________________
હ્રીં કારકલ્પતરુ
ભવભ્રમણમાંથી મુક્ત થએલા જીવાને સિદ્ધ કહેવામાં આવે છે, કારણ કે તેમણે ભવસાગરને તરી જવાનું મુખ્ય પ્રયેાજન સિદ્ધ કરેલું છે.
૪૪
જૈન શાસ્ત્રોમાં અરિહંત તથા સિદ્ધ એ 'નેની ગણના દેવતત્ત્વમાં કરેલી છે, એટલે તે અને એક સરખા પૂજ્ય છે. અહી એ સ્પષ્ટતા પણ કરી દઈ એકે દેવતત્ત્વનો અર્થ પરમાત્મા કરીએ તો અરિહંત એ સાકાર પરમાત્મા છે. અને સિદ્ધ એ નિરાકાર-નિરંજન પરમાત્મા છે. આમ જૈન ધમે સાકાર અને નિરાકાર 'ને પરમાત્માની પૂજા-ભકિત સ્વીકારી છે અને તે આત્મકલ્યાણ માટે ઘણી ઉપકારક છે.
ધર્મની આવશ્યકતા
મેક્ષપ્રાપ્તિનો મુખ્ય ઉપાય ધર્મ છે કે જેનુ મુખ્ય લક્ષણ પ્રાણીને દુગ'તિમાં જતા અટકાવીને સદ્ગતિમાં સ્થાપન કરવાનું છે. જ્યાં ધર્મ છે, ત્યાં નીતિ છે, સદાચાર છે, ઉત્તમ વિચારાનું સેવન છે અને તેનુ પરિણામ કર્મીનાશમાં આવે છે. અન્ય શબ્દોમાં કહીએ તા ધમ મનુષ્યને પશુમાંથી માનવ અનાવે છે, માનવમાંથી મહા માનવ મનાવે છે અને છેવટે પરમેષ્ઠીપદે સ્થાપીને તેનું અત્યંત કલ્યાણ કરે છે; જ્યારે અધમ ને આચરનારા મનુષ્ય પેાતાનામાં રહીસહી માનવતા ગુમાવી દે છે અને પશુ જેવુ અધમ જીવન ગુજારે છે. શાસ્ત્રકારના શબ્દમાં
