________________
૩૮
હો કારક પતરું
સાત કે આઠ ભવા સુધી તેમ કરી શકે છે, જ્યારે દેવ કે નરક ચેાનિમાં આ જીવ સળગ રીતે એક કરતાં વધારે ભવા ધારણ કરી શકતા નથી.ર
ટૂંકમાં અનંત કાળ સુધી વિવિધ યાતનાઓ સહન કર્યા પછી કર્મોના ભાર સારી રીતે આછા થાય, ત્યારે જ જીવા મનુષ્યપણું પામે છે, તેથી જ મનુષ્યભવનેમાનવજન્મને અતિ દુÖભ ગણવામાં આવ્યા છે. આવશ્યકનિયુઍંક્તિમાં તે અંગે (૧) ચાલ્લક, (૨) પાસા, (૩) ધાન્ય, (૪) જુગાર, (૫) રત્ન, (૬) સ્વપ્ન, (૭) ચક્ર, (૮) ચમ, (૯) યુગ (ધેાંસરી) અને (૧૦) પરમાથુ એ દશ દૃષ્ટાંતે આપેલાં છે, તે ખરાખર સમજવા ચેાગ્ય છે. તેના સાર એ છે કે એક વાર મનુષ્યભવ પામ્યા પછી જો તે ગુમાવી દીધા, તેા ફરીને પ્રાપ્ત થવા અતિ દુ`ભ છે.
સર્વ દુઃખાના સવથા અંત લાવવા માટે ભવપરંપરાના અંત લાવવાની જરૂર છે અને તે માટે મુક્તિ કે મેાક્ષની અવસ્થા અપેક્ષિત છે. તેની પ્રાપ્તિ માત્ર મનુષ્યના ભવમાં જ થઈ શકે છે, એ તેથી જ જૈન મહિષ આએ કહ્યું છે
તેની વિશેષતા છે.
'
કે ‘ભવસમુદ્રમાં
૧ આવા દેહવાળા વેને સામાન્ય રીતે જંતુ અને કીડી (Worms and insects) કહેવામાં આવે છે.
૨ વાના પ્રકાર વગેરે જાણવા માટે જીએ-જીવવિચાર પ્રકાશિકા યાને જૈન ધર્મનું પ્રાણીવિજ્ઞાન.
