________________
૧૭૪
હો કારકલ્પતરુ
આવશ્યકનિયુક્તિમાં એક એવા ઉલ્લેખ આવે છે કારણ કે તેથી કેટલીક આ પરથી કેટલાક એમ
ધમે પ્રાણાયામ ઉપર ખાસ ભાર આપ્યા માન્યતા સુધારવા જેવી છે.
કે શ્વાસનું' રૂ.ધન કરવુ' નહિ, વખત સઘ મરણુ નીપજે છે. માને છે કે જૈન નથી; પરંતુ આ
જે સાધકેા ગુરુ પાસેથી પ્રાણાયામનું સ્વરૂપ જાણ્યા વિના શ્વાસરૂ ધનની ક્રિયા કરવા લાગી જાય છે, તેમાં ઉપર જણાવ્યું તેવું પરિણામ આવવાના સ’ભવ ખરા, પણ ગુરુ પાસેથી તેનું માગદશન મેળવીને તેમની નિશ્રાએ જો આ ક્રિયા કરવામાં આવે તે તેમાં આવી કોઈ દહેશત રહેતી નથી. એટલે ઉપર્યુકત કથનનેા અર્થ એમ જ સમજવેા જોઇએ કે ગુરુની પાસેથી શિક્ષણ મેળવ્યા વિના શ્વાસનું રૂંધન કરવું નહિ, કારણ કે તેથી કેટલીક વખત સઘ મરણ નીપજે છે.’
જો જૈનધમે પ્રાણાયામની ક્રિયાને માન્ય રાખી ન હાય તા ચતુર્દ શપૂર્વધર શ્રી ભદ્રખાતુસ્વામી મહાપ્રાણ ધ્યાનની સાધના માટે નેપાળની તળેટીમાં જઈને રહે શા માટે ? વળી આવશ્યકનિયુકિતની હારિભદ્રીયાટીકામાં પૃ. ૭૨૨ પર આચાય પુષ્પભૂતિએ પણ આ ધ્યાનના પ્રયોગ કર્યાની હકીકત નોંધાયેલી છે. વિશેષમાં કલિકાલસર્વૈજ્ઞ શ્રી હેમચ'દ્રાચાર્ય' ચેાગશાસ્રમાં પ્રાણાયામનુ વર્ણન કરેલુ છે અને તેનુ' મહત્ત્વ સ્વીકારેલુ' છે. તે જ રીતે શ્રી સિંહતિલકસૂરિજી જેવા મહાન મંત્રવિશારદે પણ મંત્રીન
