________________
સિદ્ધાંતસાર
૩૩
જીવ જે કમ બાંધે છે. તે બે પ્રકારનું છે. તેમાં એક કર્મો એવુ' છે કે તે ખંધાયા પછી આત્માના પ્રયત્નવિશેષથી ભાગવટો કર્યાં સિવાય આત્મપ્રદેશમાંથી છૂટુ પડી શકે છે અને એક ક` એવું છે કે તેનું ફળ તેને આ ભવમાં કે ત્યાર પછીના ભવામાં અવશ્ય ભાગવુ પડે છે. લાખો-ક્રાડા વર્ષ વહી જવા છતાં આ ક પેાતાનુ ફળ આપ્યા વિના રહેતું નથી.
આપણું વર્તમાન જીવન એ અનાદિ ભૂતકાલ અને અનંત ભવિષ્યકાળ વચ્ચેની એક કડી છે, એટલે જન્મ એ એની શરૂઆત નથી કે મરણુ એ એને છેડા નથી. અનેક દેહાને ધારણ કરતા કરતા આપણા જીવ વર્તમાન જીવન સુધી આવ્યા છે અને તેમાં પણ ક`બંધન ચાલુ છે, તેથી તેનુ ફળ ભાગવવા માટે નવા દેહા અવશ્ય ધારણ કરવા પડે છે. આપણી આ દેહધારણની ક્રિયાના અંત ત્યારે જ આવે છે કે જ્યારે કમના કાઈ પણ ભાગ સિલકમાં રહ્યો ન હેાય.
દુઃખ, રાગ, વૃદ્ધાવસ્થા, મરણુ વગેરેને અનુભવ આપણને દેહધારણની ક્રિયાને લીધે જ થાય છે, એટલે એ ક્રિયાના અત આવતાં દુઃખાદિના અંત આવી જાય છે. આ અવસ્થાનું નામ મુક્તિ, મેાક્ષ કે નિર્વાણ છે. તેમાં જીવને માત્ર સુખ કે આનંદના જ અનુભવ થાય છે. આ આન એટલી ઉચ્ચ કોટિના છે કે તેની સરખામણી
૩
