA chatAM A prakAranA dezanuM sevana kare to enI ArAdhanA niSphaLa jAya che, paraMtu ajANatAM AvA doSonuM sevana thaI gayuM hoya te upara pramANe leka bolIne devanI kSamA mAgI levAthI zuddha thavAya che ane ArAdhanAne harakata AvatI nathI, tethI A leka avazya bola joI e.
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAyAmIja-rahasya etad guhyaM samAkhyAtaM mAyAvIjasya jIvanam / na deyaM yasya kasyApi mantravidbhiH kadAcana // 25 // 285. * tatragraMtheAmAM A vidhAnane mAyAmIjanuM rahasya athavA jIvana kahevAmAM Avyu che. te maMtranA jANakAra puruSAe kadI paNa jene tene arthAt ayeAgyane Apavu nahi. > Agame athavA ta'graMthAmAM mAyAmIja hI kAranI ArAdhanA aMge ghaNu' lakhAyu che, temAMthI je vastuo rahasyabhUta hatI, mAyAbIjanI ArAdhanAne jIvana ApanArI hatI, eTale ke mAyAmInI ArAdhanAmAM prANa pUranArI hatI, te ahI A rIte kahevAmAM AvI che. te matra vidyAe ceAgya adhikArIne ja ApavI, paNa adhikAra vinAnI je-te vyaktine kadI paNa ApavI nahi. jo zasra duSTa manuSyanA hAthamAM Avyu` hAya te te avazya nukazAna kare che. tema AvI vidyAe--AvA taMtra koI duSTa manuSyanA hAthamAM AvI jAya te tee pAtAnI svA sAdhanA karavA mATe tenA durupayeAga kare che. ane tethI samAjane ghaNuM nukazAna paheAMce che; tethI ja maMtrapraNetAee A prakAranI sUcanA ApI che.
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 11] dvIkAra aMge vizeSa jJAtavya zrI siddhatilakasUrijIe temanA maMtrarAja-rahasya nAmanA suvikhyAta graMthamAM hoMkAra aMge je keTaluMka va na kayuM che, te pAThakAnI jANa mATe ahI rajU karavAmAM Ave che. arhanto varNAntaH rephaH siddhAH zirazca sUririha | zuddhakalopAdhyAyo dIrghakalA sAdhuriti paJca / / 343 / 6 vaNuMnI aMte rahelA haiM te arihaMta, rek athavA ra te siddha, mastakanI sIdhI lITI--te AcArya, zuddha kalA eTale ardha caMdrarekhA ane biMdu te upAdhyAya ane dIlA ` te sAdhu, ema hoMkAranI AkRtimAM pa'caparameSThinA samAveza thAya che. ' 7 arhantau zazisuvidhijinau siddhau padmAbhavAsupUjyajinau / dharmAcAryAH SoDaza malliH pArzvo'pyupAdhyAyaH || 344 || suvrata - nemI sAdhusta ( dhUta)trAn candraprabhaH rujAM zAntyai / siddhAH sindurAbhAstrailokyavazIkRtiM kuryuH || 345 // have cAvIza tI karAnuM vargIkaraNa paMcaparameSDImAM kevI rIte thAya che ? te jaNAve che.
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ - ~ - ~ hoMkAra aMgo vizeSa jJAtavya ~ "zrI candraprabha ane suvidhinAtha te arihaMta, zrI padmaprabha ane vAsupUjya te siddha, zrI kaSabhadeva, zrI ajitanAtha, zrI saMbhavanAtha, zrI abhinaMdana, zrI sumatinAtha, zrI supArzvanAtha, zrI zItalanAtha, zrI zreyAMsanAtha, zrI vimalanAtha9, zrI anaMtanAthadeg, zrI dharmanAtha11, zrI zAMtinAtha, zrI kuMthunAtha, zrI aranAtha 14, zrI naminAtha ane zrI mahAvIra svAmI 6 e seLa te AcArya, zrI mallinAtha ane zrI pArzvanAtha te upAdhyAya ane zrI munisuvratasvAmI tathA ariSTanemi te sAdhu, ema samajavuM. A vagIkaraNa paMcaparameThInA varNa anusAra karavAmAM AvyuM che. arihantano varNa zveta che, siddhano varNa rakta che, AcAryane varNa pIta che, upAdhyAyane vaNa nIla che ane sAdhuno varNa zyAma che, eTale te te varNanA tIrthakaronI temAM bhAvanA karAya che. siddhAkSararephAkRtirvAgabIjaM vazyamuni vadane vA / AjJAcakre vA'ruNaroci vazyaM tanotyathavA // 346 // siddhano akSara rephanI AkRtivALo che, eTale ke "" e vAbIja che. jene vaza kare heya-prabhAvita karavo hoya, tenA mastaka para, mukha para ke tenI be bhramaranA vaccenA bhAgamAM daSTi sthApana karIne tenuM ciMtana karavuM, eTale te vaza thAya che. athavA te "?" akSaranuM raktavaNe dhyAna dharatAM te vazIkaraNanuM kAma
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 !' ''3'5 hoMkArakalpatarU ' AcAryAH svarNanibhAH kuryurjalavahiripumukhastambham / ' sUryakSarazIrSAkRtidaNDahatA na syurupasargAH / / 347 / / "AcAryo suvarNanA jevA varNavALA che, temanuM ciMtana karatAM jala, agni ane zatrunA mukhanuM staMbhana thAya che. vaLI sUrine akSara je zISanI AkRtine daMDa rUpa che. tenAthI haNAyelA upasargo nAza pAme che." | tAtparya ke hI kAramAM zuM ane zuM uparanI je lITI che, te AcAryanI sthApanA rUpa che. tenuM pILA raMge dhyAna dharatAM pANInuM pUra pitAnI samIpe AvatuM aTakI jAya che, eTale ke tene pravAha bIjI tarapha vaLI jAya che. vaLI ativRSTi thatI hoya to te aTakI jAya che. te ja rIte agni paNa AgaLa vadhato aTakI jAya che ane je zatru ApaNA para humalo karavA tatpara thayela hoya tenuM mukha jakaDAI jAya che, eTale te ApaNuM para humalo karI zakto nathI. vizeSamAM A lITInuM pILA raMge dhyAna dharatAM anya upasargo paNa dUra thAya che. nIlAbhopAdhyAyo lAbhArtha, zuklanIlakRd yadi vA / adhyApakArddhacAndrI kalA'tmalAbhAya paragalake // 348 // upAdhyAyane nIla varNa ahika lAbha mATe che. te zAMtikarma tathA ugrakarmamAM upayogI thAya che. vaLI upAdhyAyanuM sUcana karanArI ardha caMdralAnuM je zreSTha evA kaMThane viSe dhyAna dharavAmAM Ave to ISTa lAbhanI prApti thAya che." kRSNarucaH sAdhujanAH krUradRzoccATa-mRtyudAH zatroH / sAdhvakSaradIrghakalAkRtyaGkuzamudrayA hatA ripavaH / / 349 / /
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoMkAra aMge vizeSa jJAtavya 289 ' sAdhuone vaNu zyAma che. tethI te krUra dRSTithI zatrunuM uccATana tathA mAraNa karanArA thAya che, vaLI sAdhuonA akSaranuM sUcana karanArI dIgha kalA je akuzarUpa che, tenuM ciMtana karatAM zatruo haNAya che. kuNDalinI bhujagAkRti (tI) rephAJcita 'haH ' zivaH sa tu prANaH / tacchakirdIrghakalA mAyA tadveSTitaM jagad vazyam ||440|| > 'hI kAranI bhujaga-sApa jevI AkRti kuMDalinI zaktinu sUcana kare che. temAM rephavALA je haiM che, che, eTale ke haiM e zivarUpa che ane te ja prANa che. dIgha kalA 1 e tenI mAyArUpa zakti che. Akhu jagat tenAthI vITAyelu che. eTale hI kAranA japa karatAM AkhuM jagat vaza thAya che." art hRdaye kaNThe AjJAcakre'tha yonimadhye vA / sindUrAruNAmAyAbIjadhyAnAd jagad vazyam // 441 // 'nAbhi eTale NipuracakramAM, hRdaya eTale anAhatacakramAM, kaTha eTale vizuddhacakramAM, e bhramarAnI vacce eTale AjJAcakramAM ane ceAninI madhyamAM eTale svAdhikhAnacakramAM siMdUra samAna raktavarNa dvIkAratuM dhyAna dharavAthI jagat vaza thAya che.' pravad varNAnugataM mAyAbIjaM viziSTakAryakaram / prAyaH zirasi trikoNe vazyakaraM kAmabIjavat / / 442 // * prathama mAyAmIjanA je vI jaNAvyA che, te pramANe judA judA vaNe tenuM dhyAna dharatAM judAM judAM kAryAnI siddhi thAya che. ane mastakamAM trikoNanI aMdara eTale AjJAcakramAM trikoNa sthApIne tenI aMdara ghyAna 19
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 'hIMkArakalpataru dharavAmAM Ave te kAmabIja jarInI jema te vazIkaraNa haH zambhuH sendukalo brahmA rasturyakaH svaro viSNuH / saMmRtirasyA binduM datvA nAdo vibhAtyarhan // 443 // "IndukalAyukta huM eTale chuM" e zaMbhu-zivane vAcaka che, rue brahmAne vAcaka ane cothA svara eTale " e viSNuno vAcaka che. temAM brahmA vaDe utpatti, viSNu vaDe sthiti ane zaMkara vaDe laya thAya che. A rIte samasta saMsAranI pravRtti thAya che. have e ii para je biMdu mUkIe to nAda bane che ane te arhat rUpe zobhe che. tAtparya ke dI kAramAM brahmA, viSNu, maheza tathA ari. haMta ema sarva devonI sthApanA hovAthI tene sarvadevamaya samajavAne che. varNAntaH pArzvajinaH kalA phaNA binduratra nAgamahaH / nAgo ra I tu padmA tatrAham sUrimerumayaH // 444 // hI kAramAne du pArzvajina che, tenA para rahelI caMdrakalA e nAganI pheNa che, temAM rahela biMdu e phaNa parane maNi che. "" e nAgadevatA dharaNendra ane e zrI padmAvatI devI che. temAM arihaMtanI AkRti e sUrime che." vArighaTa-patra-yantre mUrdhani bhAle supuSpa-naivedyaiH / saMpUjyAmu jApaH karaparvabhirabjabIjAdyaiH // 445 / / "jalathI pUrNa kalaza hoya ane tenA para pAMdaDAM mUkelAM hoya evA AkAravALA yaMtramAM mastaka tathA kaMThanA bhAge hoMkAranI sthApanA karIne tenI suMdara puSpa tathA
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoMkAra aMge vizeSa jJAtavya 291 naivedya vaDe pUjA karavI, pachI AMgaLInA veDhA vaDe athavA kamalabIjanI banAvelI mALA vaDe tene japa kare. mAyAbIjaM lakSyaM parameSThi-jinAli-ratnarupaM yaH / dhyAyatyantarvIra hRdi sa zrI gautamaH sudharmA ca / / 446 // mAyAbIja hIbakAra je paMcaparameSThimaya che, covIza tIrthakaramaya che tathA ratnamayIrUpa che, tene lakSyamAM rAkhIne (eTale ke tenuM prathama pUjana karIne) je sAdhaka potAnA hRdayamAM zrI vIra paramAtmAnuM dhyAna dhare che, te zrI gautama ke zrI sudharmA svAmI jevo thAya che, eTale ke padAnusArI Adi aneka prakAranI labdhio prApta kare che ane sano pUnya bane che." zrI siMhatilakasUrijIe RSimaMDalastavayancAlekhanamAM kahyuM che ke - trailokyavartijanAnAM, bimbaidaSTaiH stutainataiH / yatphalaM tat phalaM bIjasmRtAvetanmahad rahaH // 28 // traNa lokamAM rahelA arihaMta paramAtmAnAM biMbanAM darzana karavAthI, temanI stuti karavAthI tathA temane namaskAra karavAthI je phala prApta thAya che, te phala hI kAra bIjanA smaraNathI prApta thAya che. A moTuM rahasya che." aSTAcAmlatapaHpUrva, jinAnabhyarcya siddhaye / aSTa jAtIsahasrastu, jApo homo dazAMzataH // 29 / / hIM kAranI siddhine mATe ATha AyaMbilanuM tapa karavA pUrvaka ATha hajAra jAInA puSpa vaDe zrI jinezvara
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 hoMkArakalpata 1 devanI pUjA karavI ne ATha hajArano japa karo. tenA dazamA bhAge homa karavo, eTale ke ATha vakhata hema nimitta Ahuti ApavI." aSTamAsAn smaret prAtI jametacchatAdhikam / sa pazyedArhataM bimba, saptAntarbhavasiddhaye // 30 // je sAdhaka ATha mAsa sudhI roja savAramAM A bIjanuM 108 vAra smaraNa kare che, tene jinabiMbanAM darzana thAya che ane te sAta bhavanI aMdara siddhi pAme che." samyagdRze vinItAya, brahmavatabhRte idam / deyaM mithyAdRze naiva, jinAjJAbhaGgadUSaNam // 31 // A hI kArabIja samyagra dRSTi, vinIta ane brahmacaryavrata dhAraNa karanArane ApavuM. mithyAdaSTine na ja ApavuM. tene ApavAthI zrI jinezvara bhagavaMtanI AjJAmAM bhaMgarUpa dUSaNa lAge che." hI kAranI sAdhanA-ArAdhanA aMge pUrva maharSioe je kaMI kahyuM che, tenA para pUratuM ciMtana-manana karIne sAdhanA-ArAdhanA karanAra bhakti ane mukti baMnenA sukha pAmI zake che ane e rIte potAnuM jIvana dhanya banAvI zake che, tethI jijJAsujanee tenA para pUratuM ciMtana -manana karavuM ane temAM je kaMI na samajAya tene jJAna vRddhA pAsethI khulAse meLavI le. jyAM zubhaniSThA ane sabaLa prayatna che, tyAM siddhi avazya sAMpaDe che. zivamastu sarvajagataH / sarva jagatnuM kalyANa thAo.
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ hokAra-tattva vimaza le. DA. deva tripAThI ema. e. ( saMskRtahIdI) pIeca. DI. sAhitya-sAMkhyayANAcAya dilhI. maMtra ane vijJAna matra pUrNa rIte sUkSma vaDe sthUla upara niyaMtraNa karanAruM tattva che, mAnavAnA virATna sakriya rAkhavAnI paddhati che, pi'DamAM brahmAMDa jovAnI dRSTi che ane prakRtine vazamAM karavAnI eka acUka zakti che. Aje bhautika vijJAnanI pratiSThAnA kAraNe bhautika vastu sasulabha anI che, paraMtu tenA lIdhe mAnava ta nA Azraya lai mahAranI bhAMjagaDamAM gUcAyele che. bhautikavijJAna taka saMgata tathyAne ja svIkAre che, tethI vijJAnanI sAme AdhyAtmika mAnyatAnuM kAMi mUlya nathI, kemake te tanI nahi paNa vizvAsanI bhUmikA para uchare che. buddhi eka mahAn jJAnakendra che, paNa tenuM kAma niya MtraNa nathI; niyaMtraNa aaa zaktipuMja mana ja kare che. eTale mananA uddAtta vizvAsa
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 hakAraka9pataruM nI parama AvazyakatA che ane te maMtra vagara AvI zake tema nathI. * bIjamaMtra eTale? taMtrazAmAM zabdone saMkSipta karavAmAM Ave che. evA akSarone zabdone bIjAkSara ke bIjamaMtra kahevAmAM Ave che. bIjamAMthI jema phaNage, patra-puSpa ane phaLanI prApti thAya che, tema maMtrIjamAMthI bhega, vaibhava ne svarganAM sukhanI prApti thAya che. jema dUdhanuM vizleSaNa karatAM tenA sArarUpa ghInuM tattva kADhavAmAM Ave che, tema bIjAkSarane paNa mahAzaktizALI ane rahasyamaya banAvavAnuM prajana taMtrazAstra batAve che. zaktinA srotomAM AnuM je mahattva che, te ja maMtrazAstramAM bIjanuM che. bIjamaMtramAM je zakti che, te Itara maMtromAM nathI, arthAt bIja saMpUrNa maMtranuM rahasya che ane te laghutama dhvanimAM bIja rahI zake che. * bIjamaMtranI zakti ApaNA mastakamAM anaMtajJAna, anaMtadarzana ane anaMta jIvanane sAta umaTI rahyo che. tenA viruddhamArganuM uddaghATana bIjamaMtra kare che. jema zAMta ane nizcaLa sarovaramAM paththara nAkhatAM vamaLonI hAramALA racAI jAya che, tema ApaNuM avyakta zaktione jAgRta karavA mATe bIjamaMtra vaDe spaMdana pedA karavAmAM Ave che. e spaMdana avyakta zaktine pragaTa kare che. bIjamaMtra vaDe
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ hakAra-tattva-vimarza 295 - avyakta zakti pragaTa thAya che, temAM bIjAkSaranI paMcamahAbhUtathI yukta racanA khAsa kAraNabhUta che. jemakeje biMdu hoya che, te AkAza kahevAya che. caMdrarekhA heya che, tene vAyu kahe che. zirorekhA agnirUpa che. akSaranA AkArane jaLa ane tenA AdhArasthAnane pRthvI kahe che. A paMcamahAbhUtathI ghaDAyelA maMtrabIjamAM cetanAzakti heya te svAbhAvika ja che. , bIjamaMtranI upAsanA taMtranA judA-judA aMgomAM eka aMga che devatA, je maMtranuM svarUpa che. eTale je maMtranI upAsanA karavI hoya, tenI devatAnuM svarUpa paNa jANavuM jarUrI che. koI paNa maMtra ke bIjamaMtranI devatA mATe e jarUrI nathI ke tenuM eka ja svarUpa hoya. sUkSma rIte devatAnAM svarUpe paNa badalAya che ane jema ziva rudrarUpa hoya che, te ja. zaMkararUpa paNa thAya che athavA te vighumAM mULarUpamAM je zakti hoya che, te ja kArakhAnAmAM yaMtro calAvavA. mATe, gharamAM raseDA, prakAza ke bIjAM kAryo mATe, ane bIjA sthaLe bhinna-bhinna kAryo mATe vaparAya chetemaja sAdhaka je dRSTithI ArAdhanA kare che, tene te te rUpamAM te devatA siddha thAya che. sattvaguNa-pradhAna banI te devatA rakSaNa kare che, rajoguNabahula banI sUjana kare che ane tame guNAviSTa banI vinAzalIlA darzAve che. eTale A, badhuM upAsakanI bhAvanAne avalaMbe che. bIjamaMtranI upara
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 hokArakalpataru 7 sanAM sthAna ane upayAgabhedathI sRjana ane vinAza ane kAryo sapanna karI zake che. tethI sAdhaka vyaktie pahelethI ja te prakAranA mArgone Azraya levA joie. 0 hI kAra ane tenAM tattvA '' . . (ka) varNa tattvavarNanI hAramALAmAM chelle vadhu hu' che ane te AkAzasthAnIya che. AkAza e zabda guNuka che. zabda jyAre akSaradehamAM Ave che, tyAre vAjhyApAra cAlu thAya che ane vALyApAranA lIdhe ja samasta sRSTinuM kArya sabhave che. AcAya ghaDIe tethI kahyuM che ke-maLyuM tamane nayeta suvanatrayam| ti zabdAnuM coti saMbhAranna rIte / / eTale mAnavajIvananI pUrNa saphaLatA ' varSo upara nirbhara che. jo vAjhyavahAra tejasvI na hAya ke temAM avaroha na heAya teA te mAtra jaMDazabda jaDavani ja kahevAya, tethI tenI sAthe agni tattvavALA '" varNanuM saMmizraNa thayuM. have agni jo mAtra tejastattvanAM kAraNe USmA vadhAravAnuM ja kArya kare te te paNa cAgya nathI, eTale temAM kAmaLatattvavAma - lAthanA athavA mAyArUpa ''kAra samAveza thayA; ane A traNeya tattvAnA upayeAga uttama nirmANamAM thAya te mATe mati nirmALuM jayotti vRtti ' m ' nA saMcAga umeryAM. A rIte hakAra-khIjanI sRSTi jIvanA vALyavahArane tejasvI banAvavA mATe, jIvanazaktine vizeSa baLa ApavA mATe, temAM madhuratA lAvavA mATe tathA bAyasyAntarAmanam
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kAra-tattva-vimaza 297 : mATe thaI che. vyAkaraNazAstranA sUkSmaciMtanathI bIjamaMtromAM gupta raheluM rahasya ane temAM chupAyelI daivIzaktinuM jJAna thaI zake che. hoMkAramAM paNa vyAkaraNanA AdhAre dR+phremsa,. ++ + +, + [ + + nuM, dR+dR+ + , phrI + +, TrI + k + +" vagere voM kUTarUpamAM , samAyelA che. darekanA judA-judA artho che ane tethI . banelA ekarUpanuM lakhANa tathA uccAraNa pita-pitAnI apUrva mahattAne dharAve che. (kha) lipitatva manuSyanI pAse bhAva pragaTa karakaravAnAM traNa sAdhano che. te saMketathI, bolIne ane lakhIne pitAnA bhAva pragaTa karI zake che. saMketomAM zarIranA judA-judA aMge ja varNamALAnuM kAma kare che. dhyAnavakhate A saMketa AMtarika rUpane vare che ane pitAnI bhAvanAone ArAdhya pratye vyakta kare che. belavAmAM pahelA avyakta dhvanio ne pachI vyakta uccAraNo raMga jamAve che. lakhavAmAM biMdu ane tenA ja vibhinna khaMDe utarI AvelA che. rekhAonA ADA-avaLA AkAranI sAthe biMdunA khaMDone saMga svarNa saurabhanI jema vartamAna lipimAM prabhAvazALI che. vidvAnoe tenA ja AdhAre lipinI cAra avasthAo AMkI che ane tenA vikAsakamano ullekha karyo che - ( 1 vicAralipi -AIDiaiphika - 2 citralipi
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 3 akSara (sasvara)lipi '4 pratIkAtmakaMlipi hIM kArakalpataru -silekhika. ---alphAbeTika ane A cAreya avasthAone vikAsa kramazaH cihna, vastucitra, sasvara-layAtmaka vaNu tathA svataMtra dhvani pratIkAtmaka rUpe thayA che, ema paNa manAya che. temAMya devanAgarI lipi tA dhvanyAtmaka phrAneTika hAvAnAM kAraNe pAMcamI avasthAvALA gaNAya che. hI kAranuM lakhANa A rIte mahattvanu' che. vaNu`ni ghaMTumAM lakhyu che ke- dareka samAtrivaNa devarUpa che-- samAtrikaH sarephazca, varNastatsAnunAsikaH / sAnusvAravisargo hi, pUrNa devatvamRcchati // (mAtrA, anunAsika, anusvAra ane visaganI sAthe lakhAyele varNa pUrNa devatAnu rUpa banI jAya che. ) tenA ja prasaMgamAM hI kAranA lekhananuM vaNa na karatAM Ren jaNAvyuM che ke--haiM akSara zivanA paryAya che; 6 IcchA (zivanI zakti)nu arthAt mUlAdhAranuM sUcaka che. eTale ane maLIne hU~ ane che. hrasva TM ane dIrgha hU~ nI mAtrA haiM nI e bhujAo che, te ja zivanI sRSTizaktimAM kAraNabhUta manAya che. A 6 ane tenI mAtrAe kramazaH nAsikA ane netro (prANAyAma ane zaktie ) che. ko tathA nI ane mAtrAe kAna che. anunAsikanA caMdra te bIjanA caMdramA che. biMdu gaMgAyukta jaTA che. visaMga
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ hokAra-tattva-vimaza 299 mukha che ane OM dhvani (nAdabrahmanu pratIka che. ane - nI mAtrAe (OM) padmAsanamAM mAMdhelA caraNA (Asanazakti) che. A rIte A hoMkAranI prAcIna lipi mUrti A rIte taiyAra thatI jaNAya che-- A prasaMgamAM vizeSa jaNAvavAnu` ke ahI' 3, 3, 6. te, jo, au, visaganAM tathA OM lekhananuM je sUcana che, te kadAcit bhaskararAya makhInA varivasyArahasya 'mAM likhita rAdhinI, nAda, nAdAMta, zakti, vyApikA, samanA, unmanI ane mahAbiMdu vagere nAdAnAM rUpamAM thayuM hoya ! 1. mULa graMthamAM hakArava daitanu ravarUpa' varNavyuM che,. paNa hI kAra rUpa ja che ema lekhaka mAne che. 2. hrI kAranI bIjI lipimUti mATe jIe-"matraciMtAmaNi" --pAnu 214.
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 hI kArakalpataru, tema ja haMkAranuM raMgavALuM citra doravuM hoya to te mATe paNa zAsakAroe judA-judA bhAgonA raMge A rIte sUcavyA che-- ane ? pIlA varNavALA che. biMdu zyAmavarNa che. kalA je caMdranI rekhA jevI che, tene lAlavaNa jaNAvI che. nAda je caMdramA je goLa che, tene vetavaNuM kahyo che ane dIgha ukArane nIlavarNavALe jaNAvyuM che. jene dharmamAM A viSe vadhAre lakhAyuM che. (ga) dhvani ke uccAraNatatva-maMtra sAdhana che ane uccAraNa tene upaga. varNonuM uccAraNa sUkrama vAtAvaraNathI te aMgane prabhAvita kare che, jene uddezya sAdhakane abhISTa che. bomba dhaDAke vinAzanI ane saMgItanI svaralaharI AnaMdanI suSTi kare che, te sarvaprasiddha che. abhinetAo vaDe raMgamaMca upara karAyelA aTTahAsa ane rudana prekSakagaNane keTalA prabhAvita kare che, te ApaNe jANIe chIe. eTale sAdhakanA uddezyane anurUpa ja maMtranuM uccAraNa karavuM joIe. te uccAraNa mAtRkA-jAti, tati ane jAti A traNeya varNone artha utpatti, vistAra tathA nAdarUpe pariNAmela have joIe. temAM vyAkaraNazAstra zabdataMtranI vyavasthA mATe nirdeza kare che, jyAre varSonI utpattine viSaya yaugika-prakriyAmUlaka che ane te maMtrazAstranI dRSTie
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kAra-tattva-vimarza 301 mUlAdhArathI utthita nAda vividha SacakromAM valana-kriyA vaDe parA, pazyantI, madhyamA ane vaikharInA rUpamAM paheAMcI varNa rUpamAM pragaTa thAya che. A rIte mAtRkAnAM be rUpe gaNAya cheH 1-aMtarmAtRkA, ra-ahirmAtRkA. aMtarmAtRkAne unnidra manAvavA mATe nivAraka jevI kuMDalinInu ciMtana ane jAgaraNa Avazyaka che. khIja matranI apekSAe vadhAre tejomaya hAya che. tenI racanA paramANurUpa hoI atimahattvapUrNa hAya che. tethI aMtararmAtRkA unnidra thayA vagara tenI siddhi thavI saMbhavita nathI. mAtra khIjamaMtranI upAsanA karanAre kuMDalinI zakti ane SaTcakravedhanI kriyA upara vadhAre bhAra mUkavA joI e. bIjamatrasayuktAkSararUpa heAya che ane tenu uccAraNa keTalIka viziSTatAonA AdhAre ja thai zake che. mATe kahyuM che ke-- saMyukta nivarNo hi prAksparzAccaiva dhvanyate / dhanulipisamaM kazcinna kuryAd yogachedanam || saMyukta vanI pahelAM AvanAra dhvani AgaLanI dhvani sAthe maLelA hAya tA ja sArI rIte uccArita thaI zake che. dhanulipinI jema sa'yuktAkSarAmAM sa`militarUpane teADavu' ucita nathI. eTale sayuktAkSarAmAM pahelethI joDAyelA dhvanie cAra prakArathI dhvanita thAya che: 1vyaktadhvani, 1-sparza dhvani, 3-lInani ane 4-AghAtani. paNa ekalA phUTAkSararUpa bIjamaMtranuM uccAraNa
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ :302 hA~ kArakahapataru A cAreyathI cheka viziSTatAvALu heAya che, kemake te ekalA uccArita thAya che. hoMkAranI vayAjanA upara darzAvyA pramANe judA judA varSAthI thaI che, eTale tenu uccAraNa tenA AdhAre ja thavuM joIe. phrImAM haiM kaMThasthAnIya che, paNa 6 mUsthAnIya nathI. te te--- repho mUrdhnigataH zIrSe, tAlustho madhyabhAvajaH / pAdau varksasya bhUmisthastadvattadyojanaM matam || nA AdhAre vasthAnIya eTale masUDAthI elavAnA che. 'ph' kAra tAlusthAnIya ane m--anusvAra nAsikAsthAnIya che. te pachInuM nAdAtmaka uccAraNa teA gurugamya che. jema malhArarAgathI vRSTi ane dIpakarAgathI dvIpajyAti prakaTa thAya che, tema ja uccAraNanI viziSTatAnA AdhAre dI" bIjanu` mAraNa, uccATana jevAM kAM mATe eka kaTutvapUrNa ane apriya laya sAthe uccAraNa thavu joI e ane vazIkaraNa, sameAhana vagere karmo mATe madhura dhvani ane komala layanA samAveza thavA joIe. A dRSTie ugra karmamAM kadAca phrena evA khIjanuM uccAraNa vadhAre uttama manAtuM haze. ' maMtrAbhidhAna ' tathA khIjanighaMTu ' mAM--' kSatanatho (5) vyomavavatro (4) dhUmecaja%0ta: ' (++) tathA kSatano comavatraanTroDakavintu bhUSitaH 'ram rUpa hI kAranuM svarUpa viSNu ta che. kAzmIranA zrI laghvAcArye paNa 'laghustava' nI puSTikAmAM hI kAranI stuti karatAM kahyu` che ke : 6 "
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 303 ahI kAra-tattva-vimarza yo binduH sa pitAmaho harirasau turyasvaro gIyate, co Turiyano sAkSAra su mRtaH ha : prANaH puruSaH sa eva bhagavAnnAdaH svayaM sarvadA, devI candrakalA kalaGkarahitA mAyeti tubhyaM nmH|| . mAyAbIjamAM je biMdu che, te brahmAnuM rUpa che, dIrghaIkAra viSNusvarUpa che, tamAma duHkha, kaleza tathA bhayane maTADanAra 2 zaMkararUpa che, zuM kAra e prANarUpa che ane te ja bhagavAna svayaM nAdarUpa sarvadA birAjamAna che. temAM kalaMkarahita caMdrakalA svarUpI devI rahelAM che, je mAyA kahevAya che, te mAyAne mAro namaskAra ho." A padyamAM hakAranI AgaLa rakAranI sUcanA che. tenI sAthe sauthI pahelAM biMdu, pachI I, 2, ha, nAda ane caMdrakalAnuM sUcana che. tene mAtra kavikiyAjanya varNa sulabhatA to kahI zakAya tema nathI. kharekhara e koI saMpradAyagata-paraMparAnuM sUcana hoya ema lAge che. (gha) japatatva-japa e bIjAM karmonI jema AtmakalyANanuM eka sAdhana che. jema ke kaI bhAvanAnuM manamAM vAraMvAra Avartana thavAthI manamAM tenI pratiSThA thatI jAya che ane aMte mana paNa tevuM ja banI jAya che. temaja japa karatAM karatAM mAnava maMtrarUpa banI jAya che tathA maMtra e devarUpa hovAne lIdhe ja pakartA paNa devatvane
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 hoMkArakalpataru pAme che. bIjI rIte paNa joIe te jema rajjunAM gha NuthI zilA upara cihna banI jAya che ane te cirakALa mATe sthAyI rahe che, tema nira Mtara japa vaDe maMtranAM cihno uccAraNAyavAmAM sthira banI jAya che ane te ghaNA kALa sudhI tadAkAratAne jALavI rAkhe che. hoMkAranA japa zakti-praNava hAvAne lIdhe zAkta tra paddhatine vare che. tatrAmAM je jayanA prakAro ane tenA aMga-pratyagAnu varNana che, te hI kAranA japa mATe lakSyamAM rAkhavuM joI e. temAM paNa zAztrAmAM vana Ave che ke-hoM'kAranA 10,000 japa karavAthI bhUtA vaza thAya che. 20,000 japa karavAthI pretA siddha thAya che. 30,000 japa karavAthI vetALA, 40,000 japa karavAthI pizAcA, 50,000 japa karavAthI yakSeA ane rAkSase, ane A rIte uttarouttara japavRddhithI gAMdharvo, kinnA, kAvya manAvavAnI zakti, ane devA AdhIna thAya che. eka lAkha pramANu japa ISTa siddhakAraka che. naiSadhIya ritamahAkAvyanA kartA zrI harSa kavie peAtAnA kAvyamAM mahArAjA naLane sarasvatI vaDe 'ciMtAmaNi-maMtra ' nA je upadeza karAvyA che, temAM paNa hoMkAranA ja upadeza che. tyAM kahevAyuM che ke avAmA vAmArthe sakalamubhayAkAra ghttnaaddviSAmUrta paM smara ghUmarca sendumananuM " ItyAdi
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ hIM kAra-tattva-vimaza ' A paghanI TIkA karatAM zrI nArAyaNa bhaTe peAtAnAM vaiziSTyapUrNa vyAkhyAnamAM jo ke mAyAkhIja, kAmamIja tathA lakSmIbIja traNeyanI siddhi karI che, paNa vidvAneAnA vicArAmAM ciMtAmaNimatra e hoMkAra ja hoI zake che. tyAM AgaLa ja sUcavyu` che ke A maMtranu eka varSa sudhI japa-anuSThAna karavAthI siddha aneleA sAdhaka eTalA aMdhe siddha thaI jAya che ke te keAI paNa ajJAnI ziSyanA mastaka upara hAtha mUkIne AzIrvAda Apaze, te te divya kavitA karanAra ane uttama zAstrone jJAtA thai jaze. zrI hu kavine A maMtra tenA pitAzrIe zAsrAmAM parAjita thayA pachI peAtAnI zarata pramANe ApaghAta karavA pahelAM peAtAnI dharmapatnI ke je garbhavatI hatI tene khatAvyA hatA ane te tenI mAtA dvArA prApta thayA hatA. zrI hanI vividha zAstromAM akhAdha gati, tenu agAdha jJAna ane anaMta kavitva suprasiddha che. 305 hI kAranA yaMtrA yatro prakRtinA cAritranuM rahasya pragaTa kare che. vividha AkAravALA yaMtro gUDha saMtapUrNa hoya che. mahAnirvAMta, yatrarAja, gautamIyataMtra, zyAmAstava, kAlIta tra, vAmakezvarataMtra, kumArIkapa vagere graMthAmAM yaMtrane mahimA judA-judA prakAre maLe che. rekhAonI urdhvagati unnatine sUcave che, te nIcenI khAju jatI 20
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 hakAraka pataru rekhAo jalanuM bodhana kare che ane ardhavRtta, vRtta, cakrAkAra kalpanAne udaya; cUrNana vagerenuM dyotana kare che. A yaMtre mAtra rekhAvALA, rekhA ane aMkevALA, rekhA, aMka ane akSarovALA tathA akSaranI AkRtivALA hoya che. tAMDavataMtramAM kahyuM che ke-"yatre himatratA cho mane rAmane " arthAt yaMtramAM je maMtra lakhelo hoya te te yamana-niyaMtraNa ane zamana-zAMti evA baMne kAryo kare che. A rIte "sauMdaryalaharI mAM ane bIjA graMthamAM ghaNuM yaMtra hoMkArayukta anya maMtravALA ane aMkevALA maLe che. temAM paMcadazI-paMdariyA yaMtrane mahimA ati prasiddha che, eTale te hoMkAramAM AlekhAcele ahIM rajU karuM chuM.
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ hI kAra-tattva-vimarza 307 A yaMtranI prApti lekhakane nepAlamAM taMtrazAstra upara zodha kAryamAM rata ane mahAna tAMtrika pUjya mUkhariNyajI mahArAja pAsethI thaI che. teonuM kathana che ke paMcadazInA anya yaMtronI apekSAe hoMkAragarbha A yaMtra tatkALa phaLadAyaka che. A yaMtranI ArAdhanAmAM brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zUdra varNonuM jJAna; rAzinI oLakhANa, tattvano paricaya, upAsanAbheda, karmabheda, maMtrabheda vagere judI judI bAbatonA vicAre paraMparAthI meLavI levA jarUrI che.
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrazAstranuM rahasya prakaTa karato adbhuta graMtha maMtravijJAna A graMtha je hajI sudhI tame vasAvI lIdhuM na hoya te tarata vasAvI leze. patrakAroe A graMthane hArdika satkAra karyo che ane enI mUlavaNI pramANabhUta maMtrasAhitya tarIke karI che. A graMtha vidyAbhUSaNa maMtramanISI zatAvadhAnI paMDita zrI dhIrajalAla zAhanI eka mananIya kRti che. A graMthanI chapAI suMdara che, bAMdhaNI pAkI che tathA pRSThasaMkhyA 376 che. tenuM mUlya rU. 7=50 paisA che. tene rajI, pisTeja kharca rU. 1-40 Ave che. A graMtha vaidika, paurANika, tAMtrika, temaja jaina maMtra sAhityanA 60 jeTalA graMthane AdhAre ghaNuM parizramapUrvaka nirmANa karavAmAM Avyo che. temAM 35 jeTalAM prakaraNa che ane te maMtranAM tamAma aMgone suMdara paricaya ApI maMtrasiddhi kyAre thAya ? tenI spaSTa samajUtI rajU kare che. gujarAtI bhASAmAM A jAtane graMtha A pahele ja che. hAla tenI bIjI AvRtti cAle che, je tenI lokapriyatA sUcave che. Aje ja tamAre orDara mokalI Ape. vI. pI. thI mokalavAmAM Ave che. prajJA prakAzana maMdira ladhAbhAI gaNapata bIDIMga, cIMcabaMdara, muMbaI
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' maMtrasamudAyamAM ciMtAmaNi samAna kAra ane hakAramaMtranA apUrva mahAbhya temaja vidhividhAnane sugama zailimAM rajU karanAra uttama graMtha maMtra-ciMtAmaNi * AdhyAtmika saMpradAomAM kArano mahimA apUrva che, tema maMtrasaMpadAomAM hakAranuM sthAna sarvazreSTha che. tenI upAsanAne lagatI tamAma agatyanI hakIkato prAcIna ka tathA anubhavanA AdhAre A graMthamAM rajU karavAmAM AvI che. * A graMthamAM baMne maMtronA vividha prayoga tathA anya maMtro sAthenuM saMjana ane tenA prakAre paNa darzAvavAmAM AvyA che. * A graMthanuM Alekhana vidyAbhUSaNa maMtramanISI zatAvadhAnI paMDita zrI dhIrajalAla zAhe aneka pramANabhUta graMthanA AdhAre karyuM che ane te bhAratIya maMtrasAhityamAM anerI bhAta pADanAruM nIvaDayuM che. * A graMtha UMcA mepalI kAgaLa para chapAyeluM che. 376 pRSThane che. vaLI dviraMgI pUThAthI suzobhita che. * tenuM mUlya rU. 650 che. vI. pI. thI mokalavAmAM Ave che. teno kharca rU. 1-40 Ave che. prajJA prakAzana maMdira ladhAbhAI gaNapata bIDIMga, cAMcabaMdara, muMbaI
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ aneka avanavI mAhitIthI bharapUra maMtrazAsane apUrva graMtha maMtradivAkara le. vidyAbhUSaNa maMtramanISI zatAvadhAnI paM. zrI dhIrajalAla zAha, pahele khaMDa sAdhanA-prabaMdha: (1) maMgala prasthAna, (2) maMtrane alaukika prabhAva, (3) maMtrayoga ane maMtravidyA, (4). dehAdi aMge viziSTa jJAna, (5) bIjamaMtronA artho ane kriyAsaMketa, (6) maMtrasAdhanApaddhati, (7) bhautika zuddhikaraNa, (8) mAnasika zuddhikaraNa, (9) divyatA saMpAdana karavAnI khAsa kriyA. (10) mudrAenuM mahatva, (11) devatAo ane kiMcita (12) pUjana-arcana saMbaMdhI vizeSa. che. bIjo khaMDa praga-vivaraNaH (13) AdhyAtmika vikAsane ane maMtra, (14) zAMtidAyaka siddha prayoga, (15) nitya nIrogI rahevAnuM sAdhana, (16) reganivAraka maMtraprayAga, (17) bhayanivAraka maMtraprayAge, (19) saMtAna prAptine lagatA prAge, (20) buddhi-smRti vadhAranAruM adbhuta tetra, (21) AkarSaNa-taMtra, (22) saMmohana-taMtra, (23) vazIkaraNa-taMtra(24) karNapizAcinI taMtra, (25) pazupakSIonI belInuM jJAna, (26) gAruDa-taMtra. [, trIjo khaMDa maMtra-yaMtra-ka5saMgraha : (27) devIdevatAnA mULamaMtro, (28) bhUtapretAdine lagatA maMtro, (29) upayogI maMtrasaMgraha-(54 vividha maMtro) (3) keTalAka adbhuta yaMtro, (31) traNa vanaspati-kalpa, (32) dakSiNAvarta zaMkhanA kalpo. pariziSTa-(1) taMtrasAhitya (atyaMta upayogI lekha), (2) sUryaSTakam . * 400 uparAMta pRSTho, UMcA mepala kAgaLa, pAkuM pUThuM chatAM mUlya -50. rajI. po. kharca rU. 1-40 Ave che. vI. pI. thI mekalAya che. prajJA prakAzana maMdira ladhAbhAI gaNupta bIlDIMga, cIMcabaMdara, muMbaI-9 2 .*
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ maraNakalA " A graMthane ThIka ThIka vicAra karIne huM apUrva kahuM chuM.' mane yAda che tyAM sudhI smaraNakalA viSe AvA koI graMtha gujarAtImAM prasiddha thayA nathI. --ramaNalAla vasaMtalAla desAI lekhakaH-zatAvadhAnI paDita zrI dhIrajalAla zAhu pRSTha sa. 300, pAkuM pUMThuM, mUlya rUA. 5-00, rajI. posTejanA `kharca rUA. 1-30. viSayA (1) kAryasiddhinA Avazyaka aMgA, (2) mana ane tenuM kA, (3) smaraNa-zaktinuM mahattva, (4) smaraNazaktinA prakAro (5) vismaraNa, (6) ekAgratAnA upAyA, (7) sAdhakanI paricaryAM (1), (8) sAdhakanI paricaryA (2), (9) IndriyAnI kAryakSamatA, (10) Indriyanigraha, (11) mahArANI kalpanAkumArI, (12) kalpanAnu svarUpa, (13) kalpanAnA vikAsa ane upayAga, (14) sAhacaya (15) saMkalana, (16) rekhA ane cidnA, (17) vagIkaraNa, (18) kramanI upayeAgitA, (19) vyutkramanI sAdhanA, (20) aMkacitro, (1 thI 30, (21) aMkucitro (31 thI 100), (22) bhAtrA dhana, (23) avadhAna-prayAgA, (24) keTaluMka spaSTIkaraNa ane (25) upasa'hAra. vizeSamAM: buddhi ane smRtivaka Ayuvedika auSadhi prayAgA. prajJA prakAzana maMdira ladhAbhAI gaNupata khIlDIMga, cIMcabaMdara, muMbaI Ta
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTha saMkhyA 312 + 32 = 344. saMka9pasiddhi yAne unnati sAdhavAnI adabhuta kalA lekhaka :-zatAvadhAnI paM. zrI dhIrajalAla zAha UMcA mepalI kAgaLa, pR. 256, pAkuM bAIDIMga mUlya rUA. 5-00. rajI. pesTejane kharca rUA. 1-25. A graMtha vAMcavAnuM zarU karyA pachI nIce mUkavAnuM mana thAya tema nathI. enuM dareka pRSTha pAThakanA manamAM cetananI avanavI urmio. jagADI jAya evuM che, ema kahIe to paNa cAle. putra-putrIo, mitro tathA vidyArthIone A graMtha khAsa bheTa ApavA lAyaka che. A graMthamAM nIcenAM prakaraNa ApavAmAM AvyAM che. - (1) upakrama, (2) saMkalpazakitanuM mahatva, (3) zubha saMkalpanI AvazyakatA, (4) AtmazraddhA ke AtmavizvAsa, (5) ApaNuM mananuM svarUpa, (6) vicAre ane tene viziSTa prabhAva, (7) icchA ane prayatna, (2) puruSArthanI balihArI. (9) AzAvAda, (10) vicAra karavAnI Teva, (11) jJAnane saMcaya, (12) niyamitatA, (13) samayanuM mUlya, (14) cittavRttionI ekAgratA, (15) AtmanirIkSaNa, (16) matronI vRddhi kema karavI? (17) Arogya aMge keTaluMka, (18) saMkalpazakita dvArA roganivAraNa, (19) saMkalpazakita dvArA dhanaprApti ane (20) saMkalpazakita dvArA sarvakAryasiddhi. prajJA prakAzana maMdira ladhAbhAI gaNapata bIlDIMga, cIMcabaMdara, muMbaI-9
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvanane sudhAranAruM' : : buddhine vadhAranAru maMtramanISI adhyAtmavizArada vighAbhUSaNa gaNitadinamaNi zatAvadhAnI paMDita. zrI dhIrajalAla zAha viracita mananIya sAhitya maMtravijJAna 7-5o maMtraciMtAmaNi 7-5o maMtradivAkara 7-5o gaNitamatkAra pa-00 gaNitarahasya pa-oo gaNita siddhi 5-00 saMka9pasiddhi yAne unnati sAdhavAnI addabhuta kalA 5-00 samaNukelA 5-00 namaskAramaMtrasiddhi 6-00 mahA prAbhAvika uvasaggahara stotra 7-50 hAkAra ka9pataru yAne jaina dharmanA divya prakAza 7-50 jaina caritramALA ( 20 pustako ) ( 5-oo prAptisthAna : jJA pra kA za na me di ra ladhAbhAI guNapata bIDIMga, cIMcabaMdara, muMbaI-9 AvaraNa * dIpaka prinTarI : amadAvAda-1