________________
૨૨ :
હોંકારકલ્પતરું arese in India and were integral part of Indian life, Culture and Philosophy–બૌદ્ધ ધર્મ અને જેના ધર્મ એ ખરેખર હિંદુધમી ન હતા અને વૈદિક ધર્મને માનનારા પણ ન હતા; છતાં તે ભારતમાં ઉદ્દભવ્યા અને ભારતીય જીવન, સંસ્કૃતિ તથા તત્ત્વજ્ઞાનને એક મહત્ત્વનો ભાગ બની ગયા.”
ઈ.સ. પૂર્વે છઠ્ઠી સદીનો સમય જગતના ઇતિહાસનો એક નોંધપાત્ર સમય ગણી શકાય એવે છે, કારણ કે એ વખતે ચીનમાં લાઓત્સ (Lao-tsu) તથા કેન્ફયુસિયસ (Confucius), ઈરાનમાં છેલ્લા જરથુસ અને ગ્રીસમાં પાયથાગોરસ ધર્મને પ્રચાર કરી રહ્યા હતા તથા ભારતમાં પણ એ સમયે ધાર્મિક જાગૃતિને મહાન જુવાળ આવ્યો હતો. ભારતમાં આવેલા આ ધાર્મિક જાગૃતિના મહાન જુવાળનું શ્રેય શ્રમણ ભગવાન મહાવીર તથા શ્રી ગૌતમ બુદ્ધને આભારી હતું.
શ્રમણ ભગવાન મહાવીરથી જૈન ધર્મ પ્રકાશમાં આવ્યા અને તેને ખૂબ પ્રચાર થયે, તેથી કેટલાક એમ માને છે કે તેઓ જ જૈન ધર્મના મૂળ સંસ્થાપક હતા, પરંતુ આ માન્યતા વાસ્તવિક નથી. છે. ભ. મહાવીરે પિતાના પહેલાં આ દેશમાં શ્રી પાર્શ્વનાથ નામના તીર્થ - કર થઈ ગયાનું શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રમાં જણાવ્યું છે અને તેમની પહેલા બીજા બાવીશ તીર્થકર થઈ ગયાને ઉલેખ શ્રી ભગવતીસૂત્ર આદિ જિનાગમમાં કરે છે,
