________________
૬૮
' આહાર
હીં કારકલ્પતરુ અને નિદ્રા વધાર્યાં વધે છે અને ઘટાડયા ઘટે છે.’ એટલે તેમાં પિરિમિત થવાનું મુશ્કેલ નથી. આહાર વધારે કર્યો હાય તા તરત નિદ્રા આવે છે અને જપધ્યાનાદિ ક્રિયા ખરાખર થઈ શકતી નથી. તે જ રીતે નિદ્રાનું પ્રમાણ વધારે હાય તેા શરીરમાં જડતા આવે છે અને જપ-ધ્યાનાદિમાં મને ખરાખર લાગતુ' નથી.
નિદ્રા તમેગુણની સૂચક છે, માટે તેનું પ્રમાણ ઘટાડવાનુ છે.
માણસે અમુક કલાક ઊ'ધવુ' જ જોઈ એ. તા જ તેનું શરીર સારું રહે.’ એવા જે લેાકપ્રવાદ આજે ચાલી રહ્યો છે, તેમાં ઝાઝું તથ્ય નથી. જે વ્યક્તિમાં સત્ત્વગુણની વૃદ્ધિ થાય છે, તે ઓછી નિદ્રાથી પણ પેાતાના જીવનવ્યવહાર ખરાખર ચલાવી શકે છે અને તેને કાઈ હરકત આવતી નથી. ચેાગસાધનામાં તા એવી ભૂમિકા પણ પ્રાપ્ત થાય છે કે જ્યારે બિલકુલ નિદ્રા આવતી નથી અને છતાં શરીરનું સ્વાસ્થ્ય ખરાખર જળવાઈ રહે છે.
આ કાળે પણ આવા પુરુષા જોવામાં આવે છે. તાત્પર્યં કે મંત્રના આરાધકે થેાડી નિદ્રાથી પણ શરીર સ્વસ્થ રહે, એવી ટેવ પાડવી જોઈ એ.
निर्जितविषयकषायो धर्मामृतजनित हर्षगतकायः । गुरुतरगुणसम्पूर्णः स भवेदाराधको देव्याः ||
વિષય અને કષાયને જિતનારા, ધમરૂપી અમૃતના
