________________
૨૨૬
હીકારકપત પણ હવે જોઈએ. તોજ મંત્રારાધનની દરેક વિધિ યથાથપણે કરી શકે અને તેમાં પ્રગતિ સાધી શકે. જેને વિધિનું પૂર્ણ જ્ઞાન નથી, તે મંત્રારાધનામાં કદી સફળ થઈ શકતો નથી. વળી તે બાહ્ય–અત્યંતર પવિત્રતાવાળો પણ હોવું જોઈએ. બાહ્ય પવિત્રતા સ્નાનાદિથી પ્રાપ્ત થાય છે અને અત્યંત પવિત્રતા સત્સંગ, શુભ ભાવના, ભૂતશુદ્ધિ, પ્રાણાયામ, સાત્વિક ખોરાક આદિ દ્વારા પ્રાપ્ત થાય છે.
વળી તે વશી એટલે પાંચ ઇન્દ્રિયને વશ કરનાર હોવો જોઈએ અને ધીર મનન એટલે ગમે તેવી આપત્તિમાં પણ ધૈર્ય ગુમાવે નહિ એવા ગુણવાળો હોવો જોઈએ. આને અર્થ એમ સમજવાને કે જેની ઇન્દ્રિય કાબૂમાં નથી કે જેનું મન અતિ ચંચળ, બીકણ કે અસ્થિર છે, તે મંત્રની આરાધના કરી શકતો નથી.
વિશેષમાં તેણે બને તેટલું મૌન ધારણ કરવાનું છે, કારણ કે તેથી મનને શાંત અને સ્થિર કરવામાં ઘણી સહાય મળે છે.
અહીં સ્તવનકારે હી કારને આત્મબી જ કહ્યું છે, તેને અર્થ એ છે કે હીકાર એ આત્મશક્તિને વિકાસ કરનારું બીજ છે. આજ સુધીમાં જેણે જેણે હી કારની અનન્યમને આરાધના કરી છે, તેની આત્મશક્તિને અપૂર્વ વિકાસ થયો છે અને તેણે કૃતાર્થતા અનુભવી છે.
