Book Title: Agam 01 Acharanga Sutra Satik Gujarati Anuvad
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009034/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | I namo namo namUnarvasAsa .. Agamasa saTIka anuvAda anuvAda zreNI sarjaka - muLA TIyara chAsAgara Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo nama: AgamasaTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 1 mAM che.. AcAra-1 | -: anuvAda-zreNInA sarjaka : muni dIparatnasAgara 0 "AcAra" - aMgasUtra-1-nA.. -0- zrutaskaMdha-1-nA.. - adhyayana-1-thI AraMbhIne tA. 23/10/2009 zukravAra 2066 kA.su.pa Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-rA-10,000 - adhyayana-pa-sudhI - x-x-X - X - X - X - X - 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa) Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. & TAIpa seTIMga -: mudraka :zrI mahAkAlI enTaraprAIjha navaprabhAta prinTIMga presa cAMdaloDiyA, amadAvAda. || ghIkAMTA roDa, amadAvAda. (M) 9824419736 III Tel. 079-25508631 [11] Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RNasvIkAra AgamasUtra saTIka anuvAda Suo Yi Ji Ji Qi 0 vaMdanA e mahAna AtmAne 0 vikrama saMvata-2061mAM phAgaNa suda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI rathayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIvadi, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vAsa cUrNano zepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA cite AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke yAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vitarahitapaNe mUd svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI hacamacaMdrasUrIzvarajI manA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza vaMdanA Agama saTIka anuvAdanA A bhAga 1 | nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI pa.pU. gacchAdhipati AcAryadeveza zrI che devendrasAgarasUrIzvarajI ma.nA ziSya pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma teozrInI preraNAthI lAbhalenAra che zrI aThavAlAInsa jaina zve.sUpUsaMgha che mA tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda TrasTa surata 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratnapUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma. jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanapabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAvaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi mokalAvI. ukata baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA prerita saMdho thakI thayela dhanavarSanA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM. EAEAEAAAAAAAAAAAAAA Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.] Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU. sAdanIzrI dhyAna-rasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta A devazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavatI zramaNIva mokSanaditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvempU, saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjaya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bAhuta yAdina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavatI ta anurAgINI zramaNIvaonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMlyAzrIjI mAthI prerita 1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA papU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sALI strI prazamazIlAzrIjI mahanA zrutAnurAgI ziSyA sA zrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthI"zrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI ! - "zrI AdinAtha jaina zve. saMgha," bhopAla. (4) paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA, zatAvadhAnI sALIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI," karacelIyA, surata. - - - - - - Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sALIzrI hitAzrIjI manI preraNAthI zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIranA sAnIthI pUrapakvAzrIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa," muMbaI (Agama-sIka anuvAda sahAyasko) (1) papU. bhagavatIjI dezanAdakSAdevazrI naradevasAgarasUrijI masAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkrasUrIzvarajI mae nI preraNAthI - "abhinava jaina zvebyU saMgha," amadAvAda, (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya A devazrI munisUrijI manI preraNAthI - "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa," bhIlaDIyAjI. | (4) papU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sArA sUryapabhAzrIjI manI preraNAthI - "zrI bhagavatInagara upAzrayanI baheno," amadAvAda. (5) paramapUjyA varadhamazrIjI manA ziSyA tapasvIratnA sAdanIzrI prItighamazrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArthabhakti zremUvapUcha jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa cempU tapAjaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramadIvayazrI samyagANAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zempU jenasaMgha, pAlaDI, amadAvAda. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano - - - - - - - muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAranono aMka 301 -mAluiLa-mUe. 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatacA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIsa pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. sAmaroso, sAmAoiso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500 -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda prakArano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi-saTIkaM 46 prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, daSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niyuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. - A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-dali A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizadrarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthapRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIjhaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 5. Agamasaikroso 4-prakAzano A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI" jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdabha sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalIyo kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che - e thI daparvatano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstAlIze pIstAlIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda ja judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttapi- saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIkaM mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza". A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, mUrti ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke daSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke daSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rU. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM mAmasuttaLi-saTI to che ja. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda gAkArano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tatvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A gAmasUtra-hindI anuvA mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane mArAma sarI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyogano saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuraSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nilavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane daSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThoka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. - A "Agama kathAnuyoga" kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rU. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 9. Agama mAtAjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. Agama saTIka anuvAda 48-mANAno prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. pannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. - x - - A hatI Agama saMbadhI kAmArA 250 prakAzanonI yAdI - X - X - Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tatvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - o samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. - sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-cogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pAThya padmAvatI pUjanavidhi (9) catra sarojana - 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamasutra saTIka anuvAda (8) jinabhakti sAhitya : 0 caityavandana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha-tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA - A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA pavatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rU5 caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti 0 zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga 0 abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) suNa abhyAsasAhitya - 0 jaina eDrayukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikamANasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. -x -x Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 ka zrutaskaMdha-1 % bAlabrahmacArI zrI neminAthAya nama: namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgaragurUbhyo namaH ja bhaO-1(1) AcArAMga-sUtra/1 anuvAda tathA TIDAnusArI vivecana * bhUmikA : AcAra" no krama pahelo che. bAra aMgamomAM paNa "AcAra" e paheluM "ga' sUtra che. prAkRtamAM te "AcAra" nAme prasiddha che. saMskRtamAM "AcAra'nAme oLakhAya che ane vyavahAramAM A Agama "AcArAMga" sUtranA nAme prasiddha che. A aMgasUtranA be zrutaskaMdha che. jemAM paheluM zrutaskaMdha "brAhmacarya (AyAra)" ane bIjuM zrutaskaMdha "cAraNa" nAme paNa oLakhAya che. pahelA zrutaskaMdhamAM nava adhyayano che. - jemAM sAtamuM adhyayana ghaNAM kALathI viccheda pAmela che. bIjA zrutaskaMdhamAM hAla cAra cUDA arthAt cUlikAo che. A cUlikAomAM paNa bIjA adhyayano che. 'AcAsaMga' sUmano mukhya viSaya "AcAra" che. jemAM munivaronA AcAronuM varNana mukhyatAe jovA maLe che. mokSamArganI ArAdhanA mATe AcaraNanI mukhyatA che. A AcAra viSayaka jJAna A AgamasUtramAM nirUpIta thayela che. muni kone kahevAya ? tenI vyAkhyA dvArA "AcAra" sUtramAM jIva astitva, pRthvIkAyAdi che kAyonuM nirUpaNa, saMsAranuM kAraNa, apamAdano upadeza, mokSaprApti, mokSAbhilASInuM svarUpa, saMyamamArga, Atmanigraha, kaSAyavamana, apamava, sAvadhakarmatyAga ityAdi aneka viSayono ahIM samAveza che. A AgamanA mULa sUrano pUrNa anuvAda ame noMdhela che. vivecana mATe ame TIkAnusArI viveyana" zabda eTale pasaMda karyo che - ke vivecanamAM ame niryukti, cUrNi ane vRtti traNeno AdhAra lIdho che. ahIM mAtra vRtino anuvAda nathI, paraMtu cUrNi AdinA aMzo paNa che, to sAme pakSe vyAkaraNa, nyAya, vAdo jevI vastu choDI paNa dIdhela che, to vaLI upayogI evA saMdarbhonI paNa noMdha karI che. - aneka Adhunika vidvAnoe bhUmikAmAM vidvatApUrNa ullekho abhinavakALe noMdhyA che, paNa ame A viSayamAM mauna rahevAnuM ja ucita mAnIe chIe. [1/2] * vivecana - (jeone samonI ja TIkA jovI hoya teoe sIdhuM ja peja...15 jovuM) vItarAga paramAtmAne namaskAra, sarvajJa bhagavaMtane namaskAra. tIrtha arthAta jainazAsana jayavaMtu varte che. kemake - (1) A tIrNa thakI badhI vastu tathA tenA paryAyanA vicAro darzAvIne anyatIrthIonA maMtavyone nivAryA che. (2) A tIrtha pratyeka tIrthanA nayavAdanA samUhane kAraNe pratiSThA pAmeluM che, (3) A tIrthe bahu prakAre bhaMgI darzAvIne je siddhAMto siddha karyA che tenA vaDe kumArganI kALAzane dhoI nAMkhela che, (4) A tIrtha anAdi anaMta-zAzvata che, anupama che. temaja (5) jinezvaroe upadeza ApatAM pahelAM A tIrthane namaskAra karyo che. vRttinA AraMbhe vRttikAra kahe che ke- (1) je rIte bhagavaMta mahAvIre jagatanA jIvonA hitane mATe "AcArazAstra"ne varNavyuM che, tevI ja rIte vinayabhAvathI kahevAyela mArI A vANIne buddhimAna loko (adhyayanAdi thakI) pavitra karo, (2) gaMdhahati AcAryae karela "zastraparijJA"nuM vivaraNa bahu mahenate paNa samajavuM dukara hatuM, tethI sahelAIthI teno bodha thaI zake mATe teno sAra mAtra grahaNa karuM chuM. rAga dveSa moha AdithI hArelA sarve saMsArI jIvo ke je zarIra ane mana saMbaMdhI aneka ati kaDavA du:kha-samUhathI pIDAyelA che, te dUra karavA mATe heyaupAdeyanuM jJAna meLavavA temaNe nizcayathI prayatna karavo joIe. Avo prayatna viziSTa viveka vinA na thAya. Avo viveka sarva samUhono atizaya prApta karela Apta puruSanA upadeza vinA prApta thato nathI. AvA Akha puruSa rAga, dveSa, moha Adi doSono sarvathA kSaya karavAthI thAya che. AvA Akta purUSa arihaMto ja che, tethI ame arihaMtanA vacanano anuyoga (arthakathana) karIe chIe. Avo anuyoga cAra prakAre che : (1) dharmakathAnuyoga, (2) gaNitAnuyoga, (3) dravyAnuyoga, (4) caraNakaraNAnuyoga. temAM uttarAdhyayana Adi dharmakathAnuyoga che, sUryaprApti Adi gaNitAnuyoga che, cauda pUrva tathA saMmati Adi graMtho dravyAnuyoga che ane "AcAra" vagere sUNo caraNakaraNAnuyoga che. A cotho anuyoga badhAmAM mukhya che kAraNa ke bAkInA traNamAM teno artha batAvela che. kahyuM che ke - "cAtrinA svIkArane mATe bAkInA traNa anuyogo che, vaLI rAtrinA svIkAranA kAraNo dharmakathA, kALa ane dikSAdika che. dravyAnuyogathI darzana zuddhi thAya che ane darzanazaddhithI yAtri grahaNa thAya che. gaNadharoe paNa tethI ja tenuM paheluM vivecana karyuM che. tethI te pramANe AcArAMgano pahelo anuyoga karIe chIe." A anuyoga mokSa denAro hovAthI temAM vidanano saMbhava che. kahyuM che ke - sArA kAryomAM moTAone paNa vino Ave che, paNa akalyANamAM prarvatanArAone koI vipna AvatuM nathI, tethI sarva vinonA upazamana mATe "maMgala" kahevuM joIe. A maMgala Adi madhya ane aMta evA traNa bhede che. temAM (1) Adi maMgala che Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1, bhUmikA 'suve che tene majAvathI vamavanavAve'' kemake te bhagavaMtanA vacanano anuvAda che. athavA "sutha'' eTale zrutajJAna, te naMdIsUtramAM hovAthI maMgala che. A maMgala nirvidane zAstranA arthane pAra pahoMcADavAnuM kAraNa che. (2) madhyamaMgala. "lokasAra" nAmaka adhyayana-5-nA uddezaka-pa-nuM sUtra-183- " nA sevi hago '' che. ahIM prahanA guNo vaDe AcAryanA guNonuM kIrtana che, ane AcAryo paMca parameSThImAM hovAthI maMgala che. A bhaNelA icchita zAstrArthane sthira karavA mATe che. (3) aMtyamaMgala- navamAM adhyayanuM chelluM sUtra che. "manabuDe mAruM AvavaIDo'' ahIM abhinivRtanuM grahaNa "saMsAra mahAtarUkaMda"ne chedIne nizcayathI dhyAna karavAnuM hovAthI maMgala che. A aMtya maMgala ziSya praziSya parivAra kAyama rahe te mATe che. - A rIte jotA - (1) Adi maMgala - zAstranI nirvine samApti mATe che. (2) madhya maMgala * zAAInA sthirIkaraNane mATe che. (3) aMtya maMgala * AiyAdi parivAramAM gaMgAno pravAha vaheto rahe, te mATe che. adhyayanA sUtro maMgalarUpa kahevAsI adhyayanonuM maMgalapaNuM paNa samajI levuM. tethI, vizeSa kahetA nathI athavA A AkhuM zAstra ja jJAnarUpa hovAthI maMgala che ane jJAnathI karmanirjarA thAya che, nirjarAmAM tenI cokkasa khAmI che. kahyuM che ke - ghaNAM karoDo varSe ajJAnI je karma khapAve, te karmo traNa guptino dhAka jJAnI zvAsozvAsa mAtramAM khapAve che. maMgala zabdano nirukta-artha kahe che "mane bhavathI-saMsAcI nivAre te maMgala." athavA mane 'gala' eTale vipna na thAo athavA mane zAstrano nAza ne thAo. arthAta mAre bhaNeluM sthira thAo te maMgala. (vizeSa zaMkA-samAdhAna saMthAMtaraNI jANavA.) cUrNikAra maharSi-maMgalanA cAra bhedo jaNAve che. nAma maMgala, sthApanA maMgala, dravya maMgala ane bhAva maMgala. (jemAM ahIM "bhAva maMgala" adhikAra che. have 'AcAra'no anuyoga kahe che. anuyoga eTale "arthanuM kathana" athavA sUganI pachI ane jaNAvavo che. ahIM AcArano anuyoga eTale AcAranA sUtranuM kathana ane pachI arthanuM kathana karavuM te athavA nAnA sUgano vizALa artha kahevo te anuyoga. je have pachI kahevAnAra A dvAro vaDe jANavuM te A pramANe (1) niphopa, (2) ekAryaka, (3) nirukti , (4) vidhi, (5) pravRtti, (6) konA vaDe, (3) konuM, (8) tenA dvAra bheda, (9) lakSaNa, (10) tenA yogya parSadA, (11) sUtrArtha. (1) nikSepa - nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa, vacana ane bhAva e sAta bhede che. jemAM nAma ane sthApanA e baMne nikSepa sugama che. dravya anuyoga be prakAre che - (1) AgamathI, (2) no AgamI. (1) AgamathI - jJAtA che paNa upayoga rAkhato nathI, (2) no AgamacI - jJa zarIra, bhavya zarIra ane tenAthI judo ema AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 aneka prakAre che. temAM dravya vaDe arthAta "seTikA' eTale capaTI vagADavAthI athavA AtmA, paramANu Adino anuyoga athavA dravyamAM eTale niSadhA vageremAM anuyoga thAya te dravyAnuyoga. phona-anuyogamAM - kSetra vaDe, kSetrano ke kSetramAM je anuyoga thAya che. kALa anuyoga - kALa vaDe, kALano ke kALamAM je anuyoga thAya che. vacana anuyoga - eka vacana, dvivacana, bahu vayana vaDe thAya che. have bhAva anuyoganuM varNana kare che - bhAvAnuyoga be bhede che - AgamathI ane noAgamathI. AgamathI - jJAtA ane upayogavaMta hoya. noAgamathI aupazamika Adi bhAvo vaDe teonA arthanuM kathana te bhAvAnuyoga bAkInA hAronuM kathana Avazyaka sUtrathI jANavuM. kemake ahIM to mAtra anuyoga'no viSaya che. A anuyoga AcAryane AdhIna hovAthI "konA vaDe" te dvAra ne vavi che. A dvAramAM upakrama, nikSepa, anugama ane naya e cAra che. te ghaNAM ja upayogI hovAthI tenuM kathana karela che. "konA vaDe ?" kevA AcArya anuyoga kare te jaNAve che - (1) deza - AdizamAM utpanna thayela, te badhAne sahelAIthI bodha Ape che. (2) kuLa - pitAnuM kuLa, itvAku Adi ane jJAtakuLa. mAthe AvelA bhArane teo upADatA thAkatA nathI. (3) jAti - "mAtAnI jAti' te uttama hoya to vinayAdi guNovALo thAya. (4) rUpa - "jyAM suMdara AkRti tyAM guNo rahe che' mATe ahIM rUpa lIdhuM. (5) saMghayaNa ane dhIrajathI yukta hoya to upadezAdimAM kheda na pAme. (6) AzaMsA rahita - hoya to zrotA pAsethI vastrAdi na mAMge. () avikathana * hovAthI hitakArI ane mitabhASI hoya. (8) amAyI - kapaTI na hovAthI sarvatra vizcAsya hoya che. (9) sthira paripATI - bhaNelA graMtho ane sUtrArthane bhUlato nathI. (10) grAhya vAkya - hovAthI tenI AjJAno kyAya bhaMga thato nathI. (11) jitaparSad - rAjA AdinI moTI sabhAmAM hAra pAmato nathI. (12) jitanidra - apamatapaNe nidrA-pramAdI ziSyone sahelAIthI jagADe. (13) madhyastha - badhAM ziSyomAM samAna vRtti rAkhe. (14) dezakALabhAvA-sukhecI guNavAnuM deza AdimAM vicare che. (15) Asannalabdha pratibhA - vaDe paravAdIne zIgha uttara ApavAmAM samartha. (16) nAnAvidha deza bhASA vidhijJa-vividha dezomAM janmela ziSyone bodha Ape. (17) jJAnAdi paMcAcAra yukta - hovAthI temanuM vacana zraddhAyukta bane che. (18) sUga - artha ane taMdubhaya vidhinA jJAtA-utsarga, apavAdane batAve. (19) hetu, udAharaNa, nimitta, nayanA vistAranA jJAtA - vyAkuLatA rahitapaNe hetu vagerene barAbara varNavI zake. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1, bhUmikA (20) grAhaNAkuzaLa - ghaNI yuktiopUrvaka ziSyone bodha ApI zake. (ra1) sva-para siddhAMta jJAtA-hovAthI sahelAIthI mata sthApanA ane khaMDana kare. (22) gaMbhIra - khedane sahelAIthI sahana kare. (23) dIptimAna - bIjAthI na aMjAya. (24) ziva - te jyAM vicare te dezamAM makI Adi rogonI zAMti thAya. (25) saumya - sarve lokonI AMkho tene joIne AnaMda pAme. (26) seMkaDo guNothI yukta - prazraya (bhakti) Adi guNovALA hoya. - A pramANenA AcArya pravacana kathanamAM yogya jANavA. - AvA anuyoganA mahAnagaranA praveza samAna cAra anuyoga dvAro - vyAkhyAnA aMgo che. te A pramANe - upakrama, nikSepa, anugama ane naya. (1) upakrama - jenA vaDe ke jeno ke jemAM upakrama karIe te upakramaNane upakama kahe che. upakama eTale vyAkhyA karAnAra zAstra paratve ziSyanuM lakSa kheMcavuM che. A upakrama be prakAre che - zAsaMbaMdhI ane lokasaMbaMdhI. temAM zAstrasaMbaMdhI upakrama cha prakAre che - AnupUrvI, nAma, pramANa, vaktavyatA, adhikAra ane samavatAra. lokasaMbaMdhI upakrama paNa cha prakAre che - nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kAla ane bhAva. (2) niphopa - nikSepaNa - vargIkaraNa karavuM te nikSepa kahevAya. jenA vaDe. jenAthI ke jemAM thAya te nikSepa che. upakrama dvArA nikaTa Avela ziSya pAse , zAmanI vyAkhyA karavI hoya te zAstrano nAma, sthApanA AdinA mAdhyamathI paricaya karavo. tenA traNa bheda che- (2-1) oghaniSaa - aMga adhyayanAdinuM sAmAnya nAma sthApavuM te. (2-2) nAmaniug * AcAra, zAparijJA Adi vizeSa nAmAdi sthApavI. (23) sUjhAlApaka niula * sUtranA AlAvAnuM nAmAdi sthApana karavuM. (3) anugama - jenA vaDe, jenAthI athavA jenAmAM anugamana thAya te anugama kahevAya. anugama eTale "arthanuM kathana." A anugamanA be bheda che - sUbAnugama ane niyuktianugama. temAM niryuktianugamanA traNa bheda che - nikSepaniyukti, upodghAta niyukti ane sUtrasparzika niyukti. (1) niphlopa niyukti anugama - eTale 'niphopa" pote che, tenA sAmAnya ane vizeSa kathanarUpa ghaniSpanna ane nAmaniSajJa e be bhede sUmanI apekSAe kahela che ane A nipAnuM lakSaNa have pachI kahevAze. (2) upodghAta niyukti anugama - ahIM be gAthA vaDe jaNAvela che. te A pramANe che : uddeza, nirdeza, nigama, kSetra, kALa, puruSa, kAraNa, pratyaya, lakSaNa, naya, samavatAra, anumata, zuM ?, keTalA prakAre ? konuM ? kyAM ?, konAmAM ?, kevI rIte ? keTalo kALa ? keTaluM ? sAMtara, niraMtara, bhavAkarSa, sparzana ane nirukti. AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 (A bhedono vistAra "anuyoga" sUmathI jANavo) (3) sUrNa parzika niyukti anugama - sUtronA avayava arthAt eka-eka padonuM nayanA mAdhyamathI zaMkA-samAdhAnarUpa aryakathana karavuM te. je sUtra hoya tyAre ja thAya che. Avo sUtrAnugama sUtroccAraNarUpa ane padacchedarUpa kahevAyela che. (4) naya - cotho anuyoga dvAra che. naya eTale anaMta dharmo vaDe yukata vastunA koI eka dharmane mukhya karIne kahevuM - samajavuM - jANavuM che. tenA sAta bheda che - taigama, vyavahAra, zabda, evaMbhUta, saMgraha, hajusUjha, samabhirUDha. (teno arthavistAra anuyogadvArathI jANavo.) have AcArAMga sUtranA upakrama Adi anuyoga dvArone yathArtharUpe kahevAnI icchAvALA niyaMtikAra maharSi sarva vinonA upazamanane mATe, maMgalane mATe vidvAnonI pravRttine mATe saMbaMdha, abhidheya, prayojanane kahenArI pahelI niyukti gAthA kahe che | [ni.-1] sarve arihaMto, siddho ane anuyogadAtA AcAryone vaMdana karIne pUjya evA "AcAra" sUtranI niryuktine huM kahuM chuM. ahIM "arihaMto ane sarvasiddhone vAMdIne e maMgalavacana che, "anuyogadAyakone" e saMbaMdha vayana che, "AcAra sUtranI" e abhidheya vacana che. "niyukti karIza" e prayojana che. e pramANe tAtpayartha jANavo. avayavArtha A pramANe - "vaMdig"mAM "va" dhAtu namaskAra ane stuti arthamAM che. temAM namaskAra kAyA vaDe, stuti vANI vaDe ane baMneno bhAva mana vaDe thAya che, tethI mana, vacana, kAyA e traNe vaDe namaskAra karyo che. siddha eTale jemaNe sarve karmone bALI nAMkhela che te. badhAM siddhomAM siddhanA badhAM bhedo jevA ke tIrtha, atIrtha, anaMtara, paraMpara Adi paMdare bhedone jANavA. A badhA siddhone vaMdIne e pramANe saMbaMdha che. A saMbaMdha badhe ja joDavo. jina eTale je raga-dveSane jIte che. te ja tIrthakara che. sarve atIta, anAgatA ane vartamAnakALanA ane sarvakSetramAM rahelA. temane paNa namaskAra karyo. anuyoga dAtA - sudharmAsvAmIthI laIne A pUjya niyuktikAzrI bhadrabAhu svAmIne, cauda pUrvadhara AcArya hovAthI te sarvene namaskAra, A pramANenA AmnAya kathanathI "potAnI buddhithI kahyuM nathI" tema jANavuM. "vavA''mAM rahela thavA pratyayathI pUrva ane uttarakriyAno saMbaMdha batAve che * eTale namaskAra karIne yathArtha nAmavALA bhagavat (pUjya) AcAranI niyukti karaze. ahIM 'bhagavata' zabdathI bhaNanArane artha, dharma, prayatna ane guNanI prApti thaze tema jANavuM. niyukti" eTale nizcaya artha batAvanArI yukti, tene kahIza. eTale aMdara rahela niryuktine bAhyarUpe pratyakSa jaNAvIza ema samajavuM. have pratijJA kathana mujaba nikSepa yogya padone ekaThA karIne kahe che[ni.2] AcAra, aMga, zruta-skaMdha, brahma-caraNa, zA-parijJA, saMjJA, dizA Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1, bhUmikA e zabdono nikSepa karavo joIe. temAM AcAra, brahmacaraNa, zastra-parijJA zabdo nAmaniSa nikSepo jANavA; aMga ane zruta-skaMdha zabdo ogha nipa nipA jANavA; saMjJA ane dizA zabda sUjhAlApaka niSajJa nikSepaNa jANavA. A darekanA keTalA nikSepA thAya che te jaNAve che - [ni. 3] ahIM 'caraNa' zabdano cha prakAre ane "dizAzabdano sAta prakAre nikSepa jANavo. A be zabdo sivAyanA badhA zabdono cAra prakArano nikSepa che. ahIM phoga, kALa vagere jema saMbhava hoya tema goThavavA. nAmAdi cAra niphopa badhAmAM che, te A rIte - [ni. 4] jyAM jyAM cArathI adhika nikSepa kahyA che tyAM tyAM te sarve niphopo vaDe padono artha spaSTa karavo. jema ke - caraNa ane dizA zabdanI AdimAM je phoga, kALa Adi saMbaMdhe jANe tyAM teno saMpUrNa artha kahe. jayAM saMpUrNa na jANe tyAM AcArAMga AdimAM nAma, sthApanA, dravya, bhAva e cAra nikSepa kare - e pramANe upadeza che. pradeza aMtaranA prasiddha arthanI lAghavatA icchatA niryuktikAra have kahe che - [ni. 5] dazavaikAlika adhyayana-3 "kSallikAcAra'mAM AcArano pUrve kahelo nikSepa che, 'aMga'no nikSepa uttarAdhyayana adhyayana-3 "caturaMga'mAM che. have je kaMI vizeSa che te ahIM kahIe chIe. bhAvAcArano ahIM viSaya che. te pratijJAnusAra kahe che [ni.6] te bhAvAcAranA kAryaka-paryAya zabdo kahevA, bhAvAcAranI pravRtti - pravartana kayA prakAre thayuM te kahevuM, A paheluM aMga (sUjha) che te kahevuM, gaNiAcAryanuM keTalA prakAranuM A sthAna che te kahevuM, parimANanuM kathana karavuM, temAM zuM kyAM samAvAyuM che te kahevuM, temaja sAra kahevo. A dvAro vaDe pahelA bhAvaAcArathI, eno bheda jANavo. A samudAya artha che. teno avayavArtha tiryaMtikAra ja kahe che [ni. AcAra, AcAla, AgAla, Akara, AzvAsa, Adarza, aMga, AcI, AjAti, AmokSa e sarve kAryaka-paryAyavAcI che. 0 AcAra :- je vartanamAM mUkAya ke jenuM sevana thaI zake te AcAra. te nAma Adi cAra prakAre che. (nAma, sthApanA sugama che.) dravya AcAra traNa bhede che - jJA zarIra, bhavya zarIra, tatikti (te baMnethI judo), jeno artha A gAthA vaDe jANavo - nAmana (namavuM), dhovaNa (dhove), vAsana (suvAsita karavuM,) zikSaNa ( zikhavavuM), sukaraNa (sakArya karavuM), avirodhI dravyo te lokamAM dravyAcAra jANavo. - bhAvaAcAra be prakAre che - laukika ane lokottara, temAM laukika bhAvAcAra te - pAkhaMDI vagere anyadarzanIo paMcarAtri vagereno kare che te jANavo. lokottara bhAvAcAra che - jJAna, darzana Adi pAMca prakAre jANavo. (jeno vistAra dazavaikAlika TIkAthI jANavo). AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 - temAM jJAnAcAra ATha prakAre che - kALa, vinaya, bahumAna, upadhAna, anidbhava, vyaMjana, artha, tadubhaya e ATha jJAnAcAra che. - darzanAcAra paNa ATha prakAre che - niHzaMkita, nikAMkSita, nirvicikitsa, amUDhadaiSTi, upavRMhaNA, sthirIkaraNa, vAtsalya, prabhAvanA. - cAritrAcAra paNa ATha prakAre che - managupti, vayanagupti, kAyagupti, isimiti, bhASAsamiti, epaNAsamiti, AdAna-nikSepasamiti, pAriSThApanikAsamiti. A ATha pravacana mAtA kahevAya che. temAM rahelo cAstri saMpanna che. - tapAsAra bAra prakAre che - anazana, uNodarI, vRttisaMpa, satyAga, kAya phleza ane saMlInatA e cha bhede bAhyatA che. prAyazcitta, vinaya, vaiyAvacca, svAdhyAya, dhyAna ane utsarga e cha bhede atyaMtatapa che. - vIyiAra aneka prakAre che. ukta jJAnAdi AcArone vize je bAhyaatyaMtara sAmarthyane gopavyA vinA parAkrama kare che ane tenA pAlanamAM yathAzakti potAnA AtmAne joDI rAkhe che tevA AcAravAnano AcAra te vIcAra jANavo. * (A pAMye AyAronuM vistRta varNana dazavaikAlika niyukti 182 thI 188mAM jevuM) A pAMca prakArano AcAra che. tene pratipAdana karanAra A graMtha vizeSa ja bhAvAcAra che ... e pramANe sarva sthAne jANavuM. have 'mAvIna' nI vyAkhyA kahe che. 0 AcAla - eTale jenA vaDe atigADha karmo paNa calAyamAna - naSTa thAya che che. teno nikSepa paNa cAra prakAre che. temAM tadgatirikta AcAla te vAyu che kemake vAya badhAne calAyamAna kare che - kaMpAve che. bhAvaAcAlamAM ukata paMcAcAra jANavo. o AgAla - AgAlana arthAt samapradezamAM rahevuM te AgAla. tenA paNa cAra nikSepA che. temAM tadhyatirikta dravyAyAla te pANI vagerenuM nicANamAM rahevuM te che. bhAvAgAla te jJAnAdi pAMca AcAra ja che. je rAgAdi rahita bhAmAM rahe o Akara - aMdara AvIne kare te Akara athavA Akara eTale khANa ke nidhi. AkaranA cAra prakAre nikSepa che. temAM taLyatirikta dravyAkaranuM dRSTAMta cAMdi AdinI khANo che. bhAvAkara te jJAnAdi paMcavidha AyAra ja che. tenuM pratipAdana karanAra A ja graMtha che. temAMthI AtmAnA nirjarAdi ratnorUpa guNa maLe che. o AzvAsa - AzvAsana, jemAM AzvAsa levAya te AzvAsa kahevAya. tenA cAra niphopA che. jemAM tadravya vyatirikta dravyozvAsamAM yAnapama dvIpAdi che kemake vahANa ane dvIpa DUbatAne AdhArabhUta che. bhAvAzcAsa jJAnAdi ja che. * Adarza - jemAM dekhAya te Adarza. tenA nAmAdi cAra nikSepa che. tad dravya vyatiriktanuM daSTAMta darpaNa che ane bhAvAdazaM te jJAnAdi AcAra ja che. kemake temAM kartavyatA dekhAya che. (AtmAnuM pratibiMba dekhAya che.) 0 aMga * jenAmAM pragaTa karAya te aMga. tad vyatirikta dravyaMgamAM mastaka, Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1, bhUmikA 26 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 bAhu Adi zarIranA aMgo levA. bhAvaaMga A AcAra sUtra ja che. 0 Acarsa - eTale Asevana. te nAmAdi cha bhede che. temAM tadravya vyatirikta dravyApINamAM siMha AdinuM ghAsa khAvAnuM choDIne mAMsanuM bhakSaNa che. kSetrAcINanuM daTAMta che - vAlphika dezamAM sAcavo khAya che; koMkaNamAM peyA khAya che. kAlAcINa A pramANe che - unALAmAM rasavALo caMdanano lepa lagAve che, gaMdha kApAyikI lagAve che. pATala, sirIza, mallikA phUlo sArA lAge che. bhAvAcINa to jJAnAdi paMcAyAra ja che. teno pratipAdaka AcAra graMtha che. o AjAti - jemAMthI saMpUrNa janma pAme te 'AjAti'. tenA paNa cAra nikSepA che. temAM tadravyavyatirikta dravyAjAtimAM manuSya vagerenI jAti levI ane bhAvajAtimAM jJAnAdi AcArane janma ApanAra A ja graMtha che. 0 AmokSa - jemAM sarvathA mukAya te AmokSaNane AmokSa kahe che, AmokSanA nAma Adi cAra nikSepa che. beDImAMthI paga chUTo karavo tene tadravya vyatirikta dravyAmokSa kahe che. bhAva AmokSa te AThakamane jaLamULamAMthI kADhanAra A "AcAra" zAstra che. ahIM batAvela AcAra Adi daza zabdo kiMcit vizeSatA batAvanArA paNa ekAryaka ja che. kemake indranA paryAyavAcI zabdo zaka, puraMdara vagere che. temaja eka arthane kahenArA chaMda, citi, baMdha, anulomI vagere pratipattinA arthane jaNAve che. kahyuM che ke - baMdha, anulomatA, lAghava, asaMmoha, sadguNa, dIpana e zAstramAM nizcayapUrvaka kAryanA guNo che. (judA judA dezanA ziSyone A paryAyothI samajavuM saraLa bane che.) (Avazyaka mUrNimAM A daze zabdonI vyAkhyA kiMcita bhinna che, tavyatiriktanA daSTAMto paNa bhinna che. temaja thoDo artha vistAra paNa che. je kharekhara jANavA jevo che.) have pravartanA dvAra kahe che. bhagavaMte kyAre pharIthI "AcAra" zAstra kahyuM te jaNAve che [ni.8] sarve tIrthakaro tIrtha pravatavi tyAre sarva prathama "AcAra" sUtrano artha kahe che. A pramANe pUrve paNa hatuM, A je paNa che ane bhAvimAM paNa thaze. tyAra pachI ja bIjA agiyAra aMgono artha kahe che. gaNadharo paNa A ja paripATI-kamathI AcAra" Adi sUNone sUgarUpe guMce che. (sUtra racanA kare che.) have tenA prathamapaNAno hetu kahe che [ni.9] A "AcAra" zAstra bAra aMgomAM paheluM kAMgasUtra che, tenuM kAraNa kahe che - ahIM mokSano upAya evA caraNakaraNane batAve che - ane A pravacanano sAra che kemake te mokSano pradhAna hetu che ema svIkAryuM che ane ahIM rahelA bIjA aMgonuM adhyayana karavAne yogya che, tethI tene paheluM batAvela che. (saMkSepa sArAMza e ke - paMcAcAra ja mokSano upAya che ane A AcArAMga sUtra caraNa-karaNa pratipAdaka che. je sAdhu paMcAcAra sthita hoya te ja bAkInA agiyAra aMgasUtro bhaNavAne lAyaka che. mATe dvAdazAMgImAM 'AcAra' sUmane prathama kahyuM che.] have gaNidvArane kahe che. sAdhu varga ke guNono samUha jene hoya te gaNI. gaNipaNuM AcArane AdhIna che te batAve che. [ni.10] "AcAra'' zAstranA adhyayanathI zAMti Adi daza prakArano athavA caraNakaraNAtmaka zramaNadharma parijJAta thAya che. tethI maNipaNAnA sarve kAraNomAM "AcAradhara''paNuM e paheluM athavA pradhAna gaNisthAna che (AcAramAM sthita evA ja gaNipaNuM dhAraNa karI zake). have adhyayana ane padathI parimANa batAve che. [ni.11] adhyayanathI A sUtramAM "brahmacarya" nAmaka nava adhyayanarUpa che, padathI aDhAra hajAra pada-pramANa che. "AcAra'' sUjhane "veda" kahela che. jenA vaDe heyaupAdeyanuM svarUpa jANe tene veda kahe che. kSAyopathamika bhAvamAM vartavuM te A "AcAra" che. A sUtra sAthe pAMca cUDA (cUlikA) che. tethI te pAMca cUDAyukata kahevAya che. sUtramAM na kahela bAkI artha jemAM kahevAya tene cUDA kahe che, te cUDA A pramANe che pahelI cUDAmAM sAta adhyayano che - (1) piDeSaNA, (2) zayyA, (3) iya, (4) bhASA, (5) vastra, (6) pAna, (3) avagrahapratimA. bIjI cUDA "saptasatatikA" nAme che. trIjI cUDA "bhAvanA" nAmaka che. cothI cUDA "vimukti" che. pAMcamI nizItha-adhyayana" che. pahelA zrutaskaMdhamAM A cAra cUDA (cUlikA)rUpa bIjo zrutaskaMdha umeravANI "bahu" ane "nizIza" nAmaka pAMcamI cUDA umevANI "bahatara" ane anaMtagama payayarUpe bahutama che. te pada-parimANa vaDe thAya che. (jenuM vivaraNa AgaLa karAze.) have upakrama aMtargata "samavatAra" dvAra kahe che. A cUDAo nava brahmacarya adhyayanamAM samAveza pAme che. te have dazavi che- [ni.12 thI 14] AcArASTra (bIjA zrutaskaMdha)no artha brahAcaryamAM avatare che, ane te paNa zastraparijJAmAM samudAya arthamAM samAya che. zA parijJAno artha che te cha kAyamAM samAya che ane cha ivanikAyano artha che te pAMca mahAvratamAM samAviSTa thAya che. pAMca mahAvrata che te sarva dravyomAM samAya che ane sarve paryAyonA anaMta bhAgamAM te dravyano samAveza thAya che. che ahIM "AcArAgra" eTale cUlikAo. dravyo eTale dharma, adharma, AkAza, pudgala, jIva ane kALa te cha dravyo. paryAyo agurulaghu vagere che. tenA anaMtamAM bhAge vratono avatAra thAya. mahAvatono baghAM dravyamAM avatAra kaI rIte thAya ? te kahe che. | (ni.15] pahelA mahAvatamAM cha javanikAya, bIjA ane pAMcamAM mahAvatamAM badhAM dravyo ane bIja tathA cothA mahAvratano samavatAra A badhA dravyonA eka bhAgamAM thAya che. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 zrutaskaMdha-1, bhUmikA (ziSya) mahAvratono samAveza badhAM dravyomAM kahyo paNa badhA paryAyiomAM kema nahIM ? A praznano uttara je abhiprAya vaDe preraNA karI te batAvIne kahe che - ahIM cAra gAthA dvArA vRttikAra teno artha kamAM batAvatA kahe che ke - gAyAmAM je 'nanuM' zabda kahyo te asayA arthamAM che. saMyama sthAno asaMkhyAta che. teomAM je jaghanya che, tene vibhAga na thAya eTaluM nAnuM ApaNe kalpIe, te paryAyo vaDe khaMDie to anaMta avibhAga paliccheda rUpa che. have A payaya saMkhyA vaDe nirdiSTa karIe to badhA AkAza pradezanI saMkhyAthI anaMtagaNuM che. eTale AkAzanA jeTalA pradezo che teno varga karIe teTaluM che. tyAra pachI bIjA, trIjA Adi sthAno vaDe asaMkhyAta ga9mAM javA dvArA anaMta bhANa Adi vRddhi thakI che sthAnamAM rahenArI asaMkhyaya sthAnagata zreNI thAya che. - A pramANe eka paNa sthAna sarva paryAyo yukta hoya te paNa jo gaNatarImAM gaNI na zakAya to badhAnI gaNatarI kaI rIte thaI zake ? have bIjA kayA paryAyo che ? jeonA anaMtamAM bhAge vrato rahe che. je paryAyio buddhimAM pahoMce te levA bAkInA keLavI gamya che arthAta kevaLI jANe paNa na kahevAya tevA paryAyone paNa temAM umeravAthI bahupaNuM thAya. e ja pramANe jJAna ane phoya e baMnenA surApaNAthI baMne tulya ja rahe tethI anaMtakuNA na thAya. tethI ahIM AcArya kahe che . je A saMyamAna zreNI kahI te badhA cAtri paryAyo tathA jJAnadarzana payaya sahita laIe to paripUrNa thAya, sarva AkAzapadezathI te payarayo anaMtaguNA thAya. ahIM A cAritra mAtra upayogIpaNAthI payayono anaMtabhAva varte che, tema kahyuM che tethI tame kahela doSa lAgato nathI. have sAradvAra kahe che. kono kayo sAra che te jaNAve che [ni.16-17] aMgono (dvAdazAMgIno) sAra zuM che ? - AcAra. (to pachI) AcArano sAra zuM ? : anuyoga. anuyogano sAra zuM ? - prarUpaNA, prarUpaNAno sAra zuM ?- cAgri. yAtrino sAra zuM ? - nirvANa. nivaNano sAra zuM ? avyAbAdha sukha. A badhuM kathana jinezvara paramAtmAe karela che. - gAcArya saraLa che. tethI vaMtikAre vRtti karI nathI. "anuyogaartha' eTale vyAkhyAna viSaya. tenI prarUpaNA eTale potAnI pAse che te bIjAne samajAvavuM. dhe zrutaskaMdha ane padanA nAmAdi nikSepA vagere pahelAnI mAphaka kahevA. ahIM bhAvanikSepAno adhikAra che. bhAvazrutaskaMdha brahmacaryarUpa che. tethI have brahma ane caraNa e be zabdonA niphopAne kahe che. [ni.18] "brahma" padanA cAra nikSepA che. temAM "nAmabrahma" te koInuM nAma hoya. "sthApanAbrahma" asadbhAva sthApanAmAM "akSa" Adi jANavA. sabhAva sthApanAmAM brAhmaNe janoI paherI hoya tevI AkRtivALI mATI vagere dravyanI mUrti hoya. athavA sthApanAmAM vyAkhyAna karatA brAhmaNanI utpatti kema thaI te kahevuM. ahIM prasaMgopAta sAta varNa ane nava vaNataranI utpatine jaNAve che [ni.19] jyAM sudhI bhagavaMta RSabhadeva rAjyagAdIe beThA na hatA, tyAM sudhI manuSyanI eka ja jAti hatI. tyAra pachI rAjayanI utpatti thaI. (bhagavaMta rAjA thayA) pachI jeo bhagavaMtane AzrIne rahyA te kSatriyo kahevAyA, bAkInA zo) karavAthI ane rUdana karavAthI zudra kahevAyA. pachI agninI utpatti thatAM temAMthI luhAra AdinA zilya tathA vANijya vRtithI gujarAna calAvatA teo vaizyo kahevAyA. bhagavaMtane kevaLajJAna thayuM pachI temanA putra bharatayakIe kAkaNIratna vaDe lAMchana karavAthI te zrAvako ja brAhmaNo kahevAyA. (Avazyaka cUrNi pRSTha 4 ane 5 upara A ja cAra vaNanuM kathana choDuM judI rIte che. temAM brAhmaNanI pati gopaps che.) bhagavaMtanI kevaLa jJAnotpatti bAda jeo zrAvaka thayA, teo RjusvabhAvI ane dharmapriya hatA. je koIne haNatA jue to temane nivAravA ane kahetA ke - are T F UT (haNo nahIM-haNo nahIM). lokomAM AvI dharmavRtti karavAthI teo mAhaNA ati brAhmaNo kahevAyA. A rIte ahIM traNa zuddha jAti kahI. A ane bIjI jAtio gAthA-21mAM kahe che. have varNa ane varNAntarathI niSpanna saMkhyAne jaNAve che- [ni.2] saMyoga vaDe soLa vargo utpanna thayA. temAM sAta vargo ane nava varSAntaro jANavA. A varNa ane varNAnAra sthApanA bA jANavA. have pUrve kahelA traNa varSane athavA pUrve sUcita sAta vargone jaNAve che. [ni.21] brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zudra e cAra mULa jAti che. A cAmAMthI ekabIjAnA saMyoga vaDe pratyekathI traNa traNa jAti utpanna thaI. jemake brAhamaNa puruSa ane kSatriya strIthI utpanna putrane pradhAna kSatriya ke saMkara kSatriya kahevAya. e pramANe kSatriya puruSathI vaizya strI sAthe jANavuM. vaizya puruSa ane zuddha strI hoya to te mujaba darekamAM pradhAna ane saMkara bheda jANavA. A pramANe sAta vaNa thAya che. anaMtarA thayA AnaMtarA kahevAya. A yogomAM carama varNano vyapadeza thAya che. jemake - brAhmaNa pakSa ane kSatriya rIcI utpattane kSatriya kahevAya ityAdi. te svasthAne pradhAna thAya che. have nava varmAntaro kahe che [ni.22] aMbaSTa, ugra, nizAda, ayogava, mAgadha, sUta, kSatA, videha, cAMDAla. e nava varmAntiro che. e kevI rIte thAya te have batAve che- [ni.23 thI 5] A traNe gAvAno artha A pramANe jANavo(1) brahma puraSa + vaizya strI = aMbae (2) kSatriya puruSa + zudra strI = ugra (3) brahma puruSa + zudra strI = niSAda/pArAsara (4) zudra puraSa + vaizya strI = ayogava (5) vaizya puruSa + kSatriya strI = mAgadha Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1, bhUmikA 30 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 (6) kSatriya puruSa + brahma strI = sUta (9) zudra puruSa + kSatriya strI = kSatA (8) vaizya puruSa + brahma strI = vaideha (9) zudra puruSa + brAhma svI = cAMDAla- A pramANe nava vAiro jANavA. have vaNAranA saMyogathI konI utpatti thaI te kahe che- [ni.26,2] A baMne gAyAono artha nIcenA koSTakathI jANavo(1) umrapurapa + kSatA strI = zvapAka (2) videha puraSa + kSatA strI = vaiSNava (3) niSAda puruSa + aMbaSTI athavA zuddha strI = bukkasa (4) zudra puruSa + niSAda strI = kuphapharaka ahIM sthApanAbrahmanuM kathana pUrNa thayuM. have dravya brahma batAve che. [ni.28] jJa zarIra (brAhmaNanuM mRta zarIra), bhavya zarIra (brAhmaNa thanAra bALaka) tathyatirikta dravya brahma eTale (1) mithyA jJAnavALA zAkya-parivrAjaka Adi saMnyAsInI battinirodha kiyA (bodha vinAnuM brahmacarya). (2) vidhavA ane dezAMtara gayela pativALI strIonuM kuLa vyavasthAne mATe karAyela ke anumita svarUpanuM brahmacarya. bhAva brahma eTale sAdhuono bastinirodha arthAt aDhAra bhede je saMyama (brahAcarya pAlana) che ane sattara prakAre je saMyama, tene ghaNe aMze maLatuM Ave che chejemAM aDhAra prakAre saMyama eTale (1) deva saMbaMdhI, (2) audArika saMbaMdhI evA baMne kAmarati sukhano traNa karaNa ane traNa yogathI tyAga karavo che. A rIte deva, manuSya ane tiryaya e traNe sAthe sarvathA abrahmano tyAga. - have caraNanA nikSepaNa kahe che- [ni.29] caraNanA nAma Adi cha nipA che. jemAM vyatirikta dravya caraNanA traNa bhedo che - gati, bhakSaNa ane guNa. temAM gaticaraNa te gamana jANavuM, lADu vagere khAvA te AhAra (bhakSaNa) caraNa che ane guNacaraNanA be bheda che - (1) laukika guNa caraNadravyane mATe hAthI vagerene keLavavA athavA vaidaka AdinuM zikSaNa. (2) lokotara guNa caraNa eTale sAdhuo upayoga vinA ke mAyAvRttithI cAstri pALe che. jema udAyI rAjAne mAravA mATe vinayarana e cAtri pALyuM che. kSetra caraNa - je kSetre vihAra, AhAra kare ke jyAM vyAkhyAna kare che, temaja zAli kSetra AdimAM javuM te kSetracaraNa che. kALa caraNa - je kALe vihAra, AhAra, vyAkhyAna kare che. [ni.30] bhAva caraNa-paNa traNa prakAre che - (1) gati, (2) AhAra, (3) guNa. temAM sAdhu upayoga pUrvaka yugamAba daiSTi rAkhIne cAle te gatibhAva caraNa. zuddha (doSarahita) AhAra vApare te bhakSaNa bhAva caraNa. guNacaraNa be prakAre che - (1) aprazasta guNa bhAvacaraNa eTale mithyAdRSTiono AcAra ane samyagu dRSTio dvArA niyANApUrvakanuM AcArapAlana, (2) prazasta guNa bhAvacaraNa - eTale kevaLa ATha kamane chedavAne mATe mULaguNa ane uttaraguNanA samUhayukta je cAstri pALe che. ahIM A prazataguNa bhAvacaraNano ja adhikAra che, tethI A sUtranA mULa ane uttara gaNonA pratipAdaka nave adhyayanonuM parizIlana karmanirjarAyeM kahyuM. have nava adhyayonA anukULa arthavALA nAmone jaNAve che [ni.31,32] 1-zastra parijJA, lokavijaya, 3-zItoSNIya, 4-sabhyatva, pa-lokasAra, 6-dhuta, 7-mahAparijJA, 8-vimokSa, 9-upadhAna zrata. A pramANe pahelA zrutaskaMdhanA nava adhyayana svarUpa "AcAra" sUtra che, bAkI je bIjA zrutaskaMdhanA adhyayana che te "AsArANa" kahevAya che. (je 'AcAra'nA sahAyaka che.) upakramamAM rahela artha adhikAra be prakAre che. (1) adhyayana adhikAra ane (2) uddeza arvAdhikAra. temAM adhyayana adhikAne jaNAve che [ni.33,34] have zA parijJA Adi nava adhyayanano adhikAra kahe che. (1) zA parijJAno adhikAra - "jIva saMyama" eTale jIvone du:kha na devuM, temanI hiMsA na karavI. A vAta jIvonuM astitva samajAya pachI ja zakya bane. tethI A adhyayanamAM "jIvonuM astitatva" ane "pApathI virati"nuM pratipAdana karyuM che. " (2) lokavijaya adhyayanamAM - loka athatu jIva, je prakAre ATha karmone bAMdhe che ane ATha karmothI mukta thAya che; A sarva kathana mohane jItIne saMyamamAM rahela sAdhu sArI rIte jANe teno adhikAra kahela che. (3) zItoSNIya nAmaka bIjA adhyayanamAM - saMyamamAM rahela sAdhue kaSAyone jItIne anukULa-pratikULa upasargo Ave tyAre sukha ane du:khamAM madhyastha bhAva rAkhIne A parISahone sahana karavA. (4) samyakatva nAmaka cothuM adhyayana - pahelA traNe adhyayananA viSayanA jJAta sAdhue - tApasa AdinA kaSTa ane tapanA sevanathI teone ATha guNavALuM aizvarya (aSTasiddhi) prApta thAya - tene joIne paNa khalanA na pAmatA deDha samakitI. rahevuM. (5) lokasAra nAmaka pAMcamuM adhyayana - pahelA cAra adhyayananA arthamAM sthita sAdhu sAMsArika asAra trAddhino tyAga karIne lokamAM sArarUpa evA darzana, jJAna, cAstrirUpa traNa ratno mATe sadA udhamavaMta rahe. (6) adhyayana chaThuM - "dhuta" - pUrve kahelA guNavALA sAdhu saMgarahita ane pratibaddhatA arthAt Asakti rahita thAya. () adhyayana sAtamuM - "mahAparijJA" - saMyamAdi guNayukta sAdhune kadAcit moha utpanna karanArA pariSaha ke upasarga thAya to samyak prakAre sahana kare. (8) adhyayana AThamuM - "vimokSa" . AmAM nirmANa arthAt aMtakriyA che te sarvaguNayukta sAdhu sArI rIte karavI. (9) adhyayana nava * "upadhAna zruta" - pUvoMkata ATha adhyayanamAM kahela Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-1, bhUmikA artha zrI vaddhamAna svAmIe samyak rIte pALela che. bIjA sAdhuo te utsAhathI pALe te mATe batAvela che - kahyuM che ke - jyAre cAra jJAnavALA, devatA vaDe pUjita, nizcitarUpe mokSapadane pAmanAra tIrthaMkara paNa chAstha avasthAmAM sarva zakti ane paraSArtha saha mokSa mATe udhama kare che - to pachI anya suvihita puraSa manuSya janmamAM du:khanA kAyanA kAraNabhUta cAaidharmamAM potAnI sarvazakitathI udhama kema na kare ? arthAt jarUra karavo joIe. - have zastraparijJAno uddeza adhikAra kahe che- (adhyayana-1-zastraparijJA) (have pahelA mRtakaMdhanA pahelA Adhyayanano ahIMthI AraMbha thAya che. A AdhyayananuM nAma "zAparijJA" che. tenA arthanI Tadi AgaLa niyukti-35 thI 39mAM karela che. A adhyayanamAM sAta uddezako che. tenuM vivaraNa niyukti-35mAM che.) [ni.35] zastra parijJAnA pahelA uddezAmAM sAmAnyathI "jIvanuM astitva" batAvela che. bAkInA bIjA cha uddezAmAM vizeSathI pRthvIkAya vagere (cha kAyanuM) astitva batAve che. A cha-kAyamAM badhAne aMte karmabaMdha ane viratinuM kathana che. pahelA uddezomAM jIvanuM varNana tenA vadhathI karmabaMdha, tenAthI viramavuM - e kathana che. ahIM zastra parijJA e nAmamAM be pada che. temAM "za' padano nikSepa kahe che [ni.36] "za" padanA nAma Adi cAra niNopA che. temAM talavAra Adi, ani, viSa, ghI-tela Adi, amba kSAra, lavaNa vagere vyatirikta dravya zA che. bhAvazaru - duSTa prayukata aMtaHkaraNa (bhAva), tathA vacana ane kAyAnI avirati che. kemake mana, vacana, kAyAnI duSTapravRttithI jIvonI hiMsA thAya che, mATe tene bhAvazastra kahe che - parijJAnA cAra nikSepA kahe che. [ni.2] dravya parijJA be bhede che. jJa parijJA ane pratyAkhyAna parijJA. jJa parijJAnA be bheda che. AgamacI ane noAgamathI. AgamacI - jJAtA paNa teno upayoga na hoya. no AgamacI jJa parijJAnA traNa bheda che - jJa zarIra, bhavya zarIra ane tavyatirikta. je kaMI dravyane jANe temAM sacita AdinuM jJAna thAya. te paricchadha dravyanA pradhAnapaNAthI vyatirikta dravya parijJA che. pratyAkhyAna parijJA paNa cAra bhede che. temAM deha, upakaraNa AdinuM jJAna thavuM te vyatirikta dravya pratyAkhyAna parijJA kahevAya. ahIM upakaraNamAM joharaNa Adi levA. kemake te sAdhakatamapaNe che. bhAva parijJAnA paNa be bheda che - jJa parijJA ane pratyAkhyAna parijJA. temAM AgamathI jJa parijJA eTale jJAtA hoya ane te upayogavALo hoya. no AgamathI jJa parijJA eTale A jJAna-kriyArUpa adhyayana. kemake no zabda (jJAna-kriyA) mizravano vAyaka che. A ja pramANe pratyAkhyAna bhAvaparijJA jANavI. te AgamathI, 32 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 pUrvavata che paNa no AgamathI prANAtipAtanI nivRttirUpa che. te mana, vacana, kAyAthI karavuM, karAvavuM anumodavuM e nava bhede hiMsAthI aTakavA rUpa jANavI. A rIte nAma nipajJa nikSepa pUro thayo. have AcAra Adi ApanAranA ane te sahelAIthI samajAya te mATenA TAMtane batAvIne tenI vidhi kahe che jema koI rAjAe navuM nagara sthApavAnI icchAthI jamInanA samAna bhAgo karIne prajAjanane ApyA. temaja kacaro ane zalyo dUra karavA, jamIna sarakhI karavA, pAkI iMTonA cotarAvALo mahela banAvavA, ratAdi grahaNa karavA upadeza Apyo. te prajAjano e rAjAnA upadezAnusAra kArya karI rAjakRpAthI icchita bhogo bhogavyA. A daSTAMtano upanaya - rAjA samAna AcArye prajA samAna ziSyone bhUkhaMDarUpa saMyama samajAvI mithyAvarUpa kacaro dUra karyo. sarva prakAre vizuddha saMyama Aropyo. temane sAmAyika saMyamamAM sthira karIne pAkI iMTonA cotarA samAna vratone ApavA tenA para mahela samAna AcAra jaNAvavo. temAM rahela mumukSu badhAM zArUpa ratnone prApta karIne mokSanA bhAgI bane che. have sUga anugamamAM akhalitAdi guNa lakSaNavALuM sUtra uccAravuM - tenuM lakSaNa A pramANe che - thoDA zabdomAM moTo artha hoya. banIza doSathI sahita hoya. sUtranA lakSaNathI yukta hoya. ATha guNovALuM hoya' - te sUtra A pramANe che : -: uddezaka-1-"jIva astitva" :(ahIMthI "AcAra" samanA pahelA zrutaskaMdhanA adayayana-1no uddezaka-1zarU thAya che. A uddezAmAM mukhyatve jIvanA astitvanI vAta, te kyAMthI Avyo ane jyAM javAno che ? karma samAraMbha zuM che ? muni kone kahevAya ? Adi kathana che.) * sUtra-1 - he AyuSyamAna ! meM sAMbhaLela che ke te bhagavata mahAvIre Ama kahyuM hatuM. saMsAramAM keTalAka jIvone saMjJA (jJAna) hotuM nathI (ke). vivecana :- (A pahelA sUkamAM vRttikAra ane mUrNikAra judA paDe che. vRttikAre upara kahA mujaba sUma nodhela che. mUrNikAre bIjA peregrApha vALo sUkAI sUpa-2mAM noMdhyo che. ahIM TIkAnusArI viveyanI mukhyatA hovAthI ame vRttikArane anusaryA chIe.) have A sUtranI saMhitAdi kramathI vyAkhyA karIe chIe. (1) saMhitA eTale AkhA sUtrano zuddha uccAra karavo. (2) padaccheda o pramANe che - "zrata mathA mathathana ! saina bhAvatA vaM mAdhyam, da pa noraMjJA mati.' AmAM chevaTanuM pada kriyApada che, bAkInA nAma Adi pado che. e rIte padaccheda sUtra-anugama kahyo. have sUtranA padArtha kahIe chIe- mULa sUtra kata pUjya sudhamasviAmI potAnA ziSya jaMbUne A pramANe kahe che - (pratyeka gaNadhara potaill ziSya A pramANe ja kahe che. zrata-sAMbhaLela che, jANela che, avadhArela che - Ama kahIne jaNAve che ke Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/1/1 34 sarvajJa bhagavaMta mahAvIre je kahyuM te kahuM chuM, mArI potAnI buddhithI kaMI kaheto nathI. kathA-meM prabhu pAse sAkSAt sAMbhaLela che, paraMparAthI sAMbhaLela nathI. mAyuman - dIdhayuvALA, uttama jAti, kuLa Adi hovA sAthe lAMbu Ayu paNa jarUrI che. ziSya je dIghayi hoya to niraMtara potAnA ziSyone upadeza Ape. tena ahIM A "AcAra" sUtra kahevAnI icchAthI teno artha tIrthakare kahela hovAthI tena zabda vaDe AyuSyamA vizeSaNa tIrthakarane paNa lAgu paDe. athavA tena' eTale te tIrthakare kahela che. athavA prAkRzatA eTale bhagavaMtanA caraNakamaLanI sevA karatA meM sAMbhaLyuM ema kahIne vinaya batAve che. athavA AvatA zabdathI-guru pAse rahI meM sAMbhaLyuM tema tamAre paNa gurUkulavAsa sevavo, ema sUcavyuM. A rIte ahIM umA saMte nA mAmusaMte ane AvateT e be pAThAMtara jANavA. jAvatA - aizvarya Adi cha guNo jenI pAse che te bhagavAna che. vam - A pramANe zabda kaI vidhie kahyuM che, te jaNAve che. mAhyAta zabdathI kApaNAno niSedha karIne AgamanA arthanA nityapaNAne jaNAve che. ha - eTale A kSetramAM, pravacanamAM, AcAra sUtramAM, zastraparijJA adhyayanamAM kahyuM che e pramANe kriyApadano saMbaMdha jANavo - athavA 1 - eTale saMsAramAM. Sa - jJAnAvaraNIya Adi karmothI yukta jIvone, saMjJA hotI nathI. saMjJA, smRti, avabodha Adi paryAyavAcI zabdo che. ahIM sudhI padArtho batAvyA. have "pada vigraha" temAM samAsa na hovAthI batAvela nathI. have "cAlanA" arthAt zaMkA rajU kare che - (ziSya) 'a'kAra Adi pratiSedhaka lagzabda hovA chatAM niSedhane mATe "no' zabda kema mukyo ? tenuM samAdhAna kare che- tamAro prazna yogya che. ahIM 'no' zabda vizeSa hetu batAve che. ''kAra vaDe niSedha kare to sarvathA niSedha thAya. jemake ghaTa nahIM te "aghaTa". ema kahevAthI ghaDAno sarvathA abhAva thaI jaze. Avo artha iSTa nathI. kemake prajJApanA sUtramAM sarve prANionI daza saMjJA kahelI che. (juo prApaI sUpa-354, pada-kAThamuM) jo 'a'kAra muke to A daze saMjJAno niSedha thaI jAya. tethI 'no' zabda ahIM sUtramAM "deza niSedha"ne mATe mUkela che. saMjJA-he bhagavanI saMjJAo keTalI kahI che ? he gautama saMjJA daza kahI che. te A pramANe - AhAra, bhaya, maithuna, parigraha, krodha, mAna, mAyA, lobha, oghA ane loka saMjJA. (lletima, sthAna-10, supa-665mAM paNa A daza saMti batAvela che.) A daza saMjJAnA sarvathA niSedhano doSa na Ave mATe "no" mUkyuM. kemake "no' zabda sarvathI ane dezathI niSedhavAcI che. jemake 'noghaTa' kahevAthI ghaDAno sarvathA abhAva jaNAze. kahyuM che ke "no" zabda prastuta arthano sarvathA niSedha kare che ane tenA keTalAka avayava ke anyadhamano sabhAva paNa batAve che. tema ahIM 'no' zabda viziSTa saMjJAno abhAva batAve che, sarva saMjJAno nahIM. jemake AmAM Adi padArthonuM svarUpa ane gati-Agati Adi jJAna thAya tevI saMjJAno ahIM [1/3] AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 niSedha karyo che. have niyuktikAra sUtranA avayavonA niopAno artha batAve che [ni.38] saMjJA nAma Adi cAra bhede che. temAM nAma ane sthApanA nikSepa sugama che. dravya nikSepamAM jJa zarIra, bhavya zarIra sugama che. vyatirikta dravya nikSepa saciva, acita, mizra ema traNa bhede che. hAtha AdinA saMketathI pAna, bhojana AdinI saMjJA karavI te sacita, vajAthI maMdirano saMketa te acitta. dIvA vagerethI je bodha thAya te mizra. bhAva saMjJAnA be bheda che - anubhava ane jJAna. temAM anya vyAkhyAvALI jJAna saMjJA pahelA kahe che. manana karavuM te mati, athagi avabodha. te matijJAnAdi pAMca bhede che. jemAM kevaLajJAna saMjJA kSAyika bhAvamAM che ane mati, zruta, avadhi, mana:paryava e cAra saMjJA kSAyopathamika bhAve che. anubhavasaMjJA eTale pote karelA karmonA udayathI jIvane thato bodha. tenA soLa bheda che. [ni.39] anubhava saMjJAnA soLa bheda A pramANe che (1) AhArasaMjJA - eTale AhAranI icchA. A saMjJA taijasazarIra nAmanA karmanA udayathI ane asatAvedanIyanA udayathI udbhave. (2) bhayasaMjJA - trAsarUpa jANavI. (3) parigrahasaMjJA - mUcharUpa che. (4) maithunasaMjJA vedarUpa che, mohanIyathI udbhave (5) sukhasaMjJA - sAtA anubhavarUpa che. sukha-du:kha saMjJA vedanIya karmathI udbhave. (6) duHkhasaMjJA - asAtA anubhavarUpa che. (3) mohasaMjJA - mithyAdarzanarU5 mohathI udbhave. (8) vicikitsAsaMjJA - yitanI bhramaNArUpa che. mohanIya ane jJAnAvaraNanA udayathI thAya. (9) krodhasaMjJA - aprItirUpa che. (10) mAnasaMjJA - gavarUpa che. (11) mAyAsaMjJA : vakatArUpa che. (12) lobhasaMjJA - gRddhi-AsakitarUpa che. (13) zokasaMjJA - vipralApa ane vaimanasvarUpa che. krodhAdi pAMce saMjJA mohanIya karmodaye thAya che. (14) lokasaMjJA - svacchaMdarUpe manokalpita vikalparUpe thatuM lokAyaraNa - jemake putra vinAnAne svarga na maLe. kutaro yakSa che. brAhmaNo ja deva che. kAgaDA dAdAo che. pakSInA pIMchAnA vAyuthI garbha rahe che vagere. A saMjJA jJAnAvaraNanA kSayopazama ane mohanIyanA udaye ubhave che. (15) dharmasaMjJA * kSamA AdinA AsevanarUpa che. mohanIyanA kSayopazamathI Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/1/1 35 36 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 thAya che, A saMjJA sAmAnyapaNe levAthI paMcendriya samyak daiSTi tathA mithyArdaSTine paNa thAya che. (16) oghasaMjJA : avyakta upayogarUpa che. jemake velanuM vRkSa para caDavuM. te jJAnAvaraNIyathI thAya. "AcAra" sUtramAM ahIM "jJAna saMjJA'no ja adhikAra che. tethI sUramAM teno ja niSedha karyo che - ke keTalAMka jIvone A jJAna-bodha hoto nathI. niSedha jJAna saMjJAnA vizeSa bodhane have sUga thakI jaNAve che- * sUtra-2 te A pramANe - (saMsAramAM dareka jIvone e jJAna hotuM nathI ke -) huM pUrvadizAthI Avyo chuM ke huM dakSiNa dizAthI Avyo chuM ke huM pazcima dizAthI Avyo chuM ke huM uttaradizAthI Avyo chuM ke huM urdhva dizAthI Avyo chuM ke huM AdhodizAthI Avyo chuM athavA koI anya dizA ke vidizAthI Avela che. e ja pramANe te jIvone e jJAna nathI hotuM ke- vivecana :(ahIM kauMsamAM batAvela lakhANa mUrNimAM che, vRttimAM te pahelA sUpamAM Avela che.). ahIM 'qfdhaHT3' vagere prAkRta zailithI mAgadha dezIbhASAnuM anuvRtti che. je pUrva dizAdi sUcave che. 'vA' zabda vikalA arthamAM che. jemake lokamAM khAvuM athavA sUvuM kahe che tema ahIM pUrvamAMthI ke dakSiNamAMthI Adi samajavuM hitA' eTale ke dekhADe te dizA. te dravya athavA dravyanA bhAgano vyapadeza kare che - dekhADe che. have niyuktikAra dizA zabdanA nikSepane jaNAve che [ni.40] nAma, sthApanA, dravya, kSetra, tApa, prajJApaka ane bhAva e pramANe sAta rUpe dizAno nikSepa jANavo. - nAmadizA - sacita Adi koI vastunuM dizA evuM nAma te nAmadizA. - sthApanAdizA - citramAM Alekhita jaMbUdvIpa AdinA dizA vibhAganI sthApanA. - have dravyadizAno nikSepa niyukti-41mAM jaNAve che [ni.41] dravya dizA AgamathI ane no AgamathI ema be bhede che. temAM AgamathI dravya dizA eTale tene jANe paNa upayoga na rAkhe. no AgamathI jJazarIra, bhavyazarIra, tavyatirikta e traNa bheda che. temAM tera pradezavALA dravyane AzrIne ja A tapvyatirikta dravya dizA jANavI. keTalAke dazapadezika dizA kahI che, tenuM ahIM grahaNa na karavuM. pradeza eTale paramANu vaDe utpanna thayela kAryadravya, jeTalA kSetrapadezone avagAhIne rahe che te, jaghanya dravyane AzrIne dazadizAvibhAganI kalAnAthI dravyadizA jANavI. - have phoga dizAno nikSepa kahe che- [ni.4] tichaloka maNe ranaprabhA pRthvInI upara bahumadhyabhAgamAM merU parvatanA aMtaramAM be sauthI nAnA pratara che. tenA uparanA prataramAM gAyanA AgaLanA AkAre cAra pradeza ane nIcenA prataramAM paNa e ja rIte ulaTA cAra pradeza che. e pramANe ATha pradezano cokhuNo rUcaka nAmano bhAga che. tyAMthI dizA-vidizAnI utpatti thayelI che. tenA nAma niryukti-43mAM jaNAve che. [ni.43] pUrva dizA, agni khUNo, dakSiNa dizA, naiRtya khUNo, pazcima dizA, vAyavya khUNo, uttara dizA, IzAna khUNo, urva dizA, adho dizA, temAM indranA vijayadvAra mujaba pUrva dizA jANavI. bAkInI pradakSiNA krame jANavI. eka eka dizA upara-nIce jANavI. A dizAonuM svarUpa A pramANe jANavuM [ni.44] cAra mahAdizAo be pradezavALI che ane banne pradezanI vRddhivALI che. cAra vidizAo eka-eka pradezavALI che, temAM vRddhi nathI. urva adho baMne dizA cAra pradezanI canAvALI che, temAM paNa vRddhi nathI. [ni.45] A badhI dizA aMdarathI jotA cakacI laIne sAdika che, bahArathI jotA te alokane AzrIne aparyavasita-anaMta che. daze dizA anaMta pradezavALI che. badhI dizAonA pradezone cAra vaDe bhAgatA te cAra-cAra zeSavALA che. A badhA pradezarUpa dizAo AgamanI saMjJAe "-'' "kRtayugma' zabdathI oLakhAya che. Agama pATha - he bhagavan! yugma keTalA kahyA che ? he gautama ! yugmo cAra kahA che - kRtayugma, cora, dvAparayugma ane kalyo. (juo bhagavatIjI-zataka-18, sUka-34) Ama kayA kAraNathI kahyuM ? he gautama ! je rAzIne cAra saMgAthI bhAgatA cAra pradeza zeSa rahe te kRtayugma, traNa pradeza vadhe to coka, be pradeza vadhe to dvApara ane eka vadhe to kalyoja ema jANavuM - have teonuM saMsthAna kahe che [ni.46 pUrva Adi cAra mahAdizA gADAnI ughanA AkAravALA che. vidizAo motInI mALAnA AkAranI che. urva-adho dizA sUcaka AkAre che. have tApa dizA [ni.40,48] je dizAmAM sUrya udaya thaIne tApa Ape, te pUrvadizA ke tApadizA jANavI. jyAM sUrya Athame te pazcima dizA. jamaNI bAjunI dakSiNa dizA ane DAbI bAjunI uttara dizA jANavI. A cAra dizA tApakSetra kahevAya che - ahIM tApano artha sUrya karela che. DAbA-jamaNApaNuM pUrvAbhimukhane AzrIne kahyuM che. tApadizAne AzrIne bIjA vyapadeza paNa thAya che, te have jaNAve che [ni.49,50] meru parvata badhA kSetranA lokone uttaradizAmAM ja mAnavAmAM Avela che, e kathana tApadizAne AzrIne jANavuM. paraMtu merU parvatanA pUrvathI je manuSyo phlegadizAne aMgIkAra kare che, te rUcakanI apekSAe jANavuM. teonA uttaramAM merU ane dakSiNamAM lavaNa samudra jANavo. paNa tApa dizAne AzrIne to badhAMne merU Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/1/2 38 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 uttaramAM, lavaNasamuddha dakSiNamAM, sUryano udaya pUrvamAM ane sUryAsta pazcima dizAmAM thaze. have prajJApaka dizA kahe che [ni.51] prajJApaka kyAMya paNa ubho rahIne dizAnA baLathI koIpaNa nimita kahe te je dizA sanmukha hoya te pUrva dizA ane pAchaLanI pazcima dizA jANavI. nimita kathananA upalakSaNathI bIjI paNa vyAkhyAtA mATe A vAta samajI le have bIjI dizAone jANavA mATe kahe che ke[ni.52 thI 28] ahIM sAta gAthAo sAthe lIdhI che. teno artha A pramANe - pUrva dizA sanmukha ubhA rahIe to jamaNe hAthe dakSiNa dizA ane DAbe hAthe uttara dizA jANavI. A dizAonI vacce cAra vidizAo jANavI. - A ATha (dizA-vidizA)nA AMtaramAM bIjI ATha dizAo che. A rIte soLa dizAo che. zarIranI UMcAI ane pahoLAI pramANa sarve tirthI dizAo jANavI. - be paganA taLIyAnI nIce dho dizA jANavI, mastakanI upara urva dizA che. A aDhAra dizAone prajJApanA dizAo jANavI. - A rIte kalpita evI aDhAra dizAonA nAmo anukrame kahuM chuM - pUrva, pUrva-dakSiNa, dakSiNa, dakSiNa-pazcima, pazcima, pazcima-uttara, uttara, uttara-pUrva, sAmulyANI, kapilA, khelijjA, ahidhamAM, paryAyadhama, sAvitrI, prajJAvitrI, narakanI nIce adho dizA ane devalokanI upara ud dizA che - A prajJApanA dizAnA nAmo che, have te dizAonA AkAra (saMsthAna)ne batAve che [ni.59] soLe tirya dizA gADAnI uddhanA AkAre jANavI. te prajJApakanA pradezamAM sAMkaDI ane bahAra pahoLI che. urva ane adho dizA sarasvalAnA AkAre che. kemake te mastaka ane paganA mULamAM nAnI hovAthI mallaka ane bubbAkAre jatA vizALa thAya che. A badhAnA tAtparyane jANavA yaMga jovuM tema vRttikAre noMdhela che. have bhAva dizAnuM nirUpaNa kare che- [ni.60] manuSya, tiryaMca, kAya ane vanaspati e cArenA cAcAra bheda che. tethI 4 x 4 = 16 bheda. tathA deva ane nAka umeratA aDhAra bhAva dizA thAya che. o manuSyanA cAra bheda - saMmUInaja, karmabhUmija, akarmabhUmija, tadvipaja. o tiryaMcanA cAra bheda - beindriya, tendriya, cauridriya, paMcendriya. o kAyAnA cAra bheda - pRthvIkAya, akAya, teukAya, vAyukAya. o vanaspatinA cAra bheda - arUbIja, mULabIja, skaMdhabIja, parvabIja. - ahIM sAmAnyathI dizAnuM grahaNa karela che, chatAM je dizAmAM jIvonI aTakyA vinA gati-Agati spaSTa karI te sarvatra saMbhave che. te dizAno ja ahIM adhikAra che. tethI tene niryuktikAra sAkSAt dazavi che. bhAvadizAnI sAthe ja rahenArI hovAthI teno vicAra karela che. tethI have bIjI dizAone vicArIe chIe. [ni.61,62 prajJApakanI apekSAe dizAnA aDhAra bheda che. ahIM bhAva dizA paNa pratyeka te ja pramANe saMbhave che. tethI eka-eka prajJApaka dizAne bhAva dizAnA aDhAra ka vaDe guNatA 18 x 18 = 324 thaze. tenI upalakSaNathI tApadizA vageremAM paNa yathAsaMbhava yojanA karavI. kSetra dizAmAM to cAra mahAdizAono ja saMbhave che, vidizA Adino saMbhava nathI. kemake vidizA phakta eka pradezanI hoya che. - dizA saMyogano samUha pUrve "maUUTyamo visAmo mA sadasa" kahela vacanathI grahaNa karela che. - sUtrano avayavArtha - ahIM dizA zabdathI prajJApaka dizA pUrva Adi cAra tathA udad ane adho maLIne cha grahaNa karI che. bhAva dizA aDhAra ja che. "anudika' zabadathI prajJApakanI bAra vidizA jANavI. temAM asaMjJIne evo bodhA nathI, saMjJIomAM paNa keTalAkane hoya ane keTalAMkane A bodha na hoya ke huM amuka dizAthI Avyo chuM. have upasaMhAra karatA kahe che ke - keTalAka jIvo jANatA nathI ke kaI prativiziSTa dizA athavA vidizAmAMthI mAre AvavAnuM thayuM che. A ja vAta niyukti dvArA jaNAve che [ni.6] keTalAMka jIvone jJAnAvaraNIya karmanA vadhu kSayopazamathI te jJAnasaMjJA che ane keTalAMka jIvone jJAnAvaraNa karmanA AvaraNathI te jJAnasaMjJA hotI nathI. je jJAnasaMjJA nathI te batAve che - ke huM pUrvajanmamAM manuSyAdi kaI gatimAM hato ? A praznathI bhAvadizA grahaNa karI athavA kai dizAthI huM Avyo ? e praznathI prajJApaka dizA grahaNa karI - jema koI dArUnA nazAthI cakacUra hoya, tenuM mana vyakata vijJAnavALu hoya, te bhUlIne zerImAM paDI jAya. kutarA AvIne tenuM moDhuM cATe, te sthitimAM koI tene ghera laI Ave, tenA nazo utarI jAya to paNa "huM kyAMthI Avyo" tenuM tene jJAna hotuM nathI, e ja rIte bIjI gatimAMthI Avela manuSya Adi paNa kaMI jANatA nathI. mAtra A saMjJA ja nahIM paNa bIjI paNa saMjJAnA abhAvane sUtrakAre jaNAve che- sUtra-3 :- (keTalAMka jIvone e jJAna hotuM nathI - mAro AtmA punarjanma dhAraNa karanAra che ? athavA mAro AtmA punarjanma dhAraNa karanAra nathI ? pUnarjanmamAM huM koNa hato ? athavA ahIMthI cyavIne-mRtyu pAmIne paralokamAM zuM thaIza ? * vivecana : 'mati' eTale vidyamAna che. 'ma' zabdathI zarIrano nirdeza karela che. zarIrano mAlika eTale aMdara rahelo AtmA. te niraMtara gatipatRta che. te AtmA eTale jIva. A jIva kevo che ? opAtika che. eka janmamAMthI bIjA janmamAM pharI pharI javuM eTale upapAta. temAM thavuM te aupapAtika. A sUtra vaDe saMsAranuM svarUpa batAve che. "mAro AbhA Avo aupapAtika che ke nahIM ?" te jJAna keTalAMka ajJAnI jIvone hotuM nathI. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40. AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 1/1/ 3 huM koNa chuM ? pUrvajanmamAM nAka, tiryaca, manuSya ke deva hato ? tyAMthI A manuSya janmamAM Avela chuM ane maraNa pachI huM kyAM utpanna thaIza ? e jJAna hotuM nathI. ke ahIM sarvatra bhAvadizA ane prajJApaka dizAno adhikAra che, to paNa pUrvasUtramAM sAkSAt prajJApaka dizA lIdhI che ane ahIM bhAvadizA che, tema jANavuM. zaMkA :- ahIM saMsArI jIvone dizA-vidizAmAMthI AvavA vagerenI viziSTa saMjJAno niSedha thAya che paNa sAmAnya saMjJAno nahIM. A vAta saMjJI, je dharmI AtmA che tene siddha karyA pachI thAya che. kahyuM che ke - "dharmI siddha thAya to dharmanuM ciMtavana thAya che." have tamAro mAnelo AtmA pratyakSa Adi pramANathI dUra hovAthI tenI siddhi nahIM thAya, tethI AbhA pratyakSasI najaronajara dekhAto nathI, kemake AtmA atIndriya che. A atIndriyatva svabhAvanA vipakRSTa hovAnA kAraNe manAyela che. vaLI AtmAnA sAhajika kAyadinA cinhano saMbaMdha grahaNa na thato hovAthI paNa tenuM atIndriyava kaheluM che. anumAna pramANathI paNa AtmA siddha thato nathI. kemake AtmA indriyone pratyakSa na hovAnA kAraNe AtmAne sAmAnyathI paNa grahaNa karavo asaMbhava che. - vaLI upamAna pramANathI paNa AbhA grahaNa thaI zakato nathI ane Agama pramANanI daSTie kahIe to paNa anumAnanA aMtargat hovA sivAya bAhya vastumAM saMbaMdha nahIM hovAthI pramANano abhAva mAnelo che. athavA pramANane mAne to paNa Agama vacanomAM paraspara virodha jaNAya che. Agama sivAya paNa sakala vastunI utpatti acapatithI siddha thatI nathI. A pramANe pratyakSa, anumAna, upamAna, Agama ane aAthapitti A pAMca pramANathI chaThThA pramANano viSaya hovAthI AmAno abhAva ja mAnavAmAM Avaze. - prayoga A pramANe che - (1) AtmA nathI, (2) kAraNa ke te pAMca pramANanA viSayathI dUra che, (3) jemake - gagheDAnA zIMgaDA. A pramANe AtmAno abhAva siddha thavAthI viziSTa saMjJAno ja niSedha thaI jaze ane tema thatA sUranI utpatti ja nahIM rahe - have A zaMkAnuM samAdhAna kare che - samAdhAna - A badhI zaMkA gurunI sevA nahIM karanArAonI che. (satya e che ke) (1) AtmA pratyakSa ja che, (2) AtmAno jJAnaguNa svayaMne anubhavasiddha che. (3) jemake : viSayonI sthiti svasaMvedanasiddha hoya che. tethI ghaTa, paTa vagerene paNa rUpAdi guNa pratyakSapaNe AMkhanI sAme ja che. maraNanA abhAvanA prasaMgathI bhUtono guNa caitanya che evI zaMkA na karavI. kemake teono tenI sAthe haMmezA saMvidhAnano saMbhave che. tyAjya vastuno tyAga ane upAdeya vastunA grahaNa. e badhAnI pravRttinA anumAna vaDe AtmAnI siddhi thAya che. e ja pramANe dizA-upamAnAdi paNa potAnI buddhi vaDe potAnA viSayamAM yathAsaMbhava yojavA (samajavA). - kevaLa jinezvaranA A Agama vaDe ja viziSTa saMjJA niSedhanA dvAra vaDe huM chuM ema AtmAnA ullekha vaDe AtmAno sadbhAva siddha karyo che. jaina Agama sivAyanA bIjA Agamo anApta puruSanA banAvelA hoI apamANa ja che. ahIM AtmA che" ema mAnanAra kiyAvAdInA badhA bhedo samAviSTa thayA. "AmAM nathI' ema mAnanAra akriyAvAdInA badhA bhedo samAviSTa che. ajJAnI tathA vainayikanA badhA bhedo temAM samAtA hovAthI tenuM paNa grahaNa karyuM che. - A 363 pAkhaMDInA bhedo A pramANe che - kriyAvAdInA-180, akriyAvAdInA 84, ajJAnavAdInA-63 ane vinayavAdIonA-32 bhedo che. - kriyAvAdInA-180 bheda A pramANe - jIva, ajIva, Azrava, baMdha, puSya, pApa, saMvara, nirjarA ane mokSa nAme nava padArtho che, te sva ane para be bhedathI, nitya ane anitya be vikalpo vaDe tathA kALa, niyati, svabhAva, izvara ane AtmA pAMca e badhAMno guNAkAra karatA 9 x 2 x 2 x 5 = 180 bhedo che. AnuM astitva mAnanArA kahe che- (1) jIva svayI ane kALathI nitya che. (2) jIva svathI ane kALathI anitya che. (3) jIva parathI ane kALathI nitya che. (4) jIva parathI ane kALathI anitya che. A pramANe kALanA cAra bheda thayA, A pramANe niyati, svabhAva, izvara, AtmAnA cAra-cAra vikalA thAya. e rIte 5 x 4 = 20 bheda. A to jIvanA bheda thayA. A pramANe jIva Adi AThanA bhedo gaNatA 20 X 9 = 180 bheda thAya. temAM svathI eTale potAnA ja rUpa vaDe jIva che, paNa paranI upAdhi vaDe husva ke dIrdhapaNAnI mAphaka nathI. te nitya ane zAzvata che, paNa kSaNika nathI. pUrvakALa ane uttakALamAM rahenAra che. ahIM kALathI eTale kALa ja A vizvanI sthiti, utpatti ane pralayanuM kAraNa che. kahyuM che ke - kALa ja bhUtone paripakva kare che, kALa ja prajAno nAza kare che. badhAM sutA hoya to paNa kALa jAge che. kALa duratikrama che. A kALa atIndriya che. te eka sAthe thatI, ghaNA kALe thatI, kriyAothI jaNAya che. vikalA-1-kALa ThaMDI, garamI, varSAnI vyavasthAno hetu che. paNa, lava, muhUrta, prahara, ahorama, mAsa, Rtu, ayana, saMvatsara, yuga, ka5, palyopama, sAgaropama, utsarpiNI, avasarpiNI, padgala parAvarta, atIta, anAmata, vartamAna, sarva addhAdinA vyavahArarUpa che. vikaa5-2-kALathI ja AtmAnuM astitva che. paNa kALa atitya che. vikalA-3-para AtmAthI ja sva AtmAnI siddhi svIkArela che. paNa AtmAnuM astitva para apekSAe kaI rIte svIkArI zakAya ? kharekhara e to prasiddha ja che ke - sarve padArtho papadArthanA svarUpanI apekSA e potAnA rUpano paricchedaka che. jemake dIdhanI apekSAe dUrapaNAnuM ane hurta apekSAe dIrdhapaNAnuM jJAna thAya che. e pramANe AtmA sivAyanA staMbha, kuMbha Adi joIne tenAthI bhinna evA padArthamAM AtmapaNAnI buddhi pravarte che. tethI AtmAnA svarUpano nizcaya parathI ja thAya che, potAnI meLe nahIM. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/1/3 42 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 vikalA-4-paNa pUrvenI mAphaka ja samajI levo. keTalAka loko niyatithI ja AtmAnuM svarUpa svIkAre che. A niyati zuM che ? padArthono avazyapaNe thanAro je bhAva, te bhAvane yojanAra niyati che. kahyuM che "niyatinA baLanA AzrayathI je padArthano saMyoga thavAno hoya te bhale zubha hoya ke azubha hoya paNa te manuSyane avazya maLe che. have te aTakAvavA ke pheraphAra karavA mANaso prayatna kare to paNa bhAvIno nAza ane abhAvyanI prApti na thAya." A mata prAyaH mazkarI nAmaka parivrAjakanA matane anusaranAro che. bIjA keTalAMka svabhAvane ja saMsAranI vyavasthAmAM joDe che. svabhAva zuM che ? vastune potAno ja tevo pariNati bhAva te svabhAva che, kahyuM che ke kAMTAone koNa tINa banAve che ? mRga ane pakSIomAM vicitra bhAva koNa kare che ? A badhI pravRtti svabhAvathI ja thAya che. temAM koI mahenata letuM nathI. to prayatna kyAM thayo ? svabhAvathI ja pravRta ane svabhAvathI ja nivRta evA prANIonuM huM kaMI paNa karanAro nathI ema je mAne che te ja dekhato che. mRgalIonI AMkho koNa AMjavA gayuM che. moranA pIchAmAM koNa zobhA kare che ? kamaLanI pAMkhaDIone suMdara rIte koNa goThave che ? kuLavAnuM puruSanA hadayamAM vinaya koNa muke che ? (koI nahIM. A badhuM svabhAvathI ja thAya che, tema svabhAvavAdI mAne che.) bIjA koI kahe che ke - A badhuM jIva Adi je kaMI che, te izvasthI ja utpanna thayuM che, ane tethI ja svarUpamAM rahe che, to pachI A izvara koNa che ? aNimA Adi aizvarya yogathI te izvara che. aAjaMtu AtmAnA sukhadu:khanA kAraNamAM asamartha che. paNa izvarano prerAyelo svarga ke narkamAM jAya che. keTalAka kahe che ke- jIva Adi padArtha kALa AdithI svarU5ne banAvatA nathI, paNa AtmAthI ja baghA padArtha svarUpane prApta kare che. to A AtmA koNa che ? advaitavAdIo kahe che - A AtmA ja vizvapariNAma svarUpa che. kahyuM che ke nizcayathI eka ja bhUtAtmA sarve bhUtomAM rahelo che. te ekalo hovA chatAM, jema caMdra pANImAM judo judo dekhAya che, tema te AtmA anekamAM dekhAya che. vaLI, kahyuM che ke je A jagatamAM badhuM thayuM che ane thavAnuM che te sarve eka puruSa ja che. vagere... A pramANe ajIva paNa potAnI ane kALathI nitya che. ityAdi badhuM jANI levuM. A pramANe akriyAvAdIonA paNa bheda che. te nAstivavAdI che. teomAM paNa jIva, ajIva, Azrava, baMdha, saMvara, nirjasa ane mokSa e sAta padArtho che. te sva ane para be bheda vaDe tathA kALa, yadecchA, niyati, svabhAva, izvara ane AtmA e cha bhedo vaDe tenA (x 2 x 6 = 84) coryAzI bhedo thAya che. te A pramANe jIva potAthI ane kALathI tathA parathI ane kALathI siddha thato nathI. A pramANe kALa sAthe gaNatA tenA be bheda thayA. A ja pramANe yardecchA, niyati Adi cha sAthe gaNatA tenA bAra bheda thayA. jIvanI mAphaka jIvAdi sAte padArtho gaNatA 84 bheda thayA. 1-tAtparya e che ke jIva potAnA kALathI nathI. ahIM padArthonA lakSaNa vaDe tenuM hovuM nizcita karAya che ke kAryathI ? AtmAnuM tejkoI lakSaNa nathI ke jenA vaDe ame tenI sattA svIkArIe. parvata Adi aNaonuM kArya hoya, te saMbhava nathI. jo lakSANa ane kArya vaDe vastu na meLavIe to te vidhamAna nathI. jema AkAzamAM kamaLa vidhamAna nathI. mATe AtmA nathI. | vikalA-ra-AkAza kusumanI jema je AtmA potAthI ja nathI, te AtmA bIjAthI paNa nathI athavA sarve padArthono "para'-bIjo bhAga dekhAto nathI. temaja AgaLanA bhAganA sUmapaNAthI ubhayabhAganI prApti thatI nathI. A rIte sarva anupalabdhithI "AtmA nathI" tevA 'nAstitva' ne ame svIkArIe chIe. yadecchAthI AtmAnuM astitva nathI. to A yadaicchA zuM che ? anAyAse arthanI prApti thAya te cadecchA che. kahyuM che ke vaNa vicAryu A mANasonuM sukhaduHkha utpanna thayuM ja che. jema kAgaDAnA besavAthI DALanuM paDavuM jAya che te jema kAgaDAe pADela nathI, tema jagatamAM je kaMI thAya che, te buddhipUrvaka nathI, temAM lokonuM khoTuM abhimAna ja che ke A meM karyuM. ame vananA pizAco chIe te kharuM, ame hAthathI bharIne aDatA nathI to paNa cadecchAe loko ekaThA thAya che ane kahe che ke pizAco bherI vagADe che. A ja pramANe "ajA-rRpANI', "Atura-bheSaja, aMdha-kaMTaka Adi daSTAMto jANI levA. A pramANe badhAM prANIonA janma, jarA, maraNa vagere lokamAM je kaMI thAya te badhuM kAka-tAlIya nyAya mAphaka jANavuM. A ja rIte niyati, svabhAva, izvara, AtmAthI paNa AtmA asiddha jANavo. have ajJAnInA 63 bheda batAve che te A pramANe pUrve jIva Adi nava padArtho kahyA che, temaja dazamo bheda utpatti levo. te dazene-satu, asatu, sadasat, avaktavya, sad vaktavya, sarvaktavya, sadasahakatavya A sAta bheda vaDe jANavAne zaktimAna nathI, temaja jANavAnuM prayojana paNa nathI. tenI vicAraNA A pramANe-jIva vidhamAna che te koNa jANe che ? te jANavAnuM prayojana zuM ? jIva avidhamAna che te koNa jANe che ?, te jANavAnuM prayojana zuM ? A pramANe ajIvAdi AThamAM paNa pratyekanA sAta bheda gaNatA kula (9 x 9 =) 63 bheda thayA. bhAvanI utpatti koNa jANe che ? athavA jANavAthI zuM prayojana ? Adi 4 vikalA umeratA-63 bheda thayA. utpattinA bIjA traNa vikalpo bhAvimAM ja Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/1/3 44 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 have prastuta viSaya jaNAve che - ahIM keTalAkane evI samaja hotI nathI ke - huM kyAMthI Avyo che, Ama kahevAthI keTalAkane AvI samaja hoya paNa che tema samajavuM. temAM sAmAnya saMjJAnuM dareka prANImAM siddhapaNuM hovAthI ane tenuM kAraNa jANavAthI sAmAnya saMjJAnuM vizeSa prayojana nathI. paNa viziSTa saMjJAnuM prayojana che, kemake te keTalAkane ja hoya che, vaLI temAM upapAta AtmAno svIkAra che. tethI sUtrakAra svayaM A viziSTa saMjJAnA kAraNone jaNAve che ane sAmAnya saMjJAnuM pratipAdana choDI de che. * sUtra-4 : thavAnA hoya tene ahIM grahaNa karela nathI. ahIM jIva "sa" che te koNa jANe che ? teno artha A pramANe che koIne viziSTa jJAna nathI ke je atIndriya jIvAdi padArthone jANI zake. te jANavAnuM kaMI phaLa paNa nathI. jemake jIva nitya-sarvagata-mUrtajJAnAdi guNopeta ke A guNothI alaga che te jANI na zake. vaLI te jANavAthI kazuM siddha paNa na thAya. tethI jJAna ja zreya che. vaLI tulya aparAdhamAM ajJAnatAthI karavAmAM lokamAM svalA doSa che temaja lokomAM paNa manathI, anAbhogacI, sahasAkAracI vagere kArya thAya temAM nAnA sAdhu tathA sthavira, upAdhyAya, AcAryane anukrame vadhu-vadhu prAyazcita che. A pramANe bIjA vikalpomAM paNa jANavuM. have vinayavAdInA bagIzabheda kahe che deva, rajA, yati, jJAti, sthavira, adhama, mAtA, pitA e ATheno mana, vacana, kAyA ane (AhAradinA) pradAna e cAra prakAre vinaya karavo. te A pramANe-A devatAono manathI, vacanathI, kAyAthI ane deza-kALanI utpati pramANe dAna devA vaDe vinaya karavo. AvA vinayathI ja svarga ane mokSa prApta thAya che ema teo mAne che. temanA mate nIce namavuM ane namatA batAvavI te vinaya che. sarvatra Avo vinayI svarga, mokSa pAme che. kahyuM che ke - vinayathI jJAna, jJAnathI darzana, darzanathI cAstri, cAthiI mokSa ane mokSathI avyAbAdha sukha che. ahIM A kriyAvAdIomAM astitva che. chatAM temAM paNa keTalAkamAM AtmAne nitya, anitya, kad, akata, mUrta, amUrta, zyAmAkaddula pramANa, aMguThAnA parva jeTalo, dIpazikhA samAna ane hRdayastha ityAdi mAne che. temaja AtmAne papAtika mAne che. - akriyAvAdIo AtmAnuM astitva ja mAnatA nathI, to uparAta kema siddha thAya ? - ajJAnIo AtmAne to mAne che, paNa teo jJAnane nakAmuM mAne che. - vinayavAdI paNa AtmAne mAne che, paNa vinaya ja mAtra mokSanuM sAdhana che tema kahe che. - A pramANe sAmAnyathI AtmAnA astitatvane svIkAravAthI akriyAvAdIonA matane khoTo Theravyo. have AtmAnA astitvanA asvIkAranA doSone jaNAve che zAsaka, zAstra, ziSya, prayojana, vacana, hetu ane deTAMta te badhAM bolanArathI zUnya nathI. AtmAnuM astitva svIkAre to ja badhAM pramANa che, Atma abhAve pramANa che. pratiSedhaka ane pratiSedha baMne jo zUnya hoya to A badhuM kaI rIte thAya ? ane pratiSedhanA abhAvamAM pratisiddha evA jagatanA padArtho siddha thAya. A pramANe bAkInA matavALAonuM yathAsaMbhava nirAkaraNa svayaM samajI levuM. koI jIva potAnA jAtismaraNa jJAnathI, tIrthakara AdinA vacanathI ke anya viziSTa jJAnInI pAsethI sAMbhaLIne jANI zake che ke, huM pUrvadizAthI Avyo chuM - sAva4 : anya dizA ke vidizAthI Avelo che. e ja rIte keTalAka jIvone evuM jJAna hoya che ke mAro AtmA punarbhava karavAvALo che, je A dizA-vidizAmAM vAraMvAra AvAgamana kare che. je sarve dizA ane vidizAmAM AvAgamana kare che te huM ja chuM. * vivecana : *g' eTale pUrve kahela jJAtA ke jene viziSTa kSayopazama hoya te vicAre che ke pUrvokta dizA-vidizAthI mAruM Agamana thayuM che. tathA pUrvajanmamAM huM deva, nAka, tiryaMca ke manuSya koNa hato ? strI, puruSa ke napuMsaka hato ? huM A manuSyajanmamAMthI marIne deva-Adi zuM thaIza ? ema vicAre ane jANe. AthI ema samajavuM ke anAdi saMsAramAM bhramaNa karatA keTalAka prANI dizAmAMthI Agamane na jANe, paNa viziSTa saMjJAvALo hoya te jANe. je jANe te potAnI sanmatithI jANe che. ahIM sUtramAM " HpaDyANa" kahyuM che - 'du' zabda saMbaMdhavAcI che, sat zabda prazaMsA arthamAM che, mata e jJAna che teno artha che - AtmAnI sAthe je sadA sanmati rahelI che, te sanmati vaDe keTalAMka jANe che. A vAkya dvArA vaizeSika matanuM khaMDana karela che. (jenI vAda carcA atre noMdhI nathI, te mULa vRttimAM jovI.) A svamati ke sanmatinA cAra bheda jANavA - avadhijJAna, mana:paryavajJAna, kevaLajJAna ane jAtismaraNajJAna, temAM avadhi, mana:paryava ane kevaLajJAnanuM svarUpa anyatra vistArathI kahyuM che. jAtismaraNajJAna e matijJAnanA ja vizeSa bodharUpa che. A rIte cAra prakAranI AtmAnI matithI koIka jIvo viziSTa dizAnI gatiAgatine jANe che. zat eTale tIrthakata sarvajJa. paramArthathI temane ja para zabdanuM vAcyapaNuM hovAthI parapaNuM che. temanA upadeza vaDe prANIo jIvone ane jIvonA pRthvIkAya Adi bhedone tathA temanI gati-Agatine jANe che. tathA tIrthaMkara sivAyanA anya atizaya jJAnIonI pAse sAMbhaLIne paNa jANe che. je jANe che te have sUtra-avayava vaDe kahe che Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/1/4 46 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 huM pUrvadizAthI Avyo chuM ke dakSiNa, pazcima, uttara, uddha, adho ke bIjI koI dizA-vidizAthI Avyo chuM. ema viziSTa kSayopazama Adi vALAne tIrthakara tathA anya atizaya jJAnI vaDe bodhitone A jJAna hoya che. tathA prativiziSTa dizAmAMthI AgamananA parijJAna sivAya bIjuM paNa AvuM jJAna tene thAya che. jemake - mArA A zarIrano adhiSThAtA jJAna-darzana upayoga lakSaNa AtmA che, te bhavAMtamAM janAra che. te asarvagata bhoktA, mUrtirahita, avinAzI, zarIra mAtra vyApI Adi guNavALo che. A AtmAnA ATha bheda che - dravya, kaSAya, yoga, upayoga, jJAna, darzana, yAtri, vIrya. temAM ahIM mukhyatve upayoga AtmAno adhikAra che. bAkInA bhedo tenA aMza tarIke upayogamAM levAya che tethI kahyA che. A pramANe "mAro AtmA che". je amuka dizA-vidizAmAMthI gati prAyogya karmanA upAdAnathI tene anusAra cAle che. jo 'manusaMdhA' ne badale anu ' pATha laIe to teno artha che - dizAvidizAonuM gamana ane bhAvadizAmAMthI, AgamananuM smaraNa kare che. have upasaMhAra karatA kahe che ke- badhI dizA-anudizAmAMthI je Avelo che ane anusaMcare che ke anusare che, tevo huM - evA ullekhathI "AtmA" siddha thayo. pUrvAdi prajJApaka dizA ane bhAva dizA paNa lIdhI. have niyuktikAra A ja anei kahe che [ni.64,65,66] koI prANI saMsArabhramaNa karato avadhijJAna Adi cAra prakAranI svamati vaDe jANe che -x-x- athavA atizayajJAnI pAsethI sAMbhaLIne jANe che athavA tIrthaMkaranA upadezathI jANe che ke jIva ane pRthvIkAyAdi jIvanikAya che. ahIM jIva zabdathI pahelo uddezo ane pRthvIkAyAdi zabdathI cha uddezAnA adhikArane anukrame kahe che. ahIM 'sahasamama' pada sUtramAM che, temAM 'nApA' pada vaDe jJAnano upAd jANavo. mana kriyApada "jANavA'nA arthamAM che. kemake "manana karavuM eTale mati." A jJAna avadhi, mana:paryava, kevaLa ane jAtismaraNa vALu che. temAM mana:paryavajJAnI ane avadhijJAnI baMne saMkhyAtA ane asaMkhyAtA bhavane jANe che, jyAre kevaLI niyamathI anaMtA bhavone jANe che jyAre jAtismaraNajJAnI niyamathI ( utkRSTa) saMkhyAtA bhavone jANe che. 'para vaDu vArA' eTale jinezvarano upadeza. jinezvarathI zreTha bIjo koI nathI. bIjAo pAsethI sAMbhaLIne (paNa jJAna thAya), paNa jinezvara sadeza koI bodha dAtA nathI. ahIM 'sakSama rUma' zabdanA parijJAnane mATe sukhethI samajavA traNa daTAMto kahyA che - (1) dharmaraci (2) gautama svAmI, (3) bhagavaMta mallinAthanA cha mitro. (A daSTAMta vRtti mujabanA che - Avazyaka mUrNimAM anya pAMkhonA daSTAMta apAyelA che - te paNa jovAM) (1) dharmacinuM daSTAMta - vasaMtapura nagare jitaLu rAjA, dhAriNI mahArANI hatA, tene dharmarUcI nAme putra hato. koI divase rAjA tApasavrata levAnI icchAthI dharmarUcine rAjya soMpavAne udhata thayo. dharmarUcie mAtAne pUchayuM ke mArA pitA rAjyatyAga kema kare che ? mAtAe kahyuM, ! nAthvI Adi sarva duHkhanA hetubhUta, svarga ane mokSamArgamAM vidanabhUta tathA avazya du:khadAyI lakSmInuM zuM prayojana ? paramArthathI te A lokamAM mAtra abhimAna vadhAre che, tethI tene choDIne sarva sukhanA sAdhanarUpa dharmane mATe tArA pitA taiyAra thayA che. dharmayie kahyuM ke zuM mArA pitAne huM apriya che ke jethI sakala doSathI yukta e lakSmI mane sope che ane sakala kalyANanA heturUpa dharmI mane dUra kare che. ema kahI pitAnI AjJA laIne pitA sAthe te paNa tApasanA AzramamAM gayo. tyAM badhI tApasasaMbaMdhI kriyA yathAyogya karI ane rahyo. koI vakhate amAvAsyAnA pahelA eka divase koI tApase udghoSaNA karI ke he tApaso ! AvatIkAle anAkaddhi che. tethI Aje ja samidha, phUla, kuza, kaMda, phaLa, mULa vagere hamaNAM ja laI Avo. A sAMbhaLIne dharmarUcie potAnA pitAne pUchyuM he tAtA A anAkI zuM che ? teNe kahyuM kaMdamULa Adi che davA e sAvadhakiyA hovAthI amAse na karAya. e sAMbhaLIne dharmacine thayuM ke eja anAkurI thAya to kevuM sAruM. teTalAmAM tyAMthI jatA sAdhune joIne teNe pUchayuM - Aje tamAre anAkuDI nathI ? teoe kahyuM, amAre to jIvanaparyanta anAkurI che. dharmarUcine A sAMbhaLI jAtismaraNa jJAna thayuM. pUrvabhave lIghela dIkSA yAda AvI. pratyekabuddha thayA. A rIte jAtismaraNa jJAna vaDe viziSTa dizAthI Agamana jANuM. A pramANe vakalacIrI, zreyAMsakumAra AdinA daTAMto paNa ahIM jANavA. have paravyAkaraNanuM dRSTAMta kahe che - gautamasvAmIe bhagavaMta mahAvIrane pUchyuM ke, mane kevaLajJAna kema thatuM nathI ? bhagavaMte kahyuM tamane mArA para ghaNo sneha che. pUrvamAM ghaNA bhavathI tAre ane mAre Avo saMbaMdha hato, ityAdi tIrthaMkara pAsethI A sAMbhaLIne viziSTa dizAnuM Agamana vagere jJAna thayuM. have avadhijJAna vaDe bodhanuM daSTAMta kahe che - mallikuMvarIne cha rAjaputro paraNavAne AvelA. potAnA avadhijJAna vaDe A cha ne bodha pamADavA pUrvabhava kahyo. cha e mitro laghukarmI hovAthI bodha pAmyA. viziSTa dizAnA AgamananuM temane jJAna thayuM. have prastuta viSayamAM kahe che, "huM' A pada vaDe, ahaMkAra jJAna vaDe, AbholekhathI pUvadi dizAthI Avelo ane jarApaNa rokAyA vinA bhavabhramaNamAM paDelo dravyathI nitya ane paryAyathI anitya che - ema je jANe che te ja kharI rIte AtmavAdI che. * sUga-5 :(sUa-4-nI vRttimAM kahela AtmAne je jANe che) te ja jIva AtmavAdI, Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/1/5 lokavAdI, karmavAdI ane kriyAvAdI che. * vivecana - 'ma' eTale je pUrve nAka, tiryaMca, manuSya, devatA Adi bhAvadizAmAM ane pUrva dizAdi prajJApaka dizAmAM bhamelo che. evA te akSaNika, amUrta Adi lakSaNavALo potAne jANe che, te AtmavAdI che. je AvA AtmAne *ka na svIkAre te anAtmavAdI jANavA jeo AtmAne sarvavyApI, nitya ke kSaNika mAne che te paNa anAtmavAdI che. kemake sarvavyApI AtmAne niSkriyapaNuM hovAthI bIjA bhavamAM saMkrAMti na thAya, vaLI apacyuta, anutpanna, sthira ane eka svabhAva e nityanuM lakSaNa hovAthI AtmAne jo nitya mAne to maraNano abhAva thAya ane bhavAMtara gamana paNa na thAya. jo sarvathA kSaNika mAnavAmAM Ave to AtmAnA nirmULa vinAzathI, "te ja huM" AvuM pUrva-uttara anusaMdhAna na thAya. je AtmavAdI che, te ja paramArthathI lokavAdI che. kemake "je jue te loka". loka eTale prANigaNa. lokane kahe te lokavAdI. A vacana vaDe advaitavAdanuM khaMDana karIne AtmA aneka che, te vAta siddha karI. jo "lokApAtI' zabda laIe to loka eTale caudarAjaloka kSetra ke temAM rahela prANIMgaNa. Ama kahI viziSTa AkAzakhaMDane loka kahyo. temAM jIvAstikAya hovAthI, lokamAM jIvonuM gamanAgamana sUcavAya che. te ja jIva dizA vageremAM javAnA jJAna vaDe AtmavAdI ane lokavAdI yukta che. te asumAna (prANa dhAraNa kartA) karmavAdI che. je jJAnAvaraNIyAdi karma che tene kahevAnA svabhAvavALA karmavAdI che. kemake mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya, yogothI pahelA prANIo gati-AgatinA karmane grahaNa kare che, pachI virUpa rUpavALI yoniomAM utpanna thAya che. A karma prakRti, sthiti, anubhAva ane pradezarUpa che. A vacanathI kALa yacchA, niyati, izvara, AtmavAdI je ekAMtavAdI che, temanuM khaMDana karela che. je karmavAdI che te ja kriyAvAdI che. kemake yoga nimitte karma baMdhAya che. yoga eTale vyApAra ane vyApAra kriyArUpa che. tethI kAryarUpa karmane kahevAthI tenA kAraNabhUta kriyAnuM paNa vAstavamAM kathana karanAra hovAthI te kriyAvAdI che. kriyAnuM karma nimitapaNuM AgamamAM prasiddha che. te A pramANe - jIva sadA samita vadhe che ke vadhAre vadhe che, cAle che, phake che, saMghati thAya che ke gati kare che, te te bhAvane jyAM sudhI pariName che tyAM sudhI te ATha prakArano, sAta prakArano, cha prakArano ke eka prakArano karmabaMdha kare che ane baMdha vinAno paNa thAya che A pramANe kahevAthI e siddha thAya che ke je karmavAdI che te ja kriyAvAdI che. ema kahevAthI sAMkhyamatavALA je AtmAne akriya mAne che, temanuM khaMDana karyuM che. have pUrvokta AtmapariNatarUpa kriyAne viziSTa kALane kahenArA '' padathI nirdiSTa AtmAne te ja bhavamAM avadhi, mana:paryava, kevaLa, jAtismaraNa jJAna e cAra viziSTa saMjJA sivAya paNa traNe kALamAM sparzanAra matijJAna vaDe sad bhAvanuM jANapaNuM AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 batAvavAne mATe sUtrakAra kahe che- * sUtra-6 H meM karyuM che, huM karAvuM chuM ane anya karanArane anumodana ApIza. * vivecana : ahIM bhUta, vartamAna, bhaviSyakALanI apekSAe karavuM, karAvavuM ane anumodavuM ema nava vikalpo thAya che. te A pramANe - (1) meM karyuM, (2) meM karAvyuM, (3) kartAnuM anumodana karyuM, (4) huM karuM chuM, (5) huM karAvuM chuM, (6) karanArane anumodu chuM, (7) huM karIza, (8) huM karAvIza, (9) karanArane anumodIza. temAM pahelo ane chello be bheda sUtramAM lIdhA ja che. tethI karIne bAkInA bheda tenI madhye AvI gayA samajI nava bhedonuM grahaNa thayuM che. A ja arthane pragaTa karavA sUtramAM bIjA vikalpano nirdeza "huM karAvIza'' e sUtra vaDe lIdho che. A nave bhedo mATe sUtramAM be 'tra' kAra ane "avi'" zabdanA grahaNathI te nava bhedo sAthe mana, vacana, kAyAthI vicAratA kula 27 bhedo thaze. te A pramANe - 'meM karyuM' ahIM 'huM' zabda vaDe AtmAno ullekha karI, viziSTa kriyAnA pariNAmarUpa AtmA batAvyo che. teno bhAvArtha e che ke, te ja huM ke jenA vaDe meM A dehAdinI pahelA yuvAvasthAmAM indriyane vaza paDelA viSayarUpa viSa vaDe mohita thayelA aMdha citta vaDe te te akAryanA anuSThAnamAM tatpara thaIne mane gamyuM tevuM anukULa kArya ke kriyA karI. kahyuM che ke- vaibhavanA madathI prerita meM yauvananA abhimAnathI je je kRtyo karyA che, te badhA vRddhAvasthAmAM yAda AvIne hRdayamAM zalya mAphaka khaTake che. tathA "meM karAvyuM' e vAkyathI - akArya meM pravartatA bIjAne joIne meM pravRtti karAvI tathA karanAranI meM anumodanA karI, A rIte bhUtakALa saMbaMdhI traNa vikalpo thayA. 'huM karuM chuM' ityAdi vacanatrikathI vartamAnakALa sUcavyo tathA karIza, karAvIza, karanArane anumodIza e vacana vaDe bhaviSyakALa sUcavyo. A traNa kALane sparzanArA vAna vaDe zarIra, indriyathI bhinna AtmA bhUtavartamAna-bhaviSya saMbaMdhI kALa pariNAmarUpe AtmAnA astitvanuM jANapaNuM sUcave che. A jANapaNuM ekAMta kSaNikavAdI ke nityavAdIne na saMbhave tethI A sUtra vaDe temanuM khaMDana karyuM che. AtmAnuM kriyAnA pariNAma vaDe pariNAmapaNuM svIkAryuM che tethI kSaNikavAdI AdinA mata khaMDana thayA ane te mujaba saMbhava anumAnathI atIta, anAgata bhAvomAM paNa AtmAnuM astitva jANavuM athavA A kriyA bhedonA pratipAdanathI karmanA upAdAnarUpa evI kriyAonuM svarUpa batAveluM jANavuM. have "kriyA ATalI ja che ke bIjI paNa kriyA che ?" teno uttara sUtrakArazrI kahe che Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/1 49 * sUtra-8 : zekamAM A sarve karyasamAraMbha [kamabaMdhanA hetubhUta kriyAnA bhedo] jANavA joIe. * vivecana : ATalI ja viziSTa kriyAo je pUrve kahelI che, te sarva prANIomAM karmano samAraMbha che. A kiyA bhUta, bhAvi, vartamAna bhede karyuM, karAvyuM, anumodhu rUpa che, je sarva kriyAne anusaranAra "vAra ti''kare che zabda vaDe badhI kriyAono saMgraha thAya che. ATalI ja kriyAo jANavI, bIjI nahIM. parijJA be prakAre che - jJa parijJA, pratyAkhyAna parijJA. jJa parijJA vaDe AtmA ane karmabaMdhanuM astitva A sarve karma-kriyAothI jaNAya che. pratyAkhyAna parijJA vaDe pApanA heturUpa sarve karma-kriyAono tyAga thAya che. ATalA sAmAnya vacana vaDe jIvanuM astitva siddha karyuM. have te AtmAne dizA AdimAM bhaTakavAnA hetu darzAvavAnI sAthe apAyone batAvavA kahe che - je AtmA tathA karmavAdI che, te dizAonA bhamaNathI chuTaze ane jeo AtmA ane karmavAdI nathI teo kevA vipAka bhogavaze te sUtrakArazrI svayaM kahe che- * sUraNa-8 : karma ane karmabaMdhanA svarUpane nahIM jANanAra pakSa (AtmA) ja A dizA-vidizAmAM vAraMvAra AvAgamana kare che. sarve dizA ane vidizAne prApta kare che. * vivecana - je puruSa (puri arthAt zarIramAM rahe te) athavA sukha du:khothI pUrNa te koIpaNa jaMtu ke mANasa kahevAya che. ahIM puruSanA pradhAnapaNAthI 'puraSa' zabda mUkyo che. paNa upalakSaNathI cAre gatimAM pharanAra prANI. te dizA-vidizAmAM gamanAgamana kare che. te karmanA svarUpane jANato nathI, tethI 'aparijJAta kama' kahevAya che. A aparijJAtakamAM ja nize dizA AdimAM bhame che, karmano jJAtA bhamato nathI. upalANathI aparijJAta AtmA ane aparijJAta kiyAvALo baMne jANavA "aparijJAtakamAM'' dareka dizA-vidizAmAM potAnA karelA karmo sAthe bIjI gatimAM jAya che. mULa sUtramAM "muLa''zabda che tenAthI badhI prajJApaka, badhI bhAva dizAne grahaNa karI che. te AtmA ane karmane na jANanAro je kaMI phaLa pAme te sUga dvArA batAve che- * sUl-9 : (ve AtmA) aneka prakAranI yonio sAthe saMbaMdha joDe che, virapa evo sparzI (sukha ane duHkha)nuM vedana kare che. * vivecana : aneka saMkaTa vikaTarUpa yoniyomAM utpanna thAya che. ahIM "yoni" zabdano 1/4] AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 artha karyo- jemAM dArika zarIra vargaNAnA pugalo sAthe jIva pote joDAya che te. yoni eTale prANinuM utpatti sthAna. A yonio saMvRta, vivRta, mizra, zIta, uSNa, zItoSNa Adi aneka bhede kahelI che. athavA yoninA coryAzI lAkha bhedo A pramANe che pRthvI, pANI, agni, vAyu e pratyekanI sAta-sAta lAkha yonio che. pratyeka ane sAdhAraNa vanaspatikAyanI anukrame cauda ane daza lAkha yonio che, beindriya, traNa indriya, cAra indriya jIvonI pratyekanI babbe lAkha ane tiryaMca paMcendriya nAraka tathA devonI pratyekanI cAra-cAra lAkha yonio che. manuSyanI cauda lAkha yonio che. have zubha-azubhapaNe yonionA anekarUpapaNAMne jaNAve chezItAdi bhede coryAsI lAkha yonio che, tenA zubha-azubha be bhedo che. zubha yonio A che- (1) asaMkhya yuvALA manuSyo, (2) saMkhyAta AyuvALA rAjezvara (3) tIrthaMkara nAma gojhavALA jIva-temane badhuM zubha hoya che. temAM jAtismaraNa jJAnavALA vagere zubha hoya che ane bAkInA azubha jANavA. (4) deva yonimAM kibiSika sivAyanA bIjA badhAM devonI yoni zubha jANavI. (5) paMcendriya tiryacomAM cakavartInA ratnorUpa hAthI, ghoDA vagere zubha yonivALA jANavA bAkInA azubha yoni jANavA. (6) ekendriya AdimAM zubha vaNAMdivALA jIvonI yonio zubha jANavI. A saMsAramAM sarve jIvoe devendra, cakravartI, tIrthaMkara-bhAva, bhAvita aNagArapaNuM e choDIne bAkI badhA prakAranA janma anaMtavAra prApta karyA che. dizA-vidizAmAM bhamato ane karmane na jANanAro AtmA A anekarUpavALI yoniomAM vAraMvAra joDAya che-utpanna thAya che. te yoninA saMdhAnathI bibhatsa ane amanojJarUpa sparzI je du:kha denArA che, te sparzanI vedanA anubhave che. upalakSaNathI mana saMbaMdhI du:kho paNa anubhave che. A rIte zArIrika mAnasika baMne du:kha anubhave che. ahIM sparza grahaNa karavAthI sparza vaDe sarve saMsArI jIvone grahaNa karyA kemake sarve saMsArI jIvone sparzana-indriya hoya ja che. tethI sarve saMsArI jIva samUha du:kha bhogave che. ema samajavuM. vaLI azubha evA rUpa, rasa, gaMdha ane zabdane paNa anubhave che. vicitra prakAranA karmonA udayathI vi5 azadi hoya che. tethI vicitra karmonA udayathI aparijJAtakartA - jIva te te yoniomAM virUpa spazadi vedanA pAme che. - te karmothI jIva paravaza thaIne saMsAra cakane pAme che ane dravya, kSetra, kALa ane bhAva bheTavALA pugala parAvartI sudhI bhaTake che. naraka, deva, tiryaMca ane manuSya yonimAM ghaTI yaMtranI mAphaka navA navA zarIra Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/1/9 dhAraNa karIne AtmA bhramaNa kare che. satata bAMdhelA pUrvokta tIvra pariNAmavALA narakanA du:kho bhogave che. tiryaMca yonimAM bhaya, bhUkha, tarasa, vagha, mAra vagere ghaNAM duHkho ane thoDAM sukho bhogave che. manuSyanA sukha duHkhamAM mana ane zarIrane zrIne ghaNAM vikalpo che. devone sukha to che paNa temane mana saMbaMdhI thoDuM du:kha paNa che. karmanA prabhAvathI du:khI AtmA moharUpa aMdhakArathI atizaya gahana A saMsAravananA kaThina mArgamAM aMdhanI mAphaka bhaTakato ja rahe che. mohathI gherAyelo A jIva du:khane nivAravA ane sukhanI icchAthI karIne paNa prANivadha Adi aneka doSonuM sevana kare che. e rIte jIva ghaNA prakAranA kamane bAMdhe che. te kamathI pharI agnimAM ja praveza kare che. e pramANe jIva karI pharIne kamane bAMdhato ane bhogavato sukhanI icchAmAM ghaNA du:khavALA saMsAramAM bhame che. A pramANe saMsArasAgaramAM bhamatA durlabha manuSyapaNuM pAme. pachI vizALa saMsAramAM vinarUpa dhArmikatva ane dukarmanI bahulatAvALo hoya che. (pachI) Adiza, uttamakuLa, sAruM rUpa, samRddhi, dIrdha Ayu, Arogya tathA sAdhuono samAgama, zraddhA, dharmazravaNa, tiNa mati Adi pAmavA durlabha che. te prApta thAya to paNa deDha mohanIya karmayI kupagamAM paDelA jIvone A jagatmAM jInezvare kahelo sanmArga pAmavo ghaNo muzkela che. athavA je puruSa badhI dizA-vidizAmAM anusaMcare che. aneka rUpavALI yoniomAM doDe che ane virUpa rUponA sparzI anubhave che te manuSya karmabaMdhanI kriyAthI ajJAta hovAthI mana, vacana, kAyA vaDe karma kare che. te jANato nathI ke karelA, karAtA ane karAnArA karmo jIvone du:kha devA rUpa ane sAvadha che, baMdhananA hetu che, tethI ajJAnadazAmAM ja te jIvone pIDA kasbArA kRtyomAM pravarte che ane tenAthI ATha prakAranA karmono baMdha kare che. tenA udayathI aneka rUpavALI yonimAM anukame avatare che ane virUpa rUpavALA sparzI anubhave che. jo Ama ja che to zuM karavuM ? te sUtrakAra kahe che* sUtra-10 :A karma samAraMbhanA viSayamAM bhagavaMte "parijJA' kahI che. * vivecana : uparokta vyApArane meM karyo che, karuM chuM ane karIza evI je Atma pariNati che, te svabhAvathI mana, vacana, kAyA, svarUpa kAryomAM parijJAna te parijJA che ane te prakarSathI prazasta che ema vIra vardhamAna svAmIe kahyuM che. ema sudhamasviAmI jaMbUsvAmIne kahe che. A parijJA be prakAranI che - jJa parijJA ane pratyAkhyAna parijJA. jJa parijJA - eTale sAvadha vyApArI karmabaMdha thAya che, ema jANavuM te. pratyAkhyAna parijJA - eTale karmabaMdhanA hetubhUta sAvadha yogono tyAga kasyo. AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 [ni.6] temAM eTale kriyAthI baMdhAtA karmamAM zuM thayuM te kahe che - niyuktimAM karyuM ane karIza" padothI bhUtakALa ane bhaviSyakALa lIdho. tethI madhyamAM rahela vartamAnakALa paNa AvI jAya che. temaja karavA sAthe karAvavuM ane anumodaveno saMgraha thatA nava bhedo thayA te rUpa AtmapariNAmathI yoga svarUpa mAnela che. ahIM Atma pariNAma svarUpa A nava kriyAo vaDe karmabaMdhano vicAra karela che. kahyuM che ke, "yoga nimite karmabaMdha thAya che." A vAta avadhijJAna, mana:paryavajJAna, kevaLajJAna ke jAtismaraNa jJAnarUpa sanmati ke svamatithI koIka jIva pratyakSa jANe che ane koIka jIva pakSa, dharma, anvaya ane vyatireka lakSaNavALA hetuonI yuktithI anumAnapramANa dvArA jANe che. have ajJAnI jIva zA mATe AvA kaTu vipAkavALA kamazrava heturUpa kriyAmAM pravarte ? te kahe che * sUtra-11 : A jIvananA mATe, vaMdana-nsanmAna ane pUjanane mATe tathA janma ane maraNathI chuTavAne mATe ane du:khonA vinAzane mATe (aneka manuSyo karma samAraMbhamAM pravarte che.) * vivecana : jIvita eTale "AyuSya karmanA udayathI jIvavuM ati prANa dhAraNa karavA che. ane A jIvana badhAM jIvone svasaMvedanathI pratyakSa ja che. ahIM ''basa'' zabda nikaTatAno nirdeza kare che 'a'zabda have pachI kahevAnAra jAti vagereno samuccaya jaNAve che, 'iva' pada nizcaya vAyaka che. have kahe che ke A jIvita taddana sAra vinAnuM che, vijaLI jevuM caMcaLa che, bahu kaSTadAyI che. AvA jIvitanA lAMbA sukhane mATe (samAraMbha) kriyAmAM pravarte che te A pramANe huM roga vinA jIvIza, sukha bhogo bhogavIza, te mATe mAMsa, madirAnA bhakSaNamAM pravarte che tathA aa sukha mATe abhimAna vaDe AkuLa yita thaI ghaNAM AraMbha, parigraha vaDe bahu azubha karmo upArjana kare che. kahyuM che ke, suMdara vastro, yuvAna strI, sukhada saMdara zayyA, Asana, hAthI, ghoDA ane rathavALA rAjAne paNa kALa Ave tyAre vaidhe kahelA niyamathI niyata thayelA khAnapAna sivAya bIjuM badhuM pAkA jevuM ja thaI jAya che ema jANavuM. bhayarahita ane zAMtinA sukhamAM prItivALA sAdhune bhikSAmAM je AnaMda maLe che, tevo AnaMda nokaracAkaranA trAsathI pIDAyelo rAjA potAnI puSTine mATe je anna khAya che, tene te AnaMda ane svAda rAjanuM anna ApatuM nathI. nokaro, pradhAno, manoramya putro ane suMdara nayanavALI potAnI strIomAM paNa rAjA kadI vizvAsa rAkhI zakato nathI, AvA savabhizaMkIne sukha kyAMthI hoya ? paNa A pramANe na jANato evo - tarUNa komaLa khAkharAnA phUla jevA caMcaLa jIvitamAM ta jIvone haNavAdi kRtyomAM AnaMda mAnato temAM pravarte che. te badhuM Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/1/11 jIvitanA saMstava, prazaMsA, mAna, pUjanane mATe kare che. te mATe (te jIva vicAre che ke- mora AdinA mAMsanA bhakSaNathI huM baLavAna, tejathI dedIpyamAna devakumAranI jema lokamAM prazaMsA paNa thaIza. "mAnana" eTale ubhA thavuM, Asana ApavuM, hAtha joDavA AdimAM yogya thaIza. evI icchAthI tenA mATe pravRtti karIne kamoM ekaThAM kare che tathA pUjana-dhana, vA, anna, pAna, sakAra, praNAma sevAdi rUpa che, tene mATe kriyAomAM kamazravo vaDe AtmAne dore che temaja "vIra bhogyA vasuMdharA" mAnIne laDAI kare che, "daMDanA bhayathI prajA Dare' mAnIne daMDa rAkhe che. jema prazaMsA, mAna, pUjana bhukhyA rAjA adharma kare che, tema bIjA jIvo mATe paNa jANI levuM. eTale jIvitanA parivaMdana, mAna, pUjanane mATe kamazrivamAM ajJAnI saMsArI jIvo pravarte che evo samudAya artha kahyo. parivaMdana sivAyanA hetuthI paNa karma bAMdhe che te kahe che janma, maraNathI chuTavAne mATe kaicArivaMdanAdi kriyAo kare che, anya janmamAM icchita manojJa vaiSayika sukha samRddhi mATe te manuSya, brAhmaNAdine icita dAna kare che, "manu" e paNa kahyuM che ke, jaLadAnathI vRddhi pAme, agidAnathI akSayasukha pAme, talanA dAnathI iSTa prajAne prApta kare ane abhayadAnathI dIdhayui pAme. A pramANe maraNathI chuTavA mATe paNa pitRpiMDadAna Adi kriyA kare che. athavA Ane mArA saMbaMdhIne mArI nAMkhela che evuM yAda karIne vaira vALavA vadha, baMdhanAdimAM pravRtta thAya che. potAnA maraNathI nivRtta thavA durgA Adi devIne bakarAno bhoga Ape che athavA yazodharma rAjAnI mAphaka loTano kukaDo banAvIne ghare che. ajJAnathI gherAyelA citavALA mokSane mATe prANIone du:khadAyI evA paMcAgni tapa karIne karmo bAMdhe che. athavA janma, maraNathI mukta thavA hiMsAdi kriyAo kare che ahIM pAThAMtaramAM "nArU mana moyaUTI''evo paNa pATha che. te mujaba bhojanane mATe khetI Adi karato pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati, be-traNa, cAra, pAMca indriyovALA jIvone mAravA udhamavAnuM thAya che. duHkhane dUra karavA mATe AraMbho kare che. jemake rogapIDito mAMsamadirAnuM bhakSaNa kare che, vanaspatinA mULa, chAla, pAMdaDA, rasa AdithI siddha thayelA zatapAka vagere te mATe agni Adino samAraMbha kare che, karAve che, karanAranI anumodanA kare che. A pramANe bhUta-bhAvi kALamAM paNa mana, vacana, kAyAnA yoge karmanuM grahaNa kare che tathA du:khanAza ane sukha prApti mATe strI, putra, ghanuM rAcaracIluM vagere grahaNa kare che. tene meLavavA tathA rakSaNa karavAnI kriyAmAM pravartelo te pApa karmane seve che - kahyuM che ke gRhastho pahelA pratiSThA meLavavA prayAsa kare che, tyArapachI patnI meLavavA, pachI putra mATe, pachI te putranA guNAkarSa mATe ane chelle ucca padavI mATe prayAsa kare che. prakAre kriyAvizeSathI karmopArjana karIne judI judI dizAmAM saMyare che ane 54 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 anekarUpavALI yoniomAM janme che. virUpa rUpavALA sparzone vede che. AvuM samajIne kiyA vizeSanI nivRtti karavI. have kriyAvizeSa ATalI ja che te batAve che- * sUtra-12 - lokamAM ATalA sarve karyasamAraMbho jANavA yogya che. - vivecana : saMpUrNa dhamastikAya ane adhamastikAya yukta AkAza khaMDamAM ATalA ja kriyA vizeSa che je pUrve 23 bhede kahyA che, tenAthI adhika koI kriyA nathI. e pramANe jANavuM. sUtramAM je maLAvaMta' pada che teno bhAvArtha e che ke - sva mATe, para mATe, baMne mATe A loka ane paralokanA atIta, anAmata, vartamAnakALamAM karyuM, karAvyuM, anumodhu vaDe AraMbho thAya che. te badhAne pUrve grahaNa karelA che. te jyAM jyAM lAgu paDe tyAM tyAM samajI levA.. A pramANe sAmAnyathI jIvanA astitvane siddha karI, tene du:kha denArI viziSTa kiyAonuM baMdha hetupaNuM batAvI, tenA upasaMhAra dvAra vaDe viratine kahe che * sUga-13 : lokamAM jeNe A karma samAraMbhone jANyA che, te nizcayathI parijJAtakamAM vivekI muni che - tema huM kahuM chuM. - vivecana : samasta vastunA jANanArA bhagavaMta kevaLajJAna vaDe sAkSAt jANIne A pramANe kahe che - je mumukSa pUrve kahelA kriyA vizeSa athavA jJAnAvaraNIya Adi ATha karmanA upAdAna heturUpa kriyA vizeSane sArI rIte karmabaMdhanA hetupaNe jANelA che ane jagatamAM traNe kALanI avasthAne mAne che te ja mati che. te ja muni jJapariDA vaDe karmanA jANanAra ane pratyAkhyAna parijJA vaDe sarva mana, vacana, kAyAnA vyApArarUpa karmabaMdhanA hetuone lAge che. A varSe mokSanA aMgabhUta jJAna-kriyAne grahaNa kare. kahyuM che ke, "jJAna ane kriyA vaDe moDhA thAya" tethI jJAna, kriyA vinA mokSa nathI. ATalo A Atma padArthano ane karmabaMdha hetuno vicAra che te saMpUrNa uddezA vaDe samApta karyo te batAvanAra che. athavA 'ti 'zabdathI A je huM kahuM chuM, pUrve kaheluM ane have pachI kahIza te badhuM sAkSAt bhagavaMta pAsethI sAMbhaLIne kahyuM che. adhyayana-1-zastraparijJAnA uddezaka-1-jIvaastitvano muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa - X - X - X - X - X - 4 - Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/2/bhUmikA OM adhyayana-1 uddezo-2 "pRthvIkAya" rma 55 * bhUmikA : pahelo uddezo kahyo. have bIjo uddezo kahe che. te baMneno saMbaMdha A pramANe che. uddezaka-1mAM sAmAnyathI jIvanuM astitva siddha karyuM. have te jIvanA ekendriyAdi pRthvI AdinuM astitva pratipAdita karavA kahe che. athavA pUrve parijJAta karmatvane munipaNAnuM kAraNa batAvyuM. paNa je aparijJAtakarmapaNAthI muni na bane, virati na le, te jIva pRthvI Adi yonimAM bhame che. have A pRthvI vagere zuM che ? tenA vizeSa astitvane jaNAvavA A bIjo uddezaka kahe che. A bIjA uddezakanA cAra anuyogadvAromAM kahelA nAma niSpanna nikSepAmAM "pRthvI" e uddezo che. tenA nikSepA anyatra kahyA hovAthI ahIM batAvatA nathI. pRthvInA je nikSeSA Adi saMbhave che te niryuktikAra kahe che- [ni.68] pRthvI nikSepa, prarUpaNA, lakSaNa, parimANa, upabhoga, zastra, vedanA, vadha, nivRtti. jIvanA uddezakamAM jIvanI prarUpaNA kema na karI ? evI zaMkA na karavI. kemake jIva sAmAnyano AdhAra jIva vizeSa che ane te pRthvI Adi svarUpa che ane jIva sAmAnyano upabhoga Adi asaMbhava hovAthI pRthvI AdinI carcAthI jIvanI ciMtavanA karI che. temAM pRthvIno nAma Adi nikSepa kahevo. tenA sUkSma-bAdara Adi bheda kahevA. sAkAra-anAkAra upayoga lakSaNa ane kAyayoga Adi kahevA. lokanA prataranA asaMkhyeya bhAga mAtra parimANa che. zayana, Asana, caMkramaNarUpa upayoga che. sneha, Amla, kSArAdi zastra, sva zarIramAM avyakta cetanArUpa sukhaduHkhano svabhAva e vedanA jANavI. karyu, karAvyu, anumodhu vaDe jIvonuM upamardanarUpa vedanA ane mana, vacana, kAya, guptithI apramatta sAdhu je jIvone duHkha na devuM te nivRtti. zabdonA A TUMkA artha che, vizeSa to niryuktikAra anukrame kahe che- [ni.69] nAma pRthvI, sthApanA pRthvI, dravya pRthvI, bhAva pRthvI e pramANe pRthvInA cAra nikSepA che. nAma, sthApanA sugama hovAthI have dravya pRthvI nikSepa kahe che-- [ni.70] dravya pRthvI AgamathI ane no AgamathI be bhede che. AgamathI jJAtA paNa temAM upayoga na hoya. no AgamathI traNa bheda - (1) jJa zarIra - pRthvI padArthane jANanAranuM mRta zarIra, (2) bhavya zarIra - pRthvIne bhaviSyamAM jANanAra te bALaka, (3) tadbatikti tenA traNa bheda che - ekabhavika, baddhaAyuSka ane abhimukha nAmagotravALo jIva. bhAva pRthvI jIva - je pRthvI nAmAdi karmanA udayane vede che te. nikSepa dvAra pUrNa thayuM. have prarUpaNA dvAra kahe che- [ni.71] lokamAM pRthvIkAyanA be bheda che. sUkSma ane bAdara. sUkSma nAmakarmanA udayathI sUkSma ane bAdara nAmakarmanA udayathI bAdara. vyavahAramAM bora ane AmaLAnuM 56 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 paraspara apekSAe nAnA moTApaNuM che te nahIM, paNa karmonA udayathI sUkSma-bAdarapaNuM jANavuM. jema dAbaDAmAM bharela gaMdhanA avayavo pheMkatA temAMthI sugaMdha uDe paNa dekhAya nahIM tema sUkSma pRthvIkAya sarvalokavyApI che. bAdara pRthvIkAyanA mULathI be bheda che. [ni.72] saMkSepamAM bAdara pRthvIkAyanA be bheda che - zlaNa ane khara. temAM zlaNa bAdara pRthvI kALI, lIlI, lAla, pILI ane sapheda bhede pAMca prakAre che. ahIM guNanA bhedathI guNIno bheda jANavo. have kharabAdara pRthvInA 36 bheda batAve che. [ni.73 thI 76] gAthA-73mAM cauda bheda kahyA che, gAthA-74mAM ATha, gAthA75mAM daza ane gAthA-76mAM cAra bheda e rIte kula 36 bheda kahyA che. te A pramANe-- pRthvI, zarkarA, vAlukA, upala, zIlA, luNa, usa, loDhuM, tAMbu, taravuM, sIsu, rUpu, sonuM ane vajra. (tathA) haratAla, hiMgaloka, maNazIla, sAsaka, suramo, paravALo, abhrakanA patarA, abhrakanI retI e bAvIza bAdarakAyanA bhedo che. have maNinA bhedo kahe che. gomeda, rUcaka, aMka, sphaTika, lohitAkSa, maskata, masArgala, bhuja mocaka ane indranIla (tathA) caMdraprabha, dhairya, jalakAMta ane sUryakAMta ema khara bAdara pRthvInA 36 bhedo jANavA. A pramANe sUkSma ane bAdara pRthvInA bhedo kahyA. have varNAdi bheda kahe che- [ni.7] varNa, gaMdha, rasa, sparza vibhAgathI saMkhyAta yonio thAya che ane eka eka vibhAgamAM punaH aneka sahasra yonio thAya che. temAM- sapheda Adi pAMca varNa, tikta Adi pAMca rasa, surabhI-durabhI be gaMdha, mRdukarkaza Adi ATha sparza. A eka-eka varNAdimAM paNa saMkhyAta yonio che. paNa saMkhyAtanA aneka prakAro thAya che. tethI tenI bhinna bhinna saMkhyAne kahe che. eka eka varNAdinA aneka hajAra bhedo thAya che. kemake A bhedo yoni ane guNothI thAya che. te badhI maLIne sAta lAkha yoni pramANa che. prajJApanA sUtra pada-1 mAM paNa kahyuM che ke "temAM je paryAptA che, te potAnA varNa, gaMdha, rasa ane sparza bhedathI hajAro bhedo che. lAkho yonio che. paryAptAnI nizrAe aparyAptA jIvo utpanna thAya che. jyAM eka paryApta hoya tyAM asaMkhyAta aparyApta pRthvIjIvo niyamA hoya che. A pramANe khara bAdara pRthvIkAya jANavA.'' ahIM saMvRtta yonivALA pRthvIkAyika kahyA. te sacitta, acita, mizra tathA zIta, uSNa, zItoSNa bhede jANavA niryuktikAra vizeSathI kahe che-- [ni.78] varNAdi eka eka bhedamAM hajAro bhede judA judApaNuM jANavuM. jemake sAmAnyathI kALo varNa che. paNa temAM bhamaro, kolaso, koyala, kAjaLa AdimAM ochI-vattI kALAzarUpa bheda che, koI kALu, koI vadhu kALu vagere. e pramANe lIlA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 1//ra/bhUmikA vagere badhA vamAM jANavuM. te pramANe sa, gaMdha ane sparzamAM paNa jANavuM. vaNa AdinA paraspara saMyogathI dhUsara, kezarI, kabUra Adi bIjA varSonI utpatti thAya che. e pramANe vicAratA varNa AdinA pratyekamAM prakarSa, apakarSathI paraspara tulanA vaDe aneka pRthvI bhedo jANavA. have pRthvIkAyanA bIjA paNa payatika Adi bhedone kahe che- [ni.9] bAdara pRthvIkAyanA paryApta, apayartiA be bheda che. sUma pRthvIkAyanA paNa paryAptA ane pitA be bhedo che. bAdarapRvIkAyanA bhedo batAvyA te jeTalA patAnA che teTalA ja pitAnA che. A tatyatA bhedane AzrIne jANavI. jIvone AzrIne nahIM. kemake eka payaptiAne AzrIne asaMkhyAta piyatA hoya che. sUma paNa paryAptA ane apayaktiA ema be bhede jANavA. paNa temAM eka aparyAptAnI nizrAmAM asaMkhyAta payatA nizayathI jANavA. AhAra, zarIra, indriyo, zvAsocchavAsa, vacana ane mananuM nirmANa karanAra cha payati jANavI. janmAMtaracI AvIne utpanna thanAra jIva sarva prathama pudgalonuM grahaNa karavAthI "karaNa" bane che ane te karaNathI ja AhAra laIne khalAsa Adi rUpa pariNAma utpanna kare che. A karaNa vizeSane "AhAra paryAti' kahe che. A pramANe bIjI pAMca pati jANavI. - temAM ekendriya jIvone AhAra, zarIra, indriya ane ucchavAsa nAmanI cAra patio che. A cAra patione jIva aMtarmuhUrtamAM grahaNa kare che. je cAre paryAptine pUrNa kare che te jIva paryAptaka kahevAya che ane je pUrNa nathI karatA te aparyAptaka jIva che. pRthvIkAyano vigraha - "pRthvI ja jenI kAya che te." je rIte sUkSama, bAdara bhedo siddha thAya che, tathA prasiddha bhedo dRSTAMtathI kahe che [ni.80] je prakAre vRkSa, gulma, latA, vallI, valaya AdimAM judAjudApaNuM dekhAya che, e ja rIte pRthvIkAyamAM paNa vividhatA jANavI. temAM AMbo Adi vRkSa che, veMgaNa, zallakI, kapAsa Adi guccha che, navalikA, koraMTaka vagere mubha che, punnAga, azokalatA Adi latA che. turIyA, vAlora, kozAtakI vagere vallI che. ketakI, keLa vagere valaya che. pharI paNa vanaspatinA bhedanA dehAMtathI pRthvInA bhedo kahe che. [ni.81 jema vanaspatinA auSadhi vagere bheda che, tema pRthvIkAyanA paNa jANavA, temAM zAli Adi auSadhi, darbha Adi tRNa, pANi uparanA mela rU5 zevALa, lAkaDA Adi paranI lIla, kuga te panaka je paMcavarSInI hoya che, sUraNakaMda Adi kaMda, uzIra Adi mULa. A badhAM sUkSama hovAthI tenA eka, be vagere bheda thatA nathI. (dekhAtA nathI) have jenI saMkhyA thaI zake te batAve che - (je dekhAya che te kahe che.) [ni.82] eka, be, traNa cAvatuM saMkhyAta jIvo jyAM eka sAthe eka eka zarIramAM rahetA hovA chatAM dekhAtA nathI, paNa jyAM pRthvIkAyanA asaMkhya jIva ekaThAM thAya che, tyAre je carmacakSavALA prANI tene joI zake che. paNa A pRthvIkAyamAM paNa jIva che, evuM kaI rIte jANavuM ? teno uttara Ape che ke - pRthvIkAyamAM rahela zarIranI upalabdhithI te zarIramAM rahenAra AtmAnI pratIti thAya che. jema gAya, ghoDA vagerenI pratIti thAya che tema ahIM paNa jANavuM. A vAtane have jaNAve che [ni.83] asaMkhya pRthvI, kaMkara Adi bAdarazarIravALA pRthvIkAya jIva zarIranA dvArA ja pratyakSa thAya che. bAkInA smazarIravALA pRthvIkAya jIvo jagatamAM che, paNa te mAtra jinavayanathI ja grAhya thAya che, kemake te cakSa vaDe dekhAtA nathI. ahIM niyuktimAM je '4' zabda che teno artha cakSano "viSaya" karavo. prarUpaNA dvAra pUruM thayuM. have lakSaNa dvAra kahe che [ni.84] upayoga, yoga, adhyavasAya, mati ane zrutajJAna, cakSudarzana, ATha karmono udaya, legyA, saMjJA, ucchavAsa ane kaSAya pRthvIkAyamAM hoya che. temAM (1) upayoga - pRthvIkAyAdi jIvomAM tyAnadhaiinidrAnA udayathI jJAna-darzana svarUpa avyakta upayoga zakti hoya che. e ja rUpe upayoga lakSaNa che. (2) yoga - maNa kAyayoga che. audAki, dArika mizra tathA kAmaNarUpa kAyayoga che, je karmavALA jIvane vRddha mANasanI lAkaDI samAna AlaMbanarUpa che. (3) adhyavasAya - AtmAno sUma pariNAma che. te ja lakSaNa che. je mUrzita manuSyanA manamAM thanArA ciMtana svarUpa che, paraMtu tene chavAstha jIvo jANI zakatA nathI. (4) matijJAna, zrutajJAna - pRthvIkAyika jIvone sAkAra upayoga svarUpa hoya. (5) acakSudarzana - sparza indriya vaDe acakSudarzana pAmelA jANavA. (6) AThaka - AThe prakAranA karmonA udayanI ane baMdhanI bhajanA hoya. (3) lezyA - adhyavasAya svarUpa kRSNa, nIla, kapota, taijasa laizyA temane hoya. (8) saMjJA - AhArAdi daza saMjJA ane (9) sUkSma zvAsocchavAsa hoya che. - kahyuM che ke, he bhagavan! pRvIkAyika jIvo zvAsa vagere le che ? he gautama ! pRthvIkAyika jIvo aTakyA vinA satata zvAsa, niHzvAsa Adi le che, (10) kaSAya pRthvIkAyika jIvone sUkSma krodhAdi kaSAyo paNa hoya che. A pramANe pRthvIkAyika jIvomAM jIvalakSaNarUpa upayogAdi badhAM bhAva hoya che ane te jIva lakSaNa samUhayukta hovAthI manuSya mAphaka pRthvIkAya paNa sayita che. prazna - A tame asiddha vaDe ja asiddhane siddha karyuM. kemake upayoga Adi lakSaNa pRthvIkAyamAM pragaTa dekhAtA nathI. (uttara) satya che. paNa pRthvIkAyamAM A lakSaNo avyakta hoya che jemake - koI mANasa ghaNo ja naso caDe tevuM madira pAna kare, tenuM citta vyAkuLa thatAM pragaTa bhAna na rahe paNa avyakta cetanA hoya ja. tethI Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/ra/bhUmikA 6o tene ayita na gaNAya. te ja pramANe pRthvIkAyamAM paNa avyakata cetanAnI saMbhAvanA mAnavI joIe. prazna * ahIM dAru pIdhelAmAM zvAsozvAsa vagere avyakta cetanAnuM ciha che, paNa pRthvIkAyamAM to tevuM cinha dekhAtuM nathI. (samAdhAna)nA tema nathI. pRthvIkAyamAM paNa masAnI mAphaka samAna jativALA latAnA udabhedothI cetanAnuM cinha che. je prakAre avyakta cetanAvALI vanaspatimAM cetanAnA cinha jovA maLe che, te ja pramANe ahIM pRthvIkAyamAM paNa cetanAnA cinhano svIkAra karavo joIe. vanaspatimAM to viziSTa RtaomAM puSpa, phaLa utpanna thavAthI spaSTa caitanya jovAya che. e rIte avyakata upayogAdi lakSaNanA sabhAvathI pRthvI paNa sacita che. zaMkA - pattharanI pATa vagere kaThaNa padagalavALAne cetanA kyAMthI hoya ? [ni.85] jema zarIramAM rahela hADakuM kaThaNa che, paNa sacetana che te rIte kaThaNI pRthvInA zarIramAM paNa jIva che. have pariNAma dvArane jaNAve che - [ni.86] pRthvIkAya cAra prakAre che - bAdara payapti, bAdara apayad, sUkSma apayapti, sUkSmaparyApta. temAM bAdarapati saMvartita lokapraharanA asaMkhyaya bhAganA pradeza sazi pramANa che. bAkInI traNa rAzIo pratyeka che te asaMkhya lokAkAzanA pradeza pramANa che ane nirdiSTakrame te uttarottara adhika hoya che. bAdara pRthvIkAya paryAptA sauthI thoDAM che, tenA karatAM bAdara aparyAptA asaMkhyAtaguNA che, tenA karatA sUkSma piyaktiA asaMkhyAta guNA, tenAthI sUkSama payatA pRthvIkAya (a)saMkhyAtaguNA che. have bIjI rIte traNa mazinuM parimANa kahe che- [ni.8] je prakAre "prasthathI koI manuSya badhA dhAnyane mApe, e pramANe sadbhAva prajJApanA svIkArIne A lokane 'kuDad'rUpa karIne madhyama avagAhanAvALA pRthvIkAya jIvonI jo koI sthApanA kare to asaMkhyaloka pRthvIkAyathI bharAI jAya. have bIjA prakAre parimANane batAve che| [ni.88] lokAkAzanA pradezamAM eka eka pRthvIkAyano jIva sthApIe to asaMkhyAta loka bharAI jAya. have kALathI parimANa batAvatA kSetra ane kALanuM sUkSma-bAdapaNuM [ni.89] samayarUpa kALa atyaMta sUkSma che. tenAthI kSetra ghaNuM ja sUkSma che. kemake eka AMgaLa zreNI mAtra paNa kSetranA pradezone eka eka samaye khaseDIe to asaMkhyAta utsarpiNI-avasarpiNIo cAlI jAya. tethI kALathI paNa phoga sUkSamatA che. have kALathI pRthvIkAyanuM parimANa batAve che [ni.90] pRthvI jIvone pRthvIkAyamAM pratisamaye praveza ane nirgamana thayA kare che. eka samayamAM keTalAno praveza ane vikramaNa thAya che ? A pramANe kALathI AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 che ane nAza pAme che. asaMkhyaya lokAkAza pradeza pramANo pRthvIpaNe pariNAma pAmelA che ane kAyasthiti paNa che. marI marIne asaMkhyAta lokAkAza pradeza parimANa kALa tyAM utpanna thAya che. A pramANe kSetra ane kALacI parimANa kahIne teno paraspara avagAha kahe che [ni.1] bAdarapRthvIkAya paryAptio jIva je AkAzakhaMDamAM rahyo che, te ja AkAzakhaMDamAM bIjA bAdarapRthvIkAyanuM zarIra para rahela che. bAkInA piyaktiA jIvo paryAptAne AzrIne aMtararahita prakriyA vaDe utpanna thAya che. te paryAptAnA avagADha AkAza pradezamAM sAthe rahe che ane je sUkSma jIvo che, te to badhA lokamAM rahelA che. have upabhoga dvAra kahe che [ni.2,93] pRthvIkAyano upabhoga manuSya A pramANe kare che - cAlavuM, ubhA rahevuM, nIce besavuM, suvuM, putaLA banAvavA, uccAra, pezAba, upakaraNa mUkavA, lIMpavuM, ojAra-dAgInA levA-vecavA, khetI karavI, vAsaNa banAvavA vagere, jo ema che to zuM karavuM ? | [ni.94] A cAlavA vagere kAraNothI pRthvIjIvonI hiMsA kare che. zA mATe ? te kahe che - je jIvo potAnA sukhane icche che ane bIjAnuM du:kha bhUle che, keTalAka divasa ramaNIya bhoganI AzAthI indriyonA vikArathI vimUDha citavALA loko pRthvI jIvone duHkha Ape che ane pRthvIkAya Azrita jIvonI azAtA svarUpa du:khonI udIraNA kare che. A rIte bhUminA dAnathI zubhaphaLanI prApti lokamAM mAnya haze, paNa lokottara dharmacI to te virAdhanA ja che. have za dvAra kahe che - jenA vaDe kiyA thAya che te zastra. te be bhede che. dravyazA ane bhAvazA. dravya zastranA be bheda * samAsa ane vibhAga. temAM 'samAsa'ne kahe che- (ni.5] haLa, koSa, jhera, kodALo, Alitraka, mRgazRMga, lAkaDuM, agni, viTA, mUsa. A badhA saMkSepathI dravyazastra che. have vibhAgathI dravyazA kahe che. [ni.96] vibhAga dravyazastranA mukhya traNa bheda che svakAya, parakAya, ubhayakAya. 1. svakAya zastra- kaMIka aMze pRthvInuM zastra pRthvI ja bane, 2. pakAyazastra- pANI vagerethI pRthvIkAya haNAya. 3. ubhayakAyazastra - pANIthI bhIMjAyela pRthvI bIjI pRthvIne haNe. A badhA dravyazastra che. duwyukta mana, vacana, kAyA rUpa asaMyama e bhAvaza che. have vedanA dvArane jaNAve che [ni.9] jema paga vagere aMga-upAMganA chedana bhedanathI mANasane duHkha thAya che, tema pRthvIkAyane paNa te rIte vedanA jANavI. jo ke pRthvIkAyane paga, mAthuM, garadana vagere aMgo nathI. paNa temane zarIranA chedanarUpa vedanA to che ja. te batAve che (ni.98] pRthvIkAyano AraMbha karanArA keTalAMka puruSo te jIvonI vedanA kahevAya che. eka samaye asaMkhyAta lokAkAza pradezanA parimANavALA jIvo utpanna thAya Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 1//ra/bhUmikA udIre che ane keTalAMkanA to prANa paNa jAya che. bhagavatI sUtramAM tenuM daSTAMta che koI cAturaMta cakvartInI sugaMdhIcUrNa pIsanArI balavatI yauvanA strI AmaLA pramANa sacita pRthvInA goLAne gaMdhapaka upara patthara vaDe ekavIsa vakhata pIse, to paNa keTalAMka pRthvI jIvone phakata saMghana thAya, keTalAka paritApa pAme ane keTalAka mare jyAre keTalAMka jIvone zilApaTTakano sparza paNa thato nathI. - have vadhadvAra kahe che [ni.9] A jagamAM keTalAka kumatavALA sAdhuveza laIne kahe che ke - ame sAdhu chIe. paNa teo niravadha anuSThAnamAM pravartatA nathI. teo sAdhunA guNomAM kaI rIte vartatA nathI te jaNAve che - teo haMmezA hAtha, paga, maLadvAra Adine dhovAnI kriyA dvArA pRthvI jIvone du:kha denArA dekhAya che. AvI zuddhi ane durgadha dUra karavAnuM bIjI rIte paNa zakya che. A rIte sAdhuguNathI rahitane bolavA mAgathI paNa cakita vinA sAdhupaNuM maLatuM nathI. A rIte gAyAnA pUrvArdhamAM pratijJA kahI, have uttarArdhamAM hetu ane sAdharma dRSTAMtane kahe che - potAne sAdhu mAnanAra kutIrthiko sAdhuguNamAM pravartatA nathI, paNa pRthvIkAyanI hiMsAmAM pravarte che ane jeo pRthvInI hiMsAmAM gRhasthanI jema pravarte che, teo sAdhanA guNomAM pravartatA nathI. have deTAMta garbhita nigamana kahe che- [ni.100] ame sAdhu chIe ema bolIne pRthvIkAyanI hiMsA karanArA sAdhuo gRhastha jevA ja che. samuccaya artha kahe che - "pRthvI sacita" evuM jJAna na hovAthI tenA samAraMbhamAM vartatA teo doSita hovA chatAM potAne nirdoSa mAne ane potAnA doSane jotA nathI. malIna hRdayavALA teo potAnI dhRSTatAthI sAdhujananA niravadha anuSThAnarUpa viratinI niMdA kare che. AvI sAdhu niMdAthI anaMta saMsAramAM paribhramaNa karanArA thAya che. - ukta baMne gAthA sUtranA arthane anusaranArI che, chatAM vaghadvAranA avasare nitikAre kahI che. tenI vyAkhyA svayaM karI te yukta ja che. kemake have pachInA sUra-15mAM A vAtano nirdeza che ja. A 'vadha' karavo - karAvavo - anumodavo e traNa prakAra have kahe che [ni.101 keTalAka pRthvIkAyano vadha svayaM kare che, keTalAka bIjA pAse karAve che ane keTalAka vadha karanArane anumode che. tenA Azrita jIvono paNa vadha thAya che. te kahe che - [ni.102] je pRthvIkAyane haNe che, te tenA Azraye rahelA akAya, beindriya Adi ghaNAM jIvone haNe che. jemake uduMbara tathA vaDanA phaLane je khAya te kuLamAM rahelA bIjA jIvone paNa khAya che. sakAraNa ke akAraNa, saMkatApUrvaka ke saMkalArahita pRthvIjIvone je haNe che te dekhAtA evA deDakA Adine ane na dekhAtA evA 'panaka' Adi jIvone paNa haNe che. A ja vAta vadhAre spaSTa kare che- [ni.103] pRthvIkAyano samAraMbha karatA tene AzrIne rahelA sUkSma, bAdaraparyApta ane aparyApta evA aneka jIvone te haNe che. ahIM kharekhara sUmono vadha thato nathI, paNa pariNAmanI azuddhithI tenI nivRttinA abhAve doSa lAge. have viratidvA [ni.104] ukta prakAre pRthvInA jIvone tathA tenA vadha, baMdhane jANIne pRthvI jIvonA samAraMbhathI aTake che - te have pachInA mAthAmAM kahevAtA aNagAra thAya che * teo mana, vacana, kAyA vaDe pRthvInA jIvone kadI haNe nahIM, haNAve nahIM, anumode nahIM, samagra jIvanamAM AvuM vrata pALanAra sAdhu kahevAya. have sAdhunA bIjA lakSaNo kahe che - [ni.105 mana, vacana, kAyA e traNa guptithI gupta, iryA Adi pAMce samitithI samita, samyaka rIte uThavuM, suvuM, cAlavuM Adi kriyAmAM sarvatra prayatna karanArA, jeo samyak darzana Adi anuSThAnathI yukta che ityAdi guNavALA sAdhu hoya che. paNa pUrve kahelA pRthvIkAya-virAdhaka zAkyAdi matanA sAdhu ahIM na levA. nAmaniSajJa nikSepa puro thayo. have sUtra anugamamAM akhalitAdi guNayukta sUtra uccArAya che. A sUtra A pramANe che * sUjha-14 - viSayakaSAyathI "pIDita, jJAnAdi bhAvothI 'hInamuzkelIthI "bodha' prApta karanAra ajJAnI jIva A lokamAM ghaNAM ja vyathita che. kAma, bhogAdi mATe Atura thayelA teo sthAne sthAne praNavIkAyika jIvone paritApa-kaSTa Ape che. * vivecana : pUrvano saMbaMdha kahe che. sUra-13mAM parijJAtakarmA muni hoya che, tema kahyuM. je aparijJAtakama hoya che, te bhAva-pIDita hoya che. A vAta sUtra-1 sAthe saMbaMdhita che. sudharmAsvAmI kahe che - he jaMbU ! meM sAMbhaLyuM. zuM sAMbhaLyuM ? pUrva uddezAmAM kahyuM che ane A paNa sAMbhaLyuM che ke, "Ad" ityAdi. te jIvone kaI rIte saMjJA nathI hotI te batAve che. kemake te jIvo pIDAyelA che. A 'AI' nA nAmAdi cAra nipA che. nAma, sthApanA sugama che. dravyAdnA jJazarIra, bhavya zarIra, tavyatikti traNa bhedo che. temAM gADA Adi cakonA uddhImULamAM je loDhAno pATo caDAve che, te dravya Ad. bhAva-Arta be prakAre che. AgamathI, no AgamacI. temAM AgamathI AdpadanI ani jANanAro ane upayogavaMta. noAgamathI dayikabhAvamAM vaniAro, rAgadveSayukta aMtara AtmA vALo, priyanA viyogAdi du:khamAM DUbelo bhAvArtA kahevAya. athavA viSavipAka tuca zabdAdi viSayamAM AkAMkSA hovAthI hita-ahitanA vicAramAM zUnya manavALo hovAthI bhAvAI che. te karmono saMcaya kare che. kahyuM che ke he bhagavan ! zrobendriyavazavartI jIva zuM bAMdhe ? zuM ekaThuM kare ? zuM upacaya kare ? he gautamaATha karmanI prakRtio zithila baMdhavALI hoya tene gADha baMdhavALI Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/2/14 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 jANavuM athavA loka thatu jIvasamUhano saMbaMdha pratyeka sAthe joDavo te A rIte koI jIva viSaya kaSAyathI pIDita che, koI jIva vRddhatvathI pIDita che, koI jIva du:khe karIne bodha pAme che, koI jIva viziSTa jJAnathI hita che. A badhAmAM du:khI jIvo potAnI icchAo pUrNa karavA tathA sukha meLavavA A pRthvIkAyanA jIvone aneka prakAranA upAyo vaDe paritApa upajAve che - pIDA kare che. "pRthvI jIva svarUpa che, te mAnI zakAya, paNa te asaMkhyajIvonA piMDa svarUpa che e mAnavuM zakya nathI. A zaMkAno uttara sUtrakAra svayaM Ape che * sUjha-15 : - pRvIkAyika jIvo pRthaka pRthak zarIramAM rahe che Athati te pratyeka zarIrI che. - tethI ja saMyamI jo pRthavIkAya jIvonI hiMsA karavAmAM lajaja anubhave che. (arthAta prANIone pIDA ApyA vinA jIvana nirvAha kare che, tene he ziSya tuM che. kare che. te anAdikALathI bhamato ane anaMtakALanA lAMbA pagavALA catuti saMsAravanamAM bhramaNa karaze. A pramANe sparzana Adi cAre indriyomAM paNa samajavuM. A ja pramANe krodha, mAna, mAyA, lobha, darzana mohanIya, cAritra mohanIya AdithI bhAva-Ad saMsArI jIvo paNa cAra gatimAM bhramaNa karaze. kahyuM che ke "rANa, dveSa, kapAya, pAMca indriyo, be prakAranA mohanIyathI saMsArI jIva Arta che." athavA jJAnAvaraNIya Adi zubhAzubha je ATha prakAranA karmathI pIDAyela koNa che ? te kahe che . avaloke te loka". eka be traNa cAra pAMca indriyavALo jIva samUha te loka jANavo. A loka zabdanA nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa, bhava, bhAva ane paryAya e ATha nikSepA kahIne apazasta bhAva-udayavALA jIvono adhikAra ahIM jANavo. jeTalA paNa jIva pIDita che, te sarve kSINa ane asAra che. kemake A badhAM jIva pathamika Adi prazasta bhAvarahita che athavA mokSanA sAdhanarUpa ratnatrayI rahita che. 'paridhuna' arthAt kSINatAnA be prakAra che. dravya paridhuna, bhAva paridhuna, temAM dravya paridhunanA be bheda - (1) sacitta dravyaparidhuna - jIrNazarIrI vRddha ke jIrNa vRA. (2) acita paridhuna - jIrNa vastrAdi. bhAvaparidhuna te audayikabhAvanA udayathI prazasta jJAnAdi bhAvathI hIna. A hInatA anaMta guNonI parihANIthI thAya che. pAMca, cAra, traNa, be, eka indriyavALA jIvo kramacI jJAnahIna che. temAM sauthI ochA jJAnavALA sUkSamanigodanA pitA jIvo je prathama samaye utpanna thayelA hoya te jANavA. kahyuM che ke, "sauthI ochA jJAnavALA jIvano upayoga bhagavaMta mahAvIre sUma piyatA nigoda jIvano kahyo che, tema jANavuM." tyArapachI kramazaH adhika adhika jJAnanI vRddhi, labdhi nimittaka karaNa svarUpa zarIra, indriyo, vANI ane manoyogavALA jIvone hoya che have prazastajJAnadhuna jIva viSaya-kaSAyothI pIDita thaIne kevo thAya te batAve che - metArya muninI mAphaka te jIva ghaNI muzkelIe dharmAcaraNano svIkAra kare che, kemake te "du:saMbodha" hoya che athavA brahmadadyakInI mAphaka tene bodha Apavo muzkela hoya che kemake AvA jIvo viziSTa jJAna-bodhathI hIna hoya che. AvA jIvo zuM kare che ? te jaNAve che - A pRthvIkAya jIvane atizaya vyathA Ape che. tenA prayojana mATe khodavA vagerethI kaSTa pahoMcADe che, te mATe vividha zastro vaDe jIvone bhaya pamADI khetI, khANakhodavI, ghara banAvavuM Adi kAryo mATe te jIvone pIDA kare che. he ziSya ! juo, A jagatamAM viSaya ane kaSAyothI vyAkuLa jIva pRthvIkAyane aneka prakAre duHkha Ape che. ahIM vratikAre 'vyathita' zabdanA be artha lIdhA-pIDA karavI, bhaya pamADavo. 'Atura' zabdathI ema sUcave che ke - viSaya, kaSAyathI pIDAyelA jIvo pRthvIkAya jIvone vAraMvAra pIDe che. bahuvacana nirdezathI AraMbha karanArA ghaNA che tema - keTalAka bhikSuo kahe che "ame sAdhu chIe." AvuM kahenArA aneka prakAranA zothI praNavIkAya saMbaMdhI hiMsA kare che. temaja pRdI Azrita anya aneka jIvonI hiMsA kare che. - vivecana : jIvo judA judA bhAve aMgulanA asaMkhyaya bhAga svadehanI avagAhanA vaDe pRthvIkAyane AzrIne rahyA che. zAstrakAra kahe che ke pRthvI eka ja devatArUpa nathI, paNa pRthvIkAya eka zarIramAM eka jIva hovAthI te "pratyeka' kahevAya che. aneka jIvonA zarIra ekaThA thaIne ja te dekhAya che. sacetana evI A pRthvI aneka pRthvI jIvono piMDa che. A pramANe jANIne tenA AraMbhathI nivRtta thanArane batAvavA kahe che lajA be prakAre che : laukika ane lokotara. vahune sasarAnI lan, subhaTane saMgrAmanI lajjA e laukika lajA che. lokotara lajjA e satara prakArano saMyama che. kahyuM che ke lA, dayA, saMyama, brahmacarya Adi ekArthaka zabdo che. lajjA eTale saMyama anuSThAna rata athavA pRthvIkAyanA samAraMbharUpa asaMyama anuSThAnathI lajjA pAmatA. (evA) pratyakSajJAnI ane parokSajJAnI. temane lajjA pAmatA tuM jo - Ama kahIne ziSyane kuzala anuSThAna pravRtti viSaya batAvyo che. kutIrthio bole che juduM ane kare che judu - batAvAtA kahe che kutIrthaMko kahe che - ame gRharahita hovAthI 'aNagAra' eTale sAdhu chIe. AvA zAkyamata AdinA sAdhuo jANavA. te kahe che - ame ja jIvarakSAmAM tatpara chIe. ame kapAyarUpa aMdhakArane dUra karyo che. ityAdi pratijJA mAtra bole che. paNa vyartha ja bole che. jema koI cosaTha prakAranI mATIthI snAna karanAra vivAdI kahe ke ame atyaMta pavitra chIe. paNa teo gAyanA mRta kalevarane apavitra kahI tyAga Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/2/15 65 karyA pachI nokara dvArA te pazunA cAmaDA, hADakA, mAMsa, snAyu Adino potAnA upayoga mATe saMgraha karAve che. A pramANe pavitratAnuM abhimAna karavA chatAM zuM tyAgyuM ? A pramANe zAkya Adi matavALA sAdhuo aNagAravAdanuM vahana kare che, paNa anagAranA guNomAM lezamAtra vartatA nathI. gRhasthacaryAno jarApaNa tyAga karatA nathI. paNa vibhinna prakAranA haLa, kodALI, koza, trikama Adi zastrothI pRthvIkAya jIvono vadha kare che. A pramANe vividha zastro dvArA pRthvIkAyanA AraMbha-samAraMbha svarUpa vadha karanArA loko pRthvIkAyanA Azrita jala, vanaspati Adi jIvonI paNa hiMsA kare che. A pramANe pRthvIkAya jIvonA zatru evA zAkya AdionuM asAdhupaNuM batAvIne have viSayasukhonI abhilASAthI mana, vacana, kAyAthI karaNa, karAvaNa, anumodana svarUpa hiMsAnuM svarUpa kahe che * sUtra-16 : pRthvIkAyanA AraMbha viSayamAM bhagavaMte paritA batAvI che ke jIvitano vaMdana-mAnana ane pUjanane mATe, janma-maraNathI chUTavA mATe, duHkhono nAza karavAne mATe teo svayaM ja pRthvIzastrono samAraMbha kare che, bIjA pAro pRthvIzastrano samAraMbha karAve che, pRthvIzastrano AraMbha karanAranI anumodanA kare che. - * vivecana : pRthvIkAyanA samAraMbha-hiMsAnA viSayamAM zrI vardhamAnasvAmI A parijJA kahe che. have pachI kahevAtA kAraNo vaDe sukhanA icchuko karavA, karAvavA, anumodavA vaDe pRthvIkAyano samAraMbha kare che, te kAraNo A pramANe che - nAzavaMta evA A jIvananA vaMdana, sanmAna ane pUjanane mATe, janma-maraNathI chuTavAne mATe tathA duHkhone dUra karavA mATe pote sukhano abhilASI ane duHkhano dveSI banI pote potAnA vaDe ja pRthvIzastrano samAraMbha kare che. bIjA pAse pRthvIzastrano samAraMbha karAve che, pRthvIzastrano samAraMbha karanAra anyane anumode che. vartamAnakALa mAphaka bhUtakALa ane bhaviSyakALamAM paNa mana, vacana, kAyAnI kriyA vaDe yojavuM. AvI hiMsaka jenI mati che, tenuM zuM thAya che, te batAve che- * sUtra-17 na pRthvIkAyano samAraMbha - hiMsA te hiMsaka jIvone ahitane mATe thAya che, abodhine mATe thAya che. je sAdhu A vAtane sArI rIte samaje che, te saMyama sAdhanAmAM tatpara thaI jAya che. bhagavaMta ane zramaNanA mukhethI dharmazravaNa karIne keTalAka manuSyo evuM jANe che ke - A pRthvIkAyanI hiMsA graMthi che, A moha che, A mRtyu che ane A ja naraka che. chatAM paNa jIva potAnA kAryomAM Asakta thaIne aneka prakAranA zastro dvArA pRthvIkarma samAraMbhathI pRthvIkAyanA 1/5 66 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 jIvonI temaja pRthvIne Azrita anya aneka prakAranA jIvonI hiMsA kare che. have je huM kahuM chuM te sAMbhaLo - jema koIka janmathI aMdha Adi manuSyane koI bheTe, koI chede, pagane koI bheTe, koI cheke, ghUMTaNane koI bheTe, koI chete, jAMghane koI bheTe, koI chede, jAnune koI bheThe, koI chede, sAthaLane koI bheTe, koI che?, kamarane koI bheTe, koI cheke, nAbhine koI bheTe, koI chede, uMdarane koI bheTe, koI chede, paDakhAne koI bheTe, koI chede; A ja pramANe pITha, chAtI, hRdaya, stana, khabhA, bhujA, hAtha, AMgaLI, nakha, gardana, dADhI, hoTha, dAMta, jIbha, tALavuM, gAla, gaMDasthaLa, kAna, nAka, AMkha, bhRkuTI, lalATa ane mastakane koI manuSya bheTe, koI che, koI mUrchita kare yAvat pANano nAza karI de. tyAre tene jevI vedanA thAya che-- - tevI ja rIte pRthvIkAyanA jIva paNa avyaktarUpathI vedanAno anubhava kare che paNa tene pragaTa karI zakatA nathI. A prakAre pRthvIzastrano samAraMbha karanAra ajJAnI jIve A AraMbha sArIrIte jANela, samajela nathI. (teno pariAtA hoya che.) * vivecana : pRthvIkAyanA samAraMbha rUpa hiMsA karavA, karAvavA, anumodavAthI tene bhaviSyakALamAM ahiMtane mATe thaze temaja abodhi mATe thaze (bodhilAbha thaze nahIM). kemake prANigaNanA upamardanamAM pravartelAne thoDo paNa hitadAyI lAbha na thAya. je koI tIrthaMkara bhagavaMto pAse ke temanA ziSya sAdhuo pAse pRthvIkAyanA samAraMbhane pAparUpa jANIne A pramANe samaje che - mAne che ke, "A pRthvIkAya sacetana-sajIva che." te paramArthane jANanAro sAdhu pRthvIkAyano vadha ahitakArI che te sArI rIte jANe. jANIne samyag darzana Adi grahaNa karIne vicare. (mAtAnIya zabdano artha vRttikAra samyag darzanAdi kare che jyAre yUrNikAra teno artha "saMyama ane vinaya kare che. juo bApA, pUja-pR. 22:) - kevA prayatnathI te mAne ? te batAve che - sAkSAt bhagavaMta ke sAdhu pAsethI sAMbhaLIne - avadhArIne mAne che. manuSyajanmamAM tattvano pratibodha pAmelA sAdhuoe A jANyuM che ke, A pRthvIkAyano zastra samAraMbha nizce ATha prakAranA karmanA baMdha svarUpa che. ahIM kAryamAM kAraNano upacAra karyo che te A rIte - jema gaMdu pANI pagane rogI banAvatuM hovAthI paga roga tarIke jANItuM che, e nyAya mujaba pRthvIkAyano samAraMbha mohano hetu hovAthI mohanIya karmanA baMdharUpa che A mohanIya karma darzana, cAritra bhedathI aTThAvIza prakAranI karma prakRti rUpa che. sUtramAM gaMye zabda che. graMthano artha vRttikAre ATha prakArano karmabaMdha karyo che. mUrtikAre paNa A artha karyo che. bRhatkalpanA uddezaka-1nI bhASya gAthA-10 thI 14mAM graMthanA dravya ane bhAvathI kula 24 bhedo kahe che, 'pa' e jaina pAribhASika zabda che.) Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/2/3 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 * sUtra-18 : A ja pramANe pRthvIkAyano samAraMbha maraNanA heturUpa che je AyuSyakarmanA kSayasvarUpa che. te sImaMtaka Adi narakabhUmimAM utpanna thavAnuM kAraNa hovAthI narakarUpa che, narakanuM kAraNa kahyuM hovAthI te asAtA vedanIya karmano paNa nirdeza kare che. zaMkA - eka jIvano vadha karavAthI ATha karmono baMdha kaI rIte thAya ? samAdhAna, marAtA jIvanA jJAnanA avarodhathI jJAnavaraNIya karma baMdhAya, A rIte AThe karmomAM A vAta samajI levI. tethI ATha karmo baMdhAya. A sivAya te (jaina) sAdhuo e paNa jANe che ke, AhAra, AbhuSaNa tathA upakaraNa mATe; vaMdana, sanmAna tathA pUjanane mATe; duHkhanA vinAzane mATe prANigaNa ghelo banelo che. A pramANe ati pApanA samuhanA vipAkarUpa phaLa evA pRthvIkAyanA samAraMbhamAM ajJAnane vaza thaI mUrNita thayelo AvA kAryo kare che - jemake - pRthvIkAya jIvone virUpa zo vaDe samAraMbha karato pRthvI jIvone haNe che. pRthvI zastra vaDe pRthvInuM nikaMdana kADhe che athavA haLa, kodALA vagerethI aneka prakAre samAraMbha kare che. pRthvIne haNatA tene AzrIne rahelA beindriyAdi jIvone haNe che. (ahIM vAdI zaMkA kare che) A to hada thaI gaI je jIva na jue, na sAMbhaLe, na suMdhe, na cAle te kaI rIte vedanA anubhave ? samAdhAna :- vAdIne deTAMtathI samajAve che - jema koI janmathI aMdha, bahero, muMgo, kuSThI, paMgu, hAtha-paga vagere avayavathI zithIla (vipAka sUtramAM kahela) mRgAputranI jema pUrvakRta azubha karma udayamAM AvatA hita-ahita, prApti-tyAgathI vimukha sarva prakAre du:khI jotAM ApaNane tenA upara ati karUNA Ave, te ja pramANe aMdha Adi kSatiguNa yukta du:khIne koI bhAlAnI aNI vaDe bhede ke chede tyAre te ghaNI pIDA bhogave che. te joto nathI, sAMbhaLato nathI, muMgo hovAthI roI zakato paNa nathI to zuM tene vedanA thatI nathI tema mAnIzuM ? athavA tenAmAM jIvano abhAva mAnIzuM ? A ja pramANe pRthvI jIvo avyakta cetanAvALA janmAMdha, baherA, muMgA, paMgu vagere guNavALA puruSa mAphaka jANavA. - athavA jema paMcendriya jIvo je spaSTa cetanAvALA che, temanA koIpaNa paNane bhede-chede, e pramANe ghUMTaNa, jaMghA Adi (satrArthamAM batAvyA mujaba) mastaka vagere avayavane chedana, bhedana Adi thatAM vedanA utpanna thatI dekhAya che, te ja pramANe atizaya moha ane ajJAnayukta tyAnardhinidrAnA udayathI avyakta cetanAvALA prANIone avyakta vedanA thAya che ema jANavuM. ahIM bIjuM daSTAMta kahe che - jema koI manuSya bIjAne bebhAna karyA pachI tene mATe ane jIvarahita kare to tenI vedanA pragaTa dekhAtI nathI paNa tene apragaTa vedanA che ja, evuM ApaNe jANIe chIe, e pramANe pRthvIkAya jIvone paNa vedanApIDA thAya che tema jANavuM. pRthvIkAyamAM jIvava siddha karIne tathA vividha zastrothI tene thatI vedanA batAvIne te pRthvIkAyanA vadhathI thatA karmabaMdhane sUtrakArazrI jaNAve che- je pRthvIkAya jIvo para zAno samAraMbha karatA nathI, te (ja) A AraMbhono parijJAtA che. A (pRthavIkAyano samAraMbha) jANIne buddhimAna manuSya (sAdhu) svayaM pRthavIkAya zatrano samAraMbha re nahIM, bIjI dvArA pRvIkAyazastrano samAraMbha karAve nahIM ane pRthvIkAya zarUAno samAraMbha karanAranI anumodanA kare nahIM. jeNe A pRedIkarma samAraMbha jANI lIdho che, te ja "parijJAtakama' muni che, ema huM kahuM chuM. * vivecana : ahIM pRthvIkAyamAM be zo che - (1) dravyazastra, (2) bhAvazA. temAM dravyazastranA traNa bheda che - AvakAya, pakAya, ubhayakAya. bhAvazA te mana, vacana, kAyAnA kharAba prayoga ke pravRttirUpa saMyama che. A baMne prakAranA zastrothI khodavuM, khetI kasvI vagere samAraMbhanA kAmo baMdha hetupaNe na jANanAra 'aparijJAtA' che ane jemaNe jANyA che, te parijJAtA' che. A vAtane jaNAvavA mATe kahe che ke ahIM pRthvIkAyamAM baMne prakAranuM zastra na calAvanAra pUrvokta samAraMbhane pApampa jANIne, teno je tyAga kare te sAdhune 'parijJAta' jANavA. A vacanathI virati adhikAra kahyo. te viratine spaSTa karavA sUtrakAre kahyuM che ke, pRthvIkAyanA samAraMbhamAM karmabaMdhane jANIne medhAvI (muni) dravya-bhAva bheTavALA A pRthvIzA thakI samAraMbha pote kare nahIM, bIjA pAse karAve nahIM, karanArane anumode nahIM. A pramANe mana, vacana, kAyA vaDe bhUtakALa, (vartamAnakALa) ane bhaviSyakALa traNenA paccakkhANa kare. A pramANe (pRthvIkAyanA jIvonA vadhavI) nivRtta thanAra ja muni che. ema jANavuM. paNa (nivRta na thanAra evA) bIjA koI muni nathI. e pramANe viSayano upasaMhAra karatA kahe che . jeoe pRthvI jIvanI vedanAnuM svarUpa jANyuM che tathA pRthvI khodavI, khetI karavI Adi pRthvI viSaya samAraMbhathI karmabaMdha jAmyo che. te rIte jJa parijJA vaDe jANIne pratyAkhyAna parijJA vaDe tene tyAge te ja muni che. Ama baMne parijJA vaDe jANe ane tyAge te sAvadha anuSThAna ke karmabaMdhane jANavAthI 'parijJAtakama' che, zAkyAdimuni parijJAtA nathI. 'tivama' padano artha pUrvavat jANavo. adhyayana-1 zAparijJAno uddezaka-2 pRthvIkAyano muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa - X - X - X - X - X - X - Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 1/1/3/bhUmikA ka adhyayana-1 uddezo-1 "apakAya" 6 * bhUmikA : pRthavIkAyano uddezaka pUro thayo. have "AkAya"no uddezaka kahe che. teno saMbaMdha A pramANe che. gata uddezAmAM pRthvIkAyanA jIva siddha karyA. tenA vadhumAM karmabaMgha batAvyo. tethI pRthvIkAyavaghaNI vita thavA kahyuM. te ja rIte have kamathI Avela akAyanuM jIvava, tenA vadhamAM karmabaMdha, tenI virati batAve che. A baMneno saMbaMdha che. bIna uddezAnA cAra anuyogadvAra kahevA. temAM nAmaniSajJa nipAmAM akAyano uddezo che. pRthvIkAyamAM jIvanuM svarUpa batAvavA nikSepAdi nava dvAro kahelA, te ahIM samAnapaNe hovAthI, je vizeSa che te ja vAtane niyuktikAra kahe che. [ni.106] pRthvIkAyamAM kahelA nava dvArA ja kAyamAM che. vizeSa e ke vighAna, parimANa, upabhoga, zastra ane lakSaNamAM thoDo bheda che. e sivAya koI taphAvata nathI. have vidhAna eTale prarUpaNA. te saMbaMdhI judApaNuM batAve che. [ni.10] akAyanA jIvo lokamAM sUkSama ane bAdara be bhede che. temAM sUma savalokamAM che, paNa bAdaranA pAMca bheda che, tenI prarUpaNA kare che [ni.108] zuddha jaLa, osa, hima, mahikA ane haratanuM pAMca bheda A pramANe che (1) zuddha jaLa * taLAva, nadI, samudra, kuMDa, khAbocIyA AdinuM jaLa. (2) osa - rAtrinA je ThAra ke jhAkaLa paDe che. (3) hIma - ziyALAmAM zItapudgalanA saMparkathI jaLa je kaThinatA prApta kare te. (4) mahIkA * garbhamAsa AdimAM sAMja-savAra je dhummasa thAya che. (5) haratanu - varSa ane sarakALamAM lIlI vanaspati upara pANInA biMdu paDe che, te jamInanI snigdhatAthI utpanna thAya che, tene haratanu kahe che. zaMkA * pannavaNAgamAM bAdara akAyanA ghaNAM bhedo kahyA che. jemake karA, zItaLa, uNajaLa, kSAra, ba, ka, amla, lavaNa, varUNa, kAloda, ukara, kSIra, dhRta, ikSu Adi rasa. to A badhA bhedano saMgraha kaI rIte karyo che ? samAdhAna karA kaThaNa hovAthI himamAM teno samAveza thAya che. bAkInAmAM sparza, sa, sthAna, varNa mAgavI bhijJapaNuM che, paNa te zuddhodaka rUpa ja che. zaMkA* jo emaja che, to pannavaNA sukhamAM bIjA bhedono pATha kema Apyo ? samAdhAna * strI, bALa, maMdabuddhinAne sahelAIthI samajAya te mATe bheda pADela che. zaMkA * ahIM AcArAMgamAM te hetuthI kema pATha na ApyA ? samAdhAna * prajJApanA e upAMga Na che. tyAM zrI AdinA anugraha mATe badhA bhedonuM kathanayukata che. niyukti sUtranA artha sAthe joDAyelI che, mATe temAM doSa nathI. ukta bAdara apakAya sopathI be bhede che. paryAptA ane piyaktiA. temAM apAtA te vaNadine na pAmelA ane paryAptA te varNa, gaMdha, rasa, sparzanA Adezo vaDe lAkho bheTavALA che. A badhAnI saMvRta yoni jANavI. te yoni sayita, ayita, mizra tathA zIta, uSNa, mizra ema traNa-traNa bhede che. akAyanI e rIte sAta lAkha yotio thAya che. ema prarUpaNA dvAra kahyuM, dhe parimANa dvAra kahe che [ni.106] paryApta bAdara akAya saMvartita lokAkAzanA prataranA asaMkhyaya bhAga pradezanA rAzi pramANa che. bAkInA traNa pRthaka asaMkhyAta lokAkAza pradeza sazi pramANa jANavA paNa temAM vizeSa e ke bAdara pRthvIkAya patAvI bAdara apakAya payaktiA asaMkhyAtaguNA che ane bAdara pRthvIkAya apayaktiAthI bAdara akAya aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. sUma pRthvIkAya aparyAptAthI sUkSma cakAya aparyAptA vizeSAdhika che. sUkSma pRthvIkAya patAvI sUma kAya payaktiA vizeSAdhika che. A rIte parimANadvAra kahyuM. have lakSANa dvAra kahe che. [ni.110] zaMkA - aSkAya jIva nathI, kemake tenuM lakSaNa jaNAtuM nathI. muba Adi mAphaka pANI ajIva che. samAdhAna - jema hAthaNInA peTamAM garbha rahe tyAre te dravarUpa che, chatAM cetana che, tema akAya jIva che. athavA pakSInA suratanA utpanna thayelA iMDAmAM kaThaNa bhAga, cAMca vagere baMdhAyA na hoya tyAM sudhI ghaNuM pANI hoya chatAM te sacita che, tema amukAya paNa cetanayukata che. "hAthaNIno garbha ane iMDAnu pANI" baMne jaldI samajAya tevA daTAMto che. have AkAyanI sacetanatAnuM anumAna kare che - zAyI na haNAyu hoya tyAM sudhI dravapaNuM hovAthI hAthaNInA garbhakalavanI mAphaka ota che, ahIM sacetana vizeSaNa levAthI prasavaNa vagereno niSedha jANavo. have bIjuM anumAna prayogathI jaNAve che- iMDAmAM rahelA kalalanI mAphaka pANInuM dravapaNuM nAza nathI thatuM tethI te pANI sacetana che. tathA pANI apUkAya jIvonuM zarIra che, kemake te chedI zakAya che, bhedI zakAya che, pheMkI zakAya che, pI zakAya che, bhogavAya che, suMghAya che, svAda levAya che, spazayi che, jovAya che ane dravyapaNe che, A baghAM zarIranA dharmo pANImAM che, mATe te cetana che, AkAzane varjhane bhUtonA je dharma te pa AkAra vagere paNa levA. zaMkA * rUpapaNuM, AkApaNuM Adi dharmo paramANuomAM paNa che, tethI tamAro hetu anekAMta doSavALo che. samAdhAna - tA ema nathI. kemake amukAyAM chedana yogyatA Adi hetu batAvyA che te badhAM indriyanA vyavahAramAM jaNAya che. paramANumAM jaNAtA nathI. A rIte A prakaraNamAM atIndriya paramANuMnuM grahaNa karU nathI athavA A vipakSa ja Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/3/bhUmikA nathI kemake sarva pudgala dravyo, dravyazarIranA rUpathI to svIkArela ja che. vizeSa e ja ke jIvasahita zarIra ane jIvarahita zarIra. kahyuM che ke aNu abhra vagere vikAravALA mUrta jAtipaNAthI pRthvI, apa, teu, vAyu cArenA zarIra zastrathI haNAyelA te nirjIva che, zastrathI na haNAyelA te sajIva che. A pramANe zarIranI siddhi thatA have anumAna pramANa batAve che. hima Adi apukAya hovAthI bIjI jaLanI mAphaka sacita che tathA koI sthAne bhUmi khodatA deDakAnI mAphaka pANI paNa uchaLI Ave che mATe sacetana che athavA AkAzamAM svAbhAvika utpanna thatuM pANI mAchalA mAphaka uchaLIne paDe che, mATe te sacetana che. A badhAM lakSaNo akAyane maLatA Ave che mATe akAya sajIva che. have upabhoga dvArA kahe che- [ni.111] nahAvuM, pIvuM, dhovuM, saMdhavuM, sIMcavuM, nAvAdi dvArA javuM-AvavuM temAM pANI upabhogamAM Ave che tethI bhogAbhilASI jIvo A kAraNe akAyanA vadhamAM pravarte che. [ni.112] nAna, avagAhanA Adi kAraNe indriyonA viSayanA vizvamAM mohita thayelA jIvo nirdayapaNe apakAyanA jIvone haNe che. kemake - potAnA sukhane mATe ane bIjAnA hitAhitano vicAra na karatA hovAthI tathA vivekI lokonA paricayanA abhAvamAM avivekI hovAnA kAraNe thoDA divasa rahenArA suMdara cauvananA abhimAnathI unmatta cittavALA te saMsArI jIvo AkAyanA jIvone du:khanI udIraNA kare che. kahyuM che ke - sahaja viveka eka cakSu che ane vivekIjanono saMga e bIju cA che. te baMnethI rahita che, te AMkhavALo hovA chatAM aMdha ja che. te bicAro kharAba mArge cAle to temAM teno zo guno che ? have zastra dvArA kahe che [ni.113 zastranA dravya ane bhAva be bheda che. dravyazastranA samAsa ane vibhAga be bheda che. samAradravyazastra A pramANe - kuvAmAMthI koza Adi vaDe pANI UMce caDAvavuM te urdhvasiMcana. ghaTTa komaLa vArI gALavuM tathA vAdi upakaraNa carma, koza, kaDAyu Adi dhovA vageremAM A pramANe aneka rIte bAdara akAyanA zo jANavA, gAthAmAM 'tu' zabda vibhAganI apekSAe vizeSArce che - have vibhAgadravyazastra jaNAve che- [ni.114] kiMcit svakAyazastra - te taLAvanuM pANI nadInA pANIne duHkha de. kiMcit parakAyazA- te mATI, sneha, khAra Adi pANInA jIvone haNe. kiMcita ubhayakAya - te mATI vagere pANI yukta bIjA pANInA jIvone haNe. pramAdI, dUdhyanavALAno mana, vacana, kAyAe pALelo asaMyama te bhAvazastra che. bAkInA dvAro pRthvIkAya mAphaka jANavA. [ni.115] nikSepa, vedanA, vadha ane nivRtti jema pRthvIkAyamAM batAvyA tema cakAya uddezAmAM paNa nizcayathI jANavA. have sUkAnugamamAM pUrvavat sUtro kahe che AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 * sUtra-19 : huM kahuM chuM : saraLa AcaraNavALA, mokSamAna prApta ane kapaTarahita hoya tene ANagAra athata sAdhu kahe che. * vivecana : pUrva sUtra sAthe A rIte saMbaMdha che - uddeza-ranA chellA sUtramAM kahela ke pRthvIkAyano samAraMbha tyAge te muni. paNa teTalA mAtrathI muni na thavAya, te dazarvi che . sudhamasvAmI kahe che ke, "meM bhagavaMta pAse pUrve sAMbhaLyuM temAM A paNa jANavuM." A rIte pUrvasUtra sAthe saMbaMdha joDAyo. ''arthAt 'te' eTale pRthvIkAyano samAraMbha tyAge ane tenI sAthe bIjuM zuM tyAre ? te jaNAvI 'aNagAra' svarUpa batAve che jemane ghara nathI te "aNagAra' che, ahIM 'aNagAra' zabda levAnuM kAraNa e che ke - 'gRhano tyAga' e munipaNAnuM prathama lakSaNa che. kemake gharanA AzrayathI gharasaMbaMdhI pApakRtyo karavA paDe che jyAre muni to nirdoSa anuSThAnavALA che te batAve che - bAju eTale saraLa. mana, vacana, kAyAnA dupraNidhAnane rokIne sarva prANInA rakSaNa mATenI pravRttirUpa dayA e saMyama che sarvatra temanI saraLa gati che. athavA mokSa sthAne gamana karavArUpa Rju zreNI. sarvathA saMyamapAlanathI mokSa maLe. ahIM kAraNamAM kAryano upacAra karIne saraLa sAdhumArga evA sattara prakAranA saMyamane ArAdhe te jukArI che, ema sUcave che ke saMpUrNa saMyama anuSThAna karanAra saMpUrNa anagAra che. AvA muni zuM phaLa pAme ? te kahe che - niyANa athati mokSamArga. saMgata arthathI samyaga jJAnadarzana cAritra lIdhA. AvA samya darzanajJAna cAritrarUpa mokSamArgane svIkAranAra te niyAgapratipanna che. (ahIM mUrNimAM 'nivAma'ne badale ni/ pATha che. juo mUrti pRSTha-5) A pAThAMtarano artha - audArika vagere zarIra jenAthI athavA jemAM che te nikAya arthAtu mokSa tene pAmela. mokSanuM kAraNa - sabhyadarzanAdinuM svazakita mujaba anuSThAna che. AvuM svazakti anuSThAna amAyAvIne hoya che te batAve che- ahIM mAyA eTale sarvatra svavIryane upayogamAM na levuM che. AvI mAyA nA karato arthAta baLa ane vIryane gopavyA vinA saMyama anuSThAnamAM parAkrama kare te aNagAra, A vacanathI tenA saMbaMdhapaNe badhA kaSAyone paNa dUra kare ema jANavuM. (uttarAdhyayana sUtramAM) kahyuM che ke, haju AtmAnI zuddhi thAya che. zuddha hadayamAM dharma rahe che. to A badhI mAyA velaDIne dUra karI zuM kare ? te kahe che * sUtra-20 : je zraddhAthI nIkaLelA che (saMyama aMgIkAra karela che.) temAM koIpaNa prakAranI zaMkA nahIM karatA cAvajIvana te zraddhAthI saMyamanuM pAlana kare * vivecana :vadhatA saMyamasthAna kaMDaka rUpavALI zraddhA vaDe dIkSA lIghelI che, te ja zraddhAne Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/20 jIvanaparyanta surakSita rAkhe kemake prAyaH dIkSA samaye sArA vardhamAna pariNAma hoya che, pachI saMyama guNa zreNine pAmyA bAda tenA pariNAma vadhe, ghaTe ke avasthita rahe. temAM vRddhikALa ke hAnikALa eka samayathI laIne ukarSathI aMtarmaharta jANavo tethI vadhAre kALa saMkaleza ke vizuddhi hotI nathI. kahyuM che ke A jagatamAM jIvono saMkleza kALa aMtarmuhUrtathI adhika hoto nathI ane vizuddhikALa paNa aMtarmahatuMthI adhika hoto nathI. A AtmAno pratyakSa artha che. be upayoganI parivRtti te svabhAvathI ja heturahita che, kemake svabhAva che AtmAthI ja pratyakSa che ane tyAM hetu batAvavA ja vyartha che. vRddhi - hAni svarUpa saMkaleza ane vizuddhinA yavamadhya ke vajamadhyanI vacce avasthitakALa ATha samayano hoya che. pachI avazya pheraphAra thAya che. A vRddhi, hAni, avasthitarUpanuM pariNAma nizcayathI kevalI jANe, paNa chANyo na jANe. jo ke pravajayA lIdhA pachInA kALamAM siddhAMta sAgarane avagAhana karato saMvega-vairAgya bhAvanA bhAvika aMtara AtmAvALA koI muni vadhatA pariNAmavALA hoya ja che. kahyuM che muni jema-jema zratane avagAhe, tema tema atizaya rasanA prasarathI saMyuta apUrva AnaMdane navA navA saMveganI zraddhA vaDe pAme che. to paNa vRddhi pariNAmavALA jIva thoDA ane patItapariNAmI jIvo vadhu hoya che. tethI kahIe chIe ke te zraddhAnI pAlanA kare. te pAlanA zaMkArahitapaNe kare. zaMkA be prakAre che : sarvazaMkA, dezazaMkA, jinezvarano mArga che ke nahIM ? te sarvazaMkA che, akAyAdimAM jIvo che ke nahIM te dezazaMkA. kemake temAM spaSTa cetanA svarUpa lakSaNa dekhAtuM nathI. ityAdi zaMkAne choDIne saMpUrNa prakAre sAdhuonA guNone surakSita rAkhe. athavA viyota be prakAre che. nadI AdinA pravAhamAM sAme javuM te dravyavisota ane mokSamArga svarUpa samyagadarzanathI viparIta gamana te bhAva visota. tene choDIne saMpUrNa aNagAranA guNone bhajanAro cAya, athavA zraddhAnuM anupAlana kare. (ahIM sugamAM be pAThAMtara che - vinag fafdva ne badale (1) vinatti puravaNane (2) sUrNimAM pATha che- tAjI kula vasatti) ahIM pUrvasaMyoga eTale mAtApitA sAthe ane pAchalo saMbaMdha te sasarA Adi sAthe. A baMne saMyoga choDIne zraddhAnI, anupAlanA kare, AvuM apUrva anuSThAna phakta tame ja karo, ema nahIM pUrve aneka mahAsattazALI jIvoe paNa A anuSThAna pAlana karela che, te batAve che- * sUtra-21 - vIra puruSo mahApA-mokSamArga pati puruSArtha karI cUkyA che. * vivecana : parISaha, upasarga, kaSAyanI senAnA vijayathI "vIra" ane samyak darzanAdi rUpa mahAna patha * mokSamArga je jinezvara Adi satpaSo vicaryA che te mArge vinayI ziSyo saMyama anuSThAnamAM pravarte. upadeza ApIne kahe che ke loka vagere che. tamArI 4 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 buddhi akAyanA jIva vagere viSayomAM asaMskArI hovAthI na pahoMce to paNa bhagavaMtanI AjJA che, tethI mAnavuM joIe, te sUtramAM kahe che- * sUtra-22 - bhagavaMtanI AjJAthI AkAyanA jIvone jANIne teone bhayarahita kare. * vivecana : ahIM 'loka" zabdathI apukAyane ja levA. akAyalokane ane 'ya' zabdathI anya padArthone 'AjJA' vaDe arthAt jinavacanathI sArI rIte jANe ke A 'kAya" Adi jIvo che. ema mAnIne temane koI prakAre bhaya na thAya evo saMyama pALavo athavA Devatomaya eTale akAya jIvano samUha che te koIthI bhaya na vAMche kemake temane paNa maraNanI bIka lAge che. mATe bhagavAnanI AjJAthI tenI rakSA karavI. temanI rakSA karavA mATe zuM karavuM te kahe che * sUtra-23 : te huM tane kahuM chuM - muni svayaM akAya jIvonA astitvano niSedha na kare e rIte AtmAnA astitvano paNa niSedha na kare. je amukAyano aylApa kare che, te AtmAno AlApa kare che, je AtmAno AlApa kare che te akAyano AlApa kare che. * vivecana : 'se' eTale 'te' huM athavA 'tane' kahuM chuM - tame svayaM sakAya jIvono apalApa na karo. 'abhyAkhyAna' eTale asat Aropa.' jemake ayorane cora kahevo. akAya jIva nathI tema kahe, te ghI, tela Adi mAphaka mAtra upakaraNa che. A asatu Aropa che. kemake tethI hAthI vagere jIvo paNa upakaraNa thaI jaze. zaMkA - A rIte tame ajIvone jIvapaNuM Apo cho e ja abhyAkhyAna che. samAdhAna - ame pUrve pANImAM satanatA siddha karI ja che. jema A zarIrano 'huM' vagere hetu sahita AtmA adhiSThita che ema pUrve siddha karyuM che, tema akAyane paNa pUrve avyakta cetana vaDe sacetana siddha karyo che. siddha karelAne abhyAkhyAna kahevuM te nyAya nathI. tethI zarIramAM rahela, 'huM padathI siddha ane jJAnaguNathI yukta AtmAno AlApa na karavo. zaMkA - zarIrano adhiSThAtA AtmA che tevuM kema mAnavuM ? samAdhAna - tame bhUlI jAo cho ke A vAta ame pahelA paNa kahI che, sAMbhaLo A zarIra kapha lohI aMga ane upAMga AdinI abhisaMdhi sAthe pariNamanathI koI jIve paNa anna Adi mAphaka banAvela che tathA A zarIranuM ajJa ane maLanI mAphaka visarjana paNa koIka jIva kare che. jJAnanI upalabdhipUrvakanuM spaMdana paNa bhAMtirUpa nathI. kemake parispada thavAthI tamArA vacananI jema te badalAya che. tathA zarIramAM rahelA adhiSThAtAnA vyApAravALI indriyo dAMtaraDAnI jema kriyAzIla hoya Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/3/23 che. A rIte jIvane zarIramAM rahelo siddha karyo. A ja pramANe syAdvAdarUpI kuhADA vaDe kutarkonI sAMkaLa chedavI joIe. A pramANe AtmAne jANyA bAda zubhAzubha karmanA bhoktA AtmAno AlApa na kaQo. chatAM jo koI ajJAnI - kutarkarUpa timirathI naSTha jJAna cakSavALo jIva akAya jIvono palApa kare che, te sarva pramANathI siddha evA AtmAno paNa alApa kare che. e rIte jeo "huM nathI" ema AtmAne na mAne te akAya jIvone paNa mAnato nathI. kemake je hAtha, paga Adi yukta zarIramAM rahelA AtmAno apalApa kare che, te avyakata cetanAvALA akAyane kaI rIte mAne ? A pramANe aneka doSano saMbhava jANI 'akAya jIva nathI' tema asatya na bolavuM. A vAta samajIne sAdhuoe apakAyano Ama na karavo paNa zAyAdi matavALA tenAthI ulaTA che te sUtramAM dazavi che- * sUtra-24 : (he ziSya ) lajajA pAmatA evA A zAyAdi sAdhuone tuM che ! ke jeo "ame aNagAra chIe" ema kahIne apakAyanA jIvono aneka prakAranA zo dvArA samAraMbha karatA bIja jIvonI paNa hiMsA kare che. A viSayamAM bhagavate parijJA kahI che. A kSaNika jIvitanA vaMdana, mAnana, pUjanane mATe; janma tathA maraNathI chUTavA mATe ane duHkhanA vinAza mATe teo svaye ja jaLanA zAno samAraMbha kare che, bIjA dvArA jaLanA zono samAraMbha karAve che, jaLano samAraMbha karatA anyonuM anumodana kare che. A samAraMbha temanA ahita mATe ane bodhidurlabhatA mATe thAya che. A vAtane jANIne saMyamano svIkAra karIne bhagavata ke temanA sAdhu pAse dharma sAMbhaLIne vAta jANe che ke A (akAya samAraMbha) nizcayathI graMthi che, moha che, sAkSAta mRtyu che ane naraka che. -to paNa) temAM Asakta thaIne manuSya vividha zo dvArA apUkAyanI hiMsAmAM saMlagna thaIne akAya jIvonI tathA tenA Azrita anya aneka jIvonI hiMsA kare che. te huM kahuM chuM ke pANInA Azraye anya aneka jo rahelA che. (AvA ja prakAranuM sUtra pRthvIkAya samAraMbhanuM paNa che. juo hRpa-16 ane 17) potAnI pravajyAno dekhAva karatA evA athavA sAvadha anuSThAnathI lajita thanArA. evA zAkya, ulUka, kaNabhaka, kapila AdinA ziSyo temane tuM jo evuM (jainAcAryo) ziSyane kahe che. ahIM avivakSita karma che te A pramANe - 'jo, mRga doDe che' ahIM dvitIyAnA arthamAM prathamAno pratyaya che. teno A artha che - zAyAdi sAdhuo dIkSA lIdhI che chatAM sAvadha anuSThAna kare che teo potAne sAdhu kahe che, e vAta vyartha che. kemake teo usiMcana, agni, vidhApana Adi zothI vaMkAya ane pappAya zo vaDe udakakarmano samAraMbha kare che. AvA udakakarmanA samAraMbha AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 vaDe athavA udakazastra vaDe vanaspati tathA beindriyAdi vividha jIvone haNe che. ahIM nizcayathI bhagavaMte parijJA kahI che jema A jIvitavyanA ja parivaMdana, mAnana, pUjana, janma-maraNathI mUkAvAne mATe tathA du:khano nAza karavA pote pANInA jIvono samAraMbha kare che, bIjAo pAse samAraMbha karAve che ane samAraMbha karanArAne anumode che. Avo trividha udaka samAraMbha te jIvane ahitane mATe tathA abodhinA lAbhane mATe thAya che. A badhuM samajanAro puruSa grahaNa karavA yogya samyagdarzanAdi sArI rIte bhagavaMta ke tenA sAdhu pAse sAMbhaLIne jANe che ke-A aplAyane du:kha devuM te pApasamUha ekaTho thavA rU5 graMtha, moha, maraNa ane narkane mATe che. chatAM - A arthamAM Asakta thayelo loka apakAyanA jIvane du:kha denArA virUpa zo vaDe pANInA jIvanI sAthe tenA Azraye rahelA bIjA paNa aneka jIvone vividha rIte haNe che - ityAdi jANavuM. pharI (sudhamasviAmI) kahe che - A akAya saMbaMdhI tavanuM vRtAMta meM pUrve sAMbhaLela che. te pANImAM porA, matsya vagere je jIvo che tene paNa pANIno samAraMbha karanAro haNe che athavA kAyazastra samAraMbha to bIjA aneka jIvone aneka rIte haNe che. e kevI rIte jANavuM ? te pUrve sU-13nI vRttimAM kahyuM che. AvA jIvo asaMkhyaya che. ahIM A jIvonuM pharI grahaNa 'pANImAM aneka jIva rahelA che, te jaNAvavA karyuM che A pramANe apakAyajIvano samAraMbha karatA te puro pANIne tathA pANIne AzrIne rahelA ghaNAM jIvone mAranArA thAya che, tema jANavuM. zAkya Adio udaka Azrita jIvone mAne che, udakane jIva mAnatA nathI te kahe che * sUtra-5 - ahIM jinApavAnamAM nizcayathI he ziSya ! sAdhuone apUkAya jIvonI 'ivarUpa' oLakha karAvAI che. akAyanA je zo che, tenA vize ciMtana karIne je. * vivecana : ahIM A jJAtapuganA pravacana a jinapravacanarUpa dvAdazAMgI gaNipiTakamAM sAdhuone batAvela che ke udaka (pANI)rUpa jIva che. 'ya' zabdathI tene AzrIne pora, chedanaka, lodraNaka, bhamarA, mAchalA vagere aneka jIvo che. bIjAoe pANInA jIvo siddha karelA nathI. zaMkA- jo pANI pote jIva che, to teno paribhoga karatA sAdhuo paNa hiMsaka che ? samAdhAna - nA ema nathI. ame apakAyanA sacita, cita, mizra praNa bheda kahyA che. acita kAyano upayoga thAya te vidhi che anya pANI sAdhu na vApare. zaMkA - A pANI svabhAvathI acita thAya ke zaramanA saMbaMdhathI ? Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/ 3/5 samAdhAna - baMne prakAre. je akAya svAbhAvathI acitta che. tene jo bAhya zastrano saMparka na thAya, to tene acita jANavA chatAM kevalI, mana:paryAya-avadhi ke zrutajJAnI paNa teno upayoga na kare. kemake tethI maryAdA tuTavAnI bIka rahe che. ame sAMbhaLela che ke-bhagavaMta vardhamAnasvAmIe pUrNa nirmaLa pANIthI ullasita taraMgavALo tathA zevALa samUha prasAdi jIvarahita ane jemAM badhA pANInA jIvo ayita thayelA che evo ayita pANIthI bharelo moTo kuMDa joIne paNa ghaNI ja tarasathI pIDAtA potAnA ziSyone te pANI pIvAnI AjJA na ApI. ayita talane khAvAnI anujJA na ApI. kemake tema karavAthI khoTI paraMparArUpa anavasthA doSano saMbhava che. vaLI zrutajJAnanuM pramANapaNuM batAvavA mATe bhagavaMte acita evA jaLa ane talano upabhoga karavAnI AjJA na ApI. sAmAnya zrutajJAnI bAhya iMdhaNanA saMparkathI garama thayelane ja ayita jaLa mAne che, paNa iMdhaNanA saMparka vinA pANI ApameLe ayita na ja thAya ema vyavahAra che, tethI bAhya saMparkathI judA pariNAmane pAmela-vaNadi badalAya - te pANI acita che, te ja sAdhune vAparavuM kahyuM. "te zastra kayA che ?" te batAve che . jenAthI jIvonI hiMsA thAya te zastra kahevAya. te UMce caDAvavuM, gALavuM, upakaraNa dhovA ityAdi svakAya, pakAya ne ubhayakAya zastro che. jenAthI pUrvAvasthAthI vilakSaNa vaNadi ubhave che. - jemake agninA pudgalonA saMparkathI sapheda jaLa vaNathI kaMIka pILuM thAya che, sparzathI zItaLa uNa bane che, gaMdhathI dhUmagaMdhI thAya che, rasathI virasa bane che. A pramANe traNa vakhata ubharo Avelo hoya te jaLa acita thAya che, AvuM ayita jaLa ja sAdhune kaye che. mizra ke saciva jaLa kalAtu nathI. - kacaro, chANa, gomUtra, kSAra Adi iMdhaNanA saMparkathI jaLa acita thAya che. tenA stoka, madhyama ane ghaNAM e traNa bhedathI aneka bhedo thAya che. jemAM thoDA jaLamAM thoDo kacaro, thoDA jaLamAM ghaNo kacaro Adi caturbhagI karI levI. A pramANe traNa prakAre zastra che. temAMthI koIpaNa prakAre acita banela jaLa sAdhu grahaNa kare. A pramANe he ziSya ! tuM jo. A apakAyanA viSayamAM vicArIne ja ame A enuM zastra che, te ja batAvyuM. have sUpkAra maharSi AgaLa kahe che- * sUtra-26 - akAyanA vividha prakAranA zo kahyA che. * vivecana : bhagavaMte apakAyanA utsavanAdi vividha prakAranA zastro kahe che. athavA pAThAMtarathI 'pIDapAraMpati' vividha prakAranA zo dvArA pariNata jaLano upabhoga karmabaMdhananuM kAraNa thatuM nathI. ahIM 'sapAsa'no artha 'abaMdhana karyo che. A pramANe sAdhuoe sacita ane mizra akAyane choDIne acita pANIno upabhoga karavAnuM kahyuM che. zAkya Adio je kAyanA upabhogamAM pravRta che, te niyamathI kAyanI AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 hiMsA kare che. pANIne Azraye rahela anya jIvonI paNa hiMsA kare che. teone prANAtipAta sivAya bIjo doSa paNa lAge che- * sUjha-27 : prakAranI hiMsA mAtra hiMsA nahIM adattAdAnacorI paNa che. * vivecana : '3yuva' zabdathI-jaNAve che ke - zAthI na haNAyela pANI vAparavAthI mAtra 'hiMsA doSa nathI lAgato paNa sAthe "corI'no doSa paNa lAge che. kemake amukAyanA jIvoe je zarIra meLavyA che, teoe tene vAparavAnI AjJA ApI nathI. jema koI paraSa zAjyAdinA zarIramAMthI TakaDo chedI letA lenArane 'adatta'no doSa lAge che kemake te pAkI vastu che. jema koI pArakI gAya core to cora kahevAya tema amukAya gRhita zarIra bIjA le to adattAdAnano doSa avazya lAge. kemake svAmIe tenI AjJA ApI nathI. zaMkA- jeno kuvo ke taLAva hoya tenI eka vakhata anumati lIdhI che, tethI corIno doSa na lAge. jema pazunA mAlikanI AjJAthI pazunA ghAtamAM doSa nathI. samAdhAna - nA A pramANe apAyela ajJA, anujJA nathI. kemake pazu paNa zarIra arpaNa karavAthI vimukha ja che. AryamaryAdA bhedanArAo moTethI barADA pADatA pazuone mAre to 'adad-AdAna' kema na thAya ? kemake paramArthathI jotA koI koIno svAmI nathI. zaMkA - jo ema ja hoya to loka prasiddha gAyanA dAnano vyavahAra tuTe. samAdhAna - bhale AvA pApasaMbaMdho tuTI jAya, paNa tethI te pazu Adi, dAsI tathA baLada mAphaka du:khI to nahIM thAya. haLa, talavAra mAphaka bIjAne du:khotpattinuM kAraNa paNa nahIM thAya. tenAthI vyatirikta ane lenAra-denAra baMnene ekAMta upakArI evI ApavA lAyaka bIjI vastu jinamatavALA batAve che- je pote duHkhI na thAya ane bIjAne du:kha devAmAM nimita na bane ane kevaLa upakAra karanArI vastu hoya te ja dharmane mATe ApavI joIe." A uparathI e siddha thayuM ke pazu AdinuM dAna ApavuM te adattAdAna ja che. have sUtrakAra pote ja vAdInI zaMkAne nivAravA mATe kahe che- * sUtra-28 - amane lokone pIvA mATe athavA vibhUSA mATe pANI kahe che. * vivecana : saciva jaLano upabhoga karanArAne jyAre sacita jaLa na levA samajAve che tyAre teo kahe che ke, ame amArI buddhithI samAraMbha nathI karatA, paNa amArA AgamamAM jaLane nirjIva mAnIne teno niSedha karAyela nathI tethI amane pIvA ane vAparavAnuM kalo che. "pparU ne''pada be vakhata che teno artha che - vividha prayojanamAM upabhoga karavAnI amane anujJA che. jemake AjIvika tathA bhammasnAyI Adi kahe Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1//3/8 80 che ke amane pANI pIvAnuM kaho, nhAvAnuM na kahyuM. zAkya, parivrAjaka Adi kahe che . snAna, pAna, avagAhana Adi badhAmAM amone sacita jaLa kalo che. A ja vAta teo potAnA nAmathI kahe che - amArA siddhAMtamAM pANI amArA zarIranI vibhUSA mATe batAvela che. vibhUSA eTale hAtha, paga, maLadvAra, mukha Adi dhovA tathA vastra, vAsaNa Adi dhovA. A pramANe snAnAdi anuSThAna karanArane kaMIpaNa doSa nathI. - A pramANe varNa vacana bolanArA parivAjaka Adi potAnA siddhAMtathI mugdha buddhivALAne moha pamADI zuM kare che ? te sUtramAM kahe che- * sUtra-29 - teo vividha prakAranA zastro vaDe akAyajIvonI hiMsA kare che. * vivecana : sAdhanA AbhAsane dhAraNa karanArA teo uocana Adi vividha prakAranA zo dvArA akAyajIvonI hiMsA kare che athavA vividha prakAranA zo dvArA akAyajIvonuM chedana-bhedana kare che, have zAkyAdinA zAstronI asAratA batAve che- * sUjha-30 - ahIM temanA zAstromAM paNa koI nizcaya thaI zakato nathI. * vivecana : prastuta viSayamAM te kumatavAdInA mata mujaba sUtra-29 mujaba teo akAya upabhogamAM pravRtta thayA che, te vAta syAdvAdayukti vaDe khaMDana karAyela che. tethI temanI yukti ke temanA zAstro apakAyanA upabhogano nizcaya karavA samartha nathI. zaMkA - temanA Agamo kaI rIte nizcaya karavAne samartha nathI ? samAdhAna - temane pUcho ke - tame apakAyano AraMbha jenA Adeza vaDe kare che te Agama kayA che ? tyAre teo kahe che ke - viziSTa anukramathI lakhAyela akSara, pada, vAkyano samUha ja amArA Akha praNIta Agama che athavA te nitya ane akatRka che. temano uttara A pramANe che - tamAro mAnela AptapuruSa ja vAstavamAM anApta che. kemake tene apakAyanA jIvonuM jJAna nathI athavA jaLanA upabhogano Adeza detA hovAthI te paNa tamArI jema anApta ja che. kemake ame apakAyamAM jIvapaNuM pahelA ja siddha karela che. tethI temanA kahelA siddhAMto paNa saddharmanI preraNAmAM pramANa thaze ane zerImAM pharatA puruSanI mAphaka A vAkyo anAtanA hoI apamANa thaze. he che ema kahe che ke amArA Agama nitya kaIMka ja che. to te nitya siddha nahIM thAya. kemake tamArA Agama varNa, pada, vAkyavALA hovAthI sakatRka ja che. vidhi ane pratiSedharUpa che. ubhaya saMmata sakarNaka graMtha mAphaka svIkAravA yogya che. AkAza mAka tamArA graMthane tamAruM nitya mAnavuM paNa pramANa che. tamArA siddhAMtamAM pratyakSa mAphaka pheraphAra dekhAya che mATe te nitya nathI. vaLI jeo vibhUSA sUra batAve che, tenA avayavamAM paNa prazna pUchatAM uttara AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 devAne teo asamartha che. kemake kAmiyakAtuM aMga hovAthI alaMkAra mAphaka snAna paNa sAdhune ucita nathI. snAna kAma vikAranuM kAraNa che te badhA jANe che kahyuM che ke - nAna mada ane dakti karanAruM che, te kAmanuM prathama aMga che tethI "kAma tyAgI" indriyadamanArA nAma nathI karatA. pANI phakta bAhyamala dUra karatuM hovAthI zaucane mATe paryApta nathI. karmarUpI aMdarano mela nivAravA zarIra, vAcA, mananI saMkuzaLa vartaNUMka rokavArUpa bhAvazauca ja karmaya mATe samartha che. pANIthI te hetu siddha thaI zakato nathI. pANImAM rahenArA mAchalA Adi sadA pANImAM snAna karatA hovA chatAM temanuM mAchalApaNuM dUra thatuM nathI ane snAna na karanArA maharSi paNa vividha tapa vaDe karmano kSaya kare che. tethI temano siddhAMta nizcaya karavAne samartha nathI e siddha thAya che. A pramANe nirdoSarUpe akAyanuM jIvapaNuM siddha karI akAyanA viSayamAM pravRtti ane nivRttirUpa be vikalponA phaLa dekhADavAnA mAdhyamathI sUrakArazrI A trIjA uddezAno upasaMhAra kare che- * sUtra-31 :ahIM zastra samAraMbhakata manuSya AraMbhanA phaLathI ajJAta che. je zAno samAraMbha nathI karatA eka muni AraMbhonA phaLanA jJAtA che. tenA jJAtA medhAnImuni akAya zastrano samAraMbha jAte karatA nathI, bIja pAse karAvatA nathI ke karanAranI anumodanA karatA nathI. je munie badhAM akAyazastra samAraMbhane jANelA che, te ja muni parijJAtakamAM che. ema huM kahuM chuM. vivecana : A pu jIvomAM dravya ane bhAvazajhano samAraMbha karanAre A badhAM samAraMbha karmabaMdhanuM kAraNa che tema jANela nathI ane A akAyamAM zAno samAraMbha na karanArA munie A samAraMbhone parijJAthI jAmyA che ane pratyAkhyAnaparijJAthI te samAraMbhano tyAga karyo che. A pratyAkhyAnaparijJAne vizeSathI jJa-parijJA vaDe kahe che akAyano AraMbha karmabaMdhanuM kAraNa che, evuM jANIne maryAdAmAM rahelA meghAvI muni udakano nAza karanAra zastra svayaM calAve nahIM, bIjA pAse calAvaDAve nahIM ane calAvanAranI anumodanA na kare. je munie udakazastra samAraMbhane baMne prakAre jANelA che, te ja muni parijJAtakamAM che. ema huM sudhamasvAmI tane-jaMbUsvAmIne kahuM chuM. adhyayana-1 zastraparijJAno uddezaka-3 apakAyano muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa - X - X - X - X - X - X - Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/4/bhUmikA 5 adhyayana-1 uddezo-4 "agnikAya' 5 * bhUmikA : trIjo uddezo kahyA bAda have cotho uddezo kahe che. teno saMbaMdha A pramANe che - bIjA uddezAmAM munipaNAnA svIkAra mATe akAyanuM jIvatva kahyuM, have te ja hetuthI kramAnusAra tejakAya arthAt agnikAyano uddezo kahe che. tenA upakrama vagere cAra anuyogadvAra kahevA. temAM nAmanikSepe (teja) agni uddezo evuM nAma che. temAM 'teja" zabdanA nikSepA vagere dvAro kahevA. temAM pRthvIkAya mAphaka ja nikSepa Adi dvAra che, paNa jyAM judApaNuM che te have niyukti gAthA vaDe batAve che- I [ni.116] 'agni'nA dvAro "pRthvI'mAM batAvyA mujaba ja che. mAtra vidhAna, parimANa, upabhoga, zastra ane lakSaNa dvAramAM bhinnatA che, te niyuktikAra kahe che [ni.11] agnikAyanA jIvo sUkSma ane bAdara be bhede che. temAM sUma agnikAya sarvalokamAM che ane bAdara agnikAyanA pAMca bhedo batAve che [ni.118] bAdara agnikAyanA pAMca bheda che - (1) aMgAra-dhumADo tathA vALA vinAnuM baLevuM lAkaDuM, (2) agni- iMdhaNamAM rahela, jalanakriyArUpa, vIjaLI, ulkA tathA azaninA saMgharSathI utpanna thanAra ane sUryakAMtamaNinA saMmRtathI utpanna thayela, (3) arci - iMdhananI sAthe rahela javAlArUpa, (4) javAlA - aMgArAthI judA paDela bhaDakA, (5) mukra - aptinA kaNa ane uDatI bhasma. A bAdara agni jIva aDhI dvIpa ane be samudra pramANa manuSya kSetramAM vAghAtanA abhAvamAM paMdara karmabhUmimAM ane tyAghAtamAM phakta pAMca mahAvidehamAM hoya che. te sivAya anyatra bAdara agni na hoya. upAtanI daiSTie bAdara agnikAya lokanA asaMkhyaya bhAga pramANa kSetramAM ja utpanna thAya che. siddhAMtamAM paNa kahyuM che ke aDhIdvIpa be samudra paryanta pahoLA, pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa svayaMbhUramaNa samudra paryanta lAMbA, urva-adholoka pramANa kapATavALA kSetramAM bAdara agnimAM utpanna thanArA jIva tathA tichalioka pramANa thALInA AkAramAM rahela bAdara agnimAM utpanna thanArA jIva ja bAdara agnikAya kahevAya. anya AcArya kahe che, " tilokamAM rahela agnikAyamAM utpanna thanAra jIvane bAdara agnikAya kahe che"- A vyAkhyAmAM kapATa eTale urva ane adholokanA madhyamAM...ityAdi. vRttikAra pote lakhe che ke A vyAkhyAno abhiprAya ame samajI zakatA nathI. 'pATa' sthApanA A pramANe che - samuThThAta dvArA sarvalokavartI che ane te pRthvIkAya Adi jIva maraNasamuThThAta dvArA jyAre bAdara agnikAyamAM utpanna thaI rahyA hoya tyAre te bAdara astikAya kahevAya. A rIte te sarvalokavyApI che. jyAM paryAptA bAdara agnikAya hoya che tyAM ja apayaktiA bAdara agnikAya jIva paNa tenI sAthe utpanna thAya che. 1/6 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 A pramANe sUkSma ane bAdara payaptA ane aparyAptA baLabe bhede che ane te varNa, rasa, gaMdha, sparzanA Adeza vaDe hajAro prakAranA bhede saMkhyaya yoni pramukha lAkha bhedanA parimANavALA che. tenI saMskRta ane uSNa yoni che, te saciva, acita ane mizrabhedavALI che. agnikAyanI kula sAta lAkha yoni che. have niyuktimAM rahela 'a'zabdathI lakSaNadvArA jaNAve che. [ni.119] je pramANe saginA AgIyAnuM zarIra jIvanA prayogavizeSathI utpanna thayela zaktine kAraNe camake che, e ja pramANe aMgArA Adi anikAya jIvonA zarIramAM paNa prakAza-teja svarUpa zaktinuM anumAna thaI zake che. athavA je prakAre tAvavALA manuSyanA zarIramAM garamI dekhAya che te paNa jIvanI zakti vizeSa mAnI che. A ja pramANe agnikAyajIvonA zarIramAM uSaNatA hoya che. koI mRta manuSyanA kalevaramAM tAva hoto nathI. A pramANe anvaya vyatireka vaDe agninuM sacitapaNuM che ema zAstra vayanI spaSTa pratIta thAya che. have anumAna-prayogathI agnikAyajIvonI siddhi kare che - jema 'sAstA', 'viSANa' Adi bhedAya che tema aMgArA Adi paNa bhedAtA hovAthI agni jIva zarIra che, AgIyAnA zarIra pariNAma mAphaka zarIramAM rahela prakAza pariNAma aMgAra Adi agnikAyamAM jIvavA prayatna vizeSathI pragaTa thAya che. tAvanI garamInI mAphaka aMgArA AdinI garamI jIvanA prayoga vizeSathI mAnelI che. sUrya AdimAM rahela uSNatAthI A siddhAMta doSa yukta nathI. kemake badhAM jIvonA zarIramAM AtmAnA prayoga vizeSathI uSNatA pariNAma utpanna thAya che, tethI A siddhAMta satya che. pUrapanI mAphaka potAne yogya AhAra grahaNa karavAnA kAraNathI vRddhi ane vikArane prApta ani sotana ja che. AvA lakSaNothI agni jIvo nizcayathI mAnavA. lakSaNa dvAra pUra thayuM, have parimANa dvAra kahe che [ni.120] bAdara paryApta agnikAyanA jIvonI saMkhyA kSetra palyopamanA asaMkhyaya bhAgamANamAM thanArA pradezonI sazinI saMkhyA pramANa ja che. paNa te bAdara pati pRthvIkAyajIvothI asaMkhyaguNahIna che. bAkInI traNa sazionI saMkhyA pRthvIkAya mujaba samajI levI. paNa bAdara aparyApta pRthvIkAyathI bAdara apayati agnikAyajIva asaMkhyaya guNahIna che. sUkSma aparyApta pRthvIkAyathI sUkSma aparyApta agnikAya jIva vizeSa hIna che. sama paryApta pRthavIkAyathI sUma payati akhikAya vizeSahIna che. have upabhogadvAra kahe che- [ni.121] (1) dahana * mRta zarIrAdinA avayavo bALavA. (2) pratApana - ThaMDI dUra karavA agni pAse besI tApavuM. (3) prakAzakaraNa - dIvo vagere bALI prakAza kaQo. (4) bhojana karaNa - cokhA vagere rAMdhavA. (5) sveda - tAva, vizucikA Adi vedanA dUra karavA vagere aneka kAmomAM agnino upabhoga thAya che. AvA prakAre upasthita prayojanothI niraMtara AraMbhamAM rahelA gRhastho ke sukhAbhilASI jIvo yatipaNAno DoLa karIne agnikAyanA jIvone haNe che - te batAve che- Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/4/bhUmikA 84 [ni.122] ukta dahana Adi kAraNothI potAnA sukhanI kAmanAthI bAdara agnikAya jIvonuM saMghana, paritApana ane padvAvaNa karI duHkha Ape che. have zastradvAra kahe che - tenA dravya ane bhAvathI be bheda che. dravyazastranA samAsa ane vibhAga be bhedo che. temAM samAsadravyazaane have kahe che [ni.123] dhULa, pANI, lIlI vanaspati, trasajIvo e bAdara agnikAyanA sAmAnya zastro che. have vibhAgadravyazastra kahe che- [ni.124] koIka svakAya ja zarUpa che. agnikAya ja bIjA agninuM zastra bane jemake tRNano agni pAMdaDAnA agni mATe zastra che. koI pakAya zarU che, jemAM pANI agni jIvone haNe che. ubhayazA te tuSa, chANA vagere yukata agni bIjA agni mATe zatrarUpa che. A badhAM dravyazastra che. have bhAvazastra kahe che mana, vacana, kAyAnA duTa dhyAnarUpa saMyama ja bhAvazA che. ukta dvAra sivAyanA dvArUM upasaMhAra mATe niyuktikAra kahe che-- [ni.125 bAkInA dvAro pRthvIkAyamAM jaNAvyA mujaba agnikAyamAM paNa samajavA. have sUgAnugamamAM akhalitAdi guNayukta sUtra kahe che * sUjha-32 - te huM kahuM chuM - svayaM kadI loka-agnikAyano apalANa na kare ane AtmAno paNa apalAya na kare. je agnikAyano apalApa kare che, te AtmAno ApavalApa kare che. je AtmAno apalapa kare che te anikAya-lokano apalApa kare che. vivecana : A prano saMbaMdha pUrva mAphaka che, jevI rIte meM sAmAnyathI jIva, pRthvIkAya akAyanuM svarUpa vaLyuM che tema ahIM - jIvonA svarUpanI upalabdhithI utpanna thayela harSavALo ane avicchinna jJAna pravAhavALo - huM agnikAyanuM svarUpa kahuM chuM. ahIM loka zabdathI 'agnikAya'rUpa loka artha jANavo. A agnikAyanA jIvapaNAno kadI svayaM apalApa na kare, kemake agnikAyane jIva na mAnavAthI AtmAno paNa apalopa thaI jAya che jyAre AtmAnI siddhi to ame pahelA karI ja che. tethI AtmAno niSedha karavo yogya nathI. A ja pramANe agnikAyanI paNa siddhi thayA bAda teno apalApa kaQo ucita nathI. jo yukti ane Agama pramANathI siddha agnikAyano apalApa karazo to huM padathI anubhavagamya AtmAno apalApa thaze. chatAM jo Apa kahezo ke, 'bhale tema thAya' paNa ame kahIe chIe ke 'ema na thAya." zarIramAM rahela jJAnaguNavALA ane darekane anubhavagamya evA AtmAno apalApa na karI zakAya kemake - AtmA A zarIramAM rahIne zarIranuM nirmANa kare che, A zarIrane banAvanAra AtmAne A zarIra pratyakSa ja che. ityAdi hetuthI AtmAnI siddhi pUrve pRthvIkAyanA adhikAramAM karI che tethI siddha vAtanuM punaHkathana vidvAnone iSTa hotuM nathI. AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 A pramANe AtmAnI mAphaka siddha agnijIvono ja mUrkha apalApa kare che, te AtmAno paNa apalApa kare che, je AtmAne apalApe che te agnijIvano paNa apalApa kare che. vaLI vizeSa sadaiva sAmAnyapUrvaka ja hoya che. tethI sAmAnya svarUpavALA AtmAnA hovAthI vizeSa evA pRthvIkAya vagerenuM jIvatva siddha thAya ja che. kemake sAmAnya vyApaka hoya che ane vizeSa vyApya hoya che. jo vyApaka na hoya to vyAyanI paNa avazya nivRtti thaI ja javAnI. A pramANe sAmAnyasvarUpa mAnI mAphaka vizeSa svarUpa agnikAya jIvono paNa apalApa na karavo joIe. agnikAyanuM jIvava siddha karIne have sUtrakAra tenA samAraMbhathI thatA kaDavA phaLonA tyAgane sUtra dvArA jaNAve che- * sUtra-33 : je dIdhaloka (vanaspati)nA zastra athati anine jANe che, te Azaya (saMyama)nA svarUpane paNa jANe che. je saMyamane jANe che te dIdhalokazaane jANe che. * vivecana : - je mumukSa che te jANe che ke - dIrdhaloka arthAt vanaspati. (kemake ) te kAya sthiti vaDe, parimANa vaDe tathA zarIranI UMcAI vaDe badhA ekendriya jIvo karatA dIdha che tethI "dIrdhaloka' kahevAya che. kAyasthiti mATe sUgapATha kahe che he bhagavana ! vanaspatikAyanI svakAya sthiti keTalI che ? - he gautama ! anaMtakALa - anaMta utsarpiNI avasarpiNI kALa, kSetrathI anaMtaloka, asaMkhya pudgalaparAvartate pudgalaparAvarta AvalikAnA asaMkhyaya bhAga jANavo ane pariNAmathI he bhagavan ! vartamAnakALamAM vanaspatikAyanA jIvono abhAva keTalo kALa hoI zake? - he gautama ! vartamAnakALamAM vanaspatikAyano abhAva kadI thato naI have zarIranI uMcAIthI vanaspati dIdhuM che te kahe che - he bhagavad ! vanaspatikAyanI zarIranI UMcAI keTalI kahI che ? he gautama ! 1000 yojanathI kaMIka adhika zarIranI UMcAI hoya che. ATalI UMcAI anya ekendriya jIvonI hotI nathI. A rIte vanaspati sarva prakAre dIdhuM che. (ukta pATha usjhavaNA sukhano che.) vanaspatinuM zastra agni che. moTI javALAnA samUhavALuM agnizastra sarve vRkSa samUhano nAza kare che, tethI agni vanaspatinuM zastra che. pragna * sarvaloka prasiddha evuM agni nAma na ApI dIdhelokazA kema kahyuM? samAdhAna vicAraNApUrvaka kahyuM che, abhiprAya vinA Ama nathI kahyuM, kemake utpanna thayela, saLagAvela agni badhAM jIvono vinAzaka che. vanaspatinA dAhamAM pravartelA chatAM bIjA aneka prakAranA jIvono ghAta karanAro che. kemake vanaspatimAM kRmi, kIDI, bhamarA, kabUtara, zApada vagereno saMbhava che, vRkSanA polANamAM pRthvIkAya paNa hoya che. jhAkaLa svarUpa pANI hoya che, komaLa kuMpaNane kaMpita karanAra caMcaLa Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/ 4/33 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 svabhAvI vAyu paNa saMbhave che. tethI agnikAyanA samAraMbhamAM pravRtta ukta sarve jIvono nAza kare che. A vizALa artha sUcavavA 'dIrdhalokazastra' kahela che. dazavaikAlika sUjha adhyayana-6, gANA-33 thI 35mAM kahyuM che ke sAdhupuruSa dedIpyamAna agnine bALavA icchatA nathI kemake te sarva rIte du:kha ApanAra tINa zA che. pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa, upara-nIce tathA khUNAomAM agni jIvano ghAtaka che, tethI sAdhu prakAza ke saMdhavA mATe kaMIpaNa AraMbha na kare athavA bAdara paryApta agnikAya jIvo thoDA che, bAkI pRthvIkAya Adi jIvo ghaNAM che. agninI bhavasthiti paNa traNa ahorama che. tethI aA che. jyAre pRthvInI 22000, pANInI 9,000, vAyunI 3,000 ane vanaspatinI 10,000 varSa che, tethI dIdhuM che. tethI "dIrdhaloka" te pRthvI Adi, tenuM zaba agni che. kSetrajJa arthAt nipuNa che te agnikAyane vaNadithI jANe che - athavA - khedajJa thatu khedane jANanAra, kheda eTale agnino sarva prANIone kheda pamADavAno vyApAra hovAthI sAdhuoe teno AraMbha na karavo - A rIte - je dIrdhalokazaa-agnino khedajJa che te ja 13 bhede saMyamano khedajJa che. te saMyama koI jIvane na mAre tevI azastra che. A rIte sarva jIvone abhaya denAra saMyamanA AdasvAthI agnijIva saMbaMdhI AraMbha tajavo sahelo che. e rIte pRthvIkAyAdi samAraMbha paNa tajavo. ema karanAra sAdhu saMyamamAM nipuNa mativALo che. te paramArthane jaNIne agni samAraMbha choDIne saMyama anuSThAnamAM pravarte che. - have gata-prAgata lakSANathI avinAbhAvitva batAvavA mATe viparIta kramathI sUtranA avayavonuM paryAlocana kare che, je muni saMyamamAM nipuNamati che te ja agninA kSetrajJa che athavA saMyamapUrvaka agninA khedajJa che. kemake agninI khedajJatAvALu ja saMyamAnuSThAna che jo tema na hoya to saMyamAnuSThAna asaMbhava che - X - X - X - A rIte saMyamAnuSThAnanI siddhi karI che. AvuM saMyamAnuSThAna koNe prApta karyuM ? te jaNAve che- * sUjha-34 sadA saMyata, Apamatta ane yatanAvAta evA vIrapuruSoe ghanaghAtikamano kSaya karIne kevaLajJAna dvArA A saMyamanuM svarUpa joyuM che. - vivecana : ghanaghAtI karmasamUhanA kSayathI prApta kevaLajJAnarUpa lakSmIcI vizeSa prakAre rAje che tethI te vIra kahevAya che. A vI-tIrthakaroe A arthathI kahyuM che, je gaNadharoe sUtrathI agnine zastra ane saMyamane azArUpe kahela che. prazna - teoe A kaI rIte prApta karyuM ? parAjaya karIne. A parAjaya (abhibhava) cAra prakAre che * nAma, sthApanA, dravya, bhAva. zatrunI senA parAjaya ke sUryaprakAzathI caMdra AdinuM teja DhaMkAI jAya che dravya abhibhava. bhAva abhibhava eTale pariSaha upasargarUpa zabu ane jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mohanIya ane aMtarAya karmono nAza karavo te. pariSaha-upagadi senAnA vijayathI nirmaLayAtri maLe ane caraNazuddhithI jJAnAvaraNAdi karmano kSaya thAya. tenAthI nirAvaraNa, pratihata, sarvagrAhI kevaLajJAna thAya che. sArAMza e ke parISaha Adi...jItIne kevaLajJAna prApta karI teoe jANyuM ke A agnikAya paNa jIva che ityAdi. teo prANAtipAtAdithI nivRtta thaI samyaka prakAre varte mATe saMyata che. sarvadA mULa guNa-uttara guNa rUpa cAtrinI prAptimAM niraticAra udhamavaMta che. madha, viSaya, kapAya, vikathA ane nidrA e pAMca bhede pramAdane sarvakALa choDela che tethI apamata che. evA mahAvIroe kevaLajJAna cakSa vaDe agnikAya te zastra ane zistra te saMyama ema joyuM che. ahIM "yatna" zabda vaDe iyasimiti Adi guNo levA ane apamAdanA grahaNathI madha AdinI nivRtti jANavI. A rIte zreSThapuruSoe kahela agnikAya zastra apAyanuM kAraNa che mATe apramatta sAdhuoe tene choDavuM joIe. A rIte aneka doSavALA agni zamane jeo upabhoganA lobhathI ke pramAdavaza na choDe temane maLatA kaTu phaLane dazAve che- * sUtra-35 - je pramAdI che, rAMdhavu-pakAvavuM Adi guNanA arthI che, te ja "daMDa' kahevAya che. * vivecana : je madha viSaya Adi pramAdathI asaMyata che ane saMghavuM, pakAvavuM, prakAza karavo, AtApanA levI Adi guNonA prayojanavALA che, te duSTa mana, vacana, kAyAvALA che. agnizastranA samAraMbha vaDe prANIone daMDa devAthI pote ja "daMDa'rUpa che. ema prakarSathI kahevAya che. jema ghI vagere AyuSya che tema ahIM kAryano kAraNamAM upacAra karAya che. tethI * sUtra-36 : te 'daMDane jANIne medhAvI sAdhu saMkalpa kare ke meM je pramAdane vaza thaIne pahelA karela che te (hiMsA) huM have karIza nahIM * vivecana : te agnikAyanA samAraMbhanA daMDarUpa phaLane jJa parijJA vaDe jANIne pratyAkhyAna parijJA vaDe choDe. maryAdAmAM rahelAM medhAvI sAdhu AtmAmAM kaI rIte viveka kare te kahe che-viSaya-pramAda vaDe AkuLa aMtaHkaraNavALo banIne je agnisamAraMbha meM karyo, tene jinavacanathI agnisamAraMbha daMDavarUpe meM jANyuM che tethI have nahIM karuM. bIjA matavALA bIjI rIte bolanArA je uchuM kare che te batAve che- * satra-1 :he ziSya 1 lam pAmatA evA A zAkacAdine tuM che. teo potAne Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 1/1/4/37 aNagAra mAne che chatAM paNa teo aneka prakAranA zothI anikAyanA samAraMbha dvArA anikAya jIvonI tathA anya aneka prakAranA jIvonI hiMsA kare che.. A viSayamAM bhagavate parijJA kahI che ke - keTalAMka manuSyo A jIvanane mATe prazaMsA, sanmAna ane pUjanane mATe; janma-maraNathI mukta thavA mATe, duHkhonA pratikAra mATe anikAyano samAraMbha jAte kare che, bIjA pAse karAve che, karanArane anumode che. A samAraMbha temanA ahitane mATe, abodhinA lAbhane mATe thAya che. te sAdhaka A samAraMbhane sArI rIte samajIne saMyama sAdhanA mATe tatpara bane. bhagavata ke temanA sAdhu pAsathI dharma sAMbhaLIne keTalAMkane e jJAta thAya che ke A jIvahiMsya graMthi che, moha che, mRtyu che, naraka che, to paNa manuSya viSayabhogamAM Asakta thaIne vividha prakAranA zao vaDe anikAyano samAraMbha karatA anya aneka prakAranA jIvonI hiMsa kare che. * vivecana :pUrvanA sUtromAM kahevAI gayuM hovAthI ahIM bAkIno thoDo artha kahe che potAnA AgamamAM kahela ke sAvadha anuSThAna karavAthI lajjA pAmelA zAkya Adi matavALA sAdhu kevA che ? te tuM jo. ziSyane saMyamamAM sthira karavA Ama kahe che. potAne 'aNagAra' kahenArA kevuM viparIta AcaraNa kare che te kahe che- je A virUparUpa zo vaDe agnikarma AcaravAthI agnizastrano samAraMbha karatA bIjA aneka jIvone haNe che. A viSayamAM jinezvare parijJA-viveka batAvela che. vyartha jIvananA sanmAna, pujana, vaMdana mATe, janma-maraNathI chuTavAne, du:khane dUra karavAne tenA arthIo agnine pote bALe che, bIjA pAse baLAve che, bALanArane anumode che A zastra samAraMbha sukhanI icchAthI karavA chatAM A loka-paralokamAM tenA ahitane mATe tathA bodhidurlabhatAne mATe thAya che. temanuM A asad AcaraNa batAvyuM. sAro ziSya agnisamAraMbha karmabaMdhane mATe che tema jANIne samyagadarzanAdi grahaNa karIne, tIrthakara ke tenA sAdhu pAse dharma sAMbhaLIne ema jANe ke A agni samAraMbha graMtha che, moha che, maraNa che, narakano hetu che. chatAM arthamAM Asakata loko je vividha zothI agnikAya samAraMbha kare che, te agninI hiMsA karatA sAthe aneka jIvonI hiMsA kare che. have te aneka prANIne kaI rIte haNe che ? te kahe che- * sUjha-38 : te huM tamane kahuM chuM ke - pRetI, tRNa, padma, lAkaDuM chANa ane kacaro e sarvene AzrIne jIvo hoya che, uDanArA jIvo paNa agnimAM paDe che, A jIvo aninA sparzathI saMghAta pAme che. saMghAta thatA mUcha pAme che. mUcha pAmelA AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 te mRtyu pAme che. * vivecana : te huM kahuM chuM ke - agnikAyanA samAraMbhathI judA judA jIvonI hiMsA thAya che te A pramANe - pRthvIkAyapaNe pariNamelA pRthvIjIvo ane tenA Azrita kRmi, kuMtha, kIDI, gaMDolA, sApa, viMchI, kasyalA Adi tathA vRkSa, choDa, latA Adi tathA ghAsa, pAMdaDA AdinA Azraya rahelA pataMgIyA, iyaLo vagere tathA lAkaDAmAM rahelA dhuNa, udhaI, kIDIo tathA tenA iMDA vagere ane chANa vageremAM rahelA kuMthuA, paka Adi tathA kasyo eTale pAMdaDA, ghAsa, dhULano samUha tene Azare rahelA kRmi, kIDA, pataMgIyA vagere; A sivAya uDIne paDatA ke jatA-AvatA evA saMpAtika - bhamarA, mAkhI, pataMga, macchara, pakSI, vAyu vagere jIvo-teo jAte ja agnimAM paDe che. A rIte pRthvI vagerenA Azraye rahela jIvone paNa agnikAyanA samAraMbhathI pIDA ane maraNa prApta thAya che. rAMdhavu, pakAvavuM, tApavuM Adi agninA upabhoganI icachAvALA avazya agni samAraMbha karaze ja. A samAraMbhamAM pRthvI Adi Azrita jIvo have kahIzuM tevI maraNa avasthAne pAme che te A pramANe agnino sArza thatA keTalAMka jIvo moranA pIMchA mAphaka zarIrano saMkoca pAme che agnimAM paDatAM ja pataMgIyA Adi zarIra saMkocane pAme che. agnimAM paDatAM ja A jIvo mUcha pAme che ane mUrjita thayelA kRmi, kIDI, bhamarA, noLIyA Adi jIvo maraNa pAme che. A rIte agninA samAraMbhamAM mAtra agni jIvonI ja hiMsA nathI thatI paraMtu pRthvI, ghAsa, pAMdaDA, lAkaDA, chANA, kacarAmAM rahelA tathA uDIne paDanArA jIvo paNa avazya nAza pAme che. tethI ja bhagavatI sUtramAM paNa kahyuM che ke be samAna vayanA puruSo sAthe agnikAyano AraMbha kare temAM eka agnine bALe ane bIjo tene bujhAve to vadhu karmabaMdhana kone ? ochuM kone ? | he gautama ! je bALe te vadhu karma bAMdhe, bujhAve te ochuM karma bAMdhe. A rIte agnikAyano AraMbha ghaNA jIvone upadravakArI che, ema jANIne mana, vacana, kAyAthI karavuM, karAvavuM, anumodanuM rUpe agnikarma choDavuM - te kahe che- * sUtra-39 : anikAsamAM zayAno samAraMbha na karanAro A badhA Abhano jJAtA hoya che. A AraMbhane jANIne medhAvI sAdhu agnizAstra samAraMbha te kare nahIM, bIja pAse karAve nahIM karanAranI anumodanA kare nahIM jeNe A badhA anikarma samAraMbha AcA che te ja muni "parijJAtakama"i che A pramANe huM (tamane) kahuM chuM. * vivecana : A agnikAyanA svakArya ane parakAya bheTavALA zastranA AraMbha karanArane rAMdhavu-raMghAvavuM Adi baMdha hetu che evuM jJAna nathI. paNa A ja anikAyanA Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 1/1/pa/bhUmikA zajhano AraMbha karavAmAM doSa che, evuM jemane jJAna che eTale ke jJa parijJA vaDe jANIne pratyAkhyAna parijJA vaDe teno tyAga kare che te ja muni paramArthI parijJAta kama che. ema huM tane kahuM chuM. (noMdha :- vRttinuM AraMbha vAkya sUcave che ke A sUjha-3mAM AraMbhe uddezA-2 eNe 3el aMtima sUka mAphaka "ii sarje amArI pramA/rado " vALuM vAkya hovuM joIe.) adhyayana-1 "zaaparijJA"nA uddezaka-4 aptikAyano muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa 6 adhyayana-1 uddezaka-5 "vanaspatikAya" rka * bhUmikA : cotho uddezo kahyo. have pAMcamo zarU karIe chIe. teno saMbaMdha A pramANe - pUrva uddezAmAM 'agnikAya' kahyo. have saMpUrNa sAdhuguNanA svIkAra mATe krame Avela vAyukAyane badale vanaspatikAya jIvanuM svarUpa batAvIe chIe. A kramanA ullaMghananuM kAraNa kahe che - vAyu AMkhe na dekhAto hovAthI, tenI zraddhA thavI muzkela che. tethI pRthvI Adi badhAM ekendriya jIvone jANanAra ziSya pachI vAyu jIvanA svarUpane saraLatAthI mAnaze. anukama te ja kahevAya jenAthI jIvAdi tevo mAnavAmAM ziSyo utsAhIta thAya. vanaspatikAya badhA lokane pragaTa cinhathI pratyakSa che. tethI tenuM grahaNa pahelA karela che. A vanaspatikAyanA cAra anuyogadvAra kahevA, te nAma nipajJa nikopAmAM vanaspati uddezakanA kathana sudhI kahevuM. have vanaspatikAyanA bheda-prabhedane jaNAvavA mATe pUrve kahela siddha arthonA mAdhyamathI niyuktikAra kahe che [ni.126] pRthvIkAyane jANavA mATe kahelA tAro ja ahIM vanaspatikAyamAM jANavA. temAM prarUpaNA, parimANa, upabhoga, zastro ane lakSaNamAM judApaNuM jANavuM. temAM prathama 'prarUpaNA'nA svarUpane niyuktikAra kahe che [ni.12] vanaspati sUkSma ane bAdara be bhede che. te sarva lokamAM vyApta ane ekAkAra hovAthI cAthI grahaNa thatI nathI. bAdaranA be bheda che te kahe che [ni.128] saMpathI bAdara vanaspatikAyanA pratyeka ane sAdhAraNa be bheda che. temAM pAMdaDA, phUla, phaLa, mULa, skaMdha Adi dareka zarIramAM eka-eka jIva je vanaspatimAM hoya te pratyeka vanaspati jIva jANavA. ekabIjAne joDAyelA anaMta jIvono samUha eka zarIramAM sAthe rahelo hoya te sAdhAraNa vanaspati jIva. pratyeka zarIranA bAra bhedo che, sAdhAraNanA aneka bhedo che paNa te saMkSepathI cha prakAre jANavA. temAM pahelA pratyeka vanaspatinA bAra bhedo kahe che [ni.129] vRkSA, guccha, gulma, latA, valI, pavana, vraNAdi bAra A pramANe(1) vRkSa - chedAya te vRkSa. tenA be bheda - ekabIja ane bahubIja, temAM lImaDo, AMbo, kosaMba, sAla, aMkola, pIlu, zallakI Adi ekabIjaka che. umaro, koThuM, galI, TImarU, bIlu, AmaLa, phaNasa, dADama, bIjorU Adi bahubIjaka che. (2) guccha - rIMgaNA, kapAsa, japo, ADhakI, tulasI, kuTuMbharI, pIpaLI Adi. (3) guma - navamAlikA, sericaka, koraMTaka, baMdhujIvaka, bANa, karavIra, siMduvAra, vicalika, jAI, yuyika vagere. (4) latA - panna, nAga, azoka, caMpo, AMbo, vAsaMti, atimuktaka, kuMdalatA Adi. (5) velA- kukhAMDI, kAliMgI, gapuNI, tuMbI, vAluMkI, elA, lakI, paToLI Adi. (6) parvaga- zeraDI, vALo, suMTha, zara, vega, zatAvarI, vAMsa, naLa, veNuka Adi. (3) tRNa - zaitikA, kuza, darbha, parvaka, arjuna, surabhi, kurUviMda Adi. (8) valaya - tADa, tamAla, takkalI, zAla, sallA, ketakI, keLa, kaMdalI Adi. (9) harita : tAMdaLajo, dhuyArUha, vastula, badaraka, mAra, pAdikA, cillI Adi. (10) auSadhi - zAlI, vIhI, ghauM, java, kalama, masUra, tala, maga, aDada, coLA, kulathI, aLasI, kusuMbha, kodA, kAMga Adi. (11) jalarUha - udaka, avaka, panaka, zevALa, kasuMbaka, pAvaka, zerUka, utpala, pA, kumuda, nalina, puMDarIka Adi. (12) kuhuNa - bhUmiphoDAnAmaka - Aya, kAya, kuhuNa, uMDuka, uddehalI, sarpa, chatrAdi. A pratyeka jIvavALA vRkSanA - mULa, chaMda, chAla, zAkha, pravAla vageremAM asaMkhyAtA pratyeka jIvo jANavA ane pAMdaDA, phUla eka jIvavALA mAnavA. sAdhAraNa vanaspatinA paNa aneka bheda jANavA. jemake lohI, niha, subhAyikA, azvakarNI, siMhakarNa, zRMgabera, mAlukA, mULA, kRSNakaMda, suraNa, kAkolI, kSIrakAkolI, vagere. A badhI vanaspatinA saMkSepathI cha bheda batAve che [ni.130] temAM - (1) koraMTaka Adi aJbIja che, (2) keLa vagere mULabIja che, (3) niha, zalaki, araNI Adi kaMibIja che, (4) zeraDI, vAMsa, netara Adi parvabIja che (5) zAli, vrIhi Adi bIjaha che, (6) pAinI, zRMgAraka, sevAla Adi saMmUna che. A pramANe saMkSepathI cha bheda kahyA. tethI, adhika bheda nathI. have pratyeka vanaspatinA lakSaNo batAve che. [ni.131] jema aneka sarasavano piMDa banAvavAthI te badhAM sarasava judA hovA chatAM paNa eka hoya tevA lAge che, kadAca cUrNa thAya tyAre anyonya bheLA thAya che. tethI AkhA sasavanuM grahaNa karyuM che. e ja rIte pratyeka vanaspatinA zarIrano samUha rahe che. sarasava mAphaka vanaspatinA jIvo rahyA che. jema smathI mizrita sarasava che. tema samaDheSa vaDe ekaThA karelA karmapudgalanA udayathI mizrita jIvo Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/5/bhUmikA 92 jANavA. e pramANe dRSTAMtathI jaNAvyuM. have bIjuM dAMta kahe che [ni.132] jema talapApaLI - tala pradhAna poLI ghaNAM tala vaDe banAvelI hoya che. te rIte pratyeka zarIravALA vRkSonA zarIra hoya che ema jANavuM. have pratyeka zarIrI jIvonuM eka ane aneka adhiSThiva jaNAve che- [ni.133] vividha prakAranA AkAranA pAMdaDA eka jIvathI adhiSThita hoya che tathA tAla, sarala, nALIyera Adi vRkSomAM paNa eka jIva adhiSThita hoya che temAM aneka jIvonuM adhiSThiva saMbhavatu nathI. bAkInAmAM anekajIvAdhiSThitapaNuM jANavuM. have pratyeka tarUnuM jIvarAzI pramANa batAve che- [ni.134] pratyeka tarU jIvo paryAptA hoya, te saMvartita cokhuNo karelI lokanI zreNInA asaMkhyaya bhAgavarnA AkAzapadezanI rAzI samAna jANavA. te bAdara paryAptA agnikAyanI rAzithI asaMkhyAtaguNA jANavA. aparyAptA pratyeka vanaspatijIva asaMkhyAtalokanA pradeza jeTalA jANavA. bAdara aparyAptA agnikAyanI jIvarAzIthI asaMkhyAta guNA che. sUma vanaspati paryAptA, pitA ke sUkSma hotA nathI, te kevala bAdara ja hoya che. sAdhAraNa vanaspati jIvo sAmAnyathI anaMta che. te sUma, bAdara, payaptiA, aparyAptA bhede che. te anaMtalokAkAzanA pradezonI saMkhyA pramANa anaMtajIva che. sAghAraNa bAdara patAvI bAdara aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. bAdara piyaktiAthI sUkSma aparyAptA asaMkhyayaguNA che. tenAthI sUkSma aparyAptA asaMkhyAtaguNA che. have vanaspatimAM jIvavA icchatA nathI temane jIvapaNuM batAve che [ni.135] pUrve batAvelA tarU zarIra vaDe pratyakSa pramANa viSayothI sAkSAt vanaspati jIvo siddha karyA che. tenuM A pramANe anumAna karavuM (1) A zarIro jIvavyApAra vinA AvA AkAravALA na thAya. (2) hAtha, paga AdinA samayanI mAphaka tathA indriya AdinI upalabdhinA kAraNe vRatjIvanuM zarIra che. (3) hAtha, paga AdinA samUha mAphaka tathA jIvanuM zarIra hovAthI vRkSa sacita hoya che. (4) sutelA puruSa mAphaka ane aspaSTa cetanAvALA hovAnA kAraNe vRkSa maMda vijJAna sukha AdivALA hoya che - kahyuM che ke indriya AdinI prAptine kAraNe tathA hAtha-paga AdinA samUha mAphaka vRkSa Adi vanaspati, jIvonA ja zarIra che tathA zarIrI hovAthI sutelA manuSyAdi mAphaka aAjJAna ane a5 sukhavALA vanaspati sajIva ja che. dhe je sUma vanaspatikAya che, te AMkhothI dekhAtA nathI, te kevaLa jitavayanathI. ja manAya che tathA rAgadveSa rahita sarvajJa vacanane ja AjJA kahelI che. have sAdhAraNa vanaspatikAyanuM lakSaNa kahe che- [ni.136] eka zarIramAM sAthe rahIne AhAra Adi eka sAthe le te sAdhAraNa vanaspati ke anaMtakAya jIvo kahevAya. teo eka sAthe AhAra ane zvAsocchavAsa le che te sAdhAraNa lakSaNa che. kahyuM che ke eka jIva AhAra ke zAsa AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 niHzvAsa le tyAre anaMtA jIvo AhAra ke zvAsa-niHzvAsa le che. have A ja arthane vadhu spaSTa kare che. [ni.13] eka jIva je zvAsocchavAsane yogya pagalA le te ghaNA sAdhAraNa jIvonA upayogamAM Ave ane je ghaNA jIvo le te eka jIvane paNa kAma lAge che. bIjathI ugatI vanaspati kaI rIte pragaTa thAya te have batAve che [ni.138] niyaMttimAM bhUta zabda "avasthA'sUcaka che. yoni avasthAvALA, bIjamAM yoni pariNAma na choDe tyAM sudhI bIjarUpe che. kemake bIjanI be avasthA che - yoni ane ayoni. jIva bIjane choDe nahIM tyAM sudhI yoni avasthA che. - soni' eTale jIvana utpatti sthAna nAza pAmyuM nathI te. AvI yonivALA bIjamAM jIva AvIne utpanna thAya che. te jIva pUrvanA bIjano ke anyajIva paNa hoI zake. bhAvArtha e ke jIva jyAre AyukSaye bIjano tyAga kare tyAre te bIjane mATI, pANI Adino saMyoga thatA koI vakhate parvano jIva pharI pariName che ane koI vakhata bIjo jIva paNa Ave che. je jIva mULapaNe pariName te ja prathama trapaNe paNa pariName che. pRthvI, jaLa, kALanI apekSAvALI A bIjanI utpatti che. A vAta niyama sUcaka che. paNa bAkInA kizalaya Adi mULa jIvapariNAmathI pragaTa thayelA nathI. kahyuM che ke, sarve kuMpaLo utpanna thatI vakhate anaMtakAya che. have sAdhAraNa vanaspatinuM lakSaNa kahe che [ni.139] je mULa, kaMda, chAla, patra, puSpa, phaLa AdinA toDatA cakAkAra samAna TukaDA thAya, tathA jene gAMTha, parva ke bhaMgasvAna jagI vyApta che athavA je vanaspati toDatA pRthvI samAna bhedathI kyArA uparanI sUkI tarI mAphaka puTabhede bhedAya te anaMtakAya jANavuM. have tenA bIjA lakSaNo kahe che- [ni.140] jene kSIra sahita ke kSIrahita gUDha sIrAvALA pAMdaDA hoya, jenA sAMdhA dekhAtA na hoya te anaMtakAya jANavA. A pramANe sAdhAraNa jIvone lakSaNathI kahI have anaMtakAya vanaspatinA nAmo jaNAve che [ni.141] sevAla, kanya, bhANika, Avaka, paHka, kirava, haTha vagere anaMtajIvo aneka prakAranA kahyA che ema bIjA paNa jANavA. have pratyeka zarIravALAnA eka vagere jIvanuM grahaNa kareluM zarIra batAvavA kahe che. [ni.142) eka jIve grahaNa karela zarIra tADa, sapta, nALIyera AdinA skaMdha che tathA te cakSuhya che. tathA bisa, mRNAla, karNikA, kuNaka, kaTAha Adi paNa eka jIvanA zarIra che ane cakSuhya che. be, traNa, saMgeya, asaMgeya jIvonuM grahaNa kareluM zarIra paNa cakSugraha jANavuM. have anaMtakAya AvA nathI, te vAtane jaNAve che- [ni.143] eka, be thI laIne asaMkhya jIvonuM anaMtakAyanuM zarIra AMkhothI dekhAtuM nathI. anaMtakAyanuM zarIra eka, be Adi asaMkhya jIvonuM zarIra hotuM ja Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/5/bhUmikA 94 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 nathI, paNa anaMta jIvonuM ja zarIra hoya che. to kevI rIte jIvone zarIravALA jANavA ? bAdara nigoda - anaMtakAyanA zarIra AMkhothI dekhAya che. sUkSma nigodanA zarIro dekhAtA nathI kAraNa ke anaMta jIvonuM zarIra samUharUpe hovA chatAM ati sUkSama che ane nigoda che te niyamathI anaMta jIvono samUha che. kahyuM che ke asaMkhyAtA nigodanA goLA che, ekaeka goLAmAM asaMkhyAta nigoda che ane pratyeka nigodamAM anaMtA jIvo che. e pramANe vanaspatinA pratyeka vagere bhedothI tathA varNa, gaMdha, rasa, sparza bhedathI hajAro bheda ane lAkho yoni saMkhyA che. vanaspatinI yoni saMvRta che. te saciva, acita, mizra tathA zIta, uNa, mizra bhede che. e pramANe pratyeka vanaspatikAyanI yoninA daza lAkha bheda ane sAdhAraNa vanaspatinA cauda lAkha bheda che ane baMnenI kula koTI pacIza karoDa lAkha jANavI. parimANa dvAra kahe che - temAM sUkSma anaMta jIvonuM pariNAma batAve che[ni.144] prastha ke kaDavathI badhA dhAnyane mApIne ekaThA karIe te rIte sAdhAraNa vanaspatinA jIvone lokarUpa kuDavathI mApIe to anaMtA loka bharAI jAya. have bAdara nigodanuM parimANa batAve che - [ni.145] paryApyA bAda nigoda dhanIkRta saMpUrNa lokanA prataranA asaMkhyaya bhagavartI pradeza rAzI pramANa jANavA. te pratyeka zarIra bAdara paryAptA vanaspati jIvothI asaMkhyAtaguNA che. paryAptA bAdara nigoda, apayaktiA sUma nigoda, payAi sama nigoda traNe rAzI pratyeka asaMkhyaya lokAkAza pradeza parimANavALA che, paNa traNe kramathI saMkhyAmAM eka ekathI adhika jANavA. paraMtu sAdhAraNa jIvo saMkhyAmAM tenAthI anaMtaguNA che A jIvanuM parimANa che, paNa pUrve cAra rAzI kahI te nigodanuM parimANa jANavuM - have upabhoga dvAra kahe che- [ni.146] AhAra, upakaraNa, zayana, Asana, yAna, yugyAdimAM upabhoga jANavo. (1) AhAra - kuLa, pAna, kuMpaNa, mULa, kaMda, chAla AdithI banela, (2) upakaraNa - paMkhA, kaDAM, kavala, argala Adi. (3) zayana-khATa, pATalA Adi, (4) Asana-khurazI Adi. (5) yAna-pAlakhI Adi. (6) yugR-gADA Adi, (9) AvaraNa - pATIyA, daravAjA Adi. (8) praharaNa - lAkaLI, dhokA Adi. (9) zastra - bANa, dAMtaraDA, talavAra, charI Adi. A pramANe vanaspatinA bIjA upayoga paNa batAve che - [ni.14] Atodha, kASThakarma, gaMdhAMga, vastra, mAlA, mApana AdimAM upabhoga jANavo. (1) Atodha - Dhola, bherI, vAMsaLI, vINA, jhallarI Adi vAjiMtro, (2) kAkarma-pratimA, thAMbhalA, bArazAkha Adi, (3) gaMdhAMga-vALAkuMcI, priyaMgu, paka, damanaka, kaMdana, va, uzIra, devadArU Adi, (4) varu - valkala, kapAsa, 2 Adi (5) mAlA * navamAlikA, bakula, caMpaka, punnAga, azoka, mAlatI, mogaro Adi. (6) mApana * lAkaDAM bALavA, (3) vitApana - ThaMDI dUra karavA tApa karavo. () tela-tala, aLasI, saseva, iMgudI, jyotISamatI, karaMja Adi. (8) udhota-vATa, ghAsa, boyA, masAla AdimAM vanaspatino upabhoga che. [ni.148] ukta be gAthAmAM kahela hetuthI sAtA sukhane mATe manuSyo pratyeka tathA sAdhAraNa vanaspatikAyanA ghaNA jIvonI hiMsA karIne vanaspati Adi jIvone du:kha Ape che. have zaradvAra kahe che. te dravya-bhAva be bhede che. dravya zastranA samAsa ane vibhAga be bhedo che temAM samAsa zastra batAve che- | [ni.149] 1-jenAthI vanaspati chedAya te 'kahAnI', 2. kuhADI, 3. asiyagadAtra, dAMtaraDu, 4. dArikA-dAtaraDI, 5. kuddAlaka-kuhADo, 6. vAMsalo, 9. pharasI. A badhAM vanaspatinA zastro che tathA hAtha, paga, mukha, agni Adi sAmAnya zo che. have vibhAga zastrone jaNAve che- [ni.150] lAkaDI Adi svakAyazastra che, pASANa, agni Adi parakAya zA che, dAtaraDI, kahADo Adi ubhayakAya zA che. A dravyazA jANavA. mana, vacana, kAyAthI kharAba vartanarUpa asaMyama e bhAvazA che. have upasaMhAra kare che-- [ni.151] bAkInA dvArA pRthvIkAya mujaba jANavA. e rIte niyukti batAvI. have sUvAnugamamAM akhalita guNovALA sUtrane kahe che- * sUtra-40 : huM saMyama aMgIkAra karIne vanaspatinI hiMsA karIza nahIM buddhimAna sAdhu-"pratyeka jIva 'abhaya' irache che". e jANIne hiMsA na kare te ja virata che. jinamatamAM je paramArthathI virata che, te ja aNagAra kahevAya che. * vivecana : A sUtrano anaMtara-paraMpara sUtra sAthe saMbaMdha pUrvavat kahevo. sukhavAMchI jIvo vanaspatijIvone nize du:kha de che ane du:khavALA saMsAramAM bhame che. AvA kaTuphaLane jANanAro sarva vanaspati jIvone du:kha devAnA AraMbhathI sarvathA nivRtta thavAnuM AtmAmAM icche che - vanaspatijIvone thatI pIDAne jANIne havethI huM duHkha nahIM ApuM athavA du:kha thavAnA kAraNarUpa chedana, bhedana mana, vacana, kAyAthI karuM nahIM, karAvuM nahIM, karanArane anumodu nahIM. te kaI rIte ? sarvajJae batAvelA mArgane anusarIne sabhya dIkSA mArgane svIkArIne sarva pApAraMbhono tyAga karavA dvArA vanaspatine duHkha thAya tevo AraMbha karIza nahIM. AthI saMyamakriyA batAvI. mokSa mATe mAtra kiyA ja nahIM, jJAna paNa jarUrI che. kahyuM che ke, "kriyArahita jJAna ke jJAnarahita kriyA baMne ekalA janma-maraNanA du:khone che davA samartha nathI." (baMne sAthe joIe) tethI mokSa meLavavamAM viziSTa kAraNabhUta jJAnane batAvatA kahe che ke - he buddhimAna ziSya ! dIkSA laIne jIva-di padArthone Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/5/40 jANIne matimAnuM sAdhu mokSa pAme che. kemake samyagajJAna pUrvaka karelI kriyA ja mokSane ApanArI che vaLI jyAM bhaya nathI evA sattara prakAranA saMyamarUpa abhayathI ja sarve jIvonI rakSA thAya che. saMsAra samudrathI pAra pamAya che. ema jANIne vanaspatikAyanA AraMbhathI nivRta thavuM joIe. je paramArtha tavane jANe che, teNe vanaspatinA AraMbhane kaTuM phaLa ApanAra jANIne na karavo. kAraNa ke je AraMbha na kare, tene ja prativiziSTa iSTa phaLa - mokSanI prApti che. aMdha ane mUDhanI jema vartanArane mokSanI prApti thatI nathI. kemake icchelA sarvottama sthAne pahoMcavAmAM pravRtta aMdhanI kriyA vAghAtavALI mAnavI, tevI rIte mAtra jJAna paNa kriyA vinA mokSa na Ape. jema eka gharamAM Aga lAgI tyAre koI paMNa te jANe che paNa pAMgaLapaNAne lIdhe nIkaLI zakato nathI. A pramANe jANIne muni AraMbhano tyAga kare. A pramANe samyak jJAnapUrvaka je nivRtti kare te ja samasta AraMbhathI nivRta thayela che. "te ja sarva vanaspati AraMbhathI nivRtta che, je barAbara jANIne AraMbha na kare," have AvA nivRttivALA zAkyAdi che ke nahIM te jaNAve che- A jinamatamAM ja paramArthathI che, bIje jIvadayAnuM AvuM svarUpa batAvela nathI. kemake pratijJAnusAra nirvadha anuSThAna karavAthI nivRtti mArga sAdhanavALA gaNAya paNa AvuM bole chatAM na pALe te zAkyAdi sAdhu na kahevAya. A pramANe pUrvokta sUtrArtha mujaba cAlanAra tathA ghara vinAno ja utkRSTathI aNagAra kahevAya. utkRSTa eTale je 'aNagAra' nAmane yogya guNonA samUhane Adare che te ja aNagAra kahevAya, bIjA nahIM. jeo A paramArtha sAdhaka aNagAra gaNone choDIne zabdAdi viSayomAM pravarte che ane vanaspati jIvonI rakSAne bhale che, te sAdhu nathI. zabdAdi viSayanA sAdhano vanaspatithI bane che, tethI temAM ja rAcanArA rAgadveSarUpa viSayaviSanA nazAthI gherAyelA sika jIvone nakAdi cAra gatimAM bhramaNa karanArA jANavA. jene te nakAdimAM bhramaNa karavuM hoya te ja zabda AdimAM rasIka bane. A ja vAtane samajavA prakArazrI kahe che- * sUjha-41 - je zabdAdi guNa che te ja AvI che, Avarta che te ja guNa che. * vivecana : je zabda Adi guNa che te ja jIvo jemAM paribhramaNa kare che te Avarta arthAt saMsAra che. ahIM kAraNamAM kAryano upacAra karyo che. jemake gaMdu pANI e ja pagano roga che. e ja pramANe zabda Adi guNo Avarta che. kemake te saMsAranuM kAraNa che. ahIM ekavacana prayogathI evuM sUcave che ke, je puruSa zabdAdi guNomAM pravarte che te AvatamAM paDe che ane je AvatamAM paDe che te ja zakadAdimAM pravarte che. ahIM 'vAyAla' pUche che je zabdAdi guNomAM pravarte che te Avarta-saMsAramAM paDe che paNa AvartamAM varte AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 te zabdAdimAM varte ja evo koI niyama nathI kemake sAdhu AvartamAM che paNa zabdAdi guNomAM te pravartatA nathI. tenuM zuM ? - AcArya teno uttara ApatA kahe che- tamArI vAta satya che. sAdhu saMsAra-AvatamAM rahe che paNa zabdAdimAM vartatA nathI. paraMtu ahIM rAga-dveSAdi sAthe zabdAdiguNomAM pravartavAno adhikAra che. paNa sAdhuone A pravRtti hotI nathI. rAgadveSanA abhAve temane saMsArarUpa Avarta du:kha na hoya. paNa sAmAnyathI saMsAramAM paDavuM ane sAmAnya zabdAdi guNo prApta thavA saMbhave che. tethI upalabdhino niSedha nathI paNa rAgadveSarUpa pariNAmano niSedha che. kahyuM che ke - kAnane sukha ApanAra zabdomAM sAdhu rAga na kare. cakSu AgaLa AveluM rUpa na jovAya te zakya nathI. paNa prAjJa puruSa temAM rAga-dveSa na kare. vanaspatimAM zabdAdi guNo ghaNAM hoya che te batAve che - veNa, vINA, paTala, mukuMda Adi vAjiMtro vanaspatithI utpanna thAya che. temAM manohara zabdo utpanna thAya che. temAM vanaspatinI mukhyatA che kemake temAM taMtrI, carma, pANInA saMyogathI ja zabda utpanna thAya che. rUpamAM lAkaDAnI pUtaLI, toraNa, vedikA, staMbha Adi AMkhane ramaNIya lAge che. gaMdhamAM kapura, pATalA, lavalI, lavIMga, ketakI, sarasa, caMdana, agara, elacI, jAyaphaLa, tejaMturI, kezara, ityAdinI sugaMdha nAkane AnaMda Ape che. bisa, mRNAla, mULa, kaMda, puSpa, phaLa, patra, kaMTaka, maMjarI, chAla, aMkura, kuMpaLa, kamaLa vagereno sa jItIne bahu AnaMda Ape che. pAinIpatra, kamaLadaLa, mRNAla, valkala, dakula, zAka vagere komaLa hoya te zarIrane sparzamAM sukha Ape che. A rIte vanaspatithI banela vastunA zabdAdi guNomAM je varte te saMsAramAM bhame ane je AvatamAM varte te rAgadveSapaNe vartatA zabdAdi guNomAM varte che ema jANavuM. A Avarta nAma, sthApanAdi cAra bhede che. nAma, sthApanA sugama che - dravya Avarta svAmitva, karaNa ane adhikaraNanA vibhAgathI traNa prakAre che. (1) svAmitva - nadI AdimAM koI sthAne jaLanuM paribhramaNa te dravyAvarta ke haMsa, kAraMDa, cakavAka Adi AkAzamAM krIDA karatA cakrAkAra phare te dravyApad. (2) karaNa - cakrAkAra bhamatA jaLathI je tRNa, kaliMga vagere bhame te dravyApad. ke tAMbu, sIsa, cAMdI, sonu Adi gALatA te vAsaNamAM goLAkAra bhame che. (3) adhikaraNa - eka jaLadravyamAM AvatuM ke aneka cAMdI, sonA, pItaLa, kAMsA, kalAI, sIsA Adi ekTa karelA ghaNAM dravyomAM je Avarta thAya te. bhAva Avarta - paraspara bhAvonuM saMkramaNa athavA dayika bhAvanA udayathI nakAdi cAre gatimAM jIva bhame che te. A sugamAM bhAvAvartano ja adhikAra che. saMsAramAM paribhramaNanA kAraNarUpa vanaspatithI utpanna thayela zabdAdi guNa zuM koI eka niyata dizAmAM rahela che ke badhI dizAomAM ? - te jaNAve che- * sUtra-4ra :ukd, adho, viSNu sAme jonAra rUpone jue che, sAMbhaLanAro zabdone Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 1/1/5/42 sAMbhaLe che. mUcha pAmato rUpamAM mUccha pAme che ane zabdamAM paNa mUrzita thAya che. * vivecana : kahenAranI dizAthI UMce mahela ane havelInI upara rahelA rUpane jue che. pahADanA zikhara ke mahela upara caDelo nIce rahelA rUpane jue che tiryak zabdathI cAra dizA, cAra vidizA lIdhI. te mujaba gharanI divAla AdimAM rahela rUpane jue che. A rIte pUrva Adi badhI dizAmAM AMkhothI joI zakAya tevA rUpane manuSya jue che. e pramANe A badhI dizAmAM rahela zabdane kAnathI sAMbhaLe che. ahIM mAtra rUpa ke zabdanI prApti jaNAvI. paNa jovA ke sAMbhaLavA mAtrathI saMsArabhramaNa thatuM nathI. paNa jIva te zabdAdimAM mUrNita thAya to ja tene karmabaMdha thAya che. sUramAM pharI "urva' zabda levAnuM kAraNa e che ke tyAM sAruM rUpa joIne rANI bane che. e pramANe zabdAdi viSayomAM paNa mUrSita thAya tema samajavuM. sUramAM 'mafpa' zabdanuM grahaNa saMbhAvanA ke samuccaya arthamAM che. 'rUpa' zabdanA grahaNathI bAkInA gaMdha, rasa, sparzanuM paNa grahaNa thaI jAya che kemake ekanA grahaNathI tenI jAtinA badhAnuM grahaNa thAya che athavA Adi-aMtanA grahaNathI tenI madhyanA badhAnuM grahaNa thAya che. A pramANe viSayalokane kahyo * sUtra-43 - A pramANe (zabdAdi viSaya) loka kahyo. A zabdAdi viSayomAM je agupta che,AjJAmAM nathI. * vivecana : 'puSa' eTale rUpa, rasa, gaMdha, sparza, zabda, viSaya nAmano loka kahyo. 'loka' eTale jenAthI jovAya ke jaNAya che. je A zabdAdi guNa lokamAM mana, vacana, kAyAthI agupta hoya arthAt manathI raNake hepa kare, vacanathI zabdAdi mATe prArthanA kare ke kAyA vaDe zabdAdi viSayamAM jAya, A pramANe je gupta nathI te jinezvaranA vacanAnusAra AjJAmAM nathI. have guNa vize kahe che-- * suga-44 - vAraMvAra zabdAdi viSaya guNono AsvAda karanAra asaMyama Acare che. * vivecana : vAraMvAra zabdAdi guNano sagI banela jIva potAnA AtmAne zabdAdi viSayanI gRddhithI dUra karavA samartha thato nathI. Avo anivRta jIva pharI pharI te kriyA karato zabdAdi guNono AsvAda le che. tenA parINAme te 'vaka' arthAt kuTIla ke asaMyamI banIne asaMyamI AcaraNa dvArA narakAdi gatimAM bhaTake che. zabdAdi viSayono abhilASI jIva bIjA jIvone du:kha denAro hovAthI tene 'vakra samAcAra' jANavo. zaGdAdi viSayasukhanA aMzanA svAdamAM Asakta evo A saMsArIjIva apathya AmaphaLa khAnAra rAjAnI mAphaka potAne viSayone rokI na zakavAthI takALa vinAzane [17] pAme che. A pramANe zabdAdi viSayanA AsvAdanathI parAjita A jIva 'khaMta-putra'nI mAphaka je kare che te have sUtramAM kahe che- * sUtra-45 :te pramAdI banI gRhasthanI jema gRhavAsI ja che. * vivecana : viSaya viSayI mUrNita te pramAdI, gharamAM nivAsa kare che. je sAdhuliMgane rAkhe ane zabdAdi viSayamAM Asakta hoya, te viratirUpa bhAvaliMgathI rahita hovAthI gRhastha ja che, anyatIrthIomAM haMmezA bolavAnuM judu ane karavAnuM judu che te vAtane have batAve che- * sUtra-46 - lAtA evA temane tuM che. ame aNagAra chIe tema kahetA teo vividha prakAranA zothI vanaspati karma samAraMbhathI vanaspati jIvonI hiMsA karatA bIjA paNa aneka jIvonI hiMsA kare che. viSayamAM bhagavaMte parijJA-viveka kahyo che. A jIvanane mATe prazaMsA sanmAna ane pUjAne mATe, janma-maraNathI mukta thavA, duHkhonA nivAraNArthe teo vanaspati jIvonI hiMsa svayaM kare che, bIja pAse karAve che. karanArane anumode che. A hiMsa temanA ahita ane Abodhine mATe thAya che. A vAta samajIne sAdhaka saMyamamAM sthira bane. bhagavaMta ke tenA sAdhu pAse dharma sAMbhaLIne A pramANe jANe ke - hiMsA graMthi che, moha che, maraNa che, naraka che. chatAM paNa jIva temAM Asakta thaI vividha prakAranA zothI vanaspatikAyanI hiMw karatA tenA Azrita aneka jIvonI hiMsA kare che. * vivecana : A sUtranuM vivecana pRthvIkAyAdinA AlApaka mAphaka jANavuM. vizeSa che ke ahIM 'vanaspatikAya' kahevuM. have vanaspatimAM jIvapaNAMne jaNAve che * sUpl-47 : te huM tamane kahuM chuM " (mAnava zarIra sAthe vanaspati kAyanI samAnatA dazavitA kahe che-) je rIte mAnava zarIra janma le che, vRddhi pAme che, cetanavaMta che, chedA karamAya che, AhAra le che, anitya che, azAzvata che, vadha-ghaTe che ane vikArane pAme che e ja rIte vanaspati paNa utpanna thAya che, vRddhi pAme che, cetanA yukta che, chedAtA kamAya che, AhAra le che, anitya che, azAzvata che, vadhe-ghaTe che ane vikArane pAme che. (A rIte vanaspati paNa sacita ja che.) * vivecana : te huM jinezvara pAse tava jANIne kahuM chuM athavA vanaspatinuM caitanya pratyakSa pramANathI jANIne kahuM chuM. pratijJAnusAra batAve che - ahIM upadeza yogya sUtra Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/ 5/4 AraMbhe che - tene kahevA yogya puruSa hoya che. je pramANe A zarIra utpatti dharmavALuM che, te pramANe vanaspati zarIra paNa utpatti dharmavALuM che, je pramANe A manuSya zarIra bALa, kumAra, yuvAna ane vRddhatva pariNAmI hovAthI sacetana jaNAya che, tema vanaspati zarIra paNa sacetana che. jemake ketakI vRkSa bAla, yuvAna ane vRddha thAya che. tethI baMnemAM samAnatA hovAthI vanaspati zarIra paNa utpatti dharmavALu che. prazna - utpatti dharmavALuM hovA chatAM paNa manuSya zarIra jevuM sotana che, tevuM vanaspati zarIra nathI. kemake vALa, nakha, dAMta AdimAM paNa utpatti dharma che, lakSaNa nirdoSa hovuM joIe tethI utpatidharma ja jIvanuM cinha kahevuM ThIka nathI. uttara : utpatti mama kahIe tyAre tamArI vAta satya che. paNa manuSya zarIramAM prasiddha evI bAla, kumAdi avasthAno vALa AdimAM saMbhava nathI. mATe tamAruM kahevuM ayogya che. vaLI vALa, nakha senata zarIramAM ja utpanna thAya che ke vadhe che have tame to vanaspatine sacetana mAnatA nathI, tamArA mate pRthvI Adi acetanA hovAthI tema thavuM ayukta che athavA sUtramAM kahela utpatti dharma Adino eka ja hetu che. bIjA hetu jarUrI nathI ane vALa AdimAM samudAya hetu nathI tethI doSa nathI. tathA je pramANe A manuSya zarIra sadA bAla, kumAdi avasthAthI vadhe che, te pramANe vanaspati zarIra paNa aMkura, kuMpaNa, zAkhA, prazAkhAthI AdithI vadhe che ane je rIte manuSya zarIra sacetana che, te rIte vanaspati zarIra paNa sacetana che. kaI rIte ? te batAve che jemAM cetanA hoya te citta-jJAna. vanaspati zarIra paNa manuSya zarIra mAphaka jJAnavALuM che. kemake dhAbI, lajAmaNI Adine uMghavA tathA jAgavAno svabhAva che. bhUmimAM rahela dhanane potAnA mULIyAthI chUpAve che. varSAnA meghanA avAja tathA ThaMDA pavananA sparzathI aMkurAnuM utpanna thavuM, mada madana saMgathI lAyamAna gativALI capaLa locanA strI jhajhara yukta komaLa page tADana kare to azoka vRkSamAM palava ane phUla utpanna thAya che. sugaMdhI dArunI pIcakArIthI bakula aMkurita thAya che. lajAmaNI sparzathI saMkocAya che. A badhI vanaspati saMbaMdhI vartaNUka jJAna vinA zakya nathI. tethI vanaspatinuM sacitapaNuM siddha thAya che. je pramANe manuSya zarIra chedAtA sukAya che, tema vanaspati paNa ba, kulAdi chedAtA sukAya che ane cetanamAM AvuM kadI na thAya. jema manuSya zarIra stanapAna, zAka, bhAta Adi AhAra kare che tema vanaspati paNa jamInanA pANI Adino AhAra kare che ane acetanone AhArapaNuM na hoya. tethI vanaspati sacetana che. vanaspati zarIra paNa mAnavazarIra mAphaka anitya che. sadA rahenAruM nathI. vanaspatinuM utkRSTa Ayu 10,000 varSa che. jema manuSya zarIra prati kSaNe AvIpImaraNa vaDe azAzvata che, tema vanaspati zarIra paNa che. jema manuSya zarIra iSTa-aniSTa AhArAdithI jADuM pAtaLuM thAya che, tema vanaspatinuM paNa che. " je rIte manuSya zarIra vividha rogathI pAMDava, jalodara, sojo, kRzatva Adine tathA bAla Adi rUpane pAme che, rasAyaNa-sneha AdinA upayogathI viziSTa kAMti, 1oo AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 baLa Adi vizeSa pariNAmavALuM thAya che te ja pramANe vanaspati zarIra paNa vividha rogathI puSpa, phaLa, chAlAdithI vikRta thAya che. tathA viziSTa dohada puravAthI puSpa, phaLa Adino upacaya paNa pAme che. A pramANe kahevAyela lakSaNothI vanaspati sacita ja che. ema jANavuM. A pramANe vanaspatine sacita batAvIne tenA AraMbhamAM baMdha thAya ane AraMbhatyAgarUpa vanaspatinA sevanathI muktipaNe dekhADI upasaMhAra kare che- * sUtra-48 - vanaspatikAyano samAraMbha karanAra tenA AraMbhanA pariNAmothI ajANa hoya cheane vanaspatizayAno samAraMbha na karanAra A hiMsAjaya vipAkono parijJAtA hoya che. AvuM jANI medhAvI puraSa vanaspatikAyanI hiMsA svayaM na kare, bIja pAse na karAve, karanArane anamode nahIM je vanaspatikAyanI hiMsAnA azubha pariNAmano jJAtA che,te ja muni "parijJAtakama' che tema huM kahuM chuM. * vivecana : A vanaspati kAyamAM dravya tathA bhAva baMne bhede zastrano AraMbhakatanei A badhAM AraMbhonI parijJA ane pratyAkhyAna karyA nathI ane je AraMbha nathI karatA teone AbhamAM pApa che tema khabara hovAthI teno tyAga kare che. te ja muni parijJAta kama che ityAdi badhuM pUrvavat jANavuM. adhyayana-1 "zaaparijJA'nA uddezaka-pa vanaspatikAyano | muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa adhyayana-1 uddezaka-6 "trasakAya" . pAMcamo uddezaka kahyo, have chaThThA uddezAno AraMbha kare che, teno saMbaMdha A pramANe - pAMcamAM uddezAmAM vanaspatikAyanuM varNana karyuM. AgamomAM tenA pachI trasakAyanuM kacana hovAthI trasakAyanA svarUpanA bodhane mATe A uddezAno AraMbha karAya che tenAM upakramAdi cAra anuyoga dvAro che. te pUrva mAphaka kahevA. te nAma nikSepA paryanta kahevuM. trasakAyanAM pUrve kahelA dvArothI kaMIka judA lakSaNavALA dvAronuM niyuktikAra zrI kacana kare che. [ni.15] je trAsa pAme te basa. tenI kAyA te trasakAya. tenA dvAro pRthvIkAya mujaba ja che. paNa vidhAna, parimANa, upabhoga, zastra ane lakSaNa dvAromAM thoDo taphAvata che. temAM prathama vidhAna dvAra kahe che [ni.153] je hAla-cAle te basa te prANa dhAraNa kare che mATe jIva che. A trasajIvanA lakhisa ane gatirasa be bheda che. labdhimasanA teukAya ane vAyukAya ema be bheda che. ladhi eTale zakti mAtra, teukAya basanuM varNana pUrve karyuM, vAyukAya AgaLa kahevAze. labdhimasano ke adhikAra nathI. tethI gatigasanuM Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 1/1/6/bhUmikA 101 varNana ahIM kare che- [ni.154] gati cAra prakAre che - nAka, tiryaca, manuSya ane deva. ratanaprabhAvI mahAtama pRthvI paryanta nAkanA sAta bhedo che. tiryaMcanA paNa be, traNa, cAra, pAMca indriyathI cAra bhedo che. manuSyanA garbhaja ane samUrNimaja be bheda che. devonA bhavanapati, vyaMtara, jyotika, vaimAnika cAra bheda che. A pramANe gatibasa jIvonA cAra bheda che. gatinAmakarmanA udayathI jemane narakAdi gatinI prApita thaI che, te gatirasa kahevAya che. A nArakAdi jIvo paryApta-aparyApta be prakAre che. temAM pAyapti cha prakAre che, te pUrve kahevAyela che, te mujaba yathAyogya taiyAra thayelA te paryAptA ane tenAthI viparIta te apatiA. teo aMtarmuhUrta kALa paryanta payaktiA jANavA. have bIjA uttarabhedo kahe che. [ni.155] ahIM zIta, uSNa, zItoSaNa, saciva, aciva, mizra, saMvRta, vivRta, mizra temaja strI, puraSa, napuMsaka ema traNa-traNa bhedathI traNa-traNa yoninA ghaNAM joDakA che. te badhAMno saMgraha karavA gALAmAM be vakhata 'tivA' lIdhuM che. temAM nArakonI pahelI gaNa bhUmimAM zIta yoni che, cothImAM upara zIta nIce uSNa che. pachInI traNa bhUmimAM uNa yoni che. anya yoni hotI nathI. garbha tiryaMca ane garbhaja manuSyonI tathA devonI zItoSNa yoni che. be, traNa, cAra, indriya jIvo ane saMpUrjhanaja paMcendriya tiryaMca ane manuSyonI zIta, uNa, zItoSNa gaNe yoni che. nAka ane devone mAtra asita yoni che. beindriyathI saMmUIjana ja paMcendriya tiryaMca ane manuSyonI mAtra vivRta yoni che. garbhajatici ane manuSyonI mAtra saMvRttavivRtta yoni hoya che. nAkonI mAtra napuMsaka yoni hoya che. tiryo ane manuSyomAM strI, puruSa, napuMsaka gaNe yonio hoya che. devonI strIpuruSa be yoni che. manuSyayoninA bIjA paNa traNa prakAra che - (1) kUrmonnatA - temAM arihaMta, cakravartI Adi utamapuraSo ja utpanna thAya che. (2) zaMkhAvata - te cakravartInA gIranane ja hoya, temAM jIvonI utpatti thAya paNa nipatti na thAya. (3) vaMzIpatrItemAM sAdhAraNa manuSyonI utpatti thAya che. - yoninA bIjA paNa traNa bheda che (1) aMDaja-pakSI AdinI, (2) potajavagulI, hAthInuM baccuM AdinI, (4) jarAyuja - gAya, bheMsa, manuSya AdinI. A rIte yoni AdinA bhede basa jIvonA bhedo kahyA. have te dareka yonino saMgraha A gAthAomAM karyo che, te batAve che- pRthvI, apa, agni, vAyu cAre kAyanI sAta-sAta lAkha, pratyeka vanaspatinI daza lAkha ane sAdhAraNa vanaspatikAyanI cauda lAkha yonio che. vilendriyanI bebe lAkha ane deva-nAkanI cAra-cAra lAkha yoni che. tiryaMca paMcendriyanI paNa cAra lAkha ane manuSyonI cauda lAkha yonio che. e rIte kula coyaNiI lAkha yoni jIvonI che. have kulanA parimANa kahe che. ekendriyanI batrIsa lAkha kula koTi, beindriyonI ATha, veindriyanI sAta lAkha kula koTi, caurindriyanI nava, haritakAyanI pacIza, jalacaranI sADAbAra, khecanI bAra, catuSpada ane ura:parisarpanI daza-daza, bhujaparisarpanI nava, nArakanI parIza, devonI chavvIsa ane manuSyonI bAra lAkha kula koTi che. A pramANe badhAM maLIne 19,75,00,00,00,00,000 aMka thAya che. A rIte prarUpaNA dvAra pUruM thayuM have lakSaNa dvAra kahe che [ni.156,15] darzana sAmAnya upalabdhirUpa che, tenA cakSa, cakSa, avadhi ane kevaLa cAra bheda che. jJAnAvaraNanA dUra thavAthI spaSTa tava bodharUpa temaja svaparano pariccheda karanAra jIvanA pariNAma svarUpa jJAnanA mati Adi pAMca bheda che. cAtrinA pAMca bheda che - sAmAyika, chedoSasthApanIya, parihAravizuddhi, sUma saMparAya ane yathAkhyAta. cAritrAyAstri arthAt dezavirati sthUla prANAtipAta viramaNa rUpa zrAvakanA bAra vrata che tathA dAna, lAbha, bhoga, upabhoga, vIrya, zrotra, cakSu, nAka, jIbha, sparzana daza labdhi che. jIvadravyanI sAthe sadA rahenAra che jIvanuM lakSaNa che. upayoganA be bheda che(1) ATha prakAre sAkAropayoga, (2) cAra prakAre nirAkAropayoga, yoga, mana, vacana, kAyA traNa bhede che. mana pariNAmathI utpanna sUma adhyavasAyo ghaNAM prakAre che. vividha prakAre audayika labdhi - kSIrAzrava, madhavAzrava Adi che A labdhio jJAnAvaraNIyAdi ATha karmonI svazaktinA pariNAma rUpa che, lesyAo azubha ane zubharUpe kRNAdi cha bhede che te kapAya ane yoganA pariNAmathI utpanna thAya che. saMjJA AhAra, bhaya, parigraha, maithuna cAra bhede che athavA pUrve kahela daza bhede che athavA krodhAdi cAra bheda tathA ousaMjJA ane lokasaMjJA. zAsocchavAsa te prANa ane pAna che. kapAya eTale je saMsAranI prApti karAve che - te anaMtAnubaMdhI krodhAdi bhede soLa prakAre che. A be gAyAmAM kahela beindriyAdi jIvonA lakSaNa yathAsaMbhava jANavA. Avo lakSaNa samudAya ghaDAdimAM nathI. tethI vidvAno ghaTAdimAM acaitanyapaNuM svIkAre che. have upasaMhAra karavA ane pariNAma dvArA jaNAvavA kahe che [ni.158] beindriyAdi jIvonuM lakSaNa je darzana Adi kahA te paripUrNa che, tethI adhika koI lakSaNa nathI. have kSetra-parimANa kahe che- trasakAya payaktiA jIvo saMvartita loka prataranA asaMkhyaya bhAgamAM rahelA pradeza rAzi pramANa che. te paryApta bAdara teukAyathI asaMkhyaguNA che. prasakAya payatithI trasakAya piyaktiA asaMkhyaguNA che. kALathI-utpanna thatA trasakAya jIvo jaghanyathI be thI nava lAkha sAgaropamAM sudhI samaya sazi parimANa che. utkRSTathI paNa A ja saMkhyA che. kahyuM che ke he bhagavanuM vartamAnakALamAM rahelA trasakAyajIva keTalA kALamAM khAlI thAya ? Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/6/bhUmikA 103 104 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 rasaja, saMvedaja saMmUrchAima, udbhijja ane aupAtika. A (trasajIvonuM kSetra ja) saMsAra kahevAya. * vivecana : Ano anaMtaparaMpara saMbaMdha pUrvavata jANavo. je meM bhagavaMtanA mukhakamaLamAMthI nIkaLela vANI vaghArelI che, tenAthI prApta thayela tava tamane kahuM chuM. beindriyAdi basa jIvo che. tenA keTalA bhedo kayA prakAre che - te bhagavaMte kahyA mujaba kahuM chuM 1. aMDaja - je iMDAmAMthI utpanna thAya che. pakSI, gIroLI vagere. 2. potaja - pota sAthe janme che, hAthI, gIdaDa, jaLo vagere. 3. jarAyuja - jarAyuthI vIMTAyelA hoya che, gAya, bheMsa, bakarA, manuSya vagere. jaghanyathI ane utkRSTathI be thI nava lAkha sAgaropama jANavA. have nikamaNa ane praveza kahe che - jaghanyathI eka, be traNa athavA utkRSTa parimANathI prataranA asaMkhyaya bhAga parimANavALA che. have niraMtara praveza ane nirgama saMkhyA [ni.159] jaghanya parimANathI niraMta5Ne prasakAyamAM utpatti ane niSkramaNa eka samaye be ke traNa thAya. utkRSTathI AvalIkAno asaMceya bhAga maga kALa sudhI niraMtara nikama-praveza hoya. eka jIvanI apekSAo sakAyamAM niraMtara rahevAno kALa jaghanyathI aMtamuhUtakALa atha idatamuhUrta rahIne pRthvIkAyAdi ekendriyamAM utpanna thAya che. utkRSTathI 2000 sAgaropamakALa basa bhAve niraMtara rahe che. pramANa dvAra pUruM. have upabhoga, zastra ane vedanA e traNa dvAro kahe che [ni.16] mAMsa, cAmaDI, vALa, roma, nakha, pIchAM, nADI, hADakAM, zIMgaDA AdimAM trasakAyanA aMgono upabhoga thAya che. khaga, tomara, charI, pANI, agni Adi trasakAyanA zA che te aneka prakAre che. te svakAya, paskAya, mizra tathA dravya, bhAva bhedathI aneka prakAre che. prasaMgopAt tenI vedanA jaNAve che - vedanA be prakAre - zarIrathI ane manathI. zarIranI vedanA zalya, saLI vagere vAgavAthI thAya. mananI vedanA priyano viyoga ane pratikULa saMyoga AdithI thAya. aneka prakAranA tAva, atisAra, khAMsI, zAsa, bhagaMdara, mAthAno roga, zUla, masA vagerethI utpanna thayelI tIvra hoya. have vistArathI upabhoganuM svarUpa kahe che- [ni.161,162] mAMsane mATe haraNa, sUara Adi marAya che, cAmaDI mATe cinaka Adi, vALa mATe uMdara Adi, pIMchA mATe mora, gIdha, kapicara Adi, pucchane mATe camarI gAya Adi ane dAMtane mATe hAthI, varAha Adino vadha thAya che. ahIM keTalAka pUrve kahelA prayojanathI haNe che ane keTalAMka prayojana vinA mAtra krIDArthe haNe che. keTalAka prasaMga doSathI haNAya che. jemake mRgane tAkIne mArelA bANathI varase AvelA kapota, kapila, popaTa, koyala, menA vagerene haNe che tathA karma te khetI vagere aneka prakAranA che. temAM pravRtta ke Asakata ghaNAM basakAyane haNe che. jemake doraDAthI mAre, cAbuka tathA lAkaDIthI tADana kare, teno jIvathI viyoga karAve ityAdi. A pramANe dvArone kahIne have upasaMhAra mATe kahe che [ni.163] je dvAro kahyA te sivAyanA bAkInA dvAre pRthvIkAya jevAM ja samajavA. pRthvIkAyanA svarUpane jaNAvavA kahela gAthA trasakAyanA uddezAmAM jANavI. have sUtrAnugamamAM khalitAdi guNayukta sUtrane kahe che sUtra-49 - huM kahuM chuM - A badhA prasa pANI che. jemake - aMDaja, potaja, jarAyuja, 4. rasaja - osAmaNa, kAMjI dUdha, dahIM AdimAM sathI je utpanna thAya che. pAyukRmi AkRtivALA atyaMta sUkSma jIvo rasaja che. 5. saMsvedana - parasevAthI utpanna thAya che. mAMkaDa, ju, zatapadikA vagere. 6. saMpUrjhanaja - pataMgIyA, kIDI, mAkhI vagere. che. udbhijja * ubhedanathI utpanna thAya che. pataMgIyA, khaMjarI, pArIplava vagere. 8. aupapAtika - upAtathI utpanna thanArA nAraka ane deva. A pramANe saMsArI jIvonA ATha ja bheda che. A ATha ja prakAre saMsArI jIvono janma thAya che. tevArtha sUmanA adhyAya-2, sUga-32 mAM paNa kahyuM che. (1) saMmUrdhanaja - rasaja, sveda, ubhedaja. (2) garbhaja - aMDaja, potaja, jarAyuja, (3) upapAtaja - deva, nAka A traNa ja prakAre janma kahyo che. ahIM tenA uttabheda sahita kathana che. A ATha prakAramAM sarve saMsArI trasa jIvo samAya che. tenA sivAya koI anya nathI. A trasa jIvo ATha prakAranI yoni pAme che. je bALaka, zrI Adine pratyakSa ja che. 'tti 'zabdathI trasa jIvonuM traNe kALamAM astitva siddha thAya che. saMsArajagatu kyAreya trasajIvathI hita na hoya. A aMDaja Adi prANino samUha ja saMsAra che. ema kahIne trasakAyono utpatti prakAra A sivAya bIjuM koI nathI tema batAvyuM. have A ATha prakAranA trasa jIvomAM koNa koNa jIva utpanna thAya te kahe che sUtra-pa0 :maMda ane ajJAnI jIvane A saMsAra hoya che. * vivecana : maMdanA be bheda che - (1) dravyamaMda - ati cULa ke ati durbaLa. (2) bhAvamaMda * maMda buddhivALo bAla ane kuzAstra vAsita buddhivALo, A paNa buddhinA abhAve bAla ja che. ahIM bhAva-maMdano adhikAra che. hi-ahitane na jANanAro, vizeSa samajanA abhAve te bAla che. AvA bAlajIvane ja saMsAramAM paribhramaNa rahe Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/6/51 che. tethI sUtramAM kahe che- * sUga-51 - huM sArI rIte ciMtavIne ane joIne kahuM chuM - pratyeka prANI pota-potAnuM sukha bhogave che. badhAM prANI, badhAM bhUta, badhAM jIva, badhAM saMtavane azAtA ane AzAMti mahAbhayaMkra ane duHkhadAyI che. tema huM kahuM chuM, A prANI dizAvidizAthI bhayabhIta rahe che. * vivecana : A pramANe bAla-strI AdimAM prasiddha kasakAya jIvone barAbara ciMtavIne kahuM chuM - pahelA manathI AlocIne pachI tenuM prapekSaNa thAya che. te mujaba badhAM jIvo pota-potAnA sukhanA bhoktA che. koInuM sukha koI bhogavatA nathI. A badhAM pANIno dharma che. badhAM prANI eTale be, traNa, cAra indriyovALA. baghAM bhUto eTale pratyeka, sAdhAraNa, sUma, bAdara, paryAptA, apayaktiA vanaspatikAya. badhAM jIvo eTale garbhaja, saMpUrNana ja ane aupapAtika jIvo. badhAM sava te pRthvI Adi ekendriyo. jo ke paramArthathI prANIbhUta Adi badhAM jIvo ja che to paNa ahIM bhedo kahyA. kahyuM che ke, be, traNa, cAra indriyavALAne prANI kahyA. vanaspatikAyane bhUta kahA, paMcendriyane jIva ane bAkInAne satva kahelA che. athavA zabdanI vyutpatti dvArathI samabhirUDha naya mate A bheda jANavA. te A pramANe che satata prANa dhAraNa karavAthI prANI che, traNe kALamAM rahetA hovAthI te bhUta che. traNe kALamAM jIvavAthI te jIva che ane haMmezA hovApaNAthI sAva che. A pramANe vicArIne ane joIne jema pratyeka jIvane sukha che tema pratyekane sAtA mahAbhaya ane du:kha che. temAM huM duHkhane kahuM chuM - je du:kha pamADe te du:kha. vizeSa e ke - kaTathI vedAya evA kamazinA pariNAma tathA je sukha na hoya te parinirvANa. te cAre bAjathI zarIra ane manane pIDA kare che tathA sauthI moTo bhaya kare che. A pramANe A vizvamAM badhAM saMsArI jIva zArIrika mAnasika duHkhothI pIDita che. te pramANe paramAtmA pAsethI samyak prakAre tavane jANIne huM tamane kahuM chuM. A prakAre sAtAdi vizeSaNayukta du:khathI parAbhava pAmelA prANo trAsa pAme che. te ja prANIo che. teo dizA, vidizAthI trAsa pAme che. tathA pUvadi dizAmAM jaIne trAsa pAme che. A badhI dizA prajJApakanI apekSAo jANavI. evI koI dizA ke vidizA nathI ke jemAM trasa jIva na hoya ke jyAM rahIne trAsa na pAmatA hoya. jema kozeTAno kIDo cAre taraphathI bhaya pAmIne potAnA saMrakSaNane mATe jALa banAvI zarIrane vITe che. evI koI bhAvadizA nathI ke jemAM rahela trasakAyo trAsa na pAme. nakAdi cAre gatimAM rahela jIva zArIrika-mAnasika duHkhothI haNAya che. tethI haMmezA teonA manamAM trAsa rahe che. A rIte badhI dizA-vidizAmAM trasakAyanA jIvo du:kha pAme che. 106 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 kemake trasakAyano AraMbha karanArA manuSyo trasakAyano vadha kare che. kemake * sUtra-para : tuM je, viSaya sukhAbhilASI manuSya sthAne-sthAne A jIvone paritApa Ave che. trasakAyika prANI judA judA zarIrone AzIne rahe che. * vivecana : arcA, carma, lohI Adi vividha prayojanathI he ziSya ! jo, mAMsa bhakSaNa AdimAM Asakta, asvastha manavALA AraMbhazIla manuSyo vividha vedanA karIne trasajIvone saMtApe che. pRthvIne AzrIne eka, be, traNa, cAra, pAMca indriyavALA ghaNAM prANI rahe che ema jANIne manuSya nirdoSa anuSThAna karavuM joIe. je anyamatavALA bole che judu ane kare che judu temane batAve che- * sUtra-pa3 - lAtA evA temane tuM che. 'ame aNagAra chIe' ema kahenArAo vividha prakAranA zothI trasakAyanA samAraMbha dvArA prasakAya jIvonI hiMsA karatA teo bIjI aneka prakAranA jIvonI paNa hiMsA kare che. A viSayamAM nizcayathI bhagavaMte "parijJA' kahI che. A jIvananA nihi arthe - prazaMsA, sanmAna, pUjana mATe; janma-jarAthI chuTavA mATe, du:khanA nAzane mATe teo trasakAya jIvonI hiMw svayaM kare che, bIjA pAse karAve che tathA hiMsA karanAranI anumodanA kare che. paNa te temanA ahita, Abodhi mATe thAya che. A samAraMbhane jANanArA saMyamI banI, tIrthakara ke zramaNo se dharma sAMbhaLIne ema jANe che ke, A samAraMbha nizcayathI graMtha che, moha che, maraNa che ane naraka che. A samAraMbhamAM Asakta loko vividha prakAranA zothI trasakAyanA samAraMbha dvArA trasakAyajIvanI hiMsA karatAM anya aneka prakAranA prANIonI paNa hiMsA kare che. * vivecana :A sUmanI vyAkhyA pUrvavat jANavI. have koIpaNa game te kAraNe trasakAya hiMsA kare che te batAve che- * sUtra-54 : huM kahuM chuM ke, keTalAka loko pUjAne mATe trasakAya jIvone haNe che, koI camane mATe, koI mAMsa mATe, koI lohI mATe, e pramANe hRdaya, pitta, carabI, piMchA, pucha, vALa, zIMgaDu, viSANa, dAMta, dADhA, nakha, nAyu, asthi, asthibhiMja mATe trasakAyanI hiMsA kare che. koI sakAraNa ke akAraNa hiMsA kare che. koI mane mAryo ke mane mAre che ke mAraze ema vicArIne kSiA kare che. * vivecana : jene mATe trasakAyanA AraMbhamAM pravartelA tenI hiMsA kare che te huM kahuM chuM - aca eTale AhAra, alaMkArAdithI jenI pUjA karAya che athati deha. te dehane mATe Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/6/54 103 108 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 haNe che, khoDakhApaNa vinAnA batrIsalakSaNA pUrapane mArIne tenA ja zarIra vaDe koI vidhA-maMtranI siddhine mATe ke gAMdi devI je mAMge te Ape - ema mAnIne haNe che. athavA jeNe jhera khAdhu hoya te jhera utAravA hAthIne mArIne tenA zarIramAM rAkhe che jevI jhera utarI naya. tathA cAmaDAne mATe yitA, vAgha dine mAre che. e pramANe mAMsa Adi mATe basa jIvone haNe che te A pramANe mAMsate mATe bhUMDa Adine mAre che, trizULa AlekhavA lohI le che, sAdhako hadaya laIne valove che, pitta mATe mora Adi, cambI mATe vAgha, magara, varAha Adi pIMchA mATe mora, gIghaDa Adi pUcha mATe rojha Adi, vALa mATe camarI Adi, zIMgaDA mATe haraNa-geMDA Adine kemake yAjJiko tene pavitra mAne che, viSANa mATe hAthIne, dAMta mATe zRMgAla Adine kemake temanA dAMta aMdhakAradino nAza kare che, dADhA mATe vAha Adi, nakha mATe vAgha Adi, snAyu mATe gAya-bheMsa Adi, asthi mATe zaMkha zukti Adi, asthimiMja mATe pADo-vAha Adino vadha kare che. A rIte keTalAMka ukata prayojanathI haNe che ane keTalAMka prayojana sivAya kAMcIDA, garoLI Adine haNe che, vaLI koI vicAre che ke A siMhe, sApe, gue mAsa svajanane ke mane pIDaDyA che, pIDe che ke pIDaze mATe temane haNe che. A rIte aneka prayojanathI basa viSayaka hiMsA batAvI uddezAne pUrNa karavA kahe che * sUtra-pa5 :A trasakAya hiMsAmAM pariNatane tenA kaTu vipAkonuM jJAna hotuM nathI. kasakAyanI hiMsA na karanArane hiMsA karmabaMdhanuM kAraNa che te jJAta hoya che. AvuM jANIne medhAvI muni jhasakAya jIvonI hiMsA varSa kare nahIM, bIja pAse karAve nahIM karanAranI anumodanA na kare. je A sakAya samAraMbhano parijJAtA che te ja muni pariphatttakamAM che e pramANe huM kahuM chuM. * vivecana : A sUnuM vivecana pUrvavatu jANavuM. te ja muni prasakAyanA samAraMbhathI virata hovAthI pApakarmanI parijJA karIne pratyAkhyAna kare che. A vAta kevaLajJAnathI jene sakala tribhuvananuM svarUpa sAkSAta thayuM che evA bilokabaMdhu bhagavaMtanA mukhethI sAMbhaLIne huM tamane kahuM chuM. adhyayana-1 "zaaparijJA"nA uddezaka-6 trasakAyano muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa 6 adhyayana-1 uddezaka-7 "vAyukAya" * bhUmikA : chaThTho uddezo kahyo. have sAtamo zarU kare che - teno saMbaMdha A rIte che - navo dharma pAmanArane muzkelIthI zraddhA thAya che. vAyunuM paribhogapaNuM aya che tethI ulkame Avela 'vAyu' vize je kaMI ala kavana karavAnuM che, te svarUpa nirUpaNArthe A uddezAno upakrama kare che. A uddezAnA upakama Adi cAra dvArA kahevA. nAma nikSepamAM "vAyu uddezaka" kahevo. vAyukAyanuM svarUpa nirUpaNa karavA mATe keTalAMka dvArono atideza karavA niryuktikAra jaNAve che ke [ni.164] je vAya te vAyu. pRthvIkAyamAM kahelA baghAM dvArA vAyukAyamAM kahevA. paNa vighAna, parimANa, upabhoga, za, lakSaNamAM vizeSatA che. temAM vidhAna dvArA pratipAdana arthe kahe che-- [ni.165] vAyu e ja jIva te vAyujIva. tenA be bheda che - sUkSma ane bAdara, tevA nAmakarmanA udayathI sUkSma ke bAdara kahe che. baghAM jALI, bAraNAdi baMdha karyA pachI jema gharamAM dhumADo rahe che tema sUma vAyukAya sarva lokamAM vyApIne rahe che. bAdara vAyukAyanA pAMca bheda havenI gAthAmAM kahe che [ni.166] ukalika, maMDalika, guMjA, ghana ane zuddha e pAMca bheda che. (1) kalika vAyu - rahI rahIne moja mAphaka je vAya che. (2) maMDalika vAyu vaMToLIyAno vAyu. (3) guMjA vAyu - bhaMbhAnI jema guMje che. (4) ghanavAyu - ati ghana, pRthvI AdinA AdhArarUpe rahela, baraphanA jaththA jevo. (5) zuddhavAyu - zIta kALamAM je maMda maMda vAyu vAya che. tathA "pannavaNA" sUma-3ramAM kahela pUrvadi vAyuno samAveza AmAM ja thaI jAya che tema jANavuM. A pramANe bAdara vAyukAyanA pAMca bhedo kahyA. have lakSaNa dvAra kahe che [ni.16 jema devanuM zarIra AMkhothI dekhAtuM na hovA chatAM che ane sacetana che, devo potAnI zakti vaDe AMkhothI na joI zakAya tevuM rUpa paNa karI zake che. tethI ApaNe ema na kahI zakIe ke deva nathI ke acetana che. te rIte vAyu paNa cakSano viSaya thato nathI, to paNa vAyukAya che ane sacetana che. jema lopa thavAnA vidyA maMtrI tathA aMjanathI manuSya adazya thAya che, paNa tethI manuSya nathI ke acetana che tema na kahevAya. tema vAyu mATe paNa samajavuM. ahIM '' zabdathI vAyunuM rUpa cakSugraha nathI. tema samajavuM. kemake te paramANuM mAphaka suma parimANavALo che. vAyu sparza, rasa ane rUpavALo hoya che. jyAre bIjA matavALA vAyune mAtra sparzavALo ja mAne che.. prayoga mATe ahIM eka gAthA kahe che - prayoga - vAyu cetanAvALo che, kemake gAya, ghoDA AdinI jema bIjAnI preraNAthI tirthI ane aniyamita gativALo che. -x-x-x- tethI dhanavAta, zuddha vAyu Adi bhedavALo vAyu jyAM sudhI zastrathI haNAyela na hoya tyAM sudhI vAyukAya sacetana che * dhe parimANa dvAra kahe che * * * * * * * * * * * * * Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1bhUmikA 109 110 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 [ni.168] bAdara paryApta vAyu saMvartita loka pratanA asaMkhyaya bhAge rahenAra pradeza sazi parimANavALo che ane bAkInI traNa sazi alaga alaga asaMkhya lokAkAzanA pradeza pramANa hoya che. vizeSa e ke - paryApta bAdara akAyathI pati bAdara vAyukAya sAsaMkhyaguNa adhika che. apayapti bAdara akAyathI aparyApta bAdara vAyukAya asaMcagaNa adhika che. aparyApta sUkSama akAyamI apayata sama vAyukAya vizeSAdhika che. paryApta sUma akAyathI paryApta sUma vAyukAya vizeSAdhika che - have upabhoga dvA [ni.169] paMkhAthI pavana nAMkhavo, dhamaNathI phUMkavuM, vAyu dhAraNa karIne zarIramAM prANa-apAnarUpe rAkhavo vagere bAdara vAyukAyano upabhoga che. dhe zastra dvAra kahe che. tenA dravya-bhAva be bheda che. dravyazA kahe che [ni.130] paMkho, tADanA pAna, sUpaDuM, cAmara, pAMdaDA, vAno cheDo Adi vAyunA dravyazastra che. pavanamArge rUvAnA chIdromAMthI bahAra Ave che te parasevo te zastra che. gaMdho te caMdana, vALo Adi tathA agnijavALA tathA ThaMDo-uno vAyu A pratipakSavAyu svakAyazastra che. paMkho vagere parakAya zA che. bhAvazastra te duSTa mana, vacana, kAyAnI ceSTArUpa asaMyama che. have badhI niyuktino upasaMhAra karatA kahe che [ni.171] bAkInA dvAra pRthvIkAyanA uddezAmAM kahyA mujaba ahIM samajavA pUrve kahela niyukti vAyukAya uddezAmAM paNa jANavI. nAma nipajJa nikSepo pUro thayo. have sUvAnugamamAM asmalitAdi guNayukta sUtra kahevuM. te A pramANe che - pazu anaHe chaThThA uddezAne aMte sUtramAM trasakAyanuM parijJAna ane tenA AraMbhano tyAga munipaNAnuM kAraNa kahyuM tema ahIM vAyukAyanA viSayamAM paNa munipaNAnuM A ja kAraNa kahyuM. tathA paraMpara sUtra saMbaMdha A che- "ahIM keTalAMkane e vAtanI jANa nathI." zuM jANa nathI ? padu tathA sUrya je mADakaMpa0 no saMbaMdha jANavo. * sUtra-56 * vAyukAya jIvonI hiMsAnI duzaMkA karavAmAM athata nivRttImAM samartha che. * vivecana :dugaMchA eTale gupsA. prabhu eTale samartha. durgachA karavAmAM samartha. prazna * kaI vastunI durgachAmAM samartha ? teno uttara Ape che. 'gu' eTale kaMpana. kaMpanazIla hovAthI vAyune 'i' kahe che. A vAyunI gupsA karavAmAM atha. vAyunA A sevanano tyAga karavAmAM A muni samartha thAya che. athavA pAThAMtarathI 'na'ne badale 'aa' letAM vAyu adhika hovAthI kevala eka ja sparzanendriyathI oLakhI zakAya che tethI saMyamI muni vAyunI gusA karavAmAM samartha bane che ati vAyukAya jIva che ema zraddhA karIne tenA samAraMbhanI nivRttimAM samartha thAya che. vAyukAyanA samAraMbhanI nivRttimAM samarthanuM svarUpa have kahe che * sUtra-pa3 - AMtakane jonAra muni vAyukAyAmaraMbhane ahita jANIne je AtmAne aMdarathI jue che te bahAra paNa jue che ane je bAhane jANe che, te AtmAnA aMdaranA svarUpane paNa jANe che. tulanAnuM anveSaNa-ciMtana kara, * vivecana : AtaMka eTale kaTavALuM jIvana. A AtaMka be prakAre - zArIrika ane mAnasika, temAM kAMTA, kSAra, zastra, gaMDalUtA AdithI utpanna thAya te zArIrika AtaMka ane priyano viyoga, apriyano saMyoga, icchitanI apAti, dArigha ane mAnasika vikAronI pIDA te mAnasika AtaMka che. A baMne AtaMka ja che tene jonAra muni 'AtaMkadarzI' kahevAya; arthAta jo huM vAyukAyanA samAraMbhathI nivRtta nahIM thAuM to avazya A baMne AtaMka-du:kha mArA para AvI paDaze. tethI A vAyukAyano samAraMbha AtaMkanA hetubhUta kahyo che, ema jANIne tenAthI nivRtta thavAmAM samartha thAya che AtaMka dravya, bhAvathI be bhede che. temAM dravyAtaMka jaNAve che jaMbUdvIpa nAmaka dvIpanA bharata phogamAM nagaranA guNathI samRddha ane suprasiddha evuM rAjagRha nAme nagara hatuM. te nagaramAM garviSTha, zagumardaka, cotarapha phelAyela yazavALo ane jIva-jIvAdi tatvano jJAtA jitabhu nAme rAjA hato. niraMtara mahAna saMvega sathI bhAvita aMtaHkaraNavALA A rAjAe dharmaghoSa AcArya samIpe eka pramAdI sAdhune joyA. te ziSyane vAraMvAra aparAdha badala Thapako ApavA chatAM tene vAraMvAra pramAda karatA joIne, te sAdhunA hitane mATe tathA bIjA sAdhu pramAdI na bane te mATe rAjAe AcAryazrInI anujJA laI te sAdhune potA pAse bolAvyA. tathA utkaTa ane tIvra vastuo meLavIne kSAra taiyAra karAvyo. A kSAra eTalo jalada hato ke jemAM nAMkhelo mANasa godoha mAna samayamAM mAMsa, lohI vinAno phakta hADakAM mAtra rahe. pUrva saMketa mujaba rAjA e be maDadAM taiyAra rakhAvyA. ekane gRhasthano, bIjAne pAkhaMDIno veza paherAvela. pUrve zikhavelA mANasane rAjAe pUchyuM ke A baMneno aparAdha zo che ? teoe kahyuM ke eka AjJAbhaMjaka che. bIjo pAkhaMDI potAnA zAstrokta AcAra pALato nathI. rAjAe temane godoha mAtra kALa kSAramAM nAMkhavAnuM kahyuM. te baMnenA hADakAM ja maNa rahyA tyAre khoTo krodha karI rAjAe AcAryane kahyuM - tamArAmAM koI pramAdI hoya to kaho, huM tene zikSA karuM. gurue kahyuM koI pramAdI nathI, koI thaze to huM kahIza. rAjA gayo tyAre pe'lA ziSyae kahyuM - have huM pramAdI nahIM cAuM, huM tamArA zaraNe saMpUrNa Avelo che. jo pharI mane pramAda thAya, to guNo vaDe suvihita evA Apa mane te pramAda sakSasathI bacAvajo. AtaMka ane bhayathI udvigna te niraMtara potAnA dharma AcaraNamAM jAgRta thayA; subuddhivALo thayA. rAjAo samaya Avye satya vAta karI te sAdhunI kSamA mAMgI. sArAMza e ke - dravya AtaMkane jonAro manuSya potAnA AtmAne pApAraMbhathI Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1//53 666 112 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 nivRtta kare, jerIte dharmaghoSasUrinA ziSya nivRtta thayA. bhAva AtaMkadarzI naraka, tiryaca, manuSya, deva janmamAM thanAra priyano viyoga Adi zArIrika, mAnasika AtaMkanA bhayathI vAyukAyanA AraMbhamAM na pravarte, paNa A vAyukAya samAraMbhane ahitakara mAnIne teno tyAga kare. tethI vimaLa vivekabhAvathI AMtakadarzI hoya te vAyukAyanA samAraMbhanI gupsA karavAmAM samartha che. hitanI prApti ane ahitanA tyAgavALA anuSThAnamAM anya muni mAphaka A muni paNa samartha thAya. have vAyukAya samAraMbhanI nivRttinA kAraNa kahe che je muni AtmAnA sukha-du:khane jANe che te bahAranA vAyukAya Adi prANIne paNa jANe che. jema mAro AtmA sukhano abhilASI che ane du:khathI kheda pAme che tema vAyukAyAdine paNa che. vaLI azAtA vedanIyakarmathI AvatA duHkha ane zAtAvedanIya karmacI AvatA sukha te potAne anubhava siddha che. A rIte je sukha-du:khane jANe che te ja kharo adhyAtma vedI che. je adhyAtma vedI che te AtmAthI bAhya jovA vAyukAyAdi prANigaNane vividha upakamathI utpanna, potAthI ane pArakAthI utpanna sukha-du:khone jANe che. svapratyakSapaNAthI pArakAnuM paNa anumAna kare che. jemane potAnA AtmAmAM ja AvI subuddhi nathI, temane bAhya evA vAyukAya AdinI apekSA kyAMthI hoya ? kemake bAhya ane adhyAtma paraspara samAna che. pastA AtmAnA jJAnathI have zuM karavuM te kahe che- A tulanAne upara kahelA lakSaNothI zodha. jema tArA AtmAne sarvathA sukhanI abhilASapaNAthI kSe che tema bIjAne paNa tuM bacAva. jema bIjAne surakSita rAkhe che tema tane paNa bacAva. A pramANe sva-paranA sukhadu:kha jANavA. vaLI lAkaDA ke kAMTAthI pagamAM lAgatAM jema tane vedanA thAya che, tema tuM bIjA jIvomAM paNa jANa. "marIza' eTaluM sAMbhaLatA tane je du:kha thAya che, te anumAnathI, bIjAne du:kha thAya te jANa. A pramANe tulanA karI sva-parane samajanAra manuSya sthAvara ane basa jIvonA samUhanA rakSaNa mATe pravarte. kaI rIte pravarte che * sUjha-58 - A jainazAsanamAM Avela, zAMtine prApta thayela saMyamI muni vAyukAyanI hiMsA karI jIvavAnI icchA na kare. * vivecana :A dayA-rasavALA jinapravacanamAM zamabhAvI sAdhu rAga-dveSathI mukata che. 'ti' eTale prazama, saMvega, nirveda, anukaMpA, Astika lakSaNavALuM samyakdarzana, jJAna ane cAritrano samUha. te nirAbAdha mokSarUpa zAMtinI prAptinuM kAraNa che. evI zAMtine prApta thayela ke zAMtimAM rahelane "zAMtigata" jIvo kahyA. 'vitha' eTale gaDhapathI mukAyelA. dravya eTale saMyama, te sattara prakAre che. te kaThina karmano vinAzaka hovAthI tene 'vika' kahyo che. nAthavati eTale teo vAyukAyanI hiMsA karIne jIvavA icchatA nathI. te pramANe pRthvIkAya AdinI paNa ame pUrve kahyA mujaba rakSA karIzuM. sArAMza e ke - A jinazAsanamAM saMyamamAM rahelA, rAgadveSathI mukta ane bIjA jIvone du:kha daI sukhathI jIvavAnI icchAthI hita ja sAdhu hoya che. paNa anyatra nathI kemake AvI kriyAnA bodhano bIjo abhAva che. tethI * sUtra-59 - lajAtA evA tene tuM je, ame aNagAra chIe" ema kahenAra je A vividha prakAranA zastro vaDe vAyukAyano samAraMbha karatA vAyujIvonI hiMsA karavA vaDe tenA Azrita anya aneka jIvonI hiMsa kare che. A viSayamAM bhagavate "parijJA' batAvI che. A jIvitamAM vaMdana-sanmAnajUja mATe, janma-maraNathI chUTavA mATe, duHkhanA vinAza mATe teo vAyukAnI hiMsA jAte kare che, bIja pAse karAve che, karanArane anumode che. te temane ahitakara, abodhikA thAya che. ( A pramANe bodha pAmelA saMyama aMgIkAra karIne bhagavata ke zramaNa pAse dharma sAMbhaLIne jANe che ke, A hiMsA e graMthi che, moha che, maraNa che, naraka che. chatAM temAM Asakata thaIne loko vividha zao vaDe vAyukAyano samAraMbha karatA vAyukAyanI hiMsA karavA vaDe anya aneka jIvonI paNa hiMsA kare che. * vivecana :pUrvenA sUtro anusAra jANavuM. * sUtra-60 : te huM kahuM chuM - je uDadi jIva che te vAyukAya sAthe ekaThA thaIne pIDA pAme che. jeo AvA saMghAtane pAme che te jIvo paritApa pAme che ane mRtyu pAme che. vAyukAyazastra samAraMbha karanAre A badhI hiMsAne pANI nathI. jemaNe A zastra samAraMbhano tyAga karyo che. teo vAyukAya hiMsAnA parijJAtA che. A pramANe parijJA karIne medhAvI muni vAyujIvonI hiMsA svayaM na kare, bIja pAse na karAve ane hiMsA karanArane anumode nahIM. jemaNe A vAyuzastranA samAraMbhane parijJAta karela che te ja muni "parijJAta kama" che, tema huM kahuM chuM. * vivecana : A sUtranuM vivecana pUrvasUga mujaba jANavuM. have cha ivanikAyano vadha karanArane apAya-du:kha dekhADIne je vadha nathI karatA temanAmAM saMpUrNa munipaNuM che. te vAtane have pachInA sUtra-61, 62mA kahe che * sUtra-61 - A vAyukAya tathA bIjA kAyonI hiMsA karanArane jANo. je AcAramAM rahetA nathI tevA zAkyAdi AraMbhane ja vinaya kahe che. AvA svachaMdAcArI, viSayAsakata ane AraMbha kata jo karmabaMdhano saMga kare che. (karma bAMdhe che.) Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/61 113 * vivecana :A vAyukAya tathA pRthvIkAyAdimAM jeo AraMbha kare che, te karmo bAMdhe che. prazna - eka jIvanikAyanA vadhamAM bIjA nikAyano karmabaMdha kema thAya ? uttara : eka jIvanikAyano AraMbha bIjA jIvanikAyanA vadha vinA na thaI zake. te tuM samaja. A kathana dvArA zrotAne vicAravA kahyuM. temane bIjA jIvanikAyane mAravAnI icchA na hovA chatAM eka ne haNatAM bIjA haNAI jAya che ane pApakarmabaMdha thAya che. prazna : pRthvIkAyanA AraMbhathI bIjA kAryonA AraMbhanA karma koNa bAMdhe che ? uttara : jeo AcAramAM rahetA nathI. paramArtha jANyA vinA jJAna, darzana, cAstri, tapa, vIryarUpa pAMca AcAramAM sthiratA karatA nathI, te avRtithI pRthvIAyAdinA AraMbhI bane che. teone bIjI kAyanI hiMsAnA pApa bAMdhanArA paNa jANa. prazna - kayA loko AvAramAM ramatA nathI ? - zA mATe ? uttara : zAkya, digaMbara, pAsatyA AcAramAM rahetA nathI. AraMbha karavA chatAM potAne saMyamI mAne che. vinayane saMyama kahe che. teo kahe che - ame vinayamAM ja rahelA chIe. paNa teo pRthvI AdinA svarUpane jANatA nathI. kadAca mAne to paNa teno AraMbha karavAthI jJAnAdi AcAranA vikalApaNAthI AcArarahita che. prazna- AcArarahita duSTa zIlavALA hovA chatAM potAne saMyamI kema mAne che ? uttara : potAnA abhiprAya mujaba pUva-para vicAryA vinA athavA viSayAbhilASathI AraMbha mArgamAM rahIne avinIta chatAM potAne vinayI kahe che. AraMbhamAM lIna, viSayaparibhogamAM ekacitta banelA teo jIvone du:kha devAnA karmo kare che. A pramANe viSayAsakta cittavALA teo atizaya sAvadhAnuSThAna kare che. tenA dvArA ATha prakAranA karmono bhaMga kare che. athavA AraMbhI viSayasaMga kare che. viSayasaMgathI saMsAra che. jevA unmatta bhAve kare tevA karmo bAMdhI du:kho bhogave che. have AraMbha tyAgI kevA hoya te kahe che * sUtra-62 - te saMyamarUpI dhanathI yukata che, je sarva-prakAre bodha ane jJAnayukta AtmA na karavA yogya pApakarma na kare. A pApakamane jANIne medhAvI sAdhu cha avanikAyanI hiMsA vaya re nahIM bIja pAse karAve nahIM karanArane anumoda nahIM jeNe A badhA cha avanikAsazastra samAraMbha jANayA che, te ja "harijJAtakad" muni che. ema huM kahuM chuM. * vivecana : pRthvIkAyAdi uddezAmAM kahela nivRtti guNavALA arthAtu cha jIvanikAya vadhanA tyAgI ja vasumAna-dhanI che. vasunA dravya ane bhAva be bheda che. dravya vasu te marakata, indranIla, vajAdi ane bhAvavatu te samyak darzana, jJAna, cAritra, ahIM bhAva vasumAnuM levA. sarva prakAranA jJAna vizeSathI sarva dravya ane paryAyane jANanArA, sAmAnya[1/8]. 114 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 vizeSa lakSaNavALA baghAM padArthonA yathArtha jJAnavALo AtmA ja 'sarvasamavAgataprajJAna' che. athavA zubha ke azubha phaLanA parijJAnathI naka, tiryaca, manuSya, deva ane mokSasukhanA svarUpanA parijJAnathI anityAdi guNavALA saMsAra sukhathI vikRta ane mAga moTApada-anuSThAtA AmA ja sarvasamanvAgatapajJAna kahevAya che. tethI Avo AtmA Aloka-paraloka viruddha AcaraNa na kare. adha:patananA kAraNa rU5 18 pApakarmo kahe che A pApo prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna, parigraha, krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, kalaha, abhyAkhyAna, vaizunya, pamparivAda, ti arati, mAyAmRSAvAda ane mithyAtva za ema aDhAra che. A pApo svayaM na kare, bIjA pAse na karAve, karanArane anumode nahIM. A aDhAra pApane saMpUrNa jANIne te sAdhu sva-para-ubhayakAyarUpa zastrathI cha ivanikAyano AraMbha svayaM na kare, bIjA pAse nA karAve, karanArane anumode nahIM. A pramANe te parIkSaka sAdhu pApakarmone jJa parijJAthI jANI, pratyAkhyAna parijJAthI tyAga kare. te sAdhu pratyAkhyAna pApakamAM che. ahIM 'ti' pada adhyayananI samApti sUcaka che, 'DhavIfma' padathI sudharmAsvAmI jaNAve che ke - A badhuM mArI buddhithI nahIM paNa ghanaghAti karmanA kSayathI pragaTa kevalajJAnI bhagavaMte kaheluM tamane kahuM chuM. te vardhamAna svAmI bhagavaMtane indro paNa name che, teo cokIza atizayathI yukta che. ahIM vRttikAra kahe che ke - sUtrano anugama, niphoSa, sparza niyukti badhuM kahyuM. adhyayana-1 zastraparijJAno uddezaka- "vAyukAya"no muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa have taigamAdi sAta nayo kahe che. anyatra vistArathI kahyA che. saMkSepathI . nayanA be bheda che - jJAnanaya ane caraNanaya. jJAnanaya kahe che - jJAna ja hitanI prApti ane ahitanA tyAgamAM samartha che, sakala du:khono nAzaka che mATe jJAna ja mokSanuM mukhya sAdhana che. caraNanaya kahe che * mokSanuM mukhya sAdhana cAstri ja che. kemake badhAM padArthono avaya vyatirekanA samadhigamyapaNAthI te pradhAna che. sakala vastune jANavA chatAM cAritra vinA bhavadhAraNIya karmonA uccheda na thAya. karma cheda vinA mokSa na thAya. tethI jJAna pradhAna nathI. vaLI mULa-utaguNa yukta cAstrithI ja ghAtakarmano cheda thAya che. tethI kevaLajJAna thAya che. pachI yathAvAtacAAithI sarvakarma kSaya pAme che. sarvakarma kSayathI avyAbAdhasukha lakSaNa mokSa prApti thAya. tethI cA>>i ja mukhya che. ahIM AcArya kahe che . A baMne mithyAdarzana che. kemake kiyA vinA jJAna Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 * zrutaskaMdha-1 * adhyayana-2 lovijaya) 1/1//62 115 ke jJAnarahita kriyA vyartha che. jema AgamAM pAMgaLo ane aMdha baMne baLI maryA. tethI ekamekathI nirapekSa nayo mithyAtvarUpa che. paNa paraspara apekSA mukta nayane ja samyakatva mAnela che. * * * * * * * tema ahIM jJAna ane caraNa baMne maLIne ja mokSa prAptimAM samartha bane che ekaluM jJAna ke ekaluM cAai nahIM. A ja nirdoSa pakSa che. have baMne nayanI praghAnatA dazavi che. (je ame saMkSepamAM noMpIe chIe-). yAtri ane jJAnaguNamAM rahela sAdhu baghAM nayono mata sAMbhaLI sApekSa bhAve jJAnanaya ane caraNanayano Azraya le che. AtmA guNI che, jJAna guNa che. te baMneno kadI viyoga thato nathI. tethI te sahabhAvika che. A pramANe ghaNAM prakAre nayamArganuM svarUpa samajIne saMpathI jJAna ane cAstrimAM ja rahevuM A vidvAnono nizcaya che. ahIM saghaLA ane laMgaDAnA deTAMtathI jJAna ane sAtrinA samanvaye moDhA jANavo. ( A pramANe AcArAMga sUjhanA sArarUpa cha ivanikAya svarUpa ane rakSaNanA upAyane kahenArA tathA Adi, madhya, aMtamAM ekAMta hitakArI dayArasavALuM paheluM adhyayana sAdha jyAre saNa- aNiI bhaNe, zraddhA-saMvega sAthe AtmasAta kare tyAre, te sAghane nizItha Adi cheda sUtromAM kahyA mujaba parIkSA karIne yathAvidhi mahAvata AropavA. AvI upasthApanA zubha tithi, karaNa, nakSatra, muhUrta, dravya, thoma, bhAva joIne jina pratimA samukha pravamiAna svAtithI vaMdanA karI corya ziSya sAthe mahAvata AropaNA saMbaMdhI kAyotsarga karI. eka-eka mahAvatano traNa traNa vakhata pATha bole. cAvatu rAtri bhojana viramaNa vratano pATha bolI caiA pATha bole. - X - X * x* ziSya hitazikSA mAMge. AcArya hitazikSA ApI, ziyanA mastake vAsa kSepa kare, * * * * * * * ziyane tenA gaNa, kuLa, zAkhA, AcArya, upAdhyAya AdinA nAma kahI AyaMbila, nIvi ke gaccha paraMparA mujabanA tapanuM pratyAkhyAna karAve. A pramANe A adhyayana Adi, madhya, aMtamAM kalyANa samUhane denArA, bhavya jIvonA mananuM samAdhAna karanAra, priya-viyogAdi du:khonA Avarta tathA aneka kapAya svarUpa jalacara AdithI vyApta hovAthI viSama A saMsAra samudrane tAravAmAM samartha ane nimala dayAsavALu A adhyayana vAraMvAra mumukSue bhaNavuM. AyAAMga sUtra-zrutaskaMdha-1nA adhyayana-1no muni dIparatnasAgare karela saTIka anuvAda pUrNa AtmAnA uttama guNa (payayi) vaDe niraMtara vadhela, AyAto vistAra karatAra, saMsArI prapaMcathI mukta, trANarUpa vardhamAna svAmIne namaskAra. ati gahana evuM zAparijJA adhyayananuM vivaraNa zreSTha AcArya gaMdhahastIe pUrve kahela temAM huM kaMIka avaziSTa khulAso karuM chuM. prathama adhyayana kahevAyuM, have bIjuM kahIe chIe. teno saMbaMdha A pramANe A saMsAramAM mithyAtvanA upazama, kSaya ke kSayopazamathI prApta samyagradarzana, jJAna kAryanA AtyaMtika ekAMta bAdhArahita paramAnaMda rUpa svatvanuM sukha je kevaLajJAna kevaLadarzana prApta thayelAne mokSanuM ja kAraNa bane che. te AzravanA nirodha ane nirjararUpa tathA mULaguNa-uttaguNarUpa evuM cADhi che. nirvidane badhA prANIne saMghanAdi du:kha na devArUpa je sarvottama cAstri che, te cAminI siddhi mATe A adhyayana che. * * * * * ahIM bRhaspatinA nAstika matanuM khaMDana che. ahIM sAmAnyathI jIvanuM astitva siddha karyuM. vizeSayI jIvano mokSa batAvavAthI bauddha matanuM khaMDana karyuM. pachI ekendriya pRthvI Adi bheTavALA jIvone batAvI anukrame pRthvIkAyAdinI utpatti batAvI che . jema harasa, masA e mAMsanA aMkurA che tema pathara, zIlAdi pRthvIkAyanI utpatti che. paDatara jamIna khodatA jema deDakA nIkaLe tema pANInI utpatti che viziSTa AhArathI zarIranI hAni-vRddhi sAthe agninI tulanA che, bIjAthI prerita gAya, ghoDAnI gati mAphaka vAyukAya kahyo. e ja rIte vanaspatikAya oLakhAvela che. - * * * * e ja rIte sUma bAdara ekendriya, vikalendriya tathA paMcendriya saMjJIasaMjJI pati-patiAdi jIvonA bhedo batAvI, temanA svakIya-pakAya zastro batAvI, tenA vadhamAM karmabaMdha ane karmathI chuTavA virati batAvI. te ja cArui che. - x *x * ityAdi. pahelA adhyayanamAM batAvyuM. (bIjA adhyayanamAM batAve che ke-) zastraparijJA adhyayanane sUjhAIthI bhaNelA sAdhune tyAM batAvelA pRthvIkAyAdi jIvonA bhedane mAnato tenI rakSAnA pariNAmavALo sarva upAdhithI zuddha, tenA utta--NathI raMjita thaI, gurue paMcamahAvata arpaNa karela sAdhu jema jema sagAdikapAyarUpa loka ke zabdAdi viSayalokano vijaya kare tene lokavijaya kahevAya te vAta A bIjA adhyayanamAM kahI che-- vRttikAra kahe che * niyuktikAre pUrve zastraparijJAmAM adhyayana adhikAra A ja pramANe kahyo che, jema huM nirdeza karuM chuM. prathama satra dvArA ane nirdeza che ke - je rIte loka baMdhAya che tema sAdhue na baMdhAtAM baMdhanA kANane choDavA joIe. A rIte adhyayana saMbaMdha joDyo. A adhyayananA cAra anuyoga dvArA che. temAM Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-2, bhUmikA 11 sUtrArthanuM kathana te anuyoga che. tenAM dvArone upAyo, vyAkhyAMga kahevA. A cAra dvAro upakrama, nikSepa anugama, naya che. temAM upakama be che - zAstrIya ane laukika. nikSepA traNa che - oghanipajJa, nAmaniSpanna, sUbAlApakaniSajJa anugama be che - sUkAnugama, niyuktianugama. nayo-naigama Adi sAta che. zAstrIya upakramamAM arvAdhikAra be che - adhyayanano ane uddezAno. temAM adhyayana adhikAra zastraparijJAmAM kahyo che. uddeza adhikAra ahIM batAve che. [ni.163] pahelA uddezAnA adhikAramAM mAtA-pitAdimAM raga na karavo tema batAvyuM che mATe AgaLa sUga che - mAyA Adi. bIja uddezAmAM saMyamamAM adRDhatA na kasvAnuM ane viSaya-kapAyAdimAM adaDhapaNuM karavAnuM kahyuM ke 'mAre mA ' sugamAM paNa che. trIjA uddezAmAM 'mAna e arthasAra nathI' tema batAve che kemake jAti vagerethI uttama sAdhue - Xx- madanA sthAne mAna na karavuM. kahyuM che ke mAvA vagere. cothA uddezAmAM kahyuM, bhogamAM prema na rAkhavo. sUtramAM bhoganA vipAka kahyA che. jemake 'thatI .' pAMcamAM udezAmAM 'lokanizrA' adhikAra che. sAdhue saMyamArge dehanA pratipAlana mATe lokoe potAnA mATe AraMbha karela vastu levI joIe. sUtramAM te mATe kahyuM che - samuTTA jhaUT To uddezA-6mAM 'lokamamava tyAga' kahyo. pUrva ke pachInA paricIta lokomAM mamatva na karavuM. kamaLanI jema nirlepa rahevuM. sugamAM paNa ne mAna Adi kahyuM che. A adhyayananuM nAma lokavijaya che. nAma nikSepAthI loka ane vijaya ema be padano nikSepa karavo. temAM gAlApaka nipajJa nikSepamAM nikSepa yogya sUtra padonA nikSepa karavA. sUtramAM mULa 'loka' zabdano artha kapAya karyo che. tethI kaSAyanA nikSepA kahevA. te pramANe nAma niSa bhaviSyanA sUtra AlApaka niSpanna nikSepA Adi saMbaMdhe * x * x * niyuktikAra kahe che [ni.16] loka, vijaya, guNa, mULa, sthAna e pAMcano niNopo karavo joIe ane je mULa che te saMsAra che, tethI teno nikSepo karavo joIe. A saMsAnuM mULa kapAya che, kemake naka, tiryaMca, manuSya, devagatirUpa saMsAra ja skaMdha che; garbha, niSeka, kalala, abuda, mAMsapezI, janma, jarA, maraNa Adi tenI zAkhA che, dAridyAdi aneka du:kha nipajJa pAMdaDA che, vaLI priyaviyoga, apriyasaMyoga, arthanAza, roga vagere seMkaDo kulono samUha che. zArIrika mAnasika duHkhasamUha tenA phaLa che. AvA saMsAravRkSanA mULa kaSAyo che. A pramANe nAma ane sUkAlApaka nikSepAmAM saMbhavita padone niyuktimAM kaheze. [ni.165] loka, vijaya, adhyayana, lakSaNa, guNa, mULa, sthAna tathA sUbAlAyaka niSaa Adi TUMkamAM kahyuM. temAMthI loka ane vijayano nikSepa have kahe che [ni.166] lokano nikSepa ATha prakAre ane vijayano cha prakAre che. bhAvamAM kaSAyalokano adhikAra che ane teno vijaya karavAno che. 118 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 je dekhAya te loka. A loka dhamastikAya, adhamastikAyathI vyApta, bAkInA dravyonA AdhAbhUta, vaizAkha sthAna - kamaranI baMne bAjue banne hAtha rAkhI, paNa pahoLA karI ubhA rahelA puruSanI mAphaka rokAyela AkAza khaMDa levo. athavA pAMca astikAyAtmaka loka jANavo. A lokano ATha prakAre nikSepa che - nAma, sthApanI, dravya, kSetra, kALa, bhava, bhAva ane paryAva. 'vijaya' zabdanA abhibhava, parAbhava, parAjaya e paryAyo che. teno nikSepa cha bhede kahIzuM. ahIM lokanA ATha bhedamAMthI bhAvalokano adhikAra hovAthI bhAvinopo lIdho. A bhAva audayikAdi cha bhede che. temAM paNa audayika bhAva kaSAyano adhikAra che kemake te saMsAranuM mULa che. dayika bhAva kaSAyalokano vijaya karavA A badhuM kahyuM. 'loka' zabdano nikSepo kahIne have vijayanA cha bhede nikSepa kahe che [ni.16the temAM "loka' zabda AvazyakamAM caturvizati stavamAM vistArathI kahyo che. - X - X - teno ahIM zuM saMbaMdha che ? - te kahe che- apUrvakaraNathI Apaka zreNi e caDhanAra purapa lAkaDAM jema agnine bALe tema kamarUpI lAkaDAne dhyAnarUpI agni vaDe bALe che. tenAthI kevaLajJAna prApta thatA tIrthakara nAmakarma udayamAM Ave che. tenAthI cokIza atizaya yukta evA zrI vardhamAnasvAmIe heya-upAdeya padArthane jaNAvavA deva ane manuSyanI parSadAmAM 'AcAra' sUtrano artha kahyo. tene mahAmati ane aciMtya zaktivALA gItamAdi gaNadharoe sarve jIvonA upakArane mATe tene AcArAMga sUtrarUpe guMcyuM - jyAre Avazyaka sUtra aMtargata caturvizatistavanI niyukti tyArapachI thayelA kALamAM thayela bhadrabAhu svAmIe kahI che tethI, te ayukata che. kemake pUrvakALamAM banela AcArAMganuM vyAkhyAna karatA pachIthI thayela catuviMzati stavano havAlo devo yogya che ? - A pramANe koI komaLa buddhivALA ziSyane zaMkA thaI. AcArya kahe che - AmAM koI doSa nathI. kemake A niryuktino viSaya che. bhadrabAhasvAmIe pahelA Avazyaka niryukti racI, pachI AcArAMga niyukti strI mATe doSa nathI. kahyuM che ke - Avazyaka, dazavaikAlika, uttarAdhyayana ane AcArAMgAdi...niyukti cI. 'vijaya' zabdanA nAma ane sthApanA nikSepa sugama che. tethI dravyAdi niphoSa kahe che - dravya vijayamAM 'jJa' ane 'bhavya' choDIne bhatiriktamAM - dravya vaDe, dravyathI ke dravyamAM vijaya - jemake - kaDavo tIkho kasAyelo Adi auSadhathI saLekhama Adi rogano vijaya athavA saja ke malano je vijaya thavo te kSetravijaya - cha khaMDa bharatane jItavuM ke je kSetramAM vijaya thAya che. kALa vaDe vijaya te kALa vijaya. jemake bharate 60,000 varSe bharatakhaMDa jItyo. ahIM kALanI pradhAnatA che. athavA mRtaka karmamAM eNe mAsa jItyo. athavA je kALamAM vijaya thAya che. audayikAdi eka bhAvanuM bhASAMtarathI aupazamikAdi bhAve thato vijaya. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-2, bhUmikA 119 A pramANe vijayanuM svarUpa batAvI vacce upayogI vAta kahe che- ahIM "bhavaloka"thI "bhAvaloka" ja kahyo che. chaMda bhaMga na thAya te mATe bhAvanuM hRva bhava lIdhuM. tathA pUrve kahyuM che - bhAvamAM kapAya lokano adhikAra che. te audayika bhAva kaSAya lokano aupazamika Adi bhAvalokazI vijaya karavo. ATha prakArano loka ane cha prakArano vijaya e baMnenuM svarUpa pUrve kahyuM. temAM bhAvaloka ane bhAvavijayanuM ja ahIM prayojana che. ATha prakAranA karma vaDe lokaprANigaNa baMdhAya che ane dharmathI mukta thAya che. te A adhyayanamAM batAvela che. te bhAvalokavijayathI thatA phaLane kahe che- [ni.168] jeNe kaSAyalokano vijaya karyo te saMsArathI jaldI mUkAya che. tethI kaSAyathI dUra rahevuM te ja kalyANakArI che. ahIM "kaSAyalokathI dUra rahe te ja saMsArathI mUkAya che." te kema kahyuM ? bIjA koI pApanA hetuo che, je dUra karatA mokSa maLe ? (uttara) 'kAma' . viSayAsaktinA nivAraNathI paNa mokSa maLe. * adhyayana-2 uddezaka-1 "svajana" cha nAma nipajJa nikSepo pUro thayo. have sUtra AlApaka tikSepAne kahe che. te mATe sUraNa joIe. sUkAnugamamAM te sUtra nirdoSa uccAravuM joIe. te A pramANe - ne che munaDDA Adi. A ganA nikSepa niyukti anugama vaDe dareka pade nikSepa karAya che. temAM guNano paMdara bhede nikSepa che. te A pramANe [ni.169] nAma guNa, sthApanA guNa, dravyaguNa, kSoguNa, kAlaguNa, phalaguNa, paryavaguNa, gaNanA guNa, karaNaguNa, abhyAsaguNa, guNaaguNa, guNaguNa, bhavaguNa, zIlaguNa, bhAvaguNa e paMdara bheda che. have sUkAnugama vaDe sUtra uccAratA nikSepa niyukita anugama vaDe tenA avayavano nikSepo karatA upodghAta niryuktino avasara che. te uddezA AdinA dvAranI be gAthA vaDe jANavA. have sUtrasparza niyukitano avasara che. nAma sthApanA choDIne dravyAdi kahe che [ni.130] dravyaguNa te dravya ja che. kemake guNono guNa padArthamAM tAdAmyA saMbhave che. [zaMkA-] dravya ane guNamAM lakSaNa ane vidhAna bhede bheda che. [uttara te kahe che - dravya lakSaNa guNaparyAyavALuM dravya che. vidhAna paNa dharma, adharma, AkAza, jIva, padagala Adi che. dravyane AzrIne sAthe rahenArA guNo che. vidhAna paNa jJAna, icchA, dveSa, rUpa, rasa, gaMdha, azadi che. te potAnAmAM rahelA bhede judA che. tethI AmAM koI doSa nathI. kemake dravya saciva, acita, mizra bhede judA che. temAM guNa tAdAmyathI rahela che. temAM acitadravya arUpI, rUpI be bhede che. arUpI dravyamAM dharma, adharma, AkAza traNa bheda che. tenA lakSaNa gati, sthiti ane avagAha ApavAnuM che. teno guNa paNa amUrta che. te agurulaghu payaya lakSaNa che. temAM traNenuM amUrtatva che. te amUpiNAmAM bheda nathI. agurulaghu paryAya paNa tenA paryAyapaNAthI ja che. 120 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 jemake mATIno pIMDa. temAMthI judA judA AkAranA vAsaNo thAya che. paNa mULarUpI dravya mATI ja che. te ja pramANe rUpI dravya paNa skaMdha, deza, pradeza, paramANu bhede che. tenA rUpa Adi guNo che. te abhedapaNe rahela che - bheda vaDe prApti thatI nathI. kemake temAM saMyoga vibhAgano sva AtmA mAphaka abhAva che. A ja pramANe sacita jIva dravya upayoga lakSaNavALuM che. tenAthI jJAnAdi guNo judA nathI. kemake jJAnAdi guNa judA mAne to jIvane acetanapaNAno prasaMga Ave. zaMkA - jo te saMbaMdha mAnIe to jIvane ajIvapaNuM thaze ne ? uttara - A vacana garUnI upAsanArahitanuM che. kemake potAmAM zakti na hoya to bIjAnI karelI kema thAya ? jema seMkaDo dIvAthI paNa aMdha rUpa joI na zake. sacita, acita mAphaka mizra dravya vize svabuddhithI jANavuM. prazna - zuM dravya ane guNamAM jarA paNa bheda nathI ja ? uttara : dravya, guNa ekAMta abheda nathI. sarvacA bheda mAnatA eka indriya vaDe bIjA guNonI prApti thaI jAya, bIjI indriyo nakAmI thAya. jema kerInuM rUpa cakSa vaDe jovAya che. jo dravya-guNa eka ja mAno to AMkhathI ja khATo-mITho sa parakhAvo joIe. paNa sarvayA abhedapaNuM na hovAthI sa jIbhathI ja parakhAze. ghaTa ane paTanA bheda mAphaka kaMIka aMze guNa AtmAthI judA che. prazna - bheda-abheda baMne sAMbhaLI pUche che ke baMne kaI rIte mAnavuM ? uttara : darekamAM kiMcit bheda, kiMcit abhedapaNuM che. temAM abheda pakSo dravya ja guNa che. bheda pakSe bhAvaguNa judo che. A rIte guNa-guNI, payayayayayI, sAmAnya-vizeSa, avayavaavayavInA bheda-bhedanI vyavasthAthI ja AtmabhAvano sadbhAva thAya che. kahyuM che ke, "dravya paryAyathI juduM che ane dravyathI paryAya judA che. tema nathI paNa" utpAda, sthiti, nAza evA paryAyo vALuM dravya lakSaNa jANavuM.' he bhagavaMta ! ApanA nayo thAt pade zobhe che. jema sathI sonu banela lohadhAtu icchita phaLa Ape che. tethI hita vAMchaka uttamapuruSo Apane namelAM rahe che. AcAryoe syAdvAdanuM svarUpa ghaNuM vistArathI kahyuM che. mATe ahIM vadhu kahetA nathI. - X - X - jIva dravya guNa bhede che te kahe che- [ni.171 jIva sayogi vIryavALo che, chatAM dravyapaNe pradeza saMhAra visarga vaDe AdhAranA vazathI dIvAnI mAphaka saMkoca-vikAsa pAme che. A jIvano AbhabhUta guNa che. * x * x * te ja bhavamAM sAta samuThThAtanA vazathI AmAM saMkoca-vikAsa pAme che. samyaka rIte cotarapha jorathI haNavuM ane AtmapadezonuM Amatema pheMkavuM te samudyAta che. tenA sAta bhedo che - kakSAya, vedanA, mAraNAMtika, vaikriya, taijasa, AhAraka, kevali. - (1) kaSAya samuThThAta - anaMtAnubaMdhI krodhAdithI haNAyela citavALA dvArA potAnA Atma pradezone Amatema pheMkavA te. (2) vedanA samudyAta tIvratara vedanAthI Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1//1/bhUmikA 121 1rara AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 haNAyela dvArA tema karavuM. (3) mAraNAMtika samudhdhAMta - mRtyu samaye jIva pachI utpanna thavAnA pradezamAM lokAMta sudhI Atmapradezone vAraMvAra pheMke ane saMkoce te. (4) vaikriya samuThThAta - vaikriya labdhivALA vaikriya zarIra banAvavA Atmapradezone bahAra kADhe. (5) taijasa samuThThAta- tejasa zarIra banAvavA tathA tejovaizyA laviALA tejovezyA pheMkvA mATe tema kare. (6) AhAraka samuThThAta - AhAka labdhivALA caudapUrvI mahAka zarIra banAvI koI saMdeha dUra karavA bAhya Atmapadezono propa kare. (3) kevali samuThThAta - samasta loka vyApI che temAM badhAM ja samuThThAta aMtarthApI che. niryuktikAra paNa kahe che ke, te caudarAja loka pramANa AkAza khaMDa vyApI che - x - kevaLajJAna thayA bAda AyuSyanI alAtA jANIne vedanIyanA prAyuIne lIdhe daMDAdi kramathI lokapramANa Atmapadeza vaDe lokane ApUrNa kare che. te daMDa, kapATa, maMthanathI AMtarA prere tema kahyuM che. - have kSetra guNa vagere kahe che - [ni.172] zotra guNa te devakuru vagere yugalIka phoga. kALaguNa - suSamagupamAdi kALa. phaLanuNa te siddhi gati, paryavaguNa temAM nizcita bheda che. gaNanA guNamAM be, traNa Adi gaNanA, karaNaguNamAM kaLA kauzalya, abhyAsaguNamAM bhojanAdi, guNaguNamAM saraLatA, guNaguNamAM vakatA, bhavaguNa te jIvanA nAkAdi bhavo, zIlaguNa te jIvanA kSAMti Adi guNa, bhAvaguNa jIva-ajIvano jANavo. have A guNa vizeSathI kahe che (1) guNa-devakara, uttarakura, harivarSa, ramya, haimavata, bhairavata, chaMa aMtadvIpa, e akarmabhUminAmaka guNa che tyAM janmelA manuSyo devakumAra jevA, nitya yauvanavaMtA, nirupakrama AyuSyavALA, manojJa zabdAdi viSaya bhogavanArA, svabhAvathI ja saraLa, komaLa, prakRttithI bhadraka guNavALA, devalokamAM janArA hoya che. (2) kAlagaNa - bharata, airAvata A be kSetromAM prathamanA traNa ArAmAM ekAMta sukhavALA vakhatamAM yugalikonI sthiti sadA avasthita cauvanavALI hoya che. (3) kuLaguNa * kula e ja guNa. A phaLa kriyAne AzrIne che. AvI kriyA sabhya darzana, jJAna, cAtri vinA A loka paralokanA mATe karAya tyAre te ekAMta anaMta sukhane ApanArI hovAthI phaLanuNa maLavA chatAM guNa jevI che. paraMtu samyagudarzana, jJAna, cA>>i yukta kriyA ekAMta, anaMta, avyAbAdha sukha jovA mokSaphaLa denArI che. tethI ja kahyuM che ke, "samyagradarzanAdi kriyA ja mokSaphaLarUpa phaLa guNa Ape che. te sivAyanI kriyA sAMsArIka sukhaphaLanA AbhAsa rUpa ja che, mATe te niSphaLa che. (4) payaguNa - paryAya e ja guNa. guNa ane paryAya e baMnene nayavAdanA aMtapaNAthI abheda svIkAryo che. te nirbharjanArUpa che. nirbharjanA eTale nizcita bhAga. jemake - skaMdha dravya che, tene dezapradeza vaDe bheda pADatAM paramANuM sudhI bhedo che. paramANuM paNa eka guNa kALo, be guNa kALA Adi meLavatAM anaMta bheTavALo thAya che. (5) gaNanA guNa * be vagere, ghaNI moTI rAzi hoya, te gaNanA guNa vaDe nizcaya karAya che ke ATaluM tenuM pramANa che. (6) karaNaguNa - eTale kaLA kauzalya. te pANI vageremAM nahAvA, taravA vagerenI kriyA karAya che. te rUpa kaLA. (9) abhyAsaguNa - bhojanAdi saMbaMdhI che. kemake tAjo janmela bALaka paNa bhavAMtaranA abhyAsathI stanAdine mukhamAM le che; ane roto baMdha thAya che. abhyAsathI aMdhAruM hovA chatAM koLIyo mukhamAM mUkAya che. AkuLacittavALo du:khane sthAne ja paMpALe che.. (8) guNaguNa * guNa ja koIne aguNarUpe pariName che jemake koIno saLagaNa kapaTIne avaguNa karanAro thAya che. jemake zAAM lajjAmati gaNAya che. vataruci-daMbharUpa pavitratA-majAka rU5, saraLatA-ghelApaNuM, priyabhASaNa-dinatArUpa, tejasvItA-ahaMkArarUpa Adi... gaNAya che. kahe che ke, vidvAnono evo kayo guNa che, jene durjano kalaMkita na banAve ? hitakArI vayana paNa nirbhAgyane guNarUpa thAya che. (9) aguNaguNa - koIne aguNa vacana paNa guNakArI thAya. jemake jene kiNakaMdhana thayo hoya tevo gaLIyo baLada sukhethI jIve che. (10) bhavaguNa - nAkAdi bhavavALo jIva che te sthAnamAM utpanna thAya, tyAM tene tevAM tevA guNa maLe. te jIvano viSaya che. jemake nArakI jIvane tIvatara vedanA, du:sA pIDA tIvra zarIra kaSTa thAya che tathA avadhi ke vibhaMga jJAna hoya che, te teno bhAvaguNa che. tiryaMcamAM utpanna thayelAne bhavaguNa mujaba sat asat viveka nathI, chatAM AkAzagamana guNa hoya paNa che. gAya Adine ghAsa vagere zubhabhAve maLe che. manuSyanA bhavaguNa mujaba sarva karmakSayarUpa mokSa maLI zake che devone sarva zubhAnubhava hoya che. (11) zIlaguNa - bIjAe Akroza karavA chatAM svabhAvathI zAMta rahI je krodha na kare, sArA ke mAThAM zabdAdi viSaya prApta thAya tyAre tatvajJa hovAthI mAdhyastha bhAva rAkhe tene zIlaguNa kahevAya. (12) bhAvaguNa - audayika Adi bhAvano guNa te bhAvaguNa. te jIva, ajIvano viSaya che. jIvane AzrIne audayikAdi cha bhAva che. temAM (1) audayikanA be bheda-tIrthakara ane AhAraka saMbaMdhI prazasta ane zabdAdi viSayopabhoga, hAsyarati Adi apazasta che. (2) aupathamika - upazama zreNi aMtargata AyuSyAye anuttara vimAna prApti ane satkarma anudaya lakSaNarUpa che. (3) kSAyika bhAvaguNa cAra prakAre-kSINa sAta mohanIya karma pachI pharI mithyAtva na AvavuM, kSINa mohanIya karmavALAnAM avazya zeSa ghAtakarmakSaya, kSINa ghAtIkamakanI zAna-darzana pragaTa thavA, sarve ghAtI-aghAti karmo dUra thatAM punarjanmano abhAva ane mokSa prApti. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/bhUmikA 123 (4) kSAyopathamikabhAva guNamAM kSAyopathamika darzanAdinI prApti. (5) pAriNAmika bhAvaguNa te bhavya-abhavyAdi. (6) saMnipAtika bhAvaguNane audayika Adi pAMcabhAvonuM samakALe maLavuM. jemake - manuSyagatino udaya te audayikabhAva, saMpUrNa paMcendriyanI prApti te kSAyopathamika bhAva, darzanasaptakano kSaya te DrAyika, cAAi mohanIyano upazama te pathamika ane bhavyatva te pAriNAmika. e rIte jIvano bhAvaguNa kahyo, have AjIva bhAvaguNa kahe che... jIvane audayika ane pariNAmikano saMbhava che, bIjAno nathI. jIva Azrita audayika eTale - keTalIka prakRti padagala vipAkI ja hoya jemake dArika Adi pAMca zarIra, cha saMsthAna, traNa aMgopAMga, cha saMtanana, pAMca varNa, be gaMdha, pAMca sa, ATha saMparza, gulaghunAma, upaghAtanAma, parAghAta nAma, udhota nAma, tapanAma, nirmANanAma, pratyekanAma, sAdhAraNanAma, sthiranAma, asthiranAma, zubhanAma, azubhanAma A badhI pravRtti pudgala vipADI che. jIvano saMbaMdha hovA chatAM A pudgalano vipAka che. ajIvano pAriNAmika bhAvaguNa be bhede che-anAdi pariNAmika ane sAdi pAriNAmika. anAdi pariNAmamAM dharma-adharma-AkAza che je gati, sthiti, avagAha lakSaNa che. Adi pAriNAmika te indradhanuSa Adino dekhAva che tathA paramANunuM vaNa[di guNAnAra che. A pramANe guNanA nikSepA kahIne have mULanA nikSepAne kahe che- [ni.13] 'mULa'nA cha nikSepA che - nAma, sthApanA, dravya, phoga, kALa, bhAva. nAma, sthApanA jANItA che. prathamULanA traNa bheda che. * jJa zarIra, bhavya zarIra, tavyatirikta. A vyatiktinA traNa bheda che - (1) vRkSonA mULarUpe pariNata - te audayikadravyamULa. (2) vaidha rogIne roga dUra karavA je mULa upadeze te upadezadravya mULa. jemake piparImULa. (3) vRkSonA mULa utpattinuM kAraNa te AdimULa. jemake mULano nirvAha karanAra pudgalonA udayathI kAmaNa zarIra audArika zarIrapaNe pariNamatAM te paheluM kAraNa che. phogamULa - je kSetramAM mULa utpanna thAya ke mULanuM varNana thAya che. kALamULa * je kALamAM mULa utpanna thAya ke mULanuM varNana thAya che. bhAvamULa - traNa prakAre che, te have niyukti gAyAmAM jaNAve che [ni.14] audayika bhAvamULa - te vanaspatikAyanuM mULapaNuM anubhavato mULa jIva. upadezabhAva mULa - te upadezaka AcAryo. Adi mULa che - je karmathI prANI mULarUpe utpanna thAya che teno mokSa ke saMsAra te AdibhAva mULa - X - X - mokSanuM Adi kAraNa jJAna, darzana, cAstri, tapa, aupacArika e pAMca prakArano vinaya che. tenAthI mokSanI prApti thAya che. kahyuM che ke, "vinayathI jJAna, jJAnathI darzana, darzanathI cAritra, cAtrithI mokSa, mokSathI bAdhArahita sukha thAya che." "vinayanuM phaLa guru sevA che, sevAnuM phaLa zrutajJAna, jJAnanuM phaLa virati, viratinuM phaLa Azrava nirodha, tethI saMvara, tethI tapa, tapathI nirjarA, tethI kriyAnivRti, 124 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 tethI ayogIpaNuM yoga nirodhathI bhavasaMtati kSaya, tenA vaDe mokSa thAya che. badhAM kalyANonuM mULa vinaya che. saMsAranuM mULa viSaya-kasAya che. A rIte mULanuM varNana karyuM, have sthAnanA paMdara bhede nikSepA kahe che- [ni.175] nAma, sthApanA sugama che. (3) dravyanA jJa zarIra, bhavya zarIra, vyatirita traNa bheda che. vyatikti dravyamAM saciva, acita, mizra sthAna levuM. (4) kSetra sthAnamAM bharatAdi kSetra ke urdhva adho ticha loka levo athavA je kSetramAM sthAnanuM vyAkhyAna thAya te levuM. (5) addhA eTale kALa - tenuM sthAna be prakAre che - 1. kAyasthiti te pRthvI, pANI, agni, vAyuno asaMkhyAta utsarpiNI avasarpiNI kALa ane vanaspatino anaMtakALa che. (pa-2) bhavasthiti - te A pramANe che pRthvInI 22,000 varSa, pANInI 3,000, vAyunI 3,000, vanaspatinI 10,000 varSa, agnikAyanI traNa patridivasa, beindriyanI 12 varSa, dindriyanI 49 divasa, caurindriyanI cha mAsa, paMcendriya tiryaca, manuSyanI traNa palyopama, deva-nArakanI 33 sAgaropama utkRSTa bhava sthiti che. deva-nArakanI kAyasthiti nathI. jaghanyathI badhAMnI sthiti aMtarmuhUrta che. deva-nAkanI 10,000 varSa che. addhA sthAnano bIjo artha samaya, AvalikA, muhUrta, ahorAba, pakSa, mAsa, Rtu, ayana, saMvatsara, yuga, palyopama, sAgaropama, utsarpiNI, avasarpiNI, pudgala parAvarta, atIta, anAgata Adi kALa jANavo. (6) urthasthAna - te kAyotsargAdi. upalakSaNathI besavuM paNa levuM. (7) uparatisthAna - te virati. tenuM sthAna che zrAvaka, sAdhupaNuM jANavuM. (8) vasatisthAna - te je sthAnamAM ghara vageremAM rahevAnuM thAya che. (9) saMyamAna - sAmAyika, chaMdopasthApanIya, parihAra vizuddhi, sukSmasaMparAya ane yathAvAta e pAMca, te darekanA sthAna asaMkhyAta che, A asaMkhyAtapaNAne kahe che : te atIndriya hovAthI mAtra upamA vaDe jaNAve che. eka samayamAM sUkSma agnikAyanA jIvo asaMkhyaya lokAkAza pradeza pramANa utpanna thAya che. tenAthI asaMkhyaya guNa agnikAyapaNe pariNamela che. tenAthI tenI kAyasthiti asaMkhyayagaNI che. tenAthI anubhAga baMdha adhyavasAya sthAna asaMkhyayaguNa che. ATalA saMcamasthAna sAmAnyathI kahyA. vizeSathI : sAmAyika, chedoSasthApanIya, parihAra vizuddhi pratyekanA asaMkhyaya lokAkAza pradeza tuca saMyamasthAna che. sUkSma saMparAyanI aMtara muhartApaNAnI sthiti hovAthI aMtamuhUrta samaya tulya asaMkhyaya saMyama sthAna che. cayAkhyAta cAtrinuM jaghanyotkRSTa sivAya eka ja saMyama sthAna che. athavA saMyama zreNI aMtargata saMyama sthAnone levA. te A krame che-- anaMta cAtri paryAyathI baneluM eka saMyama sthAna che. asaMkhyaya saMyama sthAnanuM baneluM kaMDaka che. asaMkhyAta kaMDakanuM eka "sthAnaka' che. te asaMkhyaya sthAnarUpa zreNi che. (10) prahasthAna - prakathiI jenuM vacana grAhya thAya te praha, te pragraha Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 1/2/1/bhUmikA 15 vAcavALo netA jANavo. tenA be bheda che - (1) laukika - pragrahasthAna pAMca bhede che . rAjA, yuvarAja, mahAra, amAtya ane rAjakumAra. (2) lokottara pragrahasthAna pAMca bhede - AcArya, upAdhyAya, pravartaka, sthavira, gaNAvacchedaka. (11) yodhasthAna * pAMca che * AlIDha, pratyAvIDha, vaizAkha, maMDala, samapAda. (12) acaLasthAna cAra bhede. 1. sAdi saparyavasAna - paramANu Adi dravyano eka pradezathI avasthAna jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI asaMgeya kALa, 2. sAdi aparyavasAna - siddhonuM bhaviSyakALa rU5. 3. anAdi saparyavasAna atIta addhArUpa zailezI avasthAnA aMta samaye bhavya jIvonA kAmaNa, taijasa zarIrane AzrIne. 4. anAdi aparyavasAna - dharma, adharma, AkAza saMbaMdhI. (13) gaNanAsthAna - eka, be thI zIrSa prahelikA sudhInI gaNanA. (14-15) saMdhAnasthAna - be bhede che. (1) dravyathI; (2) bhAvathI. dravya saMdhAnanA be bheda 1-chinna, kaMcuka AdinuM sAMdhavuM, -achinna-kapaDAmAM tANA-vANI joDAya che. bhAva saMdhAnanA be bheda 1-prazasta achinna bhAva saMdhAna upazama kSapakA zreNiyo caDhatA manuSyane apUrva saMyamAna achinna ja hoya athavA zreNi sivAya pravardhamAna kaMDakanA levA. chinna prazasta bhAva saMdhAna-bhAvathI audayika Adi bIjA bhAvamAM jaIne pAchaLa zuddha pariNAmavALA thaIne tyAM AvatA thAya che. apazasta achinna bhAva saMdhAna upazama zreNiyI paDatAM avizuddhamAna pariNAmavALA manuSyane anaMtAnubaMdhI mithyAtvanA udaya sudhI jANavuM athavA upazama zreNi sivAya kaSAyanA vazacI baMdha adhyavasAya sthAnone caDhatA avagAhamAna karanArAne hoya che. apazasta chinna bhAva saMdhAna audayika bhAvathI aupazamikAdi bhAvAMtara saMkrAti karI punaH te ja bhAvamAM gamana. ahIM saMdhAna ane bhAvasthAnanuM joDakuM sAthe ja kahyuM. temAM saMdhAnasthAna dravya viSayanuM ane bIjuM bhAvaviSayanuM che athavA bhAvasthAna je kaSAyonuM sthAna che te ahIM levuM kAraNa ke teone ja jItavApaNAno adhikAra che. te zabdAdi viSayane AzrIne thAya che, te batAve che- [ni.176] kAma eTale icchA anaMgarUpa. tenA guNone AzrIne cittano vikAra che te dazavi che - te zabda, sparza, rUpa, rasa, gaMdha e pAMca che. te pAMca vyasta ke samasta viSaya saMbaMdhI je jIvanuM viSaya sukha icchAthI aparamArthadarzInuM saMsApremI jIvane ga dveSarUpa timirathI manojJa-amanojJa viSaya prApta thatAM kapAyo udbhave che, te maLanuM vRkSa te saMsArano udabhava. tethI zabdAdi viSayothI utpanna kapAyo saMsArivaSayanuM mULa sthAna che. A pramANe kahevAya che ke gAdi DAmADoLa thayela citavALo jIva paramArthane na jANavAthI AtmAne tenI sAthe kaMI saMbaMdha nathI chatAM viSayane AtmarUpa mAnI AMghaLAthI paNa vadhu aMdha banI kAmI jIva smaNIya viSayo joIne AnaMda pAme che." tethI kahyuM che- aMdha jagatamAM dezya vastu joto nathI. paNa gAMdha AtmA AtmabhAvane choDIne anAtmabhAvane jue che. kAmI puruSa priya strInA zarIrane kula, kamaLa, pUrNa caMdra, kaLaza... Adi gaMdakInA DhagalAnI upamA ApI, temAM AnaMda mAne che athavA karkaza zabda sAMbhaLI temAM dveSa kare che. tethI manojJa-amanojJa zabdAdi viSayo kaSAyonuM mULa sthAna che. te kaSAyo saMsAronuM mULa che. jo zabdAdi viSayo kapAya che to tenAthI saMsAra kaI rIte che ? karma sthitinuM mULa kapAya che. karmasthiti e saMsAranuM mULa che. saMsArIne avazya kaSAyo hoya che, te have niyukti gAyAmAM kahe che- [ni.17] jema sarva vRkSonA mULo pRthvImAM rahelA che, tema karmavRkSanA kaSAyarUpa mULo saMsAramAM rahelA che. prazna - karmanuM mULa kaSAya che, te kema manAya ? te kahe che - mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya, yoga e baMdhanA hetu che, kahyuM che ke "he bhagavan ! jIva keTalAM sthAna vaDe jJAnAvaraNIya karma bAMdhe ? - he gautamAM rAga ane dveSa be sthAna vaDe bAMdhe. rAga be prakAre che - mAyA ane lobha, hepa be bhede che - krodha ane mAna. A cAra sthAno vaDe vIryanA joDavAthI jJAnAvaraNIya karma bAMdhe. A pramANe AThe karmomAM jANavuM. te kaSAyo mohanIyanA aMtarvatI che ane ATha prakAranA karmonuM mULa che. have kAmaguNonuM mohanIyapaNuM dazAve che. [ni.18] pUrve kahela karmavRkSanA prakAro keTalA che ?, kayA kAraNavALA che ? ATha prakAranA karmavRkSo che. te badhAnuM mULa mohanIya che. mAtra kapAyo ja nahIM, kAmaguNo paNa mohanIya mULavALA che, je "veda'nA udayathI kAma'thAya che. veda" mohanIya karmanI uttara pravRtti ja che. mohanIya saMsAranuM mULa kAraNa che. A pramANe paraMparAthI saMsAra, kaSAya, kAmonuM kAraNa hovAthI mohanIya pradhAnabhAve che. mohanIyano (sarvathA) kSaya thavAthI sarve karmo avazya kSaya pAme che. tethI kahyuM che ke, "jema tADanA jhADanA mastake rahela sUino nAza thavAthI tAlavRkSa nAza pAme che, tema mohanIya karma nAza pAmatAM bIjA sarve karmo nAza pAme che - have mohanIya karmonA be bhedo batAve che [ni.19] mohanIya karmanA be bheda che - darzanamohanIya, cA>>i mohanIya ane baMdhanA hetunuM be prakArapaNuM che. te batAve che- arihaMta, siddha, caitya, tapa, zrata, gu, sAdhu, saMghanA pratyenIkatA (gupaNA)thI darzana mohanIyakarma baMdhAya che, jenA vaDe jIva anaMtasaMsAra samudramAM paDe che. tIvra kaSAya, bahu ga-dveSa mohathI abhibhUta thaIne deza virati-sarvaviratine haNanAro cAritra mohanIya karma bAMdhe che. darzana mohanIyanA mithyAtva, mizra ane samyakata e traNa bhedo che. yAtri mohanIya 16-kapAya ane 9-nokaSAya e 5-bhede che. temAM "kAma" e zabda vagere pAMca viSayo sAtri moha jANavA. teno ahIM sUtramAM adhikAra che. ahIM cAlu viSayamAM kaSAyonuM sthAna che te zabdAdi pAMca guNarUpa che. cAstrimohanIyanI uttara prakRti strI, puruSa, napuMsaka veda ane hAsya, rati, Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/1/bhUmikA 127 lobhathI Azrita kAma AzrayavALA kaSAyo saMsAranuM mULa ane kamanuM praghAna kAraNa che - te batAvavA kahe che- [ni.180-pUvadhi saMsAra - nAka, tiryaca, manuSya, deva gatirUpa bhramaNa-tenuM mULa kAraNa ATha prakAranA karmo che. te karmanuM mULa kaSAyo krodhAdi nimita che ane te zabdAdi sthAnonuM pracura myAnapaNuM batAvavA kahe che [ni.180-uttarArdha pahelA ane pachI paricayavALAM mAtA, pitA, sAsu, sasarAdi svajano, nokara Adi preSya, dhana-dhAnya, kuSya, vAstu, ratna bhedarUpa artha. A svajana, peNa, artha aMge kaSAyo viSayapaNe rahyA che. AtmAmAM prasanna caMdra mAphaka viSayIpaNe che, tema ekendriyAdine paNa kaSAyo che. A pramANe kaSAya sthAna batAvavI vaDe 'sUtrapada' lIdhuM che. have jItavA yogya viSayavALA kaSAya nikSepo kahe che | [ni.181] nAmakapAya-satya arthathI niSpakSa yAbhidhAna max. sthApanA kaSAyasadbhAva ke asadbhAva rUpa pratikRti - jemake - bhayaMkara bhUkaTi krodhathI caDhAvI kapALamAM traNa saLa pADI trIzULa sAthe moTuM tathA AMkha lAla karI hoTha dAMta pIsato parasevAnA pANI vagerethI saMpUrNa krodhanuM citra pustaka ke akSa varATakAdimAM hovuM. dravyakaSAyamAM jJa zarIra, bhathazarIrathI vyatiriktanA be bheda kahe che (1) karmadrAkaSAya - prathama je anudIrNa ke udIrNa pudgalo dravyanA pradhAnavathI kamaMdravya kaSAyo jANavA. (2) nokarpadravyakaSAya - bibhitaka Adi. tathA utpatti kaSAyo zarIra, upadhi, kSetra, vAstu, sthANu vagere - jene AzrIne kaSAyonI utpatti thAya che te utpatti kaSAya. tethI kahyuM che ke koIne ThuMThuM - kAMTo Adi vAge tyAre mUDha mANasa potAnA pramAdano doSa na jotAM te ja huMThA Adi para krodha kare che. tethI vadhu kaSTadAyI bIjuM zuM che ? pratyayakapAya - kaSAyonA je baMdhanAM kAraNo che - te ahIM manojJa-amanojJa zadAdi levA. kemake tenAthI ja utpatti-pratyayanA kArya-kAraNa bhedo che. AdezakapAya - kugama rIte bhramara Adi caDhAvavA te. rasakaSAya - kaDavo, tIkho vagere pAMca prakAranA rasane grahaNa karavA. bhAvakaSAya - zarIra, upadhi, kSetra, vAstu, svajana, preSya, aryA vagere nimite pragaTa thayelA je zabdAdi kAmaguNa kAraNa-kAryabhUta kaSAya karmodayarUpa AtmapariNAma vizeSa te krodha, mAna, mAyA, lobha je eka-eka anaMtAnubaMdhI, pratyAkhyAna, pratyAkhyAnAvaraNa tathA saMjavalana bhedathI gaNatAM soLa bhede bhAvakapAya che. tenuM svarUpa tathA anubaMdha phaLa gAthAo vaDe kahe che pANI, retI, pRthvI, parvatanI phATa jevo cAra prakArano krodha che. tinizalatA, lAkaDuM, hADakuM, asthisthaMbhanI upamAvALuM mAna che. avalekhI, gomurikA, gheTAnuM zIMgaDuM, vAMsanA mULa samAna mAyA che ane haLadara, kardama, khaMjana, kRmirAga jevo lobha che. saMjavalana Adi kaSAyanI sthiti anukrame pakSa, cAra mAsa, varSa ane jAvajIvanI che. temanI gati anukrame deva, manuSya, tiryaca, naska che. 128 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 kaSAyanA nAmAdi ATha nikSepa kahyA. have naya daiSTi jaNAve che- (1) naigamanaya - sAmAnya - vizeSa rUpacthI ane ekagamapaNAnA abhAve tenA abhiprAyathI badhAM naya mAne che, (2) saMgraha ane vyavahAranaya - kapAya saMbaMdhanA abhAvathI Adeza, samutpatti nikSepa nathI icchatA, (3) jupnaya vartamAna arthamAM hoya Adeza, samutpatti, sthApanA nikSepo icchato nathI. (4) zabdanaya - nAma, bhAva nikSepo icche che. A rIte kaSAyo karmanA kAraNarUpe kahyA. have saMsAra keTalA prakAre che te batAve che- [ni.182] saMsAranA pAMca bheda che - dravya, kSetra, kALa, bhava, bhAva. dravyasaMsAramAM tadavyatirika dravya saMsArarUpa saMsaraNa lIdhuM. kSetrasaMsAra - te je kSetromAM dravya saMsare che. kALasaMsAra - je kALe saMsare, te. bhavasaMsAra - naraka Adi cAra gatinA udayarUpa bhavAMtara gamana. bhAvasaMsAra - saMsaraNa svabhAva, te audayika Adi bhAva pariNatirUpa che. temAM prakRti, sthita, anubhAga, pradeza ema cAra prakAranA karmabaMdhanA vipAkano anubhava che. ema dvavyAdi pAMca bhede saMsAra che. athavA saMsAra dravyAdi cAra bhede che. te A pramANe - azvathI hAthI, gAmathI nagara, vasaMtathI grIma ane audayikathI pazamika. AvA saMsAramAM karmavaza jIvo Ama tema bhame che - tethI karmanuM svarUpa batAve che ni.183,184 pUrvAdhi nAmakarma e karma viSayathI zUnya evuM 'nAma' mAtra che. sthApanAkarma pustaka ke patra vageremAM karma vargaNAnI sabhAva - sadbhAva sthApanA rUpe che. dravyakarmamAM jJa zarIra, bhavya zarIra sivAyanuM be prakAre che (1) dravyakarma - karma vargaNAmAMnA baMdha yogya, baMdhAtA, bAMdhelA ane anudIrNa karyo. (2) nodravyakama * kheDUta AdinA karmo jANavA. have karmavargINAnuM svarUpa jaNAve che- sAmAnyathI A vargaNA cAra prakAre che - (1) dravyathI - eka, be, saMgIta, asaMkhyAta anaMta pradezikA che. (2) kSetrathI - dravyanA eka, be thI asaMkhyaya pradeza 5 phora pradezo jemAM rahelA hoya te. (3) kALathI - eka, be thI asaMkhyAta samaya sthitika vargaNA levI. (4) bhAvathI rUpa, rasa, gaMdha, sparza tathA tenA peTA bhedo rUpa bhAva vagaNA jANavI. A varNana sAmAnyathI karyuM. have vizeSathI kahe che- paramANuonI eka vargaNA che. e pramANe eka-eka paramANunI vRddhithI saMyeyapradezika pradezika skaMdhonI saMkhyaya ane asaMkhyAtmaka pradezika asaMkhyaya vagaNA jANavI. A vargINA dArikAdi pariNAma grahaNa mATe ayogya che. anaMtapadezAtmaka anaMta vargaNA paNa grahaNa yogya nathI. dArika grahaNa yogya to anaMtAnaMta pradezikA anaMta varmaNA ja che. pUrvokta ayogya utkRSTa vargaNAmAM ekaekanI vRddhi karavAthI dArika zarIra grahaNa yogya jaghanya vaMNAo thAya. pharI eka-eka pradeza vadhAratA dArika yogya utkRSTa vargaNA jayAM sudhI anaMtI thAya tyAM sudhI levI. jaghanya ane utkRSTamAM vizeSa zuM che ? jaghanyathI utkRSTa vargaNA vizeSAdhika Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/1/bhUmikA 129 che vizeSa e che ke - audArika jaghanya vargaNAno anaMtamo bhAga che, tenA anaMtA paramANapaNAthI eka eka pradezanA upacayathI thayelI audArika yogya vargaNAno jaghanyotkRSTa madhyavartInuM anaMtapaNuM che. temAM audAki yogya utkRSTa vargaNAmAM eka rUpa umeravAthI ayogya vargaNA jaghanya thAya che. e pramANe eka eka pradeza vadhatAM utkRSTa anaMtavALI anaMtI thAya che. jaghanya - utkRSTa vargaNAmAM zuM vizeSa che ? jaghanyathI asaMkhyayaNaNI utkRSTA che ane te bahu pradezatvathI ane ati sUkSama pariNAmavathI dArikanI anaMta vargaNA agrahaNa yogya che. aA pradezava ane bAdara pariNAmavathI vaikriyazarIra mATe paNa ayogya che. A pramANe jema jema pradezanI vRddhi thAya tema tema vizrA pariNAma vaza varmaNAonuM ati sUkSmapaNuM jANavuM. te ja utkRSTa upara ekarUpa propathI yogya-ayogya Adi vaikiya zarIra vargaNAtuM jaghanyotkRSTa vizeSa lakSaNa jANavuM tathA vaikriya-AhAraka e baMne madhya rahela ayogya vargaNAonuM jaghanyautkRSTa vizeSa asaMkhyayaguNapaNuM che. vaLI ayogya vargaNA upara ekanA propathI jaghanya AhAka zarIra yogya vargaNA thAya che. te pradezavRddhithI vaghatAM utkRSTa anaMta sudhI thAya che. [ghANI utkRSTanuM aMtara, ityAdi keTalIka vigato vRttimAM che. jenI nodha cUrNikAre lIdhI nathI. vRttimAM paNa vRttikArazrIe chelle to e ja sUcanA ApI che ke, "varmA saMkSepathI kahI-viroSathI jANavA'karmaprakRtti' graMtha jovo vaMNA viSayaka sAmAnya noMdha karI, have "prayogakarma' kahe che prayoga eTale- vIyatirAyanA kSayopazamathI pragaTa thayela vIrya AtmAthI praka karIne yojAya che. te mana, vacana, kAyAnA lakSaNathI paMdara bhede che- manoyoga satya, asatya, mizra, asatyAsatya ema cAra bhede che. vacanayoga paNa A cAra bhede che. kAya yoga sAta prakAre che audArika, dArika mizra, vaikriya, vaikiyamizra, AhAraka, AhArakamizra ane kArpaNakAmayoga. temAM manoyoga manaHpayatithI paryApta manuSyAdine che. vayanayoga beindriyAdi jIvone che. audArikayoga tiryaMca tathA manuSyane zarIra payati pachIcI che te pUrve mizra jANavo athavA te kevalIne samudyAta avasthAmAM bIjA, chaThThA, sAtamAM samaye hoya che. vaikiya kAyayoga deva, nATaka, bAdara vAyukAyane che athavA vaikriya labdhidharane che. teno mizra yoga deva-nAkane utpatti samaye che athavA navuM vaikriya zarIra banAvanArane hoya che. AhAkayoga caudapUrva sAdhune AhArakazarIramAM sthita hoya tyAre che nirvatana kALe mizra yoga che. kAmaNayoga vigrahagatimAM ke kevalI samuThThAtamAM trIjA, cothA, pAMcamAM samaye che. A pramANe paMdara prakAranA yoga vaDe AtmA ATha pradezone choDIne sarva Atmapadezo vaDe AtmapadezathI vyApta AkAza bhAgamAM rahela kAmaNa zarIra yogya je kamaMdalikane bAMdhe che, tene prayogakarma kahe che. kahyuM che ke, "jyAM sudhI A jIva hAle che, cAle [1/9] 130 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 che, pharake che, tyAM sudhI ATha ke sAta ke che ke eka prakAranA karmano baMdhaka hoya che. paNa te abaMdhaka hoto ja nathI. samadAna karma - prayoga karma vaDe eka rUpapaNe grahaNa karelI karma vargaNAonI samyagu mULa-uttara evI, je prakRti, sthiti, anubhAva ane pradeza baMghabheda vaDe maryAdApUrvaka deza-sarva upaghAtI rUpa vaDe temaja sRSTa, nidhad, nikAcita evI traNa avasthA vaDe je svIkAra karavo te ja samudAna. te karma samudAnakarma. temAM mULa prakRtino baMdha jJAnAvaraNIya Adi che. uttara pravRtti baMdha jJAnAvaraNIya pAMca prakAre - mati, zruta, avadhi, mana:paryava, kevalanuM AvaraNa. temAM kevalajJAnanuM AvaraNa sarvaghAtI che. bAkInA deza-sarvaghAtI che. darzanAvaraNIya karma nava prakAre pAMca prakAranI nidrA, cAra prakAre darzana. temAM nidrApaMcaka prApta darzana labdhi ane upayogane upaghAtakArI che ane darzana catuSTaya te darzanalabdhinI prAptine Avare che. ahIM paNa kevala darzanAvaraNa sarvaghAti che ane bAkInA dezaghAti che. vedanIya karma sAta-sAtA evA be bhede che. . mohanIya karma darzana - yAtri be bhede che. temAM darzana mohanIya mithyAtva Adi bhedathI traNa prakAre che. temAM baMdha eka prakAre che. cAritra mohanIya soLa kapAya ane nava nokaSAya ema paccIza prakAre che. ahIM paNa mithyAtva ane saMjavalanakaSAya choDIne bAra kaSAyo sarvaghAtI che, bAkInA dezaghAtI che. AyuSyakarma nAka Adi cAra bhedathI che. nAmakarma gati Adi 42-bhede che. uttara prakRti bhedathI tenA 3-bheda che. temAM gati-nArakAdi cAra che, jAti ekendriyAdi pAMca che, zarIra audArikAdi pAMca che. audAki, vaikriya, AhAraka ema traNa bhede aMgopAMga che, nirmANa nAma eka bhede che. baMdhana nAma dArikAdi karma vargaNAnuM ekapaNuM karanAra pAMca prakAre che. saMghAta nAma pAMca prakAre che. - te audArikAdi karmavargaNAnI racanA vizeSa karI sthApe che. saMsthAnanAma samacaturasAdi cha prakAre che. saMhanatanAma vajaRSabhanArAyAdi che bhede che. sparzanA ATha, rasanA pAMca, gaMdhanA be, varNanA pAMca bheda che. vihAyogati prazasta-aprazasta be bhede che. agurulaghu, upaghAta, parAghAta, Atapa, udhota, ucchavAsa, pratyaka, sAdhAraNa, basa, sthAvara, zubha, zubha, subhaga, durbhaga, suvara, du:svara, sUma, bAdara, paryAptaka, aparyAptaka, sthira, asthira, Adeya, anAdeya, yazakIrti, yazakIrti, tIrthaMkaranAma A badhI prakRti eka ja prakAranI kahI che. gotrakarma uMca ane nIca ema be bhede che. aMtarAyakarma dAna, lAbha, bhoga, upabhoga, vIrya ema pAMca bhede che. A pramANe prakRti baMdha kahyo. have tenA kAraNo batAve che1. tenuM gupaNuM, aMtarAya, upaghAta, paheSa, nihavapaNuM ane AzAtanA Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 1/2/1/bhUmikA karavAthI jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa karma baMdhAya che. 2. jIvonI dayA, vrata-cogamAM udhama, kSamA, dAna, guru bhaktithI sAtA vedanIya karma baMdhAya. tenAthI viparIta vartatA asAtA vedanIya baMdhAya. 3. arahaMta, siddha, caitya, tapa, vyuta, guru, sAdhu, saMghanA zagupaNAthI darzana mohanIya karma bAMdhe. tenAthI anaMta saMsArI thAya. . tIva kapAyI, bahu mohavALo, rAga-dveSa yukta jIva cAmi guNanA ghAtaka evA baMne prakAranA cAritramohane bAMdhe che. 5. mithyAdeSTi, mahA AraMbha-parigrahI, ghaNo lobhI, zIla vagano jIvapApamati ane raudra pariNAmI hovAthI nakanuM AyuSya bAMdhe che. 6. unmArga dezaka, mArganAzaka, gUDha hRdayI, kapaTI, zaThatA karanAra, zarAvALo jIva tiryaMcanuM AyuSya bAMdhe. 9. svabhAvathI pAtaLA kapAyavALo, dAna kta, zIla-saMyamamAM alAtA, madhyama guNayukta jIva manuSyAya bAMdhe. ( 8. aNuvatI-mahAvatI, bALatapasI, akAma nirjarAvALo, sakhya dRSTi jIva manuSyanuM AyuSya bAMdhe. * 9. mana, vacana, kAyAthI vakra, ahaMkAra yukta, mAyAvI azubha nAmakarma bAMdhe tenAthI viparIta saraLa Adi guNavAnuM zubhanAmakarma bAMdhe. 10. arihaMta Adino bhakata, jI-rUci, avamAnI, guNadRSTi jIva uMca gotra bAMdhe, tenAthI ulaTA guNavALo nIca gotra bAMdhe. 11. prANavadhAdimAM rakta, jinapUjA ane mokSa mArgamAM vidana katAM jIva aMtarAya karma bAMdhe. jenAthI te icchita vastune meLavato nathI. have sthitibaMdha kahe che... te jaghanya ane utkRSTa be bhede che mULa prakRtimAM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, aMtarAyanI utkRSTa sthiti 30 koDAkoDI sAgaropama che. mohanIyanI utkRSTa sthiti chao koDAkoDI sAgaropama ane nAma tathA goganI 20 koDAkoDI sAgaropama che. jenI jeTalI koDAkoDI sthiti hoya, tenI teTalA seMkaDo varSanI abAdhA jANavI. pachI pradezathI ke vipAkathI karma bhogavavuM paDe. AyukarmanI utkRSTa sthiti 33 sAgaropama che. temAM pUrva koDIno trIjo bhAga bAdhAkALa che. - have jaghanya sthiti kahe che - jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mohanIya, aMtarAya e cAranI aMtamuharta, nAma-gotranI ATha muharta, vedanIyanI bAra muhad, AyuSyanI kSullaka bhava - zvAsocchavAsanA 17mAM bhAge che. have uttara prakRtine AzrIne utkRSTa-jaghanya baMdhane jaNAve che mati, zruta, avadhi, manaparyava, kevala-Avaka, nidrA paMcaka ane cAdarzana caka, asAtA vedanIya, dAnAdi pAMca aMtarAya A vIza uttaprakRttinI sthiti 30 koDAkoDI sAgaropama che. strIveda, sAtAvedanIya, manuSya gati ane anupUrvI e 132 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 cAranI 15 koDAkoDI sAgaropama che. mithyAtva mohanIcanI 30 ane 16 kaSAyanI 40 koDAkoDI sAgaropama che. napuMsaka veda, arati, zoka, bhaya, gupsA, narakagati, tiryaMca gati, ekendriya, jAti, paMcendriya jAti, audArika-vaikriya zarIra, baMnenA aMgopAMga, taijasa, kAmaNa, ThaMDaka saMsthAna, chelle saMtanana, varNa-gaMdha, rasa, sparza, naraka-tiryaMca anupUvIM, agurulaghu, upaghAta, parAghAta, ucchavAsa, tapa, udyoga, pazastavihAyogati, rasa, sthAvara, bAdara, paryAptaka, pratyeka, asthira, azubha, durbhaNa, duHsvara, anAdeya, yazakIrti, nimaNa, nIcagotra e 43 uttara prakRtinI utkRSTa sthiti 20 koDAkoDI sAgaropama che. puraSa veda, hAsya, rati, devagati-AnupUrvI che, paheluM saMsthAna-saMhanana, prazasta vihAyogati, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, yazakIrti, uMcagotra e paMdara uttara prakRtinI utkRSTa sthiti 10-koDAkoDI sAgaropama che. bIjuM saMsthAna ane nArAya saMhanAnI 14 - kunja saMsthAna ane ardha nArAja saMhanAnI 16 - koDAkoDI sAgaropama utkRSTa sthiti che. vAmana saMsthAna, kIlikA saMhatana, be, traNa, cAra indriyanI jAti, sUkSma, apayataka, sAdhAraNa e AThanI 18 koDAkoDI sAgaropama sthiti. AhAka zarIra-cAMgopAMga, tIrthaMkara nAma e traNanI eka koDAkoDI che. A badhAno abAdhAkALa bhinna aMtarmuharta che. deva, nAraDInuM Ayu 33sAgaropama ane tiryaca, manuSyAyu traNa palyopama che. pUrvakoDIno bIjo bhAga abAdhAkALa che. utkRSTa sthiti baMdha kahyo. have jaghanya kahe che mati Adi pAMca, cAdarzanAvaraNAdi cAra, saMjavalane lobha, dAnAdi pAMca aMtarAya e paMdarano sthitibaMdha ane abAdhA baMne aMtarmuharta che. nidrA paMcaka, asAtA vedanIyanI traNa saptamAMza sAgaropamathI palyopamano saMgresa bhAga ocho eTalI jaghanya sthiti che. sAtA vedanIyano kALa 12 muharta ane abAdhA aMtarmuhartanI che, mithyAtvanI sthiti palyopamano asaMkhyaya bhAga nyUna coka sAgaropama che. pahelA bAra kaSAyanI sthiti palyopamano asaMkhyaya bhAga nyUna cAra saptamAMza sAgaropama che. saMjavalana krodhanI be mAsa, mAnanI eka mAsa, mAyAnI 15-dina, paMveda ATha varSa, abAdhA aMtarmuhUrta. bAkInA kaSAyo, manuSya-tiryaMca gati, paMcendriya jAti, audArika zarIra aMgopAMga, taijasa-kArpaNa, cha saMsthAna, saMhanana, varNa, gaMdha, rasa, sparza, tiryaMcA, manuSya AnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, parAghAta, ucchavAsa, tapa, udhota, prazasta, apazasta vihAyogati, cazokIrtisivAyanI trasAdi 20 prakRti, nimaNi, nIca gotra, devagati-AnupUrvI, nakagati-AnupUrvI, vaikriyazarIra aMgopAMga ema 68 uttara pravRttinI sthiti palyopamano asaMkhyaya bhAga nyUna be-tRtIyAMza sAgaropama ane abAdhAkALa aMtamuhUrta che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/1/bhUmikA vaikriyapakanI palyopamano asaMkhyaya bhAga nyUna 2,ooo sAgaropamanA be saptamAMza bhAga che aMtarmuhUrta abAdhA che. AhAraka zarIra - aMgopAMga. tIrthakara nAmanI sAgaropama koDAkoDI sthiti che. bhinna aMtarmuharta abAdhAkALa che. utkRSTa sAthe jaghanyano bheda jaNAvatA kahe che- jaghanya utkRSTathI saMkhyaya guNahIna che yazakIrti, uMcagotra baMnenI sthiti ATha muhUrta ane aMtarmuhUrta abAdhA che. deva-nAsTInuM Ayu 10,000 varSa che. aMtarmuharta abAdhA che. tiryaca, manuSyanA AyunI sthiti kSullaka bhava ane aMtarmuhUrta abAdhA che. baMdhana, saMghAtano utkRSTa jaghanya bheda audArika madhye jANavo. dhe anubhAva baMdha kahe che-zubha-azubha karmacI utpanna prakRti, sthiti, pradezarUpa karmanuM je tIva-maMda vedana te anubhAva [saM] jANavo. A sa eka, be, traNa, cAra sthAna bheda vaDe jANavo. temAM azubha prakRttinuM ati kaDavA rasa jevuM jANavuM. teno aDadho, trIjo bhAga, cotho bhAga kaDavApaNuM - e pramANe tIva anubhAva anukame jANavo. maMda sano anubhAva te jAI phUlanA rasamAM eka, be, traNa, cAragaNuM pANI vadhu nAkhavAthI thato bheda jANavo. zubha prakRtino rasa dUdha, zeraDarasanA daTAMte jANavo. ahIM paNa azubha prakRti mAphaka bhedo samajI levA. baMnemAM eka-eka biMdu pANI nAMkhavAnA dehAMte anaMta bhedo jANavA. ahIM AyuSyamAM cAra prakRti bhava vipAkIni ane cAra prakRti kSetra vipAkIni che. zarIra, saMsthAna, aMgopAMga, saMghAta, saMhatana, varNa, gaMdha, sa, sparza, gulaghu, upapAta, parAghAta, udhota, tapa, nirmANa, pratyeka, sAdhAraNa, sthira, asthira, zubha tathA azubha rUpavALI che. te badhI pudgala vipAkIni che. bAkInI jJAnAvaraNAdi jIva vipAkIni che. have pradeza baMdha kahe che- te eka prakAra vagere baMdhakanI apekSAe thAya che. jo eka prakAranuM karma bAMdhe to prayoga karma vaDe eka samayamAM grahaNa karela pudgalo sAtavedanIyanA bhAva vaDe pariName che. jo cha prakAranuM karma bAMdhe to Ayu ane mohanIya karma choDIne bAkInA bAMdhe. jo sAta prakAre karma bAMdhe to Ayukarma sivAyanA sAta karmo bAMdhe. ATha prakAranA karma bAMdhanAra AThe bAMdhe. temAM prathama samaye grahaNa karela pudgalo samudAna vaDe, bIjA vagere samayamAM aA bahupadezapaNe A krame sthApe. temAM AyuSyanA pudgalo thoDAM, tethI vizeSAdhika nAma ane gotranA paNa paraspara tulya karma bAMdhe. tethI vizeSAdhika jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, aMtarAyanA bAMdhe tethI vizeSAdhika mohanIya karmanA bAMdhe. tethI adhika vedanIya bAMdhe. (ahIM vRttimAM "paMcamI vibhakti"ne badale pachI ke saptamI kema nahIM? tevA prakAro prazna ane tenuM samAdhAna che. je ahIM bola nathI.) bdha iyapithika kahe che - '6' dhAtuno artha gati ane preraNA che. tene bhAvamAM ya pratyaya lAgI AliMge '' zabda banyo. teno paNa te 'Ipitha" tene 134 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 AzrIne iyapithika banyuM. A iyapitha ubhA rahenArane paNa thAya. te upazAMta kSINa moha ane sayogI kevaLIne hoya che. kemake sayogI kevaLI paNa nizcayathI sUkSma gamanA saMcAravALA hoya che. kahyuM che ke he bhagavanje samaye kevalI je AkAzapadezamAM hAtha ke paga mUke, te ja pradezathI te rIte pAcho laI levA samartha che ? A artha samartha nathI. kemake kevalInA zarIranA bhAgo calAyamAna hoya che. tyAMthI pAcho letA saheja paNa calAyamAna thaI jatAM thoDo (pradeza) phera thaI jAya. A rIte sUkSmatara zarIra saMsArarUpa yogathI je karma baMdhAya te icapathika ke iryA hetuka kahevAya. te be samayanuM che. pahelA samaye bAMdhe, bIjA samaye vede. te karmanI, apekSAe bIjA samaye akarmatA thAya che. kaI rIte ?. prakRtithI te sAtAvedanIya karma che. kapAyarahita che. sthitino abhAva che. baMdhAtA ja kharI paDe che. anubhAvanI anuttare utpanna deva ati sukha bhogave che. pradezathI te cULa, rUkSa, zukalAdi bahu pradezavALA che. kahyuM che sthitithI alA, pariNAmathI bAdara, anubhAvathI mRdu, pradezathI bahu, sparza thakI rukSa, varNathI zukala, lepathI maMda che. karakarI mUkI muThI bharIne polIsa karela bhIMta para nAMkhatA a5 maNa lepa thAya, te eka samayamAM badhuM ja dUra thAya che. sAtA vedanIyanA bahupaNAthI anuropapAtikanA sukhanuM atizayapaNuM che. have AdhAkarma kahe che- je nimittane AzrIne pUrvokta ATha prakAranA karmI baMdhAya te AdhAkarma che. te zabda, sparza, sa, rUpa, gaMdhAtmaka che. jema zabdAdi kAmaguNa viSayamAM Asakta, sukhanI icchAthI moha vaDe haNAyela cetanAvALo, paramArthathI sukha nathI temAM sukha mAnIne bhogave che. kahyuM che- du:kharUpa viSayomAM sukhanuM mAna karIne sukharUpa niyamAdimAM jenI du:kharUpa buddhi che. te kotarelA akSara pada zreNi mAphaka anyarUpe chatAM te rUpavALI viparIta gatinA prayogathI tene kharApaNe mAne che - A rIte karma nimittabhUta amanojJa zabdAdi ja AdhAkarma che. - have tapokarma kahe che - ATha prakAranA karmanI baddha, pRSTa, nidhata, nikAcIta avasthA chatAM nirjarAnA hetubhUta bAra bhede tapokarma che. have kRtikarma kahe che - te ja ATha prakAranA karmone dUra karanAra ahed, siddha, AcArya, upAdhyAya saMbaMdhI namaskAra rUpa te kRtikarma. have bhAvakarma kahe che - abAdhAne ullaMghIne potAnA udayathI ke udayakaraNa vaDe udIrNa pagalo pradeza tathA vipAka vaDe bhava, kSetra, pudgala, jIvomAM anubhAva karAve, te bhAvakarma zabda nAme oLakhAya che. A rIte nAmAdi dazabhede karmano nikSepa karyo. samudAnakarmathI gRhita adhikAra kahe che - [ni.184-uttarAdha] ATha prakAranA karmathI ahIM adhikAra che - * * have sUvAnugamamAM mULa sUtrane jaNAve che- Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/1/63 135 * sUtra-63 - je mULa [zabdAdi viSaya che te guNasthAna [saMsAranuM kAraNa che. je mULasthAna che, te guNa che. A rIte te viSayArthI ati paritApathI pramatta thaIne jIvana vitAve che. te A pramANe - mArI mAtA, mArA pitA, mAro bhAI, mArI bahena, panI, , yuNI, vadhu, sakhA, svajana, saMbaMdhI che. mArA vividha ke prasUra upakaraNo, parivartana, bhojana, vastra che. pramANe mamatvamAM Asiphata thaIne pramatta thaIne tenI sAthe nivAsa kare che. paNa rAta-divasa ciMtAdithI AkuLa thaI kALe ke akALe prayatnazIla rahe che. te saMyogArTI, alobhI thaI luMTAro, dusAhasI, viniviSTa citta thaI vAraMvAra zapayoga kare [hiMa] che.. A jokamAM manuSyanuM Ayu ghaNuM alya che jemake - * vivecana :A sUtrano paraMpara ane anaMtara sUtra saMbaMdha jANavo. te A pramANe anaMtara saMbaMdha - te muni parijJAta karyA che. jene A mULa guNAdi maLela che. paraspara sUtra saMbaMdha - je potAnI buddhi ke tIrthakara ke AcAryanA upadezathI sAMbhaLIne je jANe ane vicAre te je guNa che, te mULa sthAna che. teno pahelA sUtra sAthe A saMbaMdha che - surya je mADamaeNna ityAdi. zuM sAMbhaLyuM ? ne gune seahIM '' sarvanAma che. "gu' eTale jenA vaDe dravya guNAya, bhedAya ke vizeSita thAya che. ahIM te zabda, rUpa, sa, gaMdha, spazadi che. 'se' sarvanAma che 'mUna' eTale nimita, kAraNa. pratyaya te paryAyo che. te jemAM rahe te TALa' che. mULanuM sthAna te mUna sthAna te vAcanuM vivecana karanAra che. e nyAye zabdAdika kAmaguNa e nAkAdi gatimAM saMsaraNarUpa saMsAra che tenuM mULa kAraNa kapAyo che. te teonuM sthAna che. tethI amanojJa zadAdinI prAptithI kapAyano udaya thAya che ane tethI ja saMsAra che athavA 'mUna' eTale kAraNa. te ATha prakAranA karmo jANavA. tenuM sthAna te kAmaguNa che. - athavA "mULa' te mohanIya karma. teno bheda kAma che, tenuM sthAna zabdAdi viSaya guNa che. athavA 'mUtra' te zabdAdi viSayaguNa. tenuM kALa' iSTa aniSTa viSaya guNanA bheda vaDe vyavasthAmAM rahelo guNarUpa saMsAra ja che. athavA AtmA pote zabdAdi upayogathI ekapaNe hovAthI te '' che. ane - X - X - zabdAdi viSaya tathA kapAyathI pariNata AtmA saMsAranuM mUna che. - x * x * Ama sarva rIte siddha thAya che ke je guNa che te ja mULasthAna che. prazna - vatana kriyAne sUtramAM nathI lIdhI, to prakSepa kema karo cho ? uttara - jyAM koI vizeSa kriyA na lIdhI hoya tyAM paNa sAmAnya kriyA hoya che. tethI pahelAnI kriyA laIne vAkya samApta karAya che - x * x * athavA khUna te Adha ke praghAna che ane 'kAIna' te kAraNa che. ahIM mUna ane no karmadhArayA 136 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 samAsa karatA evo artha thAya ke - je zabdAdi guNa che, te ja mULa sthAna saMsAranuM pradhAna kAraNa che bAkI pUrvavat jANavuM. - X - X - gaNa ane mUla sthAnano kArya-kAraNa bhAva sUtra vaDe ja batAve che. saMsAranuM mULa ke karmanuM mULa ke kaSAyonuM sthAna te zabdAdi guNa paNa A ja che. athavA kapAya mULa zabdAdinuM je sthAna che, te karma saMsAra che ane te te svabhAvanI prAptithI guNa paNa te ja che. athavA zabdAdi kaSAya pariNAma maLa je saMsAra athavA karmanuM je sthAna mohanIya karma che, te zabdAdi kaSAya pariNata AtmA che, tenA guNanI prApitathI guNa paNa te ja che - X - X - X - A rIte je guNa ke guNomAM varte che te mULa sthAna ke mULa sthAnomAM varte che. je mULa sthAna AdimAM varte che, te ja guNomAM varte che. je jIva pUrva varNita zabdAdi guNomAM varte, te ja saMsAra mULa kaSAyAdi sthAna vageremAM varte che - x * x vaLI A paNa jANo ke - je guNa che, te ja mUla che ane te ja sthAna che. je mUla che te ja guNa ane sthAna paNa che. je sthAna che te ja guNa ane mULa paNa che. A pramANe bIjA vikalpomAM paNa yojavuM. viSaya nirdezamAM viSayI paNa kahI dIdho. je guNamAM varte che, te ja mULa sthAnamAM varte che. A pramANe badhe jANavuM. have sUtranA anaMta arthapaNAne kahe che ahIM kapAyAdine mULa batAvyuM. kaSAyo krodhAdi cAra che. anaMtAnubaMdhI Adi cAra bhede krodha che. anaMtAnubaMdhInA asaMkhyaya lokAkAza pradeza pramANa baMdhanA adhyavasAya sthAna jANavA. tenA paryAya paNa anaMtA che. tethI pratyekane sthAna guNanA nirUpaNa vaDe sUganuM anaMta arthapaNuM thAya che. * * * * * ahIM thoDAmAM digdarzana rUpe batAvyuM che - x * tikSaNa buddhivALAe guNa sthAnonA paraspara kArya-kAraNa bhAvanI saMyojanA karavI. - x * x - have sUtramAM 'tti' zabda che. te hetunA arthamAM che. eTale je zabdAdi guNathI vyApta AtmA, te kaSAyanA mUla sthAnamAM varte che. 'muThThI' badhAM prANIo guNanA prayojanavALA che. guNAnurAgI che. tethI guNanI aprApti ke prAptano nAza thatAM icchA ane zoka vaDe te prANI ghaNAM paritApa vaDe zarIra-mananA saMbaMdhI du:khothI abhibhUta thAya che. thaIne vAraMvAra tene sthAnomAM utpanna thAya che. tyAM pramatta bane che. A pramAda saga-dveSa rUpa che. rAga vinA prAyaH hepa na thAya. paga paNa utpattithI mAMDIne anAdinA abhyAsathI mAtA-pitAdimAM thAya. tithI satramAM kahe che] - mAtA saMbaMdhI saNa. saMsAranA svabhAvathI upakAra karavAthI mAtAno roga thAya che. tethI mArI mAtA bhUkha, tarasathI na pIDAo' mAnI putra khetI, vepAra, nokarI thakI prANihiMsArUpa kriyA kare che. te upaghAtakArI kriyAmAM vartatA ke mAtAne akAryamAM pravartatA jANI laeNpa kare che. jema - anaMtavIrya pratye Asakata reNukA pratye parasurAmane hepa thayo. e ja pramANe pitA nimite rAga-dveSa thAya. jema parasurAme pitAnA rAgathI tene Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/ra/1/63 133 haNanAra pratye dveSa lAvIne sAta vAra kSatriyone mArI nAkhyA. tenA kAraNe subhUma cakravartIe ekavIsa vAra brAhmaNone mArI nAMkhyA. koI bahenanA nimite phaleza pAme che. jema cANakya bena banevIthI apamAnIta patnInI preraNAthI naMdarAjA pAse dravyA jatAM kopathI naMdakuLano kSaya karyo. koI putra jIvatA nathI" mAnIne AraMbha kare che. koI "mArI dIkarI du:khI che' mAnI rAgadveSathI mUDha banI paramArane na jANato evA kRtyo kare che, jenAthI Aloka paralokamAM navA du:khone bhogave che. jema jarAsaMdhe jamAI kaMsanA maraNathI potAnA lazkaranA ahaMkAra vaDe vAsudeva kRSNa para kopa karyo, to potAnA vAhana ane senA sahita vinAza pAmyo. koI putravadhU arthe AraMbha kare. koI mitra, svajana, paricita, pitarAI, pUrva svajana mAtA-pitAdi, pachInA svajana zvasurAdi. hAla duHkhI che mAnIne zoka kare. vidhi - mUrNimAM vitta pATha paNa che) judA judA - zobhana ke pracura evA hAthI, ghoDA, ca, Asana, palaMgAdi upakaraNo. tenAthI bamaNAM, traNa gaNAM rAkhIne badale te parivartana.' tathA bhojana, AcchAdana Adi naSTa thaze mAnIne rAgadveSa kare. A pramANe arthamAM Asakta loka te mAtA, pitA AdinA rANAdi nimitta sthAnomAM AmaraNa pramata banI A mArA ke huM temano svAmI ke poSaka chuM mAnIne mohita manavALo thaIne rahe che. kahyuM che ke mArA putro, mArA bhAI, mArA svajana, mArA gha-strI varga che. ema pazunI. mAphaka me-me bolatA mANasane mRtyu marI jAya che. putra, patnInA parigraha-mamavathI, mANasa nAza pAme che. jema kozeTo banAvanAra kIDo kozeTAnA parigrahathI duHkhanemaraNane pAme che. niryuktikAra A vAtane kahe che [niyukita-185,186] nArakAdi caturmuti saMsAra ke mAtA pitA patnInA sneha lakSaNa rUpa saMsAra mULathI chedavA icchanAra ATha prakAranA karmone mULathI ukheDI nAMkhe che. te ukheDavA mATe tenA kAraNabhUta kaSAyono cheda karavo. kaSAya cheda mATe mAtA-pitAno sneha tyAge. jo tema na kare to - X - X - janma, jarA, maraNAdinA du:kha bhogave che. A rIte kapAya, indriyAdimAM pramatta mAtA-pitAdi mATe dhana meLavavA ane tenuM rakSaNa karavA phakta duHkha ja bhogave che. A ja vAta sUtrakArazrI e paNa A sUtramAM kahI che. kahyuM che- A sAthe kyAre jaze ? mAla zuM che ? kyAM javuM che ? kaya-vikrayano kayo kALa che ? kyAM, konA vaDe kArya siddha thaze ? ityAdi ciMtAmAM baLato rahe che. kALa-kartavya avasara, akALaayogya samaya. kALanuM kAma akALe kare, akALanuM kAma kALe kare, baMnemAM kAma kare ke na kare. e rIte anyamanaska banI kALa-akALanA viveka vagarano rahe. jema caMDaudhota sajAe vidhavA banela mRgAvatInA kahevAthI mohIta banI je kALe kIlo levAno hato te kALe na letAM killAne navo karAvyo, pachI te jItI na zakyo. paNa je yogya kALe kriyA kare che te bAdhA 138 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 rahitapaNe sarva kriyA kare che. ATha mAsamAM tathA AyuSyanI pUrva vayamAM manuSya te kartavya karI levuM joIe ke jethI aMte - pazcAt kALamAM sukhane pAme. mRtyunI mAphaka dhamanuSThAnamAM koI akALa hoto nathI. to pachI zA mATe kALa-kALano samutthAyI thAya che. tethI kahe che - jene prayojana che, te tene mATe [saMjogone mATe kare che. temAM dhana, dhAnya, sonuM, dvipada, catuSpada, rAjya, strI Adi je saMyoga. te mATe athavA zabdAdi viSaya saMyoga ke mAtApitAdi saMyogane lIdhe, tenA arthI kALa-akALa samutyAyI thAya che. saTTAna - artha eTale rakayAdi. temAM atyaMta lobha jene hoya te mammaNa vaNigu mAphaka kAla-akAla samutyAyI thAya che. A vaNika ati dhana hovA chatAM cauvanavayamAM sukhano bhoga choDIne, deza-videzamAM vepAra karyo. bhara comAse mUzaLadhAra varasAdamAM paNa puramAM taNAIne AvelA lAkaDAM levA gayo. dhanano upabhoga na karyo. zubha pariNAma choDI phakta dhana upArjana rata ja rahyo. kahyuM che ke, "dhana lobhI khanana, ukhanana, hiMsA kare che. rAtre suve nahIM divase sAzaMka rahe che. karmathI lepAya che, paDI rahe che. lApada kRtya kare che. khAvA kahe to paNa vyApArathI nivRtta thayA pahelo khAto nathI, nahAto nathI, ghera raheto nathI, "bahu kAma che hajI" tema bole che. lobhInA azubha vepA mAnuMpa - lobhathI haNAyelA aMtaHkaraNa vALo, kartavya-akartavya viveka rahita, artha-lobhamAM ja dRSTivALo, A loka paralokamAM duHkha ApanArI gaLA kApavA Adi kriyA karanAra evo lobhI hoya che. HIR - pUrva para doSa vicAryA vinA ekadama kArya karanAro. jemake lobhAMghakArathI AcchAdita daiSTivALo, dhanamAM ja vRttivALo, 'zakuMta' pakSI mAphaka lobhI mAtra dhanamAM lubdha manavALo hoya che, paNa vipAkane joto nathI. viuimvivara - aneka prakAre artha upArjanamAM ja jenuM cita che te. jenuM citta mAtApitAnA rAgamAM ke zabdAdi viSayopabhogamAM che te tathA jo ghara nuM dhik pAThAMtara laIe to vizeSe karIne kAya, vacana, mananA caMcaLavathI dhana pedA karavAmAM ja satadivasa citta rAkhanAra, | Avo saMyogArgI, arthalobhI, AluMpa, sahasAkAra, viniviSTa yitavALo have pachIthI zuM zuM kare ?- ahIM mAtA-pitAdimAM ke zadAdi viSaya saMyogamAM viniviSTa cittavALo pRthvIkAyAdi jaMtunI hiMsAmAM punaH punaH pravarte che ane vAraMvAra zAmAM pravRtti kare che. A zastra svakAya-pakAya bhede che. O satye tuM ltha ane pAThAMtara che. te mujaba - mAtA, pitA, zaGdAdi saMyogamAM lAbhArthI thaI, gRddha banIne vAraMvAra temAM ekacita thaIne dharmakarma lopIne, vicAryA vinA, kALa-akALane na joto pApamAM pravarte che. jo hAlanA jIvone ajarAmaratva ke dIdhAryuM hoya, paNa te baMne nathI tethI kahe Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/1/63 139 che * maNa eTale thoDuM, - adhika vacana che, hunuM - nizcayArthe che, mA, eTale bhavasthiti hetu karma pudgalo 'rU' eTale saMsAra ke manuSyabhavamAM, paft eTale koIka, 'mAnavA' eTale manuSyonA. have vAcArya A saMsAramAM keTalAMka manuSyanuM aMtamuharta mAtra Ayu che, te traNa palyopamAM sudhI paNa hoya. temAM sAdhupaNuM alAkALa che. tathA aMtamuhUrtathI kiMcit jUna karoDa pUrvanuM AyuSya che. jemAM sAdhupaNuM udayamAM Ave che - X - X * kahyuM che ke, utkRSTa yogamAM baMgha adhyavasAya sthAnamAM AyuSyano je baMdha kALa che, te utkRSTa kALa bAMdhIne, je deva-kuru AdimAM janme, te jaldI badhu Ayu choDIne tiryaMca ane manuSyamAM apavartana thAya che. te aparyApta aMtarmuhanuM aMtara jANavuM, tyArapachI apavartana thAya che. sAmAnyathI sopakamavALAne sopakama ane nirUpamakamavALAne nirUpamakama AyuSya hoya che jyAre jIvane potAnuM AyuSya trIje bhAge ke bIjAnA trIjA bhAge bAkI rahe. athavA jaghanyathI eka, be ke utkRSTathI sAta, ATha varSe ke aMtakALe aMtarmuharta kALa pramANathI potAnA Atmapradezone nADikAnA aMtaramAM rahelA AyuSya karma vargaNAnA pudgalone prayamAM vizeSathI canA kare che. te vakhate nirUpakrama AyuSyavALo thAya che. anyA sopakama AyuSya thAya. upakama upakramanA kAraNathI thAya. te A pramANe - daMDa, kasa, zAma, dorI, ani, pANI, paDavuM, jhera, sApa, zIta, uSNa, arati, bhaya, bhUkha, tarasa, roga, mUlmaLa nirodha, jIrNa-ajIrNamAM ghaNuM bhojana, gharSaNa, gholaNa, pIDana A badhAM AyuSyanA upakamanA kAraNo che. kahyuM che ke manuSyo sva-parathI Amatema doDatI AvatI ApattivALA che. temAM temanI nipuNatA juo ke kSaNa mAtra ahIM je jIve che. moDhAmAM phaLa che, ghaNI bhUkha che, sarasa ane thoDuM bhojana che. te keTalo kALa cavAine dAMtamAM raheze ? ucchavAsanI maryAdAvALA prANa che. te ucchavAsa pote pavana che. pavanathI vadhu koI caMcaLa nathI, to paNa kSaNika AyumAM moha kare che. vaLI jeo dIdhayuM che, teo paNa upakamanA kAraNAbhAve Ayu bhogave che. maraNathI adhika pIDAdAyI vRddhatvathI pIDAyelA jaghanyatama avasthAne anubhave che. te have sUgakArazrI batAve che - sUtra-64 - zojha, caNA, ghANa, rasa ane cazanA prajJAnanA parihIna [savA durbaLa thatAM, yauvanane jaldIthI jatuM joIne te ekadA mUDhabhAva pAme che. * vivecana : bhASArUpe pariNamelA yugalone sAMbhaLe te zrotra eTale kAna, dravyathI te kaba puSpAkAra che. bhAvathI bhASA dravya grahaNa labdhi upayoga svabhAva jANavo. A kAna vaDe cotaraphathI thatuM zabdAdi jJAna te parijJAna. A parijJAnamAM vRddhatva ke roga 140 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 udayathI zravaNa zakti hIna thatAM mUDhatA pAme che. kartavya-kartavyanuM ajJAnapaNuM indriyazakti-kSatithI Ave che. hitA-hitano viveka nAza pAme che. - x * x * je kAnanA viSayamAM kahyuM te cakSu AdimAM paNa samajavuM. prazna AtmA sAthe kAnanI jema AMkhano paNa saMbaMdha che. to kAnathI kema dekhAtuM nathI ? - uttara - tema thavuM azakya che. tenA vinAzamAM tenI smRtino abhAva thAya che ane evuM dekhAya paNa che ke indriyanA upaghAtamAM paNa tenA upalabdha arthanuM maraNa thAya che. jemake bArImAMthI dekhAyelo padArtha koI bArI baMdha kare pachI paNa joyela padArtha yAda Ave che. tema kAna ke AMkha vaDe maMda arthanI upalabdhi rahe che. tethI AtmA sAthe dareka indriyano saMbaMdha che. prazna - jo ema che to bIjI indriyo kema na lIdhI ? jemake - X - X - jIbha, hAtha, paga, maLadvAra, mUtradvAra, mana A che indriyo kema na lIdhI ? A cha. indriyo paNa AbhAne upakAra kare che. to tame agiyAra indriyone badale azAMdi pAMca indriyo ja kema batAvo cho ? utara - AcArya kahe che emAM kaMI doSa nathI. kemake AtmAnA vijJAnanI utpatimAM vizeSa upakArakane ja karaNapaNe levAthI pAMca ja iyio che. - X - X - jo kaMIpaNa kriyAnuM upakArapaNuM ja karaNa mAnIe to pAMpaNa, peTa vagere paNa levA paDe. vaLI indriyo potAnA viSayamAM niyata hovAthI ekanuM kAma bIjI karavAne zakitamAna nathI. jema ra5 jovA AMkha kAma lAge. AMkhanA abhAve kAna vagere kAma na lAge. je sa vagere prApta thatA ThaMDo vagere sparzano lAbha thAya che tyAM sparzanuM sarvavyApitva che. tyAM zaMkA na karavI ke jIbha, jIbha sivAya sparza indriyanuM paNa kAma kare che. hAtha vaDe vastu levAya che. te hAtha kapAya jAya to dAMta vaDe paNa vastu levAya, tyAM ema na kahevAya ke dAMta hAthanuM kAma kare che. mananuM sarva indriya para upakArapaNuM ame paNa mAnIe chIe. - X - X * mAtra tene juduM nathI lIdhuM. kemake je indriya sAthe mana joDAya che, te ja potAno viSayaguNa grahaNa karavA mATe varte che. prazna - talapApaDI khAvAmAM pAMce indriyono jJAnAnubhAva thAya che kema ? uttara : tema nathI. kemake kevalIne paNa be upayoga sAthe na hoya, to pachI anAjJAnIne pAMca upayoga kaI rIte hoya ? je sAthe anubhavano AbhAsa thAya che, te mananA jaldI doDavAnuM vRttipaNuM che. kahyuM che ke AtmA mana sAthe, mana indriya sAthe ane indriya icchita padArthamAM jAya che. te krama zIvra bane che. zuM A manano yoga ajAyo che ke jemAM mana jAya che, tyAM AtmA gayelo ja che ? ahIM A AtmA indriyonI labdhivALo janmotpatti sthAne AraMbhe eka samayamAM AhAra payaMti nipajAve che. pachI aMtara muhUrtamAM zarIra, indriyAdi payati nIpajAve che. te pAMca indriya te sparzana, sana, prANa, cakSu, zrotra. tenA paNa dravya, bhAva be bheda. dravyendriyanA nivRtti ane upakaraNa be bheda, nivRttinA aMtar ane bAhya be bheda che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 1/2/1/64 141 * * * * * ubhedha aMgulanA asaMkhyaya bhAga jeTalA zuddha AtmapradezanA pratiniyata cakSa Adi indriyonA saMsthAna vaDe aMdara rahela vRti te aMtara nivRtti ane -x - x * nimaNinAmakarma janya bAhya vibhAga te bAhya nivRtti. A baMne nivRtti indriya vaDe jenA upara upakAra karAya che upakaraNa che, te indriyonA kAryomAM samartha che. vaLI - X - X - nivRtti indriyamAM upaghAta thAya aMdara AtmAnI zakti chatAM tenI jovA vagerenI kriyA thatI nathI. upakaraNa indriya paNa nivRti mAphaka be prakAre che. temAM AMkhanI aMdaranuM kALa, dhoLa, maMDala che ane bahAra pAMdaDA AkAre pAMpaNa Adi che A pramANe bIjI indriyomAM paNa jANI levuM. bhAvendriya paNa ladhi-upayoga be bhede che. labdhi e jJAna-darzana AvaraNIya karmanA kSayopazamarUpa che. jenA saMvidhAnathI AbhA dravyendriya nivRtti tarapha jAya che. te nimite AtmA mana vaDe padArtha grahaNa kare che je upayoga kahevAya. * * * * * have badhI indriyonA AkAra jaNAve che - AkArathI kAna kadaMbapuSpa jevA, AMkha mazura jevI, nAka kalaMbukA puSpa jevuM. jIbha supra jevI ane sparzanendriyano AkAra vividha prakArano che. viSaya parimANa - kAna bAra yojanathI AvelA zabdane grahaNa kare, AMkha 21-lAkha yojanAthI kaMIka dUranI vastu ne jue, prakAzaka vastu sAtika eka lAkha yojana hoya to tevA rUpane grahaNa kare. bAkInI indriyo nava yojana dUranA viSayane grahaNa kare. jaghanyathI to badhI indriyano viSaya aMgulano asaMkhyaya bhAga mAtra che. mULa sUtramAM zrotra (kAna)nA parijJAnanI hAni thatAM zuM ? te batAvela che. teno paramArtha e che ke - ahIM saMjJI paMcendriya jIvane upadeza-dAnano adhikAra che. je kAnano viSaya che. tethI tenI patimAM badhI indriyonI pati sUcavI che. zrotra AdinuM vijJAna uMmara vadhatA ghaTe che. tethI sUtramAM marjAte 2 Adi kahyuM che prANIonI kALakRta zarIrAvasthA cauvana Adi vaya che. te vRddhAvasthA ke mRtyu sAme jatAM ghaTe che. zarIrtI cAra avasthA che - kumAra, cauvana, madhyama, vRddhatva, kahyuM che ke, pahelI vayamAM vidhA na bhaNyo, bIjImAM ghana na meLavyuM, bIjImAM tapa na karyo te vRddhatva-cothImAM zuM karaze ? pahelI be avasthA jatAM vRddhAvasthA prati vaya jAya che. athavA avasthA bIjI traNa rIte che - kumAra, yauvana, vRddhAva. kahyuM che - kumAra vayamAM pitA rakSA kare che, cauvanamAM pati ane vRddhatvamAM patro rakSA kare che. paNa strI koI avasthAmAM svAtaMtrya yogya nathI. athavA bIjI rIte traNa avasthA che. bALa, madhya, vRddhatva. kahyuM che ke, dUdha ane anna khAnAne soLa varSa sudhI bALaka kahevo. sItera varSa sudhI madhya ane pachI vRddha kahevo. A badhI avasthAmAM paNa upacayavALI avasthAmAM paNa upacayavALI avasthA choDIne AgaLa vadhelo atikAMta vayavALo jANavo. ahIM mAtra zrotra Adi pAMcanA jJAnanI vAta na levI. paNa tenI sAthe zarIranI bIjI zaktio paNa nAza thatAM mUDhatva Ave che. tethI vaya oLaMgatA te prANI nizcayathI vadhu mUDhapaNuM pAme che. tethI indriyonA jJAnanI hAni ke vaya vadhatA prANI mUDhatA-Atmaviveka abhAva pAme che, A pramANe vRddhacvamAM mUDha bhAva pAmI, prAyaH lokamAM tIraskAra yogya bane che te vAta sUtramAM kahe che * sUtra-65 - te jemanI sAthe rahe che, te vajana Adi tene apamAnajanaka vacano kahe che. pachI te paNa svajanonI niMdA kare che. teo tArI rakSA karavA ke zaraNa ApavA samartha nathI. tuM paNa tenI rakSA karavA ke zaraNa ApavA asamartha che. te vRddha hAsya, kriDA, rati ke zRMgArane yogya raheto nathI. * vivecana : bIjA loko to ThIka, paNa jenI sAthe gharamAM rahe che te potAnA strI, putrAdi paNa vRddhAvasthAmAM ke jene pote samartha hato tyAre popyA hatA, te tenI avajJA kare che. kahe che ke, A marato nathI ane mAMco mukato nathI athavA parAbhava kare ke "have A Doso zuM kAmano che ?' tema kahe. eTaluM ja nahIM, pote paNa potAne niMdavA yogya thAya che te batAve che - karacalI paDI che, hADakAM ja rahyA che, DhIlAM paDelA snAyu dhAraNa karyA che. te joIne pote ja potAnA zarIranI jugupsA kare che, to suMdara zarIravALI strI niMdA kare temAM zuM navAI ? - X - X - A vAta dehAMtathI batAve che - kailAMbI nagarImAM dhanavAnuM ane ghaNAM pugovALo dhana sArthavAha hato. ekalAe svaprayatnathI ghaNuM dhana meLaveluM. tenA du:khI evA badhAM svajanAdi mATe te dhanano upayoga karelo. uMmara vadhatAM te zeTha vRddha thayA. hozIyAra putrone badho kAryabhAra soMpI dIdho. mo paNa temano upakAra mAnatA kuLa anurUpa sajjanatA dhAraNa karIne rahyA. temanI patnIo paNa te vRddha zeThane telamardana, snAna, bhojanAdithI yogya kArya saMtoSa pamADatI hatI. keTalAka kALa pachI gharamAM putra-parivAra, mAla-milkata vadhatAM strIo ghamaMDI banI tyAM sudhImAM dhana zeTha vRddha ane paravaza thaI gayo, tenuM zarIra kaMpavA lAgyuM. badhAM dvArA gaLavA lAgyA. gharanI strIo upacAramAM pramAdI banI. A Dozo paNa sevAne ochI thatI joI kramazaH du:khamAM DUbIne putravadhUnI phariyAda putrone karavA lAgyo. teNI badhI paNa patinA ThapakAthI khedavALI banIne thoDI paNa sevA karatI baMdha thaI. badhI bhegI maLIne pota-potAnA patine kahevA lAgI ke A buDhAnI buddhi bhraSTa thaI che, tene amArI sevAnI kadara nathI, jenA para vizvAsa hoya tene A kAma soMpI do. -x - x * kALa krame putro paNa upekSA karavA lAgyA. bIjA pAse DozAnI niMdA karatA thayA. putra-putravadhUthI parAjita, nokarothI apamAnIta ane anAdara pAmelo te du:khI du:khI thaI gayo. A pramANe vRddhAvasthAthI azakta thayela zarIravALA bIjA paNa asamartha thaI Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 1/2/1/65 143 lokomAM parAbhava pAme che. kahyuM che ke, zarIra saMkocAvuM, paNa lathaLe, dAMta paDI jAya, AMkho tejahIna bane, lALo paDavA lAge, koI kaMI mAne nahIM, patnI ke baMdhu paNa sAMbhaLe nahIM, A vRddhAvasthAne kharekhara ! dhikkAra thAo. A rIte vRddhatvathI hArelAne svajano niMde che, te paNa gabharAyelo banIne bIjA pAse gharanAne niMde che. sUtramAM paNa 'so vA' zabdathI nirdeza karyo che ke svajano tenI niMdA kare che athavA vRddha duHkhI thaIne potAnA svajanone niMde che athavA pote khedayukta thaIne svajanonuM apamAna kare che. kadAca koI pUrvakRt dharma tenuM apamAna na kare, to paNa tenuM duHkha dUra karavAne samartha thatA nathI. sUtramAM paNa kahyuM ke tArA putra, zrI Adi tAruM rakSaNa karavA ke zaraNa ApavA samartha nathI. bANa eTale ApattimAM tAravAne samartha. jema pANInA pUramAM nAvikanA bharose pAra utarIe te trANa kahevAya. zaraNa eTale jeno AdhAra laI nirbhaya rahevAya che. jemake killo, parvata Adi. kahyuM che ke, janma, jarA, maraNanA bhayathI pIDAyelA ane rogavedanA grasta purapane jinavacanathI bIjuM kaMI zaraNa lokamAM nathI. te vRddha paNa koInI hAMsI karI zakato nathI, te pote ja hAMsIpAtra thayo hovAthI bIjAnI hAMsI karI harSa pAmato nathI. te pratyakSa ke parokSa loko vaDe hAMsIpAtra bane che. te kudavA, tALI pALavA Adi kriDAne yogya paNa raheto nathI. tisukha paNa mANI nathI zakato. tenuM rUpa strIone gamatuM nathI, ulaTuM tenI niMdA karatA strIo kahe che - zaramAto nathI, tArI jAtane jo * mAye dhoLA AvyA, tArI dikarI jevI mane pakaDavA icche che AvA vacano sAMbhaLI tene ti thatI nathI. te vibhaSA yogya paNa raheto nathI kemake vaLI gayela cAmaLIvALo te zRMgAra zobhA pAmato nathI. kahyuM che- tene zRMgAra yogya nathI, harSa nathI, strIne khuza karavAnI ceSTA hoya ja kakyAMthI ? chatAM tema karavA jAya to nize apamAnane pAme che. yuvAnI jatAM je kaMI kare te zobhatuM nathI. dharma choDIne strIne khuza karavA je kaMI kare te badhuM nirarthaka che. prazasta mUtratA kahyuM, have prazasta mUlasthAna kahe che- sUtra-66 A prakAre ciMtana karato manuSya saMyama pAlanamAM kSaNamAtra paNa pramAda na kare A jIvanane avasara samajI vIrapuraSa udhama kare. kemake vaya ane yauvana [bA vaya paNa vItI rahI che. * vivecana : athavA je kAraNathI te snehIo rakSaNa karavA ke zaraNa ApavA samartha nathI. evuM zAstropadezathI samajAya teNe zuM karavuM te kahe che- aprazasta mULa guNasthAnamAM vartatA jIvane vRddhatvathI parAjita thaIne hAsya, kIDA, rati ane vibhUSA mATe yogyatA nathI. tethI sukha-du:kha e prANIne zubhAzubha karmanuM phaLa che, tema jANIne "zaaparijJA" mAdhyayanamAM kahela mahAvatomAM sthira rahI vicAre ke - zAstramAM kahela saMyama anuSThAnamAM yogya rIte viharavAmAM tatpara banI pramAda na kare tathA vicAre ke - AryakSetra, uttama kuLamAM utpatti, bodhi lAbha ane sarvaviratino avasara mane maLela che. tethI tapa, saMyamamAM jarA paNa kheda na pAmatAM, ukta AyogAdi prAptithI harSita thaI samaje ke A yogya avasara che. anAdi saMsAramAM bhramaNa karatA dharmanI prApti thavI durlabha che. tethI 'dhIra' thaIne eka muharta paNa pramAda na kare - x - eka kSaNa paNa pramAda na kare. kahyuM che ke "manuSyapaNuM pAmI, saMsAranI asAratA samajIne, pramAdathI kema bacato nathI ane zAMtinA mATe kema prayatna karato nathI ?" tuM joto nathI ke A atidurlabha saMsAra samudramAM bhraSTa thayela manuSyane saMsArI sukha vijaLI jevuM che. pramAda zA mATe na karavo ? te kahe che - uMmara vItatI jAya che, juvAnI jaI rahI che. jo ke vaya ane cauvana eka che, chatAM yauvananI pradhAnatA jaNAvavA juduM kahyuM, cauvanamAM dharma, artha, kAma traNe sadhAya che. te jaldI vItI jAya che. kahyuM che jIvita nadInA vega samAna capaLa che. yauvana puSpa jevuM che. sukha anitya che. tethI A traNe zIgha bhogavavA. nahIM to traNe vItI jaze ema mAnIne saMyama vihAra karavo e ja zreya che. paNa je saMsAsnA rAgI, asaMyamI jIvanane sukhakArI mAne che, temanI dazA zuM thAya ? te sUkAra kahe che- * sukha-63 - je A jIvana pati pramatta che, te hanana, chedana, bhedana, luMTa, dhADa, upadrava, trAsa Apavo Adi karato ema mAne che ke, koIe na karyuM hoya tevuM kAma karIza. je svajanAdi sAthe vase che teoe pUrve mAruM poSaNa karela. pachI huM tArA svajanone roke che. to paNa te svajano tane prANa ke zaraNa thatAM nathI. temaja tuM paNa tene trANa ke zaraNa devA samartha nathI. * vivecana : jeo potAnI vaya vIte che, tene jANatA nathI teo viSaya-kaSAyamAM pramAdI thAya che. rAta-divasa phleza pAmatA kALa-kALamAM udhama karI jIvone upaghAta karanArI kriyA kare che. apramattaguNa bhUla sthAnamAM rahIne viSaya abhilASe pramAdI thaI sthAvara-jaMgama jIvonA ghAtaka bane che. - x * kAna, nAka Adine chedanArA, mAthuM, AMkha, peTane bhedanArA, gAMTha vagere choDI corI karanArA, grAmaghAta Adi vaDe tathA vipa-zaAdithI prANa lenArA, DhekhALAdi mArIne trAsa denAra hoya che. have AvI pIDA bIjAne kema Ape che ? te jaNAve che je bIjA nathI karI zakatA te huM karI zakuM chuM evA abhimAnathI dhanaprApti mATe hanana AdimAM pravarte che. AvA ati krara karmo karanAro te samudra oLaMgavAnI kriyA karato pApanA udaye sarvasva gumAve che. - x - je mAtA pitA Adi sAthe te rahe che - x - jenuM teNe pUrve poSaNa karyuM che - x - teo ApattimAM AvI paDela tene rakSaNa ApatA nathI, zaraNarUpa thatAM nathI. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/567 145 146 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 A rIte svajano ApattimAM rakSaNa karavA ke nirbhayasthiti ApavA samartha nathI ema siddha karyuM. meLavela dhana paNa rakSaNa ApatuM nathI te kahe che- * sUtra-68 : [manuSya upabhoga pachI bacelI ke saMcita karI rAkhelI vastu bIjAne upayogI thaze tema mAnI rAkhI mUke che. pachI koI vakhate tene roganI pIDa utpanna thAya che, tyAre je svajanAdi sAthe te vase che. teo ja tene pahelA choDI de che. pachI te paNa potAnA svajana-snehIone choDI de che, na to tArI rakSA karavA ke zaraNa ApavA samartha che. na tuM tenI rakSA ke zaraNa mATe samartha che. * vivecana : vAdya eTale upamukta-khAdhuM, ghaNuM khAdhu, thoDuM bAkI che, je nathI bhogavyuM teno tuM saMyaya kare che athavA upabhogane mATe sArI rIte ke prayura sukha mATe dravyano saMcaya kare che. te A saMsAramAM asaMyata ke vezadhArI mAtranA upabhoga mATe ja dravyasaMcaya kare che. paraMtu aMtarAyano udaya thatAM tArI saMpatti tane sahAyaka thatI nathI athavA - x * dravya, kSetra, kALa, bhAvanA nimittathI asAtA vedanIya karmodayathI roga AvatA tuM tAva AdithI pIDAya che, tyAre te dhana ke nehI tane kaMI kAma AvatA nathI.]. te pApI jyAre pApanA udayathI koDha, kSaya AdithI pIDAya, nAka, jhare, hAthaNa lathaLe, hAMphavA lAge tyAre je mAtA, pitAdi sAthe te vase che teo ja tene roga utpanna thAya tyAre choDI de che. athavA temanI upekSAthI parAbhava pAmI te ja mAtA, pitAdine choDI de che. kadAca rogotpatti kALe te svajano teno tyAga kare ke na kare, to paNa tene rogathI bacAvavA ke zaraNa ApavA samartha thatA nathI. tyAre te rogIe zuM karavuM ? te sUtrakArazrI jaNAve che- * sUtra-69 - pratyeka prANInA sukha, duHkha potAnA che tema jANIne... * vivecana : pratyeka prANInA sukha ke duHkha jANIne adIta manathI javara Adi vedanA utpatti kALe ema vicAre ke potAnA karmonuM phaLa avazya bhogavavuM paDe mATe hAyahoya karavI nahIM. kahyuM che ke, "he zarIra ! tuM du:khano vicAra na kara, svavazatA paNa pharI tane durlabha che, jo tuM hAya-hoya karIza to parabhave ghaNAM duHkha bhogavavA paDaze. tyAM paravazatAthI, tane vizeSa lAbha nathI. tethI jyAM sudhI kAma vagerenI zakti na haNAya, vRddhavane svajano niMde nahIM, dayA khAIne tAruM poSaNa karavAno vakhata na Ave, rogI thavAthI gharamAMthI kADhI na mUke tyAM sudhI tAro AtmArtha sAdhI le - A vAta batAve che * sUtra-70 - vItI gaI nathI tevI uMmarane joIne yuivAnImAM] Atmahita kara. * vivecana : sUtramAM 'va' zabda vizeSapaNA mATe che nu zabda 'punaH' arthamAM che. vItatI [1/10] jatI uMmarane joIne saMsArI jIva mUDha bhAva dhAraNa kare che ema siddha karyuM. tethI yuvAnImAM Atmahita sAdhavuM joIe. mAtra yuvAnImAM ja Atmahita sAdhavuM tema nahIM, jyAre avasara maLe tyAre Atmahita sAdhavuM te batAve che * sUtra-31 :he paMDita ! [he jIva!] tuM kSaNane [avasarane] oLakha. * vivecana : kSaNa eTale dhamanuSThAnano avasara. te AryakSetra, uttama kula Adi che. tiraskAra, poSaNa ane parihAra doSathI duSTa evA vRddhatva, bAlabhAva ke roga na hoya tyAre hai AtmajJa ! tuM kSaNa ne oLakha athavA kheda pAmatA ziSyane kahe, he anatikAtta yauvanA parivAdAdi traNa doSathI mukata, he AtmajJa ! dravya, ga, kALa, bhAvabhedathI bhinna avasane tuM jANa, bodha pAma. dravya kSaNa - eTale tuM jaMgamapaNuM, paMcendriyad, viziSTa jAti-kuLa-rUpabaLaArogya - Ayu Adi pAmyo che. Avo uttama manuSyabhava pAmIne saMsArathI pAra utAranAra samartha cAritra prApti yogya avasara maLyo che. anAdisaMsAramAM bhamatA jIvane A avasara maLavo durlabha che. bIje A cAmi maLatuM nathI. deva, nATaka bhavamAM samyakatva ane zruta sAmAyika ja che. koIka tiryaMca dezavirati pAme che. phogakSaNa - je kSetramAM cAritra maLe che, sarvavirati adholokanA gAmo ane tichalokamAM ja che. tichaliokamAM paNa aDhIdvIpamAM paMdara karmabhUmimAM ane bharatakSetranI apekSAe sADApacIza janapadamAM ja che. A rIte garUpa avasara jANavo. bIjA kSetromAM pahelA be sAmAyika ja che. kAlakSaNa - kALarUpa avasara. A avasarpiNImAM suSamaduSama, duSamasuSama, du:pama e traNa ArA ane utsarpiNImAM trIjA, cothA ArAmAM sarvavirati sAmAyikanI prApti thAya che. A navo dharma pAmatA jIvane AzrIne kahyuM. pUrve dharma pAmelA to tiryaka, urva, adho lokamAM tathA badhA ArAmAM jANavA. bhAvakSaNa - be prakAre - karmabhAvakSaNa, nokarmabhAva kSaNa. karmabhAvakSaNa te karmano upazama, kSayopazama ke kSayamAMthI koIpaNa prApta avasara. temAM upazama zreNImAM cAritra mohanIya upazama thatA aMtarmuhUrta kALa aupazamIka cA>>i kSaNa che, teno phAya thatAM aMtarmuhartanI ja chAsya yayAkhyAta yAtri kSaNa thAya. tenA yopazama vaDe kSAyopathamika cAstri avasara jANavo ke je utkRSTathI kiMcit jUna pUrvakoTivarSa che. samyakatva kSaNa ajaghanyotkRSTa sthitimAM vartatA AyuvALAne che. bIjA karmonuM palyopamanA asaMkhyayabhAga nyUna sAgaropama koDAkoDi sthitivALA jIvane che. teno krama A pramANe che graMthivALA abhavya jIvothI anaMtagaNa zuddhithI zuddha thayela mati, zrata vilaMgamAMnA koI jJAnamAMthI koIpaNa sAkAra upayogavALA, traNamAMnI koI zubha lezyAvALA azubha karma prakRtinA cAra ThANIyA rasane be ThANIo karIne ane Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 ja che athavA 'Ayata' te aparyavasAnatAthI mokSa ja che. A mokSarUpa arthane sAdhI che. athavA mokSa ja jenuM prayojana che evA darzanAdi traNamAM nivAsa kara arthAta A anuSThAnane ArAdhI le. pachI cauvana vItyu nathI jANIne avasara pAmIne zromAdi vijJAna ochuM thatuM jANI AtmAIne AtmAmAM dhAraNa karaje athavA AtmArtha vaDe - jJAnAdi AtmAne raMjIta karaje. AyatArtha je mokSa che, te saMsAramAM pharI AvavuM na paDe te mATe zAstrokta vidhie anuSThAna vaDe AtmAne sthApaje. A pramANe sudharmAsvAmI jaMbusvAmIne kahe che ke je meM bhagavaMta vardhamAna svAmI pAse arthathI sAMbhaLela che, te ja huM sUracanA vaDe kahuM chuM. adhyayana-2 lokavijayanA uddezaka-1 "svajana"no | muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa 1/ra/1/1 143 zabhaprakRtinA be ThANIyA sane cAra ThANIo karI bAMdhato tathA dhruva prakRttine parivartamAna karato bhAvaprAyogya bAMdhato jIva jANavo. have pUvakama prakRtti batAve che - pAMca jJAnAvaraNIya, nava darzanAvaraNIya, mithyAva, soLa kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasa-kAzmaNa zarIro, varNa, gaMdha, rasa, sparza, gurUlaghuupaghAta, nimaNa, pAMca aMtarAya; A 47 prakRtti haMmezA baMdhAtI hovAthI, te dhruva prakRti che. manuSya ke tiryaMca prathama samyakatva meLave tyAre A 21 parivartamAna prakRti bAMdhe che - devagati, devAsupUrvI, paMcendriya jAti, vaikriya zarIra - aMgopAMga, samacaturasa saMsthAna, parAghAta, ucchavAsa, prazasta vihAyogati, prazasta trasadazaka, zAtA vedanIya, uccagotra. deva ane nAka jIva manuSya gati - AnupUrvI, audArika zarIra - cAMgopAMga, paheluM saMghayaNa sahita zubha prakRti bAMdhe. tamastamA nAhI tiryaMcagati - AnupUrvI tathA nIcagotra sahita prakRti bAMdhe che. A adhyavasAya utpanna thatA AyuSya na bAMdhato yathApravRttakaraNa vaDe graMthine meLavIne apUrvakaraNa vaDe mithyAtvane bhedIne aMtakaraNa karIne anivRttikaraNa vaDe samyakatva pAme che. pachI urjA kramathI karma kSINa thatA vRddhi pAmatA zuddha kaMDakamAM dezavirati ane sarvaviratino avasara Ave che. nokamabhAvakSaNa te ALasa, moha, avarNavAda, mAna AdinA abhAve samyakatva Adi prAptino avasara che. kemake ALasa AdithI haNAyelo saMsArathI chuTavA sAma manuSyabhava pAmIne paNa bodhi Adi na pAme. ALasa, moha, avarNa, staMbha, krodha, pramAda, kRpaNatA, bhaya, zoka, ajJAna, vikSepa, kutuhala, ramaNa A te kAraNe sudurlabha manuSyapaNuM pAmavA chatAM saMsAra pAra utAranAra hitakara vANIne jIva pAmato nathI. A rIte cAra prakAre "kSaNa' kahI. temAM dravyakSaNamAM jaMgamava Adi viziSTa manuSya janma, kSetra kSaNamAM AryakSetra, kALakSaNamAM dharmacaraNakALa ane bhAva kSaNa kSayopazamAdirUpa che. A pramANe avasara pAmI dharma ArAdhavo. * sUga-: jyAM sudhI zrotra, netra, ghANa, jIbha, sparza [pAMce] parijJAna paripUrNa che tyiAM sudhI A vividha parijJAna paripUrNa hoya tyAM sudhImAM Atmahitane mATe samyaka prakAre prayatnazIla bana * tema huM kahuM chuM. * vivecana : jyAM sudhI nAzazIla, jugupsanIya kAyAnuM zrogavijJAna vRddhatva ke rogane kAraNe ochuM na thAya, AMkha, kAna, jIbha, sparza vijJAna viSayagrahaNamAM maMdatA na pAme tyiAM sudhI dharma karI levo AvA iSTa-aniSTarUpa vividharUpa vaDe prakRSTa jJAna kSINatA na pAme tyAM sudhImAM AtmArtha ke je jJAna, darzana, cAritrAtmaka che te sAdhI levuM. bAkI badhuM arthahIna ja che athavA AtmA mATenuM prayojana AtmA che, te cA>>i anuSThAna Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ /// 149 6 adhyayana-2 uddezaka-2 "adeDhatA" ka. * bhUmikA : pahelo uddezo kaho, have bIjAnI vyAkhyA kare che. teno saMbaMdha A pramANe che. A viSaya, kaSAya, mAtA, pitA 5 lokanA vijaya vaDe mokSa prAptinA hetubhUta cAaine jema saMpUrNabhAva anubhave che te rUpa A adhyayanano adhikAra pUrve kahyo che. temAM mAtApitAdi lokano vijaya karavAthI roga ane vRddhatvathI jyAM sudhI azakata na thAya te pUrve saMyama-AtmArca ArAdhavo. ema pahelA uddezAmAM kahyuM. ahIM te saMyamamAM vartatA jIvane kadAya monIyanA udayathI ati thAya ke ajJAna karma athavA lobhanA udayathI pUrvakarmanA doSane kAraNe saMyamamAM tDhatA na rahe to arati Adine dUra karIne saMyamamAM DhatA thAya tema karavuM. te A uddezAmAM batAvyuM che. athavA ATha prakAranA karma jema dUra thAya tema A adhyayananA adhikAramAM kahyuM che. te karma kaI rIte kSaya pAme te batAve che- * sUtra-3 :aratithI nivRtta thayela buddhimAna sAdhaka kSaNabharamAM mukta thAya che. * vivecana : pUrva sAtheno saMbaMdha A pramANe - AtmArthe saMyamane sArI rIte pALe. temAM jo arati thAya to arati na kare. paraMpara sUtra saMbaMdha A pramANe - cAritrano avasara pAmI arati na kare tathA prathama sUtra sAthe A saMbaMdha che - mujhe 10 ityAdi. * * * mAM eTale ti. teno abhAva te 'arati'. te pAMca prakAranA AcAramAM mohanA udayathI kapAya tathA mAtApitAdinI AsaktithI thAya che. te samaye saMsAno svabhAva jANelA buddhimAne che mohane dUra kaQo. jo tema kare to saMyamI thAya. tema na kare to kaMDarIkanI mAphaka narake jAya. jo viSayAsakitamAM rati dUra karIne dazavidha cakavAla sAmAcArImAM ti pAme to puMDarIkanI mAphaka saMyamamAM sati thAya. tethI kahyuM saMyamamAM ti karavI jethI koI prakAre bAdhA na Ave tathA A sivAya bIjuM koI sukha che tevuM manamAM paNa na lAve. kahyuM che ke, pRthvItale zayana, bhIkSAnuM bhojana, sahaja apamAna ke nIce praponA durbhAva chatAM uttama sAdhu mokSa mATe nitya udhama kare tene manamAM ke zarIramAM koI du:kha utpanna na thAya. tRNa saMyAre rahelo muni jeNe rANa, mada, moha tyajyA che, te je mukitasukha pAme te sukha cakavartI na pAme. ahIM cAri mohastIyanA kSayopazamathI cA ipAmanArane pharI mohanA udaye pAcho javAnI icchA thAya tene A sUga vaDe upadeza Ape che. je kAraNathI saMyamathI pAcho pharavA icche tene tiryaMtikAra ahIM kahe che-- duniyukti-19] uddezA-1mAM niyuktinI ghaNI gAthA kahI, ahIM eka ja kahI che. tethI maMdabuddhinA ziSyane zaMkA thAya ke A gAyA paNa uddezA-1 nI haze. tema na thAya mATe gAyAmAM "uddezaka-ra" zabda mukyo. koI kaMDarIka jevA sAdhune 15o AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 13 bhede saMyamamAM moklIyanA udayathI arati thAya, tethI saMyamamAM zithilatA Ave che. A monIyano udaya ajJAna, lobha Adi dastA doSothI thAya che. ahIM 'Adi' zabdathI icchA, madata, kAma Adi levA * x* ahIM ziSya zaMkA kare che ke arativALA buddhimAnane A sUgamAM upadeza Apyo ke saMyamamAM arati na karavI. paraMtu "saMsAranA svabhAvathI jJAta" ema kaho tene arati thAya nahIM. arativALo thAya to te buddhimAna na kahevAya. eka sthAne chAyA ane tApa jevo A virodha kema ? kahyuM che ke, jenA udayathI samasamUha utpanna thAya te jJAna ja nathI. kemake jyAM sUryanA kiraNo prakAzita hoya tyAM aMdhakAra kema rahe ? je ajJAnI mohacI haNAyela cita hoya te viSayarogathI saMyamanA sarve hRddha buomAM ti kare che. kahyuM che ke, jJAnathI sAMdha thayela, suMdara strIonA upAMgothI vikSipta kAmamAM prIti kare che athavA vaibhavano vistAra icche che paNa vidvAnonuM citta mokSa mArge lIna rahe che, kemake zreSTha hAthI pAtaLA thaDavALA jhADanI sAthe potAnuM zarIra ghasato nathI. samAdhAna ame tene javuM kahetA nathI kemake sAtri pAmelAne A upadeza che. jJAna vinA cAritra nathI. kAraNa jJAna che, kArya cAritra che. jJAnano virodha arati nathI paNa ratino virodha arati che. tethI saMyamamAM tivALAne arati bAdhArUpa che. jJAnIne paNa cAsTiA mohanIyanA udayathI saMyamamAM arati thAya che. kemake jJAna paNa ajJAnanuM ja bAghaka che, saMyamanI aratinuM bAghaka nathI. kahyuM che ke yathAvastu viSayaka zAna yAjJAnanuM bAghaka che. saMgano zuM 'zama' mATe bIjA hetune svaye joDato nathI, jema dIvo pote aMdhArAmAM rUpane pragaTa kare ja che - Adi * x * tame A sAMbhaLyuM nathI ke indriya samUha baLavAnuM che temAM paMDito paNa muMjhAya che . * * * * A upadeza saMyama viSayamAM buddhimAnane kahevAya che ke saMyamamAM arati na karavI. saMyamamAM arati dUra karanAra "g fSa muje' kahyuM. bArIka kALane kSaNa kahe che * x * te ati sUkSama che. ATha prakAranA karma ke saMsAra baMdhanathI bharatanI jema viSaya, rati, snehAdithI mukata thaI mokSa pAme che ane je upadeza na mAne kaMDarIka mAphaka cAra gatirUpa saMsAramAM du:khI thAya che. te kahe che * saga-34 : AjJArahita AcaraNa kadf saMyamathI nivRtta thAya che. te maMdabuddhi mohasI AvRtta rahe che. "ame aparigrahI thaIza" ema kahevA chatAM prApta thatAM kAmabhogone seve che ane AjJAthI viparIta vata muniveza lajave che AvA mohanI punaH punaH saMjJAthI te A pAra ke pele pAra jaI zakatA nathI. * vivecana : hitanuM grahaNa ane ahitano tyAga te jinAjJA che. tenAthI viruddha che. anAjJA che, jeo AjJA bahAra thaIne parISaha ane upasargathI kaMTALIne athavA mohanIyanA udayathI kaMDarIka AdinI jema saMyamathI bhraSTa thAya che, te jaDa puruSo ke Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1///4 151 152 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 je kartavya-akartavya vivekathI rahita che teo mithyAtva ke ajJAnathI gherAyelA che. kahyuM che ke, kharekhara ! krodhAdi sarva pApothI paNa ajJAna moTuM kaSTa che. tenAthI gherAyelo potAnA hita-ahitane jANato nathI. e rIte cAritra pAmyA chatAM kamanA udayathI pariSahatA udaye aMgIkRta sAtrino tyAga karavA icche che. bIjA saMyamIo potAnI rUcI pramANe vRtti karIne vividha upAyo vaDe loko pAsethI dhana grahaNa karavA chatAM kahe che ke ame saMsArathI kheda pAmyA chIe. mokSanA icchuka chIe to paNa AraMbha ane viSayamAM varte che parigraha eTale mana, vacana, kAyAnA karma vaDe gherAyelA. te parigraha jemanAmAM nathI te aparigrahI ame thaIza. evuM zAkyAdi matavALA mAne che athavA svamatavALA paNa sAdhuveza paherI prApta bhogone bhogave che. ahIM parigraha tyAganI sAthe bIjA mahAvato paNa grahaNa karavA. * X - A rIte ThaganI mAphaka juduM bolatA paNa judu karatA evA kAmane arthe ja te-te pravajyA vizeSane dhAraNa kare che kahyuM che ke potAnI icchA mujaba zAstrI pravajyA vezadhArI kSadro vividha upAyothI lokane luMTe che. A vezadhArI sAdhuo meLavelA bhoga bhogave che ane tenA lAbhane mATe tenA upAyomAM pravarte che. te kahe che - AjJA viruddha svabuddhie munivezane lajAvanArA kAmabhoganA upAyamAM vAraMvAra AraMbhamAM pravarte che. kAdavamAM khuMcelA hAthInI mAphaka potAne temAMthI bahAra kADhI zakatA nathI. jema mahAnadInA pUra maLe DUbelo A pAra ke pele pAra javA samartha nathI tema ghara, strI... Adi choDI AkiMcanya dhAraNa karelo, gRhavAsa tyAgI - x * x * pharI saMsAramAM javA icche tyAre saMyama ke gRhavAsa eke pAmato nathI. muktolI mAphaka ubhayathI bhraSTa thAya che. kahyuM che ke, jeNe indriyo gopavI nathI, icchAnusAra viSayasukha pAmyo nathI teNe durlabha manuSyatva pAmIne paNa kaMI bhogavyuM nahIM ke kaMI cukyu nahIM. have apazasta ratithI nivRta, prazasta tivALAne batAve che- * sUtra-75 - je manuSya "pAragAmI' che te ja kharekhara "vimukata' che. alobhathI lobhane parAjita karanAro kAmabhoga prApta thAya to paNa na ve. * vivecana : vividha eTale aneka prakAra. dravyathI dhana, svajananA premathI mukAyelA ane bhAvathI - viSayakaSAyathI pratyeka samaye mUkAtA - x - AvA vimukta puruSo sarva prANIne samAnabhAve gaNI nirmamava banI pAragAmI bane che. 'pAra' eTale mokSa. saMsAra samudrataTe javAnI vRttinA kAraNo jJAna, darzana cAritra paNa 'pAra' kahevAya che. jema sAro varasAda cokhAno varasAda kahevAya che tema jJAna, darzana, cAstrine pAra javAno jemano AcAra che teo pUrvasaMbaMdhathI mukta thAya che teo kevI rIte saMpUrNa pANAmI thAya ? te kahe che- jo ke A lokamAM lobha badhAne tajavo durlabha che. jema Apaka zreNimAM zeSa, kaSAyo dUra thayA pachI ocho thatA thatA jarA paNa lobha rahe che. AvA lobhane alobha vaDe niMdato - pariharato icchita kAmabhoga prApta thAya to paNa tene seve nahIM. je potAnA zarIramAM paNa mamatvarahita che, te kAmarAgamAM lubdha na thAya. ahIM brAdad AmaMtrita cikamuninuM dRSTAMta jANavuM. pradhAna maMtya lobhanA tyAgathI bIjuM paNa tyAgeluM jANavuM. te A pramANe - kSamAthI krodhane, mArdavatAthI mAnane, ArjavatAthI mAyAne niMdIne tyAge che. sUtramAM 'lobha'nuM grahaNa sarva kaSAyomAM tenI mukhyatA batAve che te lobhamAM pravRtta sAdhyaasAdhyanA vivekathI zUnya ane kArya-akAryanA vicArathI rahita thaI dhanamAM ja dRSTi rAkhanAro pApanA maLamAM rahI sarva kriyAo kare che. kahyuM che dhanalobhI pahADa caDe, samudra tare, pahADanI jhADImAM bhame, baMdhune paNa mAre. te ghaNuM bhaTake, ghaNo bhAra vahe, bhUkha sahe, pApa Ayare, kuLa-zIla-nati-vizvAsavRtine lobhathI pIDAyelo tyaje che." tethI koI nimitta prApta thatA lAlaca thAya to paNa lobhano tyAga karavo. bIjA lobha vinA paNa dIkSA le te kahe che * sUtra-36 : je lobhathI nivRtta thaI padjyA le che, te kamarahita thaI badhuM jANe che, jue che. je "pratilekhanA" karI, AkAMkSA karatA nathI, te aNagara kahevAya che. lobhI rAtadina duHkha pAmato, kALa-kALamAM [dhana mATe udhama karato saMjogAtha, aliobhI, luMTAro, sahasAkArya karanAra, vyAkuLa citta thaI punaH punaH zastra prayoga kare che. te AtmabaLa, jJAtibaLa, mitrabaLa, pretyabaLa, devabaLa, sajALa, corabaLa, atithibaLa, kRpAbaLa, zramaNabaLanA saMgraha mATe vividha kAryo dvArA apekSAthI, bhayathI, pApamuktinI bhAvanAthI ke lAlasAthI daMDa prayoga kare che. * vivecana : mUrNimAM sugamAM #ftha pukha viI fuM no meLa #igNTJ TRE TTT evo virodha pATha che.] bharata cakI Adi koI lobhanA kAraNa vinA paNa dIkSA laIne athavA saMjvalana lobhane mULathI dUra karIne ghAtakarma catuSTayane dUra karIne AvaNarahita jJAna pAmI vizeSathI jANe che, sAmAnyathI jue che. kahyuM che ke, Avo lobha che, teno kSaya thatAM mohanIsakarma kSaya pAmatAM avazya ghAtakarma kSaya thAya che. tethI nirmaLa jJAna pragaTe che. tethI bhavopagrAhI karma paNa dUra thAya che. A rIte lobha dUra thatA 'akama'' thAya tema kahyuM. A rIte lobha vyANa durlabha che. tenA tyAgathI avazya karmakSaya thAya che. tethI pratyupekSaNa arthAt guNa-doSanA vicArathI athavA lobhano vipAka vicArI tenA abhAvamAM guNane cAhIne lobhano tyAga kare. je ajJAnathI manamAM muMjhAyela che te prazasta mULaguNa sthAnamAM rahI viSaya-kaSAyAdithI du:kha pAme che. e badhuM sArA sAdhu yAda kare ke- x x lobha gRddha sakamAM kaMI jANato ke joto nathI. na jovAthI Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/2/36 153 vivekarahita banIne bhogonI icchA kare che ane uddezA-1mAM "apazasta mUlaguNa sthAnamAM batAvyuM, te ahIM jANatuM. [uttama sAdhu vicAre ke- lobhI rAta-dina du:kha pAmato, akALe uThato, bhoga vAMchuka, lobhI, luMTAro, vicAra vagano, vyAkuLa banI, pRthvI vagere jIvono upaghAta karI vAraMvAra AraMbhamAM varte che. vaLI te zarIra zakti vadhAravA vividha upAyo vaDe Aloka-paralokanA sukhanI nAzaka kriyA kare che. te mATe - mAMsathI mAMsa poSAya ema karI paMcendriya jIvone haNe che. corI Adi kare che. e ja pramANe sagA ane mitrone puSTa kare che jethI te ApattimAM hoya to teo kAma lAge. pratyabaLa vadhAravA gheTAne haNe che. devabaLa mATe naivedha kare che. rAjabaLa mATe rAjAne seve che. cora gAme vasati ke cora bhAga mATe corane poSe che. atiyibaLa vadhAravA tene cAhe che. jo ke atithi nispRha kahevAya che. kahyuM che je mahAtmAe tithipatsavo tajyA che, te atithi kahevAya. bAkInA badhAM abhyAgata jANavA. tene mATe paNa prANIne daMDa na Apavo. e pramANe kRpaNa zramaNa Adi mATe paNa jANavuM. A rIte pUrvokta vividha piMDadAnAdi kAryo vaDe jIvone du:kha Ape che. tene alAlAbhane badale mahAdu:kha jANIne mAre te pApa na karavuM joIe. chatAM ajJAna ke bhayathI tevA pApo kare che. A pramANe A bhavane AzrIne daMDasamAdAnanA kAraNo kahyA. have bhAvine mATe paramArtha na jANato kevA daMDa samAdAna kare te batAve che - pApanA mokSa mATe daMDasamAdAnamAM pravartato te chakAya jIvanA ghAtaka zastra evA agnimAM pIpaLA AdinA lAkaDAne home che. vividha upAyothI prANighAta karatA pApa nAza thAya tema mAne che. vaLI pitA AdinA zrAddhane mATe gheTA vagerenuM mAMsa rAMdhIne brAhmaNo jamADI vadheluM pote khAya che. A pramANe ajJAnathI haNAyela buddhivALo te vividha upAyo vaDe pApathI chuTavAnA bahAne daMDa upAdAna rUpa prANIone du:kha ApanArI te-te kriyAo kare che ane aneka zata karoDa bhave na chuTAya tevA ghora pApa karI navA pApa bAMdhe che athavA prApta vastu prApta karavAnI icchAthI daMDa samAdAna-prANi hiMsA kare che. te A pramANe A mane paralokamAM ke AlokamAM pachIcI kaMIka ucca pada apAvaze evI icchAthI pApakAryamAM pravarte che. athavA dhananI AzAthI rAjAne seve che. kahyuM che ke, rAjAne khuza karI pachI dhana meLavazuM jethI satata sukha bhogavIe. AvI AzAthI dhanamAM mohita mAnasathI AkhI jIMdagIno kALa vItI jAya che. dhananA arthIo 'saunuM paDe ane mana De" e AzAe krIDA kare che. A pramANe jANIne [uttama sAdhue zuM karavuM te kahe che- * sUtra-33 - A jANIne meghAvI paNa svayaM hiMsA kare nahIM bIja pAse hiMsA karAve nahIM, hiMsA karatA bIjAne anumode nahIM. A mArga AyapuraSoe batAvyo che, 154 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 tethI kuzaLa puraSo daMDa samAraMbha-hiMphrAmAM lepAya nahIM tema huM kahuM chuM. * vivecana : adhyayana-1 "zastraparijJAmAM svakAra-pakAyAdi bhedathI zastra kahyA che. A athavA viSaya, kaSAya, mAtA, pitAdi apazataguNa mUlasthAna kahyA che tathA kALaakALa samasthAna kSaNa parijJAna zromAdi vijJAna jANIne, temaja AtmabaLa Adine. arthe pApano baMdha jJa parijJA vaDe jANIne medhAvI-mayAMdAvartI pratyAkhyAna parijJAthI tyAga kare. heya-upAdeya jANIne zuM kare te kahe che-- pote jAte zarIra zakti vadhAravAnAM ke bIjA kRtyo upasthita thAya to jIvone du:kha na Ape. bIjA pAse paNa hiMsA, jUTha Adi pApa kRtyo na karAve, hiMsA karatA anyane paNa mana, vacana, kAyAthI anumode nahIM. Avo upadeza tIrthakaro e Apyo che, tema sudharmAsvAmI jaMbusvAmIne kahe che te dazavi che. jJAnAdiyukta bhAvamArga jANI jenAthI koIpaNa daMDa ke pApa lAge tene traNa yoga ane traNa karaNathI tyAga kare. sarve heya [pApa] dharmo choDe te Arya. teo saMsAra samudrathI kinAre pahoMcelA ane ghAtakarmone sarvathA kSINa karanArA, saMsAramAM rahelA sarve bhAvone jANanArA tIrthakaroe deva-manuSyanI parmadAmAM badhAM samaje tevI ane sarvenA saMzayone chedanArI vANI vaDe A mArga kahyo che. A mAgane jANIne uttama puruSa ukta hiMsA kAryone choDI devA joIe. tavanA jANakAre potAno AtmA pApamAM na levAya tema karavuM -x * tema huM kahuM chuM. adhyayana-2 "lokavijaya"nA uddezaka-2 "deDhatA'no muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa - X - X - X - X - X - X - Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Vra/3/8 ka adhyayana-2 uddezaka-3 madaniSedha" 6 * bhUmikA : bIjo uddezo kaho. dhe trIjano AraMbha kare che. teno saMbaMdha A pramANe che. gayA uddezAmAM kahyuM ke, saMyamamAM deDhatA karavI ane asaMyamamAM upekSA karavI. te baMne kaSAyo dUra kasvAmI thAya. temAM paNa mAna utpatinA AraMbhathI ucca gomano utthApaka thAya. tethI tene dUra karavA A kahe che. anaMtara sUrano saMbaMdha A rIte - nipuNa sAdhu ucca goganA abhimAnamAM AmA na lepAya tema mAnIne mada na kare. te jaNAve che-- * sU78 A AtmA anekavAra ugo ane nIcagone prApta thayo che. tethI koI nIca nathI ke ucca nathI. e jANIne uccagonI spRhA na kare A jANIne koNa gogavAdI thaze ? koNa mAnavAdI thaze ? koNa koI eka gokhamAM Asakata thaze ? tethI buddhimAne harSa ke teya na karavo. pratyeka jIvane sukha piya che te tuM jANa. - vivecana : saMsArI jIva anekavAra mAna sakAra yogya uMca gotramAM utpanna thayo. aneka vAra loka niMdita nIca gotramAM janmyo. nIca gogakarmanA udayathI anaMtakALa tiryaMca gatimAM rahyo. temAM bhamato jIva nAmakarmanI 92 uttara pravRttirUpa sakamAM thaI tevA adhyavasAye utpanna thayelo AhAka zarIra, tenuM saMghAta, baMdhana, aMgopAMga, devagati tathA AnupUrvI, narakagati ane AnupUrvI, vaikiya catuka e bAra prakRtine dUra karIne bAkInI 80 prakRttivALo banI teu ane vAyukAyamAM utpanna thaI manuSyagati ane AnupUvane dUra karIne uMca gogane palyopamanA asaMkhyaya bhAga vaDe udgala kare che. ethI tejasa vAyukAyano pahelo bhAMgo thayo. te A pramANe- nIcagotrano baMgha, udaya ane te ja karmanI sakamatA che. tyAMthI nIkaLIne bIjI kAyanA ekendriyamAM AvIne upaje. te ja bhAMgo thayo. basakAyamAM paNa pati avasthAmAM paNa te ja bhAMgo thayo. ityAdi (ahIM kaapakRti Adhita vivaraNa che. te TIkAmAM joI zako cho. paNa tene samajavA mATe max anuvAda apti che. te karyaprakRti graMtha vaDe ja samajavuM. A uparAMta padad parAvarta ane tenA vya homa, kALa, bhAva e cAra bhede paNa TIkAmAM vivaraNa che. te paNa koI vidvAn pAse ja samajI zakAya tevuM che tenI ame tenA anuvAda ahIM Apelo nathI. TIkAno sAra e che ke pramANe uMca gotramAM rahelA jIve ahaMkAra na karavo ane nIcagotramAM rahelA jhave dInatA nakapI. 6ya ane nIca baMne gomano baMdha thavasAya cAnatA kaMDako samAna che te batAve che * jeTalA uMca gomanA anubhAva baMdhanI adhyavasAya sthAna kaMDaka che, teTalAM ja nIca gomanA che te sarve anAdi saMsAramAM A jIve vAraMvAra anubhavelA che, tethI uMca ke nIca gomanA kaMDakanA arthapaNe jIva hIta paNa nathI, tema vizeSa paNa nathI. * * * * * uMca gotra kaMDakavALo eka bhavika ke aneka 156 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 bhavikI nIya gotranA kaMDako ochA ke vadhAre nathI. ema samajIne ahaMkAra ke dItatA na karavI. uya ke nIya sthAnamAM karmanA vazacI utpanna thAya che. A pramANe baLa, rUpa, lAbha Adi mada sthAnonI asthiratA samajIne sAdhue jAti vagere koI mada na karo ke tevI IcchA paNa na karavI. kemake uMca-nIya sthAnamAM A jIva ghaNI vakhata utpanna thayo. * x* evuM samajIne koNa gotrano ke mAnano abhilASI thAya ? mAruM uMca goma baghAM lokone mAnanIya che, tevuM bIjAnuM nathI evuM kayo buddhimAna mAne ? ane bIjA jIvoe uMcanIya badhAM sthAnone pUrve anekavAra anubhavyA che. te ja pramANe goganA nimite mAnavAdI koNa thAya ? a saMsAnA svarUpane sArI rIte jANe che, te ahaMkArI na thAya. vaLI te sthAno pUrve aneka vAra anubhavelo jIva ekAda uMca goga Adi asthira sthAnakamAM AvatAM ma AdinA virahathI gItArtha thayela koNa mamatva kare ? arthAt karmanA pariNAmano jANakAra muni je teNe pUrve A sthAna prApta na karyuM hoya to ja temAM gRddha thAya. * * * * * ghaNI vakhata uca gogAdi meLavela temAM ahaMkAra ke dInatA na kare. * * * kahyuM che ke, "A saMsAramAM bhamatAM meM badhAM sukho meLavyA che. uMca sthAna paNa pAmyo. tethI dhe mane temAM koI Azcarya nathI. jo ke nirjara mATe uMcagotra madano niSedha karyo che, to paNa mAnanuM mathana karanArA sAdhue prayatna vaDe bIjAM madasthAno paNa tyajI devA. te ja pramANe niMdanIya sthAnamAM utpanna thaIne dInatA na kapI. sUkhamAM paNa te mATe no vamukhe kahyuM. kadAca lokamAM asaMmata jAti, kuLa, rUpa AdimAM ochApaNuM pAmIne sAdhue krodha na karavo paNa vicAravuM ke, mAre nIya sthAna ke bIjAnA halakA zabdo sAMbhaLI du:khI na thavuM ke udvega na pAmavo. kahyuM che - "apamAna, nIcadazA, vadha, baMdha ke dhanakSayathI kheda na karavo kemake pUrve A jIve roga, zoka Adi judI judI jAtimAM seMkaDo vAra bhogavyA che. paMDitajane prApita ke aprAptimAM Azcarya na mAnavuM. vRkSanI mAphaka hadaya sthira karI sukhadu:khane sahevA. cavartI ke pRthvIpati nirmaLa mota chatradhArI laIne te ja nAma bhogavI anAyazALAmAM paNa rahenAro bane che. eka janmamAM paNa karmavaza ucca-nIca avasthA pAme che. tethI ucca-nIya gotranI kalpanA manamAMthI dUra karIne, bIjA paNa vikalpo choDI daIne zuM kahyuM te kahe che - jIvone A saMsAramAM uccastIya pada gayA che, thAya che ane thavAnA che. ema vicArI kuzAgra buddhithI tuM jANe ke sukha ane du:kha Ave ane jAya che, tenA kAraNo tuM jANa. vaLI prANIo satata sukhane icche che - x - ane du:khane dhikkAre che. zubha prakRtinA udaye sukha maLe che. badhAM prANI zubha nAma, gotra, Ayu Adine icche che ane azubhane niMde che. A pramANe che to zuM karavuM te sUtrakAra batAve che * sUtra-36 :A tuM samyapha prakAre che ke - aMdhatva, badhiratva mUkatva, kAzava, gulApaNuM, Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1//yok 15e 158 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 kubaDApaNuM, kALApaNuM, kuSTAdi rogatva Adi potAnA pramAdathI ja prApta thAya che. pramAdathI ja vividha prakAranI yonimAM jAya che ane vividha vedanA anubhave che. - vivecana : athavA jIvomAM zubha-azubharUpa karmo joIne te jIvone apriya hoya tevuM kRtya na karyuM. "nAgArjunIyA" paNa kahe che - jIva du:khane kADhavA ane sukhane meLavavA icche che. ahIM 'zaaparijJA' adhyayanamAM kahyA mujaba jIvanI prarUpaNA karavI. A jIvo du:khane choDavA ane sukhane meLavavA icche che. potAnA AtmA jevA A jIvone jANIne te jIvonA upamardanarUpa hiMsAdi sthAnone pariharato AtmA potAne paMca mahAvatamAM sthApe. tenA pAlana mATe uttaguNone paNa pALavA joIe. kahe che pAMca samitithI samita thayelo have kahevAnAra zubhAzubha karmone jANIne aMdhatva Adi karmanA ja phaLa che te jIvomAM sAkSAt joI pote samaje. A samiti pAMca prakAre kahelI che * Iya, bhASA, eSaNA, dAnanikSepa ane utsarga. temAM iyasimiti-ahiMsA vratanA pAlana mATe che, bhASA samiti asaMtu abhidhAna niyamane mATe che. eSaNA samiti asteya vratanA pAlanane mATe che. bAkInI be samitio samasta vratamAM prakRSTa evA ahiMsA vratanI siddhine mATe che. A pramANe pAMca mahAvato sahita pAMca samiti pALatA sAdhune bIjA jIvonuM sukha vagere dekhAya che. te kahe che saMsAramAM bhamatA prANI aMdhatva Adi avasthA ghaNIvAra bhogave che. A aMdhatva dravyathI ane bhAvathI che - temAM ekendriya, beindriya, teindriya e dravyabhAva gha che. caurindriya Adi mithyAdeSTi bhAvadha che. kahyuM che ke, nirmaLa cA samAna svAbhAvika viveka che. viveka saha bIjuM netra che. A baMne cakSu jemane nathI te tavataH aMdha kumArge jAya to kharekhara zo aparAdha che ? je samyagu dRSTi paNa negI hIna che te dravya aMdha che. je dravyathI paNa saMgha nathI ane bhAvathI paNa aMdha nathI te ja kharekhara dekhatA kahevAya. dravyathI ane bhAvathI baMne prakAre aMghatva che te ekAMte du:kha ApanAruM che. kahyuM che ke, jIvatA ja marelA jevo AMkhathI aMdha che kemake te badhI kriyAmAM parataMtra che. cakSu vinAnAne sarva sadA asta che ane pote aMdhakAra samudramAM DUbelo che. - baMne lokamAM da:khAgnithI baLatA aMgavALA tathA pAkI lAkaDIthI dosatAM du:khI aMghane joIne koNa kheda na pAme ? bhayotpAdaka ugra kALA sApane joIne jevo bhaya lAge tema aMdhatvanI gartA joIne kone bhaya na lAge ? A pramANe baherApaNAnuM du:kha paNa jANavuM. sArA-mAThAMnA vivekanA bhAvathI hita jIva Aloka-paralokanA sArA phaLane ApanArI kriyA karavAne azakta che. kahyuM che ke, "dharmazrutinA zravaNa maMgaLathI varjita, lokagRti zravaNa vyavahArathI bAhya A duniyAmAM kema jIve che ? ke jene zabdo svapnamAM maLelA dhananI jema niSphaLa jAya che. potAnI strI tathA bALaputranAM madhura vacana zravaNathI vimukha baherAnuM jIvana jIvatA chatAM marelAnI jema nakAmuM che. have muMgAnuM du:kha kahe che - duHkhakara, kIrtikara, sarvalokamAM niMdAmaNa muMgApaNuM che. mUDho A kRtakarma phaLa kema jotA nathI ? kANAnuM du:kha kahe che - vizvamasyAne DUbelo, ekadRSTika, vairAgyotpAdanamAM samartha ane janmaduHkhI, pote koIne paNa vahAlo lAgato nathI. AlekhavA yoga karmathI lakhAyo chatAM je bIjAne vahAlo lAgato nathI, tenA svarUpanuM zuM mahatva ? A pramANe vAkAM hAtha-paga, ThIMgaNApaNuM, khuMdhApaNuM, kALo varNa, zabalapaNuM AvA svAbhAvika kadarUpAM zarIravALo ke pachIthI karmavaza thayela ghaNo duHkhI thAya che. vaLI viSayakIDAnA kAraNe dharmamAM pramAda karavAthI saMda, vikaTa, zIta, uNa Adi yonIomAM bhame che. athavA coryAzI lAkha yonIomAM bhramaNa kare che. navA navA AyuSya bAMdhIne temAM jAya che. te yonIomAM vividha du:khone anubhave che. te ja pramANe uMcagoranA ahaMkArathI haNAyela citavALo tathA nIcagoranA kAraNe dInA banelo athavA aMdha-bahero thavA chatAM ajJAnI jIva potAnuM kartavya nathI jANato temaja A potAnA karmano vipAka che te jANato nathI. saMsAranI burI dazAne bhUlI jAya che. hitAhitane avagaNe che. aucityane avagaNato, tavane bhUlelo, mUDha banelo ja uMcagogAdimAM ahaMkAra kare che. - satra-80 : te bodha na pAmela jIva rogAdinI pIDita thaI janma-maraNanA cakramAM vAraMvAra bhaTake che. vAstu AdimAM mamatva rAkhanArane asaMgata jIvana ja piya lakhe che. te gaberaMgI maNi, kaMDala, sonuM, cAMdI, strIomAM anukata rahe che. tenAmAM tapa, indriya damana ke niyama dekhAtA nathI. te ajJAnI jIvo asaMyamI jIvananI kAmanA karanAra, bhoga lAlasAthI viparIta pravRttine prApta kare che. vivecana : ucca gomanA abhimAnI athavA aMdha, baherAM Adi du:kha bhogavato karmavipAka na jANato hata-upahata thAya che. vividha rogathI zarIre pIDAto 'hata' ane samasta lokamAM parAbhava pAmavAyI upahata thAya athavA uMcagotranA garvanI ucita kAryane choDavAthI vidvAnonA mukhe teno apayaza thatA 'hata' ane abhimAnathI aneka bhavamAM azubhakarma bAMdhIne nIcagomanA udayathI upahata thAya. te du:khathI mUDha bane. te ja pramANe janma ane maraNa baMnene pANI kADhavAnI reMTanA nyAye punaH janmamaraNanA du:kha saMsAramAM rahIne athavA kSaNe kSaNe kSayarUpa AvIsImaraNathI janma ane vinAzane anubhavato du:khasAgaramAM DUbelo, nAzavaMtane nitya mAnIne, hitane ahita mAnIne vimukha thAya che. kahe che ke, AyuSya nitya mAnavuM ke asaMyama jIvita dareka prANIne vadhu vahAluM che. tethI A saMsAramAM ajJAnathI haNAyelA yitavALA manuSya tathA bIjA prANIo dIrghajIvana mATe sAyaNa kriyA kare che, je bIjA jIvone du:kha ApanArI che tathA khetara, ghara Adine A mArA che tema mAnIne tenA para vadhu prema rAkhe che. vaLI thoDA ke vadhu raMgelA vastro tathA ratno, kuMDala, sonA sahita strIne meLavIne te phoga-ghara Adi sarvemAM gRddha thayelA te mUDhapuruSo duHkha AvatA gabharAya Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/80 159 160 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 che ane bole che ke, "A anazanAdi tapa, indriyAdi upazamana ane ahiMsA vrata lakSaNAdi niyamanuM koI phaLa dekhAtuM nathI. 5 niyama dhAraNa karelAne kAyakleza ane bhogothI dUra rahevA sivAya koI phaLa maLatuM nathI. vaLI janmAMtare phaLaze e paNa gurae kahelo bhrama che. kemake chatuM bhogavavuM nathI ane nahIM joyelA sukhanI kalpanA karavI che." AvuM mAnatA ane vartamAna sukhamAM ja lakSavALA, kevaLa bhogasaMgamAM ja puruSArthanI buddhivALA, avasAra prApta bhogo bhogavatA ajJAnI jIvo dIrghAyuSyanI lAlasAthI bhogone mATe ati lavAro karI vayanadaMDa kare che. ahIM tapa, damana, niyama phaLatA nathI ema bolanAro mUDha, tacvane na jANato hata-upahata thaI navA navA janma maraNa karato jIvita, kSetra, zrI AdimAM lolupa banI, tavamAM atava ane atavamAM tava mAnIne hitAhitamAM sarvatra viparIta cAle che. kahyuM che strI apamAnane karanArI, baMdhujana baMdhana samAna tathA viSayo viSa samAna che. chatAM mANasane A kevo moha che ? bhu pAse maitrInI AzA rAkhe che. jeo zubha karma upArjana karI mokSanI icchAvALA che te kevA che ? te kahe che * sUtra-81, 82 - je para dhuvArI-mokSa pati gatizIla che. te AvA asaMyamI jIvananI irachA karatA nathI. janma-maraNanA svarUpane jANIne cATimAM thaIne vicare che. mRtyu mATe koI kALa nathI, sarve prANIne AyuSya piya che, sukha game che, duHkha pratikULa lAge che, badhAMne jIvana priya che. sau jIvavA icche che. parigrahamAM Asakta prANI dvipada, catuSpadane kAmamAM joDIne dhana saMcaya kare che. potAnA, bIjAnA, ubhayanA mATe temAM matta banI ke ghaNuM dhana bheguM karI temAM vRddha thaIne rahe che. vividha bhoga bAda bacela saMpattithI te mahAna upakaNavALo bane che. pachI eka vakhata te saMpattine svajano vaheMcI le che, coro corI le che ke rAjA lUMTI le che. athavA te nAza-vinAza pAme che, Aga lAgavANI baLI jAya che. - A rIte te ajJAnI bIjAne mATe krUra kama karato te du:khathI mUDha banIne vipayasine pAme che. sarvajJoe A pramANe batAvela che. Avo manuSya saMsAra taravAne samartha nathI, pAra pahoMcato nathI, kinAre pahoMcato nathI. satya mAgI pAmIne paNa te mArge sthira thato nathI. mithyA upadeza pAmIne saMyamamAM rahe che. * vivecana - jeo dhuvacAri arthAt mokSanuM kAraNa jJAnAdi , tene AcaravAnA svabhAvavALA che, teo pUrvokta jIvita, thoma, dhana, strI vagerene cAhatA nathI. athavA dhUta te cAstri. temAM ramaNatA karanArA che. teo janmamaraNanA du:khane jANIne tevA puruSe saMkramaNa [cA]i mAM ramaNatA karavI. vizrotasikArahita thavA parISaha upasargamAM calita na thavuM. athavA zaMkArahita manavALA thaI saMyamamAM rahe eTale ziSya tapa, dama, niyamanI niSphaLatAnI AzaMkArahita AsthA rAkhe ane tapa-niyamAdimAM pravarte. tenA prabhAvathI ja rAjA-mahArAjAnI pUjA-prazaMsAne yogya thAya che. te tapasvIe badhA hRddhone dUra karIne ahIM je samabhAva meLavyo che - "aupathamika sukha" phaLa meLavela che, tevA purapane kadAca paraloka na hoya to paNa kaMI bagaDatuM nathI. kahyuM che ke paraloka che ke nahIM ? evI zaMkAvALA lokamAM paMDitajane pApane choDavuM ja joIe. pazloka jo nathI to tenuM zuM bagaDavAnuM ? che to paNa zuM bagaDavAnuM ? cothI paloka na mAnanAro nAstika haNAyo. tethI tamAre svAyata saMyamasukhamAM dRDha rahevuM. paNa ema na vicAryuM ke, vRddhAvasthAmAM ke pachIthI dharma karIza. kAraNa ke mRtyunuM AvavuM anizcita che. sopakama AyuSuvALAne evI koI avasthA nathI ke agnimAM paDanArA lAkhanA goLA mAphaka jIva pIgaLI na jAya. kahyuM che bALaka-juvAna, kaThokomaLa, mUrNa-paMDita, dhIra-adhIra, mAnI-amAnI, guNarahita, ghaNAM guNavALo, sAdhu-asAdhu, prakAzavALo-timiravALo, acetana-sayetana A badhAM divase ke rAtre, saMdhyAkALe ke game tyAre nAza pAme che. tethI mRtyune avadhArIne ahiMsAdimAM sAvadhAna thavuM joIe. sUtramAM kahyuM ke, badhAM jIvone potAnuM AyuSya priya che. ahIM 'pApa'' zabda vAparyo che tethI prANa dhAraNa kata saMsArI jIva ja levA. ahIM 'fpathAkathA' ne badale caNimAM 'piyAthaT' ane vRttimAM pivAya pAThAMtara paNa che. ahIM 'AyaSa'ne badale 'Ayata' zabda che. teno artha AtmA che. te anAdi anaMta che, badhAMne potAno AtmA priya che. A kriyAtmatA sukhanI prApti ane du:khanA parihArathI thAya che. kahyuM che ke, "AnaMdarUpa sukhano AsvAda - sukha bhogI ke sukhane icchatA ane sAtA te du:kha tenA dveSI jANavA." tathA koI potAno ghAta kare to pote tene apriya mAne che ane asaMyamI jIvitane priya mAne che. tethI dIdhayuine icche che. te kAraNe du:khamAM pIDAIne paNa anyadazAmAM jIvavA icche che- kahyuM che ke, vaibhavavALo vizeSa vaibhava icche che, aA sthitivALo vistArane icche che, nirdhana zarIrane saMbhALe che, rogI paNa jIvitamAM kRtArtha mAne che. A rIte badhAM prANI sukhajIvitanA abhilASI che. saMsAra nivaha AraMbha vinA thato nathI. AraMbha prANi upaghAtakArI che. prANIne jIvita ati priya che. tethI vAraMvAra upadeza ApatA kahe che- badhAMne asaMyamajIvita priya che tethI asaMyamI jIvitane AzrIne be pagavALA dAsa-dAsI ane cAra pagavALA gAya-ghoDA Adine upabhogamAM laIne vyApAra dvArA dhanasaMcaya kare che. te yoga ane karaNa trika vaDe jIvanane paramArthamAM gujAravAne badale AraMbhamAM rokIne vyartha kare che. *x - te vakhate arthamAM vRddha thayelo potAnA kulezane gaNato nathI, dhananA rakSaNanA parizramane vicArato nathI, dhananI caMcaLatAne dhyAnamAM leto nathI. kahyuM che ke, "kRmi samUhathI vyApta ane lALathI bharela, durgadhI, niMdanIya evuM mAMsa rahita hADakuM cusato, adhika svAda mAnato kutaro pAse ubhelA indrane paNa zaMkAthI jue che. A rIte dra prANI parigrahanI asAratAne jANato nathI. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/3/82 161 te dhanane zA mATe cAhe che. te kahe che--upabhogane mATe tevI tevI kriyAmAM varte che. bIjAno Azaro levA vagere kriyA kare che. temAM lAbhAMtarAya karmanA AyopazamamAM judI judI jAtanuM maLeluM ane vAparatAM baceluM sAcavavA - 4 - mahAt upakaraNa bhegAM kare che arthAt dravyasaMcaya kare che te kadAcit lAbhanA udaye thAya che. te paNa aMtarAyanA udaye tenA upabhogamAM AvatuM nathI. dhananI icchAe te samudra oLaMge, pahADa caDe, khANa khode, guphAmAM praveze, rasa vaDe suvarNa siddhi kare, rAjAno Azraya le, khetI kare. A badhAmAM potAne ane bIjAne duHkha ApI potAnA sukha mATe meLavela dhana kaSTathI prApta karyuM hoya to paNa bhAgya kSaya thatAM pItarAIo temAM bhAga paDAve che ke laI le che, coro core che, rAjA laI le che, te jAte bhayathI nAsI jAya che, dhana vinAza pAme che, ghara baLI jAya che. artha nAzanA keTalA kAraNo kahevA, tethI upadeza Ape che-- artha-dhana prApti mATe bIjAnA gaLA kApavAdi karma karato te ajJAnI karmanA vipAkanA udayathI asAtA udaya thatA mUDha banIne vivekarahita thaI kArya-akAryane mAnato nathI te tenI virUpatA che. kahyuM che ke, "rAgadveSathI abhibhUta thavAthI kAryaakAryathI parasaMgamukha, viparIta kArya karanArane mUDha jANavo. A rIte mUDhatAnA aMdhakArathI chavAyelo, AlokanA mArganA jJAnathI rahita sukhanA arthI duHkhane pAme che ema jANIne sarvajJa vacanarUpa dIvAthI badhAM padArthanuM kharuM svarUpa batAvanAra jANIne gurU kahe che, he munio ! tame teno Azraya lo. sudharmAsvAmI jaMbUsvAmIne kahe che, meM mArI buddhithI nathI kahyuM. to koNe kahyuM ? muni eTale traNe kALamAM jagat vidhamAna che evuM je mAne te. te traNe kALanuM jJAna jene che te tIrthaMkara. temaNe kahyuM che. anekavAra ucca gotra meLavela, prakarSathI ke pahelethI badhA potAnI bhASAmAM samaje tevI vANIthI temaNe upadeza karyo che ne kahe che, ogha be prakAre che - dravya ogha te nadInuM pUra vagere. bhAva ogha te ATha prakAranuM karma ke saMsAra. te karmothI prANI anaMta kALa bhame che. te oghane jJAnadarzana cAstri bodhivALA tare che. je nathI taratA te anodhaMtA che. je kutIrthiko ke pArzvasthAdi jJAnAdi vAnarahita che, teo paNa taravAno udhama to kare che, paNa samyak upAyanA abhAve teo tarI zakatA nathI. atIraMgamA tIra eTale saMsArano pAra, tenI pAse javuM te tIraMgama, je tIraMgama nathI te ataraMgama. kutIrthikAdI atIraMgama che. tIra gamanano udhama karavA chatAM sarvajJanA kahelA sanmArgathI dUra hovAthI kinAro pAmatA nathI. apArazamA-pAra eTale sAmeno taTa. tyAM jAya te pAraMgama ane 'pAraMgama' nathI te apAraMgama. pAraMgatanA upadezanA abhAve te apAraMgata jANavA. - 4 - 4 - teo anaMtakALa paNa saMsAramAM rahe che. jo ke teo pAra javA prayatna kare che, paNa sarvajJa upadezarahita ane svarucithI viracita zAstra pravRttithI saMsArane pAra javAmAM saphaLa thatA nathI. have tIra ane pAr mAM zuM bheda ?- 1/11 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 tIra eTale mohanIya karma kSaya. pAra eTale zeSa ghAtakarma kSaya athavA tIra eTale ghAtIkarmano kSaya ane pAra eTale bhavopagrAhIkarma kSaya. kutIrthika ane vezadhArI kema mokSamAM na jAya ? jenAthI sarve bhAvo grahaNa thAya te AdAnIya arthAt zruta. zrutamAM kahelA saMyama sthAne na rahe te athavA bhoganA aMga evA dvipada, catuSpada, dhana, dhAnyAdine grahaNa kare te athavA mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya, yogathI karmo grahaNa kare te. teo jJAnAdimaya mokSamArgamAM samyag upadeze ke prazasta guNa sthAne AtmAne rAkhatA nathI. vaLI teo - 4 - viparIta anuSThAnakartA hoya che te kahe che- vitatha arthAt asat vacana ke je durgatino hetu che, te upadeza pAmIne akuzaLa-khedajJa asaMyama sthAnamAM varte che. - x - te ja asaMyamasthAnamAM Asakta thAya che. jyAre vitatha eTale bhoga sthAna vyatirikta saMyama sthAnane pAmIne khedajJanipuNa te sthAne "AdAnIya'ne haNIne rahe che. sarvajJanI AjJAmAM AtmAne sthApe che. A upadeza tatvane na jANanAra ziSyane sumArgamAM vartavA apAya che. heya upAdeyanA jJAnathI te medhAvI avasara mujaba yogya rIte varte. te kahe che- 162 * sUtra-83 : daSTA [satyadarzI mATe upadezanI jarUra nathI. paNa ajJAnI je sneha ane kAmamAM Asakata che, asamita che. te duHkhI thaI duHkhanA AvartamAM bhramaNa kare che [tene upadezanI jarUra che] tema huM kahuM chuM. * vivecana : uddeza eTale upadeza, sat-asat kartavya Adeza. tene jANe te pazya--dRSTA che. te pote jJAtA hovAthI tene upadezanI jarUra nathI. athavA pazyaka eTale sarvajJa ke tenA upadeza pramANe cAlanAra. je kahevAya te uddezo-nAka Adi gati, ucca nIca gotrAdino upadeza temanA mATe nathI. kemake te jaldI mokSe janAra che. tethI upadezanI AvazyakatA kone che ? te kahe che- je rAgAdithI mohita che, kaSAyo-karmo, parISaha upasargo vaDe haNAyela che tevA ajJAnIne jenAthI sneha thAya tevo snehI ke rAgI jANavo. te manojJa kAmabhoganI icchAvALo ke snehanA anubaMdhathI kAmane sevato - x - viSayanI icchA zAMta na paDavAthI tenA duHkhathI duHkhI banelo zArIski-mAnasika duHkhothI pIDAto rahe che. kAMTA, zastra, gumaDuM AdithI zArIrika duHkha bhogave che. priyaviyoga, apriyasaMyoga, icchitano alAbha, dAdhi, daurbhAgya, daurmanasya Adi mAnasika pIDA bhogave che. AvA duHkhothI duHkhI thaI - x - vAraMvAra duHkhanA AvartamAM bhame che. [je tema na kare te mokSe jAya che.] tema huM kahuM chuM. adhyayana-2 'lokavijaya'nA uddezA-3 'madaniSedha'no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/4/84 163 164 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 6 adhyayana-2 uddezo-4 "bhogAsakti" pu * bhUmikA : trIjo uddezo kahyo, have cothA uddezanI vyAkhyA kare che. A uddezAmAM - bhogomAM Asakata na thavA kahe che. te mATe bhogIne thatAM du:khone varNave che. pUrve paNa te ja kahyuM che. te ahIM sUtramAM kahe che- * sUtra-84 - pachI tene koI vakhate roga utpanna thAya che. jenI sAthe te rahe che te ja svajana koI vakhate teno tiraskAra - niMdA kare che. pachI te paNa teono tiraskA-niMdA kare che. haii puruSa !] te tane zaraNa ApavA ke rakSaNa karavA samartha nathI. tuM paNa tene zaraNa ApavA ke rakSaNa karavA samartha nathI. sukha-duHkha pratyekanA potAnA pANIne [ndriya vijaya kara] keTalAMka manuSyo, je indriya vijaya nathI karI zakatA te vAraMvAra bhogonA viSayamAM ja vicaratA rahe che. * vivecana : pUrve kahyuM che ke, saMsAramAM viSayI jIva paribhramaNa kare che. te jIva A du:khone paNa bhogave che. A pramANe anaMtara sUtra saMbaMdha che. paraspara sUtra saMbaMdha A pramANe * bALa jIva nehamAM paDI kAma bhoga kare che, te kAma ja du:kharUpa che. temAM Asakta jIvane vIrthakSaya, bhagaMdara Adi rogo thAya che. tethI kahe che, kAmAsAithI azubha karma bAMdhI, mRtyu pAmI, narake jAya che. narakethI nIkaLI kalala-cAbuda, pezIrUpa garbhapasavAdi duHkha bhogave che. tene pachI azAtA vedanIyanA vipAkathI mAthuM-peTa Adi zULa utpanna thAya che. rogane kAraNe ekadA tenA sagA tenI avajJA kare che, pachI te tenA sagAne avagaNe che. teo tArA prANa ke zaraNa thatA nathI, tuM paNa tene prANa ke zaraNa thato nathI. A pramANe jANIne je kaMI sukha-du:kha che te prANInA potAnAM ja karmonuM phaLa che, tema mAnI roga utpattimAM dInatA na lAvavI. bhogone yAda na kasvA. sUtramAM paNa kahyuM ke, zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparzanA viSayanI abhilASA na karavI. * x * x - pUrve yuvAnImAM teno AnaMda na lIdho, te yAda na karavuM, jo ke AvA adhyavasAyo koIkane ja thAya te kahe che * saMsAramAM viSayasanA kaDavAM phaLa jAmyA nathI tevA brahmadad Adine bhoganI icchA thAya, paNa sanatakumAra Adi jevAne na thAya. tethI - brahmadad mAraNAMtika roga vedanAthI abhibhUta, saMtApanA atizayathI priya strIne sparza karavA mAphaka vizvAsa bhUmimAM mUchani pAmelo tene bahumAnato - x - viSamatAthI vijayI banelo, glAnI yukta, du:khathI ghavAyelo, kALathI pIDita, niyatie durdazAmAM mUkelo, daive bhAgyahIna banAvelo, chevaTanA zvAsamAM pahoMcela, - * * vAyAthI vihaLa, zarIramAM nirbaLa, pracUra pralApa karato ityAdi avasthA anubhavato mahA mohodayathI bhogano ichuka thaI pAse beThelI patnI ke je patinA duHkhe du:khI thayelI che tene kuramatI ! kuramatI ! pokArato teNInA dekhatA sAtamI nampha gayo. tyAM paNa atIzaya vedanA bhogavato chatAM vedanAne na gaNakArato kurUmatine bolAve che. A pramANe bhogAsati tyAga keTalAkane duSkara che. udAra sAvazALI mahApuruSone te dukara nathI ke jemaNe AtmAthI zarIrane judu jANela che. jemasanatakumAra Adie bhayaMkara roganA udayamAM paNa ema vicAryuM ke A mArA ja pUrvakRta karmonuM phaLa che. evA nizcayapUrvaka karma samUhane chedavA udhata thayelAne manamAM jarA paNa pIDA thatI nathI. kahyuM che ke [uttamapuraSo potAnA AtmAne samajAve che-] je moharUpI pANIvALo ane azubha janmarUpI 'AlavAla'vALo che, rAga-dveSa, kaSAyarUpI saMtati vaDe nirvidanapaNe moTuM bIja teM sepyuM che, te roga vaDe aMkurita thayuM che, vipadA tenA phUlo che. evuM kamarUpI vRkSa te karyuM che. have jo tene sArI rIte sahana nahIM kare to adhogatinA du:khavALA phaLone pAmIza. A du:kho pharIthI paNa tAre bhogavavA paDaze. kemake saMcita karmono nAza tize thato nathI. A samajIne je du:kha Ave te sahana kara. te ja viveka che. bIjo koI viveka nathI.. bhogonA mukhya kAraNarUpa dhanane sUtrakAra jaNAve che- * sUtra-85 - traNa prakAre [d, para ke ubhaya tenI pAse thoDI ke ghaNI milkata thAya che. temAM bhogI Asakata banIne rahe che. e rIte koI vakhate tenI pAse bhogavyA pachI bacelI saMpatti ekaThI thAya che. tene paNa koI vakhate svajano vaheMcI le che, coro corI le che, rAjA luMTI le che, nAza ke vinAza pAme che. Aga lAgavAthI te baLI jAya che. te ajJAnI bIjAne mATe krUra kama karato mUDha thaI viparIta bhAva pAme che [athavA du:khathI mUDha banI viparIta pravRtti kare che.] * vivecana : traNa prakAre tenI pAse thoDI ke ghaNI dhanasaMpatti thAya che. te temAM ja Asakata thaIne rahe che. te mAne che ke A dhana bhaviSyamAM bhogavI zakAze. te koI vakhate te mATe moTA upakaraNo rAkhe che. to paNa te dhana nAza pAme che. svajano vaheMcI le, coro harI le, rAjA luMTI le, nAza pAme ke ghara baLI jAya. A dhanane mATe dura karma karato ajJAnI jIva tenA du:kha vaDe mUDha bane che. e badhuM pUrve vyAkhyA karyA mujaba samajI levuM. A pramANe duHkhavipAkI bhogone jANIne zuM karavuM ? te kahe che * sUNa-86 : he vIra paNa ! tuM bhoganI AzA ane saMkalpa choDI de - A bhogazalyanuM sarjana teM ja karyuM che. je bhogathI sukha che, tenAthI ja du:kha paNa che. A vAta mohathI AvRtta manuSya samajI zakato nathI. A saMsAra strIo dvArA parAjita che. he puruSa ! te loko kahe che ke A Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 1/2/4/86 zrIo bhoganI sAmagrI che, A kathana duHkha, moha, mRtyu, naraka tathA naraka ane tiryaMcagatine mATe thAya che. satata mUDha jIva ghamane jANato nathI. bhagavaMta mahAvIre kahyuM che, mahAmohathI Apamatta rahevuM. buddhimAna pramAdathI bacavuM joIe. zAMti-maraNane ane nAzavaMta zarIrane joIne pramAda na karavo. viSayabhogathI tRpti thatI nathI. [tethI temAM Asakti na kare.J. * vivecana : tuM bhoganI AzA ane abhilASane choDa. je buddhi vaDe zobhe te dhIra. he dhIra ! bhogamAM du:kha ja che, temAM sukha prApti nathI. A pramANe ziSyane gurU upadeza Ape che athavA AtmAne samajAve che - tuM bhoganI AzA Adi zalyone choDI parama zubha saMyamanuM sevana kara, je dhana vagere upAyothI bhogopabhoga thAya che, te dhana Adi vaDe bhogAdi nathI paNa maLatA. te mATe ja sUtramAM ne sigao Adi kahyuM. jenA vaDe bhogo maLe te ja dhana vagerethI karmanI vicitra pariNatithI bhoga na paNa maLe athavA jenA vaDe karmabaMdha thAya te kRtya na karavuM joIe. athavA jenA vaDe rAjano upabhoga Adi karmabaMdha che. te na karavuM, jenAthI mokSa maLe te sAdhupaNuM paNa bhoganA pariNAmathI saMsAra vadhAre che. A pramANe anubhavathI nizcaya kareluM chatAM mohasthI hArelA jIvo satyane samajatA nathI. A ja hetu vaicitrya che ke, je puruSo tIrthakaranA upadezathI rahita che, teonuM moha, ajJAna ke mithyAtva udayathI tAva saMbaMdhI jJAna DhaMkAyeluM che. mohanIya kamoMdayathI mUDha banelA teone zrI bhoganuM mukhya kAraNa che te batAve che - strIonA netra kaTAkSAdithI A loka AzA, abhilASathI hArelA jIvo kUra karmo karI naraka vipAkarUpa zalya meLavIne tenA phaLane bhUlIne mohacI chAdita aMtaraAtmAvALo prakarSathI vyathita thaI parAjita bane che. teo jAte ja vinAza pAmatA nathI, paNa bIjAone paNa vAraMvAra khoTo upadeza ApIne durgatimAM laI jAya che-te kahe che, strIo vagere upabhogane mATe che. temanA vinA zarIranI sthiti ja na thAya. te upadeza teonA du:kha mATe thAya che - zarIra ane mananA du:kho bhogavavA paDe che athavA ajJAnathI mohanIya karma baMdhAya che. marIne narakamAM jAya che. nAkamAMthI tiryaMca gatimAM jAya che. A badhAnuM mULa kAraNa strIno moha che. ( A pramANe strInA hAvabhAvathI tenA aMga jovAmAM Asakta banelo ut yonimAM bhaTakavA chatAM Atmahitane jANato nathI. niraMtara du:khathI abhibhUta banelo te mUDha kSamAdi lakSaNa sAdhudharmane jANato nathI. te dharma durgatine rokanAra che, te jANato nathI. A kathana tIrthaMkaranuM che te vAta jaNAve che - saMsArano bhaya visAranAra vIra prabhu kahe che- - he ziSyo ! tamAre strImAM Asakta na thavuM kemake te mahAmohanuM kAraNa che, tethI te viSayamAM pramAda na karavo. nipuNa buddhivALA ziSya mATe ATaluM vacana basa che. madha, viSaya, kaSAya, nidrA, vikathA e pAMca prakArano prasAda du:kha ApanAra che. 166 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 mATe tenAthI dUra rahevuM. zuM AdhAra laIne pramAda choDavo ? zAMti Adi. zamana eTale zAMti. badhA karmano nAza thavAthI mokSa ja zAMti che. prANIo vAraMvAra cAra gatirUpa saMsAramAM jenA vaDe maraNa pAme che te saMsAra, A saMsAra ane maraNane vicArIne pramAda choDavo. pramAdIne janmamaraNanuM du:kha che, apamAdIne tenA parityAgathI mokSa che, ema vicArI kuzaLa zive viSaya, kapAya, pramAda karavo athavA upazama vaDe maraNa sudhI je kula thAya che, te vicArI pramAda na karavo. vaLI viSaya-kapAya AsaktirUpa je pramAda che, te zarIramAM rahelo che. te zarIra nAza pAmanAruM che, te nAzavaMtapaNAne vicArIne pramAda karavo. A bhogo bhogavavA chatAM tRpti thatI nathI. bhoga abhilASa paNa zAMta thaI zakato nathI. tethI he ziSya ! A pramAdamaya du:kha kAraNa svabhAva viSayanA upabhoga vaDe vAraMvAra bhogavavA chatAM upazama thato nathI. kahyuM che ke, A lokamAM ghauM, java, sonuM, pazu, strIo vagere badhuM eka mANasanI vRpti mATe samartha nathI, ema samajI teno moha choDa. upabhoganA upAyamAM tatpara thaI je viSaya-tRSNA zAMta karavA icche che, to pharI te tRSNA AkramaNa kare che. tethI bhoga lAlayane tenI prApti ke aprAptimAM du:kha ja maLe che, te sUtra dvArA batAve che * sUtra-87 : he muni ! A bhogone mahAbhayarUpa samaja. koInA prANanI hiMsA na karo, je saMyamathI udvega na pAme te vIra prazaMsAne pAme che. koI kaMI na Ape to kopa na kare, alya prApta thAya to niMdA na kare, gRhastha nA pADe tyAre tyAMthI pAchA pharI javuM joIe. muni A munidharmanuM samyapha pAlana kare. tema kahuM chuM. * vivecana : he muni ! bhoganI AzArUpa tApathI gherAyela kAmadazA avasthAnA mahA bhayane tuM pratyakSa jo. du:kha ja mahAbhaya che. maraNanuM kAraNa hovAthI te mahA kahevAya che. tethI A loka ane paralokamAM bhaya ApanAra bhogone tuM jANa. te mATe zuM karavuM? te jaNAve che - x - koI jIvane du:kha na ApIza. e rIte pAMce pApane choDaje. bhogone choDIne prANAtipAta Adi vrata-ArUDhane kayA guNo prApta thAya che ? te batAve che - te bhoganI AzA-tRNAno tyAga karanAra apamata paMca mahAvratanI bhArathI namela DhaMghavALo vIra karma vidAraNa karavAthI indrAdi vaDe khavAya che. koNa A vIra che ? jenI stuti karAya che ? te kahe che - X - X - je AbhA grAhya tatvane grahaNa kare che eTale badhAM Avaka karmo kSaya thatAM samasta vastujhAhI jJAnathI avyAbAdha sukha maLe che. jenA mukhya kAraNarUpa saMyamAnuSThAtanI te gupsA karato nathI athavA retInA koLIyA khAvA jevA muzkela saMyama pALatA AhAradi na maLe to kheda pAmato nathI A gRhastha pAse vastu che chatAM Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/4/8 18 167 na Ape to tenA para kopa karato nathI, paNa mArA A alAbhakarmano udaya che, tema mAnI na maLavAthI mane tapano lAbha thaze tema vicAre. koI thoDuM Ape ke tuccha as Ape to paNa tene na niMde. - * - koI nA pADe to paNa rIsAyA vinA tyAMthI khasI jAya, kSaNa mAtra tyAM na rahe, na dInatA lAve, na dAtAne kaTu vacana kahe. kahyuM che ke, "he udAramati strI ! tane joI, tAro anubhava karyo, tAruM ja pANI pIdhuM, tAruM nAma sAruM, paNa darzana nahIM sAruM." AvuM na bole. bhikSAdi prApta thAya to cAlatA thavuM paNa tyAM rahI uMcA-nIcA vacana vaDe stuti-niMdA na kare. bhATanI jema tenI bhATAI na kare. upasaMhAra karatA kahe che - pravajyAnA nirvedarUpa adAnathI kope nahIM, thoDuM Ape to niMde nahIM, nA pADe to rokAya nahIM - te mokSArthI sAdhunuM AcaraNa che. tuM paNa aneka bhava koTie muzkelIthI prApta saMyamane pAmIne sArI rIte pALaje. A pramANe gurU ziSyane kahe athavA AtmAne samajAve. - X - adhyayana-2 "lokavijaya'nA uddezA-4 "bhogAsakti'no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa - X - X - X - X - X - X : AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 " adhyayana-2 uddezo-5 "lokanizrA" dhuM * bhUmikA : cotho uddezo kahyo. have pAMcamAMnI vyAkhyA kahe che. teno saMbaMdha A rIte che * A bhogono tyAga karI 'lokanizrA'e saMyamadeha pALavAne mATe viharavuM yukta che. te A uddezAmAM batAve che. A lokamAM saMsAthI kheda pAmelA, bhogano abhilASA jelA mumukSoe gRhita pAMca mahAvratabhAra vaDe nivadha anuSThAna karanAre dIrdhasaMyama yAtrArthe dehaparipAlana mATe lokanizrA vaDe viharavuM joIe. kemake Azraya vinA dehasAdhanA na thAya. deha vinA dharma na thAya. dharmamAM vicaratA sAdhune lokamAM pAMca nizrA pado che. rAjA, gRhastha, chakAya, sAdhugaNa ane zarIra, vastra, pAtra, anna, Asana, zayanAdi sAdhano che. temAM paNa prAyaH niraMtara AhArano mukhya upayoga che. te lokamAMthI ja zodhavAno che. loko vividha upAyothI potAnA putra, zrI Adi mATe AraMbhamAM pravartelA che. temane tyAM sAdhue saMyama dehanA nirvAha mATe AjIvikA zodhavI joIe. te * sUtra-88 - gRhastho je A vividha zastro vaDe lokamAM karma samAraMbha kare che. te A pramANe - te potAnA putro, putrI, putravadhU, kuMTubI, dhAI, rAjA, dAsa, dAsI, karmacArI, karmacArINI, mahemAna Adine mATe vividha lokone devA mATe, sAMjasavAranA bhojana mATe - A prakAre saMnidhi ane saMnicaya kare che. * vivecana : tatvane na jANanAre sukha prApti ane duHkha choDavA mATe vividha prakAranA zastro vaDe prANIne du:kha ApanArA be prakAranA zastro batAvyA che. te dravya ane bhAva be bhede che. tenA vaDe potAnA zarIra, putra, putrI, putravadhU Adine mATe karmo - AraMbha samAraMbho kare che te kahe che sukha meLavavuM, du:kha choDavuM, te mATe kAyika, adhikaraNikI, prAaSikI, pAritApanikI ane prANAtipAta rU5 kiyA athavA kRSi, vANijyAdipa saMraMbha, samAraMbha ane AraMbha kare che. temAM saMraMbha eTale iTa prApti ane aniSTa tyAga mATe prANAtipAtAdi saMkalAno Aveza jANavo. samAraMbha eTale saMkalpanA sAdhano bhegA karavA mATe kAyA ane vANInA vyApAra janita paritApanAdi lakSaNa pravRtti. AraMbha eTale traNa daMDanA vyApArathI meLavela tathA upayogamAM lIdhela prANAtipAtAdi kriyA. athavA ATha prakAranA karmano samAraMbha eTale vastu meLavavAnA upAyo karavA. sUramAM kahela 'novA' kayo che ? jenA mATe AraMbhAdi karAya che te kahe chete bAda mauvo Adi. je hetuthI loka vividha zastra vaDe karmasamAraMbha kare che, te lokamAM sAdhu AjIvikA meLave. -> * AtmA eTale zarIra tene mATe rAMdhavuM vagere Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/5/88 169 karma samAraMbha kare che. * x * paramArcathI jJAnadarzana cA>>irUpa Ama tavane choDIne bAkInuM zarIra pArakuM ja che. tethI kahyuM che - bahAranA pudgalanuM baneluM acetanarUpa karmanA vipAkarUpa pAMca zarIro che. tethI zarIra ke AtmA zabda 'loka' zabda vaDe kaho che tethI koI zarIra mATe pApakriyA kare che bIjA koI putra, putrAdi...mATe karma samAraMbha kare che. je strArthamAM batAvela che] koI samimAM ke savAre khAvA mATe rAMdhatA samAraMbha kare che. vizeSArthe kahe che . 'nadhi' vinAzI dravya evA dahIM, bhAta vagere sthApI rAkhe tathA ghaNo kALa rahI zake tevA sAkara, drAkSa vagereno saMcaya kare che jenAtha' A saMnidhi, saMnicaya parigraha saMjJAne kAraNe ke AjIvikA abhyAsathI kare che athavA dhana, dhAnya, sonu Adi saMgraha kare che. A badhuM A lokamAM paramArtha buddhivALA manuSyonA upabhoga mATe kare che. koI svArtha mATe, koI pugAdi arthe vividha zo vaDe karma samAraMbhamAM pravRta loka sAtrimAM ke prabhAtamAM bhojana mATe kare che. A rIte A loka saMnidhi ane saMnicaya mATe udhata hoya tyAre sAdhue zuM karavuM? te kahe che- * sUtra-89 : saMyamamAM uMghata, Aya, AryaprajJa, Adarza agara avasaraz, dvajJa sadoSa AhAra grahaNa kare nahIM karAve nahIM anumode nahIM te sarve prakAranA dUSaNo rahita nirdoSapaNe saMyama pALe-bhikSayarI kare. * vivecana : samukita eTale samyak rIte satata ke saMgata saMyama anuSThAne pravRta, vividha zaru karma samAraMbhathI mukta. gAra eTale ghara vagaranA * putra, putrI, putravadhU, jJAtijana, dhAtri Adi hitane aNagAra kahe che. Arya eTale badhAM pApakarmothI dUra-cAstri pAlana yogya. jenI buddhi uttama che te AryaprajJa . zrata vizeSathI khIlela buddhivALo. je nyAyayukta thaIne jue che eve te Aryadarza che. tethI te satribhojanAdithI rahita che. ayaMsaMdhi eTale potAnA dareka kAryo yogya vakhate karanAra. AcArAMga yUrNimAM saMdhinA be artha che : (1) bhikSA kALa, () lifEzanAzmirUpa bhAvasaMdhi] je kALanuM je kartavya hoya che. te kALe kare. jemake - paDilehaNa, upayoga, svAdhyAya, bhikSAcaryA, pratikamaNAdi kriyA ekabIjAne bAdhA vinA samaye samaye kare. te ja paramArthane jonAro jANavo. AvA guNavALo muni jamavaraghu che. - x* pUrvokta vizeSaNayukta sAdhu kartavyakALane jANe che, tethI paraspara bAdhArahita hitaprApti, ahita tyAga vagere avasate jANe che : varte che te ja paramArtha jJAtA che. athavA bhAvasaMdhi-jJAna, darzana, cAtrinI vRddhi. te zarIra vinA na thAya. te zarIra nivaha AdhAra kAraNa vinA na thAya. temAM sAvadha tyAga karavA kahe che, te bhikSA akaya na le. bIjA pAse levaDAve nahIM, koI lenArane anumode nahIM. athavA 130 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 iMgAla ke dhama doSa na lagADe, bIjA pAse tevA doSo na lAgavA sarva Ama-gaMdha athati azuddha AhArane choDe. gaMdha zabdathI 'pUti' artha lIdho. * x * ahIM pUti zabdathI AdhAkamadi azuddhi koTi batAvI che. A doSa moTo hovAthI tenuM pradhAnapaNuM batAvavA pharI kahyuM che. teno artha A pramANe che. gaMdha zabda levAthI AdhAkarma, ozika trika, pUtikarma, mizrajAta, bAdara prAkRtikA, athavapUka, ema cha udagama doSa avizaddha koTimAM rahelA che. bAkInA vizuddhakoTimAM che te Ama" zabda vaDe batAvyA che. 'sarva' zabda badhA prakArone sUcave che. tethI koI prakAre aparizuddha ke pUti doSa hoya te jJa-parijJA vaDe jANIne pratyAkhyAna parijJA vaDe nirAmagaMdhavALo bane. tethI jJAna, darzana, cAstri nAmaka mokSamArgamAM sArI rIte varte ane saMyama anuSThAnane pALe. 'mAna' zabdamAM grahaNa karela chatAM ajAsatvavALA mATe kahe che* sUtra-0 - muni kaya- viyathI dUra rahe. te kya-vikraya rahayuM na kare, na karAve, ke karanArane anumode nahIM. te bhikSu kAlajJa, balajJa, mAgajJa, kSetrajJa, kSaNajJa, vinayajJa, vasamI-parasamayajJa ane bhAvajJa che. parigrahanuM mamatta na rAkhanAra, yathAkALa anuSThAna karanAra apatijJa che. * vivecana : kraya-vikaya eTale levuM-vecavuM. tenAthI ardazya. sAdhunA nimite thayela vastu na bhogave athavA kraya-vikaya na kare. te mumukSu dharmopakaraNa paNa na kharIde. bIjA pAse na kharIdAve. kharIdanAranI anumodanA na kare. athavA nirAmagaMdhavALo banI sAdhupaNuM pALe. ahIM mama zabdanA grahaNathI hananakoTinika ane gaMdha zabda grahaNathI payanakoTigika levI. kaNakoTigika potAnA svarUpa batAvanAra zabdathI lIdhI che. ethI navakoTi parizuddha AhAra aMgAra, dhUmadoSa rahita bhogave. AvA guNa viziSTa sAdhu - (1) kAlajJa-kartavya sAmarthyane jANe, (2) bala-balano jJAtAAtmabala sAmarthyane jANe, yathAzakti anuSThAna kare - baLa vIrya na gopave, (3) mAtrA-dravyanI upayogitAnI mAtrA jANe, (4) khedajJa - abhyAsa vaDe jANanAra athavA saMsAra bhramaNa janita zramane jANe. kahyuM che ke, vRddhatva, maraNa, durgati, roga, pIDA to dUra raho, dhIrapuruSane vAraMvAra janma levo te paNa niMdanIka mAne athavA khedajJa eTale prajJA - saMsakata, viruddha dravya, parihArya, kuLa Adi kSetrano jANanAra, (5) kSaNajJa - bhikSArthagamana avasarano jJAtA. (6) vinayajJa - jJAna, darzana, cAstri, upacArarUpa vinayane jANe, (9) sva samaya - parasamayajJa - jaina tathA anya siddhAMtane jANe - svasamayathI gaucarI gayelo sukhethI bhikSAdoSane jANe. te A pramANe soLa doSa udgamanA * AdhAkarma, zika, pUtikama, mizrAd, sthApanA, Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1//5/o 11 132 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 prAkRtikA, prakAzakaraNa, dIva, udhataka, parivartita, abhyAhata, ubhig, mAlApahata, AeNdha, anikRSTa ane adhyavapUraka. soLa doSa utpAdanA - dhaNI, dUtI, nimitta, AjIvaka, vanIpaka, cikitsA, krodha, mAna, mAyA, lobha, pUrvasaMstava, pazcAtasaMstava, vidhA, maMtra, cUrNayoga ane mUlakama e soLa piMDa. daza doSa eSaNAnA * zaMkita, makSita, vikSipta, pihid, saMta, dAyaka, utmizra, apariNata, lipta ane ujhita. A doSomAM udgama doSo dAtAne kAraNe thAya che, utpAdana doSo sAdhune lIdhe thAya che ane eSaNA doSo dAtA ane sAdhu baMnene lIdhe thAya che. para samayajJa hovAthI unALAnA bapore tIvra tApamAM sUrajanA kiraNothI parasevAnA biMdu TapakatA sAdhunA melA zarIrane joIne koI anya gRhastha paDyuM ke, sarvajanoe AcarIta snAna kema nathI karatA ? sAdhue kahyuM ke, sarve satIone kAmanA garUpa jaLa snAna niSedha che. ArSa vacana che ke, "snAna madadakira che. kAmanuM prathama saMga che. tethI kAmane tyAgIne, damanamAM kta banI snAna na kare." A rIte ubhayajJa uttara devAmAM kuzaLa hoya. (8) bhAvajJa - dAtA ke zrotAnA cittanA abhiprAyane jANe che. (9) parigraha mamatavI - saMyamanA upakaraNa vadhu na rAkhe, na icchA kare che. (10) kAlAnusthAyI eTale AvA bhikSa kAlajJa, balajJa Adi hoya te parigrahamAM mamacva na karIne yogya samaye yogya kriyAne karanAro bane che. pUrve kALajJa zabdamAM A vAta kahI che paNa tyAM 'jJaparijJAche. ahIM AsevanA parijJA che. te kadvakALe kArya karavI. (11) apratijJa - koIpaNa jAtanuM niyANuM na kare athavA pratijJA eTale abhigraha athavA kaSAyanA udayathI avirati. pti mATe vRttimAM apAyelA deTAMtano che saMkSepa ju karela che. krodhanA udayathI kaMika AcArya e ghANImAM pIlAtA ziSyone joine niyANa karI, deva thaI nagarano nAza karyo. mAnanA udayathI bAhabalIe pratijJA karI ke kevaLajJAnI nAnA bhAIone huM kema vaMdana karuM ? mAyAnA udayathI mallinAthe pUrvabhavamAM tapa karyuM. lobhanA udaye vezadhArI yati mAsakSamaNanI pratijJA karI vartamAnano lAbha jue che. athavA apratijJa eTale vasudeva mAphaka niyANuM nA kare athavA gaucarI gayelo evI pratijJA na kare ke mane AvI ja gaucarI maLe. athavA syAdvAdanI pradhAnatAthI jina AgamamAM ekAMta pakSa grahaNa na kare te apratijJa jANavo. jemake - maithuna viSaya choDIne koIpaNa sthAne niyamavALI pratijJA na kare, kahyuM che - jinezvare kaMI akalAnIyanI AjJA nathI ApI ke kAraNe koIpaNa niSedha nathI karyo. - X - X - jenA vaDe doSo dUra thAya ane jenA vaDe pUrvanA karmo kSaya thAya. te te mokSAnA upAyo che. jema rogamAM ucita auSadha e upAya che. jeTalA hetu bhavabhramaNanA che. teTalA ja hetuo mophAnA che. te gaNI zakAya. tevA nathI, paNa baMne pUrNapaNe tulya che - ityAdi. sUtramAM mayaMsaMdhi thI zarU karIne agiyAra piDeSaNA batAvI che. jyAre 'apatijJa' zabdathI pratijJA na karavI tevuM siddha thAya che. zAstramAM Ave che ke judA judA abhigraho karavA to sAcuM zuM ? te sUtramAM batAve che- - sUjha-1 - rAga-dveSane chedI mokSamArge AgaLa vadhe, vastra, patra, kaMbala, pAdapoMchanaka, avagraha, zayyA ane AsananI yAcanA kare. * vivecana : rAga-dveSa vaDe thatI pratijJAne chedIne nizcayathI je kare te niyAtI eTale jJAna, darzana, cAstri nAmaka mokSamArga ke saMyama anuSThAna ke bhikSAdi arthe pratijJA kare. rAgadveSa rahita pratijJA guNavALI che - X * te AvA bhikSu - x * varA, pAtra Adi nirdoSa jANI grahaNa kare. te mATe pUrve kahyA mujaba jeo putrAdi mATe AraMbhamAM pravRta che, saMnidhi - saMniyaya karavAmAM udhata che, tyAM jaI zuddha-azuddhapaNAnI parIkSA karI zuddha grahaNa kare - azuddhano tyAga kare, sUtramAM 'va' zabdathI vastra eSaNA [zuddhi) batAvI. 'pAga' zabdathI pAkoSaNA batAvI. 'kaMbala' zabdathI Avika - pAtra niyoga ane kalA batAvyo. 'pAdapoMchanaka' zabdathI rajoharaNa jANavuM. A sUtra vaDe audhika, aupagrahika upadhi batAvI che. tathA vauSaNA, pASaNAnuM sUcana karyuM che. jenI AjJA levAya te sthAna eTale avagraha. te pAMca prakAre che - (1) devendra avagraha, (2) sajAno avagraha, (3) gRhapatiavagraha, (4) zayyAtara-avagraha, (5) sAdharmika avagraha. AnA vaDe avagrahanI pratijJA kahI che. tethI tenuM paNa samarthana karyuM ane avagraha AnuM varNana kahe che- 'kaTa' zabdathI 'saMthAro' lIdho. 'Asana' zabdathI AnaMdaka Adi Asana jANavA. jemAM besAya te 'Asana' te ja zamyA che. tethI AsanagrahaNathI zayyA paNa jANavI. - X - A badhAM vastrAdi, AhArAdinA AraMbhamAM pravartelane gRhastha jANavA. temAM AgaMdha [doSita] choDIne nirdoSa jema maLe tema levuM. AvI rIte gRhasthone tyAM jatA je prApta thAya te grahaNa kare. te grahaNa karavAmAM je niyama eTale madiA che tene sUramAM kahe che- * sUtra-2 - AhAra prApti samaye sAdhune pramANa-mAmAnuM jJAna hovuM joIe. ema bhagavate pharamAvela che. AhAra prApta thatA mada na kare, na maLe to zoka na kare. adhika mAtrAmAM maLe to saMgraha na kare, parigrahathI potAne dUra rAkhe. * vivecana : sAdhune AhAra prApta thatA, AhAranA upalakSaNathI vastra, auSadha Adi prApta thatA sAdhu tenA pramANane jANe. te eTaluM ja le jethI gRhastha karI Ama na karavu Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1//5/2 13 134 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 paDe, sAdhunI potAnI jarUriyAta pUrNa thAya. -x - A huM mArI buddhithI nathI kaheto, paNa jinezvare A uddezAthI mAMDIne kahyuM che te kahe che, te jinezvare zvayiida guNa yukta ardhamAgadhI bhASAmAM, badhAM potAnI bhASAmAM samaje te rIte deva-mAnavanI parmadAmAM kevalajJAnarUpI cakSu vaDe joIne kahyuM che, ema sudhamasviAmI jaMbUsvAmIne kahe che. vastu, AhAra maLatA huM labdhimAna chuM tema ahaMkAra na kare, na maLe to zoka na kare, dInatAthI evo kheda na kare ke, mane dhikkAra thAo, huM maMdabhAgya chuM, badhAMne badhI vastu ApanAra dAtA che paNa mane nathI maLatuM. lAbhAlAbhamAM mAdhyasthatA rAkhe. kahyuM che - maLe to sAruM, na maLe to paNa sAruM. na maLe to tapo vRddhi thaze ane maLe to prANa dhAraNa thaze. A rIte piMDa, paba, vastranI eSaNA batAvI che. have saMnidhi pratiSedha mATe kahe che - ghaNuM maLe to saMgraha na kare.- x * x - AhAranI mAphaka saMyama upakaraNamAM vastra, pAsAdi paNa vadhu na le. - 8 - dharmopagaraNathI vadhu jeTaluM levuM te parigraha che, mATe te na le. temAM mUcha paNa na kare - X - X * zaMkA kare che ke parigraha paNa gadveSanuM kAraNa che to dharmopagaraNane parigraha kema na mAnavo ? vaLI kahyuM che ke, A mAruM che evo abhimAnarUpa dAha jvara jyAM sudhI che. tyAM sudhI jamanA mukhamAM javAnuM che tema tyAM zAMti nathI, unnati paNa nathI, mATe yaza ane sukha vAMchukoe anartha jANI mamatAne dUra karavI. AcArya uttara Ape che - A doSa nathI. dharmopakaraNamAM A mAruM che ema sAdhune parigrahano Agraha nathI. AgamamAM paNa kahyuM che, je munine potAnA zarIramAM mamatva nathI, te bIjAmAM mamatva kaI rIte kare ? je karma baMdhane mATe levAya te paragraha che, karmanirjarArthe hoya te parIgraha nathI. * sUtra-93 - A prakAre koIne-vicArIne parigrahano tyAga kare. A mArga tIrthakaroe batAvela che. jethI kuzalapuraSa parigrahamAM na lepAya. tema huM kahuM chuM. * vivecana : A prakAre dekhato banIne [vicArIne parigraha choDe. paramArthane na jANatA gRhastho parIgrahane sukhanA sAdhanarUpe jue che, sAdhu na jue. teno Azaya A che - A upakaraNa AcAryanuM che, mAru nathI. rAgadveSanuM mULa che te parigrahano ahIM niSedha che, dhamapakaraNano niSedha nathI, tenA vinA saMsAra samudrathI pAra javAya nahIM. kahyuM che ke, "koI nAnuM kArya game tema sAdhI levAya paNa moTuM kArya tema siddha nA thAya. khAbocIyuM kudI javAya paNa nAva vinA samudra pAra na thAya. jo ke parIgraha viSayamAM digaMbara sAthe matabheda che, tethI sUtramAM kahyuM ke, A "mArga'' tIrthakare kahyo che - dhamapakaraNa parIgrahane mATe nathI. sarva pAparUpa "heya' dharmathI je dUra che, te Aya-tIrthakaro che. paNa jeo dhamoMpakaraNane parIgraha kahe che, te paNa kuMDikA Adi rAkhe ja che. temaNe svarUci mujaba upakaraNa rAkhavAno mArga zodhI kADhela che -x-x- A ja pramANe koI dhamoMpakaraNane paragraha kahe to tene samajAvavA. A pramANe svasiddhAMtanA gaurava mATe tIrthaMkare prarUpaNA karI te yukta ja che. tethI uttama sAdhue jinezvaranA mArgamAM udhamavaMta thavuM. karmabhUmi prApta karIne, mokSavRkSAnA bIja samAna bodhi tathA sarva saMvararUpa rAtri pAmIne- X - karmamAM jema lepa na thAya, navA karma na baMdhAya tema uttama mArgamAM vartavuM - te vidita vedha (paMDita jANavo. jo te mArga ullaMghIne cokta dharmAnuSThAna na kare to karmabaMdha thAya. A satapuruSono mArga che. tethI gRhita pratijJA aMta sudhI pALavI joIe. kahyuM che ke, guNa samUrtI mAtA tathA atyaMta zuddha hRdaya banAvanArI je lajjA che tene zreSTha mAtA mAnI sAdhuo sukhethI potAnA prANa tyaje paNa satya sthitine cAhanArA potAnI pratijJA na bhAMge. | 'ttiveSa' - pUrvavatu jANavuM. parigrahathI AtmAne dUra karavA kahyuM te nidAnacheda vinA na thAya. nidAna [vAsanA zabdAdi pAMca guNanA anugAmI 'kAma' che. kAmabhogano tyAga muzkela che te jaNAve che- * sUtra-94 - kAmabhogono tyAga ghaNo muzkela che. jIvanane laMbAvI zakAtuM nathI. A puraNa kAmabhoganI kAmanA rAkhe che. pachI te zoka kare che, vilApa kare che, nimayadi banIne ane paritApathI duHkhI thAya che. * vivecana : kAmanA be bheda che - icachAkAma, madanakAma. hAsya ane timohanIya karmathI icchAkAma udbhave che ane veda mohanIya karmodayathI madanakAma thAya che baMne kAmanuM kAraNa mohanIya che. tenA sabhAvamAM kAmano uccheda muzkela che mATe teno vinAza du:khe karI thAya che. tethI kahyuM ke, temAM pramAdI thavuM nahIM, jIvitamAM paNa pramAda na karavo. kSaNe kSaNe ochAM thatA AyunI vRddhi thavAnI nathI. athavA saMyama-jIvitano saMsArI vAsanAmAM paDatA du:khe karIne nirvAha thAya che arthAt saMyama-pAlana muzkela thAya che. kahyuM che ke, AkAze gaMgA nadIno pravAha che, tenI sAme jaIne taravuM muzkela che athavA mahAsAgara hAtha vaDe taravo muzkela che. retInA koLIyAnI jema tathA loDhAnA java cAvavAnI jema saMyamapAlana muzkela che. ityAdi abhiprAya mujaba 'kAma' tajavo muzkela che, te batAvyuM chatAM kahe che - kAmakAmI, viSayalAlacu jIva zarIra ane mana saMbaMdhI ghaNAM duHkhone bhogave che, te batAve che- te kAmakAmI icchita vastu na maLatAM ke teno viyoga thatAM teno zoka karIne ke tAva caDhelA mANasanI jema pralApa kare che, kahyuM che - prema baMdhana nAza pAmatAM, praNaya-bahumAna ochuM thatAM, sadbhAva ocho thatAM jato raheto prema joIne koI strI Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 1//5/4 15 sakhIne kahe che, te gata divasone jyAre yAda karuM chuM tyAre jANatI nathI ke kayo hetu mane so prakAre duHkha Ape che ? tathA hRdayathI jhare che - he hradaya ! pahelA e vicAra ke tAro premI prema karIne dUra thayo che. he hata hRdaya ! AzArahita ! napuMsaka ! kema kheda kare che ? pANI gayA pachI pALa bAMdhavI nakAmI che. tipaDa eTale maryAdAthI bhraSTa thaI nirmaryAda thAya tathA zarIra ane mananA du:khothI pIDAya che. paritaUz-pari' eTale bAhya ane aMdara cAre taraphathI, tape che arthAtu pazcAtApa kare che. jemake - iSTa putra, patnI AdinA krodhathI, nAsI jAya tyAre te mane anusaratA nathI ema paritApa pAme. A badhAM zoka Adi viSaya-viSathI kSobhita aMtaHkaraNanI duHkha avasthAnA sUcaka che. athavA zavata eTale cauvana, dhana, mada, mohathI gherAyelA manavALo viruddha kRtya karIne vRddhAvasthAmAM mRtyukAle ke moha dUra thatAM pastAya che ke maMdabhAgya vaDe meM pUrve zreSTha puruSoe Acarelo suganigamana ane durgati dvAra niSedha dharma na Acaryo A pramANe vicAre che. kahyuM che ke nizcayathI jIvo bhAvi avasthA vicAryA vinA meM yuvAnImAM je je azuddha kRtyo karyA che te. paralokagamana vakhate buDhApAthI jIrNa thayela zarIravALA puruSane kheda pamADe che. tathA mUrati Adi svabuddhie yojavA. kahyuM che ke, guNavALuM ke avaguNavALuM kArya karatA pahelA paMDite prayatnathI vicAravuM ke enuM pariNAma zuM Avaze. utAvaLe karela kAryanuM phaLa bhogavatAM hRdayane bALanAro zalya samAna pazcAtApa vipattine mATe thAya che. AvuM koNa na zoye [vicAre te sUtramAM kahe che* sUga-95 : dIrghadarza lokadarza hoya che. te lokanA adhobhAgane, urvabhAgane, tichabhigane jANe che. viSayAsakata loka saMsAmAM vAraMvAra paribhramaNa kare che. je 'saMdhine jANIne viSayothI dUra rahe te vIra che, prazaMsanIya che. je baddhane mukata kare che. jenuM aMdara che tevuM bahAra che, jenuM bahAra che tevuM aMdara che A zarIranI aMdara-aMdara azuddhi bharI che te juo. A zarIramAMthI nIkaLatI Azucine joIne buddhimAna zarIranA yathArtha svarUpane samaje. * vivecana : mAyata eTale dIdha, A loka paralokanA duHkha jonAra, ghaTyuM eTale jJAna. Avo dIrdhadarzI ekAMta anarthaka jANIne tyAga kare ane "zama-sukha'ne anubhave che. saMsArI loko je viSayarasamAM paDIne ati du:khI che tathA 'kAma'ne choDIne prathama sakhane pAme che. -x- e rIte jonAra 'lokavidarzI' che. athavA lokanA udad, adho, tichafbhAganI gati, kAraNa, Ayu, sukha-du:kha vizeSane jue che, te batAve che- lokanA-dhamastikAya, adhamastikAyathI vyApta AkAzakhaMDanA adhobhAganA svarUpane jANe che athad jIvo je karmo vaDe tyAM utpanna thAya che tathA tyAM sukhadu:khanI vipAka kevo che tene jANe che. A pramANe udarva ane ticha bhAga vize paNa jANavuM athavA lokavidarzI eTale "kAma" arthe dhana meLavavAmAM prasanna banelA lokane jue che. A ja batAvavA kahe che je kAmAsakti ke tenA upAyamAM anuvarte che tene vAraMvAra te ja AcaraNa ke tad janita karmo vaDe saMsAra cakramAM bhamatA joIne "dIrghadarzI' kAmanA abhilASacI dara thavA kema samartha na thAya ? saMsAranA bhogomAM rAcatA ane tethI du:khI thatAM jIvone tuM jo. evo upadeza che. vaLI A manuSyalokamAM je jJAnAdi bhAvasaMdhi che, te manuSyalokamAM ja saMpUrNa prApta thAya che tethI tene jANIne je viSayakaSAyone tyAge che, te ja vIra che - te dazavi che - je AyatacakSu, yathAvasthitaloka vibhAga svabhAvadarzI, bhAvasaMdhi jJAtA, viSaya tRSNA tyAgI kamane vidAsvAthI 'vIra' che. tatvajJAtA purapathI prazaMsA pAmela che. A pramANe tatvajJa banI te dravya-bhAva baMdhanathI baddhane pote mukta banI temane paNa mukta karAve che - X - X - jema aMdaranA bhAvabaMdhanarUpa ATha prakAranI karma-kedathI choDAve che, tema putra-panI Adi bAhya baMdhanathI paNa choDAve che. jema ke bAhya baMdhu-baMdhanathI choDAve che tema mokSa gamanamAM vinakata kAraNothI paNa choDAve che. te potAnA vizALa jJAna vaDe tavano prakAza karI bodha ApavA vaDe choDAve che - X - X - bodha ApatA te kahe che, A kAyA viSTA, mUtra, mAMsa, lohI, parU Adi azucithI bharela asAra che, bAhyathI paNa asAra che - x * e ja rIte jevI bAhya asAratA che tevI aMdara paNa che. vaLI jema zarIranI aMdara-aMdara tapAse tema vizeSa azuci-mAMsa, lohI, meda Adi jaNAya che. - x * tathA koDha, pita Adi rogo bahAra AvatA azuci pratyakSa dekhAya che. athavA zarIranA nave dvArothI jharatI azuci che. kAna, AMkhano mela, baLakho, lALa, mUtra, maLa Adi tathA bIjI vyAdhi vizeSathI parU AdinI azuci paNa che. A pramANe joIne paMDita puruSa yathAvasthita tenA svarUpane jANe. kahyuM che ke, mAMsa, hADakAM, lohI, snAyuthI baddha ane malina meda majjA AdithI vyApta ane asucithI bibhatsa evA durgadhIvALA cAmaDAnA kothaLArUpa kAyAmAM tathA maLa-mUtra jharanArA caMgavALA parasevAthI bharelA zarIramAM jyAM azucino hetu che, temAM samanuM kAraNa kaI rIte thAya ? A rIte dehanI azuci joIne zuM karavuM joIe te kahe che- * sUtra-96 - te matimAna ukta viSaya jANIne vamana karelA bhogone punaH na seve. potAne ticha [viparIta] mArgamAM na phaksAve. Avo kAmAsakata puraSa meM karyuM, huM karIza evA vicArothI ghaNI mAyA karIne mUDha bane che. pachI te lobha karIne potAnA vaira vadhAre che, tethI ema kahevAya che ke bhogAsakad paraSa kSaNabhaMgura Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/5/96 133 zarIrane puSTa banAvavA prayatna kare che, jANe ke te jara-amara hoya tevI zraddhA rAkhe che. tuM che ke, "te pIDita-duHkhI che. ajJAnatAthI te rUdana kare che." * vivecana : pUrvokta buddhimAnuM sAdhu jenI zruta vaDe saMskArita buddhi thaI che te deha ane kAmanA svarUpane be prakAranI pratijJA vaDe jANIne zuM kare ? kahe che- he sAdhu ! tuM lALa jharatA baLakhAvALA moDhAno abhilASI na thaIza. jema bALaka potAnI paDatI lALane vivekanA abhAve cATe che, tema tuM vamelA bhogono pAcho abhilASa na karIza. vaLI saMsArabhramaNa karAvanAra ajJAna, avirati, mithyAdarzana vagere tirachI gati ke pratikuLa upAya vaDe ulaMghI jA. nirvANanA zrotarUpa jJAnAdinI anukULatA kara, AtmAne DubADIza nahIM. jJAnAdikAryamAM pratikULatA na karIza. tene apramata thaI sAdhaje. pramAdIne zAMti maLatI nathI. je jJAnAdithI vimukha thaI bhogano abhilASI bane te puruSa haMmezA zuM karavuM te vicAre AkuLa banI meM A karyuM, huM A karIza evI bhogAbhilASa vRkSAmAM vyAkuLa banI cita zAMti na anubhave. - x - x - kahyuM che ke "A hamaNAM karuM chuM, bIjuM savAramAM karIza ema kAryone vicAratA tene paraloka mATe kaMI dharmakRtya sUjhatuM nathI." ahIM dahIMnA ghaDAvALA garIbanA daTAMtano saMkSepa rajU karela che - koI garIba mANasane kyAMka dahIM maLatA vicAryuM ke AnuM ghI karIza, dhana kamAI lagna karIza, puga thaze, tene prahAra karIza. tema karatA ghaDo phUTI gayo badhAM taraMgo dUra thaI gayA. na khAdhuM - na purA thayuM. A pramANe bIjA paNa kartavyamUDha banIne AraMbha niSphaLa kare che athavA jemAM kapAya te kAsa-saMsAra che, tenI sanmukha jAya. te jJAnAdimAM pramAdavAnuM che, te kahe che, saMsAra bhramaNa kaSAyathI che. mAyAnA grahaNathI tenuM paNa grahaNa thAya che, tethI, bahumAyI te kodhI, mAnI, lobhI paNa jANavo. te azubhakRtyathI mUDha banelo sukhanI icchAmAM du:kha bhogave che. kahyuM che ke "caMcaLa mANasa zayanakALe suvAnuM, snAna kAle nhAvAnuM, bhojana kALe jamavAnuM kArya karI zakato nathI." ahIM mammaNa zeThanuM dRSTAMta jANavuM. tenA jevA 'kAsaMka' bahamAyAthI maDha je kare tenAthI vairano prasaMga thAya che. mAyAvI kapaTabuddhithI je lobhAnuSThAna kare tenAthI paira vadhe che. athavA lobhathI karma bAMdhIne seMkaDo navA bhavanA vaira vadhAre che. kahyuM che "du:khathI pIDAyelo kAma bhogane seve che ane pariNAme te duHkha Ape che. tethI tane jo du:kha priya na hoya to te bhogono svAdane tuM choDa." jIva kaI rIte vaira vadhAre che ? A nAzavaMta zarIranI puSTi mATe jIvahiMsAdi kare che. tethI upayata pANI pharI seMkaDo vAra haNAya, tethI mArela jIva sAthe vaira baMdhAya che * x * bahu kapaTathI paira vadhe che, tethI ja guru kahe che ke huM vAraMvAra upadeza eTalA mATe ja ApuM chuM ke saMsAramAM vaira vadhe che, tethI saMyamanI ja puSTi 1i/12] 138 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 karavI te sAruM che. have bIjuM kahe che, je deva nahIM chatAM deva mAphaka dravya-cauvana, svAmIpaNuM, rUpa vagerethI yukta hoya, amara mAphaka rahe te amarAya. te mahAzraddhI jene bhoga ane tenA upAyomAM ghaNI lAlasA hoya che. ahIM kRtikAre magadhasenA gaNikA ane dhanasArthavAhanuM daSTAMta Apela che. daSTAMtano sAra e che ke, bhogonI icchA na karavI. - X - X * pharI bhogamAM zraddhALunuM svarUpa kahe che - kAmanuM svarUpa ke tenA vipAkane na jANIne temAM ja eka yita kAma svarUpanI ajJAnatAthI bhoga prApta na thAya ke nAza pAme tyAre zokane anubhave che. kahyuM che- nAza pAme to ciMtA thAya, pAse hoya to gabharAmaNa thAya, tyAge to icchA thAya, bhogavatAM atRpti thAya. panI bIjAne vaza varte to hepathI baLavA lAge tethI strIne patithI kadI sukha prApti na thAya. ityAdi. A rIte kAmanA aneka vipAka batAvI sArAMza kahe che- * sUtra97 : tuM tene jANa, je huM kahuM chuM. potAne citsiA paMDita batAvatA aneka jIvonuM hanana, chedana, bhedana, lepana, vilupana ane prANavadha kare che. je pUrve koIe nathI karyuM evuM huM karIza evuM mAnIne jIiva-Gdha kare che. te jenI cikitsA kare che [te paNa jIva vadhamAM sahabhAgI thAya che. tethI AvA ajJAnI ane cikitsakanI saMgatithI zo lAbha? je cikitsA karAve che paNa bAlaajJAnI che. aNagAra AvI cikitsA na karAve. tema huM kahuM chuM. * vivecana : jethI kAmanA abhilASo duHkhanA ja hetuo che. tethI te jANo je huM kahuM chuM arthAt kAmatyAga viSayano mAro upadeza kAne gharo. ahIM 'kAmanigraha' kahyo te bIjAnA upadezathI paNa siddha thAta - e zaMkA nivAravA taiDu' kahyuM. kAma cikitsAmAM paMDita-abhimAnI pote tevA vacana bolato, vyAdhinI cikitsAno upadeza karato anyatIrthika jIva vadhamAM varte che, tethI 're haMtA' Adi kahyuM. aviditatava kAmacikitsA upadezaka prANIne haNanAra, daMDa AdithI chedanAra, kAna vagere bhedanAra, zULa AdithI lupatakata, graMthi chedAdithI luMTanAra - x - prANa vadha kare che. kAraNa kAma cikitsA ke vyAdhi cikitsA jIva hiMsA sivAya na thAya. vaLI koI mAne che ke je kAma ke vyAdhi cikitsA je bIjAe na karI te huM karIza. ema mAnI haNavA Adi kriyA kare che, tethI karmabaMdha thAya che. tethI je Avo upadeza Ape, je upadeza le te baMne pApakriyAnA bhAgI che. je cikitsA kare che ke karAve che te baMne jIva hatyAdi kriyA kare che. tethI AvA ajJAnI sAthe karmabaMdhanA hetubhUta kriyAthI dUra rahevuM sAruM. - 8 - saMsAranA svabhAvathI jJAta sAdhue AvI prANI-hatyArUpa cikitsA upadeza ke Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 1/2/5/88 16 pravRtti na karavI joIe. je kAma ke vyAdhi cikitsA jIvahatyA vaDe siddha kare che te tava jJAnathI hita che. tenuM vacana sAdhue sAMbhaLavuM nahIM. e pramANe huM kahuM chuM. rAdhyayana-2 'lokavijaya'nA uddezA-5 'lokanizrA'no muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa adhyayana-2 uddezo-6 "amamatva" . * bhUmikA : pAMcamo uddezo kahyo. have chaThTho AraMbha kare che. teno saMbaMdha A pramANe - saMyama deha yAtrArthe lokamAM jatA sAdhue lokamAM mamatva na karyuM. te A uddezAno adhikAra che. te have pratipAdita kare che - Ano anaMtara sUtra saMbaMdha kahe che - 'aNagArane A na ko' te ahIM siddha kare che * sUtra-98 - te [sAdhaka pUrvokata viSayane samyaka prakAre jANIne jJAnAdi sAdhanAmAM samudhata thaI svayaM pApakarma na kare, bIjA pAse na karAve. * vivecana : jene pUrvokta cikitsAdi na hoya te aNagAra, te jIvaghAtaka cikitsA upadeza dAna ke pravRtine pApa che tema samaje, jJaparijJA vaDe jANIne tene pratyAkhyAnA parijJA vaDe parihare ane AdAnIya je paramArthathI jJAna, darzana, cAstri che tene grahaNa kare athavA te aNagAra jJAna Adi mokSanuM sAcuM kAraNa che ema jANIne samyaka saMyama anuSThAnamAM sAvadha thaIne sarva sAvadha kRtyo mAre na karavA evI pratijJArUpa parvata para caDIne A sAvadha AraMbhanI nivRttirUpa saMyama lIdho che. tethI pApahetu rUpa karmanI kriyA na kare, manathI paNa na Icche - na anumode. bIjA pAse paNa na karAve arthAta nokara Adine pApasamAraMbha karavA na prere. prANAtipAta, mRSAvAda Adi je aDhAra prakAranA mana, vacana, kAyAthI pApakarmo pote kare nahIM, bIjA pAse karAve nahIM, karanAranI prazaMsA na kare. ahIM koI prazna kare che ke eka pApa kare tyAre bIjA pApa lAge ke nahIM ? kahe che * sUtra-99 - kadAca koI ekano samAraMbha kare to cha e kAyanA jIvono samAraMbha kare che. sukhano arthI sukha mATe doDadhAma karato jIva svakRta duHkhathI mUDha banI vizeSa duHkhI thAya che. te potAnA pramAdane kAraNe vratono bhaMga kare che. je dazAmAM prANI . atyaMta duHkhI thAya che. e jANIne tenA saMkalAno tyAga kare. A ja pariz/ viveka kahevAya che. tenAthI ja kama zAMta thAya che. * vivecana : koI pApAraMbhamAM pRthvIkAya Adino samAraMbha kare che athavA koI eka Azrava dvArA AraMbhe che, te cha e kAyanA AraMbhamAM varte che - x - arthAta koI ekane haNavAnI pravRttimAM saMbaMdhathI sarveno ghAta thAya che. prazna - eka kAyane haNavA AraMbha kare tyAre cha eno AraMbha kema ? uttara - kuMbhAranI zALAmAM pANI pAvAnA daSTAMtathI jANavuM ke eka kAyano samAraMbhaka bIjA kAmono samAraMbhaka thAya che athavA prANAtipAta AzradvAramAM vartavAthI eka jIvanI hiMsA ke eka kAyanA AraMbhathI bIjA jIvono ghAta paNa jANavo. pratijJA lopathI jUThanuM pApa bAMdhe che. jIvahiMsAnI AjJA tIrthakare ke te jIve ApI nathI tethI corInuM pApa lAge. sAvadhanA grahaNathI parigrahavALo paNa thAya. parigrahathI maithuna ane saSibhojana paNa grahaNa karyuM kemake parigraha vinA strI ne bhogavAya. ema ekanA AraMbhe badhAMno AraMbha thAya. athavA cAra AzraddvAra rokyA vinA coyuM-chaThuM vrata kema Take ? A rIte eka kAyAraMbhamAM pravartatA badhAMmAM pravRtta thAya athavA eka pApano AraMbha karanAra bIjA cha e nA AraMbhane yogya thAya che athavA je eka paNa pApAraMbha kare che te AThe prakAranA karmo grahaNa karI anya cha e kAya samAraMbhamAM vAraMvAra pravarte che AvA pApakarmo zA mATe kare ? sukhano arthI vAraMvAra ayukta bole che, kAyAthI doDavA-kUdavAnI kriyA kare che, manathI tenA sAdhanonA upAyo vicAre che. khetI Adi karIne pRthvIno AraMbha kare che, snAna mATe pANI, tapa mATe agni, garamI dUra karavA vAyu, AhAra mATe vanaspati ke trasakAyano AraMbha kare che. Avo asaMyata ke saMyata sane mATe sacita vanaspati Adi grahaNa kare che tathA bIjI vastu paNa vApare che te samajI levuM. Avo lolupa jIva bIjA navA janmanA du:kharUpa vRkSane vAve che, te kAraNavRkSanuM kArya ahIM pote kare che, pachI svakRta karmonA udayathI te mUDha paramArthane na jANavAthI sukhane mATe jIva ghAtaka kRtyo kare che. pachI sukhane badale du:kha pAme che. kahyuM che ke, "du:khano dveSI, sukhano cAhaka, mohaldI aMdha thavAthI guNa doSane na jANanAro je - je ceSTA kare tethI du:kha pAme che." athavA te mUDha-hitaprApti ahitatyAgarahita ulaTo cAle che. hitane ahita tathA ahitane hita mAne che. kArane akArya, pathyane apathya, vAcyane avAcya Adi samaje che. tethI moha te ajJAna ke mohanIyano bheda che. te baMne prakAre mohathI maDha banelo aA sukha mATe te - te AraMbha kare che, jethI zarIra ane mananA du:kha pAmIne anaMtakALa saMsAra pAtratAne pAme che. - vaLI mUDhanI bIjI anartha paraMparA batAve che - svakRtu pramAda vaDe - madha, viSaya, kaSAya, vikathA, nidrA vaDe - vividha pApa kare che athavA vaya eTale saMsAra jemAM svakarmathI jIvo bhramaNa kare che. eka-eka kAyamAM dIrdhakALa rahe che. athavA Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/6/9 186 182 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 kAraNamAM kAryano upacAra karIe to potAnA vividha pramAdathI baMdhAyelA karmo vaDe avasthA vizepane bhogave che. jemake-ekendriyAdi, kalala AdithI janmelA bALaka paryantanI. temAM vyAdhi, dAridra, daubhAgya Adine bhogave che. te saMsAramAM ke ukta avasthAmAM prANIo pIDAya che te kahe che - potAnA karela pramAdathI janita karmo vaDe cAragati-saMsAramAM ekendriyAdi avasthAmAM prANIo pIDAya che. sukhane mATe AraMbhamAM pravRta thaI mohathI dhamane badale adharma karIne gRhastha, pAkhaMDI ke vezadhArI pIDAya che. A rIte pApathI pIDAtA prANIne joIne zuM karavuM ? A saMsAra bhramaNamAM svakRta karmaphaLa bhogavatA, gRhastha vaDe ke paraspara pIDA ApatA-karmanAM phaLa bhogavatA prANIne joIne paMDita sAdhue nizcayathI teno tyAga karavo arthAtu nizcayathI prANIne judA judA du:khonI avasthA jemAM thAya nikaraNa ane te ja zubhakarma zarIramananA du:khanuM utpAdaka che, te kamane sAdhu na kare - jethI prANIne pIDA thAya. tethI zuM thAya ? - kahe che A je sAvadha vepAranI nivRtirUpa-parijJA che te ja prakarSathI parijJAna che. paNa zaileSa'nI mAphaka mokSaphaLa hita jJAna nathI. A pramANe 'jJa' ane pratyAkhyAna parijJA vaDe prANI hiMsA tyAga vaDe sAdhune karmo upazAMta thAya, saMsAvRkSanA bIjarUpa ga-dveSa nAza pAme. je jIva hiMsA kriyAnI nivRttithI thAya che. have karmakSayamAM vinarUpa - * - mamatva dUra karavA kahe che- * sUtra-100,101 * je mamatta buddhino tyAga kare che, te mamatvano tyAga kare che. te ja mophAmAni jonAra muni che, jene mamatva nathI. evuM jANIne medhAvI lokasvarUpane jANe, lokasaMjJA tyAga karI saMyamamAM puruSArtha kare - ema huM kahuM chuM. vIra sAdhaka AratIne sahana karato nathI. ratine paNa sahana karato nathI. te vIra baMnemAM atimanaska-sthira thaI ratiaratimAM rAma na kare. * vivecana - parigrahanA vipAkano jJAtA sAdhu mArApaNAM-"mamatva'nI matine choDe che. A parigrahanA dravyathI, bhAvathI be bheda che. parigrahanI buddhi choDavAthI bhAva pariprazno niSedha karyo. parigrabuddhi viSayanA pratiSedhathI bAhya dravyaparigraha paNa tyAga thayo athavA parigrahanA vicAranuM malina jJAna choDe, te ja paramArthathI bAhya atyaMtara parigraha choDe che. ahIM bhAva evo che ke, jema sAdhu nagaramAM rahe ke pRthvI para bese chatAM jinakapIkane niparigrahatA ja che. jo ema hoya to zuM ? te kahe che, je muni jANe che ke, mokSamAM vidaLano hetu ane saMsArabhramaNanuM kAraNa hovAthI parigraha-mamavathI chuTavAnA adhyavasAyavALA muni ja dekhatA che. teNe ja jJAnAdi mokSapatha joyo che. te "doTapatha' che. athavA 'daSTabhaya' laIe to zarIrAdinA mamavathI je sAta prakArano bhaya sAkSAt dekhAya che athavA vicAratA paraMparAe jaNAya che tethI parigraha tyAgathI 'jJAtabhayava' thAya che. A vAta sASTa karatA kahe che, jene parigraha mamata nathI te daSTabhAva muni che. A parigrahane baMne parijJAcI jANIne medhAvI muni parigrahaAgrahI ekendriyAdi jIva lokane duHkhI jANIne prANIgaNanI daza prakAranI saMjJAne tyAge. te muni sa-asat vivekajJa che. tene guru kahe che - tuM saMyama anuSThAnamAM yogya udhama kara. athavA ATha prakAranA karmanA mULa rAgadveSAdi cha zakhu vargane ke viSayakaSAyane jItavA parAkrama kara. evuM huM kahuM chuM. te muni saMyama anuSThAnamAM parAkrama karanAro, parigraha Agrahane choDanAra muni kevo thAya che ? te kahe che - te ghara, strI, dhana, sonu Adi parigraha choDanAra saMyama anuSThAna karatA sAdhu kadAcita mohanIya udayathI arati thAya, to paNa saMyama saMbaMdhI aratine na sahe. vadhu vairAgyathI ATha prakAranA karmazagune prerIne zakitamAna banela vIra asaMyamamAM ke viSayaparigrahamAM rati na kare. saMyamamAM ati ke viSayamAM tithI "vi-mana thaI zabdAdimAM rAma na kare. tethI ti-aratinA tyAgathI kheda vALo na thAya tema temAM saga paNa na kare te batAve che- jeNe rati-aratimAM mana na lagADyuM te vIra che. je vIra che te zabdAdi indriya viSayamAM Asakti na kare. to zuM kare ? kahe che- * sUraNa-12,103 : muni zabda (kAvata) ane sahana kare che. A asaMyama jIvitanA AnaMdathI virakta thAya che. muni maunane grahaNa karI karma zarIrane dUra kare. te samatvadaza vIra sAdhaka lukhA-sukA AhAranuM sevana kare. te samadarzI muni tIrNa, mukta, virad kahevAya che. tema huM kahuM chuM. * vivecana : jethI sAdhu rati aratine tyAgI manojJa zabdAdimAM rAga na kare, amanojJamAM hepa na kare. tethI manojJa-amanojJa zabda, sparzane samyaka rIte sahana kare - x * zabda ane sparzanA grahaNathI rUpa, rasa, gaMdha paNa grahaNa karavA. kahyuM che ke, priya apriya zabdo sAMbhaLI sAdhu khuza ke nAkhuza na thavuM. - 8 - zabdAdi viSayamAM madhyasthatA rAkhanAra zuM kare ? vineya-ziSyane ke mumukSune A upadeza che. aizvarya, vaibhavathI thatI mano prasannatA dUra kara. A lokamAM saMyama jIvitane tyajI de. mane AvI uttama samRddhi maLI che - maLaze evA vikalA janita AnaMdane niMda. pApanA kAraNarUpa asthira samRddhithI zuM lAbha ? kahyuM che ke vaibhavano mada zA mATe ? vaibhava jatAM kheda kema ? riddhi to hAthamAM ramavAnA daDA mAphaka paDe ane uchaLe. rUpamadamAM sanatakumArUM jANa. athavA pAMca aticArane niMda-roka-aTakAva. muni trikALa-vedI che. muninuM Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/6/103 183 mauna te saMyama che. athavA munino bhAva te mauna ane vacanano saMyama che ane te pramANe kAyA ane mananuM paNa jANavuM. sarvacA saMyamane AdarIne karmazarIra ke audArika zarIrane AtmAthI juduM kamamatva choDa. te mamava kevI rIte mUkAya ? sa rahita tathA ghI Adi hita lakhuM bhojana kara. dravya ane bhAvathI - prAMta eTale "dhUma'rahita, sUkSa eTale 'gAra'hita vIra sAdhuo gaucarI kare che. te sAdhuo ragadveSarahita ke samyakatvadarzI-paramArtha daSTivALA che teo jANe che ke, A zarIra kRtana, nirUpakArI che. enA mATe prANIo Aloka-paralokamAM kaleza pAme che. - x * tethI prAMta rakSa AhAra sevanathI samatvadarzI kamadi zarIra choDIne bhAvathI bhavasamadra tare che athavA uttama kriyAthI bhava samaLe tare che. je bAhya atyaMtara parigraha rahita che te mukta che. je bhAvathI zabdAdi viSayano roga taje te parigrahamukta che. je muktatA, viratatAthI vikhyAta che te ja muni bhavasamudrane tare che tIrNa che. tema huM kahuM chuM. je mukatava-viratatAthI vikhyAta na thayo te kevo thAya ? * sUjha-104 - jina AjJA na mAnanAra muni "durvasu' che. te dharmakathanamAM glAni pAme che kemake te tuccha che. jyAre te 'vIra' prazasya che je loka saMgano tyAga kare che. tIra dvArA prarUpita A ja nyAya mArga che. * vivecana : vasu-dravya che. bhavya arthamAM utpanna thayuM che. bhavya eTale muktigamana yogya. A bhavyadravya te vasu. durvasu eTale mokSagamana ayogya. te tIrthakaranA upadezathI hita ke svecchAcAcI durvasu thAya che te svacchaMdI kema bane che ? - x - mithyAtva mohita lokamAM bodha duSkara che. vratomAM AtmAne rovo, ratirati nigraha, zabdAdi viSayamAM madhyasthatA, prAMta-nRkSa bhojana. evI tIrthakara AjJA talavAranI dhAra para cAlavAnI jema kukara che. anukULa-pratikULa upasargo sahevA kaThaNa che. svabhAvathI du:khamAM bIkaNa, sukhano priya ane atItakALa sukhanI bhAvanAthI vItarAga AjJAmAM vasavuM muzkela che. AjJAmAM na vasavAthI tuccha-dravyathI nirdhana, jalarahita ane bhAvathI jJAnAdi rahita thAya. tethI koI pUche tyAre bolavAmAM glAnI pAme athavA jJAnavALo paNa cAstribhraSTa hoya to - X - glAni pAme. ityAdi - 4 - je kaSAyarUpI mahAviSa yaLanAra, bhagavad AjJA pAlaka che te 'suvasu' muni che. te yathAvasthita vastunA parijJAna ane anuSThAnathI bolavAmAM glAnI na pAme, rikatuM paNa na hoya. suvaNu muni jJAnAdithI bharela ane yogya mArga parUpaka che, karma vidAravAthI vIra che. vidvAna dvArA prazaMsita che. vaLI bhagavaMtanI AjJAne anusaranAro vIrapuruSa asaMyata lokagI thatA mamatvane tyaje che. te loka be prakAre che : (1) bAhya - dhana, suvarNa, mAtA-pitAdi (2) aMtarAgadveSAdi athavA tenAthI baMdhAtA ATha prakAranA karma. te baMnenuM mama:va-tenA saMyogane ulaMghe che. arthAtu mamatava tyAge che. 184 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 A loka mamavanuM ullaMghana te sanmArga che - mumukSano AcAra che athavA je lokano saMyoga tyaje che, te ja zreSTha AtmAno mokSano nyAya che - sadupadezathI mokSa meLavanAra kahevAya che - have te upadeza kevo che te kahe che * satra-105 - ahIM manuSyonA je du:kho batAvyA che. kuzaLa puruSo A duHkhonI pariNA-viveka batAve che. A karmone jANIne sarva prakAre dunivRtti karavI.] je ananyane jue che, te ananyamAM maNa kare che, je ananyamAM maNa kare che te ananyane jue che. jema puPcavAnane upadeza kahe che, tema tucchane paNa kahe che ane jema tucchane upadeza kare che, tema puNyavAnane paNa kare che. * vivecana : je du:kha, du:khanuM kAraNa ke lokamamavathI baMdhAtu karma che, te tIrthakaroe batAvela che. A saMsAramAM jIvone AvAM du:kho che. A sAtAlakSaNa karmane dharmakathA ladhisaMpa, svasamaya-parasamayanA jANa, udhukta vihArI, bole tevuM pALanArA, jitanidra, jitendriya, dezakALAdi kramajJa evA sAdhuo AvI parijJA batAve che ke * du:khonuM kAraNa ane tene rokavAnA kAraNo jANIne jJa parijJA ane pratyAkhyAna parijJA vaDe pApane tyAge. vaLI manuSyonuM je duHkha kahyuM, je du:khanI parijJA kuzalapuraSoe batAvI. te du:kha karmakRta che. te karmo jANIne tenA AzravahAro jANavA te AzravahAra A pramANe - jJAna pratyenIkatAthI jJAnAvaraNIya Adi. pratyAkhyAna parijJAthI te pApane tyAgavA. te AzravomAM yogamika ane karaNagikathI na pravartavuM. athavA sarvathA parijJAna te kevalI, gaNadhara ane caudapUne hoya che. athavA 'sarvacA'thI AkSepaNi Adi cAra dharmakathA levI. jaina sivAyanA tatvane mAne te anyadarzI. yathAvasthita padArthano draSTA te ananyadarzI. te samyagurdaSTi jina pravacananA tAvArthane ja mAne che. Avo ananya daSTi mokSamArga sivAya bIje maNatA na kare.-x - je bhagavanA upadezathI anyamA na rame te ananyadarzI ane je ananyadarzI te bIje me nahIM. kahyuM che ke, vaizeSika tathA bauddhonA celA kuzAstronuM bhaluM thAo kemake temanAmAM visaMvAda joIne jinavacanamAM amAruM mana raMjita thAya che. A pramANe samyakatva svarUpa kahyuM che te kahenAra rAgadveSa dUra karanAro thAya che te batAve che - tIrthakara, gaNadhara, AyAdi je prakAre indra, cakavartI, mAMDalikAdine upadeza Ape che, te ja rIte kaThIyArAdi tucchane paNa Ape che. athavA jAti-kuLathI puNavaMta ke tuccha che, vijJAnavALo pUrNa ane anya tuccha che. te darekane samAnabhAve upadeza Ape che. kahyuM che ke, jJAna, aizvarya, dhanavALo, jAti-vaMzabalI, tejasvI-matimAnuM vAta e baghAM pUrNa che ane tethI viparIta te tuccha che. paramArtha che ke jema tucchane Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1//6/105 185 186 anugraha buddhithI upadeza kare che tema cavartI Adine paNa upadeza kare che athavA cakravartI mAphaka tucchane paNa upadeza kare che -x - jo ke evo niyama nathI ke badhAMne samAna rIte kahevuM, jene jema bodha thAya tema tene kahevuM. buddhimAne sUkSma vAta kahevI anyane pULa vAta kahevI. sajAne upadeza Ape to te rAjA anyadarzInI, madhyastha buddhi ke saMzayavA Adi kevo che te jANIne kahevuM. - x * x * tene sAMbhaLIne krodha thAya tevI rIte upadeza na Apavo. vaLI tenI bhakti rudra vagere devatA paratve hoya, te devanuM caritra sAMbhaLatA te hepI thAya to te zuM kare ? te kahe che- * sUtra-106 - anAdara thavAthI (zrotA) mAravA lAge, tethI e jANe ke ahIM dhamakA karavI zreya nathI. [pahelA e jANavuM joIe ke-] zrotA koNa che ? kone mAne che ? te 'vIra' prazaMsA yogya che je [dharmakathA vaDe ddhi manuSyone mukta karAve. te sAdhaka urva-adho-tichadizAmAM sarva prakAre samagra parijJA sAthe cAle che ane hiMsA sthAnathI lipta thatA nathI. te medhAvI che je anaEghAta-ahiMsAnA svarUpane jANe che, baMdhanathI mukta thavAnI anveSaNA kare che. kuzaLa puro baddha ke mukata hotA nathI. AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 pUche, tyAre dharmakathI vicAre ke A puruSa kevo che ? mithyA daiSTi ke bhadraka ? kevA hetuthI pUche che, tenA iSTa deva koNa che ?, kayA matane mAne che ? vagere vicArI yogya kALe yogya uttara Apavo. teno sAra e ke - x * dharmakathA vidhi - x * dravya * x * kSetra * x * kALa - x * bhAva - x * vagere vicArIne je rIte te bodha pAme te rIte dharmakathA karavI. ukta guNavALo dharmakathAne yogya che, bIjAne adhikAra nathI. kahyuM che ke je hetuvAda pakSamAM hetune ane AgamamAM Agamane batAvanAra che. te sva siddhAMtano prajJApaka che, bIjo siddhAMta virAdhaka che." . je A pramANe dharmakathAno vidhijJa che te ja prazasta che. tathA je punyavAnuM ane punyahInane dharmakathAmAM samardaSTi vidhie jANe che, zrotR vivecaka che, tevA guNavALo karmavidAka sAdhu uttama puruSothI prazasita che. je ATha prakAranA karma ke snehathI baddha prANIne dharmakathAdi vaDe mUkAve che, te tIrthakara, gaNaghara, AyAdi cokta dharmakathA vidhijJa che. teo udarva dizAnA jyotikAdine, adhodizAnA bhavanapati Adine tathA tirthI dizAmAM manuSyAdine [karmathI mUkAve che. bIjAne mUkAvanAra te 'vIra' haMmezA baMne parijJA Acare che, viziSTa jJAne athavA sarva saMvacAtri yukta hoya che. te kayA guNone meLave che te kahe che te prANI hiMsAthI lapAto nathI. te vIra che, medhAvI che, jenA vaDe jIvo cAgatimAM bhame te karma. teno ghAta kare; te khedane jANanAra muni che. eTale te karmano kSaya karavAne udhata mumukSanA karmakSayano vidhijJa evo te medhAvI, kuzaLa, vIramuni che. tathA je prakRti, sthiti, sa, pradeza ema cAra prakAranA baMdhanothI mokSa karAve ke teno upAya batAve te anveSI [zodhaka paNa che. je Avo che te medhAvI Adi che. je jIvahatyAnA khedane jANe, te mULa-uttara pravRtti bhedo vaDe bhinna tathA yoga nimite AvatI kapAyanI sthitivALI karmanI baddha-spaTa-niud-nikAcita rUpa avasthAne dUra karavAno upAya jANe che. - x * x - je ukta guNavALA che te sAdhu chAstha hoya ke kevalI ? kevaLIne ukta vizeSaNa na ghaTe, mATe chAsya levA. kevaLInI to vAta ja zuM karavI ? te kahe che, kuzaLa - eTale ghAtikarmano saMpUrNa kSaya karanAra tIrthakara ke sAmAnya kevalI. jayAre chAstha vAtikarmacI baddha mokSArthI che - tenA upAyane zoghanAro che. paraMtu kevalI ghAtikarma kSaya thavAthI baddha nathI ane bhavopaNAhI karmanA sadbhAvathI mukta paNa nathI. athavA tene chAsya ja kahIe to 'kuzala' eTale jJAna, darzana, cAstri prApta karanAra, mithyAtva ane bAra kaSAyono upazama karyo hovAthI - teno udaya na hovAthI te baddha nathI, karmonA sarbhAvathI mukta paNa nathI. AvA guNavAnuM kuzaLa hoya che, pachI te kevalI hoya ke kadAccha. - x * bIjA paNa mokSAbhilASIe tema vartavuM te batAve che * vivecana 0 1 kriodhita thayela rAjA vANIthI apamAna kare, anAdara thavAthI mAravA lAge. lAkaDI ke cAbukathI mAre. kahyuM che - "kuddha thayela pakaDe, bAMdhe, kADhI mUke, senA pAse marAve, praveza niSedha kare, saMghane du:kha Ape." tathA buddha upAsaka naMdabaLanI kathAthI, zIva upAsaka satyakInI kathAthI Adi - heSa pAme che athavA bhIkhArI, khoDavALo tene uddezIne kathA kahetA haiSa pAme che. A rIte avidhithI kahetA AvI bAdhA thAya che. tathA paralokamAM teno kaMI lAbha nathI. ke mumukSane parahitane mATe dharmakathA kahetAM punya che, paNa kahenAra jo sabhAne na oLakhe to tenuM kAraNa bane. athavA rAjAnuM apamAna thatAM gharmakathA kahenArane haNe. jo te pazuvadha yajJAdine dharma mAnato hoya tyAre sAdhu, "temAM dharma nathI" kahe to paNa rAjA tene haNaze. avidhie kahevAmAM paNa zreya nathI. jemake - sAkSaro madhya pakSa-hetu choDI prAkRtamAM kahevuM, te paNa avidhi che. A rIte pravayananI hIlanA ja che ane kevaLa karmabaMdha thAya che. paNa kalyANa thatuM nathI. vidhi na jANanArane mauna ja zreya che. kahyuM che ke, "sAvagha-niravadha vacanathI ajANane bolavAno paNa adhikAra nathI, to upadeza adhikAra kyAMthI hoya ?" tethI dharmakathA kaI rIte karavI ? te have kahe che . jene indriyo vaza varte che, viSayathI parAMgamukha che, saMsArathI udvega manavALo che, vairAgya hadayI che tevo dhamAM Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6/103 1ce - sUga-10 - te kuzala sAdhaka je AraMbha kare ane je AraMbha na kare. anAjIno AraMbha na kare. hiMsA ane hiMsAnA kAraNo jANI lokasaMjJA sarvathA tyAge. * vivecana : kuzala je saMyama anuSThAnane saMpUrNa kSaya mATe Adare te mithyAtva avirati Adi saMsAsvA kAraNone na AraMbhe. eTale sAdhupaNuM Asadhe ane saMsArIpaNuM choDe. saMsAranA kAraNarUpa * x * aDhAra prakAranA pApone ekAMte dUra kare. te choDIne saMyama anuSThAnanA sAmarthyathI mokSa pAme. temaja kevalI ke viziSTa munie jene anAmINa kahyuM che, te na kare. paNa mokSa anuSThAnane Acare. bhagavaMte je tyAgavA kahyuM che * te hiMsA che. te hiMsAnA kAraNone jANIne - jJa parijJA e jANIne pratyAkhyAna parijJA vaDe bhAge. - jo 'kSA' no artha hiMsAne badale 'avasara' laIe to jJa parijJA vaDe avasarane jANIne Asevana parijJA vaDe Acare. norSanA - loka eTale gRhastha, saMjJA eTale viSayasukhanI icchA ke parigraha saMjJA. AvI saMjJA jaNIne niyama vaDe bhAge. Avo tyAga yogagika-karaNagikathI sarvathA kare. AvA ukta guNavALo, dharmakathA vidhijJa, baddhapatimocaka, kamachedana kuzaLa, baMdhamokSAveSI mArge cAlanAra, kumArga rokanAra, lokasaMjJA jJAtane zuM thAya ? * sUtra-108 : draSTAne mATe koI uddeza nathI. ajJAnI vAraMvAra viSayomAM neha kare che. tethI te du:khonuM zamana karI zakato nathI. du:khothI duHkhI banelo te du:khonA AvartamAM ja paribhramaNa kare che. tema huM kahuM chuM. * vivecana : jenAthI nAkAdi gati thAya te uddeza che. je paramArtha draSTA che tene bIjA uddezAthI laIne A uddezAnA aMta sudhI je vyAkhyA karI te ja arcane jANavo. tathA A bALa, saMsApremI, eha karIne kAmanI IcchAthI du:khonuM zamana na karIne du:khI thaI du:khanA AvartamAM vAraMvAra bhame che. 'tema huM kahuM chuM" Adi pUrvavat. adhyayana-2 'lokavijaya'nA uddezA-6 "amamatta"no | muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa | sUga anugama tathA sUbAlApaka nipajJa nikSepo sUtra sparza niti sahita pUro thayo. taigamAditaya varNana anya kahyuM che. ahIM saMkSepamAM jJAna-kicAtaya pradhAnapaNuM jANavuM. ekAMta jJAna ke ekAMta kiyA grahaNa te mithyAtva che. baMnene apekSApUrvaka samajI baMnene ArAdhavA. AcArasaMga sUtra-zrutaskaMdha-1nA adhyayana-2no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa | AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 * zrutaskaMdha-1 % (adhyayana-3 zItoSNIya) * bhUmikA : bIjuM adhyayana kahyuM. have trIjuM kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - 'zaparijJA'mAM A adhyayanano adhikAra kallo * zIta ane uSaNano anukULapratikULa pariSaha sahana karavo. te have kahe che adhyayana saMbaMdha-zastraparijJAmAM kahela mahAvatasaMpanna ane lokavijaya adhyayana prasiddha saMyamapAlaka kaSAyAdi vijetA mumukSane ja anukULa-pratikULa pariSaha Ave to mana nirmaLa rAkhIne samabhAve sahe. e pramANe saMbaMdhathI A adhyayana che. enA upakramAdi cAra anuyogadvAra che. temAM upakramamAM adhikAra be bhede che, temAM adhikAra pUrve kaho. uddezAno adhikAra batAvavA niyuktikAra kahe che [ni.198,19] pahelA uddezAmAM kahe che : bhAvanidrAmAM sutelA samyaka vivekarahita che, te gRhasyo che. te bhAvasaptanA doSo kahe che, jAgatAMnA guNo kahe che. te A pramANe - tamAma vyuha sUra-11mAM juo. bIjA uddezAmAM te gRhastho bhAvanidrA saMpanna du:kha anubhave che te kahe che. te A pramANe Th, frdvA0 sUga-116mAM juo. bIjamAM phakata du:kha sahana kasvAthI saMyamAnuSThAna vinA bramaNa na kahevAya. te sUga-133mAM gi yuvakago thI jaNAvela che. soyA-udezAmAM kaSAyonuM vamana karavuM, pApakarmathI virati te paMDita sAdhuno saMyama che te batAvyuM. kSapakazreNi kamathI kevaLajJAna, bhavopagrAhI karmakSayathI mokSa thAya che. have nAmaniSa niNopAmAM zItoSTrIya adhyayana che mATe zIta ane uNa baMnenA nikSepAne kahe che [ni.ra00] nAma, sthApanA, dravya, bhAva ema cAra prakAre zIta ane uNanA nipA che, nAma-sthApanA gauNa hovAthI dravya zIta-uNane kahe che.. [ni.ra01] jJa zarIra, bhavya zarIra choDI vyatiriktamAM guNa guNInA abhedapaNAthI athavA zItakAraNathI je dravya dravya prAdhAnyathI zItaladravya ja dravyazIta che - hima, tuSAra, karA vagere, e ja pramANe dravya uNa jANavuM. bhAvathI be bheda che * pudgalAzrita, jIvAzrita. temAM pudgalano zItaguNA guNanI pradhAna vivakSAthI bhAvazIta che. e pramANe bhAvaBNa jANavuM. jIvate AzrIne zIta-uNarUpa anekavidha guNa che. jemake audayika Adi cha bhAvo. temAM audayika te karmanA udayathI pragaTa nAkAdi bhavamAM kaSAya utpatti rUpa uNa bhAva che. aupazamika te karmanA upazamathI prApta samyakatva virati rUpa zIta bhAva che. kSAyika paNa zItabhAva che. kemake te kSAyika samyakatva cArUipa che athavA Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/I-IbhUmikA baghAM karmano dAha te sivAya utapanna na thAya mATe uSNabhAva che. bIjA bhAvo paNa baMne rUpe che. jIvanA bhAvaguNanuM zI-uNarUpa niyaMtikAra kahe che [ni.202] bhAvazIta ahIM jIva-pariNAmarUpe grahaNa kare che. te A pariNAma che - mArgamAMthI na paDatA sAdhue nirjarA mATe parISaho sahavA. kArya zithilatAvihAramAM pramAda na kare. mohanIyano upazama kare - te samyakatva, dezavirati, sarvavirati lakSaNa athavA upazama zreNi Azrita ke tenA kSaya rU5 che. prANAtipAtAdithI aTakavuM te virati che. je 13 prakAranA saMyamarUpa che. sAtavedanIyano vipAka te sukha che. A parISahAdi badhu zIta-uSNa che. pariSaha pUrve kahyo. yathAzakti bAra prakAre tapa karavo. krodhAdi kaSAyo che. iTa apAtike nAza te zoka che. strI, puraSa, napuMsaka traNa veda che. mohanIya vipAkathI yitamAM malinatA te rati che. asAtA vedanIya udaya Adi du:kha che. A paripata Adi pIDAkArI hovAthI uNa che. tema TUMkamAM kahyuM. vistAcI niryuktikAra pote kahe che. temAM pariSaha zIta-uNa baMne che, jeno maMdabuddhi mATe khulAso kare che- [ni.203] strI ane sakAra parISaha zIta che kemake bhAvamanane te game che. bAkInA vIza parISaho manane pratikULa hoI uNa jANavA - athavA - [ni.204] jemAM duHsaha pariNAma che te parISaho uSNa che. maMda pariNAmA te zIta che. kahe che ke, zarIramAM du:kha utpanna karanAra ane sahelAIthI sahana na thAya tevA tIvra pariNAmavALA hovAthI uSNa che. je phakta zArIrika du:kha Ape paNa satvazALIne manoduHkha na Ape te maMda pariNAma che. athavA ghaNAM joramAM Ave te uNa, je maMda pariNAma che te zIta jANavA. pariSaha pachI lIdhela pramAdapada ane tapodhamanI zItoSNatA kahe che [ni.205] zramaNadharmamAM je pramAda kare athavA dhana dhAnya hiraNyAdi mATe je upAya kare te zIta kahevAya che. saMyamamAM udhama te uNa kahevAya che. have upazama padanI vyAkhyA kare che- [ni.206] krodhAdi udayano abhAva te upazama. tethI kapAya agni ThaMDo paDe mATe zIta che. krodhAdi kvALA tyAre te parinivRtta thAya che. rAga, dveSa, agninA upazamathI upazAMta che. tathA krodhAdi paritApa dUra thatA AtmA sukhI thAya che. kemake jenA kapAyo zAMta che te ja sukhI che. tethI upazAMta kapAya zIta che - * * * * * - have virati pada kahe che. [ni.20] jIvone abhaya devuM te zIta-sukha che. sattara bhede saMyama te zIta che. kemake temAM badhAM duHkhanA heturUpa hRddha dUra thAya che. tethI ulaTo asaMyama te uNa che. A zIta-uNa lakSaNa saMyama-asaMyamano anya paryAya sukha-du:kha vivakSAthI thAya che. have "sukhapada' kahe che. 190 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 [ni.208] sukha zIta che. te rAga-dveSanA dUra thavAthI AtyaMtika, ekAMta bAghArahita lakSaNavALuM, nirUpAdhika, paramArthathI mokSa sukha ja che, bIjuM koI sukha nathI. te sarve kamoMnA tApanA abhAvathI zIta che. nirvAina - badhAM karmonA kSayathI prApta siddhi sthAna. tyAM je sukha te nirvANa sukha. ahIM sAtA, zItIbhUta, anAbAdhapada e traNeno artha nivaNa sukha che. A saMsAramAM sAtA vedanIya vipAkathI utpanna sukha manane AnaMda ApavAthI zIta che, tenAthI ulaTuM te du:kha te uSNa che. have kaSAya pada kahe che- [ni.206] ghaNAM pramANavALA vipAka anubhava rUpa kaSAyo jene udayamAM Ave te baLe che. kevala kapAya agnivALo jIva ja nathI baLato paNa iSTaviyoga janita zokathI mUDha banI zubha vyApArane bhUlanAra paNa bane che. tathA vedanA udayavALo strIne icche che, strI purUSane ane napuMsaka baMnene icche che, te prApta na thatA aratinA dAhathI baLe che ane zabdAdi icchAkAma prApta na thatAM aratinAM dAhathI baLe che. A pramANe kaSAyo, zoka ane vedodaya bALanAra hovAthI uNa che. sarve mohanIya ke AThe prakAranuM karma uNa che. tethI paNa vadhu dAhakatAthI tapa uNatara kahyuM, kemake tapa uNakapAyane paNa tapAve che. kaSAyanI jema zoka ane vedane paNa tapa bALe che. have pariSaha, pramAda, ughamanA zItoSNapaNAno abhiprAya kahe che. [ni.ra1] zIta ane uSNa baMne sparzane sahe. zIta-uNa rUjinita vedanA anubhavato AddhyAna na kare. zarIra-manane anukULa te sukha tethI ulaTuM te duHkha tathA parISaha, zoka, kaSAya, veda je zIta-uSNa rUpa che tene sahe. sAdhu A rIte zItauNane sahevAmAM tathA tapa-saMyama upazamamAM udhama kare. have upasaMhAra karatA "zIta-uNane ghaNAM sahevA" te batAve che. [ni.211 parISaha, pramAda, upazama, virati sukharUpa pado zIta kahyA tathA parISaha, tapa, udhama, kaSAya, zoka, veda, arati uSNa kahyA. te badhAMne mumukSae sahevA joIe. sukhamAM harSa ke du:khamAM zoka na karavo. kAma parityAgI sabhyardaSTi jIva tene sahana karI zake che. mATe kAmonuM sevana na karavuM. # adhyayana-3 'zItoSNIya' uddezo-1 "bhAvasapta" ka adhyayana-3no nAma niSpanna nikSepo kahyo. have sUga anugamamAM akhalitAdi guNavALuM nirdoSa vacana kahevuM. te A pramANe * sUtra-109 :amuni [ajJAnI] sadA sutelA che. muni [jJAnI] sadA jAge che. * vivecana : pUrvaNa sAthe Ano saMbaMdha A pramANe-du:khonA cakarAvAmAM je bhame te du:khI che. eTale A lokamAM bhAvasuta, ajJAnI jIvo duHkhonA cakarAvAmAM bhamatA hoI du:khI che. kahyuM che ke, "A jagamAM ajJAnarUpI mahAroga sarve jIvone du:khe karIne Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/1/109 191 192 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 dUra karI sukhI thAya. e pramANe sAdhu paNa bhAvathI sadA vivekI hovAthI jAgRta avasthAmAM rahI badhAM kalyANane pAme che. ahIM sutA-jAgatA saMbaMdhI gAthA kahe che, jAgatA mANasanI buddhi vadhe che mATe he mANaso ! jAgo. sunAra dhanya nathI, jAge che te dhanya che. ghaNuM sutA pramAdIne zruta zaMkita ke khalita thAya che. apamAdI jAgatAne zruta sthiparicita thAya. ALasune sukha na hoya, nidrA sAthe vidhA na hoya, pramAda sAthe vairAgya na hoya, AraMbhIne dayA na hoya. dharmAnuM jAgavuM sAruM adharmInuM suvuM sAruM tema bhagavaMte jayaMti zrAvikAne kaheluM. ajaganI mAphaka sunAranuM amRtarU5 zruta nAza pAme ane gaLiyA baLada mAphaka apamAna pAme. A rIte darzanAvaraNIya karmodayathI sato hoya to paNa saMvipna ane jayaNAvaMta sAdhu darzanamohanIya rU5 nidrA dUra karavAthI jAgato ja che. sutelA jJAnanA udayavALA thAya che. ajJAna mahAda:kha che. A du:kha prANInA ahitane mATe thAya che. te batAve che - * sUtra-110 - lokamAM ajJAna-duHkha ahitane mATe thAya che. lokanA A AcArane jaNIne hiMsAdi zothI dUra rahevuM. jeNe A zabda, , sa, gaMdha, pati yathArthapaNe jANI lIdhA che. te.... juo sU-111] dUra thAya tevo asAdhya che. tenAthI bIjuM du:khanuM kAraNa huM mAnato nathI. ahIM sutelA be prakAre che - dravyathI, bhAvathI. temAM nidrA-pramAdavALA dravyathI sutelA che, mithyAva ane ajJAnarUpa nidrAthI mUDha banelA miyArdaSTi-amuni samyajJAna-kriyAdita niraMtara bhAvathI sutelA che. nidrAmAM paDelA mithyArdaSTi ke sagaddaSTi paNa hoya. munio * sabodha yukta che ane mokSamArgathI calita thatAM nathI. teo satata hitaprApti, ahita tyAga mATe jAgRta rahe che. dravyanidrA prApta thAya to paNa teo bIjI pautimAM satata jANe che. te saMbaMdhe niryuktimAM kahe che [ni.ra12] sutelA be bhede che - dravyathI, bhAvathI. temAM nidrAthI dravyasuptA gAthAne aMte kaheze. bhAvasu je amuni-gRhastha mithyAtva, ajJAnathI AvRta ane hiMsAdi AzravadvAramAM sadA pravRta che. munio mithyAtvAdi nidrA dUra thavAthI samyakuvAdi bodha pAmIne bhAvathI jANatA ja hoya che. jo ke AcAryanI AjJAthI mukti bIjI porisi AdimAM dIrdhasaMyama mATe zarIra AdhArarUpa hovAthI suve, to paNa sadA jAgatA ja rahe che. A pramANe dharmane AzrIne sutA-jAgatA batAvyA. dravyanidrA suptane dharma hoya ke na paNa hoya. je bhAvathI jAge che te nidrAvaNane paNa dharma che ja, jo bhAvathI jANato hoya paNa nidrA-pramAdamAM tenuM dhyAna hoya tene dharma na hoya. je dravyabhAva baMnethI sutA hoya tene dharma na ja hoya. te "bhajanA'no artha che. dravyasutane dhama kema na hoya ? kahe che. dravyasuptane ja nidrA hoya che. te duHkhethI dUra thAya che. kemake cINaddhigikanA udayamAM bhavasiddhika jIvone paNa samyakatva prApti thatI nathI. teno baMdha mithyAdeSTi ane sAsvAdananI sAthe anaMtAnubaMdhI baMdha sahita hoya che. teno kSaya anivRtti bAdara guNasthAna kALanA saMgeya bhAganA keTalAka bhAga jAya tyAM sudhI hoya, te ja pramANe nidrA ane pracalAnA udayamAM pUrvavat che. baMdhano uparama apUrvakaraNa kALanA asaMkhyaya bhAgane aMte thAya ane kSaya kSINakaSAyanA dvIcarama samayamAM thAya che ane udaya upazamaka ane upazAMta movALA munine hoya mATe nidrA pramAdane duraMta kahyo. dravyasupta mAphaka bhAvasapta paNa du:kha pAme che- te kahe che [ni.213] nidrAmAM sutelo, dAru vaDe unmatta, gADha marmapahArathI mUrNita ane vAya Adi doSothI cakarI AvatAM paravaza thayelo bahu du:kha pAme chatAM teno pratikAra karI na zake. te rIte bhAvasapta arthAta mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAyAdimAM rahelo jIvasamUha nakAdi bhavanA duHkho bhogave che. have bIjI rIte ulaTA TAMtathI upadeza devA kahe che- [ni.214] ukta upadeza je viveka-aviveka janita che. jema buddhimAnA vivekI Aga lAgatA tyAMthI nIkaLIne sukhI thAya che. vidanayukta ke hita mArganuM jene jJAna che te sukhe pAra pahoMce che. cora AdinA bhayamAM vivekI sukhethI te vina * vivecana : cha jIvanikAya saMbaMdhI du:khane tuM jANa. te du:kha, ajJAna ke mohanIya tene nakAdi bhava du:kha ApanAra che. athavA tene ahIM baMdha, vagha, zArIrika ane mAnasika pIDAne mATe thAya che. te tuM jANa. te jANavAnuM phaLa A che * dravyabhAvasutane ajJAna rUpa duHkha che mATe tenAthI dUra rahevuM. vaLI 'samaya' eTale AcAranuM anuSThAna tene ane jIvasamUhane jANIne zAthI viramavuM. A pramANe sUtra saMbaMdha che. saMsArI jIvo bhoganI icchAthI jIvahiMsAdi kaSAyahetuka karmo bAMdhIne narakAdi pIDA sthAne utpanna thAya che. tyAMthI kyAreka nIkaLIne badhAM duHkhonuM nAzaka ane dharmanA kAraNarUpa kAryakSetrAdimAM manuSya janma pAme. vaLI tyAM paNa mahAmohanI matithI adhogatimAM jAya tevAnovA AraMbha kare che. saMsArathI pAra pAmatA nathI. A lokAcArane jANIne athavA samabhAvane jANIne gu-mitramAM, sva-paramAM samatA rAkhe. athavA ekendriyAdi badhA jIvo sva utpatti sthAnamAM ramaNanI icchAvALA che, maraNathI Dare che, sukhanA cAhaka, du:khanA hepI che. AvA samabhAvane jANIne sAdhu A cha kAya lokamAM dravya-bhAva zastrathI dUra rahI dharmajAgaraNathI jAge. athavA je je saMyamazA che te hiMsAdi AsavadvAra athavA zabdAdi pAMca kAmaguNono rAga che. tenAthI je dUra rahe te muni. sUnakAra kahe che, je munine svaAtmA vedita badhAM prANInI pravRttinA viSayabhUta Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/1/110 193 194 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 manojJa-amanojJa zabdAdi che te sAme AvatA anukULa-pratikULa lAge che; tevuM je muni jANe te loko jANe che, tethI kahe che ke iSTa viSayamAM rAga na kare, aniTamAM dveSa na kare, te ja tenuM kharI rIte jANavApaNuM che, paNa bIjuM nathI. athavA A lokamAM ja zabdAdi du:khane mATe thAya che, to paralokanuM to zuM kahevuM ? kahyuM che ke haraNa zabdamAM kta thaIne, hAthI sparzamAM, mAchaluM rasamAM, pataMgIyuM rUpamAM, sApa sugaMdhamAM rakta thaIne kharekhara nAza pAmyA che. A rIte pAMcamAMthI ekamAM pta thayela paramArthathI ajANa te pAMce nAza pAmyA che. tema mUrkha ekalo pAMcamAM rakta banI nAza pAme che athavA zabdamAM bhadrA, rUpamAM arjuna cora, gaMdhamAM gaMdhapriyakumAra, rasamAM saudAsa ane sparzamAM satyakI Adi nAza pAmyA. parabhavamAM nAkAdi yAtanA bhaya rahe che. A pramANe zabdAdi viSayane du:khadAyI samajI tajI kevA guNa pAme ? * sUtra-111 te AtmavAna, jJAnavAna, vedanAna, dharmavAna, bahAvAna pA vaDe lokane gaNe che; te muni kahevAya che. te dharmavidda, Rju hoya che. saMgane Avata zrotarUpe jANI le che. * vivecana : je muni mohanidrAmAM sutelA lokamAM duHkha-ahitane jANe te loka samayadarzI che. te zAthI dUra rahI zabdAdi kAmaguNone du:khanA heturUpe jJa parijJA vaDe jANe pratyAkhyAna parijJA vaDe bhAge. te mumukSu AtmavAnuM che. jJAnAdikavALo AtmavAnuM che. zabdAdi tyAgathI AtmA rakSita thAya che. anyathA nArakAdimAM utpanna thatAM AtmA mokSa kArya na karIne AtmA kaI rIte gaNAya ? pAThAMtarathI tene ja jJAnavAnuM jANavo. AtmAne narakAdimAM paDatA aTakAve te Atmavid. yathAvasthita padAni jANe te jJAnavi. jIvAdi svarUpa jenA vaDe jANe te veda-Agama jANe te vedavid. svargamokSamArga dharmane jANe te dharmavi. karmarUpa maLathI rahita yogInA sukhane jANe te brAhmavid che. * x * A pramANe prakarSathI Dreya padArtho jANe te "prajJAna' che. te mati Adi che jenA vaDe yathAvasthita jIvaloka ke tenA AdhArarUpa kSetrane jANe che. te ja zabdAdi viSaya saMgano parihartA yathAvasthita loka svarUpano jJAtA che. muni eTale ukata AmavAnuM Adi guNavALo. jagatanI traNe kALanI avasthAne mAne ke jANe te muni. 'dharma" eTale cetana-acetana dravyanA svabhAvarUpa athavA zrutacAtrirUpa. tene jANe te dharmavi. - jJAnAdi mokSamArganA anuSThAnathI akuTila te Rju athavA yathAvasthita padArtha svarUpa jJAnathI Rju che. -> * dharmavid Rju muni janma, jarA, maraNa, roga, zokavALA saMsAra rU5 bhAvAvarta jANIne tyAge. kahyuM che, rAga-dveSa vaza mithyAdarzanathI jagatu dustara ane janmAvartI kSipta che. pramAdathI temAM jIvo ghaNuM bhamyA che. bhAvazrota[1/13 zabdAdino abhilASa che. ukta Avarta-zrotamAM rAgadveSathI saMbaMdha thAya che tene jANIne * * * * * tyAge. te ja Avarta zrotanA saMgano kharo jANanAra che. * * * * sUtra-112 : te ninya zIta-uSNa suikha-duHkha nA tyAgI che, arati-rati sahana kare che. 'sparzane vedata nathI. jAgRta ane vairathI uparata che. he vIra ! e rIte duHkhathI mukti pAmIza. vRddhatva ane mRtyu vaza manuSya satata mUDha rahe che te dhamanI jANI zakato nathI. * vivecana : te bAhya-aMtar graMtharahita thaI zIta-uSNa tyAgI sukha-du:khane na gaNanAra zIta-uNarUpa parISahane samabhAve saheto saMyamamAM rati asaMyamamAM aratiyukata thaI parISaha-upasargonI kaThora pIDA sahe athavA karma khapAvavA udhata banI te pIDAne avagaNe. jo saMyama ke tapathI zarIra pIDAthI kaThoratA Ave athavA kamalepa dUra thatAM saMsArathI udvega pAmI mumukSu nirAbAdha sukhano cAhaka banI saMyama-tapano kheda sahe. asaMyama nidrA dUra thatAM lAge che. abhimAnathI thatI adekhAI, bIjAnuM bagADavAno vicAra teara che te vaicI dUra hovAthI jAgara ane vaira uparata guNavALo vIra bane che te karmazaNu dUra karavAnI zakitavALo che. he vIra ! tuM Avo banI potAne ke bIjAne du:kha-duHkhanA kAraNothI bacAvIza. ukta guNarahita du:khanA pravAhamAM saMga karIne uMghato rahIne jarAmRtyune vaza thaIne * x * mUDha banI svarga-mokSadAyI dharmane jANato nathI. saMsAramAM jIvane jovuM koI sthAna nathI jyAM jarA-mRtyu na hoya. devatAmAM paNa jarAno sadbhAva che. AgamamAM paNa kahyuM che ke devo samAna rUpavALA nathI. - X - X - mALA karamAvI Adi - x - devanI jarAnA lakSaNo che. badhAM jIvo jarA-mRtyuvaza che, te jANI paMDita muni zuM kare ? * sUtra-113 : manuSyane duHkhathI Atura joIne amita thaI vicare. he matimAna ! manana karI te du:khIna che. A du:kha hiMsA jAnita che. mATI-pramAdI vAraMvAra janma le che. zabda-rUpanI upekSA karanAra Rju ane 'mArAbhizAMkI' mRtyuthI mukta thAya che. je kAma pratye Apamata che, pApakamoMthI dUra che, te vIra, Atmagupta ane khedajJa che. je pacayinimitta zastranA khedane jANe che, je Azaa-saMyamano khedajJa che, te saMyamano khedajJa che. karmamuktane koI vyavahAra hoto nathI karmothI upAdhi thAya che. te kamanuM sArI rIte pratilekhana kara vivecana :te bhAva jAgRta muni bhAvanidrA janita zarIra-mananA du:khothI Atura Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/1/113 195 kiMkartavyamUDha, du:kha sAgaramAM DubelA prANIne joIne apramatta banI saMyama anuSThAnane Adare. he buddhimAna ! sazrutika ! tuM bhAvasukha du:khIne jo. jAgatAnA guNa ane sutAnA doSa jANIne suvAnI mati na kara. vaLI pApa kiyA anuSThAna, tenA AraMbha ja du:kha ke du:khanA kAraNa karmo tuM pratyakSa jo. sarva karmanA AraMbhamAM pravRtta jIvone thatI zikSAne jo. te jANIne AraMbharahita banI AtmahitamAM jAgRta thA. paNa je viSayakaSAyathI malIna yitavALo ane pramAdI che. te zuM meLave ? te krodhAdi kaSAyavALo madha Adi pramAdavALo nArakInA duHkha anubhavIne pAcho tiryaMcamAM jAya che. paNa je akaSAyI ane pramAdarahita che te kevA thAya ? zabdarUpAdimAM je rAgadveSa tene na karato haju-ti thAya che. paramArthathI yati haju hoya ane gRhastha strI Adi padArya grahaNa karavAthI vaka bane che. vaLI te saraLa sAdhu zabdAdinI upekSA karato mRtyu vize satarka rahIne pote maraNathI bace che. kAmabhogamAM apramAdI rahe che. je kAma ceSTAnA pApothI dUra rahe che, te ja mana, vacana, kAyAnA pApathI bacelo che. te vIra che gupta AtmA che ane khedajJa che. te khedajJa sAdhu zabdAdi viSayonA paryAyo te nimittanA zastra te pavijAta za." athaC/i prANi upaghAtakAri anuSThAna temAM lIna na thatA khedajJa' sAdhu niravadha anuSThAnarUpa saMyama Adare. je saMyamano khedajJa che te paryavajAtazatrano khedajJa che arthAt sAdhu iSTa-aniSTa zabdAdi payayonI prApti ke tyAga bIjA jIvone du:kharUpa che tema jANe che. Avo madhyastha bhAva] apIDAkara hovAthI je azaarUpa-saMyama che te potAne ane bIjAne upakAra karanAro che, evuM jANe che. A pramANe jANIne zastrane choDe ane azaane grahaNa kare e jJAnanuM phaLa che. athavA zabdAdi paryAya ke tarjanita rAgadveSa paryAyI je jJAnAvaraNIya karma baMdhAya tene bALanAra hovAthI tapa te zastra che. te tapanA khedane jANanAra tenA jJAna-anuSThAnathI azaa-saMyamano paNa khedajJa che ane azaa-saMyamano khedajJa te pacavajAta-zastrano paNa khedajJa che ane te saMyama-pa khedajJa AzravanirodhAdithI pUrva bhavanA saMcita karmano kSaya kare che. karmakSayathI je thAya che. tene have jaNAve che umaH - AThamAMthI eka paNa karma jene nathI che. tene nAka Adi koI gatimAM bhramaNa karavAno vyavahAra nathI. pati-apati ke bAlakumArAdi avasthA nathI. je sakarma che tene nAkAdi vyapadeza hoya che. tathA te karmanI upAdhI vaDejJAnAvaraNIyAdi vaDe je pAme te kahe che te (1) mati, zruta, avadhi, mana:paryAya jJAnavALo, maMdabuddhi, tINabuddhi Adi, (2) cAdarzanI, ayakSadarzanI, nidrALu Adi, (3) sukhI-duHkhI, (4) mithyA daiSTi-mizrardaSTi, strI-puruSa-napuMsaka, kaSAyI Adi, (5) sopakrama-nirUpakrama-apAyuM Adi, (6) nAraka, tiryaMcayonika ekendriya beindriya payatika-apayaptika Adi, 196 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 subhaga-durbhaga Adi, (3) uMca-nIca govALo, (8) kRpaNa-tyAgI nirUpabhoga, nirvirya A pramANe ATha karmane lIdhe saMsArI jIva oLakhAya che. tethI jJAnAvaraNIyAdine vicArIne ke prakRti, sthiti, anubhAva, pradezarUpe tenA baMdhanI AlocanA karIne tenI satA ane vipAkane pAmelA prANIo je rIte bhAvanidrAmAM sae che te jANIne karma dura karavA bhAva jAgaraNamAM sAdhue udhama karavo. te karmano abhAva A rIte thAya - ATha karmavALo apUrva Adi karaNa vaDe paka zreNithI mohanIyakSaya karI sAta karmovALo thaI bAkInA traNa pAtikarmono kSaya karI bhavopaNAhI cAra karmovALo thAya. te kSaya karI zailIzIkaraNa karI akama bane. have uttara pravRttinuM hovApaNuM - na hovApaNuM batAve che - [A viSaya karmajthaol phAInathI samajAya tevo che, mATe ahIM vRttino saMkSepamAM artha ja raju karIe chIe- jJAnAvaraNIya ane aMtarAyanI pAMca-pAMca prakRtti bAramAM guNasthAna sudhI hoya che, darzanAvaraNIya kamanuM hovApaNuM traNa sthAnamAM che - 1. nidrAdi nave prakRtti anivRtti bAdakALanA saMceya bhAga sudhI, 2. saMkhyayabhAganA aMte thINaddhi nidrAjhika kSaya thatA ja karmavALuM sthAna, 3. kSINakapAyanA aMta samayamAM nidrA-pracalAnA kSayathI cArakarmavALuM sthAna. vedanIyakarmanA satAsthAna be che. mAtA ane asAtA. mohanIya karmanA satA sthAna paMdara che. jei karmamaMthanA sattA prakaraNaNI jANavAsamajavA] AyuSyanA sAmAnyathI be satA sthAna che. nAmakarmanI prakRtinA bAra saMtA sthAna che. te A pramANe - (1) 93, (2) 92, (3) 91, (4) 88, (5) 86, (6) 80, (3) 9, (8) 38, (9) 36, (10) 75, (11) 9, (12) 8. A saMkhyA mujabanA kramamAM nAmakarmanI uttaraprakRtinI satA hoya che. tenA vivecana ane samAja mATe karma graMthamAM sattA prakaraNa jovuM. ahIM mAtra 93 uttaraprakRtino nAma nirdeza karela che. jemake 4-gati, 5-jAti, 5-zarIra, pa-saMghAta, pa-baMdhana, 6-saMsthAna, 3-gopAMga, 6-saMhanana, pa-varNa, gaMdha, 5-sa, 8-sparza, 4-AnupUrvI, 6-agurulaghu, upaghAta, parAghAta, ucazvAsa, Atapa, udhota, vihAyogati, 10-zubha-pratyeka zarIra basa zubha subhaga susvara sUma pati sthira Adeya ane yaza, 10-azubha-pratyeka AdithI viparIta, 1-nirmANa, 1-tIrthakara ema kula 93 prakRti kahI che. gogakarmanA sAmAnyathI be satA sthAna che... A pramANe karmonI satA jANIne sAdhue te dUra karavA prayatna karavo. vaLI [A vAta bIjI rIte kahe che--]. * sUtra-114 - karmanuM muLa jANIne hiMsAnuM nirIkSaNa karI sarva [upadeza grahaNa karIne gadveSarUpa be cheDAthI dUra rahe. medhAvI te [rAgadveSane jANIne lokane jANe ane lokasaMjJA tyAga karI saMyamamAM parAkrama kare - tema kahuM chuM. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/1/114 * vivecana : karmanuM mULa-kAraNa mithyAtva, avirati, pramAda, kapAya, yoga che. tene samajIne 'kSaNa' arthAt je prANi-hiMsA tene karmanuM mULa samajIne choDe. pAThAMtaramAM "mUrta ne sthAne mamAkUTa che. teno artha che - je A karmanI upAdAna kSaNa che te kSaNa 'karma' che. te kSaNathI nivRtti kare. teno artha e che ke - ajJAna, pramAdAdithI je kSaNe karmanA heturUpa kriyA kare te ja kSaNe citta sthira karI tenA upAdAna hetuthI nivRtta thAya. pharI upadeza ApatA kahe che - pUrvokta karmo samajIne tathA karmanAzano upadeza grahaNa karIne rAga-dveSathI dUra rahIne athavA teno saMbaMdha choDIne te karmanA upAdAnanA kAraNa rAgAdine jJa parijJA vaDe jANI, pratyAkhyAna parijJA vaDe taje. rAgAdithI mohita ke viSayakaSAya rUpa lokane jANIne viSayatRSNA ke dhananA AgraharUpa lokasaMjJAne choDIne te medhAvI saMyama anuSThAnamAM udhata bane, SaD ripuvarga ke ATha prakAranA karmone AvatA aTakAve - tema huM kahuM chuM. adhyayana-3 'zItoSNIya'nA uddezA-1 'bhAvasupta'no muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvadA pUrNa OM adhyayana-3 uddezo-2 "duHkhAnubhava" bhUmikA 197 -- pahelo uddezo kahyo, have bIjo zarU kare che. teno saMbaMdha A pramANe - pUrva uddezAmAM 'bhAvasukha' batAvyA. ahIM temanA suvApaNAthI asAtArUpa je phaLa che te kahe che. te saMbaMdhamAM have sUtra kahe che- - sUtra-115 - hai Arya ! A saMsAramAM tuM janma ane vRddhine jo. tuM pANIne jANa, tenI sAthe tArA sukhanuM paryAlocana kara. A rIte kalyANakArI mokSanA mArgane jANIne samatvadarzI pApakarmana karatA nathI. * vivecana : 'nApha' eTale prasUti. vRddhi eTale janmathI laI bAla, kumAra, cauvana, vRddhatva. manuSya loka ke saMsAramAM hamaNAM ja jAti, vRddhine jo arthAt janmatA ane vRddha avasthAmAM je zarIra ane mananA duHkha utpanna thAya che, tene viveka cakSuthI tuM jo. kahyuM che ke, janmatA ane maratA prANIne je duHkha che, te duHkhathI ane saMtApathI potAnI pUrva jAtine vIsarI jAya che. garbhamAM bALaka ghaNo virasa AhAra kare che. pachI janmatI vakhate yonimukhamAMthI nIkaLe tyAre mAtAne ane potAne ghaNI pIDA thAya che. vRddhAvasthAmAM nirbaLa-khokharo avAja, durbaLa mukha, viparIta vikalpo, durbala AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 duHkhI avasthAmAM rahevuM Adi prApta thAya che. ityAdi. athavA bhagavaMta, he Arya ! kahI gautamasvAmIne bolAvI kahe che - jAti, vRddhi ane tenuM mULa kAraNa karma che. tathA kArya duHkha che te tuM jo. joIne bodha pAma. tevuM janma Adi duHkha tane na Ave evuM saMyama Acara. vaLI cauda prakAranA bhUtagrAma che tenI sAthe tArA sukhane sarakhAvIne jANa ke jema tane sukha priya che tema badhAMne che, tane duHkha gamatuM nathI tema bIjAne paNa gamatuM nathI. ema jANIne bIjAne duHkha na Apa jethI tane janma Adi duHkha prApta na thAya. kahyuM che - tane jema iSTa viSayamAM sukha ane aniSTamAM duHkha che tema bIjA mATe paNa jANIne lokone apriya kRtya na karato. 198 to zuM karavuM ? jAti, vRddhi, sukha, duHkha joIne tattva batAvanArI zreSTha vidhAne tuM jANa. [cUrNimAM ahIMtipipno pATha che. traNa vidhAne tuM jANa te jJAnAdi ke mokSa ane tenA mArgane jANIne samyakatvadarzI banIne pApa na kare, sAvadha anuSThAna na Acare. pApanuM mULa snehapAza che, te choDavA mATe kahe che- - sUtra-116 : A manuSyalokamAM manuSyo sAthenI snehajALathI dUra rahevuM. kemake teo AraMbhajIvI ane ubhayalokamAM [kAmabhogone] dekhatA rahe che. kAmabhogomAM vRddha banI karma saMcaya kare che. tema karIne vAraMvAra janma le che. * vivecana : cAra kaSAya ane viSaya vimokSamAM samartha AdhArarUpa manuSya, lokamAM [saMsArI manuSyo sAthe dravya-bhAva bhedavALA sneha pAzane sarvathA choDa, kAraNa ke teo kAmabhoga lAlasA mATe hiMsAdi pApo AraMbhe che. tethI sUtrakAra kahe che ke, te AraMbhathI jIvanAra ane mahA AraMbha parigrahathI kalpita jIvavAnA upAya yoje che. tathA 3maya zarIra tathA mana saMbaMdhI A loka-paralokanA [bhogAkAMkSI] che. vaLI te kAmabhogamAM Asakta thaI karmo saMcita kare che. te kAma upAdAna janita karmano saMcaya karI eka garbhathI bIjA garbhamAM utpanna thAya che. saMsAracakramAM - 4 - bhame che. vaLI te 'anibhRta' AtmA kevo thAya che, te kahe che- * sUtra-117 : te hAsya, vinoda mATe jIva vadha karIne AnaMda manAve che. evA ajJAnInA saMgathI bacavuM, tenAthI potA sAthe te jIvonuM vera vadhe che. * vivecana : lajjA, bhaya Adi nimittathI cittanuM hAsya meLavIne kAmamRddha banI, jIvone haNI AnaMda mAne che ane mahAmohathI gherAyelo, azubha vicAravALo te bole che A pazuo zikAra mATe sarjAyA che. zikAra sukhI jananI krIDA mATe che. A rIte jUTha ane corImAM paNa jANavuM. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/ra/112 19 200 jo Ama che to sAdhue zuM karavuM ? je hiMsAdimAM kta che, viSayakapAyAdi yukta che tevA ajJAnI jIvo sAthe hAsyAdi saMga na karavo. saMga kare to paraspara laDAI thatAM - x - vaira vadhe che. jema guNasene karelA hAsyane kAraNe agnizama sudhI vaira cAlyuM - x - jo Ama che to zuM karavuM ? * sUtra-118 - tethI uttamajJAnI mokSa padane jANIne, AtaMka joIne pApa na kare. he dhIra ! tuM Agra ane mUlakane dUra kara karmo toDIne nikamadarzI bana. * vivecana * ajJAnInA saMgathI vaira vadhe che. tethI gItArtha mokSapada ke sarva virati ke sabhya jJAna-darzanane jANIne kAryakartA - nakAdi du:khane jonAra pApAnubaMdhI karma na kare - na karAve, na anumode. temaja bhavopagAhI karma ane mUna ghAtIkama athavA pUna te mohanIya, bAkInA masA athavA mUna - mithyAtva, ma zeSa prakRti. e badhAMne dUra kara. A sUtrathI sUcave che ke karmapudgalono AtyaMtika kSaya na thAya paNa AbhAthI pRthakra-dUra thaI zake. mohanIya ke mithyAtvane 'mUna' kahyuM kemake tenAthI bAkI badhA karmano baMdha paDe che. kahyuM che ke, moha vinA karmabaMdha nathI, moha anekavidha baMdhana che, prakRtino mahA vibhava che, anAdi bhavano hetu che. te vAraMvAra baMdhAya che, evI karmonI kuTila gati prabho ! Ape batAvI che. AgamamAM kahyuM che, "he bhagavan! jIvo ATha karma kaI rIte bAMdhe che ? he gautama ! jJAnAvaraNIyanA udayathI darzanAvaraNIya karma bAMdhe che, darzanAvaraNIyathI darzanamohanIya, tenAthI mithyAva, mithyAvathI jIva AThe karmaprakRti bAMdhe. te rIte mohanIyakarmanA kSayathI kSaya pAme. kahyuM che ke, nAyaka haNAtA jema senA nAza pAme tema mohanIyakarma kSaya thavAthI bIjA sAta kama nAza pAme che. athavA mUtra te asaMyama ke karma che. mA te saMyama, tapa ke mokSa che. te mULaagramAM tuM dhIra zA. - x - vivekathI duHkha-sukhanA kAraNapaNe mAna. tapa-saMyama vaDe gAdi baMdhana ke tenA kAryarUpa karmane chedIne tuM kamarahita bana. eTale - 4 - nikamavathI-karma AvaraNa dUra thatAM sarvadarzI sarvajJAnI thAya che. je niSpharmadarzI thAya che te bIjuM zuM meLave ? te kahe che * sUtra-119 : te nikamadarzI maraNapathI mukta thAya che, te ja muni saMsAranA bhayathI lokamAM mokSano daTA bane che; rAgadveSa rahita jIvana vitAve che. te uuild, samita, sahita sadasaMyata, kAlakAMkSI banI vicaraNa kare che. A jIve pUrve ghaNAM pApakarmono baMdha karyo che. AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 * vivecana : pUrvokata sAdhu mUla ane agrakarma toDanAra banIne nikamadarzI thatA maraNathI mUkAya che. kemake AyuSyano baMdha paDato nathI. athavA vAraMvAra ke kSaNa kSaNanI maraNathI mUkAtA maraNayukta A saMsArathI mukAya che. te muni saMsAranA bhaya ke sAta prakAranA bhayane dekhe che te daTabhaya kahevAya che. vaLI dravyanA AdhArarUpa loka ke cauda jIvasthAnaka rUpa lokamAM parama je mokSa che athavA tenuM kAraNa je saMyama che tene dekhavAnA svabhAvavALo paramadarzI che. tathA vivikta-dravyathI strI, pazu, napuMsaka yukta vasatirahita sthAne rahe che. tathA rAgadveSarahita nirmaLacita rAkhavAthI bhAvathI vivita che. Avo vivikta jIvI muni indriya ane manane zAMta rAkhavAthI upazAMta che, pAMca samitithI athavA sakhyaNuM mokSamArge javAthI samita che jJAnAdithI yukta ane apamAdI che. AkhI jIMdagI AvA uttama guNavALo rahe te - X - X * kAlaAkAMkSI kahevAya ane e pramANe paMDita maraNanI AkAMkSAvALo - x * x * saMyama anuSThAnamAM rahe. AvuM zA mATe kare che kahe che mULa-uttara prakRti bheda bhinna prakRti, sthiti, anubhAva, pradeza-baMdhavALuM baMdha, udaya, satAnI vyavasthAvALuM, baddha, pRSTa, nidhata, nikAcitarUpa je karma te thoDA kALamAM kSaya thAya tevuM nathI tethI kAlakAMkSI kahyuM. temAM baMdha sthAna apekSAe mULa-uttara prakRtinuM bahatva batAve che - [A pUrve suSa-113 vivecanamAM jema karmanI sattA prakaraNanI vAta hatI tema ahIM karmanA baMdha prakaraNanI vAta che. A viSaya karmaial jJAna thakI ja samajavo saraLa che, tethI sUka-113nI mAphaka ahIM paNa saMkSepamAM ja vRttino sAra raju karela che. vizeSathI jANavA mATe vRttine ja jovI-samajavI.) badhI mULa prakRti aMtamuhad sudhI sAthe bAMdhe to ATha prakAsto karmabaMdha che ane AyuSya na bAMdhe to sAta prakArano karmabaMdha che. mohanIyakarma dUra thatAM AyunA baMdhanA abhAve cha prakAre karmabaMdha che. chApAmyIka karmo dUra thatAM phakta sAtA vedanIya karmano baMdha thAya che. uttara prakRtimAM jJAnAvaraNa ane aMtarAyanI pAMce-pAMca prakRtinuM eka baMdhasthAna che, darzanAvaraNIyanA gaNa baMdhasthAna che. vedanIyanuM eka baMdha sthAna che, mohanIyakarmanA daza baMghasthAna che Ayukarmano baMdha eka prakAre che, nAmakarmanA ATha baMdha sthAna che. gogakarmano eka baMdha che. A karmabaMdhanone dUra karavA zuM karavuM ? te kahe che- * sUtra-120 : [e karmo naSTa karavA] tuM satyamAM dhRti kara. temAM sthira rahenAra medhAvI sarva pApakarmono kSaya karI de che. vivecana :sajjanane hitakArI te satya arthAta saMyama. temAM dhairya rAkha athavA yathAvasthita Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/2/120 vastu svarUpa kahenAra jina-Agama satya che. temAM jinAjJAnusAra kumArganA tyAga karIne dhRti kara. te jinavacanamAM rakta banIne medhAvI sAdhu saMsAranA bhramaNarUpa pApakarmono kSaya kare che. 201 A rIte apramAda kahyo. teno zatru te pramAda. pramAdI kevo thAya ? * sUtra-121 : te asaMyamI puruSa aneka cittavALo che. te cALaNI ke samudra bharavA icche che. te bIjAnA vadha, paritApa, parigraha, janapada vadha, janapada paritApa, janapada parigrahane mATe pravRtti kare che.] * vivecana : anecitta eTale khetI, vepAra, majUrI Adi kAryamAM jenuM citta che te. te saMsArasukhanA abhilASathI aneka citta [caMcaLa] che. ayaMpuruSa eTale saMsArI jIva. - x - A aneka cittavALo zuM kare ? te kahe che- jevA dravya ketana eTale cAlaNI, paripUrNaka-samudra. bhAva ketana te lobhecchA. A caMcaLa puruSa - X tene bharavA icche che. arthAt paisAnA lobhamAM zakya azakyanA vicAra vinA azakya anuSThAnamAM varte che ane lobhanI icchA pUrNa karavAmAM vyAkuLa mativALo banIne te- lobhapUraNe pravRtta thaI bIjA prANIno vadha kare che, bIjAne zarIra-mananA paritApa Ape che, bIjA dvipada-catuSpadAdino saMgraha kare che. tathA janapadamAM thayela kALapuSTa ke rAjA AdinA vadhane mATe, lokonI niMdA mATe - A cora che ityAdi kahe che ke bIjAnA chidro ughADA pADe che. janapadano parigraha karavA pravarte che. AvA lobhI vadhAdi kriyA sivAya bIjuM zuM kare ? te kahe che- - sUtra-122 : vadha-paritApa AdinuM Asevana karIne keTalAye prANI saMyamamArgamAM udhamavaMta thayA che. tethI teo bIjA mRSAvAda asaMyamane sevatA nathI. hai jJAnI ! viSayone nissAra jANa, devonA paNa upapAta-vana jANIne he mAhaNa ! tuM anya mokSamArgamAM vicara. te [ananya seva] prANIonI hiMsA na kare, na karAve, na anumode. viSayabhoga janita AnaMdanI jugupsA kara, strImAM rAmarahita thA. 'aNavamadarzI' pApakarmothI udAsIna rahe che. * vivecana : ukta vadha, parigraha, paritApanAdi sevIne lobhecchA pUrNa karIne bharata rAjArdi manuSyo mana, vacana, kAyAthI zubha vyApAramAM arthAt saMyama anuSThAnamAM yatna kare che, te ja bhave mokSamAM jAya che. saMyama anuSThAnamAM vartIne kAmabhoga, hiMsAdi Azravo tajIne zuM karavu te kahe che- jeNe bhoga tajyA che te pratijJA karIne bhoga lAlacutAthI mRSAvAda ke asaMyamane AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 sevatA nathI, je viSayArthe asaMyamane seve che, te viSayo nissAra che. kAraNa ke sAra vastu meLavavAthI tRpti thAya che, paNa je vastuthI tRSNA vadhe te nissAra che evuM joIne tattvajJa sAdhu viSayecchA na kare. mAtra manuSyonA ja nahIM devonuM viSayasukha paNa anitya che ane jIvita anitya che te batAve che - upapAta eTale janma, cyavana eTale nAza. te jANIne viSaya saMgano tyAga karaje kemake viSayasamUha ke badho saMsAra ke sarve sthAna azAzvata che, tethI zuM karavuM te kahe che- mokSamArgathI anya asaMyama che te anyane choDIne ananya jJAnAdine seva. mAdA eTale muni. A ananyasevI muni prANine haNe nahIM. bIjA pAse haNAve nahIM. haNanAranI anumodanA na kare. caturthavratanI siddhi mATe kahe che - viSayajanita AnaMdanI tuM jugupsA kara. 202 strIthI rAharahita thaI bhAvanA kara ke - A viSayo kiMpAka phaLa jevA ane - x - kaDavA phaLa ApanArA che, te jANIne viSayasukha parigrahane tyAgI de. have uttama dharma pALavA mATe kahe che - avama - mithyAdarzana, avirati Adi, avanama eTale saMyama Adi. tene dekhanAra te gomatI - samyak darzana, jJAna, cAritravAna. AvA thaIne strIsaMganI buddhine dUra kara. viSayonI niMdA kara. je anavamadarzI che te pApakarmothI dUra rahe che. - sUtra-123-124 - vIra puruSa krodha ane mAnane mAre, lobhane mahAna nakarUpe jue laghubhUta banavAno abhilASI vIra hiMsAthI virata thaI srotane chede. he dhIra ! graMtha-parigrahane jANIne Aje ja choDa, srota-viSayone jANIne indriyanuM damana kara. A mAnavajanmamAM 'unmajanano avasara maLela che, to prANIonA prANano saMhAra nA kara. tema huM kahuM chuM. * vivecana : krodha jenI AdimAM che te krodhAdi. jenA vaDe mAya te mAna. te anaMtAnubaMdhI Adi cAra bhede che. - 4 - mAna eTale garva. je krodhanuM kAraNa che tene haNe te vIra che. jema dveSarUpa krodha-mAnane haNe tema rAga dUra karavA anaMtAnubaMdhI Adi cAra bhedavALA lobhanI sthiti ane vipAkane jo. tenI sthiti dazamA guNaThANA sudhI che ane vipAka apratiSThAna mahAnarakanI prApti sudhI che. AgamamAM kahyuM che - mAchalA, manuSyo marIne sAtamI nAskI sudhI jAya. te mujaba mahA lobhI marIne sAtamI nAkI paNa pAme. to zuM karavuM ? je lobhathI prANivadha Adi pravRttithI mahAnakane pAme che, tethI vIrapuruSa lobhanA heturUpa hiMsAthI vista thAya. vaLI zoka athavA bhAvazrotane dUra kare. te mATe mokSa ke saMyama tarapha janAro laghubhUtagAmI thAya athavA laghubhUta thavAnI icchAvALo bane. AgaLa kahe che - bAhya atyaMtara be prakAranI gAMThane jJa parijJA vaDe jANIne Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/2/14 203 hamaNAM ja pratyAkhyAna parijJA vaDe choDa. tathA viSayaabhilASa te saMsAra pravAha che tene jANIne indriya ane mananuM damana karIne saMyama pALa. te mATe A mithyAtva Adi zevALathI AcchAdita saMsAra drahamAM tuM jIvarUpI kAcabo banIne zruti, zraddhA, saMyama, vIryarUpa unmajjana pAmIne tuM tarI jA. manuSyabhavamAM bIjI rIte saMpUrNa mokSamArgane pAmavo asaMbhava che. tuM prANInI hiMsAnA kRtyo na karato. pAMca indriya, traNa baLa, zvAsozvAsa ane Ayu e daza prANane dhAraNa karanAra prANInI hatyA na kara, tenA upaghAtanA kArya-anuSThAna na kara - tema huM kahuM chuM. adhyayana-3 'zItoSaNIya'nA uddezA-2 'duHkhAnubhava'no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa * adhyayana-3 uddezo-3 "akriyA" * bhUmikA ; bIjo uddezo kahyo. have bIjAno AraMbha kare che. teno saMbaMdha A pramANe - pUrva uddezAmAM duHkha ane tene sahana karavAnuM kahyuM te du:kha sahana karavA mAgaNI sAdhapaNuM nathI. saMyama anuSThAna kare tathA pApa karma na kare to zramaNa thAya che. te A uddezAmAM batAve che. A saMbaMdha vaDe AvelA A uddezAmAM sUkAnugamamAM sUtra uccAravuM * sUjha-125 - sAdhaka suavasara jANIne pramAda na kare. potAnA samAna ja anya jIvone jue. tethI jIva hiMsA vaya na kare, na karAve. che ekabIjAnI zarama ke bhayano vicAra karI pApakarma karato nathI te zuM muni kahevAya ? * vivecana : saMdhi be prakAre che - bhItamAM paDela phATa dravyasaMdhi che. bhAvasaMdhi karma vivara che. arthAt udayamAM Avela darzanamohanIya kSaya pAmya, bIjuM upazAMta che, te sakhyatva prAptirUpa bhAvasaMdhi che. athavA jJAnAvaraNIya viziSTa kSAyopathamika bhAvane pAmela te samyagajJAna prApti 5 bhAvasaMdhi che Adi - x * te jANIne pramAda karavo sAro nathI. jema lokamAM sainyathI gherAyelAne bhIMta ke beDImAM chidra jANIne pramAda karavo sAro nathI tema mumukSue karma vivara meLavIne kSaNavAra paNa strI, putra, saMsAra sukhano vyAmoha karavo sAro nathI. athavA sAMdho te ja saMdhi che. te bhAvasaMdhi jJAna, darzana, cAritra adhyavasAyamAM karmanA udayathI paDela phATa che, tene kubhAva dUra karI karI sAMdhI devI. 204 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 A kSAyopathamika Adi bhAvalokane AzrIne che athavA jJAnadarzana, cAmbine yogya lokamAM bhAvasaMdhi jANIne saMpUrNa pAlana kare athavA saMdhi eTale dhamanuSThAna avasara, te jANIne loka-jIvasamUhane du:kha devAnuM kRtya na kare. vaLI kahe che he sAdhu! jema AtmAne [tane sukha iSTa che, tema bIjA jIvane paNa iSTa che. tathA bIjA jIvone paNa sukha priya che - duHkha apriya che. te tuM jo. badhAM prANIne AtmA samAna jANIne - X - X * teone haNanAro na thaIza. tathA bIjA dvArA vividha upAyo vaDe te prANIno ghAta na karAvIza. jo ke bIjA matavALA koIka sthaLa jIvone mAratA nathI, to paNa ozika, saMnidhi AdinA paribhogathI bIjA dvArA te jIva vadha kare che. jo ke mAtra pApakarma na kasvAthI ja zramaNa na kahevAya. paNa jemAM pApakarma na kavAnuM kAraNa che te batAve che - anyonya je zaMkA, lajjA, bhayathI pApanA upAdAnarUpa je karmanuM anuSThAna che, te sAdhu na kare. pApakarma na karavAthI to zuM te muni kahevAya ? - x * x - ?? nA, teTalAthI muni na kahevAya. adrohano adhyavasAya ja munibhAvanuM kAraNa che bIjI upAdhinA vazathI te nirmaLa bhAvavALo na hoya to muni na kahevAya. [munipaNAnA bhAvathI muni kahevAya.] koI sAdhu paraspara AzaMkAthI AdhAkamadi taje to te muni bhAvasAdhu kahevAya ke nahIM ? AcArya kahe che, sAMbhaLa, bIjAnI upAdhi je pApa vyApArarUpa che, teno tyAga bhAvamunipaNuM che. tethI zubha aMtaHkaraNathI - x * sAdhu kriyA kare te ja muni bhAva che, bIjA nahIM. vyavahAranayathI to je samyagurdaSTi che, paMca mahAvatano bhAra vahe, pramAda, laja, bhaya, gausvathI AdhAkamadi choDI paDilehaNAdi kriyA kare - X * tapa, AtApanA kare temAM teno munibhAva ja kAraNa che. kemake AvI dharmakriyAthI paraMparAe zubha bhAvanI utpatti thaze. A pramANe zubha aMtaHkaraNa vyApAra hita sAdhupaNAmAM satu-asat bhAva kaho nizcayathI munibhAva kahe che * sUtra-126-127 - samatAno vicAra karI AtmAne prasanna rAkhe. jJAnI muni saMyamamAM kadApi pramAda na kare, sadA Atmagupta, vIra banIne dehane saMyama yamAnuM sAdhana mAnI teno nirvAha kare. nAnA moTA rayo pati virakta rahe. jIvonI gati-Agati jANIne je rAga-dveSathI dUra rahe che te sarva lokamAM koIthI chedAtA, bhedAtA, baLAtA ane marAtA nathI. * vivecana : samabhAva te samatA tene vicArIne samatAmAM rahelo sAdhu koIpaNa prakAre aneSaNIyane parihare, lajajAdithI upavAsAdi kare te badhuM munipaNAnA bhAvanuM kAraNa che. athavA samaya eTale Agama. temAM kahela vidhi mujaba saMyama anuSThAna kare te badhuM munibhAvanuM kAraNa che. tethI Agama mujaba athavA samatA dhAraNa karIne AtmAne Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/3/126,127 205 prasanna rAkhe athavA AgamanA paryAlocana vaDe ke samatA daiSTithI vividha upAyo vaDe indriya praNidhAna ane apamAdAdithI AtmAne prasanna kare. AtmaprasannatA saMyamane hoya che, temAM apramAdIpaNuM bhAvavuM te ja sUramAM kahe che . jenAthI bIjuM kaMI pradhAna nathI te ananya paramasaMyama che, tene paramArtha jANanAra-jJAnI temAM kadApi pramAda kare. have jema apamAdI thavAya te batAve che. - mAthaTT - indriya - manathI AtmAne gopave tathA sarvakAlanI yAtrA te saMyama camA temAM je mArA te yAtrAmAmA. mAtrA eTale ati AhAra na le ityAdi, eTale viSayanI udIraNA na thAya ane dIrdhakAla saMyamanA AdhArarUpa dehanuM pAlana thAya te rIte AtmAne AhAra AdithI pALe. kahyuM che ke AhAra mATe atiMgha karma kare kemake AhAra prANane dhAraNa karavA mATe che. prANa tatvajijJAsA mATe dhAravA. tava jJAnathI janma levo na paDe." te AtmaguptatA kaI rIte thAya ? 'virAga' eTale manojJa rUpa AMkha sAme Ave to temAM Asakata na thAya. rUpa turaMta manane kheMce che mATe tene lIdhuM. anyathA pAMce viSayamAM virAgI thavuM tathA divyabhAvanA kAlaka manuSya rUpamAM sarvatra virAga kazlo. athavA moTA-nAnA rUpamAM rAga na kare. nAgArjunIyA paNa kahe che - pAMce viSayomAM - X-X - na lepAvuM. - temAM zuM AlaMbana levAthI rAga-dveSa na thAya ? gati-Agatine jANe-jemake - tirmaya-manuSyanI cAra, deva-nAkanI be, manuSyane pAMca gati che kemake temAM mokSano sadbhAva che. A rIte gati-Agatine jANIne, saMsAcakramAM bhamaNa samajIne, manuSyapaNAmAM mokSa maLe che te samajI rAga-dveSane dUra kare - x - te Agatigati parijJAtA sagahepa dUra karIne talavArathI chedAto nathI, bhAlAthI bhedAvo nathI, agnithI baLato nathI - x - athavA rAgadveSanA abhAve te siddhi pAme che - X - X - X - A pramANe gati-AgatinA jJAnathI rAgadveSano tyAga thAya che ane tenA abhAve chedanAdi saMsAra du:khano abhAva thAya che. tevuM muni jANe che. paraMtu vartamAna sukhane jonArA ame kyAMthI AvyA ? kyAM jaIzuM? tyAM zuM maLaze ? evo vicAra nathI karatA. tethI saMsAra bhramaNA pAtratAne anubhave che - evuM sUtrakAra batAve che- * sUjha-128-129 : keTalAka mUDha bhUta-bhAvinA banAvone yAda karatA nathI ke A jIva pahelA kevo hato ? bhAvimAM zuM thanAra che ? keTalAMka evuM kahe che jevo te bhUtakALamAM hato tevo bhaviSyakALamAM thaze. paraMtu 'tathAgata' atIta ke anAgatanA anuM smaraNa karatA nathI. 'vidhutakalpI" e darzanane jonArA che. tethI niravadha pravRttivALA maharSi A satyane jANI karmano kSaya kare.. * vivecana : moha-ajJAnAvRta buddhivALA keTalAka anyatIthi bhAvikALanI sAthe pUrve vyatita kALanuM smaraNa karatA nathI athatu A jIvane nakAdi bhavathI utpanna thayela ke 206 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 bALa-kumAra vayamAM ekaThuM thayela pUrvanuM du:kha Adi kevI rIte AveluM che ? athavA bhAvimAM zuM thaze ? A sukhAbhilASI - du:khahepInuM bhAvi zuM thaze ? jo teone bhUtabhAvinI vicAraNA hota to saMsAramAM rati na thAta. kahyuM che ke, "mArI ahIM utpatti kema thaI ? ahIMthI mAre kyAM javuM che ? jo ATaluM ciMtave to saMsArathI vairAgya kema na thAya ?' keTalAMka mahAmithyAjJAnI kahe che - A saMsAra ke manuSyalokamAM hAla je avasthAmAM che, te ja rIte bhUtakALamAM strI, puraSa, saubhAgya, durbhAgya Adi bhedo bhogavatA hatA, bhAvimAM paNa te ja thavAnuM che athavA jenAthI bIjuM zreSTha nathI evAM saMyamathI vAsita cita thaI pUrve bhogavela viSayasukhabhoga yAda karatA nathI. keTalAMka rAgadveSathI mUkAyelA bhAvimAM devasaMbaMdhI bhogonI AkAMkSA rAkhatA nathI. keTalAkane bhUtakALanA ke bhaviSyakALanA sukha-du:kha lakSyamAM rahetAM nathI. keTalo kALa gayo te paNa dhyAna nathI. lokottara puruSo je rAgadveSa rahita che tevA kevali ke cauda pUrvIo saMsArI jIvane anAdi anaMtakALa sudhI dareka kALamAM sukha vagere keTalA hatA ke Avaze te kahI na zake. bIjA AcAryo kahe che ke, pUrvajanma sAthe bIjA janmano saMbaMdha jANatA nathI. pUrve kaI rIte sukha-du:kha hatA ane bhaviSyamAM kaI rIte sukha-du:kha thaze te jANatA nathI. vaLI keTalAMka kahe che - temAM zuM jANavAnuM ? pota-potAnA karmo anusAra jIve sukha-du:kha bhogavyA ane bhogavaze. ' athavA pramAda, viSaya, kaSAyAdithI karmo ekaThA thavAthI iSTa-aniSTa viSayone anubhavatA jIvo sarvajJanI vANIne na jANanArA bhUtakALanI jema bhaviSyamAM paNa sukha-du:kha anubhavaze. paNa jeo saMsAra samudrathI taravAvALA che teo karmanuM phaLa jANe che, te batAve che je jIvone saMsAramAM pharI AvavuM nathI teo siddha che athavA je sarvajJa che teo atIta padArthane anAmatarUpe ke anAgata padArthane atItarUpe mAnatA nathI kemake pariNatinI vicitratA che, sUtramAM martha zabdanuM grahaNa paryAyanA badalAvApaNAne sUcave che. dravyArcathI to jIva eka ja che. athavA saMta eTale bhogavelA viSayabhoga ane sanAta eTale bhAvimAM bhogavavAnA divya bhoga. rAgadveSanA abhAvavALA tene yAda karatA nathI, mohanA udaye keTalAMka pUrvanA ke bhAvinA bhogone icche, paNa sarvajJo tene icchatA nathI. tenA mArge cAlanArA paNa evA ja hoya che. te kahe che- vidhyaL - aneka prakAre ATha prakAranA karmane dhonAra te vidhuta che nya eTale AcAra, vidhUtakabhI sAdhu ja sarvajJanA anudarzI che. te viSaya sukhanA abhilASI na hoya. A anudarza pUrve bAMdhelA karmono nAza karanAro che athavA bhaviSyamAM nAza karanAro thaze. karmakSaya kapA udhata muni ane dharma ke zukla yAnI mahAyogIzvarane saMsAranA sukha-du:khano nAza karavAthI have zuM thaze ? te dazavi che Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/3/130 203 * sUtra-130 : tene arati che ? ane AnaMda zuM ? te temAM Aaharahita thaI vicare, sarva hAsyAdi tyAga kare 'AlIna gupta' thaI vicare. he jIva ! tuM svayaM ja tAro mitra che, bahAranA mitrane kema icche che ? * vivecana : iSTa vastunI apApti ke nAza thatAM manamAM je vikAra thAya te arati ane icchita arcanI prAptimAM AnaMda; e yogInA cittamAM na hoya kemake dharma ke zakaladhyAnamAM citta rokAvAthI tene saMsArI vastunI arati ke AnaMda utpanna thavAnA kAraNono abhAva che. tethI sUtramAM kahyuM ke, "arati ane AnaMda zuM ?' saMsArIjIvanI mAphaka temane te vikalpa ja nathI. jo Ama hoya to asaMyame arati ane saMyame AnaMda kema kahyuM ? AcArya kahe che - tevuM nathI, tame amAro abhiprAya samajyA nathI. kemake ahIM arati-rati vikalA adhyavasAyano niSedha karyo to bIjA prasaMge paNa aratirati na hoya. tethI ja sUtramAM kahyuM ke, - X - X - zukla yAna sivAya bIje kaMI arati ke AnaMdanA nimita Ave to paNa tenA Agraharahita bane - madhyastha rahe. pharI upadeza ApatA kahe che ke sarva hAsya ke tenA kAraNo taje ane maryAdAmAM rahI indriya nirodhamAM lIna bane. 'mAnana[' mana, vacana, kAyAnI kriyAthI athavA kAcabAnI jema pAMgo saMkocIne gupta rahe jethI koI jIvane pIDA na thAya. e rIte te saMyama anuSThAyI bane. te mumukSane AtmabaLathI saMyamAnuSThAna phaLadAyI thAya che paNa pArakAnA AgrahathI nahIM te batAve che - he puruSa ! jo te ghara, putra, strI, dhana, dhAnyAdi sahita, vRNa-maNi ke sonuM-kaeNmAM samAna daiSTi rAkhanAra mumukSane kadAca upasarga AvatAM mitra AdinI AkAMkSA thAya to te dUra kare. te kahe che, "puruSa" eTale sukhadu:khathI pUrNa ke zarIramAM rahevAthI puruSa-jIva che. 'puruSa' AmaMtraNathI puruSa ja upadezane yogya ane anuSThAna sAmarthyavALo jANavo athavA koI puruSa saMsArathI kheda pAmelo ke viSama sthitimAM hoya ane te potAnA AtmAne zIkhAmaNa Ape athavA bIjA sAdhu Adine upadeza Ape ke, he pakSa ! [jIva !] sArA anuSThAnathI tuM ja tAro mitra che. viparIta anuSThAnathI mu che. zA mATe tuM bahAra mitro zodhe che ? upakAra kare te mitra. - x - te AtmA sivAya bIjo koI zakya nathI. saMsAramAM bIjAne mitra mAnavo te mohaceSTA che. AtmA ja apamatapaNAthI mitra che kemake te ekAMta paramArtha sukha Ape che ane pramAdI thAya to du:kha Ape che. mATe bIjA mitrane na zodha. bAhya mitra aupacArika che. kahyuM che ke, kumArge gayela AtmA zatru che, sumArge cAlanAra AtmA mitra che. kemake tethI ja sukha-du:kha pAme che. AtmA mitra-amitra che. vaLI baLavAnuM zuM eka vAra mATe paNa kumArge gayelo AmA anaMtA janma 208 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 maraNa Ape. tethI nivaNa ApanAra saMyama vrata jeNe uccaya ane pALyA te AtmAno mitra che. have te AtmA kaI rIte jANavo ? * sUtra-131 - jene tame ucca bhUmie sthita samajo cho, tenuM sthAna ati dUra jANo ane jene ati dUra jANo cho tene ucca bhUmie sthita samaje. he puraSa ! tuM potAnI AtmAno nigraha kara, tuM duHkha mukta thaIza. tuM satyanuM sevana kara satyanI AjJAmAM pravartita medhAvI saMsArane tarI jAya che. dhamanuM yathArtha pAlana karIne kalyANa prApta kare che. * vivecana : je puraSa viSayAMganA karmo jANIne choDanAra hoya tene tAranAra jANaje. badhAM pApakarmone je dUra rAkhe te darAlaya te mokSa ke mokSamArga jene hoya te durAlayika che. have * x * sUtra kahe che - je dAlayikane jANe te uccAlacitAra jANe arthAt je karma tathA Arava dvArane dUra kare te mokSamArge rahela ke mUkta che. athavA je sanmArge varte te karma dUra kare che. te ja AtmAno mitra che. he jIva! AtmAne ja oLakhIne dharmadhyAnathI bahAra viSayAsakta manane rokIne A prakAre duHkhathI AtmAne mUkAvaje. e rIte karmone dUra karI AtmA AtmAno mitra bane. he puruSa ! satapuraSonuM hita karanAra satya te ja saMyama. tene bIjA vyApAranI nirapekSa banI tuM jANa. A sevana parijJAcI prayatna kara, athavA guru sAkSIe lIdhela pratijJAno nirvAha kara e ja satya. athavA satya eTale Agama. tenuM jJAna meLavI mumAe tenuM pAlana karyuM. kemake Agama AjJAmAM rahIne medhAvI saMsAra tare che. vaLI jJAnAdi yukta athavA hitasahita zruta-cAstri dharma grahaNa karIne puSya ke Atmahitane barAbara jue. have pramAdane kahe che- * sUtra-132 : rAga, dveSathI kaluSita jIva [kSaNabhaMgura jIvana mATe kIrti, mAna ane pUjAne mATe hiMsAdi pApomAM pravRtta thAya che - koI pramAda re che. * vivecana : rAga-dveSa be prakAre AtmA ke para nimite athavA Aloka-paraloka mATe athavA rAga-dveSathI haNAyela te dvihata athavA durNata-duHkhI zuM kare ? - jIvita keLanA garbha mAphaka niHsAra che, vIjaLI mAphaka caMcaLa che tenA parivaMdana, mAnana, pUjana mATe hiMsAdimAM pravarte che. parivaMta - parisaMva. mAMsanA upabhogathI puSTa, savaNa suMdara evA mArA zarIrane joIne loko khuzIthI mane vAMdaze. loko bolaze- lAkho varSo jIvo te. manana mAruM baLa, parAkrama joI loko mane agrutyAna, vinaya, AsanadAna, aMjali AdithI mane mAna Apaze. tathA pUgana - mATe pravRtta karma Asava vaDe AtmAne bAMdhe che tethI Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/3/132 209 210 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 vidhA bhaNI huM dhanavAna thaIza, bIjA dAna, mAna, sakArathI mane pUjaze. e rIte kama bAMdhe. vaLI vaMdanAdi mATe keTalAMka rAga-dveSathI haNAyelA pramAda kare che paNa te Atmahita sAdhatA nathI. tethI viparIta kahe che- * sUga-133 - jJAnI sAdhaka duHkhanI mAtrAthI RSTa thaI vyAkuLa na thAya. [AtmadaSTA para lokAlokanA samasta prapaMcothI mukta thAya che - tema kahuM chuM. * vivecana - jJAnAdi yukta ke hitayukta upasargajanita du:kha mAgathI athavA roga vaDe pIDAtAM vyAkuLa mativALo na thAya, te dUra karavA prayatna na kare. iSTa viSaya prAptimAM rAga ane aniSTamAM veSa na kare. paNa baMnene taje. pANika ukta AdezanA A arthane samajIne kavi-akartavya vivekathI avadhAre. koNa ? muktigamana yogya sAdhu. Avo vivekI kayA guNo meLave ? je dekhAya te Aloka, loka cauda rAja pramANa che. A lokAlokanA prapaMco - paryAptaka, jApatika, subhaga, durbhAgAdi vikalpa - x - ityAdi prapaMcothI mukta thAya. * x * x - tema huM kahuM chuM. adhyayana-3 "zItoSNIya" uddezo-3 "akriyA'no muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa mAyA, tRSNA parigraha pariNAma rUpa lobha - te badhAnA kSaya-upazama AzrayI krodhAdi krama che. anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI tathA saMjavalanInA bheda batAvyA che. cAre koinI upamA anukrame parvata, pRthvI, retI ane jalarAji che. e ja rIte mAna, mAyA, lobhanI upamA gUMcAttarathI samajI levI. anaMtAnubaMdhI Adi cArenI sthiti anukrame cAvajIva, saMvatsara, cAramAsa ane pakSa che. A pramANe krodhAdinA tyAgathI ja paramArthathI zramaNabhAva che, paNa krodhAdinA saMbhavamAM sAdhupaNuM nathI. kahyuM che- sAdhupaNuM pALatA sAdhune jo kaSAyo vadhu pramANamAM hoya to zeraDInA phUla mAphaka tenuM sAdhupaNuM huM niSphaLa mAnuM chuM. deza uNa pUrvakoDI rAtri pALelo jo kapAya kare to te muhUrtamAM sAdhupaNuM hArI jAya che. A badhuM svabuddhithI nathI kahyuM te batAvavA gautamasvAmI kahe che, A kaSAya vamana upadeza sarvadarzI - pazyaka tIrthakRta vardhamAnasvAmIno che. A temanuM darzanaabhiprAya che athavA jenA vaDe vastutatva yathAvasthita dekhADAya te darzana-upadeza che. A "pazyaka'nuM darzana kevuM che ? 3vara - dravya-bhAvathI jenuM zastra dUra thayuM che te athavA zastrathI pote dUra rahelA che. bhAvazA te asaMyama ke kaSAyo che. tenAthI dUra thayela teno bhAvArtha che - tIrthakarane paNa kaSAya vakhyA vinA nirAvaraNa - sarva padArthagrAhI kevaLajJAna na thAya, tenA abhAve mokSasukhano abhAva che. e rIte bIjA mumukSu je teno upadeza mAne che, tenA mArge cAle che teNe kapAsanuM vamana karavuM. zarA-upama, kArya batAvavA punaH kahe che nayaMtavAra - badhAM karmo ke saMsArano aMta lAvavA je yatna kare te paryatakara che. temanuM A darzana che. jema tIrthaMkare saMyama apakArI kaSAya zA dUra karI karmano aMta karyo tema tene anusaranAra bIjA sAdhu paNa kare te batAvavA kahe che mAthAna - jenA vaDe ATha kama Atmapradeza sAthe coMTe te AdAna thavA hiMsAdi Azrava ke aDhAra pApasthAnaka rUpa che, tenI sthitinuM nimitta kaSAyo hovAthI te AdAna che tene vamIne svakRta karmane bhedanAro bane che. * x * je karmonA AdAna-bIjarUpa kaSAyone roke te apUrvakama pratiSiddha praveza - svakRta karmano bhedanAra thAya che. tIrthakaranA upadeza vaDe paNa parakRta karmakSaya upAyano abhAva hovAthI svakRtu lIdhuM. "tIrthakare paNa parakRta karmakSaya upAya jANyo nathI" tevI zaMkAno uttara. - tema nathI. temanA jJAnamAM sarva padArthonI satA vyApta che. zaMkA, heya, upAdeya padArthano tyAgake grahaNanA upadezane jANavAthI te sarvajJa nathI ema ame kahIe chIe kAraNa ke upadeza mAtrathI paropakAra karavAthI tIrthakara utpatti ghaTatI nathI. uttara - yukitanA vikalapaNAthI sat puruSone AnaMda thato nathI. kemake samyam karka adhyayana-3 uddezo-4 "kaSAyavamana" . * bhUmikA : bIjo uddezo kahyo. have cotho AraMbhe che. teno saMbaMdha A pramANe * pUrva uddezAmAM kahyuM, pApakarma na karavAthI ke duHkha sahana karavA mAgathI sAdhu na kahevAya. paNa avidanapaNe saMyama anuSThAnathI sAdhu thAya. te batAvyuM. A niprayuhatA kaSAya vamanathI thAya che * * * A pramANe saMbaMdhamAM AvelA uddezAnA sUtronugamamAM sUtra kahe che * sUtra-134 - - te (sAdhako kodha, mAna, mAyA, lobhanuM vamana kare. A darzana hiMsAthI uparata tathA kamano aMta karanAra sarvajJadIkanuM che. je kamanA AyavonuM vamana karIne vakRd kamano nAza kare che. vivecana : te sAdhu jJAnAdi sahita, du:khathI gherAyela chatAM avyAkuLa mati thaI lokAloka prapaMcathI mukta jevo sva-para apakArI krodhane vamanAro che - x * x - je zAstrokta anuSThAnane kare te jadI krodhane vamaze - x - AtmIya upaghAtakArI - krodhakama vipAkanA udayathI krodha, jAtikuLa AdithI thato gaI te mAna, parapaMcana vicAra te [1/14 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/4/34 211 212 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 jJAna vinA hitAhita prApti-parihAra upadeza asaMbhava che. eka padArthanuM jJAna paNa sarvajJatA vinA na ghaTe - te have dazavi che * sUtra-135 - je ekane jANe che, te sarvane jANe che, je sarvane jANe che te ekane jaNe che. * vivecana : je koI jJAnI paramANu Adi eka dravyane ke tenA paryAya sahita jANe athavA sva-para paryAyane jANe te sarvanA sva-para paryAyane jANe che. te atIta-anAgata payayiI dravya parijJAnathI samasta vastunuM jJAna avinAbhAvIpaNe che. A vAta bIjI rIte kahe che je saMsAra udaravartI sarva padArthone jANe che te ghaTAdi eka vastune jANe che te ja jJAnIne atIta anAgata paryAya bhedo vaDe te-te svabhAvanI Apatti vaDe nAdi anaMtakALapaNe samasta vastu svabhAvamAM jANapaNuM thAya che - X - X - X -sarvajJanA upadeza vize kahe che * sUjha-136 - pramattane badhI bAjuthI bhaya che Apamatane koI bhaya nathI. je ekane namAve te anekane namAve che, je anekane namAve te ekane namAve che. lokanA duHkha jANIne lokasaMyogano tyAga karI, dhIra sAdhaka mahAyAnane pAme che, te uttarottara AgaLa vadhe che, tene asaMyamI jIvananI AkAMkSA rahetI nathI. - vivecana - dravya AdithI sarva prakAre je bhaya karanAruM karma upArjana kare, te bhaya, pramAda vAnane thAya te A rIte-pramAdI dravyathI Atmapadeza dvArA, kSetrathI cha e dizA thakI, kALathI pratyeka samaye, bhAvathI hiMsAdi vaDe bhayajanaka karma bAMdhe che. athavA sarvatra eTale Aloka-paralokamAM bhaya. paNa apamAdIne kyAMya bhaya nathI Aloka paralokanA apAyothI AtmahitamAM jAgra-apamAdIne saMsAra ke azubhakarmothI koI bhaya nathI. apramatatA kaSAyanA abhAvathI thAya che, tethI saMpUrNa mohanIyano abhAva thAya che. tenAthI sarva karmano kSaya thAya che. A rIte rokanA abhAve ghaNAno abhAva thAya. - x - je pravardhamAna zubha adhyavasAye caDela sAdhu eka anaMtAnubaMdhI krodhano kSaya kare te ghaNA mAnAdino kSaya kare che. - x * athavA je ghaNI sthitivALAne khapAve te anaMtAnubaMdhI ekane athavA mohanIya karmane khapAve che jemake 69 koDAkoDI mohanIya kSaya thatAM jJAnAvaraNIyAdinI eka koDAkoDI jUna prakRti kSaya thatAM mohanIyakarma kSaya thavA yogya thAya che. * * * * * * * bahu ke eka karmanA abhAva sivAya mohanIyanA kSaya ke upazamano paNa abhAva thAya. tenA abhAvamAM prANIone bahu du:kha saMbhave te kahe che du:kha eTale asAtA vedanIya karma ke pIDA. te jIvone du:kha thatuM jJaparijJA vaDe jANIne ane pratyAkhyAna parijJA vaDe jema teno abhAva thAya tema sAdhue karavuM. A abhAva kevI rIte thAya ? te abhAvathI zuM lAbha thAya ? AtmAthI alaga ghana, putra, zarIra Adi che. tenA mamava saMbaMdhathI zArIrika duHkha thAya che, te du:khanA kAraNa ke karmano tyAga karavA prayatna kare. kamavidAraNasahiSNu jenA vaDe mokSamAM jAya te cAsTiA-cAna - - meLavIne paNa zubha karmodaya ke pramAdathI hArI jAya che. - x * tene cAstrino lAbha thato nathI. yAna eTale samyak darzanAdi. mahAyAna eTale mokSa. eka bhava vaDe paNa mahAyAna-yAtrithI mokSa maLe, paraMparAmAM paNa maLe. te A pramANe - thoDA karmavALAne yogya kSetra-kALa maLatAM te ja bhave mukti maLe che ane bIjAne paraMparAe mokSa thAya che. te kahe che- jeNe samyakatva prApta karyuM che, teNe naka-tiryaMcagati rokI, jJAna prApta karI, saMyama pALI, devalokamAM jAya che tyAMthI cyavIne karmabhUmi Arya kSetrAdimAM janma laI - X * saMyama pALI anuttara vimAna sudhInA devalokamAM utpanna thAya che. tyAMthI pharI manuSya janma meLavI saMyama laI badhAM karmono kSaya karI mokSamAM jAya che. te para-pare, athavA para eTale samyagdaSTi guNasthAna, para dezavirati Adi guNasthAna athavA para eTale anaMtAnubaMdhI kSayathI nirmaLa bhAve sAdhu mohanIya karmakSaya rUpa para meLave che. athavA ghAti-aghAtino kSaya kare che. A pramANe karma khapAvavA taiyAra thayela sAdhu dIrdhajIvitvane icchatA nathI. asaMyamajIvitane vAMchatA nathI. athavA para vaDe para eTale uttara uttara tejolezyAne meLave che. kahyuM che ke je hAla sAdhuo sAdhupaNAmAM vicAre che te kaI jovezyAne pAme che ? he gautama ! mAsa pacacI zramaNa vANamaMtara devonI tejolezyAne pAme. be mAse asurakumAra sivAyanA bhavanapati devonI, traNa mAse asurakumAranI e rIte eka eka mAsa vadhatA-anukrame graha nakSatra tArAnI, caMda-sUryanI, saudharma-izAnanI, sAtakumAra-mAhendranI, bahAvokanI, mahAzuka-sahasAnI, AnatAdi cAranI, gadheyakanI ane bAra mAsa payaya anutanI. tyArapachI zukala lecchA pAmI, kevaLI thaIne mokSe jaze. have je anaMtAnubaMdhI AdinA kSaya mATe taiyAra thAya te mAtra kSayamAM ja varle ke nahIM ? * sUga-13 : ekane pRthak karanAra anyane paNa pRthak kare che. anyane pRthapha karanAra ekane paNa pRthapha kare che. AjJAmAM zraddhA rAkhanAra medhAvI hoya che. AjJAthI lokane jANIne 'akutobhaya' thAya che. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/4/133 214 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 zA ekabIjAthI teja athavA maMda hoya che, paNa azaA (saMyama mAM A taratamatA nathI. * vivecana : kSapakazreNie caTela sAdhu eka anaMtAnubaMdhI krodhane khapAvatA bIjA paNa darzanAdine khapAve che. Aya bAMghela paNa darzanasaptakane khapAve. athavA bIjI khapAvatA avazya anaMtAnubaMdhI khapAve. kSapakazreNi yogya koNa thAya ? - zraddhA-mokSamArga udhama icchA jenAmAM hoya te braNI. tIrthaMkara praNIta Agama anusAra cokta anuSThAnA karanAra maryAdAmAM raheto apramata sAdhu ja te zreNine yogya che, bIjA nahIM. vaLI che jIvanikAya ke kyAya loka jina Agama upadeza jANIne te jIvone bhaya na thAya tema vatuM. kaSAyanA samUhane dUra karavAthI te koIne bhaya upajAto nathI. athavA carAcara lokane AgamanI AjJAthI samajIne cAle tene A loka paralokanA apAyane sArI rIte dekhavAthI kyAMya bhaya nathI. A bhaya zastrathI thAya che. temAM dravyazastra talavAra Adi tIrNathI paNa tINa che - x * athavA zastra eTale upaghAtakArI, tethI eka pIDAkArIthI bIjo pIDAkArI utpanna thAya che. - x * talavAranA ghAthI dhanurvA thAya tethI mastaka pIDA, tenAthI tAva chevaTe mUcha Adi thAya che. bhAvazara x* sUtrakAra pratyAkhyAna parijJA dvAra vaDe kaheze. je rIte zAnI prakI gati ke paraMparA che tema azaamAM nathI. te dazavi che - azaA te saMyama che. tenAthI para kaMI nathI - prakagati nathI. jema pRthvI AdinI samAnatA karavAmAM maMdatIva bhedo nathI. pRthvI AdimAM samabhAvapaNAMcI sAmAyikanI athavA zaileza avasthAmAM saMyamathI para saMyama nathI. kemake tenAthI uMcu bIjuM guNasthAna nathI. krodha upAdAnathI - x *x - je karma baMdhAya tenA kSayane pratyAkhyAna parijJA vaDe je jANe te sAdhu mAna Adine paNa dekhanAra thAya te kahe che * sUjha-138 - je krodhadazI che te mAnada che, je mAnada che te mAyAdarzI che, je mAyAdarza che te lobhadarza che, je lobhadarza che te rAgadarza che. je rAgadarza che te dveSadarzI che, je daza che te mohadarza che, je mohadarza che te garbhadaza che, je garbhadaza che te janmadarza che, je janmadarza che te maraNadarzI che, je maraNadazI che te nakkadathI che, je nakadarza che te ticidarza che, je tiryaMcadaza che te duHkhadaza che. te meghAvI krodha, mAna, mAyA, lobha, roga, dveSa, moha, garbha, janma, mRtyu, naska, ticinA duHkhothI nivRtta thAya. A dravya-bhAva zawthI rahita, saMsAra pAra pAmelA sarvajJanuM kathana che. . je kamanA Asanone roke che, te ja kamane dUra kare che. zuM savajJane koI upAdhi hoya che ? nathI hotI. tema huM kahuM chuM. * vivecana : je krodhanA svarUpane jANe ane anartha parityAgarUpa jJAnathI parihare te mAnane paNa jue che ane taje che athavA je krodhane jANe che ane Acare che, te mAnane paNa jue che ane ahaMkArI thAya che. A pramANe AgaLa paNa samajI levuM yAvatuM te duHkhadarzI thAya che, Adi sugama che. " have krodhAdinuM sAkSAt nivartana kahe che - te meghAvI krodhathI du:kha sudhI nivRta thAya. pUrvokta uddezAthI AraMbhIne A badhuM tIrthakanuM kahevuM che. te tIrthakare dravyabhAva zaone dUra karelA che. AThe karmono aMta karyo che. vaLI karmonA upAdAnano niSedha karIne potAnA pUrve bAMdhelA karmono bhedanArA thayA che. teone kevaLajJAna thavAthI saMsArastI koI upAdhi nathI. dravyathI hiraNya Adi ane bhAvathI ATha prakAranA karmo nathI. arthAta temane dravyathI ke bhAvathI koI jAtanI upAdhi nathI. tema huM kahuM chuM, ema sudhamasviAmI jaMbUsvAmIne kahe che, meM bhagavaMtanA caraNakamaLanI upAsanA karatA A badhuM sAMbhaLela che tenA anusAre huM tane kahuM chuM, mArI mati kalAnAthI kaheto nathI. sUvAnugama pUrNa. adhyayana-3 zItoSaNIya uddezo-4 "kapAyavamana''no | muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anAda pUrNa cotho uddezo samApta thatA atIta anAmata nA vicArane sUtramAM batAvavAthI zItoSTrIya adhyayana paNa samApta thayuM. AcArAMga sUtra-zrutaskaMdha-1nA adhyayana-3no muni dIparatnasAgare karelo saTIka anuvAda pUrNa Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/4/-/bhUmikA 6 zrutaskaMdha-1 6 (adhyayana-4 samyaktva) * bhUmikA : bIjuM adhyayana kahyuM. have cocuM kahe che - teno saMbaMdha A pramANe - zaaparijJA adhyayanamAM cha ivanikAyanuM svarUpamAM jIva-ajIva be padArtha siddha karyA. jIvanA vadhamAM baMdha ane tyAgamAM virati kahIne Asava-saMvara kahyA. lokavijaya adhyayanamAM - x baMdha ane nirjarA kahA. zItoSNIya adhyayanamAM parISaha sahevA dvArA 'mokSa' batAvyo. A rIte traNa adhyayana dvArA sAta tavo kahA. tad-arcanI zraddhA che samyakatva kahevAya che, te have batAve che - A saMbaMdha vaDe Avela A adhyayananA cAra anuyogadvAra batAvatA upakamamAM adhikAra be bhede batAvyo. adhyayana adhikAra sabhyatva che, te zatraparijJA adhyayanamAM pUrve kahyo. uddezAno adhikAra batAvatA niyuktikAra kahe che [ni.15,216] pahelA uddezAmAM samyavAda e adhikAra che. aviparItavAda te samyaguvAda eTale yathAvasthita vastune batAvavI. bIjo uddezo "dharmapravAdika parikSA" che, jeo dharmanuM svarUpa batAve che te dharmapravAdika kahevAya. teonuM yuktAyukata kathana vicAravuM. trIjo uddezo-anavadha tapanuM varNana che. ajJAna tapazcaraNathI mokSa nathI. cotho uddezo-saMkSepa vacanathI saMyatanuM svarUpa batAvyuM. A rIte uddezo-1, samyagradarzana, uddezo-2-sakhyAna, uddezo-3-bALa tapa niSedhathI "samyakatapa" ane uddezo-4-sammacAstri kahyuM. A cAre mokSAMga pUrve kahyA. tethI jJAna, darzana, caraNa, tapamAM mumukSu sAdhue prayatna karavo, cAvajIva tenA pratipAlana mATe yatna karavo. Q nAmaniSajJa niphlopAmAM kahela samyakatvano nikSepa kahe che [ni.21] nAma, sthApanA samyakatvano artha sugama che. dravya ane bhAva sakhyatva vize niryuktikAra have batAve che [ni.218] jJa zarIra, bhavya zarIra choDIne vyatirikta dravya samyakatva kahe che - icchA eTale cittanI pravRtti tene anukULa karavuM te aicchAnulomika. tevI tevI icchA ane bhAvane anukULa dravyamAM kRta Adi upAdhi chede sAta bheda che : (1) kRtam - apUrva rathAdi banAvavo. te yogya rIte banAvavAthI -x - besanAranA cittamAM zAMti thAya che. - x * athavA zobhAyamAna hoI karAvanArane samAdhino hetu hovAthI dravya samyakatva che - 4 - (2) te ja ratha bhAMgI jAya ke juno thAya tene samarAvatA samAdhi maLe. (3) je be dravyano saMyoga navA guNa mATe thAya tyAre khAnAra ke bhogavanAranI mananI samAdhi kare che. jemake dUdhamAM sAkara meLavavI te saMyukata dravya saMkhya. 216 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 (4) je prayukta dravya lAbhanA hetuthI AtmAne samAdhi mATe thAya che te prayukta dravya samyaka athavA pAThAMtarathI upayogamAM lIdheluM dravya manane samAdhi dAyaka thAya che mATe upayukta dravya samyak che. (5) tyajela bhAra AdithI citta zAMta thAya-te vyakta dravya samya. (6) nastara mUkI adhika mAMsAdi chedavAthI te chinna dravya samyaka che. (3) dahIMnuM vAsaNa kUTavAthI kAgaDAdine zAMti maLe te bhinna dravya samyaka. A sAte samAdhi dAtA hovAthI dravya samyaka che. tenAthI viparIta te asamyaka che. have bhAva samyapha batAve che [ni.ra19] bhAva samyak traNa prakAre che - darzana, jJAna, cAstri. temAM darzana ane cAstri traNa-traNa bhede che. te A pramANe anAdi mithyAdeSTi traNa paMja karyA vinAno hoya, tene yathApravRttakaraNa zeSakarma kSINa thavAvALo hoya - X * tene apUrvakaraNamAM graMthi dAtA mithyAtvano udaya na hoya tevuM aMtakaraNa karIne anivRttikaraNa vaDe prathama samyakatva meLave te aupathamika darzana. - X * mithyAtvano udaya na Ave tyAre jIva aupazamika samyakatva pAme. athavA upazama zreNimAM pathamika samyakatva pAme. (2) samyakatva pudgala AzrayI adhyavasAya te kSAyopathamika. (3) darzana mohanIya kSaya thatA kSAyika. cAtri paNa (1) upazama zreNimAM pathamika, (2) kapAyanA kSayaupazamathI kSAyopathamika, (3) cAhmimohanIya kSayathI kSAyika. - jJAnamAM be bheda - (1) kSAyopathamika - mati Adi cAra jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI thAya. (2) ghAtakarmanA kSayathI kSAyikajJAna thAya. jo jJAnAdi traNemAM samyaguvAda saMbhave to mAtra darzanamAM sAmyavAda kema rUDha che ? ke jenuM A adhyanamAM varNana che ? darzananA bhAvabhAvitvathI ja jJAna yAtrino bhAva che. jemake - mithyAdeSTine jJAna cAtri na hoya. ahIM samyakatvanI pradhAnatA batAvatA saMgha ane dekhatA be rAjakumAranuM deNaMta kahe che- [ahIM udayasenA rAjInA be putra vIrasena-sUrasenanuM TAMta che. eka paka aMdha che, bIje dekhato che. kathA vRttithI jANavI... ahIM me noMdhI nathI. teno niSkarSa A pramANe che| jema cAnI khAmIne kAraNe puruSArtha chatAM icchita kArya na thayuM. tema samyagR darzana vinA jJAna cA ikArya siddha na thaI zake. tethI niyuktimAM kahe che | [ni.220] kriyA karato svajana-dhana-bhogo tajavA chatAM ane du:khanI sAme javA chatAM AMdho aMdhapaNAthI zatru sainyane na jItI zakyo. te daSTAMtathI have bodha Ape che [ni.221] anyadarzanIe kahela kriyA-jemake yama, niyamAdi pALe, svajana, dhana, bhoga, taje paMcAgni tapa AdithI du:kha sahe chatAM mithyAdaiSTi siddhi na pAme. kemake darzananI kSati che. tethI kArya siddha na thAya. to zuM kare ? Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/4/-bhUmikA 213 [ni.222] siddhimArganA mULa evA samyak darzana vinA karmakSaya na thAya, tethI karmazagune jItavAnI icchAvALo samyagradarzanamAM prayatna kare. kemake vize samyagadarzanInA tapa, jJAna, cAtri saphaLa thAya che. tethI temAM prayatna karavo. bIjI rIte samyagadarzananA guNo kahe che [ni.223,224] samyaktvanI utpatti thatAM asaMkhyayaguNavALI zreNi thAya che. -x-x- te A rIte dezona koDAkoDI karmasthitika graMthisavavALA mithyArdaSTi karmanirjarAne AzrIne samAna che, dharma pracchAthI utpanna thayela saMjJAvALA temanAthI asaMgeya guNa nirjaravALA che. tyArapachI pUchavAnI icchAvALA banI sAdhu samIpe javAnI icchAvALo asaMkhyaya guNa uttama jANavo. ityAdi - * * * * * * * * * samyakatva utpatti varNavI. tyArapachI zrAvaka vrata svIkArato vagere uttarotara guNa pAmelane asaMkhyaya guNI nirjarA jANavI. e rIte sarvaviratimAM jANavuM. tenAthI paNa pUrve sarvavirati lIdhelAnI asaMkhyaya gaNI nirjara jANavI. - x * x* mohanIya karma khapAvavAnI icchAvALo asaMkhyaya guNa nirjaraka jANavo. tenAthI kSapaka, tenAthI kSINa anaMtAnubaMdhI kaSAya jANavo. [ityAdi varNana vRttimAMthI ja jANavuM. kemake A viSaya kikSTa che, mAtra anuvAdathI samajI zakAya tevo nathI. viSaya tajajJa pAsethI pratyakSa ja samajavo salAhabharyo che.] ATalI vRtti dvArA siddha e kare che ke, samyagadarzanavALAnA tapa, jJAna, caraNa saphaLa thAya che. paNa jo koI upAdhi vaDe kare to saphaLa thatA nathI. te upAdhi kaI ? [ni.225] AhAra, upadhi, pUjA ane Ama auSadhyAdi Rddhi che ati tevI Rddhi mATe jJAna-cAritra kriyA kare tathA traNa gAravamAM Asakta je kriyA kare te kRtrima kahevAya. jema jJAna-cAstrinuM anuSThAna AhAra mATe kare te kRtrima hovAthI mokSa na Ape. bAra prakAranA tapamAM paNa tema jANavuM. kRtrima pAnuSThAtAne zramaNa bhAva na hoya. azramaNanuM anuSThAna guNavALuM na thAya. A rIte siddha thayuM ke upadhirahita darzanavALA sAdhunuM tapa, jJAna, caraNa saphaLa thAya che. mATe darzana mATe prayatna karavo. darzana eTale tavArtha zraddhAna. - A tava - x * tIrthakare kahyuM che. * adhyayana-4 "samyaktva" uddezo-1 "samyakravAda' E have sUNAnugamathI Avela sUrane batAve che- * sUtra-139 + huM kahuM chuM - bhUtakALamAM thayelA, vamiAnamAM che te ane bhAvimAM thaze te badhA tIkta bhagavaMto A pramANe kahe che, AvuM bole che, AvuM prajJApana kare che, prarUpaNA kare che ke sarve prANI, sarve bhUto, sarve jIvo ane sarve satvone mAravA nahIM tenA para hukama na ravo, kabbAmAM na rAkhavA, na saMtApa Apavo ane prANono vinAza na karavo. A dharma zuddha che, nitya che, zAzvata che. khedajJa arihaMto e lokane samyapha rIte jANIne kahyuM che. je dhamaciraNane mATe tatpara che ke atatpara, upasthita che ke anupasthita hathI uparad che ke Anuparata upadhi sahita che ke 218 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 rahita, saMyogomAM stra che ke saMyogad nathI. temane bhagavate upadeza Apela che te ja satya che, te ja vaza che, te jinapravacanamAM samyakrarUpe kahela che. * vivecana : gautama svAmI kahe che - je huM kahuM chuM, te huM tIrthakaranA vacanathI tavI jANIne kahuM chuM. tethI te zraddheya vacana che athavA bauddhamata mAnya kSaNikava nivAravA kahyuM che - je meM pUrve kahyuM ke huM hAla paNa kahuM chuM athavA je zraddhAnamAM samyaktva thAya che, te lavane huM kahuM chuM. jeo bhUtakALamAM thayA, vartamAnakALamAM che, bhAvimAM thaze, te badhA A rIte prarUpaNA kare che. kALa anAdi hovAthI pUrve anaMtA tIrthakara thayA che. AgAmI kALa anaMta hovAthI bhAvimAM anaMtA tIrthaMkaro thaze. vartamAnakALa AzrIne prajJApaka apekSAe nakkI saMkhyA na hovAthI utkRSTa ke jaghanya pade kahevAya che temAM utsargathI manuSyogane AzrIne 130 tIrthakara hoya. te A pramANe - pAMca mahAvideha, pratyekamAM 32 vijayo maLIne 160, bharatanA-5, ravatanA-5 maLIne 1eo thAya. jaghanyathI-20 hoya 5mahAvideha * * * darekamAM-4- e rIte-20 thAya. bharata-ravata baMnemAM to suSama Adi ArAmAM tIrthakarano abhAva hoya che. bIjA AcArya mahAvidehamAM - x - daza tIrthakara hovAnuM kahe che. jeo pUjA sakArane yogya che, te ahata kahevAya. teo aizvaryayukta bhagavaMto che, teo saMkhyAnA saMbaMdhamAM upara mujaba kahe che. - X - X - sAmAnyathI deva manuSyanI parSadAmAM 'ardhamAgathI'mAM badhA jIvo potAnI bhASAmAM samaje tema bole che, e pramANe prakarSathI saMzaya nivAravA sAdhu vagerene jIva, ajIva, Asava, baMdha, saMvara, nirjarA, mokSa e sAta tattvone batAve che. e pramANe samyagradarzana, jJAna, yAtri mokSa mArga che, mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya, yoga baMdhanA hetuo che. ityAdi - X * batAve che. badhAM (1) prANI arthAtu pRthvI Adi ekendriya, be, traNa, cAra, pAMca indriya temanA indriya, baLa, zvAsocchavAsa ane Ayu lakSaNa prANa pUrve hatA, hAla che ane bhAvimAM raheze. tethI prANI kahevAya che. (2) bhUta-cauda bhUtagrAma. (3) jIvavartamAnamAM jIve che, jIvaze, pUrve jIvatA hatA - te nAkI, tiryaca, manuSya, deva e cAra gativALA che. (4) sarva-svakRta karmathI sAtA-asAtAnA udayathI sukhadu:kha bhogave che tethI satva che athavA A cAre zabdo ekAryaka che. tAva-bheda-paryAya vaDe pratipAdita kare che. A jIvone daMDa AdithI haNavA nahIM, baLajabarIthI haNAvavA nahIM, mamatvabhAvathI dAsa, dAsI rUpe saMgraha na karavo, zarIra-mananI pIDAthI saMtApavA nahIM, tathA prANa dUra karavA paDe temano vinAza na karavo. Avo durgatine aTakAvavAno ane sugati pAmavAno dharma jinezvare kahyo che. te dharmanA puruSArthanA pradhAnapaNAthI vizeSarUpe batAve che Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/4/1/139 219 te dharma pApanA anubaMdharahita zuddha che, - bauddhAdi mAphaka hiMsAnI anumatinA kalaMkarUpa doSathI rahita che, pAMca mahAvidehane AzrIne nitya che, zAzvata gatino hetu hovAthI zAzvata che - x - traNe kALamAM zAzvata che. jIvasamUhane du:khasAgaramAM DUbela jaNI temAMthI pAra javA kevalI bhagavaMte batAvyo che - x * A zuddha dharma jinezvarano kahelo che te batAve che [ni.226,22je jinezvaro thayA, che ke thaze te sarvee ahiMsA batAvI che. batAvaze ane batAve che. cha e jIvanikAyane haNavA nahIM, haNAvavA nahIM, haNanArane anumode nahIM. e samyakava niyukti che. | tIrthakarano upadeza emanA svabhAvathI paropakArIpaNe apekSA vinA sarva prakAza mAphaka pravarte che - X * dharma-sAtri mATe uThelA eTale jJAna, darzana, cAstrimAM prayane karanArA ke na karanArA baMne mATe sarvajJa, bhagavaMte tevA tevA nimitone uddezIne dhamAM kahyo che. athavA uThelA ke na uThelA arthAt dravyathI beThelA ke na beThelAne bhagavaMte dharma kahyo. temAM 11-gaNadharoe ubhA ubhA dharma sAMbhaLyo - x - dharmazravaNotsuka te upasthita che ane tethI viparIta te anupasthita. bhAvathI Avela cilAtiputra vagerene dharmakathA upayogI che, paNa gerahAjara hoya tene zuM guNa kare ? gerahAjara evA "indranAga" vagerene - x * guNakArI thayela ja che, mATe tamArI zaMkA nakAmI che. prANI ke AtmAne daMDe te daMDa. te mana, vacana, kAyAe traNa prakAre che. tenAthI dUra thayela te uparatadaMDa kahevAya. tethI viparIta te anuparata daMDa. te baMnene upadeza Ape. daMDatyAgIne gaNa cairya mATe ane anuparata daMDavALA te daMDano tyAga kare mATe dezanA apAya che. je saMgraha karAya te upadhi. dravyathI sonuM Adi ane bhAvathI mAyA. temAM upadhi sahita te sopadhika che, bIjA tirupadhika che. saMyoga eTale pukha, strI, mitra vagere para prema. temAM ta te saMyogarata, tethI viparIta te asaMyogad. te baMnene bhagavaMta upadeza Ape che. tethI te satya che, A bhagavad vacana tathya che - X - X * A pramANe samyagadarzananuM zraddhAnuM kahyuM. te zraddhAnuM jina pravacanamAM che, je samyapha mokSamArgane ApanAra che. * * * have sabhyatva prAptimAM zuM karavuM ? te kahe che * sUtra-14o - [dharmanA yathArtha svarUpane jANI] tenA para zraddhA karI pramAdI na thAya, teno tyAga na kare. dharmanuM jevuM svarUpa che, tevuM jANIne tenuM AcaraNa kare, pothI virati prApta kare ane lorkeSaNAmAM bhaTake nahIM. * vivecana :te tatvArtha zraddhAnuM lakSaNa grahaNa karIne, te kArya na kare to doSa lAge mATe 220 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 tene gopave nahIM. te pramANe saMsAdi nimitathI mithyAtva prApta thAya to paNa jIva sAmarthya guNathI samyakatva na taje, athavA anyamatanA vrato grahaNa karIne * * guru pAse pUrva vrata sthApana karI dIkSA mUkI na de. temaja guru Adi pAse samyakatvano tyAga na kare. zruta-cArirUpa dharma samajIne ke vastu svabhAva jANIne vizvAsa rAkhe. tathA te dharma jANIne dekhelA iSTa aniTa rUpothI nirveda pAme. te A pramANe - zabada sAMbhaLI, rasa cAkhI, gaMdha sudhI, sparza karI iSTa aniTamAM rAga-dveSa na pAme. vaLI prANIMgaNanI. je eSaNA-ISTa zabda AdimAM pravRtti, aniTamAM bhAga buddhi. te na kare. jene AvI lokaiSaNA nathI tene bIjI kubuddhi paNa nathI te kahe che* sUtra-141 - je sAdhakane lokaiyA nathI tenAthI anya sAvadha pravRtti kema thaI zake ? A je kahyuM che te "daSTa' "zrata', 'mana' ane 'vijJAna' che. je saMsAramAM ati Asakta, viSayamAM lIna che te vAraMvAra janma le che. * vivecana : je mumukSane A lokaiSaNA buddhi nathI, tene bIjI sAvadha AraMbha pravRtti kyAMthI hoya ? arthAt jeNe bhoga vAsanA tyAgI tene sAvadha anuSThAna pravRtti na hoya kemake te gRhasthane ja hoya. athavA hamaNAM kahela jIvone na haNavA saMbaMdhI, pratyakSa samyaktva jJAtI batAvI te dayA jene na hoya tevAne kumArga tajavA tathA sAvadha anuSThAna choDavArUpa viveka buddhi kyAMthI hoya ? diyA sAthe ja subuddhi hoya.] have ziSyanI mati sthira karavA kahe che, je tane meM kahyuM te sarvajJa kevaLajJAna vaDe joyela che. te zuzruSA vaDe meM sAMbhaLyuM. te laghukarmI bhavyone mAnya che. jJAnAvaraNIya kSayopazama vizeSathI jANyuM te vijJAta. tethI tamAre paNa samyakatvAdi meM kahyuM temAM yatna karavo. - ukta mArga na AdaranAra te ja manuSyAdi janmamAM gRddha banIne vAraMvAra manojJa indriyonA viSayamAM thaI pharI pharI ekendriyAdi jAtimAM janma le che, saMsAne tarI zakatA nathI. jo A rIte tatvajJAtA vartamAnamAM svAda le, indriya viSayomAM lIna thaI vAraMvAra navo janma Adine sAdhanAsa hoya to temaNe zuM karavuM? sUtra-142 : rAta-divasa mokSamArgamAM prayatnazIla, vIra pramAdIone dhamathI bahirmukha jANI, svarya pamata thaI parAkrama kare tema huM kahuM chuM. * vivecana : divasa-rAta mokSamArgamAM ja yana karato, parISaha-upasargathI kSabhita na thaIne sarvakALa sata-asatano viveka svIkArela jo gRhastha ke paratIrthika ke je dharmathI bahAra che tene juo. temanI durdazA joIne tuM apamAdI thaIne nivA-vikathAdirahita banI Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/4/1/142 kSaNa mAsamAM sadA upayukata thaI karmazatru jItavA ke mokSamArge javA parAkramI banaje. adhyayana-4 "sakhyatva" uddezo-1 "samyavAda"no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa adhyayana-4 uddezo-2 "dharmavAdI parikSA" * bhUmikA : pahelo uddezo kahyo. have bIjo, teno saMbaMdha A - uddezA-1 mAM samyavAda batAvyo. teno zatru mithyAvAda che. te dUra karatA AtmalAbha maLe che. jJAna vinA te dUra na thAya. vicAraNA vinA parijJAna na thAya. tethI mithyAvAdI anya matanI vicAraNA mATe Ama kahe che. A rIte Avela uddezAnuM Adi sUtra ne mAthA che. ahIM je samyakatva lIdhuM te sAta padArthonI zraddhA karavAnuM che. temAM mumukSu e "zaaparijJA'mAM jANyuM ke jIvAjIva padArthathI saMsAramokSa kAraNano nirNaya karavo. temAM saMsAranuM kAraNa Asava-baMdha che. mokSanuM kAraNa nirjarA-saMvara che, kArya mokSa che - X - te samyaktva vicAraNA kahe che-- * sUjha-143 je AsavanA sthAna che, te parisavanA ane je pariNAvanA sthAna che te AsavanA che. je anAzvavanA kAraNa che te parissavanA ane je aparigsavanA kAraNa che ke anAvanA che. A padone samyakrarIte jANI jinAjJA mujaba lokane jANIne Avo na seve. * vivecana - je AraMbha vaDe ATha prakAranA karmano Azraya kare te mADhava. je anuSThAna vizeSathI cotaraphathI karma save-gaLe te patrive. je karmabaMdhanA sthAno che te ja karmanirjarAnA kAraNo che arthAt bIjA lokothI sevita mALA- Adi sukhanA kAraNa che te karmabaMdhano hetu hovAthI Asava che. te ja tavavidga viSayasukhathI, pAMcamukha, saMsAra bhramaNakArI jANIne vairAgyajanaka che tethI triva-nirjaranA sthAno che sarva vastunI anekAMtatA batAve che- je pavitrava - arihaMta, sAdhu, tapa, cAstri, sAmAcArI, anuSThAna Adi nirjarA sthAna che. te ja azubha karmodayathI azubha adhyavasAyavALA tathA durgati mArge jatA prANIne mahAzAtanA ane gArava yuktane Asava-pApa-upAdAna kAraNa bane che. tethI kahyuM ke je karmanirjarA-saMyamanA sthAno che, teTalAM ja baMdhanA-asaMyamanA sthAna che. kahyuM che ke "je prakAre jeTalA saMsAra bhramaNanA hetu che, teTalAM ja tene viparIta levAthI nivaNi sukhane ApanArA hetuo che." tathA rAgadveSa malina citta, viSaya sukhamAM tatpara, duSTa AzayathI badhu saMsAra mATe che. jema lImaDAmAM meLavela sAkara kaDavI 222 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 thAya che. paNa samyagRSTi jIva saMsArathI chuTavA viSayecchA dUra kare tene sarve azuci du:khanuM kAraNa che, evuM bhAvanArane saMvega thatA saMsAra kAraNa paNa mokSane mATe thAya che. e ja rIte - x * x - AsavathI anya anAsava te vrata che. azubha karmodayAdithI -x - te nirjarA mATe thatA nathI. jema koMkaNa Ayana. temaja aparirAva je pApopAdAna kAraNa chatAM koI paNa pravacana upakArAdi vaDe te azubha kRtyo anAsava eTale karmabaMdhanA kAraNe thatAM nathI. - X - X * ahIM caubhaMgI che - mithyAtva Adi vaDe je karmanA AsavobaMdhako che te ja bIjAnA parivo-nirjarakA che. A prathama bhaMgamAM badhAM saMsArIcaturgatikA che. temane pratikSaNa Asava-nirbhara che. paNa je Asava kare te parirAva na kare. A bIjo bhAMgo zUnya che kemake baMdha joDe nirjarA cAlu ja che. e rIte je anAsavA che te parisavA che tevA ayogI kevalI trIjA bhAMgAmAM che. cothA bhaMgamAM siddho che - anAsavA aparisavA. * * * * * * * ukta kathana samajI sAdhu vicAre ke saMsArI jIvo Arava dvAra vaDe AvelAM karmathI baMdhAya che tathA tapacAgni vaDe karmamukta thAya che. AvuM jinAjJA mujaba je AjJAmAM rahe ane varte te mukAya. ema jANI karmathI chuTavA judA batAvela Asava-parisava samajI kayo mANasa dharmacaraNamAM udhama na kare ? te kevI rIte te batAve che- Asava jJAnapatyanIkatAthI, jJAnanikUva, jJAnAMtarAya, jJAnaprasveSa, jJAnAzAtanA, jJAnavisaMvAdathI jJAnAvaraNIya karma baMdhAya che. e rIte darzana prayanIkatA AdithI darzanAvaraNIya karma baMdhAya che. prANI, bhata, jIva, satvanI anukaMpAthI ghaNAM prANIne duHkha, zoka, vyathA, pIDA, saMtApa na ApavAthI sAtA vedanIya karma baMdhAya. tethI ulaTuM asAtA baMdhAya. tathA anaMtAnubaMdhInI utkaTatAthI tIvra darzana mohanIya ane prabaLa cAstri mohanIyanA sabhAvathI mohanIya karma baMdhAya. mahAparigraha, mahAAraMbha, mAMsAhAra ane paMcendriyavadhathI narakAyu baMdhAya. mAyAmRSAvAda, khoTA tola-mApathI tiryaMcAyu baMdhAya. svabhAvika vinaya, sAnukoza, amAtsaryathI manuSyAya baMdhAya. sarANasaMyama, dezavirati, bAlApa, akAmanirjarAthI devAyu baMdhAya. kAya-bhAva-bhANamajutA, avisaMvAdayogathI zubhanAma baMdhAya. tethI ulaTu azubhanAma baMdhAya. jAti Adi mada na karatA ucca gotra ane mada karatA tathA pasparivAdathI nIya goma baMdhAyadAnAdi pAMcanA aMtarAyacI aMtarAyakarma baMdhAya. A Asavo che. have parivo batAve che - anazanAdi tapathI nirjarA te parisavA che. A pramANe Asava-nirjaka bheda sahita jIvo kahyA. A pado tIrthakara-gaNaghare lokotara jJAnathI judA judA batAvyA. e ja rIte caudapUrvI Adi jIvonA hita mATe bIjAne upadeza Ape che- Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/4/2/144 223 sUtra-144 : jJAnI A viSayamAM saMsAra sthita, saMbudhyamAna, vijJAna prApta manuSyane upadeza Ape che-je AI ke pramatta che, te paNa dharmAcaraNa karI zake che. A yathAtathya satya che. tema huM kahuM chuM. jIvone mRtyu nahIM Ave evuM to nathI chatAM icchA vaza thaI vakratAnA ghara banI rahe che. kALanA mukhamAM paDI kamasaMgrahamAM tallIna banI vAraMvAra janma paraMparA vadhAre che. * vivecana : jJAna sarva padArtha batAve che. te jJAnayukta jJAnI che. te jJAnI pravacanamAM manuSyone upadeza kare che. - x - saMsAra eTale caturgati lakSaNa. temAM paNa je dharmagrahaNa karaze tene - 4 - dharma kahevAya che. je yayopadiSTa dharmane samajelA hoya. - x - kevA jIvone kahevuM te batAve che - hitanI prApti - ahitano tyAga e jJAna jene hoya te vijJAna prApta. badhI paryAptithI paryApta te saMjJI. nAgArjunIyA paNa kahe che - saMsArI, manuSya bhavastha, AraMbha vita, duHkha upekSaka-sukhavAMchu paNa jo dharmazravaNa icche, guru upAsaka, dharma puchatA vijJAna prAptane jJAnI sAdhu dharma batAve - te kahe che. aTTAvi Adi. vijJAnaprAptane dharma kahetA koI nimittathI ArtadhyAnavALA hoya to paNa cilAtiputra mAphaka dharma pAme athavA viSayAsakta zAlibhadrAdi mAphaka pramatta hoya chatAM tevA karmanA kSayopazamathI dharma svIkAre che athavA duHkhI ke sukhI paNa dharma pAme che to bIjAnuM zuM kahevuM ? athavA rAgadveSanA udayathI Arta tathA viSayothI pramatta che, te anyatIrthi ke gRhastha saMsAra vanamAM pravezelA - 4 - rAgadveSa viSaya abhilASane ke ukheDavA kema samartha na thAya ? A vAta bIjI rIte na mAne tethI kahe che- A je meM kahyuM ane kahevAya che te satya che, tema huM kahuM chuM ke samyaktva ke cAtri pAmIne pramAda na karavo. kemake saMsArI jIva kadI mRtyunA mukhamAM na Ave tevuM nathI. kahyuM che - ahIM roja sukhanA bhogathI lADa laDAvelo, seMkaDo prayatne rAkhela, vyathA rahita AyuvALo mANasa koI che ? - nathI. devasamUha, vidhAsiddha, asurakinnara nAyaka ke manuSyamAM paNa evo koI nathI ke je puruSa jamanA jaDabAmAM cavAI nAza na pAme. vaLI mRtyunA mukhamAM gayelAne bacAvavAno koI upAya nathI. kahyuM che ke, nAzI jAya, namI paDe, cAlyo jAya, rasAyaNa kriyA kare, moTA vrata kare, guphAmAM pesI jAya, tapa kare, maMtrasAdhanA kare to paNa jamanA jaDabAmAM cIrAya che. jeo viSaya kaSAya AsaktithI pramatta banI dharma jANatA nathI teo indriya mano viSaya anukULa pravRtti icchAthI jemAM karmano baMdha che tevA viSayo sanmukha athavA saMsAra sanmukha prakarNapaNe jAya che. AvA IcchApaNita veMkanI ke asaMyamanI je maryAdA che teno Azraya lIdhelA 'vaMkAniketa' che. teo mRtyu vaDe grahaNa karAyela che - punaH punaH maraNane bhaje che. AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 athavA kAlagrahitano bIjo artha che - dharma ke cAtri grahaNa karIzuM evI AzAthI besI rahe che - 4 - athavA keTalAMka pAchalI vaye ke putrane paraNAvI saMyama laIzuM tema vicArI sAvadha AraMbhamAM rakta banI, icchA pramANe asaMyamamAM rahI bhAvimAM dharma karIzuM mAnI vartamAnamAM pApakta banI ekendriyAdimAM janma-maraNa kare che. pAThAMtara mujaba - indriyone anukULa mohamAM DUbI vAraMvAra pApa kare che tenAthI saMsAranI mukti na thatA vAraMvAra saMsArabhramaNa kare che. te kahe che- * sUtra-145 : 224 A saMsAramAM keTalAMkane nakAdi duHkhono paricaya che, teo duHkhonuM vedana kare che - bhogave che. atyaMta krUkarma karavAthI ati bhayaMkara duHkhavALA sthAnamAM utpanna thAya che ane ati krUkarma na karanArAone evA duHkhamaya sthAnamAM utpanna thavuM paDatuM nathI. A pramANe je zruta kevaLI kahe che te ja kevaLajJAnI kahe che, je kevaLajJAnI kahe che te ja zrutakevaLI kahe che. * vivecana : A cauda rAjaloka saMsAramAM mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAyayuktane naka, tiryaMcAdi yAtanA sthAnamAM vAraMvAra javAthI saMstava thAya che. teo icchapaNitatAthI indriyavaza thaI tene anukULa AcarI nakAdi sthAnamAM gayelA chatAM anyatIrthiko auddezikAdine nirdoSa batAvI nakAdinA duHkho bhogave che. te nAstiko kahe che- he cArulocanA ! khA, pI, je gayeluM te tAruM nathI, gayeluM pAchuM AvatuM nathI. A zarIra mAtra paramANuMnuM khokhuM che. vaizeSiko paNa sAvadha yoganA AraMbhI che. teo kahe che - snAna, upavAsa, maMtrakALa, yajJa, dAna ityAdi; anyo paNa AvA sAvadhAnuSThAna batAve che. icchApaNita badhAM durgatimAM jaI duHkha bhogave ke koI bhogave ? badhAM na bhogave. je ati krUra vadha-baMdhanAdi kriyA vaDe narakanI bhayaMkara virUpa vedanA - 4 - 4 - bhogavato narakamAM vase che. je atyaMta hiMsAvALA karmo na kare te duHkhadAyI naskomAM utpanna thato nathI. AvuM caudapUrvI kahe che athavA sakala padArtho batAvanAra jJAna che, te jJAnI kahe che. je divyajJAnI kevaLI bole te ja zrutakevaLI bole che. je zrutakevaLI bole che te ja kevaLajJAnI bole che arthAt zrutakevaLI yathArtha bolatA hovAthI te eka ja che - x - temane bolavAmAM eka vAkyatA che te kahe che - sUtra-146 H A lokamAM koI zramaNa, brAhmaNa pRthak pRthak bhASaNo karI kahe che - ame zAstra joyA che, sAMbhaLyA che, mAnyuM che, vizeSa rUpe jANyuM che, vaLI UMcI, nIcI, tIMchIM badhI dizAnuM samyak nirIkSaNa karyuM che ke sarve prANo, jIvo, bhUto, satvone mAravAmAM, dabAvavAmAM, pakaDavAmAM, paritApavAmAM ke prANarahita karavAmAM koI doSa nathI. A anArya lokonuM kathana che. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/4/2/146 je 'Arya' che te ema kahe che, tamAruM dekhavuM, sAMbhaLavuM, mAnavuM, nizcitarUpe jANavuM e sarve mithyA che. temaja urdhva, adho, tirkI dizAmAM parIkSA karIne tame jANo cho te sarve mithyA che. vaLI tame je kaho cho-bolo cho-parUpo cho-pApanA karo cho ke sarve prANo-bhUto-jIvo-satvone mAravA ityAdimAM koI doSa nathI te anAryakathana che. ame ema kahIe chIe - bolIe chIe - prarUpIe chIe . prajJApanA karIe chIe ke koI prANI Adine mAravA-dabAvavA-pakaDavA-paritApavA ke 225 prANarahita karavA na joIe-te doSarahita kArya che. evuM AryapuruSonuM kathana che. pahelAM pratyeka matavALAnA siddhAMtane jANI ame pUchIe chIe ke, he vAdIo ! tamane duHkha piya che ke apiya ? satyane svIkArI teo evuM kaheze ke sarve pANI-bhUta-jIva-savane duHkha apriya che. mahAbhakArI che, duHkharUpa che ema huM kahuM chuM. * vivecana : manuSyalokamAM je keTalAMka pAkhaMDI ke brAhmaNo juduM juduM vivAdarUpe bole che - te kahe che - arthAt - 4 - potAnA maMtavyarAgathI bIjAnuM maMtavya juThuM TharAvavA vivAda kare che. jemake bhAgavato kahe che ke pacIza tatvanA jJAnathI mokSa thAya che. AtmA sarvavyApI, niSkriya, nirguNa, caitanya lakSaNavALo che - x - vaizeSika cha dravyanA parijJAnathI mokSa kahe che. samavAyI jJAna guNa vaDe icchA, prayatna, dveSAdithI guNavAn AtmA che - 4 - zAkyamatI kahe che paraloke janAra AtmA nathI, sarve vastu kSaNika che. ityAdi - 4 - 4 - x - te brAhmaNa zramaNa dharma viruddha je bole che, te sUtra vaDe davi che - X + X * divyajJAna vaDe ame athavA amArA zAstra racanArA dharmanAyakoe sAkSAt joyuM che athavA ame guru paraMparAthI sAMbhaLela che, aMtevAsIoe e mAnyuM che, yuktiyukta hovAthI te mAnya che. amane ke amArA dharmanAyakane te vijJAta che, tattvabhedanA paryAyo vaDe ame ke amArA dharmanAyake para upadezathI nahIM paNa svayaM jANeluM che, urdhva-adho Adi daze dizAmAM tathA pratyakSAdi badhAM pramANo vaDe ane mananA praNidhAnAdithI ame tathA amArA dharmanAyake vicArI lIdhuM che ke- sarve prANo, sarve bhUto, sarve jIvo, sarve satvo haNavA, haNAvavA, saMgraha karavo, saMtApavA, duHkhI karavA temAM koI doSa nathI. ema dharmakAryamAM paNa samajavuM ke yajJa karavAmAM ke devatAne balI ApavA mATe prANI hatyAmAM pApano baMdha nathI. keTalAka pAkhaMDI ke audezikabhojI brAhmaNo dharma ke paraloka viruddha bole che. A pramANe temanuM bolavuM jIvaghAtaka pApAnubaMdhI anArya praNIta che. paNa jeo AvA nathI teo zuM kahe che ? te batAve che - jeo deza, bhASA, cAtri vaDe Arya che, te ema kahe che ke anyamatIe je kahyuM che, te temaNe kharAba rIte dekheluM che arthAt tame ke tamArA dharmanAyake khoTuM 1/15 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 joIne-prajJApanA karIne je kahyuM temAM doSano saMbhava che. tame yAga, devabalImAM hiMsAne nirdoSa mAno cho. paNa AryapuruSo temAM doSa mAnIne have Aryo potAnA matane sthApe che - ame je rIte dharmaviruddha vAda na thAya te rIte prajJApanA karIe chIe. haNavuM ityAdino pratiSedha karavo, te amArA vacanamAM doSa nathI. - 4 - 4 - prANi hatyA pratiSedhathI A Aryavacana che. 226 A sAMbhaLI hiMsApriya pAkhaMDI kahe che - tamAruM vacana anArya che. - x + jainAcArya kahe che - potAnI vANIrUpa yaMtra vaDe baMdhAyelA vAdIo potAnI kuvANIthI pAchA nahIM phare. tevA vAdIne temanA mAnelA AgamanI vyavasthA karIne tenuM anucitapaNuM batAvavA jainAcArya pUche che - x - athavA pUrve prazna karanAra vAdIone AzrIne prazna karatA kahe che-- ke o vAda karanArAo ! tamane sukha AnaMda upajAve che ke duHkha asAtA Ape che ? jo teo ema kahe ke sukha vahAluM che to tamArA Agamane pratyakSa bAdhA thaze. kadAca teo duHkha priya che tema kahe to - 4 - 4 - temane kahevuM ke sarve prANI mAtrane duHkha priya nathI paNa apriya che, azAMtikara che, mahAbhayarUpa che. e pramANe jANIne badhAM prANIne haNavA nahIM. tene haNavAmAM doSa che. je doSa nathI tema kahe te anArya vacana che. kRti adhikAra samApti batAve che. vrImi - pUrvavat jANavuM. A rIte vAdIone temanA vacane bAMdhIne anAryatA batAvI. A mATe rohaguptamaMtrI ke jeNe Agama tatva sArI rIte jANyuM che, teNe mAdhyasthya dhAraNa karIne tamAma matanI parIkSA karI je nirAkaraNa karyuM te kahe che- [ni.227] A gAthA vaDe saMkSepathI kSullakanuM dRSTAMta kahyuM che gAthAnA 5da saMkSepa vaDe rAjasabhAmAM badhA vAdInI dharmakathA sAMbhaLI rohagupta maMtrIe parIkSA karI. (A kathAno saMkSepa ahIM rajU karela che-- caMpAnagarImAM siMhasena rAjAne rohagupta nAme maMtrI hato. te arhadarzana vAsita cittathI sat-asat vAdano jJAtA hato. temAM rAjAe dharmavicAra kahyo. ghaNAMe tene sAro kahyo. rohaguptane mauna joIne rAjAe pUchayuM ke tame kema kaMI na bolyA ? maMtrI kahe ApaNe potAnI meLe ja dharma parIkSA karIe. pachI eka pada banAvI nagara madhye laTakAvyuM - ''savvuDanuM vA vanuM na vA tti'' bIjA traNa pada rAjA pAse mUkAvyA. pachI DhaMDhero pITAvyo ke je A gAthA pUrNa karaze tene rAjA icchita dAna Apaze. badhAM vAdI AvyA, temAM pahelo parivrAjaka bolyo- [ni.228] bhikSArthe pravezelA meM Aje yuvatInuM mukha joyuM. kamaLa samAna vizALa netra hatA. vyAkSipta citte mane te khabara na paDI ke teNInA kAnamAM kuMDala hatA ke nahIM. temAM vItarAgatA na hoI tene kADhI mUkyo. [ni.229] phaLanA udayathI huM gharamAM peTho, tyAM Asane beThelI strI meM joI, paNa vyAkSiptatAthI nirNaya na thayo ke tenA kAnamAM kuMDala che ke nahIM ? temAM paNa vairAgya na hovAthI rajA ApI. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/4/2/146 223 [ni.230] mAlA vihAramAM meM upAsikA joI. suvarNa bhUSaNo bhUSita teNInA kAnamAM kuMDala che ke nahIM te na joyuM, tene rajA ApI A rIte badhAM matavALA jANavA. pachI maMtrIe eka nAnA jaina sAdhune vairAgya pariNata jANI bolAvyA. teNe A rIte uttara Apyo [ni.231] kSAMta, dAMta, jitendriya, adhyAtmarakata evA munie zA mATe ciMtavavuM ke tenuM vadana kuMDala yukta che ke nahIM ? * * * rAjAne temanI nispRhatAthI dharmabhAvollAsa vadhyo. rAjA e dharmatatva pUchatA bALa sAdhu mATIno eka suko ane eka bhIno goLo bhIMta tarapha uchALI cAlAvA mAMDyu bAla sAdhu e A rIte zuM dharma kahyo te be gAthe vaDe jaNAve che- [ni.232,233] bhIno ane suko baMne mATInA goLA che. bhIMta para pheMkatA bhIno haze te tyAM coMTaze. tema aMga pratyaMga jovAthI vimukha che te strInuM mukha nA jue anyathA kAmagRddhithI Adra strInuM mukha jue che tenAthI saMsArapaMka ke karmakAdava lAge che. jeo kSAmAdi guNayukta che, saMsAravimukha che. tevA nispRha muni sukA goLA jevA hoya kyAMya coMTatA nathI. adhyayana-4 'samyakatva' uddezo-2 "dharmavAdI parIkSA"no mani dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa 228 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 lokamAM je vidvAna che tenAthI agraNI vidvAna thaze. lokamAM je keTalAka nikSipta daMDavALA che - mana, vacana, kAyA vaDe prANIne duHkha ApanAra daMDano tyAga karyo che te vidvAnuM thAya ja, ema vicArIne huM temane jo. jemaNe dharma jAgyo che, te satvazALI duSTakamane tyaje che. te uparatadaMDa" thaIne ATha prakAranA karmone haNe che. te ja vidvAna che. tevuM vicArIne tuM vivekavALI buddhi dhAraNa kara. manuSyo ja sarvakarmakSaya karavAne samartha che, bIjI gativALA samartha nathI. manuSyomAM paNa zarIra saMskAra tyAgI mRta jevA-zarIra mamatvarahita che tevA karmakSaya kare che. athavA anya eTalai teja-krodhAdi kaSAya. te jenA sarvathA naSTa thayA che tevA akaSAya. vaLI zrata-cAritra dharmane jANe te dharmavi. dharmavid ja kuTilatArahita che. bIjA sAdhuo - sAvadhakriyAnuSThAna, AraMbhathI utpanna duHkha je pratyakSa che. jemake khetI, vANijya. tenAthI je zarIra-mananA du:kha bhogave che - x * te kevalIe kahyuM che te anubhavasiddha jANIne mRtA, dharmavidu, saraLa bane che. A pramANe kevaLajJAnIe kahyuM che te samatvadarzI ke samyakatavadarzI ke samastadarzI che. teo sarvavida che. maryAdA vaDe bolanArA prAvAdika che, teo yathAvasthita padArthane batAvanArA, du:kha ke tenA upAdAna karmone batAvavAmAM nipuNa-tene dUra karavAnA upAyo jANanAra banIne teoe jJa-parijJA vaDe jANI pratyAkhyAna parijJA vaDe tyAga karela che. A pramANe karma baMdha-udaya-satAne jANIne sarva prakAre kuzaLa banI pratyAkhyAna parijJA vaDe tyAga kare athavA mULa-uttara prakRti badhI jANIne ke prakRti, sthiti, anubhAva, baMdhane jANIne, - x - ke baMdhasatAnA kAraNo jANIne teno tyAga kare. have te karmanA udayanA prakAro batAve che. te mATe vRtti jevI ane karmaioti djA pAse samajavuM. mAtra anuvAdathI A viSaya samajavo paryApta nathI. pUrve adhyaya-sUN113 ane 119ati vidheyaofmAM paNa AvI ja sUcana ApI che.] vRttimAM A viSaya vistArathI che. tyAM batAvyA mujaba karmaprakRtinA udaya vaDe aneka bhedo jANIne pratyAkhyAna parijJA vaDe te toDavA prayatna kare che. jo ema che to [navA sAdhue zuM karavuM ? * sUtra-148 : ahIM AjJAkAMkSI paMDita rAmarahita thaI eka mAtra AtmAne dekhato zarIrane kRza kare, potAne kRza kare : jIrNa kare. jema agni jIrNa kASThane jaldI bALe che tema samApti AtmA Asaktirahita sAdhaka sthiratApUrvaka krodharUpI zaguno nAza kare ane karmone jadI naSTa karI de che. * vivecana : A pravacanamAM AjJA pALavAnI AkAMkSA rAkhanAra sAdhu je sarvajJanA upadeza mujaba vartanAra paMDita aniha thAya che. je ATha prakAranA karmo vaDe na levAya te * adhyayana-4 uddezo-3 "anavadhatapa" . * bhUmikA - bIjo uddezo kahyo. have trIjo. teno saMbaMdha A - pUrva uddezAmAM paramata nirAsa karI avicala samyaktva sAthe jJAna tathA tenA phaLarUpa virati kahI. - x - pUrvakRta karmano kSaya niravadha tapa vinA na thAya. tethI have tapanuM varNana * sUtra-147 - dharmathI vimukha lokonI upekSA karo. Ama karanAra samasta lokamAM vidvAnomAM agraNI che. te vicArIne ja ! jeNe daMDano tyAga karyo che, [d vidvAna che. je savalla che, ja kamano kSaya kare che. zarIra saMskArasahita manuSyo dhamavA hovAthI saraLa hoya che. A duHkha AraMbha ja jANI AvuM samyaktvadarzIe kahyuM che. te badhA pAvAdika ane du:kha jANavAmAM kuzaLa banI kamane sarva prakAre jANI, tenA tyAgano upadeza Ape che. * vivecana : pUrve kahela pAkhaMDI lokane dharmathI vimukha jANI temanA anuSThAnane sArA na mAna. temano upadeza na sAMbhaLa, pAse na jA, pazciya na kara. je pAkhaMDI lokano upekSAka che te pAkhaMDI loka ane anAryavayata jANI tenI upekSA karanAra manuSya Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/4/3/148 229 230 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 krodhAdithI kevaLa AtmA ja du:khI nathI thato, paNa zarIra-mananA du:khavALA loko paravaza banI Ama tema bhaTake che tene viveka cakSathI jo. jeo krodha nathI karatA teo tIrthakara bodhathI vAsita nirmaLa aMta:karaNavALA che, viSaya-kaSAya agninA jhAvAthI zAMta thayelA che. pApakarmamAM nidAnarahita teo parama sukhanA sthAnane pAmelA che arthAt aupathamika sukhane bhajanArA che. je kAraNathI rAgadveSathI gherAyelo duHkhI thAya che, tethI ati vidvAna ke jeNe zAstrono paramArtha jAmyo che temaNe krodhAgnithI AtmAne na bALavo. paNa kapAya upazama karavo - tema huM kahuM chuM. adhyayana-4 'samyaktva' uddezo-3 'anavadha tapa'no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa aniha athavA sneha kare te rAgavAna, na kare te aniha atui rAga-dveSarahita. athavA nizcayathI bhAva gurUpa indriya-kaSAya-karma vaDe na haNAya te anihata che. AjJAkAMkSI paMDita bhAvazatruthI anihata A pravacanamAM che, bIje nathI. je anihAM che te paramArthathI karmano jJAtA che. te anihA ke aniha sAdhu cokalA AtmAne dhana, dhAnya, sonuM, putra, strI, zarIra AdithI juduM jANIne teno moha choDe. te mATe saMsAra svabhAva ekava bhAvanA A rIte bhAve A saMsAra anarthano sAra che. ahIM koNa kono svajana ke pAko che ? saMsAramAM bhamatA svajana ke pArakA para ke sva thAya che. koI pharI maLatA nathI. A rIte vicArI huM ekalo chuM mAre AgaLa-pAchaLa koI nathI. e svakarmacI mArI ja bhAMti che. huM ja pahelA chuM - huM ja pachI chuM. huM sadA ekalo chuM, mAruM koI nathI, huM koIno nathI. huM koIno thAuM ke koI mAruM thAya tevuM koI mane dekhAtuM nathI. karma ekalo kare che, tenuM phaLa paNa ekalo bhogave che ekalo ja janma-mare che. bhavAMtaramAM paNa ekalo ja jAya che. para AtmA je zarIra che tene tapa ane cAritra vaDe durbaLa kara athavA kapa eTale karma toDavAmAM huM samartha chuM ema vicArI yathAzakti yana kara. zarIrane jINa banAva. tapathI zarIrane jIrNa jevuM kara. vigaI tyAgathI AtmAne durbaLa banAva. sukA lAkaDAne agni bALe tema tuM kamane bALa. e rIte jJAna, darzana, cA>>i vaDe AtmA samAhita eTale zubha vyApAravALo thAya. - x * x - je sneharahita hoya te tapaagni vaDe karma-kASThane bALe che. jema [ni.234] "jema sukA polA lAkaDAne agni jaldI bALe che. jema cAstri pALanAra karmakASThane zIgha bALe che." - ahIM nidAda vaDe rAga nivRtti karIne dveSa nivRtti mATe ati kura adhyavasAya - krodhane taja. krodhathI zarIra kaMpe che. mATe nikaMpa bana. te mATe kahe che * sUtra-149 A manuSyajIvana alpAyu che, jANIne krodhathI utpanna duHkhone jANa ane bhAvi duHkhone paNa. krodhI jIva bhinna bhinna duHkhono anubhava kare che. prANilokane ahIM-tahIM bhAga doDa karatAM che. je pApakamoMthI nivRtta che, te anidAna kahevAya che. tethI huM atividvAna ! tuM prajavalita na thA. tema huM kahuM chuM. * vivecana : A manuSyatva paricalita AyuvALu vicArIne krodhAdino tyAga kara. vaLI, krodhAdithI baLatAne je manodu:kha thAya che, te jANa. krodhajanita karma vipAkathI bhAvimAM utpanna thanAra du:kha vicArI pratyAkhyAna parijJAthI tyAga kara. AgAmI du:kha kevuM che ? nakamAM thatI judI judI zIta-uNa vedanA tathA kuMbhIpAka Adi pIDA sthAnomAM du:kha paDaze. krodhathI te kSaNe tathA AgAmIkALe paNa thanAra du:kha joIne, bIjA loka paNa du:khI thAya. te kahe che- 6 adhyayana-4 uddezo-4 "saMkSepa vacana" 6 * bhUmikA : bIjo uddezo kahyo. have cothA kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - pUrva uddezAmAM nivadha tapa kahyo; te saMpUrNa sata saMyamIne hoya che. saMyama pratipAdana mATe cotho uddezo kahe che. A saMbaMdhathI AvatuM sUl * sUtra-150 - muni pUrva saMyogano tyAga karI upazama karI 'ApIDana", "pIDana, 'niSpIDana' kare. te mATe 'avimanA' vArata, samita, sahita, vIra thaIne saMyamana kare. anivRtigAmI vIrono mArga duraanucara hoya che. mAMsa ane lohIne tapathI ochA karI A puraSa saMyamI, vIra, grAhya vacanAvALo, mokSAne yogya bane che. te lAcayamAM rahIne zarIrane kRza kare che. * vivecana : sAvitraNa - avikRSTa tapa vaDe zarIrane duHkha Ape. dIkSA pachI bhaNIne pariNata thAya tyAre prakarSathI tapa karI kAyAne pIDe. pharI vadhu bhaNI aMtevAsI varga arthasAra meLavI zarIra tyAga mATe mAsakSamaNAdithI zarIrane pIDe. jo te pUjAdi lAbha mATe tapa kare to te tapa nirarthaka ja che. te mATe bIjI rIte kahe che - kAmaNa zarIrane pIDe; vadhu pIDe, nizcayathI pIDe. - x * athavA karmanuM ApIDana te cothAthI sAtamAM guNaThANA sudhI thoDo tapa kare, AThamA-navamAM guNaThANe moTI tapasyA kare. dazamA guNaThANe mAsakSamaNAdi kare. athavA upazama zreNImAM thoDo, kSApaka zreNImAM vadhu, zailezI avasthAmAM ati tIvratapa kare. kaI rIte kare ? te mATe dhana-dhAnyAdi pUrva saMyogono tyAga karIne athavA anAdi bhavasaMbaMdhaasaMyamano tyAga karI tapa kare, indriya-mananA saMyama rUpa upazama pAmIne tapa kare arthAta asaMyama choDIne saMyama AdarIne tapa-cAri vaDe AtmA ke karmane pIDe. * Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/4/4/15o 231 232 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 x * upazama meLavyA pachI nirAla zAMti meLave te kahe che - karmakSaya mATe saMyama tyAgathI avazya maLela saMyamathI cittanI azAMti na hoya eTale bhogakaSAya ke aratimAM tenuM mana na jAya. te karmavidAraNa samartha hovAthI vIra che. sArI rIte - jIvanamaryAdA vaDe saMyama anuSThAnamAM rata hoya, pAMca samitie samita, jJAnAdi yukta evo eka vakhata lIdhela saMyamabhAranI yatanA kare. A saMyama anuSThAna vIrane paNa du:khathI paLAya tevo che mATe teno vAraMvAra upadeza karAya che. nava7 - te mokSa. temAM javAnI icchAvALAne A saMyama pALavo kaThina che. te pALavA mATe kAmavAsanA vadhAranAra mAMsa ane lohIne vikRSTa tapa * anuSThAna vaDe dUra kare - zoSave. A vIronA mArganuM anusaraNa che. A rIte lohI-mAMsane sUkavanAra te puruSa che. drava eTale saMyama. te jene hoya te dravika ke dravyabhUta che. kemake te ja mokSagamana yogya che. karmazagu jItavAmAM samartha hovAthI te vIra che. - x - mAyALa - vIranA mArgane pAmela, mAMsa-lohI dUra karanAra mumukSu grAhya eTale Adeyavacana che. je saMyamamAM rahI kAmavAsanA jItavAmAM prayatna kare, zarIra ke saMcita karmone tapa-caraNa vaDe kRza kare te AdAnIya tathA vyAkhyAta che. apramatta kahyA. have pramatane kahe che* sUtra-151 - nemAdi indriyanA viSayano tyAga karIne je pharI kamanA sotamAM vRddha thAya che, te ajJAnI baMdhanathI mukata thato nathI. dhana-dhAnyAdi saMyogathI mukta thato nathI. moha-aMdhakAramAM paDela AvA ajJAnIne bhagavaMtanI AjJAno lAbha thato nathI - tema huM kahuM chuM. - vivecana : je padArtha tarapha laI jAya ke padArthano nirNaya karavA je dore te netra Adi pAMca indriyo che - x * tene vaDe sva viSaya grahaNa karavAthI je pApa thAya te aTakAvIne AdAnIya banI brahmacaryamAM vasavA chatAM pharI mohnA udayathI AdAnasotamAM gRddha banI-sAvadha anuSThAna vaDe saMsAra bhramaNanA bIjarUpa karmanA indriya-viSayarUpa pravAha ke mithyAtva AdimAM kta bane. te ajJa che ane mahAmohathI malina aMtaHkaraNavALo che. te seMkaDo janma-maraNa ApanAra karmarUpa baMdhana pAme che. vaLI jeNe saMsAra saMyogarUpa dhana, dhAnya, hiraNya, putra Adi kRta asaMyamano saMyoga choDyo nathI, te anabhikAMta saMyogI che, tevA kusAdhune indriyonA anukULa rUpe athavA moharUpa aMdhakAramAM vartatA Atmahita ke mokSa upAya na jANavAthI tIrthakaranI AjJAno lAbha thato nathI. tema huM kahuM chuM athavA AjJA eTale samyakatvano lAbha thavAno nathI, bhAvimAM paNa bodhi durlabha thAya. * sUtra-15ra : jene pUrvabhavamAM [samyaphag] nathI, bhAvimAM tevI yogyatA nathI tene vartamAnamAM to te kyAMthI hoya ? je bhogAdithI nivRtta che, te ja prajJAvAna, buddha ane AraMbhathI virata che. A ja samyapha che evuM tuM che - [hiMsAthI baMdAna, vadha, paritApadi bhayaMkara du:kho sahana karavA paDe che. tethI pApanA bAhya-vyaMtara kAraNo dUra karIne A mRtyulokamAM niSpharmadarzI banavuM joIe. kamanuM phaLa avazya maLe che jANIne tatvajJa puruSa karmabaMdhananA kAraNothI sadA dUra rahe. * vivecana : je koI bALa-mUrkha kamadAnanA sotamAM vRddha thayela che, baMdhano toDyA nathI, saMyoga choDyA nathI, ajJAna aMdhakAramAM varte che. tene pUrvajanmamAM bodhilAbhasamyaktva na hatu. bhAvi janma thaze nahIM, madhyajanmamAM kyAMthI hoya ? jene pUrvabhave bodhilAbha thayo che ke bhAvimAM thaze. tene ja vartamAnamAM bodhilAbha maLe. jeNe samyakatvano svAda lIdho che, te pharI mithyAtva udaya pAme. to paNa apAI pudgala parAvartana kALamAM pharI samyakatva pAme. paNa samyakatva vamyA pachI pharI na pAme tevuM nathI ja, athavA aniruddha indriyavALAne paNa AdAnamota gRddha jANavo. je sAdhu pramAdI na thaI saMsAra sukha smaraNa na karato bhAvi divyasukha na icche tene vartamAnamAM sukhanI icchA kyAMthI hoya ? te batAve che . je bhogavipAkavedIne pUrvabhoga mRti nathI, bhAvi bhogAzA nathI tevA sAdhune - x * vartamAnamAM bhogecchA kyAMthI thAya ? mohanIya upazAMta thavAthI bhogecchA na hoya. kikALa-viSaya bhogecchA nivRtta kevA hoya ? -x- te sAdhu - x * jIva jIvAdi tatvano jJAtA prajJAnavAtu" hoya. tad jANanAra buddha hoya, sAvadha anuSThAna AraMbhathI viramela hoya. A AraMbha uparatava zobhana che te batAve che - x * te samyaka che, samyakatvanuM kArya hovAthI samyakatva che, tema joI tuM tene meLava. je kAraNe sAvadha AraMbhamAM pravartela che, te sAkaLanuM baMdhana che, cAbakhAno mAra che, prANa saMzayarUpa che, zarIra-manano paritApa che asahya duHkhadAyI che. tethI AraMbha-choDavA sArA che. te mATe dhana, dhAnyAdi rUpa ke hiMsAdi Azrava dvAra rUpa bAhya ane rAgadveSAtmaka viSayapipAsArUpa atyaMtara pApopAdAna srotane dUra kara. mokSa ke saMvara rUpa nikharmatva jo. A saMsAramAM-mRtyulokamAM je nikamadarzI che, te ja bAhAtyaMtara sota chede che. Avo bAhyAvRMtara saMyoga chedanAra kayo AdhAra laI nikarmadarzI bane ? mithyAtva AdithI baMdhAya te jJAnAvaraNIyAdi karmonuM phaLa devApaNuM jANe jemake jJAnAvaraNIyathI jJAnanuM AvaraNa thAya ityAdi. ahIM prazna karyo che * * * x * tapa karavAthI karmano kSaya paNa thAya, to karmo sa-phaLa kema kahyAM ? uttara - A koI doSa nathI. - x * pratyekane ATha karmano udaya che ema nahIM, Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/4/4/15ra 233 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 zrutaskaMdha-1 (adhyayana-5 lokasAra) * bhUmikA : cothuM adhyayana karyuM. have pAMcamuM kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - gata adhyayanamAM samyakatva kahyuM. temAM jJAna raheluM che. te baMnenuM phaLa cAtri e mokSanuM pradhAna aMga che, tethI lokamAM sArarUpa hovAthI tenA pratipAdana mATe A adhyayana che. AvA saMbaMdhathI AvelA A adhyayananA upakrama Adi cAra anuyoga dvAro che. upakrama dvAre adhikAra be rIte che. adhyayana adhikAra pUrve kahyo. uddeza adhikAra niyaMtikAra kahe paNa badhAM jIva AzrayI sAmAnyathI jotA AThe karmano sabhAva che. tethI karmanuM sakulapaNuM kahyuM. tethI karma ke tenA upAdAna kAraNa Azravane nizcayathI choDe-Azrava thAya tevuM kRtya na kare. veda ati - x * Agama. tene jANe te vedavid - sarvajJa upadeza vartI. A mAro ja abhipAya nathI. badhAM tIrthakarono Azaya che te kahe che- * satra-153 - he ziSya ! je vIra che, samita che, sahita che, sadA yatanAvAnuM che, zubhAzubha daza che, svataH uparad che, lokane yathArtharUpe jonAra che, pUrva pazcima, dakSiNa, uttara dizAmAM satyamAM sthita che; te vIra samita, sahita, yatanAvAna, zubhAzubhadazI, svayaM uparata, yathArtha loka AnA jJAnane huM kahIza AvA yathAvasthita svarUpa jANanArane koI upAdhi nathI. tema kahuM chuM. * vivecana : samyavAda, niravadha tapa, cAstri kahyuM. have tenuM phaLa kahe che . je koI atIta, anAgata, vartamAna [2] che. teo karma vidAraNa samartha hovAthI vIra che. samiti yukta, jJAnAdi sahita, sata saMyama vaDe sadA yatanAvALA, zubha azubhane niraMtara dekhanAra, pApakarmo rU5 AtmAthI uparata che. jevI rIte loka cauda rAja pramANa che ke karmaloka che . pUvadi badhI dizAmAM rahela che tene dekhatA satya, saMyama, tapamAM sthira che, trikALa viSayatA jonArA che. pUrve anaMtA thayA, vartamAnamAM paMdara karmabhUmimAM saMkhyAtA che. bhAvimAM anaMtA sthita raheze; teono traNe kALano bodha che te huM tamane kahIza. te tame sAMbhaLo. teo "vIra' ityAdi vizeSaNa yukta che. - X - X - tei bodha A pramANe - je karmanita upAdhi che te nAkAdi gatimAM janma, sukhI-du:khI, subhaga-durbhaga, payatikaapatika Adi maLe ke nahIM tevI paramata zaMkA che. tIrthakaro sAkSAta joIne kahe che - mamatva chUTI javAthI tevA kevalIne karyajanita upAdhi nathI. tema huM kahuM chuM. adhyayana-4 "samyakatva" uddezo-4 "saMpavayana'no | muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa sUbAnugama kahyo. jayavicAracI teno atideza karyo. adhyayana pUruM thayuM. [ni.236 thI 238] hiMsA kare te hiMsaka. AraMbha karavo te AraMbha. viSayono AraMbha karato te viSayAraMbhaka. * x * hiMsaka ane viSayAraMbhaka sAthe lIdhA. je sAdhu prANInI hiMsA kare ane viSaya sukha mATe sAvadha AraMbha kare te muni na kahevAya. viSayasukha mATe ekalo vicare te ekacara che. te paNa muni nathI. pahelA uddezAmAM hiMsaka, viSayAraMbhaka, ekarArano adhikAra che. bIjA uddezAmAM-hiMsAdi pApasthAnothI dUra rahe te virata muni, teno adhikAra che. bolavAnA AyAvALo te vAdI, paNa avirata vAdI pariNavALo hoya che. teno adhikAra che. bIjA uddezAmAM-A ja virata muni aparigrahI bane che arthAt kAma ane bhogathI dUra rahe che. teno adhikAra che. cothA uddezAmAM - agItArthane samartha vinA du:kho bhogavavA paDe che. pAMcamAM uddezAmAM prahanI upamAgI sAdhune ciMtavavA. jema pANI bharela ane pANI na jhare tevo draha prazasya che, tema sAdhu paNa jJAna, darzana, cAritrathI bharelo hoya ane visarI na jAya tathA tapa, saMyama, guptithI nisaMgatA rAkhe. chaThThA uddezAmAM unmArTa varjana arthAta kudaSTi ane sagadveSa tyAga che. nAma nipajJa nikSepomAM AdAna pada, gauNa baMnene niyuktimAM kahe che [ni.239] prathama grahaNa karAya te AdAna. tenuM pada te AdAna pada. tenA karaNapaNAthI mAvaMtI te nAma che. adhyayananA AraMbhe te bolAya che. - x * guNathI niSpanna te gauNa. gauNanAma te 'lokasAra' che. cauda rAja pramANa lokano sAra te lokasAra, be pada vALaM nAma che. loka ane sAranA cAra nipA che. nAmaloka-koInuM 'loka' nAma rAkhe. sthApanA loka-cauda rAjalokanI sthApanA. tenI traNa gAthA che. temAM gaNita prakriyA che, je jJAtA pAse ja samajavI.) dravyaloka - jIva, pudgala, dharma, adharma, AkAza, kALa e chano samUha. bhAvaloka-audayika Adi cha bhAvarUpa ke sarva dravya-paryAyAtmaka. 'sAra' paNa nAmAdi cAra bhede che. temAM dravyasArane kahe che AcArAMga sUtra-zrutaskaMdha-1nA adhyayana-4no munidIparatnasAgare karelo saTIka anuvAda pUrNa | Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/5/-/bhUmikA 235 [ni.240] - x * badhAmAM "dhana' sAra bhUta che. jemake - A koTisAra (karoDapati che. A pAMca koDIvALo che. sthaLamAM eraMDo sAra che. * x * gurUpaNAmAM vaja bhAre che. * * * * * * - dvipadamAM tIrthakara sAra che, ApadamAM kalpavRkSa sAra che. ayitamAM vairina sAra che. * - svAmIpaNAmAM gorasanuM ghI sAra che, adhikaraNamAM pANImAM kamaLa sAra che, have "bhAva sAra"-- [ni.241] bhAva-viSayamAM sAra vicAratA phaLanuM sAdhana sAra che. phaLa eTale je mATe kriyA karIne tenI prApti. phaLa sAdhanA eTale phaLa mATe AraMbhamAM pravartavuM, pachI phaLanI prApti te mukhya che. phaLe to paNa te anekAMtika ane AtyaMtika rUpa hovAthI nisAra che, tethI viparIta "siddhi" e sAra che. A siddhipada uttama sukha vaDe zreSTha che. kemake te AtyaMtika, ekAMtika, anAbAdha sukha hovAthI uttama che. tenA sAdhano jJAna, darzana, saMyama, tapa che. bhAvasArarUpa siddhi phaLa meLavavA jJAnAdi upayogI che. tethI ahIM jJAna, darzana, cAritrano adhikAra che. te jJAnAdinI bhAvasAratA batAve che [ni.242] gRhastha lokamAM kutsita siddhAMtI kAma parigrahathI kutsita mArgamAM kata banIne loko kAmaparigraha AgrahI banI gRhasvabhAvane prazaMse che ane bole che . gRhasthAzrama jevo dharma thayo nathI - thavAno nathI. zUrapuruSo tenuM pAlana kare che, kAyaro pAkhaMDano Azraya le che. sarve pAkhaMDI gRhasthAzrama AdhAre rahe che. A rIte mahAmohamohita icchA madana kAmamAM pravarte che. vezadhArI paNa indriyonI kuceSTA nA rokIne be prakAre kAmavAsanA icche che. tenA karatA lokamAM sArarUpa jJAna, darzana, cAtri, tapa guNo uttama sukhavALI zreSTha siddhi meLavavA mATe AdaraNIya 'sAra' che. jo A jJAnAdi guNo hita mATe sAra che, to zuM karavuM ? te kahe che [ni.243] 'zaMkApada' choDI de. zuM mArA AraMbhela anuSThAna niSphaLa che evo vikalpa te zaMkA. tenA nimitta kAraNa te "zaMkApada'. jemake arihaMte kahela ati sUkSma atIndriya kevala AgamagrAhya arthomAM saMdeha evA zaMkApadane choDIne A jJAnAdi sArapadane daDhapaNe ane pAMkhaDInA daMbhathI kSobhita thayA vinA grahaNa karavo. zaMkApadane nivAsvA kahe che : "jIva che. jIvanA grahaNathI ajIvAdi paNa grahaNa karavA. jIvavALo jIve che ke jIvaze te zubhAzubhaphaLa bhokatA te jIva ane te "huM pote" ema pratyakSa sAdhya che athavA icchA, dveSa, prayanAdi kAryAnumAnathI jIva sAdhya che. ajIvo paNa dharma, adharma, AkAza ane padagala che, te gati, sthiti, avagAha ane be aNu vagere skaMdhanA heturUpa che. e rIte Azrava, saMvara, baMdha, nirjarA paNa vidhamAna che. Adi-aMtanA grahaNathI madhyanuM grahaNa thAya tethI sAkSAta jIva padArthanuM grahaNa karIne have mokSapadane kahe che - parama-pada ke mokSa zuddha pada vAsI hovAthI vidyamAna che. te baMdhano pratipakSI ke baMdha sAthe avinAbhAvIpaNe che. have jo mokSa hoya paNa tenI prAptino upAya na hoya to mANaso zuM kare ? tethI kahe che ke sagaDhe choDavA yatna kare. rAga-dveSa upazamathI saMyama paNa vidhamAna 236 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 che, A rIte jIva ane mokSanI zaMkA tivArIne jJAnAdi sAra pada deDhatAthI grahaNa karavA. tethI paNa 'sAra' zreSTha gati batAve che. [ni.244] cauda rAja pramANa lokano sAra zuM ? te sArano sAra zuM ? tenA sAra-sArano sAra jo tame jANo cho to huM pUchuM chuM te kaho - [ni.245 badhAM lokano sAra dharma che. dharmano sAra jJAna che, jJAnano sAra saMyama che, saMyamano sAra nirvANa che. A rIte nAmanikSepa kahyo. adhyayana-5 "lokasAra' uddezo-1 "ekacara' have sUtrAnugamamAM sUga uccAravuM joIe. te A pramANe che* sUtra-154 - A lokamAM je koI prANI sapayojana ke nigyojana jIvahiMsA kare che, teo te jItomAM vividharUpomAM utpanna thAya che. temane viSayabhoga choDavA kaThina che, tethI te mRtyunI pakaDamAM rahe che. mokSasukhathI dUra rahe che. teo viSayasukhane bhogavI zakatA nathI ke vimukha paNa thaI zakatA nathI. * vivecana : jeTalA jIvo, manuSyo ke bIjA asaMyata che. temAM keTalAMka caudarAja lokamAM ke gRhasya-anyatIthiMka lokamAM cha kAya jIvanA AraMbhamAM pravartIne aneka prakAre viSayAbhilASavI temane pIDe che. - x * du:kha de che. dharma-artha-kAmarUpa prayojana mATe prANIno ghAta kare che. dharma nimite zauca mATe pRthvIkAyanI hiMsA kare che, artha mATe khetI Adi kare che, kAmArthe AbhUSaNa banAve che. A pramANe bIjA kAyonI hiMsA saMbaMdhI paNa jANavuM. vaLI anarthathI - prayojana vinA phakta zokha mATe zikAra Adi prANI upaghAtakArI kriyA kare che. e rIte artha ke anarthasI prANIone haNI - x - ekendriyAdi prANIne duHkha de che - X - pachI temAM pote ja anekavAra utpanna thAya che athavA te jIvone bAghA karI baMdhAyelA karma vaDe te-te kAyamAM utpanna thAya che. tevA tevA prakAra karmone bhogave che. [ahIMvRtti ane zUrNimAM thoDA bheda sahita gAjunIyo vAyanA pATha che.] jIvo AvA karmo zA mATe kare che ? je anyakAyamAM bhogavavA paDe ? tatvane na jANanArA te jIvane zabdAdi kAmo putyAjya che. abha savavALA ane maMdapuSya jIvone tenuM ullaMghana duSkara che. tethI te kAyamAM pravarte che. tethI pApa baMdhAya che. tenAthI - te jIvane cha kAya jIvone duHkha devAthI tathA adhika kAmecchAthI te maraNane vaza thAya che. pharI janma pAme ja che. pharI mRtyu, e pramANe janma-maraNarUpa saMsAramAMthI ta - 1 - chuTe. bIjuM - mRtyu madhye paDelo te mokSanA upAya evA jJAnAdi ke tenA kArya mokSathI dUra rahe che. athavA sukhano arthI te kAmone tajato nathI. te kAraNe te mRtyu maNe varte che. tethI janma, jarA, maraNa, roga, zokathI gherAI sukhathI dUra rahe che. te Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/5/1/154 233 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 adhika kAma lAlasAthI mRtyunA mukhamAM paDIne viSaya sukhanA kinAre Avato ja nathI. kAma abhilASa na vAgatA saMsArathI dUra thato nathI. athavA adhika kAmI karmanI dara varte che ke bahAra te kahe che -x - x * te jIva karmanA madhyamAM paNa nathI tema dUra paNa nathI. e ja rIte cAritranI prAptimAM paNa te aMdara nathI bahAra paNa nathI. ema bolavuM zakya che. athavA A prANo levArUpa karma na karanAra saMsAranI aMdara che ke bahAra ? te zaMkAnuM samAdhAna kare che. ghAtikarma kSaya thavAthI te saMsAra maLe nathI, cAra aghAtI karma bAkI che mATe te bahAra paNa nathI. jeNe graMthi bhedI samyakatva prApta karyuM, mokSe janAra che tenA bhAvo kevA hoya ? * sUtra-155 - te tivadarzal] jANe che ke tRNanA agrabhAge rahela, asthira ane vAyuthI kaMpita thaI nIce paDatAM jalabiMdunI mAphaka ajJAnI, avivekI, pamAne nahIM jANatA jIvonuM jIvana paNa asthira che. chatAM ajJAnI jIva kUkarma karato, duHkhathI mUDha banI viparIta dazA pAme che. mohanA kAraNe garbha ane maraNa pAme che. A mohathI pharI pharI saMsAramAM bhame che. * vivecana - jenuM mithyAtva paTala dUra thayuM che, samyaktva prabhAvathI saMsAranI asAratA jANI che, te jANe che ke tRNanA agrabhAge rahelA jalabiMdu mAphaka ajJAnInuM jIvana che te jalabiMdu upara AvatA pANInA bIjA biMduthI prerita vAyu vaDe te jaLabiMdu paDI jAya che. * x * te rIte ajJAnInuM jIvita paNa kSaNika che. tava jANanAra DAhyo sAdhu temAM moha na kare. ajJAnapaNAthI bAla-jJa jIvanane bahu mAne che. tethI te bALa che. tethI te saasanA vivekathI zUnya-maMda che, buddhimaMda hovAthI paramArtha jANato nathI. tethI jIvitane bahu mAne che. paramArtha na jANavAthI nirdaya anuSThAno, hiMsA-jUTha Adi - X - aDhAra pApasthAno te ajJa prakarSathI kare che. - X - te kUkarmanA vipAkathI prApta du:kha vaDe mUDha bane che. Avo mUDha kayA kAryathI mAruM A du:kha upazAMta thAya evI mohita matithI vipayasi pAme che. prANi-ghAtathI prApta du:khane zAMta karavA te ja hiMsA karI kare che. ajJAna ke moha mithyAtva-kapAya-viSaya abhilASa che. te mohathI mohita thaI navA kamoM bAMdhe, garbhamAM jAya, pachI janma pharI bAla-cauvana vaya, pharI viSayakaSAyathI kama bAMdhI janma-maraNa pAmato nakAdi yAtanA sthAnamAM jAya che. ukata moha kArya-janma maraNAdithI te pharI pharI anAdi-anaMta caturgati saMsAramAM bhame che. tenAthI mukta thato nathI. paNa jo mithyAtva viSayakaSAyanA bhAvothI dUra rahe to saMsAra bhramaNa na thAya. mohanA abhAve viziSTa jJAnotpatithI mithyAtvAdi dUra thAya.- * * * arcanA saMzayathI pravRtti thatI dekhAya che, te kahe che- * sUtra-156 : je saMzayane jANe che, te saMsAranA svarUpane jANe che, je saMzayane nathI jANata te saMsArane paNa nathI jANata. * vivecana : baMne bAjanA aMza jemAM dekhAya te saMzaya. tenA be bheda-artha saMzaya, anartha saMzaya. artha te mokSa ane mokSano upAya. parama-pada ema svIkAryuM tethI mokSamAM saMzaya nathI. tenA upAyamAM saMzaya hoya to paNa pravRtti thAya che - x * anartha te saMsAra ane saMsAranA kAraNo. tenA saMdehamAM paNa nivRtti thAya kemake anartha saMzaya te nivRttinuM aMga che. tethI artha-anartha saMzayane jANato hoya tene heya-upAdeya pravRtti thAya che. te ja paramArthathI saMsAranuM parijJAna che. te dazavi che saMzaya jJAtA caturgatika saMsAra ane tenA kAraNa mithyAtva Adine jJa parijJAthI anartharUpe jANI pratyAkhyAna parijJA vaDe taje che. je saMzaya nathI jANato te saMsAra paNa nathI jANato. te kahe che, saMdehane na jANanArathI heya-upAdeya pravRtti na thAya. tethI saMsAra anitya, azucirUpa, niHsAra che ema te jANato nathI. - X * saMsAra parijJAna kArya viratinI prApti che. tethI sarva viratimAM zreSTha viratine batAvavA kahe che- * sUtra-153 - je kuzaLa che te maithuna seve nahIM, je AvuM karIne chupAve che, te e ajJAnInI bIjI mUrkhatA che. upalabdha kAmabhogonuM paralocana karIne, jANIne kAmabhogonuM sevana na karIne, bIjAne paNa te upadeza de. tema huM kahuM chuM. * vivecana : je nipuNa che, puNya-pApa jANyA che, te mana, vacana, kAyAthI maithuna na seve. te ja saMsAra jANanAra che. jo mohanIya udayathI pArthasthAdi seve che, te sevIne sAtA gauravanA bhayathI ekAMtamAM maithuna sevIne pachI guru pUche tyAre juThuM bole. - x * pApa chapAve che. buddhimAna kukarma kare te pahelI ajJAnatA, pachI jUThuM bolatA mRSAvAda lAge. -x - nAgArjunIyA kahe che "je viSaya seve, AlocanA na kare, bIjA pUche to jUThuM bole te potAnA doSo vaDe vadhu lepAya che." tethI kAmo prApta thAya tyAre "citrakSullakamuni' mAphaka tenA vipAkane jANIne tene yitanI bahAra kADhe. - X *x - te zabda AdinA kaTu vipAkane jANIne bIjAne tevA pApa karavAnI AjJA paNa na Ape. pote paNa te choDe. tema che kahuM chuM. meM pUrve kahyuM te meM eka samAna zreSTha jJAnapravAha meLavyo che, zabdAdinA svarUpane jANIne jinezvaranA vacanathI mane AnaMda thayo che. tethI huM kahuM chuM ke sUtra-158 :vividha kAmobhogomAM Asakata jIvone juo. je nakAdi itanA sthAnamAM Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/5/1/158 pakAvAI rahyA che. A saMsAramAM te ja sthAnone vAraMvAra sparze che. lokamAM jeTalA AraMbhajIvI che, te A ja kAraNe AraMbhajIvI che. ajJAnI saMyamI jIvanamAM paNa viSayatRSAthI AkuLa banI azaraNane ja zaraNa mAnI pApakarmomAM ramaNa kare che. A saMsAramAM keTalAMka sAdhu ekalA vicare che. teo ati krodha-mAna-mAyAlobha-Arakata-naTa jevA-zaTha saMkalpo kare che. hiMsAdi AsavAmAM gRddha duSkarma yukta, sva prazaMsaka, mane koI duSkarma karatA joI na jAya tema vicare che. jJAnapramAda doSathI satata mUDha banI dharmane jANatA nathI. he mAnava ! je prajA pIDita che, karmabaMdhanamAM catura che, avidhAthI mokSa prApti batAve che. te saMsAra AvartamAM ja paribhramaNa kare che - tema huM kahuM chuM. * vivecana : 239 he ekAMta dharmakta manuSyo ! tame juo. niHsAra ane kaTu phaLadAyI rUpa Adi indriya viSayomAM vRddha thaIne indriyo vaDe viSaya ke saMsAra abhimukha thaIne nAkAdi yAtanA sthAnomAM gayelA prANIne juo. te viSaya svAduo indriyane vaza thaI A saMsAramAM paravaza thaI karmanI pariNatirUpa sparzone vAraMvAra te te sthAnomAM bhogave. pAThAMtaramAM pratha pAze ne badale thor3e che. - A saMsAramAM moha arthAt ajJAna ke cAstri mohamAM vAraMvAra mUDha bane che. je koI gRhastha sAvadha anuSThAnamAM rahe che, teo pharI pharI duHkhone anubhave che. vaLI te gRhasthone AzrIne AraMbha kare che tevA pAkhaMDI paNa te duHkhane pAme che. - 4 - 4 - gRhastha ke jainetara to dUra raho, paNa je saMsAra samudrathI taravArUpa samyakatva ratna meLavIne paNa mokSanuM eka kAraNa virati pariNAma pAmIne paNa karmanA udayathI sAvadha anuSThAthI bane che. te kahe che- A arhat praNIta saMyama meLavIne rAgadveSathI AkuLa banelo aMdarathI tapato viSayatRSNAthI pApakarma vaDe rame che. sAvadha anuSThAnamAM cita lagADe che. kAmAgni ane pApakarmathI baLato azaraNa evA sAvadha anuSThAnane zaraNa mAnI bhogecchA, ajJAna-aMdhakArAcchAdita dRSTithI vAraMvAra vividha vedanAne anubhave che. pravrajyA laIne paNa keTalAMka dUrAcAra kare che, te batAve che- A manuSyalokamAM keTalAka ekalA vicare che. tenA prazasta-aprazasta be bheda che. tenA paNa dravya-bhAva bhedo che. temAM dravyathI gRhastha, pAkhaMDI AdinuM viSaya-kaSAya nimitte ekAkI vicaraNa. bhAvathI aprazasta na hoya - kemake te rAgadveSa abhAvathI hoya che. dravya prazasta pratimA pratipanna - gacchathI nIkaLela ane sthavikalpIne saMghAdi kArya nimitte ekalA javuM paDe te che. bhAvaprazasta to rAgadveSanA virahathI thAya. temAM dravya tathA bhAvathI ekacaryA te saMyama laI kevaLajJAna na thayuM hoya tevA tIrthaMkarone hoya che. bAkInA badhA cAra bhAMgAmAM Ave che - temAM prazasta dravya AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 ekacarcAnA dRSTAMtano saMkSepa ahIM batAvela che- dhAnyapUraka saMnivezamAM yuvAna rUpavAnlR vAparo gAmathI nirgamana raste chaThano tapa zarU karyo. bIjo tApasa guphAmAM aThama tapa karI AtApanA le che. pahelA tApasane ThaMDI-tApa saheto joI tenA satkAra-sanmAna karyA. tyAre teNe guphAvALA tApasanI stuti karI, lokoe bIjA tApasanI paNa pUjA karI A rIte baMne bhAIoe ekalA rahI pUjAvA mATe tapa karyo, te apazA. sUtranI vyAkhyA madhye sUtrArthika niyukti kahe che-- [ni.246] cAra, carcA, caraNa e traNa zabdo ekArthaka che 'cAra'nA nikSepA cha che. nAma, sthApanA sugama che. dravyamAM jJa-zarIra, bhavya-zarIra vyatikti dravyacAra kahe che - x - lAkaDuM jala ane sthalamAM - 4 - aneka prakAre cAle che. temAM lAkaDAno pula vagere pANImAM bane che, sthaLamAM khADA vagere oLaMgavA lAkaDAM goThave che. lAkaDAnI nAvathI jaLamAM calAya che, jamIna para sthAdithI calAya che. Adi zabdathI lAkaDuM mahela AdimAM dAdara banAvavAmAM kAma lAge che tathA je je dravya eka dezathI bIjA dezamAM javA vaparAya te dravya cAra che. 240 [ni.247] je kSetramAM cAra karAya athavA jeTaluM kSetra cAlIe te kSetracAra kahevA. je kALamAM ke jeTalo kALa cAlIe te kALacAra che. bhAva-cAra ke caraNa be bhede che. (1) prazastacaraNa-jJAna, darzana, cAstri che. (2) aprazasta caraNa te gRhastha ane anyatIrthikanuM darzana che. A rIte dravyAdi cAra kahyo. have sAdhuno prazasta bhAvacAra prazna dvArathI batAve che. [ni.248] dravya, kSetra, kALa, bhAvarUpa lokamAM [zrama sahenAra] zramaNa ke catino dravyAdi cAra kaI rIte cAra prakAre che ? teno uttara - ahIM dhRtino adhikAra che. (1) dravyakRti - arasa, visa, tuccha, lukhkhA AhAramAM dhRti rAkhavI. (2) kSetra dhRti - kutIrthika bhAvita ke prakRti abhadraka loko hoya to sAdhue udvega na karavo. (3) kALadhRti - duSkALa AdimAM jevo lAbha maLe temAM saMtoSa rAkhavo. (4) bhAvakRti - koI Akroza, hAMsI Adi kare to paNa krodha na karavo. vizeSathI to kSetra ane kALamAM halakApaNuM hoya tyAM vadhu dhairya rAkhavuM kemake prAyaH dravya ane bhAvamAM tenA nimitte ja adhRti thAya che. pharI sAdhuno cAra kahe che- [ni.249] sAvadha anuSThAna hiMsA, jUTha, corI, abrahma rUpa pApanA hetuthI dUra rahe, parigraha na rAkhe te aparigraha. e dravya-cAra, kSetra-cA-guru sAMnidhya sevanAra, jAvajIva guru-upadezAdi samanvita. A rIte kAla-cAra batAvyo. sarvakALa guru upadeza mujaba vartavuM, bhAva-cAra-ulaTo mArga te unmArga arthAt akArya AcaraNa choDavuM. tathA rAgadveSathI vita banIne te sAdhu vicare-saMyama anuSThAna kare. e rIte niryuktikAre batAvyuM. have sUtrane AzrIne kahe che - viSaya kaSAya nimitte ekacarcA kare te kevo thAya ? viSayamRddha banela, indriya anukULa vartI ekacaryAmAM vartato patita sAdhu ke gRhastha Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/5/1/158 bIjA dvArA apamAnIta thatA bahu krodhI thAya. tathA vaMdana kare to bahumAnavALo thAya, kuceSTA ke khoTI tapazcaryAthI bahumAyI thAya. A badhuM AhArAdinA lobhathI kare to bahu lobhI thAya. tenAthI te bahu pApakarma rajavALo thAya. athavA AraMbhAdimAM bahu skva bane tethI bahu ta thAya. naTanI mAphaka bhoga mATe bahu veSo dhAraNa kare te bahunaTa che. ghaNAM prakAre zaThapaNAthI bahuzaTha kahevAya. saMsArIpaNAnA ghaNAM vicAro karavAthI bahusaMkalpI bane. A pramANe cora vagerenI paNa ekacarcA jANavI. ukta sthitivALAnI kevI avasthA thAya ? te kahe che- Amava - hiMsA Adi. temAM saMga rAkhe te Azravasakata. patitaM - karmathI lepAyelo. Avo te bole che - thi - huM dharma-cAstri mATe udhama karanAro chuM. vezadhArI paNa kahe che ke, huM paNa pravrujita chuM, dharma-cAritra mATe udhata chuM. ema bolatA te karma vaDe lepAya che. te utthitavAdI AsavamAM vartato AjIvikAnA bhayathI kaI rIte varte ? te kahe che, mane koI pApa karatA na jue, tethI te chAnA pApo kare che te pApo ajJAna ke pramAdanA doSathI kare che. 241 vaLI niraMtara mohanIyanA udaya ke ajJAnathI mUDha banelo zrutacAritra dharmane jANato nathI. tevo viveka nathI. - 4 - viSaya kaSAyothI pIDita thaI teo ATha prakAranA karma bAMdhavAmAM kuzaLa che, paNa dharmAnuSThAnamAM kuzaLa nathI. he jaMtuo ! mAnavo ! manuSya ja upadeza grahaNa yogya hoya 'mAnava' lIdhuM. te tame juo. kayA manuSyo dharma na samajatA karma bAMdhavAmAM kuzaLa che ? je koI pApa anuSThAnathI viksDa na hoya tathA jJAna, darzana, cAstri je mokSamArga che te rUpa vidhAthI viparIta avidhA, te avidhAthI gherAyelA chatAM mokSa kahe, teo dharmane jANatA nathI - 4 - te kAraNe bhAva Avarta-saMsAramAM janma-maraNanuM bhramaNa karyA kare che. nakAdi gatimAM vAraMvAra janma le che. adhyayana-5 "lokasAra' uddezo-1 "ekacara''no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa OM adhyayana-5 uddezo-2 "viratamuni" bhUmikA H pahelo uddezo kahyo. have bIjo kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - pahelA uddezAmAM kahyuM ke ekacaryA svIkArIne paNa sAvadha anuSThAnanI viratinA abhAvathI muni na kahevAya. tethI viparIta jema munibhAva kahevAya te kahe che. A saMbaMdhathI AvatuM sUtra A pramANe- * sUtra-159 : A lokamAM jeTalA paNa anAraMbhajIvI che, teo AraMbhathI rahita thaI pApakarmano kSaya karI A apUrva avasara che ema vicAre. A audArika zarIra 1/16 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 vigrahanI A vartamAna kSaNa che, A pramANe je kSaNAnveSI che te Amatta che. A mArga Aryoe batAvela che, te mATe utthita thaI pratyeka prANInA sukha-duHkha potAnA che tema jANI pramAda na kare. A saMsAramAM manuSyanA abhipAya ane duHkha bhinna-bhinna batAvelA che. mATe je koI prakAranI hiMsA karatA nathI, asatya bolatA nathI, parISahone samyak prakAre sahana kare che. [te ja prazaMsanIya che.] * vivecana : A manuSyalokamAM sAvadha anuSThAna ke pramattayogarUpa je AraMbha che. kahyuM che ke, vastu levI ke mUkavI, bolavuM, paraThavavuM, AvavuM-javuM A badhuM jo pramAdathI kare to te sAdhune AraMbha doSa lAge. paNa jo pramAda na kare to anAraMbhI kahevAya. samasta AraMbhathI nivRtta sAdhu che je putra, patnI Adi mATe AraMbha karatA gRhasthane AzrIne anAraMbhI jIvana jIve che. kahyuM che ke sAvadha anuSThAna pravRtta gRhastha anavadha AraMbha jIvI che. sAdhu kAdavane AdhAre rahelA kamaLa jevA nirlepa hoya che. bhaje. jo ema che to zuM? A sAvadha AraMbhathI - 4 - dUra rahe athavA Arhat dharmamAM rahI pApAraMbhathI nivRtta thAya. sAvadhAnuSThAnathI thatA karma kSaya karato munibhAvane - 4 - 4 -A pratyakSa dekhAtA AryakSetra, sukulamAM janma, indriya nivRtti, zraddhA saMvega lakSaNa avasara ke mithyAtva kSaya-anudaya lakSaNa eTale samyaktva prApti hetubhUta karmavivara lakSaNavALo avasara athavA zubha adhyavasAya joDANarUpa saMdhi tane maLyo che. tene tArA AtmAmAM sthApana karela tuM jo. mATe kSaNa mAtra pramAda na karaje. na viSayAdithI pramAdavaza thaje. 242 tattva prApta jJAnI - x - 4 - audAki zarIra, tenI A vArtAmAnika kSaNa sukha-duHkhamAM vItI ane bhAvimAM paNa vItaze e rIte pratyeka kSaNane zodhavAnA svabhAvavALo sadA apramatta rahe che. AcArya kahe che - A huM nathI kaheto paNa A mArga AryapuruSe kahela che. Arya eTale sarva tyAjya dharmathI dUra mokSa kinAre pahoMcelA tIrthaMkara ke gaNadhara. pUrve kahelo, have kahevAto mArga tIrthaMkaroe kahyo che eTaluM ja nahIM paNa-- dhrupa - saMdhi [avasara] maLelo jANIne dharma caraNa mATe taiyAra thayela tuM kSaNa mAtra paNa pramAda na karIza. bIjuM nALitta - pratyeka prANInA duHkha ane duHkhanA kAraNo ke karma tathA managamatuM sukha jANIne tuM pramAdI na thaIza. pratyeka jIvanA duHkha ke karma ja nahIM paNa tenA upAdAnabhUta adhyavasAyo paNa judA ja che te batAve che - - 4 - teonA abhiprAya judA che. arthAt judI judI jAtanAM baMdha adhyavasAya sthAnavALA che. te A saMsAramAM ke saMjJIlokamAM manuSyo che. upalakSaNathI anya jIvo paNa levA. saMjJI prANInA saMkalpa judA hovAthI tenA karma paNa judA che. tenA kAraNarUpa duHkha paNa judA judA che. - x - pharI pUrvokta kathana yAda karAvI kahe che - upAdAna bhedathI prANInuM duHkha paNa juduM che kemake badhA prANIo svakRt karma ja bhogave che, anyakRt che karma bhogavatA nathI. evuM mAnIne zuM kare ? te kahe che - te anAraMbhajIvI sAdhu Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/5/2/159 pratyeka prANInA sukha-duHkhanA adhyavasAyane jANI - x - hiMsA na kare, jUTha na bole - X - X - 243 te pAMca mahAvratamAM sthira rahIne pratijJAnusAra saMyama pAlanamAM udhdhata thAya, - x - zIta-uSNAdi sparzo ke duHkha sparzone sahana karato Akula na thAya paNa vividha upAyothI saMsAra asArAdi bhAvanA vaDe AtmAne samyak prakAre sahevA ane potAne duHkhI na mAnavA prere. je samabhAve parISahone sahe tene zuM guNo thAya ? te kahe che-- * sUtra-160 H AvA [parISaha sahenArA] sAdhu zamitA paryAyavALA kahevAya che. je pApakarmomAM Asakata nathI, tene kadAca AtaMka pIDe tyAre te duHkha sparzone sahana kare evuM bhagavaMte kahyuM che. A duHkha pahelA ke pachI mAre ja sahana karavAnuM che. A audArika zarIra chinna-bhinna thanAruM, vidhvaMsana svabhAvavALuM, dhruva, anitya, azAzvata, vadhavA-ghaTavAvALuM ane nAzavaMta che, A rUpasaMdhi [zarIra svarUpa] ne tuM jo. * vivecana : pUrve kahela parISahone sahenAra, samyak ke zama bhAvavALo cAstri grahaNa karIne samyak ke zamitA paryAyavALo bane. A rIte parISaha-upasargathI kSobhita na thAya tema kahIne have roganI sahanazIlatA batAve che - jeNe kAmavAsanA dUra karI, tRNa ke maNimAM, DhephA ke sonAmAM samAnabhAva dhAraNa karyo che tevA samatAne pAmelA pApakRtyothI - 4 - dUra rahelA che. kadAcit tevA sAdhune mRtyu tulya zUlAdi vyAdhi vizeSa thAya tyAre te zuM kare ? kahe che - x - temaja A kahenAra koNa che ? te paNa kahe che- buddhi vaDe rAje te dhIra. te tIrthaMkara ke gaNadhara che, teo kahe che, tevA jIvaleNa roga vaDe pIDAto chatAM te duHkhAnubhava vyAdhivizeSane samyak prakAre sahe, sahana karatA vicAre ke - 4 - pUrve paNa meM azAtA vedanIya karmathI Avela AvuM duHkha sahana karyuM che, pachI paNa mAre sahana karavAnuM che kemake saMsAravartI evo koI jIva nathI ke jene asAtAvedanIya karmanA vipAkajanita rogAtaMka na thayA hoya. vaLI kevalI bhagavaMte paNa mohanIyAdi cAra ghAtikarma kSaya thatAM kevaLajJAna utpatti pachI paNa asAtA vedanIyanA udayano saMbhava che. tethI tIrthaMkarone paNa A baddha, spaSTa, nidhatta, nikAcana avasthArUpe Avela karma avazya vedavuM paDe, te sivAya mokSa na thAya. tethI bIjA sAdhu vageree paNa asAtA vedanIyakarma udayamAM AvatA sanat kumAranA dRSTAMtathI 'mAre paNa sahana karavuM' ema vicArI kheda na karavo. kahyuM che ke, svakRta duSkRtyano A vipAka che, te madhyastha rahI sahana karavo, tema karatA zIghra duHkhathI chuTakAro thaze, paNa jo bhogavavAmAM samatA nahIM rAkhe to te viSAka navA so bhavano hetu thaze. vaLI A audArika zarIra ghaNo kALa sAyaNAdithI poSyA chatAM mATInA AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 kAcA ghaDAthI paNa niHsAra ane sarvathA sadA nAza pAmanAruM che, te batAve che - pUrve ke pachI A zarIra potAnI meLe bhedAvAnA dharmavALuM che. A audAski zarIra sArI rIte poSavA chatAM vedanAno udaya thatAM mAthuM, peTa, AMkha vageremAM ApameLe ja bhedana pAme che. tathA hAya, paga Adi avayavo ApameLe vidhvaMsa pAmanAra che. 244 rAtrinA aMte thatA sUryodaya mAphaka dhruva na hovAthI A zarIra adhruva che tayA aparayuta, anutpanna - eka sthira svabhAvavALuM hoI kUTastha nityatva mAphaka nitya na hovAthI anitya che e ja rIte azAzvata che. tathA iSTa AhAranA upabhogathI dhRti, upadaMbha AdimAM audArika zarIra vargaNAnA paramANunA upacayathI caya tathA ghaTavAthI apacaya che. tethI te cayApacayika che. tethI ja vividha pariNAmI ane vipariNAma dharmI che. AvA zarIra para koNa mamatva ke mUrchA kare ? tethI A zarIra vaDe kuzala anuSThAna vinA bIjI rIte saphaLatA nathI. kahe che- A rUpasaMdhi [yogya avasara]ne juo-A zarIra nAzavaMta dharmathI gherAyeluM che, paMcendriyanI zaktinA lAbhano avasara che, te dekhIne judA judA rogathI utpanna duHkhone sahana kare. A pramANe jonArane zuM thAya ? - sUtra-161 : evA vicArathI dehanA svarUpane jonArA AtmaramaNarUpa eka AyatanamAM lIna, zarIrAdimAM anAsakata, tyAgI sAdhakane saMsAra bhramaNa karavuM nahIM paDe - ema huM kahuM chuM. * vivecana : sArI rIte dekhanArane A zarIra anityAdi che, evuM vicAratA tene saMsArabhramaNa nathI, tethI AtmAne badhA pApAraMbhothI maryAdAmAM rakhAya athavA kuzala anuSThAnamAM udhamavALo karAya. to te jJAna, darzana, cAstrimAM eka-advitIya evo ekAyatana che, temAM ramaNatA kare to ekAyatanarata che. vaLI A zarIra ke janmamAM vividha uttama bhAvanA vaDe zarIranA anubaMdhathI mUkAya te vizvamukta che, tene nakAdi gatimAM bhramaNa nathI. vartamAnakALa batAvavAthI bhAvimAM paNa bhramaNa nathI athavA te ja janmamAM badhAM karmano kSaya thavAthI tene nakAdi mArga nathI. je hiMsAdi Azrava dvArothI nivRtta che, tene saMsArabhramaNa nathI. A pramANe sudharmAsvAmI kahe che ke huM mArI mati kalpanAthI nathI kaheto paNa je vardhamAnasvAmIe divyajJAnathI jANIne vacanathI kahyuM che, te huM tamane kahuM chuM. A pramANe virata te muni che tema kahyuM. have aviratavAdI te parigrahavALo che ema pUrve kaheluM tenuM pratipAdana kare che-- - sUtra-162 : A jagamAM jeTalA paNa parigrahavALA che, te parigraha thoDo hoya ke vadhu, sUkSma hoya ke skUla, sacita hoya ke acita te parigrahadhArI gRhastha samAna ja che. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 /12 ra4pa A parigraha narakAdi mahAbhayanuM kAraNa che, AhArAdi lokasaMjJA paNa bhayarUpa che. tenI pazciha Adino saMga na karavo. vivecana : je koI A lokamAM pagrikyukta che, tene Avo parigraha hoya che - parigrahaNa kasatuM vya koDI vagere thoDuM hoya ke dhana, dhAnya, hiraNyAdi vadhu hoya; tRNa-lAkaDuM vagere mUlyathI ke vaja Adi pramANamAM nAnuM hoya athavA mUlya ke pramANathI hAthI, ghoDA Adi sthULa [moTuM hoya; A vastu sacita hoya ke ayita hoya. A parigraha vaDe yukta A paNiha sakhanAra gRhasthI sAthe ja vezadhArI vratI hoya. athavA A cha javanikAsamAM viSayabhUta thoDA-vadhu Adi dravyomAM mUcha karatA parigrahaghArI bane che. e pramANe avirata chatAM huM virad chuM ema bolatA parigrahasthI parigrahaghArI bane che. e pramANe bIjA vratomAM paNa jANavuM. kemake Avo na nivAravAthI ekadeza aparAdhe sarva aparAdha saMbhave. zaMkA ja ala parigrahathI parigrahavuM thAya to hastabhojI digaMbara, saraska boTika Adi aparigrahI mAnavA paDaze. samAghAna - tema nathI kemake temane parigrahano abhAva che te asiddha che. temane paNa asthi, pIMchI Adi parigraha tathA zarI-AhAra Adi aMtara parigraha to che ja. jo tene ghamahatuka kahezo to amAre paNa te ja kAraNe dharmopakaraNa che. to digaMbarapaNAno Agraha zA mATe ? have je apAdi pariNaghArI aparigrahatAnuM abhimAna rAkhe che temane AhAra, zarIrAdi mahA anei mATe thAya che, A abha Adi pariNathI keTalAMkane te parigrahava narakAdi gamana hetu ke badhe avizvAsanuM kAraNa hovAthI mahAbhayarUpa thAya che. kemake A parigrahanI prakRti che - x * athavA digaMbarane zarIrarthe AhAra levA anya upakaraNa na hovAthI gRhasthanA ghera AhAra karatAM avidhithI azuddha AhAradi khAtAM karmabaMdha janita mahAbhaya che, zarIra DhAMkela na hoya bIjAne paNa bhayarUpa che. - A rIte parigraha mahAbhaya che tethI kahe che - asaMyata lokanuM apa Adi vizeSaNavALuM dravya temane mahAbhaya rU5 che. je lokavitane badale lokavRta laIe to AhAra, bhaya, maithuna, parigraha 5 saMjJA mahAbhayane mATe thAya te jANIne pratyAkhyAna parijJAthI teno tyAga kazyo. A bhAdi dravya parigraha ke zarIra AhAradinA saMgane na karavAthI te parigrahajanita mahAbhaya na thAya. vaLI * sUga-163 - A supatibaddha ane sukathita che, tema jANIne, he paramacakSu puraSa ! tuM parAkrama kara tenAthI ja bahAcarya che. tema huM kahuM chuM. ' sAMbhaLyuM che, anubhavyuM che ke baMdhanathI chUTakAro potAnA AtmAthI ja thAya che, mATe sAdhaka parigrahasthI mukta thaI jIvanaparyata pariSahone sahana kare, pramAdIne ghamathI vimukha joi apamatta thaIne saMyamamAM vicare. A munidharmanuM 246 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 samyapha pAlana kare. tema huM kahuM chuM. * vivecana : te parigraha choDatAte sArI rIte pratibaddha tathA sArI rIte upanIta jJAnAdi che. ema jANIne kahe che, he mAnava ! tuM parama jJAna cakSuvALo banIne ke mokSa ekadaiSTi thaIne vividha taponuSThAna vidhi vaDe saMyama ke karmakSayamAM parAkrama kara, jeo A pariNAkzI vista banIne parama cA thayA che teomAM ja paramANiI bAhmacarya che, bIjamAM nathI. kemake bIjAmAM brAhAcaryanI nava vADa nathI athavA A brahmacarya nAmano zrutaskaMdha che te paNa "brahmacarya" kahevAya che. te paNa aparigrahIne ja che. sudhamasviAmI kahe che ke je kahyuM ke kahIza sarvajJa upadezathI ja che, te batAve che - kaheluM ke kahezvAnA je bhUta meM tIrthaMkara pAsethI sAMbhaLela che AmAmAM sthira thayela che, citamAM paNa te ja pramANe che. baMghathI thato mo1 bAyaryamAM vyavasthita che, vaLI A parigraha rAkhavAthI virata jene gRha nathI tevA ANagAra che. te sAdhu jIvanaparyata parigrahanA abhAvathI bhUkha-tarasa Adi sahana kare. punaH upadeza detA kahe che, viSayAdi tathA pramAda vaDe dharmathI vimukha thayelA gRhastho ane vezadhArIne tuM jo. temane joI apamata banI saMyamanuSThAnamAM yad kara, pUrvokta saMyamAnuSThAna sarvajJae kaheluM che, te sArI rIte pALavuM, A pramANe che kahuM chuM. adhyayana-5 "lokasAra" uddezo-2 "viratamuni'no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa * adhyayana-5 uddezo-3 "aparigraha" % bIjo uddezo kahyo. have trIjo kahIe chIe. teno saMbaMdha A pramANe - bIjA uddezAmAM aviratavAdI parigrahavALo che te kahyuM. ahIM tenAthI ulaTuM kahe che. e saMbaMdhathI Avela uddezAnuM paheluM sUtra A pramANe * sUtra-164 - A lokamAM je koI aparigrahI che, te aAdi dravyanA bhAgathI aparigrahI bane che. medhAvI siAdhaka jinavacana sAMbhaLIne tathA paMDitonA vacana vicArIne aparigrahI bane. Aryoe samatAmAM gharma kaho che. je rIte meM kamano kSaya kahyo che, te rIte bIjA mALamAM karmo kSINa karavA kaThina che. tethI huM kahuM chuM ke zaktinuM gopana na karatA karmono kSaya karo. * vivecana : A lokamAM je koI aparigrahavALA virata sAdhuo che, te badhA A abha dravyano tyAga karI aparigrahI gayA che. athavA chajIvaDAyamAM mamatvabhAva tajavAthI aparigrahI gayA che. A aparigraha bhAva kevI rIte bane ? tIrthakara AjJA-AgamarUpa Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/5/3/164 243 248 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 vANI sAMbhaLIne 'meghAvI' - mayadAmAM rahelo, zrutajJAna bhaNela, heya-upAdeya parihArapravRttijJa tathA "paMDita' gaNadhara, AcAryAdinA vidhi-niyamarUpa vacano sAMbhaLI sayidacita parigrahano tyAga karI aparigrahI thAya che. kevalajJAnI tIrthakaro dharmakathA avasare upadeza Ape che. teoe kevo ghama kahyo che ? samatA dharma, zatra-mitramAM samabhAva thakI Aryoe dharma kahelo che. kahyuM che - koI bAha upara caMdanano lepa kare ke vAMsalAthI cAmaDI chole, koI stuti kare ke niMdA kare to paNa mani temanA para samabhAva rAkhe athavA deza, bhASA ke AcaraNathI teo Arya che, te badhAmAM samabhAva rAkhI bhagavaMte upadeza Apela che. tethI ja kahyuM che jema puNyavAnane dharma saMbhaLAve tema daridrane paNa saMbhaLAve. athavA zama nI bhAvathI, hevadharmatyAgathI Arya banelAe prakarSathI A dharma kahyo che, athavA indriyamananA upazamathI tIrthakaroe dharma kahyo che. - x * x * A dharma deva, manuSyanI parmadAmAM kahetA bhagavaMte kahyuM, jema meM jJAnAdi mokSa avasara sevyo che athavA A jJAna, darzana, cAstriAtmaka mokSamArgamAM, samabhAvAtmaka, indriya-mana upazamarUpe meM mumukSabhAve - x * jAte ja ATha prakAre karmasaMtatino kSaya karI dharma kahyo, te ja mokSamArga che, bIjo nahIM. anyatIrthika kathita mArgamAM karmano kSaya duHkhe karIne thAya che, kemake temAM asamIcInatAthI kharA upAyano abhAva che. * x * jema A mArgamAM ja meM vikRSTa tapathI karma khapAvyuM, te ja rIte anya mumukSa saMyamAdimAM potAnI zaktine yoje, pramAda kare. A pramANe sudhamasviAmIe potAnA ziSyane kahyuM, parama kArathI bhIMjAyelA hadayavALA, parahita upadeza dAtA vardhamAnasvAmIe kahyuM che. have kayo mANasa AvI kriyA karanAro thAya ? te kahe che * sUtra-165 - vijyA lenAra sAdhakanA traNa prakAra batAve che- 1. pUrve udhata hoya che, aMta sudhI saMyama pALe che. 2. pUrve udhata hoya che, pachI patita thAya che. 3. pUrve udhata nathI ane pachIthI patita thatA nathI. je saMsAranA padArthone jANIne pratyAkhyAna parijJAthI choDe pachI pharI tenI icchA kare che, te gRhastha samAna ja che. * vivecana : je koI saMsAno svabhAva jANavA vaDe dharmacaraNamAM tatpara manavALo banIne prathamathI dIkSAnA avasare saMyama anuSThAna mATe udhata thayela hoya te 'pUrvotthAyI' che. pachIthI zraddhA-saMvegathI vizeSathI vadhatA pariNAmavALo hoya, to te patita thato nathI. arthAta siMhanI mAphaka nIkaLe che ane siMha mAphaka dIkSA pALe che. te gaNadhAdi mAphaka pahelo bhaMga. bIjo bhaMga- pahelA cA>>i le, te pUrvotthAyI. pachI karma pariNatinI vicimatI ane tathAvidha bhavyatAthI naMdipeNa mAphaka patItavArikhI thAya ke goThAmAhila mAphaka darzanabhraSTa thAya. trIjo bhaMga-na hovAthI lIdho nathI. jeNe pahelA dIkSA lIdhI ja nathI te pachI patIta ke patIta kema kahevAya ? dharma hoya to dharma ciMtA thAya ne ? cotho bhaMga - pUrve dIkSA na lenAra pachI paDato nathI te avirata-gRhastha jANavo. te samya viratinA abhAve pUrvotthAyI nathI, dIkSA lIdhA pachI ja paDe, paNa dIkSA lIdhA vinA na paDe tevI noMpachAtravAta, zaMkA- gRhastho cothA bhaMgamAM che tema kahevuM yogya che, tene sAvadha-anuSThAna che, dIkSA na levAthI mahAvrata abhAve paDavAno saMbhava nathI. paNa zAkyAdine dIkSAthI paDavAno saMbhava che tenuM zuM ? uttara - zAyAdi sAdhune paMca mahAvata nathI, sAvadha anuSThAnathI te pUrvotthAyI nathI, dIkSA abhAve te pazcAtunipAtI paNa thatA nathI. te gRhastha samAna ja che. - x * athavA udAyIrAjAnA ghAtaka vinayarana cothA bhaMgamAM Ave. bIjA paNa sAvadhaanuSThAyI tevA ja che. pAsasthAdi vrata laIne rAMghavA raMdhAvavA dvArA - 4 - gRhastha tulya che. have kahe che- * sUtra-166 - A [utthAna-patana ne kevalajJAnathI jANI tIrthakare kahyuM, muni AjJAmAM raci rAkhe, te paMDita che tethI AsaktithI dUra rahe. zaninA pahelA ane chellA bhAgamAM saMyamamAM prayatnazIla rahe. sadA zIlanuM anuzIlana kare. sAMbhaLIne kAma ane mAyA-lobhecchAthI dUra rahe. A kama-zarIra sAthe yuddha ja, bIja sAthe laDa zuM maLaze ? * vivecana : je utthAna, nipAta Adi pUrve batAvyuM te kevaLajJAna vaDe jANIne tIrthakarane kahela che, bIjuM A jinapravacanamAM rahelo tathA tIrthaMkaranA upadeza zravaNanI icchAvALo te AjJAkAMkSIAramAnusAra pravRttika che. te sataasatanA vivekano jJAtA, sneharahita, rAgadveSamukta, nitya guru AjJAmAM prayatnavALo thAya che, zaninA pahelA-chellA prahare sadAcArathI varte. madhyavartI be praharamAM yayokta vidhie nidrA le Adi. - 4 - A pramANe rAtrinI yatanA batAvavAthI divasanuM paNa samajI levuM. vaLI sarvakALa 18,000 bhedavALuM saMyama-zIla pALe athavA cAra prakAre zIlapALe te A rIte * mahAvratanuM samyak pAlana, gaNa gupti pAlana, pAMca indriyonuM niyamana ane kapAya nigraha. A zIlane vicArI mokSanA aMgapaNe pALe. kSaNavAra mATe pramAdavaza na thAya. zIla koNa vicAre ? zIlarakSaNanuM phaLa mokSa tathA zIla-vaMtarahitatAthI narakAdi gamanane AgamathI jANIne icchA-madanakAma rahita bane tathA mAyA ke lobhecchA na rahe tevo 'phaeNTTa' bane. kAma ane jhaMjhAnA pratiSedharI mohanIyano udaya pratiSedhita thAya. tenAthI te zIlavAnuM bane. sAra e ke dharma sAMbhaLI kAma ane ajhaMjha thaI mULaguNa-uttaraguNa Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/5/3/166 249 ra5o AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 yukta bane. - X - zaMkA-'jIvathI zarIra juduM che' AvI bhAvanA bhAvanAra potAnuM baLavIrya gopavyA vinA parAkramathI 18,ooo zIlAMgadhara ane AjJAnusAra vartavA chatAM mArA karmo dUra thayA nathI. tenuM asAdhAraNa kAraNa kaho; jethI huM karmamala hita thAuM. Apa kaho to huM siMha sAthe paNa laDuM - x * mAre kazuM azakya nathI. samAdhAna :- zarIra-manayukta dArika zarIra vaDe tuM yuddha kara. viSaya sukha tRNA sAme laDa. sanmArge cAlI tene vaza kara. bAhya yuddhanI jarUra zuM che ? taraMga zabu ke kamoMnA jayathI badhuM kArya siddha thaze. paNa A saMyama sAmaNI karoDo bhave paNa maLavI muzkela che. te kahe che- * sUtra-167 - bhAvayuddha yogya audArika zarIra durlabha ja che. tIrthakaroe teno parijJA ane viveka batAvela che. dharmathI suta ajJAnI jIva gabhadimAM phasAya che. A jina-zAsanamAM evuM kahyuM che - je rUpAdimAM Asakata thAya te hiMsAmAM pravRtta thAya che. te ja sAcA muni che, je lokone viparIta mArge jatA joI tenuM upekSaNa kare. A pramANe kamane samyapha prakAre jANIne te sarvapakAre hiMsA na kare. saMyamanuM pAlana kare ane dhRSTatA na kare. pratyeka jIvanuM sukha pauta-potAnuM che, tema vicArI prazaMsAno abhilASI thaI samasta lokamAM koIpaNa AraMbha na kare, kevala mokSa tarapha mukha rAkhI cAle, ahIM-tahIM na bhaTake. rumImAM vRddha na thAya, AraMbhothI dUra rahe. - vivecana : A audArika zarIra bhAvayuddhane yogya che. ['ghanu' nizcayArthe che.] te kharekhara durlabha ke duprApya che. A ati durlabha manuSyapaNuM agAdha samudramAM paDela kharajavA jevuM ke vIjaLInA jhabakAra jevuM kSaNika che. ' athavA 'suddhAM 4 yu' evo pATha paNa che. temAM saMgrAma-yuddha anArya che, pariSahAdi sAthe laDavuM te Aryayuddha che, tethI te durlabha che. mATe tenI sAthe laDa. tema kahyuM. tethI sarva karmakSaya rUpane jaldI pAmIza. tethI bhAvayuddha yogya audArika zarIra meLavIne koI marUdevImAtA mAphaka te ja bhave sarva karmano kSaya kare che. koI sAta ke ATha bhave bharata rAjA mAphaka mokSa meLave che. koI ardha pudgala parAvatamAM moho jAya che ane bIjA-abhavI mokSe jatA nathI. ema kema ? te kahe che- jema je prakAre A saMsAramAM tIrthakaroe parijJA viveka [kahyo che.] koIno kaMIpaNa adhyavasAya; saMsAra vaividhya hetu batAvyo che, te ja buddhimAne svIkAravo joIe. te ja parijJAnanuM judA-judApaNuM batAve che durlabha manuSyatva pAmIne tathA mokSagamananA heturUpa dharma pAmIne paNa karmanA udayathI dharmabhraSTa thaI ajJAnI jIva kumAranyauvanAdi avasthArUpa gabhadimAM vRddha thAya che. A avasthA sAthe mAro viyoga na thAo evA vicAravALo bane che. athavA dharmabhraSTa thaI evA kAma kare che jenAthI gabhadi yAtanA sthAnomAM utpanna thAya che. - x * A vAta jinavacanamAM prakarSathI kahela che. have pachI paNa te ja kahe che te dazavi che- 'cakSa" Adi indriya viSayamAM rAgI banela - x hiMsA AdimAM pravarte che. ahIM viSayomAM rUpanI pradhAnatA jANI tenuM grahaNa karela che. Asava dvAromAM hiMsA pradhAna ane prathama hovAthI tene lIdhI che. ajJAnIrUpa Adi nimite dharmathI bhraSTa thaI gabhadinA du:kha bhogave che. A pramANe jina-mArgamAM kahyuM che. je viSayasaMgane gabhadigamanano hetu jANIne dharmathI bhraSTa na thAya, hiMsAdi AzravahArathI nivarte. te kevo thAya ? te ekalo ja jItendriya muni - x * teNe samyak rIte mokSamArga jJAna, darzana, cAri vaDe saMmukha karyo che athavA te munie bhayane jAmyo che eTale je hiMsAdi AsavadvArathI dUra rahe te muni ja 'kSaNa mokSamArga" che. vaLI je viSayakaSAyathI parAbhUta che, hiMsAdimAM rakta che, tevo gRhastha ke pAkhaMDI loka rAMdhavuM-raMdhAvavuM Adi zika ane sacitta AhArAdimAM kta che, tenI upekSA karato ke azubha vyApAra choDIne te mokSamArga jJAtA muni bane che. lokane anyathA joIne zuM kare ? te kahe che pUrve kahelA hetuthI je karma bAMdhyuM tenAM upAdAna kAraNo jJaparijJA vaDe samajIne pratyAkhyAna parijJA vaDe sarvayA choDe. te karma choDanAra kAyA, vacana ane mana vaDe jIvonI hiMsA na kare, na karAve, na anumode. vaLI pApa upAdAnamAM pravRtta AtmAne saMyamIta kare athavA sattara prakAranA saMyamamAM AtmAne joDe ityAdi. vaLI kadAca asaMyamamAM pravarte to dhRSTatA na kare. koI kArya guptapaNe kare to paNa lajjA pAme. A rIte kahe che ke mokSamArga jANelo muni krodha, mAna, mAyA, lobha na kare. kaI rIte ? badhAM prANIne manonukUla te sAtA-sukha che, bIjAnA sukhe pote sukhI nathI, bIjAnA duHkhe duHkhI nathI. tevuM jANIne pote hiMsA na kare. dareka prANInA sukhane vicArato muni zuM kare ? te kahe che, prazaMsAno abhilASI thaI lokamAM koI jAtano pApAraMbha na kare ke yazakIrti mATe tapa paNa na kare. paNa pravacana prabhAvanA kare. AvA ATha prabhAvako kahyA che - prAvayanI, dharmakathI, vAdI, naimittika, tapasvI, vidhAsiddha, maMtravid, kavi. athavA rUpano abhilASI na bane - udvartanAdi na kare. sadAcAra kaI rIte pALe ? te kahe che - baghAM malakalaMka dUra thavAthI eka mokSa ke rAga-dveSanA sahitapaNAthI eka te saMyama, tenI abhimukha tathA mokSa ane tenA upAyamAM eka daiSTi rAkhI koI pApAraMbha na kare. mokSa-saMyama sanmukhanI dizA sivAyanI dizAmAM na jue. e rIte AraMbharahita bane. kamarNatyAgathI te pApAraMbhano anveSI na bane. nirviNaNayArI bane. vAraMvAra janme te prajA, tenA AraMbhathI nivRta hoya ke mamavarahita hoya. zarIrAdimAM paNa je mamavarahita hoya te ja nirviNacArI hoya che athavA sImAM Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2pa AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 * adhyayana-5 uddezo-4 "avyakta" ka. 1/5/3/167 asta hoya te AraMbhamAM paNa nirveda pAme ane je prajAmAM akta ane AraMbharahita che te kevo hoya ? * sUga-168 - evA saMyamavAta sA, sarva te uttama bodhane prApta karI na karavA yogya pApakarma cpha STi rAkhatA nathI. je sabhyatva che te munidharma che ane je munima che te samyakatva che ema jANo. zizia, teha sakata, viSaya AsvAdanamAM lonuSa, kapaTI, pramAdI gRhavAsI mATe A samyakata ke muninuM pAlana zakya nathI. munidhI ghAraNa karI muni zarIrane kUza kare prAMta ane kunuM bhojana kare oga samavadarza vIra saMsAra samudrathI pAra pAme. sAvadha anuSThAnathI virad sAdhaka saMsArathI karela ane mukta kahevAya che, tema huM kahuM chuM. - vivecana : tha6 eTale saMyama. te jene hoya te nivRta AraMbhavALo che. te muni vasumAt che. tene badhA padArthonuM prakAzaka jJAna samyaka rIte maLeluM hovAthI na karavA yogya pApakRtyane te icchato nathI. arthAt paramArthane jANelo hovAthI te sAvadha anuSThAnA karato nathI. A pApakarma varjana e ja samyak prajJAna che - x * samyaka eTale samyakatva ke samyAna tenuM sAthe hovuM. ekanA grahaNathI bIjuM grahaNa thAya che. A samyakatva ke samyajJAnane tame juo. munino bhAva te mauna-saMyama anuSThAna che, tene juo. tathA je mauna che te samyajJAna ke nizAya samyakatva che te tame juo. jJAnanuM phaLa virati ane jJAna samyakatvanI abhivyaktinuM kAraNa che tethI samyakatva, jJAna, caraNanI ekatA vicAQI. A jenA-nAthI zakya nathI mATe kahe che alpa pariNAmathI maMdavIrya tathA saMyama-tapanI dhIraja tathA deDhava hitane A samyakavAdi anuSThAna zakya nathI. vaLI putra, kalaga AdinA snehathI Adrane paNa saMyama kara che, jemane zabdAdino AsvAda che, vaka samAcAra-mAyAvI che, viSayakapAyAdi pramata che, gRhamAM rahenAra che temane pApakarma vana rUpa mauna anuSThAna zakya nathI. to te kevI rIte zakya bane ? | muni - traNa jagatane mAnanAra tenuM mauna te muni. te badhA pApakarmanA varSanarUpa che, te grahaNa karIne audAki ke karma zarIra dUra kare. te mATe prAMta-vAla caNAdi alpa AhAra che. te paNa rakSa ane vigaI hita che. Avo AhAra karma vidAvAne samartha 'vIra' puraSo le. vaLI te samyakatva ke samatvadarzI hoya che. je tuccha ane lukho AhAra khAnAra che, tene zuM guNa gAya ? upara banAvela guNavALA evA te muni saMsAte tare che * x* taryA che. te bAhya atyaMtara saMganA abhAvathI mukta jevA ja che. teo sAvadha anuSThAnathI virata che. ema vyAkhyA karI. adhyayana-5 "lokasAra' uddezo-3 'aparigraha'no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa * trIjo uddezo kahyo. have coro kahe che . teno saMbaMdha A rIte pahelA uddezAmAM hiMsaka ane viSayAraMbhI 'eka-cara' hoya to tene muktitvano abhAva kaho. bIjA ane trIjAmAM. hiMsA, viSayAtma ane parigraha choDavAthI munipaNuM che te pratipAdita karyuM. A uddezAmAM ekalA pharanArane munibhAva nathI, tethI tenA doSo batAvatA kAraNo kahe che. A saMbaMdhathI Avela sama A che - * sUtra-166 : je bhig 'avyakata-aparipakava che; tenuM ekaa gAmAnugAma vicaraNa 'duta' ane 'duparAkrama' che. * vivecana : buddhi Adi guNone game te grAma (gAma). eka gAmathI bIje gAma javuM te grAmAnugrAma che, 'dayamAna' eTale vigato athavuM gAma-gAma vicaratA ekalA sAdhune kevA doSa lAge ? 'duryAta' eTale duSTa gamana. ekalo viyare te niMdanIya che, tene anukULa pratikULa upasarganA kAraNe araNIka muni mAphaka te gRhastha bane. - X - ekala vihArIne ukta doSo saMbhave che. - 'duparAkAMta' eTale ekalo sAdhu jyAM rahe tene cAribhraSTa thavAnuM kAraNa che. jema sthUlabhadranI irSA karanAra upakozAne ghera sAdhune thayuM. athavA proSitabhartRkAne ghera rahelA munine mahAsavI hovA chatAM akSobha hovA chatAM duparAkAMta thayuM. jo ke badhAne duryAta duSparAkAMta na thAya te mATe kahe che : avyakata bhiAne zrata ane vayathI te doSa lAge che. temAM zrutaavyakta ke AyAprakA arthathI na bhaNyo hoya. jo jinakabhI hoya to navamA pUrvanI trIjI vastu sudhInuM jJAna joIe. vayathI vyakta te gacchamAM rahelAne 16 varSa ane jinakapIne 30 varSa uMmara joIe. ahIM caturbhAgI che - (1) zruta ane vayathI avyakatane ekalavihAra na kaye, tene saMyama tathA Atma virAdhanA saMbhave che. (2) mRtathI avyakta paNa vayathI vyaktane paNa agItArthatAthI ekacaya niSedha che. (3) zratathI vyakta, vayathI avyaktane bALapaNAthI sarva parabhavathI tathA cora ane kuliMgI bhayathI eka-carcA na kaye. (4) baMne prakAre vyakata che tene kAraNe pratimA ke anya hetuthI ekalivahAra karavo paDe to, kAraNa abhAve AjJA nathI. kemake temAM Iyasimiti, gupti Adi ghaNAM doSa che. ekAkI vicaratA je Iyapiya zodhe, te kUtara Adi joI na zake. jo kUtarA Adite jovA jAya to iryApica na joI zake. e rIte badhI samitimAM jANavuM. vaLI ajIrNa ke vAtakSobhathI roga thatA saMyama-ma visanA ane pravacanahIvatA thAya. kadAca dayAthI gRhasso sevA kare to ajJAnatAthI chakAya virAdhanAthI saMyamane bAdhA thAya. athavA davA na maLe to AtmavirAdhanA thAya. jhADA pezAbathI durgachA thatA Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/5/4/169 pravacana hIlanA thAya. gAmaDAmAM brAhmaNa AdithI tiraskAra thAya to paraspara vivAda ke mArAmArI thAya. A badhuM gacchavAsIne na saMbhave, kemake guru upadezathI zAMta kare. Akroza, vadha, mAra, dharmabaMzAdi bALakone sulabha che, chatAM uttaranA doSone abhAve dhIra mANasa temAM lAbha mAne. AvA upadezathI gacchavAsI ziSyane guru anuzAsita kare. paNa ekalAne phakta doSa ja saMbhave che-- samudAyanA udhdhata vihArIne choDIne ekalA vicaratA sAdhune rogavRddhi thatAM chakAya vadhamAM te paDe che. tene strI, kUtarA tathA pratyanIkathI duHkha thavA saMbhava che. bhikSA azuddhi tathA mahAvratamAM paNa doSa lAge mATe bIjA sAdhu sAthe vicaravuM. gacchamAM rahenArane ghaNAM guNo thAya. tenI nizrAe bIjA bALa, vRddhane udhatavihAra thAya - 4 - 4 - gacchamAM udhata vihArI bIjA sIdAtAne paNa vihAra karAve. A rIte ekAkInA doSa ane gacchavAsInA guNo jANI kAraNAbhAve vyakta paNa ekacarcA na karavI. to avyaktane ekala vihAra kyAMthI yogya che ? zaMkA - jeno saMbhava hoya teno pratiSedha thAya, paNa ekAkI vihArano saMbhava nathI. kemake kayo mUrkha sobatIne choDI, ekala vihAra pasaMda kare. samAdhAna - karma pariNatithI kaMI azakya nathI. svAtaMtrya je roga che tene 253 auSadhatulya mAne, badhAM duHkhonA pravAhamAM taNAtAne bacavA mATe setu samAna saMpUrNa kalyANanA eka sthAnarUpa zubha AcAranA AdhAra evA gacchamAM rahenAra sAdhu pramAdathI koI bhUla kare tyAre Thapako apAya tyAre te sAdhu tene avagaNIne sadupadeza ke saddharmane vicAryA vinA, kaSAyanA kaTu vipAkane avadhAryA vinA, paramArthane pAchaLa rAkhIne, khAnadAnI choDI, vacana paNa sahana na karatA kevaLa sukhanI icchAthI agaNita ApadA pAmavA gacchathI nIkaLI jAya che. teo baMne lokamAM duHkhI thAya. jema sAgaranA mAchalA samudrano kSobha sahana na karIne sukhanI icchAthI bahAra jatA nAza pAme, tema sukhAbhilASI sAdhu ekalo paDI nAza pAme. gaccha samudramAM rahetA sAdhu pramAdathI bhUla kare tyAre preraNA karatA nIkaLI jAya to te sukhanA vAMchaka mAchalA mAphaka nAza pAme. jema zakunI pakSI pAMjarAmAM pUrela hoya to hiMsA na kare, tema sAraNA, vAraNA, preraNA pAmI pAsasthA paNa gacchamAM hoya to sudharI jAya. jema pakSInuM baccu pAMkho na hoya chatAM mALAmAMthI uDavA prayatna kare to bIjA pakSI upADI jAya, tema zruta ane vaya rUpa pAMkha vinAnA sAdhune anyatIrthiko bhraSTa kare. te batAve che- - sUtra-170 - keTalAka manuSya vacanamAtrathI krodhita thaI jAya che. potAne unnata mAnatA abhimAnI puruSa mahAmohathI mUDha bane che. evA ajJAnI, atatvadarzI puruSane vAraMvAra bAdhAo Ave che, jenuM ullaMghana karavuM tenA mATe kaThina hoya che. [ha ziSya !] tane evuM na thAo. A jinezvaranuM darzana che. tethI sAdhaka guru vacanamAM ja dRSTi rAkhe, temAM ja mukti mAne, tene ja AgaLa rAkhe, tenuM ja AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 saMjJAna-smRti rAkhe, temanA ja sAnnidhyamAM rahe. sadA yaNApUrvaka vicare, cittane gatimAM ekAgra kare, mArganuM avalokana kare, jIva-jaMtu joIne pagane AgaLa vadhatA roke, mArgamAM AvatA pANIne joIne jayaNApUrvaka vihAra kare. * vivecana : koI vakhata tapa, saMyama anuSThAnathI sIdAtA ke pramAdathI bhUla kare tyAre guru Adi dharma-vacanathI kaMI kahe tyAre paramArthane na jANanArA keTalAMka sAdhu krodhAyamAna thAya che ane bole che ke, mane ATalA sAdhu vacce Thapako kema Apyo ? meM zuM bhUla karI ? athavA bIjA paNa A bhUlo kare che. to mane paNa eTalo adhikAra che. mArA jIvitane dhikkAra che. ema vicAratA mahAmohanA udayathI krodha-aMdhakArathI AcchAdita dRSTivALA samucita AcAra choDIne, jJAna ke vayathI avyakta chatAM gaccha samudramAMthI nIkaLI mAchalAnI jema vinAza pAme che. 254 athavA koI vacanathI kahe ke, A loca karAvelA, melathI gaMdhAtA zarIravALA savAramAM ApaNe jovA. AvuM sAMbhaLI keTalAMka sAdhu krodhathI aMdha bane che. koIno sparza thAya to paNa kope che. kopita thaI bIjA sAthe laDe che. evA aneka doSoavyaktane ekalA vihAramAM guru AdinA niyamanane abhAve udbhave che. guru sAthe hoya to Avo upadeza Ape ke, buddhimAne krodha Ave tyAre tattva zodhavAmAM buddhi joDavI. jo kahenAra sAco hoya to kopa zA mATe ? jo te jUTho hoya to zA mATe kopavuM ? jo tAre apakArI upara ja kopa karavo hoya to te kopa upara ja kopa kema thato nathI kemake dharma, artha, kAma, mokSa cArene vighnakArI kopa che. prazna - kayA kAraNe vacanathI paNa Thapako ApatAM A loka paralokanuM bagADanAra, svapara bAdhaka krodhane loko pakaDI rAkhe che ? uttara - jene ghaNuM mAna che, potAne uMco mAne che tevo mANasa mahAmohanIya karmanA udayathI ke ajJAnathI kArya-akAryanA vicAranA vivekathI zUnya thAya che. tevA mohamohitane koI zikhAmaNa Ape ke mithyAtvI vANIthI tiraskAra kare tyAre jAti Adi madathI mAnarUpa merUparvata caDhIne kopAyamAna thAya che ke mArA jevAno A tiraskAra kare che, mArI jAtine-puruSArthane-jJAnane dhikkAra che. A rIte abhimAnathI gherAyelo vacananA ThapakA mAtrathI gacchamAMthI nIkaLI jAya che. athavA nIkaLyA pachI bIjA sAthe kaleza karI viDaMbaNA pAme che. athavA koI ardhadagdha tene phUlAvyo hoya ke, tame uttama kULamAM janmela, suMdara AkRtivALA, tIkSNabuddhi, komaLavayanI, zAstravettA, subhaga, sukhasevya cho. AvA sAcA-khoTA vacanothI uMce caDhAvelo ahaMkArI banIne mahA cAstrimohathI ke saMsAra mohathI muMjhAya che ane te ahaMkArI, mahAmoha mohitane koI jarA Thapako Ape to kopathI gaccha choDI de che. te ochuM bhaNelAne gAme-gAma ekalA vicaratA je duHkha paDe che, te kahe che te avyaktane ekalA vicaratA upasarga ke vividha roga saMbaMdhI pIDA vAraMvAra Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/5/4/10 raSaSa 256 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 thAya. tyAre te sAdhu niravadha vidhithI tene dUra karI zakato nathI. kemake te sAdhu A pIDAne sahana karavAno upAya jANato nathI, samyaka sahevAtuM phaLa jANato nathI, tethI pIDA sahevI muzkela che. pachI AtaMka-pIDAthI AkULa banelo eSaNA zuddhine tajI de che. prANI upamadana paNa svIkAre che. vacana-kaMTakathI prerAI aMdarathI paNa baLe che. paNa AvI uttama bhAvanA bhAvato nathI ke A pIDA mArA karmanA vipAkathI udayamAM AvI che, bIjA to mAtra nimita che. vaLI - AtmAne droha karanAra amaryAdA mUDhane sumArgethI ghasaDIne naraka anirUpa javALAmAM IMdhana tarIke nAMkhe. AvI uttama bhAvanA Agama na bhaNavAthI tene thatI nathI. A batAvI guru ziSyane kahe che A ekalA viyaranArane bAdhA dUra karavI muzkela che. tuM tene joyA jANyA vinA mArA upadezathI bahAra na jato. paNa Agama anusArItAthI sadA gacchamAM raheje. sudhamasviAmI kahe che, A abhiprAya vardhamAnasvAmIno che ke ekacayamAM doSa che ane gurunizrAmAM guNa che. - AcArya samIpavartIe zuM karavuM ? AcAryanI dRSTi mujaba heya-upAdeyamAM vartavuM athavA saMyamamAM ke AgamamAM je dRSTi te dRSTi mujaba sarvakAmAM viharavuM. teNe kahela sarvasaMgathI viratI karI, saMyamamAM sadA yatna karavo. tathA temane sarve kAryomAM AgaLa sthApavA. te pramANe AcAryanA viSayamAM vartavuM. AcAryanI saMjJA pramANe sarva kArya karavuM paNa svamatinA mujaba kArya na karavuM. sadA gurukuLavAsa seve. tyAM gurukuLavAsamAM vasato te kevo thAya ? te kahe che catanAthI vihAra karanAro, yatanAthI prANi upamadana na karato paDilehaNAdi kriyA kare, vaLI AcAryanA abhiprAya mujaba kriyAmAM varte, te 'citanipAtI' kahevAya. gura kyAMya gayA hoya to te paMthanuM pralokana kare. te 'paMthaniyathiI' kahevAya. te guranA saMthArano dekhanAra, guru bhUkhyA hoya to AhAra zodhe e rIte guno ArAdhaka thAya. vaLI gurano AgaLa-pAchaLa avagraha sAcave, kArya sivAya sadA avagraha bahAra rahe * * * * * gurae koI kArya mATe mokalela hoya to prANione du:kha na thAya te rIte yugamAtra bhUmi zodhato yatanAthI cAle. * vaLI - * sUtra-131 - te sAdhu jatAM-AvatA, avayavone saMkoratA-phelAvatA, AraMbhathI nivRtta thatA-pramArjanAdi kriyA karatA sadA guru AjJApUrvaka vicare. guNa samita ane yatanApurvaka vartanAra muninA zarIranA sparzathI kadAcita koI prANI ghAta pAme to tene A janmamAM ja vedana karavA yogya karmano baMdha thAya che. je koI pApa jANIne karyuM hoya to tene jJa parijJAthI ghaNI prAyazcitta dvArA dUra karavuM. apamAdathI te karmano kSaya thAya che. Ama AgamavetA kahe che. * vivecana : sadA guru AjJA mujaba vartanAra sAdhu jatA ke pAchA pharatA, hAtha-paga saMkocatA ke hAtha vagere avayavone phelAvatA, samasta azubha vyApArI pAcho pharI, samyaka rIte hAtha-paga Adi avayavone tathA tenA sthAnone joharaNAdithI pramAIne gurakula vAsamAM vase. tyAM rahenAranI vidhi-bhUmi para eka urU sthApIne, bIjo uMco rAkhIne bese. tema na besAya tevA sthAne bhUminuM paDilehaNa-pramArjana karI kukaDInA dehAMte saMkoce ke prasAre. suvuM hoya to moranI mAphaka suve. kemake mora bIjA prANInA bhayathI eka paDakhe tathA sacetana ja suve. paDakhuM paNa nirIkSaNa karI, puMjIne pherave. e pramANe badhI kriyA pUMjI-pramArjIne kare. A pramANe pramAdathI kriyA karavA chatAM kadAcit banavAkALa je thAya te kahe che . kadAca te guNayukta sAdhune apamatapaNe sakhyaNuM anuSThAna karavA chatAM jatAAvatA, saMkocatA-phelAvatA, pramArjana karatAM koIpaNa avasthAmAM potAnI kAyAnA saMgamAM AvelA saMpAtima jIvomAM koI paritApa pAme, koI glAnI pAme, koInA avayava nAza pAme ke sUtramAM kahyA mujaba koInA prANa jAya to ahIM karmabaMdhanI vicitratA che zailezI avasthAmAM mazaka Adi jIva kAyAnA sparzathI maraNa pAme to paNa baMdha upAdAna kAraNa yoganA abhAve baMdha thato nathI. upazAMta-kSINa-moha-sayogI kevalIne sthiti nimitte kapAyonA abhAvathI eka samayano ja baMdha thAya. apramata sAdhune jaghanyathI aMtamuhUrta ane utkRSTathI koDAkoDI sAgaropamano baMdha che. pramatane anAkarI Adi kAraNe - x * apramatathI kaMIka vizeSa baMdha che. te eka ja bhave dUra thaI zake che A janmamAM ja bhogavavuM te A loka vedana che. tenA vaDe AvI paDelane bhogavavuM arthAt pramata sAdhue paNa je icchAvinA bhUla karI te kAyasaMghanAdithI, A bhavanA anubaMdharUpa karmabaMdha thayo. te A bhave ja kSaya karI zakAya che. AyurIthI karma karyuM hoya - Agamokta kAraNa sivAya prANIne du:kha ApyuM hoya to jJaparijJA jANIne viveka prAyazcitta levuM athavA karmano abhAva thAya tevuM kRtya kare. - kamano abhAva kaI rIte thAya te kahe che - have kahevAnAra upAya pramANe te sAMparAyika karma mATe AgamajJAtA sAdhu pramAdane dUra karIne dazavidha prAyazcitamAMnA je yogya prAyazcita hoya te samyagu rIte AdarI abhAva kare athavA tIrthakara ke gaNadhara ke caudapUrvI teno abhAva kare che. have apamAdI kevA hoya ? te kahe che- * sUtra-172 - te prabhutadaza prabhuta parijJAnI, upazAMta, samita, sahita, sadA yatanAzIla muni zrIjanane joIne pote potAnuM paryAlocana kare ke, A sIjana mAruM zuM kalyANa karaze ? lokamAM je strIo che te cittane lobhAvanAra che. A pramANe tIre pharamAvela che. kadAcita indriyonA viSayothI pIDita thAya to te niHsAra AhAra che, uNodarI kare, udad sthAne kAyotsarga kare, gAmanugrAma vihAra kare, chelle AhAra tyAga kare paNa prasaMgamAM manane kyAreya phaksAvA na de.. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/5/4/172 253 viSayonanamAM pahelAM ghaNAM pApa kare pachI spabhoga maLe. athavA pahelA bhoga bhogave pachI daMDa maLe. strIo kalaha ane raNa utpanna karanArI che, e joine jANIne pote potAne AjJA kare ke strI saMga na karavo joIe. tema huM kahuM chuM. hAcArI kAmakathA na kare, tenA aMgopAMga na jue, saMto na kare, mamatva na kare, TInI sevA na kare, vAtacItamAM maryAdA rAkhe manane saMvRtta rAkhe. sadA pApano bhAga kare A prakAre munibhAvanI samyak sAdhanA kare - tema huM kahuM chuM. * vivecana : te sAdhu pramAdanA vipAka Adine ke atIta, anAmata, vartamAnanA karmavipAkane jovAnA svabhAvavALo hovAthI prabhUtadarzI kahevAya che. vartamAnano svArtha dekhI kaMI nA kare. savarakSaNa upAya ke saMsAramokSa kAraNanuM jene ghaNuM jJAna hoya che cAtu yathAvasthita saMsArasvarUpadarzI hoya. vaLI kaSAyanA anudaya ke indriya ane mananA upazamathI upazAMta, pAMca samiti vaDe samita athavA samyagu rIte mokSamArge javAthI samita tathA jJAnAdi vaDe yukta ke hita vaDe yukta, sadA yatna karanAra che. A pramANe apramatta banIne gurUsevArata, te pramAdajanita karmono aMta kare che. te sAdhu zrI AdinA anukULa pariSaha AvatAM zuM kare ? upasarga karavA AvatI strIne joIne vicAre ke, huM samyagRSTi chuM, meM mahAvratano bhAra lIdho che. - x * nirmaLa kuLamAM meM janma lIdho che, akArya na karavA ja huM taiyAra thayo chuM. te strI-janane joIne vicAre ke A strIothI mAre zuM prayojana che ? meM jIvavAnI, AzA tajI che, A lokanuM sukha sarvathA taryuM che. te strI zuM upasarga karavAnI ? viSayasukha duHkharUpe pariName che to A strI mane zuM sukha Apaze ? pugAdi paNa kALa ke rogathI kema bacAvaze ? athavA A pramANe strInA svabhAvane ciMtave A strIsamUha parama ramaNatA karAve che, mATe paramArAma che. tAva jANanAra sAdhune paNa hAsya, vilAsa, upAMga, netra kaTAkSAdithI muMjhave che A lokamAM je koI strI samUha che, tene moharUpa jANIne teno tyAga karavo. A tIrthakare kaheluM che, te batAve che . zrI vardhamAnasvAmIe kevalajJAnathI kahyuM che - strIo bhAvabaMdhanarUpa che. - x * x * prabaLa mohodayathI pIDAyela te u dhyamAna che. indriyanA sva viSayamAM pravartana vaDe ubAdhyamAna jo gacchamAM hoya to guru anuzAsita kare. kaI rIte ? niHsAra ane aMta-prAMtAdi dravyane khAnAro bane. athavA nirbaLa banIne khAya kemake baLanA abhAve indriyonA viSayo zAMta thaI jAya che. AhAra ocho letA baLa ochuM thAya che, mATe uNodarI kare. aMtamAMta khAvA chatAM moha zAMta na thAya to tethI paNa astiSpa vAla, caNA Adi mAtra 32 koLIyA khAya. tethI paNa zAMta na thAya to kAyakaleza tapa kare. te mATe uddhasthAne rahe. zIta-uNa Adi sanna kare. tethI zAMta na thAya to gAme gAma visare. moha upazama mATe vihAra kare. vadhu zuM kahe ? je kAraNathI viSayecchA dUra thAya te kare. chevaTe AhAra paNa choDe, atipAta kare, phAMso khAya paNa strImAM mana na kare. strImAM pravartela manane taje. tenA tyAgathI 1i/17] 258 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 kAma paNa tajela jANavo. kahyuM che, he kAma ! tane huM jANuM chuM ke tuM saMkalAthI utpanna thAya che, paNa huM tAro saMkala karavAno nathI, tethI mane 'kAma' thaze nahIM. strImAM mana kema na karavuM ? strIsaMga pravRta aparamArgadaSTivALo pahelethI ja strIno saMga na choDavA artha upArjana pravRta thaI khetI, vANijya Adi kriyA karato ati bhUkha, tarasa, ThaMDI, tApa vagere pariSahonA A lokamAM ja du:kharUpa daMDo sahe che. te strIsaMbhoganI pahelA ja karAya che. pachI viSaya nimita jAnita karmanA vipAka vaDe nakAdi du:kho bhogavavA paDe che. athavA strI Adi akAryamAM pravRttane pUrve daMDa ane pachI hAtha-paga Adi chedAvAnuM du:kha che athavA pUrve tADanA, pachI strI saMbaMdha Adi thAya che. te kahe che - [vRttikAre ahIM ijadradatta vaNika ane lalitAMga kumAranuM daMSTAMta moSa be lITImAM Apela che.] vaLI A strI saMbaMdho kalaha saMbaMdha karAve che athavA kalaha te krodha ane AsaMga te rAga. e rIte rAga-dveSa karAvanArA che, tethI Aloka-paraloka saMbaMdhI, apAyonA kAraNe strIsaMganI pratyupekSA vaDe jANIne AtmAne AsevanathI roke. tema huM tIrthakaranA vacana anusAra kahuM chuM. prasaMgamAM du:kha che mATe teno tyAga karavo. pharI tenA tyAgano upAya batAve che- te strIsaMga tyAgI strInA nepathya tathA zaNagAnI kathA na kare, e rIte teno tyAga thAya. strIne narakamAM laI janArI, svarga-mokSamAM vinarUpa jANIne te strInA aMgaupAMgane na dekhe. tenuM nirIkSaNa mahA anarthane mATe thAya che. kahyuM che ke, sanmArge indriyonuM sthApana, lajjA ke vinayamAM puruSo tyAM sudhI ja samartha thAya che, jyAM sudhI suMdara strInA kAma-kaTAkSa bANo te puruSane lAgyA nathI. te strIone narakane ApanArI jANIne tenI sAthe vArtAlApa vagere potAnI sagIbahena hoya to paNa nA karavo. kahyuM che potAnI mAtA, bena ke putrI hoya to paNa tenI sAthe ekAMtamAM na bese, kemake indriya viSayo baLavAna che, jemAM paMDita paNa moha pAme che. AvuM jANIne svArthamAM tatpara strIomAM mamava na karavuM. tathA tene moha karUArI maMDana Adi kriyA pote na kare, strInI vaiyAvacca na kare. arthAt kAyavyApArano niSedha karyo tathA adhyAtmamanane kabajAmAM rAkhI strInA bhogamAM mana paNa na rAkhe. no artha vicAravAmAM manane rokI rAkhe. Avo uttama sAdhu bIjuM zuM kare te kahe che- sarvathA sarvakALa pApa tathA pApanA upAdAna kAraNo choDe. have upasaMhAra kare che - A AkhA uddezAmAM kahela munibhAvane tuM ciMtavaje. adhyayana-5 "lokasAra' uddezo-4 'avyakta'no muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/5/5/13 ra5e ka adhyayana-5 uddezo-5 "hUda-upamA" . * cotho uddezo kahyo. have pAMcamo kahe che . teno saMbaMdha A pramANesoyA uddezAmAM avyakata ane kalA vicaratA sAdhunA du:kho kahyA. te du:kho dUra karavA icchanAra sAdhue sadA AcArya nizrAmAM rahevuM joIe. AcArye paNa hRda upamAvALA thavuM. temanA aMtevAsIe paNa tapa-saMyamathI yukta banI niHsaMgapaNe vicaravuM. A rItenA saMbaMdhamAM Avela uddezAnuM A prathama sUkSma * sUtra-3 : huM kahuM chuM . jema eka jaLAzaya hiMdI paripUrNa che, samabhUbhAge sthita che, tenI ja upauta che, jaLacaronuM saMrakSaNa karavuM te jaLAzaya srota madhya sthita che tevA AcAryo hoya che. lokomAM aneka maharSio evA che je jJAnavAnuM, pabaddha, Abhavirata thaI samAdhimaraNanI abhilASAthI paraSArtha kare che, temanA tarapha tuM che - ema huM kahuM chuM. * vivecana : jevA guNavALA AcArya hoya, te huM tIrthakaranA upadeza anusAra kahuM chuM. te A pramANe - (1) eka jaLAzaya-hUda eka tarapha pANI bharAtuM hoya ane bIjI tarapha nIkaLatuM hoya te sItA-sITodAnA pravAha kuMDa jevuM. (2) pANI nIkaLe paNa pAchuM na Ave te padAddhaha jevuM. (3) pANI nIkaLe nahIM paNa Ave kharuM te lavaNasamudra jevuM. (4) jemAM pANI Ave paNa nahIM, nIkaLe paNa nahIM te manuSyalokanI bahAranA samudra jevuM. te ja pramANe : (1) je AcArya pote zrata aMgIkAra karI bIjAne bhaNAve che. (2) sAMparAyika karma-apekSAe, kapAsanA udayanA abhAvathI grahaNanA abhAvathI tapa-kAyogadithI kSapaNa ane upapattinuM kAraNa che. (3) AlocanAne aMgIkAra karavI. AlocanAnA patizrAvitvathI (4) kumArgamAM paDela kemake temAM pravezanirgamano abhAva che. jo dharmanA bhedathI bhaMgane yojIe to : (1) sthavIkalI AcAryo, (2) tIrthakara (3) ahAlaMdika, temane koI vakhata aryanI prApti thaI na hoya to AyAyadi pAsethI nirNayano sadbhAva che. (4) pratyeka buddha - kemake temane bhaNavAbhaNAvavAno abhAva che. ema cAra bhaMga che. ahIM pahelA bhaMgamAM AvelAne bhaNavA-bhaNAvavAno sadbhAva hovAthI teno adhikAra che tevA hUdarUpa AcAryanuM ja ahIM daSTAMta che te dUda nirmaLa jaLathI bharela, sarvaRtu ja vaDe zobhAyamAna, samabhUbhAge rahela pANInuM AvAgamana nitya ja che, paNa koI di' sukAtuM nathI, temAM sukhethI taravA-nIkaLavAnuM banI zake che, pANIne kALuM banAvanAra raja AdithI rahita che tathA vividha jaLacara jIvasamUhane bacAvato ke jaLacara jIvo vaDe potAnI rakSA karato rahela che. A dUda jevA AcArya che, te dazavi che-- 260 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 te AcArya pahelA bheda samAna che. teo pAMca prakAranA AcAsthI yukta ane AcAryanI ATha prakAranI saMpadAthI yukta hoya che chatrIza prakAnA guNonA samudAyanA dhAka che. dUda mAphaka nirmaLajJAnanI pratipUrNa, samabhUbhAga mAphaka saMsakatAdi doSarahita athavA sukha-vihAranAM kSetramAM madhyastha rahe, tathA jJAna, darzana, cA>>i nAmaka mokSamArgamAM upazamavALA rahe che. kaI rIte rahe che ? monIyakarma upazAMta karIne. kaI rIte ? jIvanikAyanI rakSA karato bIjAne sAro upadeza deto nakapAtathI aTakAve che. A rIte prathama bhaMgathI Avela sthavira AcAryane kahe che. tene kRtArthanA dAna grahaNano sadabhAva che, tethI sotamadhyagatapaNuM che. te AcArya kSobhAyamAna na thAya tevA dUda jevA hoya che. indriya ane manane sarvacA vaza rAkhanArA, guptie gupta hoya che. tene tuM jo. AcArya sivAya bIjA paNa AvA ghaNAM sAdhuo saMbhave che. te kahe che A manuSyalokamAM pUrve kahyA mujabanA maharSi che, tene huM jo. AyArya sivAya bIjA sAdhu paNa dUda jevA che - x * potAnuM tathA paranuM svarUpa batAvanAra AgamanA jJAtA che. tenuM jJAna che chatAM mohanA udayathI hetu ane deTAMta na maLe tathA royanA gahanapaNAthI saMzayamAM paDela samyagu zraddhAnane na mAnanArA paNa hoya tethI kahe che, prajJA arthAta tIrthakara kahe tevuM ja tava prakathI samajelA hoya. tema chatAM bhAre karmathI sAvadha anuSThAna na choDanAra hoya tethI kahe che : marmutA: sAvadha yogathI aTakelA che. A mArA uparoghathI grahaNa na kara, paNa tamArI kuzAgra buddhithI vicAryuM. te kahe che, A je meM kahyuM te madhyasthatA dhAraNa karI mayadApUrvaka tuM paNa jo. vaLI samAdhimaraNanI kAMkSA vaDe sAdhuo mokSamArga * x * udhama kare. ema huM kahuM chuM - x * x * ahIM AcAryano adhikAra pUro thAya che ane ziSyano adhikAra cAlu thAya che * sUtra-14 : vicikitsA prApta AtmAne samAdhi prApta thatI nI. koI gRhastha AcAryanA vacanane samaje che, koI sa paNa cAnA varane samaje che. paNa samajanAnI sAthe rahIne koI sAdhu na samajI zake to tene avazya kheda thAya che. * vivecana : vicikitsA te cittano viplava che. "Ama paNa che" AvA prakAranA saMkalpo utpanna thavAthI mohodayathI arthamAM mativibhrama cAya che. jemake - A mahA tapano leza retInA koLIyA khAvA jevo niHsvAda che, tenuM phaLa maLaze ke nahIM ? kemake khetI Adi karanArane phaLa maLe ane te paNa maLe. miyAtvAMzanA udayathI ke zeyanI gaNatatAyI AvI mati cAya che. artha traNa prakAre che - sukhe samajAya, du:khe samajAya, na samajAya tevo. A Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 1/5/pa/174 261 traNe bheda zrotAne AzrIne che temAM sukhAdhigama - jemake cakSuvALo hoya, citrakama nipuNa hoya tene rUpasiddhi sulabha che. duradhigama - anipuNane rUpa siddhi durlabha che. anadhigama-aMghane azakya che. temAM sukhAdhigamane vicikitsA na thAya. dezakALa svabhAvathI vipakRSTane vicikitsA thAya. temAM dharma-adharma-AkAza AdimAM vicikitsA thAya che. athavA vinita eTale vidvAnanI jugupsA. vidvAna eTale sAdhu jemaNe saMsArano svabhAva jAmyo che ane samasta saMgano tyAga karyo che. teonI guptA kare che. kemake teo jJAna nathI karatA tethI parasevA vaDe gaMdhAtA zarIravALAne niMde che, te kahe che, acita pANIthI snAna kare to zuM doSa che ? A gupsA che. A vicikitsA ke jugupsAne prApta AtmA citta svAthya ke jJAnadarzana cAsmirUpa samAdhi pAmato nathI. vicikitsAthI malina citavALAne AcArya kahe to paNa samyakatvabodhi na pAme. je bodhi meLave che te gRhastha ke sAdhu hoya te batAve che - putra, strI vageremAM rAgI hoya athavA laghakamavALA samyakatvane pamADanAra AyAyane anusare che. te pramANe gRhavAsa choDelA sAdhu vicikitsAthI rahita banI AcAryanA mArgane anusare che. temanA madhye koI koraDu jevA hoya te paNa uttama mAganisArIne joIne karma ochA thatA samyakatva pAme te kahe che- AcArye kahela samyakatva mAnanArA zrAvakothI paricayamAM Avato ke preraNA karAtA na mAne to nirveda kema na pAme ? arthAt kharAba kRtyanI mithyAvAdi rUpa vicikitsA choDIne te paNa samyakatva pAme athavA sAdhuzrAvaka AcAryanuM kaheluM samaje paNa koI ajJAnanA udayathI maMdabuddhi sAdhu ghaNA varSano dIkSita hoya chatAM na samaje to kema kheda na pAme ? - X - X * te AvI bhAvanA bhAve ke, huM bhavya nathI, mane saMyatabhAva paNa nathI. jethI pragaTa svarUpe kahela paNa huM samajato nathI. A pramANe kheda pAmatAne AcArya samAdhi vacana kahe ke, he sAdhu ! kheda na kara. tuM bhavya che. tane samyakatva maLela che. te graMthi bheda vinA na hoya, te bhavyatva vinA na hoya kemake abhayane bhavya-abhavyanI zaMkA na hoya. vaLI avirati pariNAma bAra kaSAyanA kSaya-upazama thatAM ja hoya che. te virati tuM pAmyo che. e rIte darzanacA>>i mohanIyano tAre kSayopazama thayo che. nahIM to darzana-cAtrinI prApti na hoya. kahevA chatAM tane badhAM padArtho na samajAya, to jJAnAvaraNIya-udaya lakSaNa jANavuM. temAM tAre zraddhAnarUpa samyakatva AlaMbana levuM. te kahe che * sUga-135 - te niHzaMka satya che, je jinezvare kahela che. * vivecana :jyAM svasamaya-parasamayanA jJAta AcArya na hoya, sUkSama gUDha bAbatomAM ane atIndriya padArthomAM ubhaya siddha daSTAMta tathA samyam hetunA abhAvathI jJAnAvaraNIya udaye samyagujJAna na hoya tyAM paNa zaMkA vicikitsAdi rahita thaI Ama vicAravuM * te ja eka satya che, te ja ni:zaMka che ke, jina kathita atyaMta sUkSma atIndriya padArtho kevala AgamathI ja grAhya che. - x - jene mAnavAmAM zaMkA na hoya te niHzaMkita che. rAgadveSane jitelA evA jina-tIrthakare dharma, adharma, AkAza, pudgala Adi kahelA che, mATe temanuM kaheluM satya ja che. AvI zraddhA karAvI. samyakrarIte padArtha na samajAya to paNa vicikitsA na kare. zuM sAdhune paNa zaMkA thAya ? saMsAramAM rahela jIvane mohanA udayathI zuM na thAya ? AgamamAM paNa kahyuM che - he bhagavanuM ! nigraMtha sAdhu kAMNA mornIya vede ? hA. tevA tevA jJAnanA ke cAritranA viSayamAM zaMkA, kAMkSA, vicikitsAvALA banIne bhedone pAmelA kalezayukata banI he gautama zramaNa nigraMbhyo kAMkSA mohanIya karma vede. te samaye sAdhu ciMtave ke, "te ja niHzaMka satya che je jinezvare kaheluM che" to te ArAdhaka thAya. vaLI sAdhu viyAre ke, vItarAga ja sarvajJa che. teo kadI juThuM na bole tethI temanuM vacana jIvonuM svarUpa batAvanAruM che, ityAdi. vaLI A vicikitsA dIkSA lenArane AgamamAM mati sthira thayelI na hovAthI thAya che. teo paNa ukata rahasya ciMtave. te kahe che- * sUtra-16 : koI zraddhAvAna tIrthakara bhagavaMtanA vacanone satya mAnI svacA ane aMta sudhI satya mAne. keTalAMka dIkSA grahaNa karatA satya mAne paNa pachI asatya mAnavA lAge. keTalAMka pUrve zraddhALu na hoya paNa pachI zuddha zraddhAvAnuM bane. keTalAMka pahelA AzraddhALu hoya ane pachI paNa zraddhALu rahe che. je sAdhaka koI vastune samyapha mAne che, te samyapha hoya ke asamyapha tenI samyapha upekSAne kAraNe te samyapha ja rahe che. je koI vastune samyapha mAne che te samyapha hoya ke asamyapha tene mATe samyapha upekSAne kAraNe te asamyapha ja rahe che. upekSA karanAro upekSA nahIM karanArane kahe che ke samyak rIte upekSA karo. A pramANe saMyamamAM pravRtti karavAthI ja kamano nAza thAya che. tame zraddhALunI tathA zithilanI gatine sArI rIte juo ane A asaMyamamAM potAnA AtmAne sthApita na karo. vivecana : jene dharmanI icchA che te zraddhAvAnuM che. tene saMvignavihArI ke saMvipna Adi guNothI dikSA yogya hoya ane dikSA letA zaMkA thAya ane jIvAdi padArthamAM bodha pAmavA azakta hoya to samajAvavuM ke, jinezvare kahela che te zaMkArahita ane satya che. A pramANe dIkSA letA bodha ApavAthI -x- pachInA kALamAM paNa nirmaLa bhAvanA Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 1/5/pa/176 263 vadhe; sama rahe, ghaTe ke na rahe evA jIvanA vicitra pariNAmo che te batAve che (1) te zraddhAvAn - X - dIkSA lIdhA pachI paNa jinavacanane zaMkArahita sAcuM mAne. pachIthI paNa zaMkA AdithI hita nirmaLa samyakavavALo thAya ane tIrthakara bhASitamAM zaMkAdi utpatti na thAya. (2) koI dIkSA letA zraddhAthI mAne chatAM pachI - x* koI ekAMta pakSa pakaDe * x * pUvapira vicAra na kare, Droya padArtha gahana hovAthI mati muMjhAtA mithyAtvanA aMzano udaya thAya to te jinavacanane samyapha na mAne. anaMta dhamatmika vastune koI eka nayathI te sAdhu vicAre che jemake nitya te anitya kema thAya ? anitya te nitya kema thAya ? - x *x - ityAdi asabhya bhAvane pAme che. paNa evuM vicArato nathI ke vastu anaMta dharmavALI ane badhA nayanA samUhasthI yukta che. A atigahana darzana hovAthI maMdabuddhivALAne te mAnavuM zraddhAthI ja zakya che. - 4 - kahyuM che ke, "naigama, saMgraha Adi badhA nayo vaDe niyata eka eka aMzathI anyatIthiMka zAsanavALAe batAvela ja bahu prakAranA gamaparyAyo vaDe saMpUrNatA pAmela tamAruM vacana zraddhA karavA yogya che. paNa hetuthI jANavA yogya nathI." jethI vicAravuM ke hetu to eka nayanA abhiprAya pramANe varte che tathA eka dharmane sAdhe che. paNa badhAM dharmane sAdhanAra hetu asaMbhava che. (3) koI mithyAtvanA aMzathI muMjhAyelAne zaMkA thAya ke pudgalathI zabda kema bane ? ityAdi samyak mAnyatA hoya - x * paNa A zaMkA gura upadezathI dUra thatAM te zraddhAvALo thAya che ke jo zabda pudgalano banelo na hoya to kAna upara teno anugraha ke upaghAta kema thAya ? ityAdi - x * samajIne samyakatva pAme. (4) koIne AgamamAM ramaNatA na thavAthI mati apariNata thatA vicAre ke coka ja samayamAM paramANu lokAMte kevI rIte jAya ? evuM khoTuM mAnatA koI samaye paro mithyAtvI bane che, te mAne che ke cauda rAjalokanA eka cheDAthI bIjA cheDe jatAM * x * kAMto samayano bheda paDe - X * athavA paramANu teTalo moTo hoya * x * te mithyA AgrahI ema na vicAre ke virasA pariNAmathI zIgha gatine lIdhe paramANanuM eka samayamAM asaMkhyaya pradezagamana thAya che. * * * * * * * (5) have A bhAMgAno upasaMhAra karatA kahe che - [jina vacana] sAyuM che. evuM mAnIne zaMkA Adi choDIne te vastu na vaDe tevA ja rUpe samyak ke asamyak pUrve bhAvi hoya to paNa samyak paryAlocanAthI ziSya samyam zraddhAvALo thAya. * X - (6) have tethI ulaTuM batAve che - koI vastu khoTI rIte mAnatA zaMkA thAya te samaye vastu khoTI ke sAcI vicArI hoya to paNa - x - khoTA vicArane lIdhe azubha adhyavasAya hovAthI te mithyAtva che. kAraNa ke, "jevI zaMkA kare tevo ja bhAva meLave" evuM vacana che. athavA samyak mAnanArane bIjI rIte khulAso kare che * x * zamitAne mAnanAro zubha adhyavasAyI uttakALe paNa zamita eTale upazamavALo ja rahe che. jyAre bIjA to zamitAne mAnavA chatAM kaSAyanA udayathI azamitA thAya che. A pramANe bIjA bhAMgAmAM paNa samyak zabdanI yojanA karavI ke sAruM vicAre to sAruM phala meLave, AvuM vicArato bIjAne paNa upadeza devA samartha thAya. kahyuM che Agama pariNata mativALo yathAyogya padArthano svabhAva batAvavAthI A yogya che - A ayogya che evuM vicArato vidvAna bIjA nahIM vicAratAne paNa samajAve che eTale - x * gatAnugatikatA vaDe zaMkAthI doDatAne kahe che, mAdhyasthatA rAkhI samyagu bhAgathI te vicAra ke jina kathita jIvAdi tava yukti yukata che ke nahIM ? te AMkho miMcIne vicAra athavA saMyamane sArI rIte pALanAra hoya, te saMyama sArI rIte na pALanArane kahe che, samyagu bhAva pAmIne saMyamamAM sArI rIte udhama kara. - x * e rIte karmasaMtatine thAya karanAro thaIza. je saMyama sArI rIte pALIza to karma kSaya thaze anya rIte nahIM thAya. sArI rIte saMyama pALanArane zuM lAbha thAya ? te samyaka rIte dIkSA levA taiyAra thayelAne zaMkArahita zraddhAvALo thaI cAstri laI guphale ke guru AjJAmAM je gati ke padavI prApta thAya tene he ziSyo tame sArI rIte juo. jemake - sarvalokamAM prazaMsA, jJAnadarzanamAM sthiratA, cAstrimAM viprakaMpatA, zrutajJAnanI AdhAratA thAya che athavA svarga ke mokSamAM gati thAya. te juo. *x - saMyamamAM prayatna na karanArane virUpa gati thAya te kahe che jeo asaMyamamAM bAlabhAvamAM ramelA che te sakala kalyANanA AdhArarUpa sugati na pAme. tethI tuM dIkSA laIne bAlaceSTA na karIza. tevo bAla-AcAra zAjyAdi matavALA Acare che. teo kahe che ke, AtmA amUrta hovAthI tenA atipAta na thAya. * x - jema vRkSa bALavA ke chedavAthI AkAza baLatuM nathI, tema zarIranA vikArathI AtmAne kaMI paNa thatuM nathI. kahyuM che ke, AtmA janmato nathI, marato nathI *x - jIvane zo chede nahIM, agni bALe nahIM, pANI bhIMjave nahIM, pavana zoSave nahIM. A AtmA acchedha, abhedha, avikArI, nitya, satata gamaka, acala, sanAtana che. AvA vicArothI prANIne haNavA pravRttino niSedha karavA kahe che sUtra-17 : tuM te ja che jene tuM hanana yogya mAne che, tuM te ja che jene tuM AjJAmAM rAkhavA yogya mAne che, te te ja che jene te paritApa devA yogya mAne che . jene grahaNa karavA yogya mAne che . jene mAravA yogya mAne che. paNa jJAnI puraSa ju hoya che. tethI te vAta karatA nathI, karAvatA nathI karelA kamanuisAra potAne tenuM phaLa bhogavavuM paDe che. tethI koIne haNavAnI icchA na rahI. vivecana - tuM jene haNavAno vicAra kare che, te tuM ja che. * x * jema tame mAthu, hAtha, paga, paDakhA, pITha, peTavALA cho, tema jene tame haNavA yogya mAno cho, te paNa tevo ja che. jema tamane koI mAravA Ave to joIne duHkha thAya che, tema bIjAne paNa thAya. du:kha ApavAthI pApa thAya che. arthAt mAravA vaDe aMtara AtmAnI hiMsA nathI paNa Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 che e pramANe AtmAno jJAnaguNa vinAza thavA chatAM bIjA amUrtatva, asaMkhyapradezanA Adi dharmono abhAva hovAthI AtmAno vinAza nathI ja. * x * zaMkA-AtmA che te vijJAtA che te siddhAMta - x * khoTo thaze. kemake jenA vaDe A jANe che te bhinna paNa hoya. te karaNa ke kriyA thaze. karaNa mAnatA te bhinna thaze. kriyA mAno to te katamAM ke karmamAM rahela paNa saMbhave. temAM aikya kema hoya ? teno uttara Ape che je jJAnarUpa karaNa ke kriyA vaDe - x - jANe che, te AtmA che. te AtmAthI bhinna jJAna nathI. karaNapaNe paNa bheda nathI - x * jema devadatta AtmAne AtmA vaDe jANe che. kriyAnA pakSamAM pakSasaMbaMdhI abheda che evuM tame paNa svIkArela ja che. * x - jJAna ane AtmAnuM aikya mAnatA zuM thAya ? te kahe che te jJAna pariNAmane AzrayI AtmA te nAme ja vyapadeza karAya che. jemake - indri upayukta te indra che. athavA matijJAnI, zrutajJAnI Adi. je jJAna ane AtmAnuM ekapaNe svIkAre - x * te yathAvasthita AtmavAdI thAya. tenA samyagu bhAva ke upazamapaNA vaDe saMyamAnuSThAnarUpe vyAkhyAyita karAyela che. adhyayana-5 "lokasAra" uddeza-5 "hUda upamA"no muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa 1/pa/pa/133 265 zarIrarUpa AtmAnI hiMsA che. kemake AtmAne AdhArarUpa zarIra che. tene sarvathA dUra karavuM te ja hiMsA che. kahyuM che ke, pAMca indriya, traNa baLa, zvAsa ane Ayu e daza prANa bhagavaMte kahyA che, teno viyoga karavo te hiMsA che. vaLI saMsAramAM rahelA jIvane sarvathA amUrtapaNuM nathI. * x - sarvatra prANIne du:kha detAM te AtmA tulya che tema vicAryuM evuM have pachInA sUramAM kahyuM che. paNa te ja che ke jene - (1) AjJAmAM rAkhavAmAM, (2) paritApavAmAM, (3) grahaNa karavA yogya, (4) duHkha devAmAM - mAne che. paNa jema tane aniSTa prAptithI du:kha thAya che tema bIjAne paNa duHkha thAya tema jANa athavA je kAyane tuM haNavA vicAre che tyAM tuM anekavAra hato. A pramANe jUTha AdimAM paNa jANa. A pramANe haNanAra ane haNAnAra baMnemAM aikya thAya to zuM ? te kahe che - bAju sAdhu e ja che je haMtavya ane ghAtakanA ekapaNAnA bodhane mATe pratibaddhajIvI sAdhu te parijJAna vaDe jIve che. - x - jo Ama che to zuM te kahe che, haNAnAra jIvane potAnI mAphaka mahAduHkha thAya che tethI bIjA jIvane na haNavo, na haNAvavo ane haNanAranI anumodanA na karavI. *x* vaLI bIjAne mohanA udaye hanana Adi duHkha ApanAra pachI pote paNa te du:kha vede che. ema jANI koIne haNavo nahIM, tevI icchA paNa na karavI. zaMkA-AtmAne sAtA ke asAtArUpa saMvedana che. tene anya matavALA AtmAthI bhinna guNabhUta saMvedananuM kAryapaNuM mAne che. tema tame paNa mAno cho ? ke AtmA sAthe eka mAno cho ? * sUga-138 : je AtmA che te vijJAtA che, je vijJAtA che te AtmA che. jenA dvArA jANI zakAya che, te jJAna AtmAno guNa che. te jJAnanA Azrita ja AtmAnI pratIti che. je AtmA ane jJAnanA saMbaMdhane jANe che) te AtmavAdI che. tenuM saMyamAnuSThAna samyapha kahevuM che - tema huM kahuM chuM * vivecana : je AtmA nitya upayogalakSaNa che te ja vijJAtA che. te AtmAthI padArtha saMvedaka jJAna bhinna nathI. je vijJAtA-padArthano parichedaka upayoga che te paNa AtmA ja che. kemake jIvanuM lakSaNa upayoga che ke je jJAna svarUpa che. "jJAna ane AtmA abhedapaNe mAnavAthI ekaluM jJAna ja siddha thaze." - oma zaMkA thAya. paNa tema nathI. ame bhedano abhAva kaho che - aikya nahIM - x - jema dhoLuM vastra temAM dhoLuM ane vA baMnemAM bhedano abhAva che, paNa aikya nathI. temAM dhoLA paNAnA vyatirekathI anya koI vA che ja nahIM tema mAnavuM te mUrkhatA che. kemake tema mAnatA dhoLApaNAnA abhAve vastrano ja abhAva thaze. vaLI tema mAnatA AtmA vinaSTa thAya te zaMkA paNa khoTI che. kemake anaMta dhamatmika vastune mRdu Adi bIjo paNa dharma che. tema dharma vinAze paNa avinaSTa kAyama adhyayana-5 uddezo-6 "unmArgavarjana" * pAMcamo uddezo kahyo. have chaThTho kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - uddezA5-mAM hRdanI upamAthI AcAryane vicAravA kahyuM. tevA AcAryanA saMparkathI kumArgano parityAga ane rAga-dveSanI hAni avazya thAya. te pratipAdana saMbaMdhathI AvelA uddezAnuM paheluM sUtra kahe che * sUtra-19 : keTalAMka sAdhako anAjJAmAM udhamI hoya che, keTalAMka AjJAAmAM anudhamI hoya che. haii munit] A baMne tArAmAM na thAo. A tIrthakarano abhipAya che. sAdhaka temAM ja potAnI dRSTi rAkhe, temAM ja mukti mAne, sarvakAryomAM tene ja AgaLa kare, tenA ja maraNamAM saMlagna rahe. temAM ja citta sthira kare athati guraphula nivAsI rahe. * vivecana : tIrthakara, gaNadhara Adino upadeza mAnanArane ziSya kahe che. athavA sarvabhAvanA saMbhavanI bhAvonuM sAmAnya abhidhAna che. anAjJA eTale upadeza vinA potAnI meLe Acare, te anAjJA hovAthI anAcAra che. temAM keTalAMka indriyavaza thayelA ane gatimAM javAnI icchAthI sva abhimAnagrasta ane banAvaTI dhamacaraNamAM udhama karanArA sopasthAnavALA che. teo kahe che ame paNa pravajita chIe. [paNa teo]. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/5/6/179 sa-asata dharmanA vivekathI rahita thaI sAvadha AraMbhamAM pravarte che. keTalAMka mithyAtvI nathI, paNa ALasa, niMdA AdithI haNAyelA buddhithI tIrthakara kathita sadAcAra - x - anuSThAnathI hita che. A kumArga anuSThAyI ane sanmArgathI kheda pAmelA baMne durgati pAme che. tethI he ziSya ! tane tevI durgati na thAo. AvuM sudhamasviAmI potAnI buddhithI nathI kahetA, te kahe che ke A jinezvare kahyuM che athavA anAjJAmAM nirupasthAnatva che ane AjJAmAM sopasthAna che. Avo tIrthakarano abhiprAya che athavA have pachI kahevAnAra jina-mata che, te kahe che kumArga choDIne sadA AcAryanA aMtevAsI thavuM. AcAryanI dRSTimAM rahevuM athavA tIrthaMkarapraNIta AgamamAM dRSTi rAkhe. te AcArya ke tIrthaMkaranI AjJAthI mukta thAya che. te AcAryanI - x - anumatithI kArya-kriyA kare che. temanA jJAnamAM upayukta ane sadA gurukulavAnI rahe che. tevAne zuM guNa thAya te kahe che * sUra-180 - te (sAdhu) kamoM jItIne dvadeTA bane che, je upasargathI abhibhUta nathI thatA te nirAlaMbatA pAmavAmAM samartha thAya che. je ladhukarmI che tenuM mana (saMyamathI] bahAra nathI hotuM. 'pavAdathI "pravAda'ne jANavo joIe. jAtismaraNAdi jJAna dvArA, saDAnA vacana dvArA ke anya jJAnI pAse zravaNa karIne 'pravAda ane jANI zakAya che. * vivecana : parISaha-upasarga ke ghAti karmone jItIne tAvane joyuM. upasargo ke paratIthikathI abhibhUta na thayo, evo samartha nirAlaMbanatAne dhAraNa kare. paNa saMsAramAM mAtApitAdinuM AlaMbana na iche. te tIrthakaranI AjJA bahAra vatavAthI narakAdi javAya evuM bhAvavAmAM samartha thAya. sudhamasviAmI ke AcAryo ziNone kahe che ke- jeNe mokSane lakSyamAM rAkhyo che, te mahApuruSa-laghukama mArA matathI bahAra na hoya te bahirmana che, te sarvajJa upadezavartI che. tenA upadezano nizcaya kaI rIte thAya te kahe che - prakRSTa vAda te pravAda. AcAryanI paraMparAno upadeza. tenA vaDe sarvajJanA upadezane jANe athavA aNimAM Adi ATha aizvarya joIne paNa tIrthakaranA vacanathI bahAra mana na kare paNa tevAne Thaga jANIne temanI kriyA ane vAdane vicAre kaI rIte ? - x - sarvajJa vacana vaDe bIjA tIcikonA pravAdane jANe. [ahIM vRttikAre judA judA mata ane te saMbaMdhI vAdanI carcA karI che. ame anuvAdanA AraMbhe ja kahyuM che ke, A anuvAdamAM AvA vAda, racAya Adi yayano anuvAda ame karyo efthI athavA teno saMpa ke sArAMza ja mUkela che. ahIM paNa AvA vAdane vRttikAre mukela che, tene kiMcita sArarUpe ja noMdhIe chIe. mATe vRtti ja jovI.] vaizeSiko tanu bhavana Adi karanArane Izvara mAne che. AvA pravAdane jinapavAda vaDe paryAlocita karavo joIe.....IzvarathI padArtho 268 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 bane che evI kalAnAnuM nirasana karavuM. sAMkhyamatavALA judo ja mata rajU kare che - teo AtmAne akata ane nirguNa mAne che. temanA mate satva, ja, tamasa e badhAMnI sAmya avasthA te prakRti che....prakRti kare che ane puruSa bhogave che ityAdi. temanuM mAnavuM yuktithI rahita che. kema ke prakRti acetana hovAthI kevI rIte AtmAnA upakAra mATe kriyAnI pravRtti karaze ?...prakRti jo nitya hoya to pravRtinI nivRttino abhAva thaI jAya ane jo puruSanuM katapaNuM na hoya to saMsArathI udvega ane mokSanI utkaMThAno abhAva thaze. ityAdi..sAMkhya matanuM nirasana karavuM. bauddhamatavALA badhuM kSaNika mAne che. teno uttara, tamAruM kahevuM bhASyA vinAnuM ane arthahIna che. kemake ne ghaDo banatI vakhate ja nAza pAme to ghaDAnI kriyA kaI rIte thaI ? ane utpanna thatAM ja bhAMge to temAM nAkheluM pANI rahI zake nahIM. dharma adharma karanAro turaMta nAza pAme to dharma-adharmanI kiyA saMbhave nahIM ane dharma adharmanA abhAvamAM puNaca-pApano baMdha na hoya. baMdhanA abhAvamAM mokSa kono thAya ? bRhaspati matavALA phakta pAMca bhUtone mAne che. tethI jIva, puSya, pApa, pazlokano abhAva thatAM nirmadapaNe amAnuSIkRtya karanArAne koI uttara na Apavo te ja ThIka che. ityAdi. A pramANe badhA tIrthonA vAdamAM jinamatane anusarIne vicArI asatyane dUra karavuM. sarvAnuM vacana ane kumArganuM nirAkaraNa karIne tIrthikonA pravAhone A rIte jANe - mati Adi jJAno vaDe pote bIjA vAdonI parIkSA kare athavA jJAna vaDe jovA yogya tathA mithyAtva kalaMkarahita nirmaLa matithI badhA vAdone jANe. koI vakhata para upadezathI jANe athavA temanA kahela Agama bhaNIne jANe athavA AcAryAdi pAsethI sAMbhaLI yathAvasthita jANe. jANIne zuM kare ? te kahe che- * sUtra-181 : medhAvI sAdhaka nirdeza * [savAnI Aa] nuM atikramaNa na kare. te sarva prakAre sArI rIte vicAra karIne saMpUrNarUpe sAmyane jANe saMyamane aMgIkAra karI,. jitendriya nI pravRtti kare mumukSu vIra sadA AgamAnusAra pAkama kare ema huM kahuM chuM. * vivecana : nirdeza karAya te 'nirdeza'. eTale tIrthakara AdinA upadezanuM maryAdAvartI medhAvI sAdhu ullaMghana na kare. zuM karIne ullaMghana na kare te kahe che, sArI rIte vicArIne tIciMkavAdanuM tyAjyapaNuM ane sarvajJavAdanA Adarane dravya, homa, kALa, bhAvarUpe tathA sAmAnya vizeSarUpe badhA padArthone mati Adi traNa jJAnathI vicArIne haMmezA AcAryanI AjJAnuM pAlana karIne anya darzanonuM nirAkaraNa kare. kaI rIte kare ? te kahe che, samyaka rIte svara-spara matone jANIne, pachI Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/5/6/181 269 o nirAkaraNa kare. A manuSyalokamAM saMyamamAM ti kare. kemake paramArthathI vicAratAM ekAMta atyaMta rati saMyamamAM che. te saMyamane AsevanaparijJA vaDe jANIne temAM lInA rahI saMyama anuSThAnamAM vicare. kaI rIte ? te kahe che, niSThita eTale mokSa. teno arthI bana. athavA niSThita eTale parisamApta. artha eTale prayojana. te prayojanavALo vIra te kamane vidAraNa karavAmAM taiyAra banIne sarvajJa batAvelA AsArAdimAM sarvakALa yatna karIne karmazatrune jIta ke mokSamArge jA. - x - Avo upadeza vAraMvAra zA mATe kare che ? te kahe che* sUtra-182 - upara nIce, tIThThi dizAmAM savya karmanA arAvo kahyA che. A Ayavo pravAha samAna che, tethI tene mota kahe che. jyAM jyAM Asakti che, tyAM tyAM karmanuM baMdhana che, te tuM je. - vivecana zrota eTale karmane AvavAnA AsavadvAro. te dareka bhavanA abhyAsathI viSaya anubaMdhAdithI jIva grahaNa kare che. urvazrota te vaimAnika strI ke vaimAnika sukhanI icchA. adho sukha te bhavanapatinA sukhanI icchA ane tichazriota te vyaMtara-tiryayamanuSyanI viSayaicchA. athavA prajJApaka AzrayI ud te pahADanA zikhara Adi, adho te nadI-kinArAnI uMDI guphA vagere. tIcha te ArAma sabhA Adi sthAno. te banAvaTI ke svAbhAvika hoya athavA karmapariNatinA kAraNe maLelA che. A badhAM karmanA Asava sthAno che. tethI zrota kahyA che. A traNa prakAro tathA bIjA pAponA upAdAna hetuM vaDe prANIne thatI Asakti ke karmanA anusaMgane tuM jo. temaja - x * tuM sadA jainAgama pramANe udhama kara. * sUtra-183 - bhAvAvanuM nirIkSaNa karIne Agamavi tenAthI virata thAya. savasotano tyAga karIne pradjyA laI A mahApuruSa a-kama thaIne badhuM jue ane jANe. pAliocanA karI pANInI Agati-gatine jANIne viSayajanita sukhanI AkAMkSA karatA nathI.. * vivecana : rAgadveSa viSaya kapAyA ke karmabaMdha rUpa je bhAva Avarta tene joIne A viSayarUpa bhAvavaImAM Agama jJAtA banIne tenAthI virame. eTale ke Azrava nirodha kare. pAThAMtara mujaba Asavanirodha karIne karmano te abhAva kare. Asava nirodha mATe dIkSA le te ja pratyakSa prayojana che. - x - je koI mahApuruSa uttama saMyamanA kRtyo kare te ekama arthAt ghAtikarmarahita bane. tenA abhAve vizeSathI jANe ane sAmAnyathI jue. vizeSa upayukata badhI labdhi pAme. tethI te pUrve jANe che pachI jue che. A rIte upayoga-kama batAvyo. te utpanna divyajJAnathI traNa lokamAM mugaTa samAna bane, AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 sura-asura-narendrathI pUjya bane, saMsAra samudra pAravartI ane sarvajJa banI te jJAtaDroya sura-asura-manuSyanI pUjA pAmIne tene kRtrima, anitya, asAra tathA sopAdhika mAnIne, indriya viSaya sukhanI nispRhatAvI tenI icchA na kare. vaLI A manuSyalokamAM rahyA chatAM kevaLajJAnathI jIvonI Agati-gatirUpa saMsAra bhramaNa ane tenA kAraNone jJa parijJAthI jANI pratyAkhyAna parijJA vaDe dUra kare. te dUra karavAthI zuM thAya ? * sUtra-184 : saMsAranA AvAgamanane jANI janmamaraNanA vRtta mAni te pAra karI le che ane mokSane prApta kare che. te muktAtmAnuM svarUpa batAvavA mATe koI zabda samartha nathI. tarkanI tyAM gati nathI. buddhino tyAM praveza nathI te AtmA karmamaLathI rahita jyoti svarUpa che. kSetrajJa che. te AtmA lAMbo nathI, TUMko nathI, goLa nathI, trikoNa nathI, corasa nathI, maMDalakAra nathI. kALo, nIlo, lAla, pILo ke sapheda nathI. sugaMdhI ke dudhI nathI. te tIkho, kaDavo, turo, khATo, mITho nathI. te kaThora, komaLa, bhAre,. halako, ThaMDo, garama, nizva ke rakSa nathI. te zarIradhArI ke janmadhamAM nathI. te saMgarahita che. te strI-puruSa ke napuMsaka nathI. te jJAti che, parijJAta che, tenA mATe koI upamA nathI. te arUpI sattAvALo che, te padAtIta che. tenuM varNana karavA koI zabdo nathI.) * vivecana : janma ane maraNanA mArganA upAdAna kAraNarUpa karmane te kevalI atikrame che. arthAtu badhAM karmono kSaya kare che. karmakSaya thavAthI zuM guNa thAya ? vividha-pradhAna purapArthapaNe celAM zAstrArthathI tapa ane saMyama anuSThAna vaDe mokSa kahyo che. A mokSa badhAM karmanA mokSarUpa kahyo che. athavA viziSTa AkAza pradezarUpa mokSamAM che. tyAM te AtyaMtika, ekAMtika, anAbAdha sukhavALA ane kSAyika jJAna-darzanayukata banI anaMtakALa rahe che. tyAM kevI rIte rahe che ? te kahe che tyAM zabdonI pravRtti nathI, zabdothI kahevAya tevI koI avasthA nathI. saMpUrNa svaro tyAM nathI, vAcya-vAcaka saMbaMdha nathI. kemake zabdo to rU5, sa, gaMdha, sparza samajavAmAM saMketa kALe grahaNa karyA hoya tyAre ke tenI tulanAe pravarte che. paNa tyAM siddhone zabdAdi pravRtti nathI. tethI mokSa avasthA zabdothI kahevAya tema nathI. te upekSaNIya paNa nathI. jyAM padArthano saMbaMdha hoya tyAM tenA adhyavasAyanA astitvamAM tarko thAya. paNa jyAM te nathI tyAM zabdonI pravRtti kaI rIte thAya ? manana karavuM te mati che. te manano vyApAra che. vicAranI cAra bhede autpAtikI Adi buddhi che, tyAM tenuM prayojana nathI. mokSAvasthAmAM badhA vikalpono abhAva che. mokSe janArA jIvone eka paNa karma sAthe hotuM nathI. te ekalo-sarva malakalaMkathI hita hoya che. vaLI temane audArika zarIra vagerenuM ke kamanuM pratiSThAna nathI mATe Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/5/6/184 31 ra AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/1 kiMcita pAThabheda ane arthabheda che.] sUkAnugama kahyo. tenI samAptithI apavargane pAmelo uddezo pUro thayo. - x - | adhyayana-5 'lokasAra' uddezA-6 "unmArgavarjana"no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa adhyayana-5 "lokasAra'no anuvAda pUrNa 7 x x x x x x x x x x x x x x 3 * AcArAMga sUtra-saTIkaM anuvAda bhAga-1 5 zrutaskaMdha-1nA adhyayana-1 thI pano 4 muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa 4 Ex x x x x x x x x x x x x x x 2. * bhAga-1-samApta ... teo apratiSThAna che. teo mokSanA khedajJa che athavA apratiSThAna narakanI sthiti Adi parijJAnathI khedajJa che. temane lokanADI paryanta parijJAna che. tenA Avedana vaDe badhAM lokanI khedajJatA kahI che. sarva svaranuM nivartana je abhiprAya vaDe kahyuM che, te abhiprAyane pragaTa kare che. te - parama padamAM rahenAra lokAMte kozanA chaThThA bhAga kSetramAM rahe che, te anaMta jJAnadarzathI yukta che. saMsthAnane AzrIne te hasva ke dIrdhatacI, goLa, trikoNa, catuSkoNa ke parimaMDala nathI. varNane AzrIne kALo, nIlo, lAla, pILo ke sapheda nathI. gaMdhane AzrIne sugaMdhI ke durgadhI nathI. sane AzrIte te kaDavo, tIkho, turo, khATo ke mITho nathI. sparzane AzrIne karkaza, mRda, laghu, guru, zIta, uNa, snigdha ke rakSa nathI. tathA kApota Adi lezyA paNa nathI. athavA kAyAvALo nathI. ahIM vedAMtavAdInA matanuM dhirasana karyuM che.] vaLI na i karmanA bIjanA abhAvathI temane punarjanma nathI. [ahIM zAkya matanuM birasana che.] kahyuM che ke, baLeluM lAkaDuM jema ugI na zake tema karmarahita thaI mokSe gayelAne janmamaraNa na hoya. - * * * * vaLI amarta hovAthI tene saMga na hoya mATe te asaMga che. te strI-puruSa ke napuMsaka nathI. - x - vaLI te sarvajJa, sarvadarzI che. arthAt vizeSathI jANe te parijJa ane sAmAnyathI jue te saMjJA prazna - jo svarUpathI muktAtmA na jaNAya to upamA dvAra vaDe AdityanI gati mAphaka jaNAya che ? uttara - nahIM. upamA sAdeza vastunI thAya. paNa te siddha-mukta AtmAnI tulanA ke temanA jJAna ane sukhanI tulanA lokanI vastu sAthe thatI na hovAthI te anupama che. kemake te mukatAtmAnI satA rUparahita che ane te arUpIpaNuM dIrdha AdinA niSedhathI batAvyuM che. vaLI tene koIpaNa jAtanI avasthA na hovAthI sApada che. tenuM abhidhAna paNa nathI ke je pada vaDe artha bolAya kemake vAcya padArthano abhAva che. jemake - je kahevAya che, te ja zabda, rUpa, gaMdha, rasa, sparza vageremAMthI koI paNa eka vizeSaNathI bolAya che. teno abhAva che te batAve che athavA dIdha vagere zabdothI rUpa vagerenuM vizeSathI nirAkaraNa karyuM. tenuM sAmAnyathI nirAkaraNa karavAne kahe che * sUtra-185 - te zaGda nathI, rUpa nathI, gaMdha nathI, sa nathI ane sparza nathI. basa ATaluM ja che. tema huM kahuM chuM. * vivecana - te mukata AtmAne zabda, rU5, gaMdha, sa ke sparza nathI. A ja bhedo mukhyatve vastunA che. tenA pratiSedhathI bIjo koI vizeSa bheda saMbhavato nathI ke jethI ame bIjuM batAvIe. UMta adhikAranI samApti batAve che. travAmi - pUrvavat jANavuM. cUirNimAM ahIM Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa - 16 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA - 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa 15 vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA 17 jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 5 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA | | 30 Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42 29 ] 41. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / namo namo nimmatanuMsaLaK II AgamasUtra saTIka anuvAda ra anuvAda zreNI sarjaka - muni dIyaratnasAgara Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo nama: AgamasaTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 2 mAM che.. A bhAga - AcAra-2 -: anuvAda-zreNInA sarjaka : * "AcAra" - aMgasUtra-1-nA.... -0- zrutaskaMdha-1-nA... - adhyayana-6 thI 9 muni dIparatnasAgara tA. 23/10/2009 zukravAra 2066 kA.su.pa ane Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-rA-10,000 -- zrutaskaMdha-ra-saMpUrNa - X - X - X - X - X - X - x - 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa) Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. & TAIpa seTIMga -: mudraka :zrI mahAkAlI enTaraprAIjha navaprabhAta prinTIMga presa cAMdaloDiyA, amadAvAda. |III ghIkAMTA roDa, amadAvAda. (M) 9824419736 | ||| Tel. 079-25508631 [21] Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RNasvIkAra 0 vaMdanA e mahAna AtmAne 0 vikrama saMvata-2061mAM phAgaNasuda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI cayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIrvAda, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vArA cUrNano kSepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA citte AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke hayAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vighnarahitapaNe mUrta svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI RcakacaMdrasUrIzvarajI ma nA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza: vaMdanA * O * g * d 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravrajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratna- pUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanaprabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAdhaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi moklAvI. ukta baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA presti saMgho thakI thayela dhanavarSAnA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM. AgamasUtra saTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga 2 nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI 5.pU. gacchAdhipati AcAryadeveza zrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma.nA ziSya pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma. teozrInI preraNAthI lAbhalenAra zrI aThavAlAInsa jaina zve.mU.pU.saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda TrasTa surata Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.] Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU. sAdanIzrI dhyAna-rasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta A devazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavatI zramaNIva mokSanaditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvempU, saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjaya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bAhuta yAdina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavatI ta anurAgINI zramaNIvaonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMlyAzrIjI mAthI prerita 1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA papU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sALI strI prazamazIlAzrIjI mahanA zrutAnurAgI ziSyA sA zrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthI"zrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI ! - "zrI AdinAtha jaina zve. saMgha," bhopAla. (4) paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA, zatAvadhAnI sALIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI," karacelIyA, surata. - - - - - - Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sALIzrI hitAzrIjI manI preraNAthI zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIranA sAnIthI pUrapakvAzrIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa," muMbaI (Agama-sIka anuvAda sahAyasko) (1) papU. bhagavatIjI dezanAdakSAdevazrI naradevasAgarasUrijI masAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkrasUrIzvarajI mae nI preraNAthI - "abhinava jaina zvebyU saMgha," amadAvAda, (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya A devazrI munisUrijI manI preraNAthI - "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa," bhIlaDIyAjI. | (4) papU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sArA sUryapabhAzrIjI manI preraNAthI - "zrI bhagavatInagara upAzrayanI baheno," amadAvAda. (5) paramapUjyA varadhamazrIjI manA ziSyA tapasvIratnA sAdanIzrI prItighamazrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArthabhakti zremUvapUcha jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa cempU tapAjaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramadIvayazrI samyagANAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zempU jenasaMgha, pAlaDI, amadAvAda. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAzanono eka-301 1- AgamasuttANi-mUlaM 49 prakAzano EUR A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 2 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatayA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIza pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. Agamasaddomo, ApanAmoso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500/ -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda 40 prakAzano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi saTIkaM 46-prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, dRSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niryuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane gAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zrRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nakala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-darzana A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. M 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthakpRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIkaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 5. Agamasaikroso 4-prakAzano A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI" jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdabha sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalIyo kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che - e thI daparvatano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstAlIze pIstAlIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda ja judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttapi- saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIkaM mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza". A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, mUrti ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke daSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke daSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rU. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM mAmasuttaLi-saTI to che ja. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda gAkArano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tatvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A gAmasUtra-hindI anuvA mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane mArAma sarI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyogano saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuraSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nilavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane daSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThoka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. - A "Agama kathAnuyoga" kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rU. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 9. Agama mahApUjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRt 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sUcanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDalu, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 43 10. AgamasUtra saTIka anuvAda 48-prakAzano prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niyukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda'' evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA] sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. saTIka A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM anuvAda nathI. saMskRta ane / prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. payannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka payajJAono mULano anuvAda che. -- -- -- A hatI. Agama saMbaMdhI amArA 250 prakAzanonI yAdI -- -- -- Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano pratyeka adhyAyane aMte sUtrakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 1 0 tattvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tattvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - 0 samAdhimaraNa H aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. 0 sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA 15 (5) vidhi sAhitya : * dIkSA-yogAdi vidhi 0 vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pArzva padmAvatI pUjanavidhi (7) yaMtra saMyojana : 0 45-Agama yaMtra 0 vizati sthAnaka yaMtra 3 3 1 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 (8) jinabhakti sAhitya - * caityavandana parvamAlA * caityavandanasaMgraha - tIrthajina vizeSa * caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA parvatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rUpa caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. d zatruMjaya bhakti * zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI AgamasUtra saTIka anuvAda 0 abhinava jaina paMcAMga * abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) sUtra abhyAsa-sAhitya - 0 jaina eDyukezanala sarTiphikeTa korsa . pratikramaNasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. = = X = E G ma Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasahAyako anudAna dAtA Agama saTIka anuvAdanA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAritra cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA jIvana saMtavAsI sadguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnumodaka preraNAthI prerita zrI aThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjya saraLa svabhAvI, bhadrika pariNAmI, zrutAnurAgI sva AcAryadevazrI vijaya RcacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda (2) zrI bhAvanagara jaina zvebhU.pU. saMgha, bhAvanagara (3) zrI AdinAtha jaina zve mU.pU. saMgha, navasArI (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, bAToda (5) zrI jaina zve mU.pU. tapAgaccha saMgha, boTAda (6) zrI pArzvabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA be bhAga. be bhAga. be bhAga. be bhAga. eka bhAga. eka bhAga. [paramapUjya AcAryadeva zrI RrAkacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.] AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajrasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina zve mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. pUrvapUrva kriyArUcivaMta, prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svargastha AcAryadeva zrImadvijaya RcakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavaMtI zramaNIvaryAonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdhvIzrI saumyapajJAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe-- - (1) zrI kArelIbAga, zvempU jainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jaina saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jainasaMgha, amadAvAda. 2- suvizALa parivArayuktA sAdhvIzrI bhAvapUrNAzrIjI manI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa'' - navasArI taraphathI. 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma nA samudAyavartI 5.pU. sAdhvIzrI dhyAnarasAzrIjI tathA sAdhvIzrI praphullitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina zve tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasahAyako AgamasUtra saTIka anuvAda 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sALIzrI hitAzrIjI mahanI preraNAthI "zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta ArudevazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavartI zramaNava mokSanaMditAzrIjI mahanI preraNAthI zrI vallabhanagara jaina zempUo saMgha, vallabhanagara, Indaura (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI mahanA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIratnA sALIzrI pUrNapajJAzrIjInI preraNAthI sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa, muMbaI ( Agama-saTIka anuvAda sahAyako) paramapUjya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bahuzruta AcAryadina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI zruta anurAgINI zramaNIvaryAonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) pa.pU. bhagavatIjI dezanAdakSa A devazrI naradevasAgarasUrijI masAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti, jAmanagara, (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMdrayazAzrIjI ma.thI prerita -1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. 2- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkara sUrIzvarajI ma0 nI preraNAthI - "abhinava jaina zempU saMgha, amadAvAda. (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya AdevazrI municaMdrasUrijI mahanI preraNAthI - "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa, bhIlaDIyAjI. (2) apatima vaiyAvRtyakArikA pa.pU. malaya-praguNAzrIjI manA ziyA susaMvAdI parivArayuktA sAdhvIzrI prazamazIlAzrIjI mahanA zrutAnurAgI ziyA sAzrI prazamaranA zrIjInI preraNAthIzrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (4) pa.pU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sA sUryapabhAzrIjI mahanI preraNAthI - "zrI bhagavatI nagara upAzrayanI baheno, amadAvAda. ( 3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitakuNAzrIjI ma.nI preraNAthI - "zrI AdinAtha jaina e saMgha," bhopAla. (5) paramapUjayA varadhamazrIjI manA ziSyA tapasvIranA sAdhIzrI prItidhazrIjI manI pAvana preraNAthI.. - (1) zrI pArzvabhakti zempU jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa zempUo tapAcha jaina saMgha, DoMbIvalI. (4) paramapUjyA vadhamAnataparAdhikA, zatAvadhAnI sAdhIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte karacelIyA jaina zeTha mahAjana peDhI," karacelIyA, surata. (6) svanAmadhanyA zramaNIvaryAzrI saumyaguNAzrIjI mahanI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zempU jainasaMgha, pAlaDI, amadAvAda. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttAANiA-saTIkaM 46-prakAzano muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAzanono aMka-301 1-AgamasuttAANiA-mUlaM 49prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vAskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatayA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pItALIza pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. TFTFHvAno, mAmalAmono, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 15oo/ -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda 43-prakAzano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kakSAsUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mAganusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstAlIza Agamono akSaraza: anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be paikalika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bayelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno purAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che. jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tatvo AdhArita kathA, daSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,ooo jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niryuktio, 39 Agamo pastI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrtio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, prayura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI coka paNa nakala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-darzana A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizape anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gANAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthaka-pRthaka svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIka mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhatu anukama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 5. Agamasaddakoso 4-prakAzano A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI" jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdarbho sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu caryo. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalIyo kAgaLa, pAku bAIDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che - thI 4 parvatano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstALIse pIstALIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja * jenA dvArA eka ja zabda jo judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM mAnasurA - saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIkaM mAM maLI ja javAnA AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda 43-prakAzano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 1200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tatvajijJAsuo mATe paNa mahatvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2300/-nuM mUlya dharAvatA A mAmasUa-fzanarI manuvA mAM paNa kramAMkana to mULa Ama, Agama gujarAtI anuvAda ane ArAma kaTIva anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnayoga 6-prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyoganuM saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuruSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nilavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane daSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI mota joI zakAya. chaThThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThAMka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. A "Agama kathAnuyoga" kevaLa kArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rUA. 1,5oo/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che. 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza". A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pagonA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhANa, cUrNi ke vRtimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke daTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke daSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. - A nAmakozanuM mahatva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rUA. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM mAnumakurAna-parTIva to che ja. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI 9. Agama mahApUjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRtu 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikAne sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI canA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. (1) vyAkaraNa sAhitya :0 abhinava haima laghupakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laghaprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA :- A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 23 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. 10. AgamasUtra saTIka anuvAda 48-prakAzano prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtronA akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niyukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be paikalika Agamo ane kalA (bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzanone ame 4ra-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita dhRtarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzananuM mUlya rUA. 10,ooo/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. (2) vyAkhyAna sAhitya :o abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "maHha jiNAyuM" nAmaka sajhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kayo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAtvika vyAkhyA ane samaja-jainakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI suMdara guMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacaritra paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. | 6|| (3) tAnyAsa sAhitya :o dvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tavAdhigama sUjha abhinava TIkA- adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tavArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUgahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUNa, sUkAI, zadAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUjhasaMdarbha, sUpadha, sUkanikaI jevA daza vibhAgo che. A hatI Agama saMbaMdhI amArA 250 prakAzanonI yAdI - X - X - Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano pratyeka adhyAyane aMte sUtrakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tattvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya H 0 samAdhimaraNa H aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. 0 sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya : * dIkSA-yogAdi vidhi 15 0 vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya : 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pArzva padmAvatI pUjanavidhi (7) yaMtra saMyojana : 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra [m] [] 16 (8) jinabhakti sAhitya : . caityavandana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha - tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA - A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA parvatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rUpa caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti 0 zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi AgamasUtra saTIka anuvAda 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya H 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAstri pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga * abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA samayadarzikA (10) sUtra abhyAsa-sAhitya : 0 jaina eDyukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikramaNasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. -- * - * - E E [7] Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU, zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH - bhAga-2 - (1) AcArAMga-sUtra/2 | [ni.ra50] uddezA-1mAM potAnA sagAnA vidhUnana mohatyAga] no adhikAra che, bIjAmAM karmonA, trIjAmAM upakaraNa ane zarIronA, cothAmAM traNa gAvonA vighananano adhikAra che tathA upasarga ke sanmAnano tyAga karavo] sAdhuoe pUrve je pramANe karmo dhoyA che, te pAMcamAM uddezakamAM batAve che. A pramANe prAthiidhakAra batAvIne nikSepa kahe che. A nikSepa traNa prakAre che - temAM ogha niSpannamAM adhyayana che, nAma niSamAM 'pUta' nAma che. dhUta'nA cAra nikSepA che. temAM nAma, sthApanA sugama che. dravya ane bhAva batAvavA gAyA kahe che ni.ra51] dravyadhUta be bhede che - AgamathI ane noAgamathI AgamathI jJAtA hoya paNa temAM upayoga na hoya. no AgamathI jJa zarIra, bhavya zarIra vyatirikta dravyadhUta te vAdinI dhULa dUra karavI che. Adi zabda vRkSa Adi phaLa arthe che. bhAvapUta te AThe karmone dUra karavA rUpa che. pharI A ja viSayane vizeSa spaSTa kare che- [ni.ra5ra devatA, manuSya, tiryaMcanA je upagoM Ave tene sArI rIte sahana karIne je saMsAra vRkSAnA bIja samAna karmo Ave tene dhovA-dUra karavA. tene 'bhAvapUta" jANa, kriyA-kAkanI abhedatAthI karmadhUnana. e ja bhAvapUta jANa. nAma nikSepo kahyo. anuvAda tathA TIDAnusArI vivecana * bhUmikA - pIstALIza AgamomAM "AcAra" e paheluM Agama sUtra che. vyavahAramAM AcArAMga" nAme oLakhAtA A Agamane prAkRtamAM ' mAthAra' kahe che. A aMgenI bhUmikA bhAga-1mAM noMdhI che. AcArasaMga Na bhAga-1mAM pahelA zrutaskaMdhanA adhyayana-1 thI pano TIkAnusArI navAda che, A bIjA bhAgamAM zrutaskaMdha-1nA adhyayana-6 thI 9 ane zrutaskaMdha2 no TIkAnusArI anuvAda che. jo ke zrutaskaMdha-1mAM adhyayana-7 no viccheda thayelo che.] zrutaskaMdha-2 mAM cAra cUlikA che. cUlikA-1mAM sAta adhyayano che. cUlikA-2mAM sAta adhyayano che ane cUlikA-3,4mAM koI adhyayana nathI. A rIte cAra cUlikAne badale keTalAMka soLa adhyayano rUpe paNa tene oLakhAve che. ( zrutaskaMdha-1 ) [adhyayana-1 thI pa mATe pahelA bhAgamAM jevI 0 adhyayana-6 "dhuta" o pAMcamuM adhyayana kahyuM che. have chaThThA adhyayanano AraMbha karIe chIe. teno saMbaMdha A pramANe che - adhyayana-pamAM lokamAM sArabhUta evA saMyama ane mokSanuM pratipAdana karyuM. te niHsaMgatA sivAya ane karmane dUra karyA vinA na thAya. tethI karma dhovAnuM batAvavA mATe A upakama karAya che. A saMbaMdhathI Avela "puta" nAmaka adhyayananA cAra anuyoga dvArA thAya che. temAM prathama upakramamAM arvAdhikAra be bhede che. (1) adhyayana adhikAra ane (2) uddeza arvAdhikAra. adhyayanano adhikAra pahelA adhyayanamAM kahela che. uddezAno adhikAra niryuktikAra kahe che[22] adhyayana-6 uddezo-1 'svajana vidhUnana' putra o have sUkAnugamamAM akhalitAdi guNayukta sUtra kahevuM. te A che* sUtra-186 : kevalajJAnI puruSa saMsAranA svarUpane jANIne upadeza Ape che. ekendriyAdi jAtine sArI rIte jANanAra zrutakevali Adi paNa anupama bodha Ape che. jJAnI puraSa tyAgamAmAM utsAhita thayelA, hiMsaka kriyAthI nivRtta, buddhimAna ane sAvadhAna sAdhakone muktino mArga batAve che. temAM je mahA-nIra che, te ja parAkrama kare che. keTalAka AtmajJAnarahita saMyamamAM viSAda pAme che te juo. huM kahuM chuM - jema koI kAcabo zevALAdithI AcchAdita taLAvamAM vRddha thaI bahAra nIkaLavAno mArga meLavI zakato nathI. vRkSa potAnuM sthAna choDI zakatuM nathI, tema keTalAMye vividha kuLamAM utpanna rpAdimAM Asakata thad karuNa vilApa kare che. paNa kamoMthI chUTI mokSa pAmI zakatA nathI. vaLI juo, potapotAnA karmonA phaLane bhogavavA mATe vividha kuLomAM utpanna thAya che. * vivecana : svarga, mokSa tathA tenA kAraNo, saMsAra tathA tenA kAraNo kevaLajJAna vaDe jANIne A mRtyulokamAM manuSyone dharma samajAve che bhavopagrAhI karma sabhAvathI manuSyabhAvamAM rahI dharma kahe che. paNa zAkyonI mAphaka bhIMtamAMthI dharmopadeza na pragaTe. vaizeSika mAphaka uluka bhAva vaDe padArtha AvirbhAva paNa amArAmAM nathI. kemake Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6/1/186 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 ghAtikarmakSayathI utpanna kevaLajJAna pachI manuSyapaNAmAM rahelAM ja pote kRtArtha thayA chatAM paNa jIvonA hitane mATe manuSya ane devonI sabhAmAM dharma kahe che. A dharma tIrthakara sivAya bIjA paNa viziSTa jJAnI ane samyak padArtha paricchedI dharmopadeza kare che. te kahe che, je atIndriyajJAnI ke zrutakevalI che. je adhyayana-1mAM kahela che, te viziSTajJAnIe A ekendriya Adi jAtine sUkSma, bAdara, pati, aparyAptarUpe zaMkA hita jANI che. tevA ja dharma kahe che, bIjA nahIM te kahe che te tIrthakara, sAmAnya kevaLI, atizayajJAni ke zrutakevali kahe che. zuM kahe che ? jenA vaDe jIvAdi padArtho jaNAya te jJAna pAMca prakAre che. tevuM jJAna bIje na hovAthI manIza che. athavA sakala saMzayane dUra karavA vaDe dharma saMbhaLAvatA te ja potAnuM ananya sadeza jJAna batAve che. teo - tIrthakara, gaNadharo yathAvasthita bhAvone dhamaciraNa mATe yogya rIte je purUSo uThelA hoya, temane kahe che. athavA dravyathI zarIra vaDe ane bhAvathI jJAnAdi mATe utyitane dharma kahe che. samosaraNamAM strIo baMne prakAre utrita thaI sAMbhaLo. puraSo dravyathI ubhA ke beThA paNa bhAvathI utthita thaIne ja dharma sAMbhaLe. deva, tiryaMca ane bIjA jIvo utthita thaI sAMbhaLe. phakta kautukathI AvelA sAMbhaLe to temane paNa dharma kahe che. have bhAva samusthitane vizeSathI kahe che mana, vacana, kAyAthI jIvone du:kha devA rUpa je daMDa tathA te dUra karavAthI nizcita daMDavALA-saMyamitane tathA tapa, saMyamamAM udhama karavAthI zAMta ananyamanaska temane vizeSathI dharma kahe che. temaja prakarSa jJAna dharAvanArane A manuSyalokamAM jJAna, darzana, cAairU5 mukti mArga batAve che. A rIte sAkSAtu dharma saMbhaLAvatA keTalAMka laghukarmI jIvo te ja vakhate cA>>i grahaNa kare che. paNa bIjA tema cAsmi letA nathI te kahe che - keTalAka bhavya AtmA jinezvara pAse dharma sAMbhaLatA ja saMyama saMgrAmamAM parAkrama batAve che ane bIjA indriya ke karmazatru jItavA parAkramI bane che. tethI ulaTuM kahe che, tIrthakara badhA saMzayane chedanAra dharma kahe che, chatAM keTalAMka prabaLa mohathI saMyamamAM kheda pAme che, tene tame juo. AtmAnA hitane mATe jemanI prajJA kAma karatI nathI te anAtmaprajJA saMyamamAM kheda mAne che. te vAta daSTAMta vaDe samajAve che. [vRttimAM ahIM dramAM kAcabAnuM STAMta che. teno saMkSepa A pramANe koI kAcabo moTA kuMDamAM vRddha banelo hoya te pAMdaDA vaDe DhaMkAyelA upara AvavAnA vivara [chidra] ne pAmato nathI. eTale ke unmArga pAmI zakato nathI. bhAvArtha A pramANe - eka lAkha yojanavALo moTuM draha che. te ati zevALathI DhaMkAI gayela che. temAM aneka jaLacarono Azraya che. temAM kudaratI eka phATa paDelI. bhavitavyatAnA yoge koI kAcabAnI garadana te phATamAMthI bahAra nIkaLI. teNe zaradapUnamano caMdra joyo. tArA vaDe chavAyela AkAza ane zobhAyamAna sarovara joyuM. A badhuM joIne te ghaNo khuza thayo. potAnA svajana, sahacara, mitrone AvuM a-pUrva, manorama dRzya dekhADavA vicAryuM. te te badhAne zodhavA gayo. pachI pAcho Avyo paNa pharI chiddha meLavI na zakyo. te unmArgI pAmyA vinA ja maraNa pAmyo. teno sAra A pramANe saMsAra draha che. kAcabo jIva che, karma zevALa che. temAM chidra samAna manuSya janma che - Aryana, sukulotpatti, samyakatva prAptirUpa caMdravALu AkAzatala meLavIne mohanA udayathI jJAti ke viSayabhoga mATe sadanuSThAna na karatAM te mokSane pAmato nathI. te rIte vakhata gumAvI pharI AvI uttama sAmagrI kevI rIte meLavI zake ? mATe he bhavya seMkaDo bhave paNa prApya evuM karma vivararUpa samyakatva pAmIne eka kSaNa paNa pramAdI na thavuM. pharIthI saMsAra rANInuM bIjuM daSTAMta Ape che vRkSo ThaMDI, tApa, kaMpana, chedana Adi aneka upadravo sahe che, chatAM potAnA sthAnane temAM sthira banIne te choDatAM nathI. e pramANe karmathI bhAre banelA mohAMdha jIvo aneka ucca-nIca kuLamAM utpanna thaIne pote cAritra dhamane yogya hovA chatAM cakSu indriyane anukULa rUpamAM ane upalakSaNathI zabdAdi viSayamAM vRddha banIne zarIra-mananA du:khe duHkhI, rAjaupadravanI pIDA, agnidAhathI sarvasva dagdha ane aneka Adhi chatAM badhAM duHkhonA AvAsarUpa gRhavAsa karma choDavA samartha thatAM nathI, paNa gharamAM rahIne ja tevA tevA duHkho AvatAM dIna svare he che. he bApa ! he mA ! Adi cIso pADe che - x - te ja kahyuM che - A aciMtita, asadaiza, aniSTa, anupama nArakInA jevuM du:kha mane ekadama kyAMthI AvyuM ? athavA rUpAdi viSayAsaktithI bAMdhelA karmathI nAraka Adi vedanA anubhavatA karuNa svare De che, to paNa zaMkaDo te duHkhathI mUkAto nathI, te batAve che - duHkhanuM nidAna te upAdAna karma che, tene raDavA chatAM paNa du:khathI mukti ke mokSanA kAraNarUpa saMyama anuSThAnane pAmI zakato nathI. duHkhanA chuTakArAnA abhAvamAM saMsAra-udaramAM vividha vyAdhithI gherAyela jIvo Amatema bhame che, te batAve che. he ziSya ! tuM jo. te uMca-nIca kuLomAM potAnA karmone bhogavavA janmelA, karmonA udayathI AvI avasthAne bhogave che. temane utpanna thatA soLa rogone kahe che-- * sUtra-187 : 1. kaMThamALa, 2, koDha, 3. kSaya, 4. mUcha, 5. kANApaNuM, 6. hAtha-pagamAM zUnyatA, 7. guNitva tathA 8. kubaDApaNuM.. * vivecana : kaMThamALa roga vAta, pita, glema, saMnipAta e cAra prakAre thAya che. A gaMDa jene hoya te gaMDI kahevAya che. * x* athavA rAjasI (kSaya), apasmAra [mUchI] Adi roga thAya. athavA aDhAra prakAre koDha rogavALo koDhIyo thAya. temAM sAta moTA koDha che. te A pramANe - aruNa, uduMbara, nizyajila, kapAla, kAkanAda, pauDarIka, dauM. A sAte badhI dhAtumAM praveza thavAthI asAdhya che. agiyAra koDho zudra che - Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6/1/187 rara AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra sthULAka, mahAkuTa, ekakuSTa, carmadaLa, parisarpa, visarSa, sima, vicacikA, kiTibha, pAmAM, zatArUka. A rIte 18 koDha che, te badhAM saMnipAtaja che. chatAM vAta Adi ukaTa doSathI bheTavALA gaNAya che. tathA kSaya rogavALo kSayI che, je saMnipAta ja cAra kAraNe thAya che. kahyuM che - traNa doSavALo kSaya vIryanA vegano rodha, vega, kSaya, sAhasa ane viSama khorAkathI e cAra kAraNe thAya che. apasmAra roga vAta, pitta, kapha, saMnipAtathI thAya. te sArA mAThAnA vivekathI rahita hoya tathA bhrama, mUchiida avasthAne te rogI anubhave che. kahyuM che bhamarI, mucha thavI, dveSano uchALo, mRti bhaMza ema cAra bhede A ghora apasmAra roga jANavo. te sarva netramAM bhramaNa kare che. tathA kANava-akSiroganA be bheda che. garbhamAM thAya ke jamyA pachI thAya. garbhavALAne dRSTi bhAga apUrNa hoya che, te jAtyaMdha hoya. te pramANe eka AMkhamAMthI teja jatAM kANo bane. tathA raktapaNAthI ktatA, pitapaNAthI piMgAkSa, zleSmatAthI zuklAkSa, vAtapaNAthI vikRtAkSa bane che. jamyA pachI je thAya te vAtAdi janita AMkhamAMthI pANI jhare che. kahyuM che vAta, pitta, kapha, rakta e cAcI abhiada thAya. prAyaH tethI ja AMkhanA badhA rogono ghora samUha thAya. tathA jADyatA- sarva zarIranuM paravazapaNuM che. gabhadhiAnanA doSathI eka paNa TUMko ke hAtha khoDavALo hoya te kuNi roga che. pITha vageremAM kubaDApaNuM te kujI che. mAtA-pitAnA lohI-vIryanA doSathI kuja, vAmana vagere khoDo zarIramAM thAya, kahyuM che, garbhamAM vAyuprakopathI ke dohada purA na thavAthI kubaDo, kuNI, paMgu, muMgo ke mansana rogI thAya. temAM muMgo ane mammana e mukha doSa kahe che * sUtra-188 : 9. udara roga, 10. muMgApaNuM. 11. sojA AvavA, 12 bhasmaka roga, 13. kaMpavAta, 14. paMgutA, 15. hAthIpago, 16. madhumeha.... * vivecana : vAta, pitanA kAraNe utpanna udararoga ATha prakAre che. te rogavALo udarI che. temAM jalodara asAdhya che. bAkInA turaMta utpanna thayelA maTI zake che. tenA bheda A rIte - badhA vAyu vagere pRthaka ke samudAyathI vAtodara, pitodara, kaphodara, kaThodara, udararoga, baddhaguda, AgaMtuka ane jalodara e ATha peTanA roga che. tathA he ziSya! tuM muMgA ke bobaDAne jo te garbhadoSathI ke jamyA pachI thAya. 65 prakAre mukharoga sAta sthAnamAM thAya che. te sthAna - be hoTha, dAMtanuM mULa, dAMta, jIbha, tALavuM ane kaMTha che. temAM be hoThanA ATha roga che, daMtamULanA-15, dAMtanA-8, jIbhanA-5, tAlunA-9, kaMThamAM-17, badhAMnA sAthe maLIne-3. ema kula-65 rogo che. zUnyapaNuM eTale sojAno roga vAta, pitta, kapha, saMnipAta, kata ane abhighAta e cha prakAre che. kahyuM che - zopha (sojo . nAme ghora roga cha prakAre thAya che. vAtAdi doSathI temAM zarIra phUleluM dekhAya che, te lohInA bagADathI thAya ane bhasmaka nAme roga vAta, pitAnA ukaTapaNAthI ane kaphanI nyUnatA vaDe utpanna thAya che. 'vevAI' vAyunA kaMpathI thAya. kahyuM che je ghaNo kaMpe che, kaMpato cAle che. tene saMdhi nibaMdhathI mUkAyelo 'kalApakhaMja' roga jANavo. tathA garbhanA doSathI jIva "pIDha sarSi''paNe utpanna thAya che. athavA jamyA pachI karmanA doSathI thAya che. A rogIne hAthamAM pakaDela lAkaDuM khasI jAya che, paga vageremAM kaThaNapaNuM hoya che. te A pramANe - vAta, pita, kaphanA prakopathI chAtImAM roga utpanna thaI jaMghAmAM sthira thaI kAlAntare pagamAM sojA caDe che. ukta "plIpada' roga je bhUmimAM pANI bharAI rahetuM hoya, sarva bakatu zItala rahetI hoya tevA dezomAM vizeSa thAya che. mANasone A roga hAtha-pagamAM thAya che. keTalAMka vidvAnonA mate kAna, nAka, hoThamAM paNa A roga thAya che. tathA "madhumeha' te bastiroga che. te rogI madhumehI kahevAya. tenuM mUtra madha jevuM hoya te pramehanA ra0 bheda che je asAdhya gaNAya che. badhAM prameho prAyaH badhA doSothI thAya che. vAtanI utkaTatA vaDe 20 bheda thAya che. temAM kaphathI 10, pittathI 6, vAyuthI 4 thAya che. A badhA asAdhya avasthAmAM madhumehathI thAya. kahyuM che ke, badhA prameha rogo yogya samayamAM pratikAra na thavAthI madhumehapaNuM pAme che tyAre te asAdhya bane che. * sukha-189 - A rIte kramazaH soLa mahAroga kahyA che. A sivAya anya zUlAdi pIDA ane ghAva Adi bhayaMkara darda thAya che. * vivecana : A pramANe ukata soLa rogo kramazaH kahyA. A oga saMsArI jIvane thAya che. 'AtaMka' eTale zIgha jIvaleNa roga. tathA gADha prahAra janita du:kha denAra sparzI kramathI nimittathI ke nimita vagara paNa Ave. tene mAtra A rogo ja nathI, bIjA paNa te saMsArI jIvane du:kha che te kahe che te kamabhArathI gRhavAsamAM Asakta manathI asamaMjasa roga vaDe pIDA thatAM te prANatyAga thAya che te vicArIne ane pAcho temano upapAta tathA cyavana karmodayathI saMcita thayo jANI evuM karavuM joIe ke jethI uparokta gaMDAdi rogono, maraNa tathA janmano saMpUrNa abhAva thAya. vaLI mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya, yogathI meLavela kamano 'abAdhA' kALanI madata pachI udaya thAya che. tyAre paripAka thAya che. te vicArIne jaLa-mULathI kADhavA prayatna karavo. te du:khI dIna svare raDe che vagere sUga vaDe upapAta tathA cyavana sudhI batAvyA chatAM pharI tenuM moTApaNuM batAvavA jenA vaDe prANIne saMsAramAM nirveda utpanna thAya te mATe sUtramAM batAve che. sUtra-10 - te manuSyonA mRtyunuM payaliocana ja upapAta ane avanane jANIne Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6/1/190 karmonA vizvAkane sArI rIte vicArI tenA phaLane sAMbhaLo. evA paNa prANI che je aMdha che, aMdhakAramAM rahe che, te pANI tene ja eka ke aneka vAra bhogavI tIvra ane maMda sparzonuM saMvedana kare che. tIrthaMkaroe A satya kaheluM che - evA prANI paNa hoya che. jemake - varSaja, rAja, udaka, udakacara, AkAzagAmI Adi prANI anya prANIne kaSTa Ape che. tethI tuM lokamAM A mahAbhayane jANI hiMsA na kara. * vivecana : te cayAvasthita karmavipAkane tame mArI pAse sAMbhaLo. jemake - deva, nAraka, tiryaMca, manuSya e cAra gati che. temAM naskagatimAM cAra lAkha yoni tathA 25-lAkha kula koTi che. 33 sAgaropama utkRSTa sthiti che, tyAM paramAdhAmIkRt, paraspara udIti ane svAbhAvika vedanA che. te kahevI zakya nathI. thoDAmAM kahevAthI pUro viSaya na kahevAya. to 5Na karmavipAkanA kahevAthI prANIone vairAgya thAya te mATe varNana kare che-- 23 kAna kApavA, AMkhanA DoLA kheMcavA, hAtha-paga chedavA, hRdaya bALavuM, nAka chedavuM, pratikSaNa dAruNa avAja, kaTa vidahana, tIkSNa ApAta, trizULathI bhedana, baLatA moDhAvALA kaMka pakSIothI vAraMvAra bhakSaNa, tIkSNa talavArothI, viSama bhAlA, bIjA adha cakro vaDe, parasu, trizULa, mudgara, tomara AdithI duHkha de che. tALavuMmastaka bhede, bhujA, kAna, hoTha, chede, chAtI, peTa, AMtaraDA bhede ityAdithI nAskI jIvo pIDAya che. nIce paDe, uMce uchaLe, vividha ceSTA karatA pRthvI para dIna thaIne rahelA karma paTalathI aMdha banelA nAraka jIvono koI rakSaka nathI. parasunI tIkSNa talavAra jevI dhArAthI te rAMkaDA chedAya che, haDakAyA kutarA karaDavA mATe vIMTAyelA rahI pokAra kare che, karavata vaDe lAkaDA jema cIrAya che, bAhu chedAya che, kuMbhImAM garama taravuM pAya che, mUSamAM zarIra baLAya che, baLatA agninI jvALA vaDe bhuMjAya che, nIbhALAmAM saLage che tyAre uMcA hAtha rAkhI Artta svare krandana kare che. zaraNarahita thaIne bicArA badhI dizAmAM jue che, paNa koNa rakSaNa kare ? tiryaMca gatimAM pRthvIkAyanI sAta lAkha yoni, bAra lAkha kula koTi che. teone svakAya-parakAya zastra tathA zIta-uSNa vedanA che, akAya jIvonI 7-lAkha yoni, sAta lAkha koTi che, temane judI judI vedanA che, agnikAyanI 7-lAkha yoni, 3 lAkha kula korTi, pUrvavat vedanA che. vAyukAyanI 7-lAkha yoni, 7-lAkha kula korTi zItoSNAdi vividha vedanA che. pratyeka vanaspatinI 10-lAkha yoni, sAdhAraNa vanaspatinI 14-lAkha yoni, baMnenI 28-lAkha kula koTi che. anaMtakALa sudhI chedana, bhedana, moTana Adi vividha vedanA anubhave che. beindriya, teindriya, carindriya traNenI be-be lAkha yoni tathA anukrame 7, 8, 9 lAkha kula koTi che, temane thatI bhUkha, tarasa, ThaMDI Adi vedanA pratyakSa che. paMcendriya tIrracanI cAra lAkha yoni che - x - X - temanI vedanA pratyakSa che. jemake AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 bhUkha, tarasa, ThaMDI, tApa, bhayathI duHkhI, sadA pIDAyelA evA tirthayo ati duHkhI che. jarA paNa sukha nathI. manuSya gatimAM 14-lAkha yoni tathA 12-lAkha kula koTi che tathA AvI vedanA che - paheluM duHkha garbhavAsamAM rahevAnuM che, janma pachI malIna zarIra Adi - x - duHkha, yuvAnImAM virahanuM duHkha ane vRddhAvasthA to asAra ja che, manuSyo! saMsAramAM thoDuM paNa sukha dekhAtuM hoya to bolo. bALapaNAthI roga vaDe DasAyelo, mRtyuparyaMta zoka, viyoga, kuyoga vaDe tathA aneka durgata doSo vaDe mRtyu sudhI parAbhava pAme che. bhUkha, tarasa, ThaMDa, tApa, zItadAha, dAdri, zoka, priviyoga, dhairbhAgya, mUrkhatA, nIcajAti, dAsapaNuM, kurupatva, rogathI A manuSyadeha sadA parataMtra che. 24 devagatimAM paNa cAra lAkha yoni, 26-lAkha kula koTi che. temAM paNa irSyA, viSAda, matsara, cyavanabhaya, zalyAdithI pIDAyelA manathI duHkhano prasaMga ja che, sukhanuM abhimAna to AbhAsa mAtra che. kahyuM che, devo cyavana tathA viyogathI duHkhI che, krodha, irSyA, mada, madanathI pIDAyelA che. he Arya! ahIM kaMIpaNa sukha varNavavA yogya hoya, to vicArIne kaho. A pramANe cAra gatimAM saMsArI jIvo vividha karmavipAkane bhogave che. te sUtrakAra darzAve che - prANI vidhamAna che. cakSurahita te dravya aMdha che ane vivekarahita te bhAva aMdha che. teo nakagati AdinA dravya aMdhakAramAM tathA mithyAtva AdinA karmaviSAkathI bhAva aMdhakAramAM rahelA che. vaLI tevI koDha vagere adhama avasthAmAM ke ekendriya aparyApta avasthAne ekavAra anubhavIne pAchuM karmodayathI te ja avasthA vAraMvAra anubhavIne uMca-nIca duHkha vizeSane jIva anubhave che. A badhuM tIrthaMkare kaheluM te kahe che - tIrthaMkare prakarSathI prathamathI kahela che. have pachI kahevAnAra paNa temanuM ja kaheluM che. keTalAMka bhASA labdhi pAmelA beindriyAdi jIvo che, temaja kaTu tikatAdi rasane jANanArA saMjJI 'rasaja' jIvo che. A pramANe saMsArI jIvono karmaviSAka vicArIne mahAbhaya jANavo. udakarUpa ekendriya jIvo paryApta, aparyApta bhede che. udakamAM caranArA porA, chedanaka, lokuNaka Adi trasa jIvo che. mAchalA, kAcabA che, jaLAzrita mahoraga, pakSI Adi che. bIjA AkAzagAmI pakSI che. A rIte badhAM prANI prANIonA AhArAdi ke matsarAdithI duHkha Ape che. tuM jo, ke A cauda rAja pramANa lokamAM karmavipAkathI vividha gatimAM duHkha tathA kalezanAM phaLarUpa mahAbhaya che. kavipAkathI mahAbhaya kema ? te kahe che- - sUtra-191 - jIvo bahu du:khI che, manuSyo kAmabhogomAM Asakta che. A nirbaLa ane kSaNika zarIra sukha mATe jIva vadhanI icchA kare che, vedanAthI pIDita te ghaNuM duHkha pAme che. te ajJAnI jIva zarIramAM aneka rogo utpanna thayelA joIne tenI Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6/1/191 26 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 pramAda na karavo. huM dhUtavAdane kahIza. dhUta eTale ATha prakAranA karmone dhovA athavA jJAtino tyAga karavo. teno vAda eTale kathana. tene eka citte sAMbhaLa. nAgArjunIyA kahe che - karmane ke potAne dhovAno upAya tIrthakara Adi kahe che - A saMsAramAM AtmAno bhAva te jIva astitva ke svakRta karma pariNati che tenAthI yukta jIva samUha che. paNa pRthvI Adi bhUtonA kAyAkAra pariNamavAthI ke prajApatithI jIva banyA nathI. tevA tevA kuLomAM potAnA pUrvakRta karma saMcayathI manuSya utpatti che. sAta divase kalala thAya, pachInA saptAhe abuda thAya, abdanI pezI bane, pachI ghana thAya temAM kalala thAya tyAM sudhI abhisaMbhUta kahevAya. pezI thatA abhisaMjAta kahevAya. pachI sAMgopAMga snAyu, zira, roma vagere anukrame abhinivRta thAya, pachI prasUti thatAM abhisaMvRddha thAya. dharmakathA vagere nimittathI abhisaMbaddha thAya. pachI sata-asatano viveka jANanAra abhiniSkrAMta thAya. pachI AcArAdi zAstro bhaNI - x * zikSaka, gItArtha, kSapaka, parihAravizuddhi, ekalavihArI, jinakabhI sudhI kramazaH AgaLa vadhe. dIkSA levA taiyAra thayelAne potAnA sagAM zuM kare ? * sUga- 13 : cikitsAmAM jIvonI hiMsA kare che. paNa tema karavAthI paNa roga maTato nathI. mATe he muni ! tuM evI pravRtti na kara A hiMsAne mahAbhayarUpa samajIne koIpaNa pANInI hiMsA na kara. * vivecana : karmanA vipAkathI AvelAM bahu du:kho je jIvone che, te jANIne tamAre temAM apamAdavALA thavuM. Avo upadeza vAraMvAra kema karAya che te kahe che- anAdinA abhyAsathI agaNita uttara pariNAmavALA icchA madanamAM vRddha thayelA purayo che, tethI punarUkita doSa nathI. kAmAsakta jIvo baLarahita niHsAra tuSamuSTi samAna dArika zarIra je jAte ja bhaMgazIla che, tenA vaDe sukha meLavavA karmano upayaya karI aneka maraNa meLave che. koNa AvA kaTu vipAkavALI saMsAra vAsanAmAM ti mAne ? mohanA udayathI Ad thayela, kArya-kAryanA vivekane gaNato nathI. te prANI bahu du:kha ApanArA kAma viSayomAM vRddha thAya che. athavA rAgadveSathI AkuLa banela bALajIva prANIone lezarUpa kRtya prakarSathI kare che. tajanita karmavipAkathI pote anekavAra vadha pAme che athavA pUrve kahela rogo AvatA have pachI kahevAtAM akRtyane ajJa jIvo kare che gaMDamALa, koDha Adi roga AvatAM tenI vedanAthI gabharAIne tene dUra karavA bIjA prANIne saMtApe che, - x - jIvavAnI AzAe prANIone mahAdu:kharUpa hiMsAmAM varte che; paNa ema vicAratA nathI ke potAnA karela karmonA phaLa udayamAM Ave che. karma zAMta thatAM te paNa zAMta thAya che, paNa prANIne duHkharUpa cikitsA karavAthI navI pApo ja baMdhAya che. he ziSyo ! vivekarUpa jJAna cakSu vaDe juo ! karmanA upazama mATe cikitsA vidhi samartha nathI. jo ema che to zuM karavuM ? te kahe che-- he ziya ! tuM vivekI che. tAre pApa cikitsAnI jarUra nathI. vaLI prANI hiMsAne he muni ! tuM mahAbhayarUpa jANa. tuM koI prANIne haNato nahIM, eka paNa prANIne haNatAM ATha prakAranA karmo baMdhAya che je saMsArabhramaNa karAve che mATe mahAbhaya che. athavA ukta rogo bahu prakAre jANIne kAmo pote ja rogarUpa che, te tuM jANa. jema kAmAtura jIva bIjA prANIne du:kha de che, tema rogakAmAturatAthI sAvadha anuSThAnamAM pravartelAne upadezapUrvaka mahAbhaya batAvIne tenI hiMsA na karanAra guNavAnA svarUpane batAvavA sUtrakAra kahe che- * sUtra-12 - he ziSya ! sAMbhaLa ane samaja ! huM "dhUtavAda' batAvuM chuM. A saMsAramAM keTalAMka jIva vava kamathI te te kuLomAM raja ane zukrathI utpanna thayA, vRddhine prApta thayAjanmyA, moTA thayA, pratibodha pAmI dIkSA lIdhI ane kamathI mahAmuni banyA. * vivecana :he ziSya ! huM tane je kahIza, tenuM jANa, sAMbhaLavA icachA rAkha ke tAre ahIM saMyamamAM parAkrama karatA tene mAtA-pitAdi kahe che - ame tArI icchAnusAra cAlanArA, tane ATalo prema karanArA chIe. tuM amane na choDa. e rIte AkaMdana karatAM kahe che . mAtApitAne choDe te na muni thaI zake ke na saMsAra tarI zake. AvA vacanone je svIkAratA nathI te kaI rIte saMsAramAM rahe ? A jJAna sadA dhyAnamAM rAkhe. tema kahuM chuM. * vivecana : tava jJAtA, gRhavAsathI parAMvamukha banIne mahApuruSa sevita mArge javA taiyAra thayA hoya tene mAtA-pitAdi rotA-jotA kahe che tuM amane na choDa. - x * ame tArA, abhiprAya mujaba vartanArA chIe, tArA para pUrNa vizvAsa che, tethI amane na choDa ema AkraMda karIne te mAM he che. vaLI kahe che, je pAkhaMDathI ThagAIne mAtA-pitAne tyajI dIkSA le che, te muniva pAmato nathI ke saMsAra tarI zakato nathI. tyAre bodha pAmelo zuM kare te kahe che- A sagAM mArA rAgI che, paNa mane avasare zaraNabhUta thatAM nathI. te gRhavAsa badhA tiraskArane yogya narakanA pratinidhi samAna ane zubhadvArane parigha samAna che. temAM koNa rame ? gRhavAsa rAgadveSa rUpa che temAM moharahita evo koNa ti kare ? tethI pUrvokta jJAna sadA AtmAmAM sthApI rAkhavuM. adhyayana-6 "ghuta' uddezo-1 "svajana vidhUnana"no | muni dIparatanasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6/2/194 27 OM adhyayana-6 uddezo-2 "karmavidhUnana" la 0 uddezo-1-kahyo have bIjo kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - pUrvanA uddezAmAM sagAno moha choDavAnuM kahyuM. jo karmanuM vidhUnana thAya to te saphaLa thAya, tethI karmanA vidhUnana mATe A uddezo kahe che - 4 - * sUtra-194 : keTalAMka vasu [sAdhu] ke anuvasu [zrAvaka] A saMsArane duHkhamaya jANI, pUrvasaMyogone choDIne, upazama bhAva dhAraNa karI, brahmacarya dhAraNa karIne dharmane yathArtharUpe jANIne paNa keTalAMka kuzIlo dharmapAlana karatA nathI. * vivecana : loka eTale mAtA, pitA, putrAdi sneha saMbaMdhano viyoga thatA ke temanuM kaMI bagaDatA pIDAya che athavA saMsArI jIva kAmarAgathI pIDAya che. tene jJAna vaDe grahaNa karIne tathA mAtApitAdi saMbaMdha choDIne, upazama pAmI, brahmacaryamAM vasIne te dravyavALo arthAt kaSAyarUpa kALAza dUra karI pote vItarAga bane che, tethI ulaTo sarAga bane che athavA vasu eTale sAdhu ane anuvasu te zrAvaka che. kahyuM che ke, vItarAga te jina ke saMyata hoya tene vasu jANavA ane vRddha ke zrAvakane anuvasu jANavA. tathA zruta-cAtri dharma jANIne, svIkArIne keTalAMka jIvo mohodayathI tevI bhavitavyatAnA yoge tevA dharmane pALavA zaktimAna thatA nathI. teo kuzIla che, dharmapAlanamAM azakta hovAthI te kuzIla che. teo zuM kare che ? * sUtra-195 H te vastra, pAtra, kaMbala, rajoharaNa choDI anukrame AvatA duHsaha parISahone sahI na zakavAthI kAmabhogamAM mamatva kare che paNa thoDAM ja samayamAM A kSaNabhaMgura zarIrano tyAga thAya che. A prakAre te aneka vighno ane dvandvo ke apUrNatAthI yukta kAmabhogothI atRpta ja rahe che. * vivecana : karoDo bhave paNa duSprApya mAnavajanma pAmIne pUrva, saMsAra samudrathI pAra utaravA samartha bodhi meLavIne mokSavRkSabIja samAna sarvavirati lakSaNa cAstri svIkArI pharI durnivArya kAmathI, mana DhIluM thatAM indriya lAlasAthI mohanIya karma udayathI, azubha vedanIya pragaTa thavAthI - 4 - bhAvi hitane avagaNIne kAryakAryane vicAryA vinA mahA duHkhano sAgara svIkArI - 4 - kula kramAcAra tyajIne cAstri choDe che. te tyAga dharmopakaraNa choDavAthI thAya che te batAve che- vastra, pAtra, kaMbala, pAtra niyoga, rajoharaNane bedarakArIthI tyajIne koI dezavirati svIkAre che, koI samyakdarzana rAkhe che, koI tenAthI paNa bhraSTa thAya che. AvuM durlabha cAstri pAmIne kema taje ? dusahya parISahone sahana na karI zakavAthI, mohanA paravazapaNAthI durgatine AgaLa karI mokSamArgane taje che. bhoga mATe tyAga karavA chatAM pApanA udayathI zuM AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 ra thAya ? te kahe che-- virUpa kAmone vahAlA mAnI svIkArato, bhoganA adhyavasAyavALo banavA chatAM aMtarAya karmodayathI tatkSaNa pravrajyA mUkyA pachI ke bhoga prApti pachI aMtarmuhUrtamAM ke ahorAtramAM apariNAmathI zarIra bhedAya che. e rIte AtmA ane zarIrano bheda thAya che, anaMtakALe paNa paMcendriyatva prApta thatuM nathI. A viSayano upasaMhAra karatA kahe che-- A rIte te bhogAbhilASI aneka vighnovALA aMtarAyavALA kAma bhogone cAhe che. te bhogo Akevalika ke asaMpUrNa che. jene meLavavA pAchA saMsAramAM paDe che athavA - 4 - kAmabhogo vaDe atRpta banIne ja zarIrano nAza kare che. jyAre bIjA nIkaTa mokSagAmI, cAtri pariNAmI laghukarmanA kAraNathI vadhatA jatA bhAvavALA bane che te kahe che-- - sUtra-1966 : keTalAMka loko dharma prApta karIne dharmopagaraNathI yukta thaIne sarvajJa kathita dharma Acare che. lIdhela pratijJAmAM dRDha rahe che. sarva Asaktine duHkhamaya jANI tenAthI dUra rahe te ja mahAmuni che. te sarve prapaMcone choDI "mAruM koI nathI - huM ekalo chuM' ema vicArI virata thaI, yatanA karato aNagAra sarva prakAre muMDita thaI vicAre, aolaka thaI, saMyamamAM udhata banI, uNodarI kare, koI tenI niMdA kare, prahAra kare, vALa kheMce, pUrve karela koI duSkarma yAda karAvI asabhya zabdo bole, doSAropaNa kare tyAre muni samyak ciMtana dvArA samabhAve sahana kare. anukULa-pratikULa, manohArI-aniSTa parISahone samabhAve sahana kare. * vivecana : ukta vizuddha pariNAmathI nIkaTa mokSagAmItAthI sAdhue zruta cAstrirUpa dharma pAmIne vastra, pAtrAdi dharmopakaraNa svIkArIne dharmakaraNImAM paNihita banI pariSaho sahana karI sarvajJa upadiSTa dharmane pALe ahIM pUrvokta pramAdanAM sUtro apramAdanA abhiprAyathI kahevA. - 4 - 4 - te sAdhuo kevA thaIne dharmAcaraNa kare te kahe che-- kAmabhogo ke mAtApitAdimAM moha na kare, tapa saMyamAdi dharma caraNamAM dRDha banI dharma Acare. vaLI badhI bhogAkAMkSAne jJa parijJA vaDe jANIne pratyAkhyAna parijJAthI tyAge. e kAmapipAsAno parityAgI prakarSathI namelo saMyama ke karma dhovAmAM lIna mahAmuni bane che, bIjA koI banatA nathI. vaLI sarve prakAre putra-patnInA saMbaMdha ke kAmAnusaMga ullaMghI zuM bhAvanA bhAve? te kahe che A A saMsAramAM paDatA mAre AlaMbanarUpa koI nathI, saMsAramAM huM ekalo chuM, huM koIno nathI. A bhAvanA bhAvanAro A jina pravacanamAM sAvadha anuSThAna tyAgI dazavidha sAdhu sAmAcArImAM yatnavALo thAya. tevo koNa thAya ? aNagAra. te ekatvabhAvanA bhAvato uNodarI tapa kare - x - . vaLI te dravya-bhAvathI muMDa banIne saMyamAnuSThAnamAM varte. kevo banelo ? te kahe che-- X-. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6/2/196 je alAvI ke jinakabhI saMyamamAM udhata viharanAro aMta prAMta bhojI, uNodarI tapa kare, uNodarI karatA kadAya pratyunIkatA vaDe grAma kaMTakathI pIDAya to ? te darzAvavA kahe che - te muni vANIthI AkRSTa, daMDa vaDe mAto, vALa kheMcavAthI du:khI thAya tyAre pUrvaka karmacI ja A udayamAM AvyuM che, tema mAnI samyaka prakAre sahana karato vicare tathA AvI bhAvanA bhAve - pUrve je duSTakRtyonuM AcaraNa karyuM tene tapa vaDe ke bhogavIne ja dUra karavA paDe, te sivAya na chUTe. vacana vaDe Akoza kaI rIte kare ? te sAdhue pUrve vaNakara Adi nIca kRtya karyA hoya te yAda karIne niMde. jemake - hai kolika ! tuM mArI sAme bole che ityAdi ke gALo Ape. juThA kalaMkanA zabdothI tiraskAra karI "tuM cora che." "tuM laMpaTa che' tevuM kahe. AvA zabdo sAMbhaLIne ke hAtha-paga chedAya. tyAre A mArA ja dukRtyanuM phaLa che tema ciMtave ane tene sahana karato vicare. - 4 - pAMca sthAnamAM chadmastha sAdhu utpanna upasargone sahe, khame, krodha na kare, zAMti rAkhe ane vicAre ke, (1) A puruSa-cakSAviSTa che, (2) unmAda prApta che, (3) ahaMkArI che, (4) mAre te bhave vecavAno karmo udIrNa thayA che ke jethI A pura Akroza kare che, bAMdhe che, tepe che, pITe che, saMtApe che, (5) paNa mane te sArI rIte sahana karavAthI ekAMte karmanirjarA thaze. kevalI bhagavaMta A pAMca sthAne AvelA parISaha upasarga sahana kare che. te rIte chAsya zramaNa nithio paNa udIrNa parISaha-upasargone sahana kare. A parISaho. anukULa-pratikULa be rIte che - x - te baMnemAM rAgadveSa karyA vinA zAMti rAkhI vicare, athavA parISaha be prakAre che - manane iSTa evA satkAra-puraskAra pratikULatAthI manane aniSTa athavA lArUpa yAcanA, aselAdi ane lajjArahita evA zIta, tApa vagere. A parISaho samyak prakAre sahana karatA vicare - vaLI - * sUjha-193 - sarva visautikAne choDIne samyaga darzanI muni du:kha sparzAna samabhAve sahe. he munio ! je gRhavAsa choDIne pharI temAM na jAya te ja sAcA muni che. "AjJAmAM mAro dharma che." e manuSyo mATe uttama vidhAna che. viSayothI uparad sAdhaka ja saMyamalIna banI karmo khapAve che. te karmonA svarUpane jANI sAdhupacayi dvArA karmone dUra kare. ahIM koI koI sAdhu ekAkI caya kare che. AvA sAdhu vibhinna kuLomAMthI zuddha eSaNA dvArA nirdoSa AhAra laI saMyamanuM pAlana kare che. sugaMdhI ke dugadhI AhAra grahaNa kare che. ekAkI avasthAmAM jaMgalI paza dvArA thatA upadravane dhairyathI sahana kare che, ema huM kahuM chuM. * vivecana : badhAM parISahothI thatI vedanA sahana karI duHkha anubhavavA chatAM zAMti rAkhe. kevo banIne ? - x * samyam daSTi banIne. te parISaha sahana karanAra nikaMcana, ninja, bhAvanagna kahyA che, A manuSyalokamAM Agamana gharmarahita che. grahaNa karela 30 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 mahAvatanA bhArane vahana karatA pharI ghera javAnI icchA karatA nathI. paNa jinavacanane ja dharma mAnI sakhya pAlana kare. -> * dharma anuSThAna karatA vicAre ke dharma ja mAre sAra che, bAkI badhuM pArakuM che A utkRSTa vAda ja manuSyone kahelo che. vaLI A karma dUra karavAnA upAyarUpa saMyamamAM lIna thaI ATha prakAranA karmone khapAvato dharma pALe. x - karmone jANIne mULa-uttara prakRti bhedathI jANe. zrAmANya paryAya thakI teno kSaya kare. saMpUrNa karma dUra karavAmAM asamartha je bAhyatA che tene AzrIne kahe che - A jaina pravacanamAM laghukamane ekAkI vihAra pratimA che, temAM vividha abhigraho tapa tathA cAstri saMbaMdhI hoya che - x * te ekAkI vicaraNamAM sAmAnya sAdhathI vizeSapaNe aMta prAMta kulomAM daza prakAranA eSaNA doSarahita AhAradithI tathA AhArAdi saMbaMdhI uzcama utpAdana grASaNa saMbaMdhI parizuddha vidhie saMyamamAM varte che, bahupaNAmAM eka dezapaNAne kahe che, te medhAvI saMyamamAM varte. vaLI tevA bIjA kulomAM AhAra sugaMdhI ke durgadhI hoya temAM rA-dveSa na kare. vaLI tyAM ekalavihAra karatAM zmazAnamAM pratimAmAM rahetA koIe karelA zabdo bhayakAraka lAge ke bIbhatsa prANIo - x * bIjA jIvone saMtApe ane tane paNa saMtApe to tene dhairyathI sahana kara. adhyayana-6 "dhUta" uddezaka-2 "karmavidhUnana"no muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa * adhyayana-6 uddezo-3 "upakaraNa-zarIra vighanana ka o bIjo uddezo kahyo. have trIjo kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - pUrva uddezamAM 'karmavidhUnana' kahyuM. te upakaraNa zarIranA vidhUnana vinA na thAya. te mATe upakaraNAdinA vidhUnana mATe kahe che. A saMbaMdhathI AvelA uddezAnuM sUtra kahevuM joIe, te A pramANe che * sUtra-198 - sadA sukhyAta dharmavALA vidhutakalpI te muni "AdAnano tyAga kare. je muni acelaka rahe che, tene evI ciMtA hotI nathI ke mAruM vastra jIrNa thayuM che, huM varunI yAcanA karIza, sIvavA mATe soya-dorA lAvIza. vA sAMdhIzasIvIza, bIjuM vastra jeDIza, A vastrane nAnuM karIza. pachI paherIza ke zarIra DhAMkIza. saMyamamAM parAkrama karanAra nirvastra munine tRNasparzanuM duHkha, ThaMDI-garamI, DAMsa, masaka Adi duHkha prApta thAya che. tene vaarahita sAdhaka kamanI lAgavatAnuM kAraNa jANI sahana kare. to munine tapanI prApti thAya che. bhagavaMte je rIte pharamAvela che, tene satya jANI sarva prakAre ane pUrNarUpe samyakavAnukULa ja AcaraNa karavuM joIe. A rIte pUrve keTalAMka mahAvIra puraSoe lAMbA samaya sudhI, pU sudhI saMyamanuM pAlana karI je parISaho sahana karyAM che, tene tuM che. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6/2/198 31 vivecana : pUrve kahela ke have pachI kahevAtuM - x - te karmanuM upAdAna che. tenuM kAraNa dharmopakaraNathI atikti have pachI kahevAtAM vastrAdi che, teno muni tyAga kare. te muni kevA hoya ? te sadA svAkhyAna dharmavALo, saMsArabhIru, Aropita vratano bhAravAhI tathA 'vidhUta'-sArI rIte sAdhuAcAra AtmAmAM sparzela che, tevA muni 'AdAna' karmane kheravaze. - te vastrAdi AdAna kevA hoya ke te dUra karavA paDe che ? - x - sAdhu alpa vastra rAkhanAra saMyamamAM rahelo che, tevA sAdhue evuM vicAravuM na kalpe ke mAru vastra jIrNa thayuM che, huM acelaka thaIza. mane rakSaka vastra nathI. ThaMDIthI mAruM rakSaNa kema thaze ? tethI koI zrAvakane tyAM jaI vastra yAcuM, vastra sAMdhavAne soya-doro yAcIza, jIrNa vastranAM kANAne sAMdhIza, phATelAne sIvIza - x - X - ityAdi. ema yogya banAvIne huM paherIza tathA zarIra DhAMkIza Adi ArtadhyAnathI haNAyela aMtaHkaraNanI vRtti dharmamAM ekacitta rAkhanAra sAdhune vastra saMbaMdhI ciMtA na thAya. athavA A sUtra jinakalpIne AzrIne che. kemake te munio acela hoya che - x - teo pANipAtra che. pANi eTale hAtha. hAthamAM bhojana kare che. temane pAtrAdi sAta prakArano niyoga nathI hoto. - x - phakta rajoharaNa ane mukhavastrikA hoya che. tevA acelaka bhikSune vastra saMbaMdhI ArtadhyAna na hoya - 4 - 4 - jeo 'chidrapANi' che tevA sthavira kalpI pAtra niyoga yukta hoya, vastra kalpa pramANe traNamAMthI eka vastra hoya, tevA muni paNa vastra jIrNa Adi thAya tyAre ArtadhyAna na kare. tathA alpapakirmI hoya te soya-doro na zodhe. te ayela ke alpavastravALAne tRNa vagere lAgatAM zuM kare te kahe che, tene acelapaNe rahetA jIrNavastrAdi kRt apadhyAna na thAya. athavA te acelapaNe vartatA sAdhu acelapaNAne kAraNe koI gAmaDAMmAM zarIranA rakSaNanA abhAve ghAsano saMthAro kare temAM tRNa Adi - 4 - duHkhadAyI sparzane - x - dInatArahitapaNe sahe. te ja pramANe zItasparza, uSNasparza, deza-masakaparzane sahe. temAM daMza-masakAdi sparza sAthe Ave paNa zIta-uSNa paraspara viruddha che, te anukrame Ave. - x - x * virUpa te manane duHkha denAra ke vividha jAtanA maMda vagere bhedanA svarUpavALA sparzo che tenAthI duHkha paDe ke duHkha ApanAra tRNAdi sparzana samyak rIte durdhyAnahita sahana kare. koNa sahe ? uparokta vastrarahita, alpavastravALo ke pratimAdhArI samyak prakAre sahe. zuM vicArIne sahe ? dravya ane bhAva lAghavatAne jANanAro samatAthI parISaho tathA upasargone sahe. dravyathI upakaraNa lAghavatA ane bhAvathI karmanuM lAghavapaNuM jANavuM. nAgArjunIyA kahe che, '"e pramANe upakaraNanA lAghavapaNAthI karmakSaya karanAro tapa nizcayathI kare che.' e rIte bhAva lAghava mATe upakaraNa lAghavano tapa kare che. AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 upakaraNa lAghavathI karma ochAM thAya che. upakaraNa lAghavatAthI tRNAdi sparzo sahetA kAyaklezarUpa bAhya tapa thAya che. mATe sAdhu te sArI rIte sahe. "A mAruM kaheluM nathI' te darzAve che - je kahyuM ke kahevAze te vIra vardhamAnasvAmIe kaheluM che. upakaraNa lAghava ke AhAra lAghava jANIne dravyAdithI laghutA rAkhe. jemake dravyathI AhAra-upakaraNamAM, kSetrathI badhAM gAma AdimAM, kALathI divasa ke rAtamAM ke dukALamAM ane bhAvathI kRtrima-malina bhAvomAM lAghavatA rAkhe. 'samyakatva' eTale prazasta, zobhana ke ekAMta hita thAya tevuM tatva. kahyuM che ke, "prazasta, zobhana, eka saMgatavALo je bhAva te samyakatva che.' AvuM samyakatva ke samatva sArI rIte samaje, vicAre ke pote acela hoya ane bIjo eka vastrAdi rAkhanAro hoya tene pote niMde 32 nahIM. kahyuM che ke, je be vastra, traNa vastra ke eka vastra dhAraNa kare ke ayelaka phare te badhAM jinAjJAmAM che, tethI paraspara na niMde. jeo judA judA kalpavALA che, te saMghayaNa ke dhairyAdi kAraNe che. tethI ekabIjAnuM apamAna na kare ke ochApaNuM na mAne. te badhAM jinAjJAmAM karmakSaya karavAne yathAvidhi rahelA che, yogya vihAra karatAM vicare che. evuM nizcayathI jANe. athavA te ja lAghavapaNAne samajIne sarva prakAre dravyAdi vaDe sarvathA nAmAdi nikSepe samyakatvane sArI rIte jANe. arthAt tIrthaMkara gaNadhara upadezathI samyak kriyA kare. A badhAM anuSThAno takSaka nAganAM mastake rahela jvarahara maNi lAvavA rUpa azakya upadeza nathI, paNa bIjA ghaNAMe ghaNAM kALa sudhI evuM uttama saMyama pALela che, te batAve che - e rIte ayela rahIne tRNAdi sparza duHkha sahenAra mahA-vIra puruSoe sakala lokane camatkArakArI ghaNo kALa AjIvana anuSThAna karyuM che te vizeSathI kahe che. ghaNAM varSo saMyama anuSThAna pALatAM vicaryA che. pUrvanuM parimANa 70 karoDa lAkha, 56 karoDa hajAra varSa che. A vAta RSabhadevathI zItalanAtha sudhI pUrvanA AyuSya hatA, tene AzrIne che. zreyAMsanAthathI varSanI saMkhyAnI pravRtti jANavI tathA bhavya jIvo je muktigamana yogya che, temane tuM jo. - x - x - tRNAdika sparza sahana karanArane je lAbha thAya te kahe che- * sUtra-196 H prajJAvAna munionI bhUjAo pAtaLI hoya che, tenA zarIramAM mAMsa ane lohI ati alpa hoya che. rAgadveSAdi rUpa saMsAra zreNino samabhAvathI vinAza karI, samatvabhAvanAthI jANI, te muni tIrNa, mukta ane vita kahevAya che ema huM kahuM chuM. * vivecana : jemaNe prajJAna meLavela che tevA gItArtha sAdhu tapa karIne tathA parISaho sahana karIne kRza bAhuvALA bane che athavA upasarga-parISaha vageremAM teo jJAna meLavelA hovAthI temane pIDA ochI thAya che. kemake karma khapAvavA taiyAra thayela sAdhune zarIra Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6/2/199 mAtrane pIDAkArI parISaha upasargo sahAyakArI mAnavAthI tene mananI pIDA thatI nathI kahyuM ke bIjo mANasa AtmAne pIDA nathI ja Apato paNa zarIne duHkha Ape che. hRdayathI te duHkha potAnuM mAnyu che, te pAskAnuM nathI ja ApeluM. zarIranI pIDA to thAya che ja te batAve che - zarIra sukAya tyAre mAMsa ane lohI sukAya, tevA sAdhune lukhA tathA alpa AhArathI prAyaH khalapaNe AhAra pariName che, rasapaNe nahIM. kAraNa abhAve thoDuM ja lohI zarIrapaNe hovAthI mAMsa paNa thoDuM ja hoya che, tethI meda paNa thoDo hoya athavA prAyaH lukhkhu te vAyu kare che. vAyu pradhAnane lohI mAMsa ochA hoya ayelatAthI tRNAdi sparza thatAM zarIramAM duHkha thavAthI paNa mAMsa ane lohI ochA hoya che. saMsAra zreNi je rAgadveSarUpa kaSAyanI saMtati che tene kSAMti Adi guNothI tathA samatva bhAvanAthI jANIne vizreNi [naSTa] kare. jemake jinakalpI koI eka ke 33 koI be ke koI traNa kalpa dhAraNa kare. athavA sthavira kalpI koI mAsakSamaNa ke ardhamAsakSamaNa kare, koI vikRSTa ke avitkRSTa tapa kare, koI kUragaDU mAphaka nityabhojI hoya. A badhA jinavacanAnusAra paraspara niMdA na karatA samatvadarzI che. kahyuM che ke- "je be, traNa, eka athavA vastrarahita nibhAva kare te badhA jinAjJAvartI hovAthI paraspara niMdA na kare.'' tathA jinakalpI ke pratimAdhArI kadAya cha mAsa sudhI bhikSA na maLe to paNa - 4 - nityabhojIne teM khAvA mATe ja dIkSA lIdhI che evuM na kahe. A rIte samatvadRSTi prajJA vaDe ukta muni saMsArasAgara taryo che, te ja sArva saMgathI mukta ane sarva sAvadha anuSThAnathI vita kahyo che. tema huM kahuM chuM. prazna - te pramANe saMsAra zreNIne tyAgI saMsArasAgara tarelAne mukta ane vitta kahyA. tevA sAdhune arati parAbhava kare ke nahIM ? [uttara] karmanA aciMtya sAmarthyathI parAbhava kare ? - te kahe che- * sUtra-200 : asaMyamathI vita, pazasta bhAvothI nIkaLI prazasta bhAvamAM ramaNa karanAra, dIrghakAlanA saMyamI munine arati parAbhava kare ? te samusthita muni zubha pariNAmonI zreNI caDhatA jAya che. jema asaMdIna dvIpa yAtrikonuM AzvAsana sthAna che, tema tIrthaMkara upadiSTa dharma munine Azraya sthAna che. muni bhogecchA tathA hiMsA na karavAnA kAraNe lokapriya, medhAvI ane paMDita kahevAya che. je pramANe pakSI potAnA baccAnuM pAlana-poSaNa karI tene samartha banAve che, tema dharmamAM anutthita ziSyane AcArya dina-rAta sAvadhAnIpUrvaka zikSA ApI dharmamAM kuzaLa banAve che - ema huM kahuM chuM. * vivecana : asaMyamathI bacela, bhikSAthI nirvAha karanAra tathA prazasta sthAnarUpa asaMyamathI nIkaLI, guNanA utkarSathI upara uparanA prazasta guNasthAnarUpa saMyamamAM vartatA sAdhune 2/3 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 zuM skhalAyamAna kare ? arthAt tevA sAdhune zuM ati mokSamAM jatA aTakAvI zake ? hA. durbaLa ane vinayavALI indriyo che, tene aciMtya mohazakti ane vicitra karma pariNati zuM na kare ? kahyuM che ke, nizce karma ghaNAM cIkaNAM ane vadhu pramANamAM vajrasAra jevA bhAre hoya to jJAnathI bhUSita puruSane paNa kumArge laI jAya. 34 athavA tevA uttama sAdhune arati kaMI na karI zake kemake teo kSaNe kSaNe vizuddhatara cAstri pariNAmathI mohanA udayane rokelA hovAthI laghukarmI thAya che. tethI tene arati parAbhava na karI zake - te kahe che - kSaNe kSaNe vinA vilaMbe saMyama sthAnamAM caDatA caDatA kaMTakane dhAraNa karato samyag utthita athavA uttarottara guNasthAne pahoMcato yathAkhyAta cAtri abhimukha jato hovAthI arati tene kaI rIte aTakAve ? AvA sAdhu phakta potAne ja aratithI rakSe che, tema nahIM paNa te bIjAne paNa aratithI dUra karavAthI rakSaka che, te batAve che - dvIpa dravya ane bhAvathI be bhede che. - x - dravya dvIpamAM AzvAsa le che tethI te - - 4 - AzvArAdvIpa che - x - temAM nadI-samudranA bahu madhyabhAgamAM koI kAraNe vahANa bhAMge tyAre DUbatA mANaso Azraya le che. A dvIpa be prakAre che. je pakhavADIye ke mahine pANIthI bharAya te saMdIna ane tethI viparIta te asaMdIna. jemake siMhaladvIpa Adi. vahANavALA A asaMdInadvIpano Azraya le che - 4 - te ja rIte bhAvasaMdhAnane mATe utthita sAdhuno paNa bIjA prANI Azraya le che. athavA dvIpane badale dIpa laIe to te prakAzane mATe hovAthI prakAzadIpa che. te Aditya, caMdra, maNi Adi asaMdIna che ane vidhut, ulkA vagere saMdIna che athavA pracura iMdhanathI vivakSita kALamAM sthAyI agni aAMdIna che, tethI viparIta ghAsanA bhaDakA jevo saMdIna che. - 4 - 4 - 4 - te pramANe jJAna meLavavA udhata thayela parISaha upasargamAM dInatA na lAvavAthI asaMdIna che. te sAdhu vizeSa prakAre bodha ApatA hovAthI bIjA jIvone mATe upakArI thAya che. bIjA AcAryo bhAvadvIpa ke bhAvadIpane bIjI rIte kahe che, jemake bhAvadvIpa te samyakatva che. temAM pratipAti hovAthI aupazamika, kSAyopazamika e saMdIna bhAvadvIpa che ane kSAyika asaMdIna che. te prApta thatA parIta saMsAra thavAthI prANine AzvAsana maLe che. saMdIna bhAvadIpa te zrutajJAna che ane asaMdIna te kevalajJAna che. te meLavIne prANI avazya dhairya pAme che. athavA dharmane sArI rIte dhAraNa karI cAstri pALato chatAM aratine te sAdhu vaza thato nathI ema kahetA koI prazna kare che kekevA dharmane mATe A sAdhu utthita thayo che ? AcArya kahe che- jema asaMdIna dvIpa pANIthI na bhIMjAyelo ghaNA jIvone zaraNa ApavAthI vizrAMti yogya che, tema tIrthaMkarapraNIta dharma kapa, tApa, chaMda ane nirghaTita hovAthI asaMdIna che. athavA kutarkathI gabharAto nathI, paNa yogya uttara ApavAthI prANIonA rakSaNa mATe AzvANya bhUmi che. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6/2/200 te dharma jinakacita hovAthI zuM te pramANe vartanArA sabhya kriyA kare che ? hA, kare che. te sAdhuo bhAva saMdhAnamAM udhata, saMyamamAM aratine dUra karanAra, mokSa samIpe rahIne bhoganI icchA choDI dharmamAM sArI rIte udhama kare che. prANine haNatA nathI, bIjA mahAvata paNa pALe che tathA kuzala anuSThAnamAM pravRtta hoI sarva lokonA rakSaka che. sAdhunI maryAdAmAM rahelA medhAvI che, pApanA kAraNone choDavAthI samyaka padArtha jJAtA paMDita che. dharma cAgni pALavAne mATe samusthita che. paNa jeo tevuM jJAna dharAvatA nathI, teo sakhyam vivekanA abhAve haju sudhI teo tevuM cAstri pALavA taiyAra nathI. tevA jJAnarahitane jyAM sudhI teo vivekavALA thAya tyAM sudhI AcAryae sArI rIte pALavA joIe te batAve che - ukta vidhie asthira mativALA ane bhagavaMta mahAvIranA dharmamAM sArI rIte na joDAyelAne subodhanA upadeza vaDe temanuM pAlana karI sthira mativALA banAvavA. jemake - pakSInA baccAne tenI mA garbhanA prasavathI iMDu muke tyArapachI aneka avasthA Ave, te badhAmAM baccuM uDavA yogya thAya tyAM sudhI pALe che tema AcArya navA ziyane dIkSA Ape tyArathI sAmAcArI upadeza tathA adhyApana vaDe gItArtha thAya tyAM sudhI pALe. paNa AcAryanA upadezane oLaMgIne svacchaMdatAthI koIpaNa kriyA kare che ujjainanA rAjaputra mAphaka vinAza pAme che. ujainImAM jitazabu rAjAne be putro hatA. moTA putre dharmaghoSa AcArya pAse dIkSA lIdhI. 'AcAra' Adi zAstro bhaNI, jinakala svIkAravA bIjI satvabhAvanA bhAve che. A bhAvanA pAMca prakAranI che - upAzraye, tenI bahAre, cAra raste, zUnyagRhe, zmazAne. temAM pAMcamI bhAvanA bhAvato hato. te samaye nAnobhAI moTAbhAInA anurAgathI AcArya pAse Avyo - x * teNe dIkSA lIdhI. * * * tenA ghaNA AgrahathI moTAbhAIne dekhADayA - x * nAnAbhAIne AcAryAdie - 4 - ghaNo. nivAryo to paNa moTAbhAInA mohathI te zmazAnamAM temanI mAphaka rahyo. devatAe AvIne moTAbhAI munine vaMdana karyuM. nAnAbhAI munine na vAMdhA. tethI asthira matinA kAraNe te devI upara kopAyamAna thayo. devatAe paNa tenA avidhinA kRtyathI tene lAta mArIne tenI baMne AMkhonA DoLA bahAra kADhI nAMkhyA. * * * * * * * A rIte upadezathI bahAra vartanArane du:kha bhogavavuM paDe che. tema vicArI ziSyo sadA AcAryanA upadezamAM (AjJAmAM rahevuM. AcAryae paNa sadAparopakAra vRtti rAkhIne potAnA ziSyone coktavidhiyo pALavA joIe. pakSI potAnA baccAne pALe tema AcAryae paNa ziSyone vAyanAdi dvArA saMsAra pAra utAravA samartha banAvavA joIe. tema huM kahuM chuM. adhyayana-6 "ghuta' - uddezo-3 upakaraNa zarIra vidhUnanano muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 % adhyayana-6 uddezo-4 "gauravatrika vidhUnana" praka o trIjo uddezo kahyo. have coyo. uddezA-1mAM zarIra-upakaraNano mamatva tyAga batAvyo. te traNa gaurava dhAraNa karanArane saMpUrNa na hoya. tethI garavanA tyAga mATe A uddezo kahe che. A saMbaMdhathI AvelA uddezAnuM A paheluM sUtra che-- * satra-201 - A rIte mahAvIra ane prajJAnavAnuM guru divasarAta satata zikSA ApI ziSyane prazikSita kare che. temAMthI keTalAka ziSya gura pAsethI jJAna prApta karI upazama bhAva choDI kaThoratA prApta kare che. keTalAMka bahAryamAM nivAsa karyo pachI vaDIlonI AjJAno anAdara kare che. keTalAMka ziSyo kuzIlanA dupariNAma joIne, jinabhASita tane sAMbhaLI, samajIne ame saMyamI jIvana jIvIzuM ema vicArI dIu le che. paNa mokSamArgamAM na cAlIne, kAmabhogathI baLatA sukhamAM mUrSita thaIne viSayono vicAra karatA samAdhine prApta karatA nathI ulaTuM hitazikSA Apanara munine kaThora vacana kahe che. - vivecana : e rIte pakSInA baccAnA ucheranI jema potAnA hAthe dIkSA Apela ziSyo ke upasaMpadAthI Avela ke bhaNavA Avelane divasa ane be kramathI ja bhaNAvelA hoya. temAM kAlika satra divasanI pahelI ane cothI porisimAM bhaNAvAya che. ukAlika sUtra kALa veLA choDIne Akho divasa rAta bhaNAvAya che. te adhyApana AcArAMganA krame karAya che. | 'AcAra' sUtra traNa varSanA paryAyavALAne bhaNAvAya che. ityAdi krame adhyApitA cAritra lIdhelA sAdhuo hoya che. yugamaga daiSTie javuM, kAcabA mAphaka aMgo saMkocI rAkhavA ItyAdi zikSA ApI tIrthakara, gaNadhara, AcAryAdie temane bhaNAvelA che. te bhaNAvanAra jJAnIo che. temano kahelo upadeza ja asara kare che. ziSyo paNa baMne prakAre prekSApUrvakArI che. teo AcArya pAse rahIne zrutajJAna bhaNe che. kemake te zrutajJAnanA pratApathI ja navo navo bodha thAya che. - te bodhathI bahuzruta banI prabaLa mohodayathI sadupadezane utkaTa madathI dUra karIne upazama choDIne duHkhI thAya che. upazama dravya-bhAvathI be bhede che. dravya upazama te kataka carNa, te malina jala nirmaLa kare che ane bhAva-upazama te jJAnAdi traNa che. (1) jJAnopazama-jJAna vaDe je krodha na kare. ApaNI Adi dharmakathAthI koI jIva zAMti dhAraNa kare. (2) darzana upazama-zuddha samyagadarzana vaDe bIjAne zAMti pamADe. jemake zreNike azraddhALu devane bodha pamADyo. darzana prabhAvakothI koI jIva zAMta thAya. (3) cAstri upazamato krodhAdino upazama che. temAM keTalAMka kSudra sAdhuo jJAnasamudranI sapATIe ja taranAra che. te upazamano Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6/4/201 tyAga karI lezamAtra jJAnathI ahaMkArI banI kaThoratA grahaNa kare che. teo paraspara guNanikAya ke mImAMsAmAM ekabIjAne kahe che je teM kahyuM, te A zabdano artha nathI, tethI tuM jANato nathI. mArA jevo zabdano arthanirNaya karavAmAM koIka ja samartha che. badhA nahIM. kahyuM che, guruone pUchela ane jAte paNa nizcaya karela che - x - vAdI ane mallamAM mukhya mArA jevo koIka ja bIjo haze. bIjo sAdhu kahe che- paNa amArA AcArya to A pramANe kahe che, tyAre pe'lA pharI bole che ke, te AcArya bolavAmAM guMTha ane buddhihIna zuM jANe ? tuM paNa popaTa mAphaka bhaNAvelo, vicAra karyA vinAno che. A pramANe te duSTabuddhi gRhita alpajJAnI bIjuM paNa bole che. mahA upazamanuM kAraNa je jJAna che, te tene viparIta pariNamatA AvuM bole che- bIjAoe icchAnusAra racelA koIpaNa arthane zramathI jANIne pote saMpUrNa siddhAMta pAragAmI hoya tema ahaMkArathI bIjAnuM apamAna kare che. zrImaMtonI krIDA samAna vastune kukaDAnA lAvaka samAna banIne zAstrone paNa hAsya kathA banAvI kSudra sAdhu laghutA pamADe che athavA pAThAMtara mujaba-upazama choDelA keTalAMka bahuzruto [badhA nahIM kaThoratA svIkAre che, temane bolAvatA ke pUchatAM mauna rahe che ke huMkAra kare che. vaLI keTalAMka brahmacarya-saMyamamAM rahIne athavA brahmacarya-AcAra sUtra anusAra anuSThAna karavA chatAM teno tiraskAra karIne jinAjJAne kaMIka mAne-kaMIka na mAne paNa sAtA gausvathI zarIra bakuza thAya che. athavA apavAdane AlaMbIne vartatA utsarga mArganA upadeza ApatAM teo ekAMta pakaDI kahe che ke, A mArga jinokta nathI. have apavAda kahe che, nirogI sAdhu glAnanI samAdhi mATe vaiyAvacca kare, kAraNe tene AdhAkarmAdi AhAra paNa lAvI Ape. 39 kuzIla sAdhune ghaNI AzAtanAthI dIrghasaMsAra thAya te kema na kahyuM ? zarIra kuzIlane kaTu vipAkAdi batAvanAra guru pratye ja teo kaThora vacana kahe che. teo samanojJa banI mAna meLavI ame jIvana vItAvazuM evA hetuthI siddhAMtane bhaNe che athavA A upAya vaDe loka saMmata thaI ame jIvIzuM ema mAnI dIkSA laI kuzIla bane che. athavA dIkSA letA te vicAre ke ame udhatavihArI banIzuM. paNa dIkSA laIne mohodayathI barAbara cAritra na pALe. teo gauravatrikamAMnA koI kAraNe jJAnAdi mokSa mArge sArI rIte vartatA nathI. AjJAmAM na vartatA te kAmavRddha cittathI baLatA ane gauravatrikamAM kta banI indriya praNidhAnarUpa tIrthaMkara kathita mahAvratone barAbara na pALIne svayaM paMDita mAnIne AcAryAdie zAstra mujaba preraNA karyA chatAM gurune kaThora vacana kahe che. bole che ke A viSayamAM Apa kaMI jANatA nathI - 4 - sUtranA arvAdane je rIte huM jANuM chuM te rIte bIjo koNa jANe ? dharmopadezakane paNa kaDavAM vacana kahe che. AcArya Thapako Ape to kahe che ke tIrthaMkara amAruM gaLu kApavAthI vizeSa bIjuM zuM kahevAnA che? ityAdi - 4 - teo mAtra AcAryane ja nahIM, bIjAne paNa kaThora vacana kahe che. AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 sUtra-202 - zIlavAn, upazAMta ane vivekathI vartatA munine azIlavALA kahe che, A te mUrkhanI bIjI ajJAnatA che. * vivecana : 36 zIla 18,000 bhedavALuM che athavA mahAvrata pAlana, pAMca indriya jaya, kaSAyanigraha, traNa guptie gupta evuM nirmaLa zIla pALe te zIlavaMta che tathA kaSAyanA upazamathI upazAMta che. zIlavAnA grahaNathI upazAMta AvI ja jAya chatAM kapAya nigrahanuM prAdhAnya jaNAvavA tenuM grahaNa karyuM. samyak rIte jenA vaDe kahevAya te saMkhyA ke prajJA. tenA vaDe saMyama anuSThAnamAM parAkrama karanArA hoya to paNa koI maMdabhAgyathI teone 'azIla' ema kahI niMdanAra - 4 - ke mithyAdRSTi Adi vaDe bole ke teo kuzIla che, evuM kahenAra pAsatthA AdinI te bIjI mUrkhatA che. eka to pote cAstrirahita che. bIjA udhukta vihArIne niMde te bIjI mUrkhatA che. athavA zIlavaMta te upazAMta che evuM bIjAe kahyAM chatAM te kusAdhu kahe che - A ghaNAM upakaraNavALAmAM kayA zIla ke upazAMtatA che ? ema bolatA te durAcArInI bIjI mUrkhatA che. bIjA keTalAMka vItarAyanA udayathI pote zIthIla hovA chatAM bIjA sAdhune prazaMsatA rahIne yathAvasthita AcAra batAve che. te kahe che- * sUtra-203 : keTalAMka saMyamathI nivRtta hovA chatAM AcAra-gocara barAbara kahe che. jJAnathI bhraSTa samyagdarzana vidhvaMsaka thaIne...... * vivecana : karmanA udayathI saMyama ke liMga viza mUkI de. athavA na mUke to paNa sAdhunA jevA AcAra-goyara hoya te batAve. svaniMdA karatA kahe ke ame tevo AcAra pALavA samartha nathI. AvuM kahenArane bIjI mUrkhatA nathI. teo evuM nathI kahetA ke ame je karIe chIe. tevo ja amAro AcAra che. ema paNa na kahe ke duHzyama kALamAM baLa ochuM thavAthI madhyama vartana ja kalyANanuM kAraNa che. hamaNAM utsargano avasara nathI. kahyuM che ke, sAro sArathI ghoDAne jorathI ke dhIme na hAMke tathA ghoDA paNa tema madhyama cAle to te yoga badhe mAnanIya thAya. - X + X - [kusA] zA mATe kuzIlanuM samarthana kare ? te kahe che, sat asaTnA vivekanA jJAnathI teo bhraSTa che. tathA samyagdarzana vidhvaMsaka, asat anuSThAnathI pote nAza pAmelA che, bIjAne zaMkAzIla banAvI sanmArgathI bhraSTa kare che. bIjA bAhya kriyA karavA chatAM AtmAno nAza kare che. te- - sUtra-204 - keTalAMka 'namanAra' hovA chatAM saMyama jIvanane dUSita kare che. keTalAMka Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6/4/204 parISahothI DarI asaMyamita jIvana mATe saMyama choDe che. temanI dIkSA kudIkSA che. kemake te sAdhAraNajana dvArA paNa te niMdita thAya che. punaH punaH janma dhAraNa kare che. nIco hovA chatAM potAne vidvAna mAne che, "je chuM te huM ja chuM" tevo garva kare che. madhyastha sAdhakane kaThora vAna kahe che. temanA pUrva jIvananuM kathana kare che ke jUThA AropathI niMdA kare che. buddhimAna dharmane sArI rIte jANe. * vivecana : 39 te jJAnAdi bhAvavinaya sivAya mAtra zrutajJAnArthe AcAryAdine dravyathI name che. temAMnA keTalAMka, karmanA udayathI saMyama jIvanane virAdhe che. uttama cAstrithI AtmAne dUra rAkhe che. vaLI bIjuM zuM te kahe che asthira mativALA, traNa gauravamAM Asakta, parISahothI sparzAtA teo saMyama ke sAdhuvezathI dUra thAya che - zA mATe ? asaMyamI jIvitanA nimittathI. ame sukhethI jIvIzuM ema vicArI sAvadha anuSThAna karI saMyamathI dUra thAya che tevA kusAdhu ghara choDavA chatAM jJAna, darzana, cAstri, mULa-uttara guNamAM upaghAta thatAM kudIkSita thAya che. asamyag anuSThAna thakI dIkSA choDanAra sAmAnyajanathI paNa niMdAya che. vaLI teo vAraMvAra navA janmo dhAraNa kare che. teo kevA che ? asaMyama sthAnamAM rahelA ke avidhAthI kumArge vartatA chatAM pote potAne vidvAn mAnatA laghutAthI AtmAne garva karAve che - AtmazlAdhA kare che. thoDuM bhaNela chatAM mAnathI unnata banI rasa-sAtA gauravathI mAne ke huM bahuzruta chuM, AcArya je jANe che, te meM alpakALamAM jANI lIdhuM che. ema mAnI ahaMkArI bane. taduparAMta uttama sAdhune niMde che. rAgadveSarahita madhyastha sAdhu bahuzruta hovAthI zAMta hoya che. skhalita sAdhune samajAve tyAre te kaThora zabda kahe che, tame to pahelAM kRtya-akRtyane jANo pachI amane kahejo. - x - x - te kusAdhu gurune jema tema bole, apamAna kare, tiraskAre [to paNa madhyastha sAdhu zAMta rahe]. - 4 - medhAvI sAdhu zruta cAstri dharmane sArI rIte jANe. je asabhyavAdamAM bALa sAdhu vartato hoya tene zuM karavuM ? kahe che-- * sUtra-205 : [patita saMyamIne sAco saMyamI A pramANe upadeza Ape ke] tuM adharmano ArmI che, ajJa che, AbhArthI che. "pANIne mAro" evo upadeza Ape che, hiMsAnI anumodanA kare che. jJAnIoe ghora dharmanI prarUpaNA karI che, paNa tuM tenI AjJAnI upekSA karI rahyo che. AvA sAdhu kAmabhogamAM mUrchita ane hiMsAmAM tatpara kahevAya che. tema huM kahuM chuM. * vivecana : artha jene hoya te arthI. adharmano arthI, tene zikSA apAya che. te adharmArthI kema che ? kemake te ajJAna che. kema ajJAna che ? kAraNa ke te sAvadha AraMbhamAM varte che. prANIne duHkha devArUpa vAdone bolato te kahe che, "jIvone haNo". bIjA AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 pAse haNAvo. haNatAne anumodo. sAdi gauravamAM rakta, rAMdhavA-raMdhAvAnI kriyAmAM pravartola gRhasthI pAse temanA bhojanano icchuka banI A pramANe kahe che- AmAM zuM doSa che ? zarIra vinA dharma na thAya. tethI dharmanA AdhArarUpa zarIra yatnAthI pALavuM joIe. kahyuM che ke, "dharmathI yukta zarIra prayatnathI bacAvavuM, kemake bIja hoya to aMkuro thAya.'' tyAre [AcArya tene kahe che-] tuM zA mATe AvuM bole che ? sAMbhaLa ! dharma ghora che. sarva Azrava nirodhathI dusnecara che. evuM tIrthaMkarAdie kaheluM che. tuM tevA adhyavasAyavALo bana. tevA uttama anuSThAnane avagaNIne tIrthaMkara AdinI AjJA bahAra svecchAe varte che ? 40 ukta adharmArthI, ajJa, AraMbhano arthI banI prANIno ghAta kare, karAve, karanArane anumodIne dharmanI avagaNanA karanAro; kAmabhoga vAMchaka, vividha hiMsA karanAro athavA saMyamamAM pratikULa che. evuM svarUpa tIrthaMkare kaheluM che te huM kahuM chuM. tuM medhAvI banI dharmane jANa. AgaLa paNa kahuM chuM ke- * sUtra-206 : [keTalAka sAdhaka vicAre che-] A svajanonuM huM zuM karIza ? [mAre zA kAmanA che ?] evuM mAnatA ane kahetA keTalAMka loko mAtA, pitA, jJAtijana ane parigrahano tyAga karI vIra vRttithI mutthita thaI dIkSA le che, ahiMsaka, suvatI, dAMta bane che. chatAM [pApanA udayathI saMyamathI patita thaI dIna bane che, te viSayothI pIDita kAyara manuSya tUtono nAzaka bane che. te tuM jo. temAMnA keTalAkanI zlAdhArUpa kIrti pAparUpa thAya che. loko kahe che juo A zramaNa vibhrAnta [bhana zramaNa] che. vaLI juo keTalAMka sAdhu utkRSTa AcAravALA madhye zithilAcArI, vinayavAn madhye avinayI, vita madhye avirata, pavitra madhye apavitra bane che. A sarve jANIne paMDita, buddhimAna, niSThitArtha, vIra muni sadA, AgamAnusAra parAkrama kare. ema huM kahuM chuM. * vivecana : keTalAka tattva samajelA, vIra mAphaka vartatA, samyag utthAna vaDe utthita AIne pharI prANinI hiMsA karanArA thAya che. kaI rIte utthita ? te vicAre che - paramArthathI anartharUpa, svArthI evA A mAtA, pitA, putra, strI AdithI mAre zuM prayojana ? te mArA koIpaNa kAryamAM ke roga dUra karavAmAM samartha nathI. tenA vaDe huM zuM karIza ? ema jANIne dIkSA le. athavA koIe kahyuM ke, retInA koLIA khAvA samAna dIkSA vaDe tuM zuM karIza ? pUrvanA bhAgye maLela bhojanAdi bhogava. ema kahetA vairAgya pAmelo te bole ke, huM A bhojanAdithI zuM karIza ? saMsAramAM bhamatA meM anekavAra bhogavyuM to paNa tRpti na thaI, to A janme zuM thaze ? A pramANe vicAratA saMsAra svabhAva jANelA keTalAMka dIkSA levA tatpara thaIne Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6/4/206 mA, bApa, jJAtijana, dhana-dhAnyAdi parigrahane choDavAmAM vIra mAphaka AcaraNa karanArA banIne samyaka saMyamAnuSThAnamAM tatpara thaIne hiMsA tyAgI, zobhana vrata dhAraNa karI, indriyo damIne e rIte samusthita thayA hoya che. nAgArjunIyA paNa kahe che, ame aNagAra, akiMcana, putra, apasUta, ahiMsaka, suvatI, dAMta, paradattabhojI evA zramaNa thaIzuM. pApakarma karIzuM nahIM. ema jANIne dIkSA le che. A pramANae dIkSA laIne pachI zIyALapaNe vicaranArA banI tajela bhogone - x * pAchA grahaNa karI patita thayelAne tuM jo. teo kema dIta thAya che te kahe che, indriya viSaya, kasAyathI paravaza thayelA te karmano baMdha kare che. te kahe che, zrobendriya vaza jIva keTalI karma prakRti bAMdhe ? he gautama ! Ayune choDIne sAta. - X - bhagavan! krodhane vaza thaIne keTalI ? sAta. A pramANe mAna AdimAM paNa samajavuM. vaLI teo parISaha upasarga AvatA ke viSayalolupa thaI kAtara [bIkaNa bane che. teo koNa che ? ane zuM kare che ? teo bhagna banIne vratonA vivaMsaka bane che. AvuM 18,000 zIlAMgane koNa dhArI zake ? ema vicArI dravya ke bhAva liMga tajIne jIvonA virAdhaka bane che te liMga tajelAnuM pachI zuM thAya ? te kahe che, keTalAMka vrata laIne bhAMge che - X - temane aMtarmuhUrtamAM paNa maraNa Ave che. keTalAkanI pAparUpa niMdA thAya che. sva ke papakSamAM tenI ghaNI apakIrti thAya che. jemake juo, A masANIyo bhogAbhilASI dIkSA laIne mUkI dIdhela, teno vizvAsa na karavo. - x * kahyuM che ke, "paraloka viruddha AcaranAne dUrathI tajavo. je AtmAne sthira na rAkhe te bIjAnuM zuM hita kare ?" athavA saNa vaDe tenI azlAghA batAve che - teo sAdhu banIne vividha rIte bhamato sAdhupaNAthI bhraSTa thayelo che. vINA vaDe atyaMta guptA batAve che. vaLI he ziSyo ! tame karmanuM sAmarthya juo. keTalAMka abhAgIyA uttama sAdhu sAthe rahevA chatAM zithila vihArI bane che. saMyamAnuSThAna vaDe vinayI banelA sAthe rahIne nirguNatAthI sAvadha anuSThAyI bane che. virata madhya avirata, dravyabhUta madhye dravyabhUta thaI, pApa kalaMkavALA thavAthI uttama sAdhu sAthe vasavA chatAM sudharatA nathI. AvA zithila sAdhune jANIne zuM karavuM ? he sAdhu ! tuM jJAta zeya che, maryAdAmAM rahela che, viSayasukha vRNArahita che, tuM karma vidAraNa samartha thaIne sarvajJa praNIta upadeza mujaba sarvadA saMyamamAM parAkrama kara. tema huM kahuM chuM. adhyayana-6 "dhUta' uddezo-4 *gavatrika vidhUnana"no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 adhyayana-6 uddezo-5 "upasarga sanmAna vidhUnana" Sa 0 cotho uddezo kahyo. have pAMcamo kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - uddezApa-mAM karma dUra karavA traNa gaurava choDavAnuM batAvyuM. te karma vidhUnana upasarga vidhUnanA vinA saMpUrNa na bane. tathA satkAra puraskArarUpa sabhAna vidhUnana vinA gauravagika vidhUnana saMpUrNatA na pAme. ethI upasarga sanmAnane vidhUnana karavA A uddezo kahe che. A saMbaMdhe AvelA uddezAnuM A paheluM sUtra che te akhalitAdi guNa vaDe uccAravuM * sUga-2 - te jamaNa gharomAM, gRhotaromAM, gAmomAM, grAmataromAM, nagaromAM, nagarotaromAM, janapadomAM, janapadAMtaromAM, gAma-nagarAMtaromAM, gAma-janapadattaromAM athavA nagara-janapadAMtaromAM [vicaratA ke kAyotsarga sthita munine joIne keTalAka loko qsaka [hiMsaka) banI jAya che. teo upasarNa kare che. tyAre teno sparza thavA chatAM vIra muni tene samabhAve sahana kare. te samaESTi hoya. Agama jJAtA muni pUrva, pazcima, dakSiNa, uttara dizAmAM sthita jIvone anukaMpA buddhie dhamapadeza Ape. dharmanA bheda-prabhedone samajAve ane dharmano mahimA batAve. te muni ghamazravaNanI icchAvALa ke sevAsuzruSA karanAra munio gRhasthone zAMti, virati, upazama, nivaNi, zauca, ArjavatA, mAtA, lAghavatAno yathArtha bodha Ape che. te bhikSu sarva ghaNI, sarva bhUta, sarva satva, sarva jIvone dharmanuM vyAkhyAna kare * vivecana : te paMDita, meghAvI, niSThitArya, vIra sAdhu sadA sarvajJANita upadeza mujaba vartanAro traNa gAravaNI Apatibaddha, nirmama, nikiMcana, AzArahita, ekAkI vihArathI gAma gAma vicarato dra-tici, manuSya, deve karelA upasarga pariSahothI du:kha sparzIne nirjarArthI banIne samyak rIte sahana kare. kayA sthAne tene parISaho upasargo thAya te kahe che, AhArAdi arthe uMcanIya gharomAM jatA ke gharonI vacce jatA, gAma ke gAmAMtaramAM, nagara ke tenA maLe, lokone rahevAnA janapadane avaMti Adi sAdhune vicaraNa yogya sADA pacIza dezo ke tenA madhya athavA gAma-nagaranA madhyamAM ke gAma-janapadanA madhyamAM ke nagarajanapadanA madhyamAM athavA udhAna ke udhAnanA madhyamAM vicaratA ke jatA-AvatAM athavA te bhikSane gAma AdimAM kAyotsarga Adi karatA keTalAka malinatavALA hiMsaka loko te sAdhune du:kha de che. sAdhune nArakI du:kha devA azakta che, tiryaMca ane devonA upasarga koI vAra ja thAya, tethI manuSyo dvArA upasarga thAya tema kahyuM. athavA jeo janme te jana. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6/5/207 - jana zabdathI tiryaMca, manuSya, deva lIdhAM. te jano anukULa, pratikULa ke baMnemAMno koI upasarga kare che. temAM devakRt uparArga cAra prakAre che hAsyathI, dveSathI, vimarzathI ane pRthak vimAtrathI. temAM kelIpriya koI vyaMtara hAsyathI vividha upasargo kare. - 4 - 4 - 4 - dveSathI - jemake bhagavaMta mahAvIrane - x - vyaMtarIe zIta upasarga karyo. vimarzathI - A sAdhu dharmamAM dRDha che ke nahIM ? te jovA - 4 - upasargo kare. jema koI vyaMtarIe strIveza dhAraNa karI sAdhune anukULa upasargathI calAyamAna karavA dhAryuM. sAdhu nizvala rahetA bhaktithI vAMdhA, pRthak vimAtrA eTale ukta traNe ke traNamAMthI koI eka prakAre upasarga kare. jema saMgame bhagavaMta mahAvIrane karyAM. . 4 - . 43 manuSya paNa sAdhune hAsya, dveSa, vimarza ane kuzIla pratiovanA e cAra bhede upasarga kare. temAM hAsyathI devasenA gaNikAe bALasAdhune upasarga karyo. - 4 - dveSathI somabhUti sasarAe gajasukumAlane upasarga karyo. vimarzathI - cANakyamaMtrInI preraNAthI caMdragupte dharma parIkSArthe sAdhune upasarga karAvelo - 4 - kuzIlanA pratisevana mATe upasarga kare koI sAdhu koI zeTha ghera na hatA tyAM rAta rokAyA tyAre strIoe upasarga karyA. tiryaMca paNa bhaya, dveSa, AhAra tathA baccAnA rakSaNa mATe upasarga kare te cAra prakAre che, bhaya-sApa vagere camakIne karaDe, hepathI caMDakauzike bhagavaMta mahAvIrane upasarga karyo. AhAra mATe siMha, vAgha upasarga kare, baccAnA saMrakSaNa mATe kAkI vagere pIDe. A pramANe upasargathI jano duHkha denArA thAya che. athavA te te gAma vagere sthAnamAM jatAM ke rahetA AtmAne pIDanArA duHkho thAya che te cAra prakAre che - (1) AMkhamAM kaNu vagere paDatA ghaTTanatA, (2) bhramarI ke mUrchAdi vaDe patanatA, (3) vAyu AdithI staMbhanatA, (4) tALavAmAM AMgaLI Adi nAMkhavAthI thatI zleSaNatA athavA vAta, pitta, kapha AdinA kSobhathI kaTu sparzo thAya athavA niSkiMcanapaNAthI tRNasparza, DAMsa, macchara, zIta-uSNAdi pIDA koI vakhata thAya. tevA koIpaNa duHkha sparzo Ave tyAre dhIra banIne sahana kare. ciMtave ke, nArakI vageremAM karmonA udayathI pachI paNa bhogavavAnA raheze. mATe hamaNAM ja bhogavavA ThIka che mAnIne sahana kare athavA ukta sAdhu parISaho sahIne potAno rakSaka bane ane upadeza vaDe bIjAnuM paNa rakSaNa kare. te batAve che. ona: ekalo rAgAdithI rahita sArI rIte darzana pAmelo te samita darzana ke samyak dRSTi che. athavA zamita eTale upazama pAmela, vana eTale dRSTi ke jJAna arthAt upazAMta adhyavasAyavALo. athavA samatAne pAmela darzanavALo ke samadaSTi. AvA guNavAna sAdhu parISahone sahe. athavA dharmane kahe. - 4 - te A rIte - jIva mAtra upara dravyathI dayA jANIne, kSetrathI pUrva Adi badhI dizAne joIne sarvatra dayA karato te sAdhu dharma kahe. kALathI AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 jIvanaparyanta, bhAvathI rAgadveSa rahitapaNe dharma kahe - kevI rIte kahe ? - badhA jIvo duHkhanA dveSI ane sukhanA cAhanArA che, temane Atmavat mAnavA. kahyuM che, je potAne gamatuM nathI tevA bIjA mATe na karavuM. e ja sArarUpa dharma che. te kAmanAthI judo pravarte che ityAdi. te pramANe dharma kahetA pote paNa dravya, kSetra, kALa, bhAvanA bhedo vaDe athavA AkSepaNI Adi kathA vaDe pote hiMsA, jUTha, corI, maithuna, parigraha, rAtribhojanathI dUra rahI dharma pALe athavA A puruSa koNa che ?, kayA devane mAne che ?, teno abhiprAya Adi vicArIne vrata anuSThAnanuM phaLa kahe Avo dharma koNa kahe ? Agama jJAtA kahe. nAgArjunIyA paNa kahe che, je sAdhu nizcaye bahuzruta, Agama jJAtA, hetu batAvavAmAM kuzaLa, dharmakathA labdhisaMpanna, kSetra, kALa, puruSane vicArI A puruSa koNa che ? kayA darzanane mAne che ? e pramANe guNa-jAtie yukta hoya te ja dharma kahevAne samartha che. - te kevA nimittomAM dharma kahe ? 44 te AgamajJAtA svasamaya-parasamayajJa bhAvathI uThelA satine dharma kahe. 'vA' eTale pArzvanAtha ziSyomAM cAra cAma dharma pALatA hoya. tene ane bhagavaMta mahAvIranA gaNadharo paMcamahAvrata dharmane batAve che. athavA sadA utthita evA potAnA ziSyone navuM tatva jaNAvavA dharma kahe. athavA dharma zravaNanI icchAvALA, guru sevA karanAra zrAvakone saMsAra pAra utAravA dharma kahe che - kevo dharma kahe che ? - zamana eTale zAMti - ahiMsA rUpa dharmane kahe tathA viratine kahe. e rIte pAMce mahAvratone samajAve. tathA krodhajayathI upazama dvArA uttaraguNane kahe tathA nirvANa-mokSanuM svarUpa kahe che. mUlaguNa-uttaraguNa vaDe A bhava-parabhavanuM sukha ane chevaTe mokSa maLe che. 'zoca' eTale upAdhirahita pavitra vrata dhAravuM. 'Ava' mAyArUpa vakratAno tyAga. 'mArdava' mAna, ahaMkArano tyAga. lAghava eTale bAhya-anvaMtara graMthano tyAga. te kevI rIte kahe, te batAve che- yathAvasthita vastu jema AgamamAM kahI hoya tema ullaMghyA vinA kahe. kone kahe ? - daza prakAranA prANane dhAranArA te 'prANI' - sAmAnyathI saMjJI paMcendriya. muktigamana yogya je bhavyapaNe rahelA che 'bhUta', saMyama jIvita vaDe jIve te 'jIva' ane saMsAramAM duHkha pAmatA rahetA evA tiryaMca, nara, deva te 'satva'. - X - te badhAMne -d dharma kahe che athavA prANI, bhUta, jIva, satva e ekArthaka zabda che. temane kSAMti Adi dazavidha dharma - 4 - kahe che. - x - te dharmakathA labdhivAn hoya te kahe che. have dharma je rIte kahe che, te batAve che- * sUtra-208 : vicAra karI dharma kahenAra muni potAnA AtmAnI AzAtanA na kare, bIjAnI AzAtanA na kare ke anya prANa, bhUta, jIva, satvanI AzAtanA na kare. A rIte svayaM AzAtanA na karatA ke bIjA pAse na karAvatA te muni vadhyamAna pANI, bhUta, jIva, sarvane mATe asaMdInadvIpanI mAphaka zaraNabhUta thAya Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 1/6/5/208 che . e pramANe te saMyamamAM ucita, sthitAtmA, sneha, acala, [vihAra caya karanAra] cala, bahirlIya paridjana kare. je muni A pauidhamane jANIne sadanuSThAna Acare che, te mukti pAme che. te mATe AsaktinA vipAkane juo. parigrahamAM vRddha banela manuSyo kAmozI AkrAnta thAya che. mATe saMyamathI gabharAvuM na joIe. je vivekahIna tathA hiMsakavRttivALA pApa karmone karatAM bhayabhIta thatA nathI, jJAnIjana te AraMbhono sarvathA tyAga kare. te krodha, mAna, mAyA, lobhano tyAga karIne karmabaMdhanathI mukta thAya che. tema huM kahuM chuM. * vivecana : te bhikSu mumukSu dharmano pUrvApara vicAra karIne ke sAMbhaLanAra puruSanI pUpira sthiti viyArI, jene jevuM kathana yogya hoya tene tevo dharma kahe. maryAdA vaDe sakhyaNuM darzanAdi anuSThAna viraddha vartI AzAtanA vaDe AtmAne doSita na kare. arthAta AzAtanA na thAya tema dharma kahe. athavA AtmAnI AzAtanA be prakAre che - dravyathI ane bhAvathI. dravyathI - AhAra, upakaraNa vagere dravyanI kAlasaMbaMdhI AzAtanI nA thAya tema kahe. AhArAdi dravya AzAtanAthI potAnA zarIte pIDA thatA bhAvamalinatAthI bhAvAzAtanA thAya. athavA kahetA gAma-bhaMgarUpa bhAva AzAtanA na thAya tema kahe. sAMbhaLanAranI niMdA na kare. jethI te niMdA vaDe krodhita thaI hAra, upakaraNa ke zarIra pIDA karavA pravRta na thAya. tethI sAMbhaLanAranI AzAtanA vajIne dharma kahe. athavA anya prANI, bhUta, jIva, satvone bAdhA na kare. te muni potAno anAzAtaka che, bIjAnI AzAtano karato nathI, tathA bIjA AzAtanA karanAranI anumodanA karato nathI. vadhyamAna prANIo, bhUto, jIvo ane satvone pIDA utpanna na thAya tema dharma kahe. jemake - koI laukika, kapAvayanika, pAsasthA vagerene dAna ApavAnI prazaMsA kare, kuvA-taLAva banAvavAnI prazaMsA kare to pRthvIkAya Adine duHkha thAya to sAdhune doSa lAge. niMdA kare to aMtarAya thatA karmabaMdhanathI vipAka bhogavavo paDe. kahyuM che ke, dAna prazaMsAthI prANi vadhano doSa lAge. dAnanI niMdA kare to dAna lenAranI vRtino cheda kare che. tethI te dAna tathA kuvA Adi saMbaMdhe vidhi-niSedha na karatAM yathAvasthita zuddha dAna prarUpe. A pramANe bolato sAdhu ubhayadoSa tyAgI jIvone AzvAsya thAya. A bAbata dRSTAMtathI kahe che, asaMdInadvIpa mAphaka A muni jIvane rakSaNano upAya batAve tethI vadhyamAna ane vadhakane pApavicArathI bacAvI viziSTa guNasthAna meLavavAnI zaraNa levA yogya thAya che. te dharmakathA kathana dvArA keTalAMkane dIkSA apAve che, keTalAMkane zrAvaka banAve che, keTalAMkane samyagdarzanavALA kare che, keTalAkane bhadraka pariNAmI banAve che. prazna - kevA guNavALo sAdhu dvIpa mAphaka zaraNa yogya thAya che ? uttara - have pachI kahevAtA bhAva utthAna vaDe saMyamAnuSThAna karato usthita thayela tathA jJAnAdi mokSa mArge sthita hoya, sneharahita hoya, rAgadveSa rahitatAthI apratibaddha hoya, pariSaha-upasargamAM calita na thAya, aniyata vihArI hoya, saMyamathI jenI lezyA bahAra na hoya evo muni badhI rIte saMyama anuSThAnamAM varte, kayAMya Asakta na thAya. prazna : zA mATe te saMyama anuSThAnamAM vaheM ? - te zobhana dharmane vicArI aviparIta darzanavALo thAya ke sadanuSThAna dRSTimAna bane. te kaSAyanA phAya ke upazamathI parinivRta che, tevA guNavALo na hoya te mithyArdaSTi, pezala dharmane pAmato nathI, te batAve che- mithyAdeSTivALo saMgane kAraNe mokSamAM na jAya tethI tenA mAtA, pitA Adi janita ke dhana dhAnyAdi janita saMga vipAkane tame juo. vivekathI hRdayamAM avadhAro. sUtramAM kahe che, te saMgavALA manuSya bAhya atyaMtara graMthathI guMthAyelA, graMthanA saMgathI viSAda pAmelA chatAM icchA, madana kAmathI AkAMta banelA momAM jatA nathI. jo ema che to zuM karavuM ? - je kAmathI Asakta cita thaIne sagAM tathA dhana-dhAnyAdimAM mUrNita, kAmasaMbaMdhI zarIra-mananA du:khothI pIDAya che. tenAthI he ziSya ! tuM saMyamathI trAsa na pAmIza. saMyamAnuSThAnathI kaMTALato nahIM, kemake saMyamaduHkha karatA ati duHkha saMsArasaMgane che. kayA sAdhune saMyamathI na DaravAno saMbhava che ? - je mahAmunie saMsAra ane mokSanA kAraNo jAyA che, tene A saMgarUpa Abho eka samAnapaNe badhA mANase Acarela che - X - te AraMbho sarve prakAre jANItA che. A AraMbho kevA che ? jemAM graMtha prayita, viSAdI, kAma AkAMta loko hiMsaka banI yAjJAna-mohanA udayathI pApa karatA DaratA nathI. paNa ukata AraMbhone jJa parijJAthI jANI pratyAkhyAna parijJAthI tyAge che, teNe ja AraMbhonA suparijJAtA jANavA. AraMbha parijJAtA bIjuM zuM kare ? te mahAmuni * * * phodhAdi tyAgI - x x - mohanIya karmane toDe. mohanIya jatAM saMsAra saMtatithI chUTe che. ema tIrthakare kahela che. ema sudhamasviAmI kahe che. athavA have pachI je kahe che te batAve che- * sUtra-209 - dehanAzanA bhaya para vijaya prApta karavo e saMgrAma zallSa kahevAya che. te ja muni saMsAra pAragAmI che. te kaSTothI pIDita thavA chatAM lAkaDAnA pATiyAnI jema acala rahe che. mRtyakALa AvavA para jyAM sudhI jIva ane zarIra bhinna bhinna na thAya tyAM sudhI maraNakALanI pratIkSA kare. ema huM kahuM chuM. * vivecana : audArika Adi traNa zarIra ke ghAtikarmano vinAza athavA kAyAne AyuSyanA thAya sudhI ghAta karanAro bane te muni saMgrAmazIrSarUpe varNavela che. jema saMgrAmane mokhare zagunA sainya sAme tINa talavAranI prabhAvI ugatA surajanI mAphaka ke Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6/5/209 vijaLInA camakArA mAphaka dekhAva karI jonAnI AMkhomAM camatkAra karAvanAra ane potAnuM kArya kasvA chatAM paNa koI vakhata te subhaTa citano vikAra kare che. te ja pramANe maraNakALa Ave tyAre sthira manavALo hoya to paNa koI vakhata saMjogAdhIna teno bhAva bagaDe paNa kharo. tethI je maraNakALe paNa moha na pAme te ja muti saMsAra pAragAmI athavA karmano ke lIdhela bhAno paryatayAyI che. vaLI vividha parISaha upasargo vaDe haNAyelo chatAM te kaMTALatA uMcethI paDIne ke gAIpRSTha ke anya rIte ApaghAta na kare. athavA haNAvA chatAM bAhya atyaMtara tapa tathA parISaha upasarga vaDe dhairya sakhI pATIyA mAkaka sthira rahe; paNa dInatA nA lAve. te ja rIte mRgukALathI pasvazatA pAmelo bAra varSanI saMkhanA vaDe AtmAne durbaLa karI pahADanI guphA vageremAM nisvadha sthAne pAdapopagamata, iMgita maraNa ke bhakataparijJAmAMnuM koI eka anazana karIne maraNakALaAyuSya hAya sudhI zarIrathI jIva judo paDe tyAM sudhI sthiratA sakhe. A ja mRtyukALa ke zarIto bheda che te sivAya jIvano koI vinAza nathI - tema huM kahuM chuM. adhyayana-6 'pata" uddezo-pa "upasarga samAnavighanano muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa 0 adhyayana-6-no TIkA sahitano anuvAda samApta 0 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra ka adhyayana-8 "vimokSa" ka * bhUmikA : chaThuM adhyayana kahyuM. have sAtamuM-AThamuM adhyayana Abhe che. hAla mahAparijJA" nAmaka sAtamA adhyayanano avasara che. te viccheda javAthI tene oLaMgIne AThamA adhyayanano saMbaMdha kaheqo. te A pramANe * adhyayana-6-mAM potAnA karma, zarIra, upakaraNa, gauravagika, upasarga, samAna vidhUnana vaDe niHsaMgatA batAvI, paNa jo aMtakALe samyagu nirmANa thAya to ja te saphaLatA pAme tethI sakhyaNuM tiyaNa batAvavA A AraMbhe che-- athavA niHsaMga vihArIe aneka prakAranA parISaha-upasarga sahapta karavA. ema pUrve batAvyuM. temAM mAraNAMtika upasarga Ave tyAre adInamanavALA banI samyagu nirmANa ja karyuM. te batAvavA AThamuM adhyayana che, A saMbaMdhe Avela A adhyayananA upakrama Adi cAra anuyogadvAra che. temAM upakrama dvAmAM Avela adhikAra be bhede che. temAM adhyayanano artha pUrve kaho. uddezAno adhikAra niryuktikAra kahe che. | [ni.ra53 thI 55 pahelA uddezAmAM A arvAdhikAra che - asamanujJa[pAsasthA], asamanojJa (svayajdAcArI) ke 363 anyavAdIono 'vimokSa'-parityAga kavo tathA temanA AhAra, upadhi, zayyA, abhiprAyane tyAgavo. pArthasthA vagere, cAsTi, tapa, vinayamAM hIna te asamanojJa ane jJAnAdi pAMca AcAromAM hIna te yathANaMda tevAnI saMmati na karavI. bIjA uddezAmAM-AghAkamadino tyAga karavo athavA koI AdhAkarmI vaDe nimaMtraNa kare to tene niSedha karavo. niSedha karatA tene krodha caDe to tene siddhAMta samajAvavo ke AvuM dAna tane ke mane guNakArI nathI. trIjA uddezAmAM - gocarI gayelA sAdhune ThaMDI AdithI aMga dhruje tyAre gRhasthane zaMkA thAya ke, indriyonI umatatAthI ke zRMgAra bhAvAvezathI A sAdhu yuje che, AvuM bole ke zaMkA kare, to zaMkA dUra karavA yathAvasthita arcanuM kathana karyuM teimane upazAMta karavA. bAkInA pAMca uddezAmAM - upakaraNa tathA zarIrano vimokSa, te viSaya saMkSepa ane vistArathI kahe che, cothA uddezAmAM vaihAnasa (phAMso khAvo], gAdha pRSTha-gIdha AdithI potAno nAza karAvavo. A be maraNanuM varNana che. pAMcamAM uddezAmAM glAnatA ane bhakataparijJA samajAvI. chaThThAmAM ekatvabhAvatA tathA iMgita maraNane batAvyuM. sAtamAmAM - bhikSupatimA ane pAdapopagamananuM varNana che. AThamAmAM - anupUrva vihAra karanArA, dIrdha saMyama pALanArA, zAstra arcanA grahaNa pachInA kALe sIdAtA, saMyama adhyayana-adhyApana kiyA kaMAra sAdhuo taiyAra thayA pachI bAra varSanI saMlekhatA dvArA deha durbaLa banAvI bhaktaparijJA, * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * adhyayana-7 "mahAparijJA" hAla upalabdha nathI * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5o AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 1/8 -JbhUmikA iMgitamaraNa ke pAdapopagamana svIkAre. A pramANe saMkSepathI artha kahyo. vistAI te uddezAmAM kahevAze. nikSepa traNa prakAre che - oghaniSada, nAmaniux, bAlApakaniSaH. oghamAM adhyayana che, nAmamAM vimokSa che. have vimokSano nikSepa kahe che. [ni.258] vimokSanA nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa ane bhAva e che nipA che. e saMkSepathI kahyA. vistArathI kahevA nAma ane sthApanA sugama che, tene choDIne dravyAdi vimokSa kahe che [ni.259] dravya vimokSanA be bheda - AgamathI, noAgamacI. AgamathI jJAtA, paNa temAM upayoga na hoya. no AgamathI jJa zarIra, bhavya zarIthI vyatirikta beDImAMthI je chUTakAro te dravya vimokSa. athavA beDI vagere dravyathI chUTavuM te dravya vimo. * dravya vaDe ke dravyathI saciva, acita, mizra dravyathI mokSa te dravya vimokSa, ityAdi. kSetra vimokSa te je kSetramAM cArakAdithI pakaDAyo hoya temAMthI chUTavuM athavA kSetranA dAnathI ke je kSetramAM mokSa varNana thAya te kSetra vimokSa. kALa vimokSa - caityamahimAdimAM jeTalo kALa amAri ghoSaNA karAve ane jeTalo kALa hiMsAdi baMdha rahe che athavA mokSa varNana kALa. * * * [ni.ra60] bhAva vimokSa be prakAre - (1) AgamathI jJAtA ane temAM upayogavAnuM. (2) no AgamathI be bheda - dezathI, sarvathI. temAM dezathI avirata samyagadaSTi jIvone anaMtAnubaMdhI kaSAya kSayopazamathI tathA dezaviratane anaMtAnubaMdhI, pratyAkhyAna kaSAyanA kSayopazamathI, sAdhune saMjavalana sivAyanA kaSAyanA kSayopazamathI kSapakazreNImAM jene jeTalA kapAyo kSINa thAya, tene teTalAno kSaya thavAthI dezavimukti che, tethI sAdhu dezavimukta che. bhavastha kevalI sAdhuo paNa bhavopagAhInA sadbhAvathI dezavimukta ja che, sarvathA vimukta to siddha bhagavaMto ja che. * x * x * baMdhapUrvaka mokSane have batAve che- [ni.ra61] karmavargaNA dravya sAthe je jIvano saMbaMdha che, te prakRti sthiti anubhAva ane pradezarUpa baddha pRSTa nidhad nikAcita rUpa baMdha jANavo. kemake Amapradeza anaMtAnaMta karma pudgalo vaDe baddha che ane anaMtAnaMta navA baMdhAI rahyA che. bAkInA grahaNa yogya nathI. ATha prakAranA karma kevI rIte baMdhAya che ? mithyAtvanA udayathI. kahyuM che - prazna - he bhagavan! jIvo ATha prakAranA karmo kema bAMdhe ? he gautama ! jJAnAvaraNIya karmanA udayathI darzanAvaraNIya karma baMdhAya. darzana mohanIya karmanA udayathI mithyAtva baMdhAya. tethI AThe karma jIva nizcayathI bAMdhe. athavA snehathI lipta zarIrane jema retI coTe tema ragadveSanI cIkAzathI jIvane kama coTe che. e ATha prakAranA karmanA Asava nirodhathI ke tapa vaDe pUrvakaraNa kSapaka zreNinA anukamathI ke zailezI avasthAmAM je karmano viyoga thAya che, te [24] kSaya ja mokSa che. e pradhAna puruSArthatvathI prAraMbhela talavAranI dhAra mAphaka vrataanuSThAnanuM mukhya kuLa hovAthI tathA bIjA matavALA sAthe teno bheda hovAthI yathAvasthita adhyabhicArI mokSanuM svarUpa batAve che, athavA pUrvakarma viyoga uddeza vaDe mokSanuM svarUpa batAvyuM. he jIva viyoganA uddeza vaDe mokSanuM svarUpa batAve che [ni.262] jIva asaMkhyapadezAtmaka che, tene ApameLe ja anaMtajJAna svabhAvathI ja che. mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya, yoga pariNata thavAthI je karmo baMdhAya che, te pUrvabaddha hovAthI anAdikALanI apekSAe cAlu che, te karmano sarva abhAvarUpa viveka karavo. te jIvane teTalo ja mokSa che, paNa bIjA nivaNipradIpa mAphaka kalpelo mokSa nathI. bhAva vimokSa kahyo. jene te thAya che, teNe mokSa mATe avazya bhaktaparijJAdi traNa maraNamAMthI koIpaNa maraNa svIkAravuM. kAryamAM kAraNanA upacArathI te maraNa ja bhAva vimokSa che, te batAve che [ni.263 bhaktaparijJA eTale bhojananuM pratyAkhyAna-anazana. te traNa ke cAra AhAra tyAgIne zarIranI vaiyAvacca karavA de. te dhRti saMghayaNavALo jema potAne samAdhi rahe tema aNasaNa kare. tathA iMgita pradezamAM maraNa te iMgitamaraNa. te cAra AhAra nivRttirUpa che. viziSTa saMghayaNavALA, Apa meLe paDakhuM pheravavAdi kriyA kare che. cAre prakAre AhAra tyAgI, badhI ceSTA choDIne ekAMtamAM zarIranI vaiyAvacce vinA jhADanI mAphaka sthira rahevuM te pAdapopaNamana jANavuM. paNa bhavasiddhika jIva chellA anazanane AzrIne mare che. uttama sAdhu pUrvokta traNamAMnA eka maraNe mare, paNa vaihAsana Adi bALamaraNathI marato nathI. traNe aNasaNamAM thoDo bheda hovAthI bhAvamokSa traNa prakAre che ema tuM jANa. te ja maraNa have be bhede kahe che [ni.264] parAkrama sahita te parAkrama maraNa, tethI viparIta te parAkrama, jaMghAbaLa kSINa thatAM bhaktaparijJAdi traNa bhede anazana che. traNe maraNa saparAkrama aparAkama be bhede che. temAM siMha, vAgha vagerethI nAza thAya che tyAghAta ane atyAghAta te dikSA laI sUrya grahaNa karI anukrame AyuSya kSayane anubhavato je che te avyAghAta. ahIM anupUrvI zabda che, teno paramArtha batAvatA upasaMhAra kare che. vyAghAta vaDe anukrame saparAkrama ke aparAkrama sAdhune maraNa Ave tyAre sunArthajJa kAlajJatAthI samAdhi maraNe maravuM. bhakta parijJAdi traNamAMnA koI eka maraNa samAdhi rahe tema karavuM, paNa vehAsanAdi bALamaraNe na maravuM. temAM saparAkrama maraNa daTAMta vaDe batAve che [ni.265 parAkrama sahita te saparAkama, maraNano Adeza [daSTAMta AcArya paraMparAmAM saMbhaLAto vRddhavAda A pramANe che - x - x * Arya vajasvAmInuM maraNa Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 para AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 1/8 -JbhUmikA pAdopagamana che, te sArAkama maraNa che, teno bhAvArtha kathAthI jANavo. te kathA prasiddha ja che. jemake vajasvAmI kAme rAkhela suMThano gAMgaDo vAparavo bhUlI gayA. A pramAdathI mRtyune najIka jANIne saparAkramI banI rahyAvarta parvata upara pAdopagamanA anazana karyuM. have aparAkrama kahe che [ni.266] parAkrama na hoya te aparAkrama, tevuM maraNa jene jaMghAbaLa kSINa thayeluM tevA * x- Arya samudranuM maraNa che. teno vRddhavAda A pramANe che. pAdo gamana anazana vaDe tenuM maraNa thayela che. -x - tenA bhAvArtha kathAthI jANavo. Aryasamudra AcArya svabhAvathI ja kRza hatA. pachI jaMghAbaLa kSINa thatA zarIrathI bIjo lAbha na jANIne tene tajavAnI icchAthI potAnA gacchamAM rahIne upAzrayanA eka bhAgamAM AhArahita pAdopaNamana anazana karyuM. have vAghAtima anazana kahe che [ni.26] vizeSathI AghAta te siMha Adie karela vyAghAta eTale zarIsto nAza. tenA vaDe thatuM maraNa te vyAghAtima. koI sAdhune siMha Adi koIe gheryo hoya ane tenAthI maraNa thAya, te vyAghAtima. teno vRddhavAda evo che ke, tosalI AcAryane bheMsoe gheryA, temaNe cAra prakAre AhAra tyAgIne anazana karyuM te vyAghAtima maraNa. teno bhAvArtha kathAthI jANavo - x *x -. have atyAghAtima batAve che. [ni.268] AnupUrvI (krama ne pAme, te AnupUrvaga. teno vRddhavAda A pramANe - pahelA AtmArthIe dIkSA levI. pachI sUtra, pachI arthajJAna devuM. baMnemAM pravINa thayo hoya, supAtra hoya, tene guru AjJA Ape to traNamAMthI koI eka anazana mATe nIkaLe. AhAra, upadhi, zayyA e traNeno tyAga kare - nitya paribhogathI mukta thAya. jo te AcArya hoya to ziSyone taiyAra karI bIja AyAryane sthApIne pote nivRta thaI, bAra varSanI saMlekhanA vaDe saMlikhita thaI gacchanI anujJA laI gaccha choDe athavA svasthApita AcAryanI saMmati laI maraNa mATe udhata thaI bIjA AcArya pAse jAya. te pramANe upAdhyAya, pravartaka, sthavira, gaNAvacchedaka ke sAmAnya sAdhu AcAryanI rajI laIne saMlekhanA karI parikama vaDe bhakta parijJAdi maraNa svIkAre. temAM paNa bhAve saMlekhanA kare, kemake ekalI dravya saMlekhanAmAM doSano saMbhava che. te kahe che [ni.269] AcAryae preraNA karelo tuM pharI saMlekhanA kara, evuM kahetA kUddha thayelA ziSyane rAjAnI AjJA mAphaka AcAryanI AjJA pahelA tINa lAge paNa pachI zItaLa thAya che. vaLI nAgaravelanA bAkInA pAna bacAvavA pahelA saDela pAnano tyAga karavo paDe tema kuziSyane paNa pahelA darthanA karavI, pachI te mAphI mAMge tyAre tenA para kRpA karavI. bhAvArtha kathA eka sAdhue bAra varSa saMlekhanA karI, pachI anazana mATe AcAryanI jA mAMgI. AcAryae kahyuM, tuM hajI saMlekhanA kara. tethI kaddha thayelA ziSya mAtra cAmaDIhADakA bola AMgaLI bhAMgIne dekhADI. hajI zuM azuddha che ? tema pUchayuM. AcAryae kahyuM ke, A krodha che te ja azuddhi che. teM vacananI kaDavAsathI AMgaLI bhAMgI bhAva azuddhatA dekhADI che. tethI tene bodha karavA mATe dRSTAMta kahyuM, koI rAjAne baMne AMkhe pANI jharatuM hatuM, rAjavaidhe ghaNI davA karI paNa nA mayuM. koI paradezI vaidha Avyo. teNe kahyuM ke, jo tuM eka muharta vedanA sahana kare ane mane na marAve to tane sAjo karuM. rAjAe kabUlyuM. aMjana vaDe tIvra vedanA thatA vaidhane mAravAnI AjJA karI te tIkSNa AjJA. pUrve na mAravAnuM vacana Apela che zItaLa AjJA. muharta pachI vedanA dUra thaI jatAM rAjAe vaidhanI pUjA karI. e ja pramANe AcArya dvArA thatI pratiyodanA rUpa AjJA tINa hovA chatAM paramArthathI zItala che, to paNa Ama kahevA chatAM ziSya zAMta na thAya to bIjA ziSyonA rakSaNa mATe saDelA pAna mAphaka dUra karavo. jo AcAryano upadeza ziSya mAne to gacchamAM ja rahevA daIne davacanothI tenI kadarthanA karI jovI. to paNa te koDe nahIM to tene zuddha jANIne anazananI AjJA Ape tathA tenI khabara rAkhI kRpA kare. A pramANe kevo ane keTalo kALa, kevI rIte AtmAne saMlekhe ? kahe che [ni.270 thI 273-] sUtra, artha tathA ubhayathI potAnA ziSyone tathA bhaNavA AvelAne - x * prayatnathI taiyAra karavA joIe. pachI AcArya bAra varSanI saMlekhanA kare. te A rIte - cAra varSa vicitra 5 anuSThAna kare - eka, be, traNa, cAra, pAMca Adi upavAsa kare pAraNe vigai vApare ke na paNa vApare. pachI bIjA cAra varSa tevo tapa karI pAraNe vigaI na ja vApare. navAmA, dazamAM varSe upavAsanA pAraNe AMbela kare. agiyAramAM varSo pahelAM cha mAsa ati vikRSTa tapa na kare athavA coka, be upavAsa karIne parimita AMbelathI pAraNuM kare - uNodarI kare. bIjA cha mAsa vikaTa tapa kare, pAraNe uNodarI AMbela kare. bAramAM varSe nitya AMbela kare * x * temAM cAra mAsa bAkI rahe tyAre telanA kogaLA, akhalita namaskAra zIkhavA vAyu dUra kare. A pramANe bAra varSa anukrame badhuM karI sAmarthya hoya to guru AjJA laI pahADanI guphAmAM jaIne jagyA joI pAropaNamanAdi koI eka anazana jema samAdhi rahe tema kare. A rIte bAra varSa saMlekhanAthI AhAra ocho karatA AhAra icchAno uccheda thAya. | [ni.24,25-] kevI rIte e sAdhu tapa karavAmAM paMDita thAya ? je nitya ughukata AtmA banIne 32 koLIyA parimANavALI vRtti na rAkhe ? je lagvRtti parikSepa na kare te tapakarmamAM paMDita kevI rIte thAya ? tathA AhAra vaDe be pAMca upavAsapUrvaka pAraNuM kare to te alpAhArI thAya. te zA mATe tapa kare ? anazana mATe. A pramANe upavAsa karato tathA pAraNe apAhAra vaDe AhAra ocho ocho karavA ukta vidhie bhakta pratyAkhyAna kare. nAma nikSepo kahyo. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/8/1/210 53 adhyayana-8 uddezo-1 "asamanojJavimokSa'' * have sUtrAtrugame askhalitAdi guNayukta sUtra kahe che* sUtra-210 : huM kahuM chuM . samanojJa ke asamanojJa sAdhune azana, pAna, khAdima, svAdima, vastra, pAtra, kaMbala, pAdochanaka AdarapUrvaka na Ape, te mATe nimaMtraNa na kare, temanI veyAvacca na kare. tema huM kahuM chuM. * vivecana : je meM bhagavaMta pAse jANyuM te huM kahuM chuM, je have kahIza. samanojJa ke asamanojJa hoya. samanojJa eTale dRSTi ane liMgathI sama, paNa bhojana AdithI sama nahIM, asamanojJa tethI viparIta evA zAkyAdi. je khavAya te azana-zAli odana Adi. pIvAya te pAna - drAkSa pAnaka Adi. khavAya te khAdima - nALiyera Adi. svAda karAya te svAdima kapUra, lavIMga Adi tathA vastra, pAtra, kaMbala, rajoharaNa prAsuka ke aprAsuka anya kuzIlanA upabhogane mATe na Ape. dAna mATe nimaMtraNa na kare. tenI vaiyAvacca na kare. - x - ati AdaravALo banIne teone kaMI paNa na Ape, na nimaMtre, na thoDI ghaNI vaiyAvacca kare. tema huM kahuM chuM. * sUtra-211 -- [kadAca te kuzIla kahe ke, he munio !] tame nizcita samajo ke, tamane azana yAvat roharaNa maLe ke na maLe, tame bhogavyuM ke na bhogavyuM hoya, mArga sIdho hoya ke vakra to paNa avazya AvavuM. - A rIte judA dharmane pALanArA AvatA ke jatA kaMI Ape, ApavA niyaMtraNa kare ke, vaiyAvRtya kare to muni te na svIkAre - tema huM kahuM chuM. * vivecana : te zAkyAdi kuzIlo azanAdi batAvIne ema bole ke, A nizcaye jANo ke amArA maThamAM tamane bhojana maLaze. A bhojana tamane bIje maLe ke na maLe, khAIne ke khAdhA vinA amArI khuzI mATe avazya AvavuM. jo na maLe to levA ane maLe to vadhu khAvA ke vAraMvAra bhojana mATe ane na khAdhuM hoya to prathamAlikA [navakArasI] mATe game tyAre AvavuM athavA jyAre tamane je kalpe tevuM ame ApazuM. vaLI amAro maTha tamArA mArge ja che. tame bIje raste jatA ho to paNa thoDo phero khAIne AvavuM. - 4 - temAM kheda na rAkhavo. zAkyAdi kevA hoya ? te kahe che, judA dharmane pALatA hoya. teo kadAca upAzraye AvIne ke raste jatAM niyaMtraNa kare ke azanAdi Ape. azanAdi levA AvavA bolAve ke bhakta mAphaka vaiyAvacca kare; munine te levuM na ka2e, temanI sAthe paricaya paNa na kare. paNa temanA tarapha anAdaravAnlR rahe. to ja darzanazuddhi rahe. athavA have pachI kahe che- 54 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 * sUtra-212 : A manuSyalokamAM keTalAka sAdhune AcAra-gocaranuM yogya jJAna hotuM nathI. teo ArAMbhArthI thaI anyamatIyanuM anukaraNa karI "pANIne mAro" evuM kahI bIjA pAse hiMsA karAve che, hiMsA karanAranI anumodanA kare che. adattane grahaNa kare che athavA aneka prakAranA vacano bole che-- jemake, "loka che, loka nathI, loka nitya che, loka anitya che, loka sAdi che, loka anAdi che, loka tavALo che, loka anaMta che, sAruM karyuM, kharAba karyuM, kalyANarUpa che, pAparUpa che, sAdhu che, asAdhu che, siddhi che, siddhi nathI, naraka che, naska nathI' A pramANe vAdIo je vividha prakAre paraspara virodhI vAto kare che. pota-potAnA matane ja sAco batAve che temanuM te kathana nirdetuka che. A ekAMtavAda su-AkhyAta dharma nathI, supajJapta dharma nathI. * vivecana : A manuSyalokamAM keTalAMka pUrve karela azubhakarmanA vipAkavALAne mokSa mATe je anuSThAnarUpa AcAra che, te sArI rIte paricitta thayo nathI. te apariNata AcAravALA jevA hoya te batAve che-- te AcAranuM svarUpa na jANanArA snAnarahita parasevAnA melathI kaMTALelA sAdhu che, temane sukhavihArI zAkyAdi vaDe potAnA jevA vicAravALA banAvelA che. temanA saMgathI sAdhu A lokamAM AraMbhArthI bane che. athavA te zAkyAdi ke anya kuzIlo sAvadha AraMbhArthI che tathA maTha, bagIcA, taLAva, kuvA banAvavA; auddezika bhojanAdi karanArA dharmane kahetA bole che ke, prANIne mAro, e pramANe bIjA pAse hiMsA karAvatA ane hiMsA karanAranI anumodanA karatA athavA bIjAnuM dravya levAthI thatA kaTu phalane visarIne jenA zubha adhyavasAyo DhaMkAyelA che, teo corInuM dravya le che, vaLI pahelA ane trIjA vratamAM alpavaktavyatA hovAthI tene prathama kahIne pachI bahutara vaktavyatA vALuM bIjuM vrata kahe che. athavA te adatta le che ke vividha yuktio yoje che. te A rIte - sthAvara jaMgamarUpa loka che, temAM navakhaMDA pRthvI ke sAta dvIpavALI pRthvI che. bIjA brahmAnA aMDamAM aMtavartI mAne che. koI brahmAnA aMDA jevI pANImAM rahelI kahe che. tathA jeo svakRta karmaphaLa bhoktA che, paraloka che, baMdha-mokSa che, pAMca mahAbhUta che ityAdi mato che. cArvAko kahe che A loka je dekhAya che, te mAyA-indrajAla-svapnavat che. tathA avicArIta ramaNIpaNe bhUtano svIkAra karavA chatAM paralokano anuyAyI jIva paNa nathI, zubhAzubha phaLa nathI paNa jema kiNu AdimAMthI jema naso utpanna thAya che, tema bhUtamAMthI caitanya thAya che. A badhuM mAyAkAra gaMdharvanagara tulya che. punya-pApAdi yuktithI siddha thatAM nathI. vaLI kahe che, jema jema artho vicArIe tenuM vivecana karIe tema tema je Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/8/1/12 je artharUpe tyAM ApaNe vicAravAnI zuM jarUra ? A zarIra, viSaya, indriyo badhuM bhautika che, to paNa maMdabuddhio tene tava kahe che. vaLI sAMgAdi kahe che, loka nitya che, kemake pragaTa ke laya e ja mAtra utpAta-vinAza che. kemake nathI teno utpAda nathI, che teno nAza nathI. athavA nadI, samudra, pRthvI, parvata, AkAzanuM nizcayapaNuM hovAthI te dhruva che. zAkAdi kahe che loka anitya che, kemake pratikSaNa teno svabhAva kSaya thavA rUpa che. vinAzanA hetunA abhAvathI ane nitya vastunA anukamathI badhuM anitya che athavA adhuva te cala che, jema bhUgola keTalAkanA mate calAyamAna che ane sUrya sthira che. sUryamaMDala dUra hovAthI pUrvathI jonArane sUryano udaya dekhAya, nIce rahelAne madhyAhna, dUra rahelAne asta dekhAya che. bIjA koI mAne che ke lokanI Adi che teo kahe che, A badhuM pUrve aMdhArArUpa, ajANyuM, lakSaNahIna, vicArAya nahIM tevuM, aviDroya, sutelA jevuM hatuM. te eka samudrarUpa hatuM. sthAvara-jaMgama tathA devamanuSyo na hatA. nAga tathA rAkSasa na hatA. phakta polANarUpa, mahAbhUtothI rahita hatuM. temAM aciMtya AtmA prabhu sutA sutA tapa karI rahyA hatA. te tyAM sutelA prabhunI nAbhimAMthI kamaLa nIkaLyuM, je ugatA sUryamaMDaLa jevuM sonAnI karNikAvALuM hatuM. te kamaLamAMthI bhagavAna daMDa dhAka ane janoIyukta brahmA utpanna thayA teNe jaganI mAtAo sarjI. devonI mAtA aditi che, asuronI diti che. manuSyonI manu, pakSInI vinItA che. * x * sarI sRpanI mAtA ka6 che, nAgajAtinI sulatA, catuSpadanI surabhi, sarve bIjonI mAtA ilA che. bIjA matavALA koI lokane anAdi kahe che jemake zAkyo kahe che ke, he bhikSuo ! A saMsAra anAdi che. tenI pUrva koTI jaNAtI nathI. niravaraNa savone avidhA nathI, savono utpAda nathI. vaLI A loka saMtavALo che, jagatanA pralayamAM sarvano vinAza che. [koI mate A loka anaMta che kemake vidhamAna vastuno sarvathA nAza asaMbhava che. temAM jemanA mate Adi che teo lokano aMta mAne che, jemanA mate anAdi che te lokane anaMta mAne che. keTalAka A baMnene mAne che - kahyuM che ke, lokamAM pUrve be puruSo ja hatA. kSara ane akSara, kSaramAM sarve bhUto che, akSara te kUTastha che. A pramANe paramArthane na jANatA "loka che' ityAdi vivAda karatA vividha vANI yoje che. te ja pramANe AtmAne paNa judI judI rIte kahe che - jemake sAru karyuM ke sarva saMga tyAgIne mahAvrata lIdhA. bIjA koI kahe che ke, khoTuM karyuM ke mukhya strIne putra utpanna karyA vinA teM tyAgI tathA koI dIkSA levA taiyAra thAya tene kahe che, A kalyANa che. to bIjI kahe che ke, pAkhaMDInA jALamAM phasAyelo A kAyara che, gRhasthAzrama pALavA asamartha che. vinA putre dIkSA levI te pApa che. A sAdhu che - A asAdhu che. A rIte potAnI mati kalAnA mujaba bole che. tathA siddhi che - siddhi nathI. 56 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 naka che - naraka nathI. e pramANe bIjuM paNa potAnA Agraha mujaba bolyA kare che - te batAve che. A pUrve batAvela loka Adine AzrIne judu judu mAnanArA te vipratipanna vAdIo che tema kahe che- sRSTinA vAdIo badhuM ja matiliMga ane kRtrima mAne che. sakala loka, mAhezvarAdi sAdi paryA che. koI nArI tathA IzvarathI utpanna thayela mAne che, koI soma-agnithI utpanna mAne che. keTalAMka dravyaguNa Adi cha vikalAvALuM jagat mAne che. keTalAMka jagatane Izvara prerita ane keTalAMka brahmAkRta mAne che. kApilamatavALA avyakta vizva mAne che. koI badhu svAbhAvika mAne che, koI bhUtonA vikArathI thayeluM mAne che. koI jagane anekarUpavALuM mAne che. A pramANe badhAM potAnA mata kahe che. jemaNe syAdvAda samadra avagAhyo nathI tevA ekAMza grahaNa mati bheTavALA paraspara doSita batAve che. te kahe che, loka, kriyA, AbhA, tava saMbaMdhI vibhinna arthavAdIo batAve che, jemaNe syAdvAdathI vinizcaya karyA vinA tacvavarNana karyuM che. paNa jemaNe cAdvAda matano nizcaya karyo che, temaNe astitvanAstitvathI naya abhiprAya mujaba artha karyo hovAthI vivAdano abhAva ja che. teno vistAra ane karela nathI. sUyagaDAMga Adi sUtramAM teno vistAra che. te badhAM paraspara vivAda karatA potAnA matanA Agraha karatA pote nAza pAmyA che ane bIjAno paNa nAza kare che. jemake - keTalAMka sukhathI dharmane icche che, bIjA duHkhathI to koI nAnathI dharma mAne che. tathA kahe che ke, mAro ja dharma mokSa mATe che, bIjA dharma nAma levA jevA nathI. ema bolanArA tuccha dharmavALA paramArtha na jANatAne phasAve che. teno uttara jaiinAcAyo Ape che. loka che ke nathI te tame jANo. * * * * * [ahIM je vAda raju thayo che, te amAruM kAryox welii, tethI saMkSepamAM kahela che.] dareka matamAM koI hetu che, te na mAno to badhuM ekAMta thaI jaze. jema 'loka che' tema mAne to loka siddha nahIM thAya. athavA loka sarvagata siddha thaze. ityAdi - X - X - 'loka nathI' tema kaho to "tame kyAM cho ?' evA prazno Avaze. A pramANe dareke vicArIne ekAMtavAdInuM samAdhAna karavuM. amArA syAdvAda jina] matamAM 'kathaMcitu" cazanA svIkArathI ukta doSo saMbhavatA nathI. kAraNa ke sva-para satAthI vivakSA karAyela hovAthI je sva dravya, kSetra, kALa, svabhAvanI vastunuM astipaNuM che, te para dravya Adi apekSAe nAstipaNuM che - x * x - jo A rIte na mAnIe to vastunI vyavasthA rahe nahIM. ityAdi. - X - X - X - A pramANe te ekAMtavAdIono dharma yogya rIte kahevAyo nathI. tema zAstra praNayana vaDe sArI rIte prajJApita nathI. - x * jo te vAdIoe kahela ekAMta pakSa barobara nathI to kevo dharma supajJApita thAya ? * sUtra-213 : je prakAre 'supajJa' bhagavaMta [mahAvIra) jJAna-darzana upayukta thaI A dharma kahaao che, muni te ja pramANe nirUpaNa kare athavA mauna dhAraNa kare tema huM Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/8/1/213 58 kahuM chuM. pUirvokta vAdIone sAdhu saMkSepathI kahe ke sarvatra saMmata evA pApakarmane meM choDI dIdhuM che. A mAro viveka kahyo che. dharma gAmamAM thAya ke araNayamAM ? te na gAmamAM thAya, na araNayamAM. tene ja dharma jANo je matimAna mahAmAnava bhagavate batAvela che. te bhagavate traNa cama aihiMsA, satya, aparigraha] kahela che. Aryapura tene sArI rIte samajI temAM sadA sAvadhAna rahe. je pApakarmothI nivRtta che tene nidAnarahita kahelA che. * vivecana : vastunuM A syAdvAdarUpa lakSaNa badhAM vyavahArane anusaranAre koIpaNa vakhata na haNAnAra bhagavaMta mahAvIre kaheluM che tathA have pachI kahevAnAra che. teo kevA che ? nirAvaraNa ane satata upayogavALA (kevaLajJAnathI] teo AzupajJa che. jJAna upayogathI 'jANatA ane darzana upayogathI 'dekhatA' bhagavaMte A dharma kahyo che. tevo dharma ekAMtavAdIoe kahyo nathI. athavA gati te vAcAnI che - bhASAsamiti che. bhagavaMte A bhASAsamiti jALavavA kahyuM che. athavA asti, nAti, dhruva, adhuva Adi bolanArA vAdIo vAda karavAne mATe taiyAra thayelA 363 pAvAduko che. temanI pratijJA, hetu, deTAMta upanyAsa dvAra vaDe bhUlo batAvI temane sakhya uttara Apavo. athavA vacanaguti rAkhavI, tema huM kahuM chuM ane have kahIza. te vAdIo je vAda karavA Ave temane Ama kahevuM, tamArAmAM badhe pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspatino AraMbha karavo, karAvavo, anumodavo ema saMmati ApI che, evI badhI jagyAe A pApa anuSThAna che ema amAro mata che. temAM saMmata thaI zakAya nahIM, te batAvavA kahe che - A pApa anuSThAna choDIne huM rahyo chuM. e ja mAro viveka che. tethI huM badhAthI apatisiddha yava dvAro vALA sAthe kevI rIte bhASaNa karyuM. tethI vAda karavo dUra raho. e pramANe asamanujJano viveka kare che. prazna - anyatIthiMko pApasaMmata, ajJAnI, mithyArdaSTi, cAtrirahita ane atapasvI che tevuM kema kaho cho ? - kAraNa ke teo na kheDAyela bhUmi uparanA vanamAM vAsa kare che, kaMdamULa khAya che, vRkSane Azare rahe che. uttara- araNyavAsathI ja dharma nathI. jIva-jIvanA saMpUrNa jJAnathI tathA tevA anuSThAnathI dharma che, tevo dharma temanAmAM nathI, tethI teo asamanojJa che. vaLI sArA-mAThAMno viveka jemAM hoya te dharma che ane tevo dharma gAmamAM paNa thAya, araNyamAM paNa thAya. dharmanuM nimitta ke AdhAra gAma ke araNya nathI. jethI bhagavaMte rahevAsa ke bIjo koI Azraya laIne dharma batAvyo nathI. paNa jIvAdi tAvanA jJAna ke samyaguM anuSThAna vaDe tuM dharmane jANa, evuM bhagavaMta mahAvIre kahyuM che. te bhagavaMta kevA che ? manana-sarva padArtha parijJAna te ja mati che ane te mativALA arthAt kevalI bhagavaMte traNa cAmarUpa dharma kahyo che. yAma eTale vrata vizeSa - prANAtipAta, mRSAvAda, parigraha e traNeno tyAga. adattAdAna ane maithuna traNeno AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 parigrahamAM samAveza karyo che. athavA yAma eTale vaya-avasthA. te A pramANe -(1) ATha thI 30 varSa, (2) 31 thI 60 varSa, (3) 61 varSathI upara. e rIte ati bAlA ke vRddhane nivAryA. athavA jenA vaDe saMsArabhramaNa dUra thAya te cAma, je jJAna, darzana, cAsvirUpa che. jo A pramANe che to zuM karavuM ? avasthA vizeSa ke jJAnAdimAM Arya dezamAM utpanna ke heya dharmo dUra karanArA bodha pAmelA, samusthita sAdhuo kevA che ? te batAve che . jeo krodhAdi dUra karI zAMta thayA che, pApakarmamAM nidAnarahita che, tevA sAdhunuM ja ahIM pratipAdana karela che. teo kyAM pApakarmamAM nidAnarahita che ? te batAve che- sUga-14 - UMcI, nIcI, ticha ane sarve diza-vidizAomAM pratyeka jIvamAM karma samAraMbha rahelo che. te jANIne medhAvI sAdhaka svayaM cha kAya jIvano daMDa samAraMbha na kare, bIja pAse daMDa samAraMbha na karAve, daMDa samAraMbha karanAranI anumodanA na kare. jeo A cha kAyane daMDa samAraMbha kare che, te joI ame lam pAmIe chIe. e jANI meghAvI muni hiMsA ke anya daMDa na kare - daMDa samAraMbha na kare. tema huM kahuM chuM. * vivecana : uMce, nIce, tithvI ke je je dizA ane vidizA che, temAM kendriya sUkSma bAdara AdimAM je karmono samAraMbha che-jIvone duHkha devArUpa je kriyA samAraMbha che, tene jJa parijJA vaDe jANI, pratyAkhyAna parijJA vaDe maryAdAmAM rahela meghAvI muni tyAga kare. kevI rIte bhAge ? pote potAnA AtmAthI ja cauda bhUtagrAmamAM rahelA pRthvIkAyAdino hiMsArUpa samAraMbha na kare, bIjA pAse na karAve, anya AraMbhIne anumode nahIM. te hiMsAnA karanArathI ame lajajA pAmIe chIe. evo vicAra karIne, tathA te jIvanI hiMsA mahA anartha mATe che, ema jANIne medhAvI muni hiMsA tathA mRSAvAda Adi daMDathI Dare. e rIte daMDalITa thaI jIva hiMsAdi kArya na kare. karaNagika yoganika vaDe tene tyAre. tema huM kahuM chuM. adhyayana-8 "vimokSa" uddezo-1 "asamanojJavimokSa'no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa * adhyayana-8 uddezo-2 "akalpanIya vimokSa" o pahelo uddezo kahyo. have bIjo kahe che, teno saMbaMdha A pramANe-uddezA1 mAM pAparahita saMyama pALavA mATe kuzIla parityAga batAvyo. te A kalAnIya parityAga vinA saMpUrNatA na pAme. mATe akalAnIya parityAga arthe A uddezo kahe Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 1/8/2/14 che. te saMbaMdhanuM paheluM sUtra sUtra-215 - te bhikSa mazAnamAM, zunyagRhamAM, parvata guphAmAM, vRkSamULamAM ke kuMbhAranA khAlI gharamAM pharato hoya, ubho hoya, beTho hoya, suto hoya ke bIje kayAMya vicarato hoya te samaye koI gRhastha tenI pAse AvIne kahe ke, he AyumAna zramaNa ! huM ApanA mATe azana, pAna, khAdima, svAdima, vastra, patra, kaMbala ke rajoharaNa, prANa, bhUta, jIva ane satvono samAraMbha karI Apane uddezIne, kharIdIne, udhAra laIne, chInavIne, bIjAnI vastu tenI AjJA vinA lAvIne, sanmukha lAvIne ke gherathI lAvIne Apane AvuM chuM athavA ApanA mATe AvAsa banAvI ApuM chuM ke, samArakAma karAvI ApuM chuM. tame tene bhogavo-tyAM raho. he AyuSyamAna zramaNo: te sAdhu te sumana ane suvayasa gRhapatine pramANe kahe ke, he AyuSyamAna gRhapati! huM ApanA vacanano Adara ke svIkAra karato nathI. je tame mArA mATe anAdi ane vastrAdine prANa AdinI hiMw karI mane uddezIne, kharIdIne, udhAra laIne - cAva4 - gherathI lAvIne mane ApavA iccho cho ke mArA mATe AvAsa banAvavA iccho cho. he AyuSyamA gRhapati ! huM AvA kAyathI dUra rahetA ja vid-tyAgI banyo chuM. [mATe te na svIkArI zaku - vivecana : sAmAyika uccarela sAdhu sarva sAvadha na karIne pratijJArUpa meru parvata caDela bhikSaNazIla bhikSa bhikSA ke anya kAryorca vihAra kare, dhyAna vyagra thaI ubho rahe, bhaNavA-bhaNAvavA, sAMbhaLavA-saMbhaLAvavA bese ke mArgamAM thAkatA ADe paDakhe thAya. A badhuM kyAM kare ? maDadAM rahe zmazAna-masANamAM. jo ke tyAM suvAnuM na saMbhave. tethI yathAyogya jayAM je ghaTe te levuM. A rIte gacchavAsIone tyAM sthAna Adi kalAtA nathI. kemake tyAM pramAda thatA vyaMtarAdi upadrava thAya. tathA jinakabhArthe sarva bhAvanA bhAvanAne paNa masANamAM nivAsa karavAnI anujJA nathI. paNa pratimadhArI munine to jyAM sUrya asta thAya te sthAne ja rahevAnuM che. tene ane jinakabhIne AzrIne zmazAnasaMga che. A pramANe bIje paNa yathAsaMbhava yojavuM. - zUnyagRha ke parvatanI guphAmAM athavA anyatra gAmanI bahAra sAdhu koI sthAne vihAra kare, tene gRhapati tyAM jaIne je bole te batAve che - zmazAna AdimAM parikramaNa kriyA karatA sAdhu pAse koI tyAM pUrve rahela svabhAvathI bhadraka ke samyaka vadhArI gRhastha hoya, sAdhunA AcArathI te ajANa hoya; te sAdhune uddezIne kahe, A Apelo AhAra khAnArA che, AraMbha tyAgI che, anukaMpA yogya che, satya zucivALA che tene ApeluM a-kSaya che, mATe huM temane dAna ApIza. ema vicArI sAdhu pAse AvIne kahe, he AyuSyamAna zramaNa ! huM saMsArasamudra taravAnI icchAvALo tamAre mATe azana, pAna, khAdima ke svAdima tathA varA, paba, kaMbala ke joharaNa banAvI lAvuM. ema kahIne te zuM kare ? zvAsozvAsa yukta paMcendriya te prANI, traNe kALamAM thayA che - thAya che ane thaze te bhUta, jIvatA hatA, jIve che ane jIvaze te jIvo tathA sukha-duHkhamAM sakata che te satvo. A prANI, bhUta, jIva, savano AraMbha karIne lAve. temAM azanAdinA AraMbhamAM jIva hiMsA avazya thAya. temAMthI badhuM ke thoDuM koI sAdhu svIkArI le, tethI avizuddhi koTi lIdhI - AghAkarmI - ozika, mizra, bAdara, prAkRtika, pUti, dhyavapUraka A che bhedo avizuddhi koTi che. have vizuddhi koTi batAve che * mUlyathI kharIdeluM, udhAra lIdheluM, chInavI lIdheluM, * * * bIjA sAthe badalIne lAvela AvuM dAna koI sAdhune ApavA mATe kare tathA potAnI gherI sAmethI lAvIne Ape te vizuddha koTI che. A pramANe sAdhune azanAdi ApavA mATe koI bole tathA huM tamArA mATe upAzraya banAvIza ke samarAvIza. A pramANe gRhastha hAtha joDI ke aMjali karIne AhAra Adi mATe nimaMtraNA kare ke A bhojana vAparo, meM sadharAvela vasatimAM raho tyAre sUsAthe vizArada sAdhu dInatA lAvyA vinA tene nA pADe. [ziSyane gura kahe che] he AyuSyamAnuM zramaNa bhikSu ! te gRhastha bhadrahadaya ke mitra ke anya koIpaNa hoya; tene sAdhue kahevuM ke, he AyuSyamAna gRhapati ! tamArA e vacanane huM svIkArato nathI. * x - tamArA e vacanane huM Asevana parijJAnathI avadhArI zakuM nahIM. kemake tuM mArA mATe jIvahiMsA vaDe banAvela bhojana Ape ke upAzraya banAve; te mane na ko. he AyuSyamAnuM gRhapati ! tevA AraMbha karAvavA rUpa anuSThAnathI huM mukta thayelo che. - x - mATe huM svIkArato nathI. A pramANe bhojanAdi saMskArano sAdhu niSedha kare, paNa jo koI gRhastha chAnuM ja tevuM bhojanAdi karI sAdhune Ape, to sAdhu kaI rIte teno niSedha kare te kahe che * sUtra-216 - te muni mazAnAdimAM pharatA hoya athavA anya kyAMya vicaratA hoya, tenI pAse AvIne koI gRhastha potAnA Atmagata bhAvone pragaTa karyA vinA muninA mATe AraMbha karI aNana Adi, vastrAdi Ape ke makAna "nAve; e vAta muni sva buddhie, bIjAnA kahevAthI ke koI pAse sAMbhaLIne jANI le ke A grahaNe mArA mATe AhAra, vA yAvatuM makAna banAvela che; to evuM jANI te muni gRhasthane sapaSTa sUcanA kare ke huM mArA nimite taiyAra karela A badhuM. vAparI zakato nathI. tema huM kahuM chuM. * vivecana : te mikSa koI mazAnAdimAM vicaratA hoya ane koI gRhastha pAse AvI, hAtha joDe, vaMdana kare. te prakRtibhadra hoya; te manamAM vicAre ke huM A sAdhune gupta rIte AraMbha karIne azanAdi ApIza, rahevA makAna ApIza. kemake * x * te sAdhu Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128/2/216 AhArAdi doSita che tema jANI le to na le. te sAdhu kevI rIte jANe ? potAnI tIkSNa buddhithI, bIjAnA kahevAthI, tIrthaMkare batAvelA upAyothI, bIjA pAsethI ke tenA svajano pAsethI sAMbhaLIne jANI le ke A gRhasthe mAre mATe AraMbha karIne azanAdi ke makAna banAvela che - x - tyAre te vAtanI khAtrI karIne te sAdhu kahe ke, A mane kalpatuM nathI A amArA mATe banAveluM che, mATe huM nahIM lauM. jo AvuM karanAra zrAvaka hoya to tene "piMDa niyukti'' batAve. jo te bhadraka prakRti hoya to tene nirdoSa dAnanuM phaLa batAve tathA tene yathAzakti dharmakathA kahe. te A pramANe - yogya kALa dezamAM zraddhAyukta ane zuddha mane udhamavALA thaIne kalpya evuM prAsuka dAna uttama sAdhune Ape. guNAdhika satpuruSone vinayapUrvaka Apela alpa dAna paNa moTuM phaLa Ape che. jema nAnI vaDa kaNikA chatAM vaDanuM jhADa sArAM phaLa Ape che. prAjJajana supAtra dAnathI duHkha samudrane tare che. jema magaranA nilayarUpa moTA samudrane vepArIo nAnA vahANa vaDe tarI jAya che. 61 * sUtra-217 : koI gRhastha sAdhune pUchIne ke pUchyA vinA ghaNuM dravya kharcI AhArAdi banAve. [jyAre muni e na le tyAre] kadAca te gRhastha krodhAvezathI sAdhune mAre athavA kahe ke, Ane mAro, pITo, hAtha-paga chaMdo, bALo, pakAvo, lUMTI lo, badhuM chInavI lo, pANarahita karI do. aneka prakAre pIDA pahoMcADo. AvA kaSTone te dhIra sAdhu sahe. athavA tene AcAragocara samajAve athavA mauna rahe. potAnA AcAra-gocaranuM samyak prakAre pAlana kare. ema jJAnI puruSoe kahyuM che. * vivecana : te bhikSaNazIla sAdhune koI kahe, he sAdhu ! huM tamArA mATe bhojanAdi ke upAzrayAdi taiyAra karAvIza ke sudharAvIza. sAdhue tene anumati na ApI hoya, to paNa te karAve ane mIThA vacanathI ke baLAtkAre huM sAdhu pAse grahaNa karAvIza evuM mAne; bIjA koI sAdhunA thoDA AcArane paNa jANato hoya, tene pUchayA vinA chUpuM kArya kare ane vicAre ke huM temane bhojanAdi ApIza. have te na bhogavavAthI, zraddhA bhaMgathI, seMkaDo madhura vacananA AgrahathI ke roSanA AvezathI sukha-duHkhapaNe Alokane jANanAra A sAdhu che, tema jANIne - rAjAjJA laI nyakAra bhAvanAthI dveSane pAmelo te gRhastha 'hanana' Adi pravRtti paNa kare te batAve che- - 4 - jeo pUchIne ke pUchayA vinA ghaNuM dravya kharcIne AhArAdi lAvI sAdhune Ape ane sAdhu na le to gRhastha krodhI banIne pIDA kare che. te pote sAdhune mAre che, bIjAne paNa mAravA mATe prere che. bole che ke, A sAdhune daMDA vaDe mAro, hAtha-paga chedI nAMkho, agnithI bALo, temanA sAthaLanuM mAMsa pakAvo, vastro lUMTI lo, badhuM chInavI lo, sahasA prahAra vaDe karAvo, jaldI mArI 62 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 nAMkho, vividha rIte pIDA karo. A rIte te sAdhune ghaNuM duHkha Ape, to paNa dhIra evo te sparzone zAMtithI sahe. tathA bIjA bhUkha-tarasa Adi parISaho te paNa sahe. paNa upasarga-parISaha vaDe pIDAIne, vikaLa banIne doSita AhArAdine na Icche. athavA mIThA vacanarUpa upasargothI na lalacAya. jo sAmarthya hoya to jinakalpI AcAra pALe athavA sthavIra kalpamAM vividha upasargajanita duHkha sahana kare. athavA sAdhuonA AcAra anuSThAna je mULaguNa-uttaraguNa bheda saMbaMdhI che te samajAve. - x - temAM paNa mUlaguNonA svairthi uttaraguNone samajAve. piMDaiSaNA zuddhi samajAve. - x - vaLI - jethI pote duHkhI na thAya. tema bIjAnA duHkhamAM nimittabhUta paNa na thAya. phakta dharmakAryamAM sahAyaka nirdoSa bhojana ja Ape. zuM badhAM puruSone A badhuM kahevuM ? nA. AvanAra puruSanI paryAlocanA karavI. jemake, A puruSa koNa che? kone name che? AgrahavALo ke Agraharahita che? madhyastha che ? bhadrika che? ema badhuM vicArIne yathAyogya, yathAzakti kahe. - x - 4 - svapakSa sthApanA, parapakSanuM nirasana kare, ananya saza vacana kahe. paNa sAdhu sAmarthyarahita hoya to sAmeno mANasa kadAca roSa pAme. athavA kahevAthI anukULa pratyenIka bane, tethI mauna rAkhavuM. eTale sAdhu samartha hoya to sAMbhaLanAra ke dAtAne AcAsgocara kahe. na hoya to mauna rAkhI Atmahita vicArI piMDavizuddhi Adi AcAra viSayane udgamAdi prazno pUchI samyak zuddhi kare. kevo banIne ? Atmagupta thaIne, satata upayogavaMta banIne vicare, "A meM nathI kahyuM'' tema sudharmA svAmI kahe che. te kalyAkalpanI vidhi jANanAra tIrthaMkare batAvela che tathA have pachI kahe che- * sUtra-218 : te samanojJa muni AdarapUrvaka asamanojJane - AhAra Adi na Ape, na nimaMtraNA kare, vaiyAvacca na kare. tema huM kahuM chuM. * vivecana : gRhastha ke kuzIla pAsethI akalpsa jANIne AhArAdi na le. te samanojJa sAdhu asamanojJane te pUrvokta azanAdi na Ape. temane ati AdarathI azanAdi mATe nimaMtraNa na kare. bIjI rIte lalacAve to paNa temanI vaiyAvacca na kare. tyAre pote kevo bane ? te kahe che- - sUtra-219 : matimAna bhagavaMte je dharma kahyo che, te barAbara samajo. samanojJa sAdhu samanojJa sAdhune ati AdarapUrvaka azanAdi Ape yAvat vaiyAvacca kare. tema huM kahuM chuM. * vivecana : tame kevalI vardhamAnasvAmIe kahelA dAnadharmane jANo. jema samanojJa sAdhu udhuktavihArI hoya, te bIjA samanojJa cAstridhArI saMvigna hoya, samAna sAmAcArImAM Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18/2/219 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 rahI sAthe gaucarI karato hoya tevAne azanAdi AhAra, vastrAdi dravya Ape, te mATe nimaMtraNA kare ke aMgamardanAdi vaiyAvacca kare. paNa tethI viparIta gRhastho, kutIrthiko, pAsatyAdi, asaMvigna asamanojJa sAdhune na Ape. - paraMtu samanojJane ja Ape. tathA ati AdarapUrvaka tathA te vastu mATe sIdAto hoya ke uttapta hoya to tenI yogya vaiyAvacca kare. A pramANe gRhasthAdi ane kuzIlAdino tyAga karavAnuM kahyuM. vizeSa e ke gRhastha pAse je kanya hoya te le, mAtra akalayano niSedha kare. asamanojJa pAse dAna levAno sarvathA niSedha che.- 4 - adhyayana-8 "vimokSauddezo-2 "akalpanIya vimokSa'no muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa * adhyayana-8 uddezo-3 "aMgaceSTAbhASita" kA o bIjo uddezo kahyo. have bIjo kahe che. teno saMbaMdha A pramANe-uddezA2 mAM akalpanIya AhAradino niSedha kahyo. te niSedhathI krodhita thayela dAtAne yathAvasthita piMDadAnanI prarUpaNA kare. tema A uddezAmAM AhAradAna nimite gharamAM pravezela sAdhunuM aMga zItAdithI kaMpatuM joIne gRhastha ulaTuM samaje to tevA gRhasthane yathAvasthita svarUpa batAvIne gItArtha sAdhue temanI zaMkA dUra karavI. A pramANenA saMbaMdhathI AvelA uddezAnuM sUtrAnugamamAM sUtra kahe che * sUtra-220 - koI madhyama vayamAM pratibodha pAmI cAstri dharma mATe usthita bane che. medhAvI sAdhaka paMDitonA vacana sAMbhaLI tathA samajIne samabhAva dhare. tIrthakaroe samatAmAM dharma kahyo che. samabhAvI sAdhu kAmabhogonI icchAthI nivRtta thaI pANInI hiMwA na kare, parigraha na rAkhe, tethI samagra lokamAM aparigrahI kahevAya che. je prANInA daMDano tyAga kare che tethI pApakarma nathI karatA. tethI te mahAna niSNa kahevAya che. evA sAdhu yutimAna, kSetrajJa bane che. upapAta ane cyavanane jANIne [pApakarma vajI bane che.] * vivecana : traNa avasthA che - yuvA, madhyamavaya ane vRddhAva. temAM madhyama vayavALA paspiSa buddhivagI dhamane yogya che, te prathama batAve che. keTalAMka madhyama vayamAM bodha pAmelA, caraNadharma mATe taiyAra thayelA te samusthita jANavA. jo ke prathama-garama vayamAM dIkSA lenArA hoya che. chatAM bahulatAe prAyaH madhyama vayamAM bhoga tathA kutUhala dUra thayA hovAthI avidanapaNe dharmanA adhikArI thAya che. kaI rIte bodha pAmelA taiyAra thayA che ? te kahe che. traNa prakAranA bodha pAmanArA che. te A rIte svayaMbhuddha, pratyekabuddha, buddhabodhita. temAM ahIM buddhabodhitano adhikAra che, te kahe che, medhAvI-maryAdAmAM rahela, paMDita-tIrthakara AdinuM 'vayana'-hita prApti ahita tyAgane sAMbhaLIne, vicArIne samatA dhAraNa kare. zA mATe ? samatA-madhyasthatA vaDe tIrthakara Adie prakarSathI zrata cArirUpa dharma kahyo che. madhyama vayamAM dharma sAMbhaLI bodha pAmI cAritra levA taiyAra thayelA zuM kare ? te kahe che teo dIkSA laIne mokSa prati prayANa karI kAmabhogo na icchIne tathA prANIne du:kha na ApIne parigrahane dhAraNa na karatA vicare. Adha-tanA grahaNathI madhyanA traNa mRSAvAdatyANa AdinuM paNa grahaNa thaze. evA banIne potAnA dehamAM paNa mamatva na kare. sarvalokamAM paNa koI parigraha na rAkhe. * x * vaLI prANIne daMDe te daMDa - paritApakArI. te daMDane prANI tarapha ke prANI vize nAMkhavAthI aDhAra prakAranA pAparUpa karma baMdhAya. tene uttama sAdhu na Acare. bAhya atyaMtara graMthane tyAgavAthI tevA sAdhune tIrthakara, gaNadharAdie nirgunha kahyA che. te advitIya eTale rAgadveSarahita che. saMyama ke mokSano khedajJa-nipuNa devalokamAM paNa upapAta, cyavana che, tema jANIne vicAre ke, sarva sthAna anitya che. evI buddhithI pApakarmavarjI thAya. keTalAMka to madhyama vayamAM paNa cAri laI pariSahaindriyothI glAnI pAme che * sUtra-221 : zarIra AhArathI vRddhi pAme che ane parISahothI kSINa thAya che. chatAM juo kAyara manuSya zarIra jJAna thatA sarva indriyothI plAna thAya che. * vivecana : AhArathI upacaya [vRddhi pAmanAra deho [zarIro che. AhAranA abhAve te plAna bane che ke nAza pAme che. parISaho vaDe paNa zarIra maMgAya che. tethI AhArathI puSTa thatA zarIra paNa parISaho AvatA ke vAyunA kSobhathI tame juo ke keTalAka kAyaro sarva indriyothI glAna thatAM kAyara banI jAya che. jemake bhUkhathI pIDAyelo dekhato nathI, sAMbhaLato nathI, suMghato nathI Adi. kevalI paNa AhAra vinA zarIre glAnI pAme che to bIjA svabhAvathI ja bhaMgurazarIranuM zuM kahevuM ? prazna : akevalI akRtArthatvathI ane kSudhA vedanIyanA saMbhAvathI AhAra kare che ane dayAdI vrato pALe che, paNa kevalI to niyamathI mokSe janAra che, te zA mATe zarIra dhAraNa kare che ke te mATe khAya che ? uttara - kevalIne paNa cAra karmono sabhAva che, tethI ekAMtathI kRtArtha nathI. te mATe zarIra dhAre che. AhAra vinA tenuM dhAraNa na thAya. kSudhA vedanIyano paNa tene sadbhAva che. kevalIne paNa 11-parISaho saMbhave che. tethI kevalI AhAra kare te siddha che. AhAra vinA indriyo glAnI pAme che te kahyuM. tatvajJAtA parISahathI pIDAya to zuM kare ?* sUtra-222 - tejasvI puruSo parISaho AvavA chatAM dayA pALe. je bhikSu saMnidhAna Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/8/3/rarara 66 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 te sAMbhaLI bhakti ane karuNAsabhara gRhastha kahe ke, tame ThaMDIne dUra karanArA supajavalita agnine kema sevatA nathI ? tyAre muni kahe ke, mane agnikAya sevana, agni saLagAvavo ke koIe saLagAvela hoya tyAM thoDo tApa levo paNa kAto nathI. bIjAnA vacanathI paNa tema karavuM mane na kaho. * x * AvuM sAMbhaLI gRhastha kadAca agni saLagAvI bhaDako karI muninI kAyAne thoDI-ghaNI tapAve to te joIne muni sva buddhithI ke tIrthakara vacanathI ke bIjA pAse tava jANIne te gRhasthane samajAve ke agni sevavo mane kAto nathI, paNa tame bhakti ane anukaMpAthI puNyano samUha upArjana karyo che, tema huM kahuM chuM. adhyayana-8 'vimokSa' uddezo-3 "aMgaceSTAbhASita'no muni dIparatnasAgare karelo TIkAsahitano anuvAda pUrNa zastranA khedajJa che; te kAlajJa, balajJa, mAjJa, kSaNajJa, vinayajJa, samayajJa hoya che. parigrahanI mamatA choDI yathAsamaya kriyA karatA, ApatijJa, rAmaheno nAza karI saMyamamAM AgaLa vadhe che. * vivecana : ekalo rAgadveSa rahita thaI bhUkha-tarasa Adi parISahamAM paNa dayA pALe che. parISahathI pIDAIne dayA choDato nathI. dayA koNa pALe ? je laghukamAM hoya che, jenA vaDe samyaka rIte nArakAdi gatimAM khAya te saMnidhAna karma. tenA svarUpane jaNAvanAra zAstramAM nipUNa che athavA saMnidhAna karmanuM zaa-saMyama tene sArI rIte jANanAra, saMyama vidhijJa che. te bhikSu ucitAnucita avasagno jJAtA che. A badhAMno artha bIjA adhyayananA pAMcamAM uddezAmAM kahyo che. tathA balajJa Adi, parigrahanA mamatvano tyAgI, kAlamAM uthAyI tathA pratijJA banIne ubhayathI chedanAro evo saMyamAnuSThAnamAM nizcayathI varte. tene saMyama anuSThAnamAM vartatA zuM thAya ? te kahe che- * sUtra-223 - zItasparzathI dUjatA muni pAse jaIne koI gRhastha kahe ke, he AyuSamAnuM zramaNa ! Apane indriyaviSaya to pIDatA nathIne? tyAre bhikSu kahe, he AyuSyamAna gRhapati mane kAma pIDA nathI paNa huM ThaMDI sahana nathI karI zakato. ani vAraMvAra saLagAvIne zarIra vAraMvAra tapAvavuM ke tema bIjAne kahevuM mane ka2tuM nathI. - sAdhunI A vAta sAMbhaLIne kadAca te gRhastha ani saLagAvI, prajavalita karI muninA zarIrane tapAvavA prayatna kare to sAdhu tene kahI de ke, mAre agninuM sevana kalpatuM nathI. tema huM kahuM chuM. * vivecana : aMta prAMta AhArathI tejarahita banelA tikiMcana tathA bhikSAthI nirvAha karanArA sAdhune ukhAvastha yuvAnI jatA ThaMDI rokavA yogya vA joIe te na maLatA ThaMDIthI kaMpatA zarIravALAne gRhastha najIka Ave tyAre zuM thAya te kahe che- te gRhastha aizcaryanI umAvALo che. kasturI ane kesara AdithI lipta dehavALA che. yuvAna suMdarInA saMdohathI vIMTAyelo che, zIta sparzano anubhava jene nAza pAmela che tevo dhanika kaMpatA munine joIne vicAre che ke, A mArI rUpasaMpanna suMdarIne joIne kaMpe che ke ThaMDIthI ? te saMzayathI bole che ke, he zramaNa ! - 4 - Apane zuM indriya viSayo du:kha de che ? AvuM pUchanAra gRhasthane sAdhue kahevuM ke A gRhasthane AtmIya anubhavathI khoTI zaMkA thaI che. ema vicArI sAdhu bole ke, he AyuSyamAn gRhastha ! mane indriya viSayo pIDatA nathI. tame mAruM kaMpatuM zarIra joyuM te phakta ThaMDInA kAraNe ja che. mananA vikAkya nathI. zItasparine sahana karavA huM samartha nathI. 2i/5] - adhyayana-8 uddezo-4 "vahAsanAdimaraNa" ka o trIjo uddezo kahyo. have cotho kahe che, teno saMbaMdha A pramANe uddezA3 mAM gocarI gayelA sAdhune ThaMDIthI zarIra kaMpatA gRhasthane khoTI zaMkA thAya to dUra kare, paNa yuvAna strIne khoTI zaMkA thAya ane upasarga kare to vehAsanAdi maraNa svIkAravuM. jo koI kAraNa na hoya to ApaghAta na karavo. te batAvavA A uddezAnuM sUtra kahe che- * sUtra-224 - je bhiA traNa varasa ane eka patra rAkhavAnI pratijJA kare che. tene jovo vicAra nathI hoto ke huM cothuM vastra dhAryuM. te jarUra hoya to eSaNIya vAnI yAcanA kare ane jenuM vastra maLe tevuM dhAraNa kare. te vastra dhuve nahIM, na raMge. ke na dhoyela-raMgela vastra dhAraNa kare. evAM halakA vo rAkhe ke jethI gAmajatAM rastAmAM saMtADavA na paDe. A nizcitarUpe vastrAdhArInI sAmagrI che.. * vivecana : ahIM pratimAdhArI ke jinakabhIne "achidrapANi' muni jANavA. tene ja pAtraniyoMga yukta patra tathA traNa vastranI ogha upadhi hoya che. tene aupagrahika upadhi hotI nathI. temAM ThaMDImAM aDhI hAtha lAMbA, eka hAtha pahoLA sutarAu be vao ane trIje unanuM hoya che. tevA muni ThaMDImAM paNa bIjuM vastra na icche. je bhikSa traNa vastranI maryAdAvALA che, teo ThaMDI lAge to eka vastra oDhe, to paNa ThaMDI sahana na thAya to bIjuM vastra oDhe, chatAM sahana na thAya to be sutI vA para unI vastra oDhe. unanuM vastra sarvathA bahAranA bhAge rAkhe. traNa vastro kevA che ? paDatA AhAne na paDavA de te pAtra. tenA grahaNathI sAta prakArano pAganiyoMga paNa lIdho. tenA vinA paNa na levAya. te A pramANe - paNa, pagabaMdha, pAkisthApana, Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/8/4/224 67 pAtrakaisarikA, paDalA, rajastrANa, gucchaga A sAta pAtraniyoMga che. tathA kalpa [vastra] traNa ane rajoharaNa, muhapatti e bAra prakAre uSadhi che. te dhAraNa karanArane evo vicAra na thAya ke mane zItakALe traNa vastrothI ThaMDI dUra thatI nathI mATe huM cothuM vastra cAyuM. Ama adhyavasAya niSedhathI yAcanAno paNa niSedha thayo. jo traNa kalpa na hoya ane ThaMDI Rtu Ave to A muni nirdoSa vastranI yAcanA kare. - 4 - temAM uddia, pahe, aMtara, ujjitadharmA e cAra vastranI eSaNA che. temAM pAchalA be no agraha che, bAkInA be grAhya che. temAM koI ekano abhigraha hoya che. yAcanAthI zuddha vastro maLe to le ane jevAM lIdhAM tevA ja pahere, paNa tene dhovuM vagere parikarma na ja kare. te ja darzAvavA kahe che-- vastra na dhruve, - x - dhoIne raMgelA vastro na pahere, grAmAMtara jatA vastra saMtADyA vinA cAle. arthAt aMtaprAMta vastra dhAraNa kare jethI saMtADavA na paDe. tethI ja jinakalpI avamolika che - eTale - pramANathI ane mUlyathI alpa vastra. A pramANe vastradhArI munine trikAvALI ke bAra prakAranI audhika upadhi hoya che. paNa bIjI na hoya. ThaMDI dUra thatAM te vastro paNa tajavAnA che, te batAve che- * sUtra-225 H muni jANe ke hemaMta [ThaMDI] nI Rtu vItI gaI che, grISmaRtu AvI che, to pahelAMnA jIrNa vastro paraThavI de. athavA jarUra hoya to ochA kare athavA eka ja vastra rAkhe ke celaka thaI jAya. * vivecana : jo te vastro bIjA ziyALA sudhI cAle tevAM hoya, to baMne kALe paDilehaNA karI dhAraNa kare. paNa jo jIrNa jevAM thaI gayA hoya to tyAga kare. - 4 - pachI te sAdhu ema jANe ke nizce ziyALo gayo ane unALo Avyo che. ThaMDI dUra thaI che. A vastro paNa jIrNa thayA che evuM jANIne te vastro tajI de. jo badhAM jIrNa na thayA hoya to je jIrNa hoya te tyaje. pachI niHsaMga thaIne vicare. paNa jo zizira Rtu vItyA pachI kSetra, kALa ke puruSane AzrIne ThaMDI vadhu lAge to zuM karavuM ? ThaMDI jatAM vastro tyAge. athavA - 4 - hima ke ThaMDo pavana hoya to - 4 - ThaMDInI parIkSA karavA kAMIka oDhe, kAMIka bAjue rAkhe. paNa ThaMDInI zaMkAthI tyajI na de. athavA ochA vastravALo thaI - 4 - be vastra dhAraNa kare, ThaMDI jatAM bIjuM vastra dUra kare, kramazaH ThaMDI jatAM mAtra eka vastra rAkhe athavA te paNa tajI acelaka banI muhapatti ane rajoharaNa ja rAkhe. te eka-eka vastra zA mATe taje ? te batAve che- * sUtra-226 : lAghava guNanI prApti thatA [vastra parityAga kare] tethI te munine sahajatAthI [kAyakaleza] tapanI prApti thAya che. AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 * vivecana : laghuno bhAva lAghava jene hoya te lAghavika che. tene dhAraNa karavA vastrano tyAga kare athavA zarIra ane upakaraNakarmamAM lAghavatA pAmIne vastra tyAga kare. evA lAghavikane zuM thAya te kahe che- te vastra parityAgI sAdhune tapanI prApti thAya. kemake kAyakleza e tapano bheda che. kahyuM che ke, pAMca kAraNe zramaNa nigranthane acelakatva prazasta che - alpapaDilehaNA, vizvAsyarUpa, tapanI anumati, prazasta lAghava ane vipula indriya nigraha. bhagavaMte kahyuM che te batAve che- 6 * sUtra-227 - je A bhagavaMte kahyuM che, tenA rahasyane samajI sarva prakAre saMpUrNarUpe samatvane samyak prakAre jANe ane sevana kare. * vivecana : A badhuM vIra vardhamAna svAmIe kaheluM che, ema jANIne sarva prakAre sarvAtmanA samyakatva ke samatva dhAre arthAt sacela-acela avasthAnI tulanAne jANI AsevanaparijJAthI pAlana kare. paNa je sAdhu alpasattvatAthI bhagavaMtano mArga barobara na jANe, to te sAdhu have je batAve che, tevA adhyavasAyavALo thAya. te kahe che- * sUtra-228 : je sAdhune ema samajAya ke huM zItAdi parISahothI AkrAMta thayo chuM. huM tene sahana karavA asamartha chuM, te saMyamadhanI potAnI buddhithI vicArI, akArya nahIM karatAM saMyamamAM ja sthita rahe. jo saMyamajIvananI rakSAno saMbhava na hoya to tapavI mATe vaihAsanAdi maraNa zreSTha che. A maraNa koI koI svIkAre che. A maraNa paNa te sAmAyika maraNa samAna che. A prakAre mRtyu pAmanAra karmonA aMta kare che. A maraNa nirmohatAnuM sthAna che, hitakara-sukhakara-yogya-mokSanuM kAraNa ane paralokamAM sAthe cAlanAra che, tema huM kahuM chuM. * vivecana : je bhikSune maMda saMhananatAthI evo adhyavasAya thAya ke huM roga AtaMkathI, ThaMDI Adi kAraNe ke strI AdinA upasargathI mAre A avasare zarIra tyAgavuM e ja zreya che, huM ThaMDI vagerenuM duHkha, bhAvazIta sparza ke strI Adi upasarga sahana karavA samartha nathI. tethI mAre bhaktaparijJAdi utsarga mRtyu yogya che. paNa A avasare tevuM banI zake tema nathI kemake teTalo kALa huM upasarga sahana karI zakuM tema nathI. - x - to mAre vehAnasa ke vRddhapRSTha apavAdika maraNa svIkAravuM ja yogya che. paNa A pApasevana yogya nathI. te sAdhu saMyama rUpa dhanavALo che. tene siddhAMtanuM jJAna prApta thavA chatAM koI strInA kaTAkSano upasarga saMbhava thatAM paNa te na sevavAthI AvRtta che. athavA vAyu AdithI thato ThaMDo sparza je duHkhadAyI che, tenI cikitsA na karavAthI te saMyamadhanI Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/8/4/228 siddhAMta prApta jJAnathI AvRta che. tevA upasargamAM ke vAtAdi vedanA na sahana karI zakavAthI te zuM kare ? te kahe che jethI ghaNo kALa vAtAdi vedanA na rahI zakavAthI ke strInA upasargathI te vipabhakSaNa ke phAMso khAvA chatAM mukata na thAya to te tapasvIe -x - maravuM e ja zreya che. jema koI sAghane sagAMe strIvALA oraDAmAM praveza karAvyo, prItivALI patnIe prArthavA chatAM sAdhue zairya rAkhyuM, paNa upAya na maLavAthI teNe phAMso khAdho tema phAMso khAvo, viSa bhakSaNa karavuM - x - Adi yogya ja che. zaMkA-phAMso khAvo Adi bALamaraNa che, te anarthane mATe che. to teno upadeza kema karyo ? - kAraNa ke siddhAMtamAM kahyuM che - bAla maraNe marato jIva anaMta nairayika bhavagrahaNathI AtmAne saMyoje che - X - X * vAraMvAra saMsAra bhramaNa kare che. uttara - AraMtu dharmamAM A doSa nathI. maithuna sivAya ekAMte koI doSa nathI. bIjAmAM dravya, ga, kALa, bhAvane AzrIne je pahelA niSedha karyo hato te ja svIkArAya che. urga paNa guNa mATe ane apavAda paNa guNa mATe thAya. dIrdhakALA saMyamapALIne saMlekhanA vidhi vaDe bhaktaparijJA maraNa guNane mATe che paNa strI Adi upasargamAM vehAnAsAdi maraNa - x - paNa guNavALuM che * x * ghaNAM kALa pazci pAvAtuM karma sAdhu AvA avasare thoDAM kALamAM khapAve che- vehAnasa Adi maraNe maranAra paNa * x * vizeSa prakAre aMtakriyA karanAra che. tene te avasare vehAsanAdi maraNa ja utsarga mArga che. kemake AvA apavAdika maraNa vaDe anaMtA siddho pUrve thayA ane thaze. upasaMhAra karavA kahe che, A pUrvokta vehAsanAdi maraNa moha hitane kartavyatAthI AzrayarUpa che, apAya parivAthI hitarUpa che. tathA janmAMtaramAM sukha ApanAra hovAthI sukharUpa che. kALa prApta thayo hovAthI yukta che, karmakSaya hetuthI niHzreyasa che. puNya arjita thavAthI AnugAmika che. temAM sudhamasviAmI kahe che. adhyayana-8 vimokSa' uddezo-4 "hAsanAdimaraNa''no muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 vaa yAce - yAvata : te e sAdhunI sAmagrI che. jyAre e bhikSu jANe ke hemaMtaRtu gaI, jhIkha AvI to jIvone paraThavI de athavA jarUra hoya to vastra dhAraNa kare ke ekano tyAga kare ke vArahita paNa thaI jAya. e rIte lAghavaguNa sAthe tapanI prApti thAya che. je rIte A bhagavaMte kahyuM che te sArI rIte samajI saMpUrNa bhAvathI sarva avasthAmAM samabhAva rAkhe. je sAdhune evuM lAge ke huM rogathI nirbaLa thayo chuM. bhikSA mATe aneka gharomAM javA mATe asamartha chuM. evuM kahetA sAMbhaLIne koI gRhastha sAdhu mATe sAmethI lAvIne AhArAdi Ape to sAdhu pahelAM ja kahI de ke, he AyuSyamAna ! sAmethI lAvela Ahira ke A prakArano anya koI padArtha mane khAvA-pIvo na ko. * vivecana : ahIM traNa ka5 [vAM sthita vikalpI ke jinakabhI hoya paNa be vastra dhAraNa karanAra avazya jinakabhI, parihAra vizuddhika, yathAlaMdika ke pratimAdhArI hoya. A tramAM batAvela jinakalI vagere ne vadhArI hoya, vA-zabdathI eka sutarAu ane bIju unI vastra dhArI saMyamamAM rahela hoya tema jANavuM.) kevA be kalA [1] ? trIjuM pAtra dhAraNa karela ityAdi pUrvasUtra pramANe - cAvat - te ThaMDIthI pIDAyA sudhInuM jANavuM. huM vAyu Adi rogathI pIDita, nirbaLa hovAthI ghera-ghera javAne asamartha chuM. tathA bhikSAcarthei javA azakta chuM. AvA bhikSu pAse koI gRhastha * x * temane azakta joIne anukaMpA tathA bhakitathI komaLa hRdayavALo banIne jIvonI hiMsAdithI banAvela azanAdi lAvIne te sAdhune Ape, tyAre glAna sAdhue sUtrArthanA anusAra jIvita nahIM vAMchatA, mRtyu sAruM che ema vicArIne zuM karavuM ? te jinakabhI Adi cAramAMthI koIe paNa pahelA vicAravuM ke udgama Adi kayA doSathI A duSita che ? temAM abhyAhata doSa jANIne teno niSedha karavo. te A rIte - he AyuSyamAna gRhapati ! A mAre sAmethI lAvela ke lavAyela azanAdi khAvA-pIvAnuM ke tevuM bIjuM AdhAkamadi doSathI duSTa na kaze. A pramANe te dAna ApatAM gRhasthane samajAve. pAThAMtara mujaba koI gRhastha te sAdhu pAse AvIne kahe ke, huM tamArA mATe azana Adi sAmethI lAvIne ApuM. jo sAdhu pahelAthI te jANe to kahe ke, he gRhapati ! mane, sAmethI lAvI Apela azanAdi ke bIjuM kaMI na kahyuM. Ama niSedha karavA chatAM samyagRSTi, prakRti bhadraka ke mithyArdaSTi koI paNa ema vicAre ke, A plAna sAdhu bhikSA levA javA azakta che, bIjAne kahI zake tema paNa nathI mATe tenA niSedha chatAM huM koI bahAne lAvIne ApIza. ema vicArI lAvIne Ape to sAdhu tene aneSaNIya jANIne te gRhasthane nA pADe. - vaLI - * sUtra-230 - je sAdhunI evI pratijJA hoya ke huM bImAra thAuM to bIjA sAdhune sevA * adhyayana-8 uddezo-ma "glAnabhaktaparijJA" ka 0 coro uddezo kahyo. have pAMcamo kahe che. teno saMbaMdha A rIte che - uddezA4mAM vRddhaSThAdi bALamaraNa batAvyuM. A uddezAmAM tethI viparIta plAnabhAva pAmelA bhikSue bhaktaparijJA maraNa svIkAryuM te kahe che. A saMbaMdhe AvelA uddezAnuM sUtra kahe che* sUjha-229 - je bhikSue be vastra ane trIjuM paNa rAkhavAnI maryAdA karI che tene evuM thatuM nathI ke huM bIjuM vA yAyuM. te potAnI kalAmayadA anusAra eSaNIya Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/8/5/30 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra karavAnuM kahIza nahIM paNa samAna sAmAcArIvALA nIrogI sAdhu kamanirjarAnA uddezathI svecchApUrvaka mArI sevA kare to huM svIkArIza ane je huM svastha houM to bIja sahadharmI asvastha zramaNanI ravecchApUrvaka ane karmanirjarArthe sevA karIza. bIjAo mATe AhArAdi lAvIza ane bIjA sAdhuo lAvyA hoya te svIkArIza. (1). bIja sAdhu mATe AhAradi lAvIza, paNa bIjA sAdhuo lAvyA hoya te laIza nahIM (2). * huM bIja sAdhuo mATe nahIM lAvuM paNa bIja lAvyA haze te svIkArIza (3). * huM bIja mATe lAvIza nahIM ane bIjA lAvyA haze te svIkArIza nahIM (4). A cAra pratijJAomAMthI je aMgIkAra karI hoya tenuM pUrNa rIte pAlana kare. evA sAdhu zAMta, virad, vizuddha vezyAvALA thaI dehano tyAga kare paNa pratijJA bhaMga na kare. tema karatA tenuM maraNa thaI jAya to tenuM maraNa anazana prApta maraNa samAna che. te nirmohapaNAnuM sthAna che, hitasukhakara-yogyakalyANakara ane sAthe AvanAra che. tema huM kahuM chuM. * vivecana : je bhikSa parihAra vizuddhika ke yathAsaMdika hoya tene have kahevAnAra AcAra hoya che. te A pramANe- x * huM bIjAe karelI vaiyAvaccanI abhilASA rAkhIza. huM kevo ? pafsoUta - vaiyAvacca karavAne bIjAe kahelo arthAt teo kahe che ke, ame tamArI yathocita vaiyAvacca karIe, te bIjA kevA che ? Augu Ta - na kahelA. huM kevo chuM ? glAna-vikRSTa tapa vaDe kartavyatAmAM azakata ke vAyu Adi kSobhathI plAna. bIjA kevA che ? aglAna-ucita kartavya karavAne samartha. temAM parihAra vizuddhikanI anupArihArika vaiiyAvacca karanAra]. te kalpasthita hoya ke bIjo hoya. je te vaiyAvaccI paNa glAna hoya to te bIjAnI sevA na kare. e pramANe cavAlaMdika sAdhunuM paNa jANavuM. eTaluM vizeSa ke sthavira kabhI tenI sevA karI zake che, te batAve che - nirjarAne uddezIne sarakhA kalAvALA ke eka kapamAM rahelA bIjA sAdhuothI. karAyelI vaiyAvaccane huM IcchIza. je A bhikSano AcAra che, te AcArane pALato bhaktaparijJA vaDe paNa jIvitane choDe, paNa AcAranuM khaMDana na kare. e bhAvArtha che. te ja pramANe anya sAdharmika vaDe karAtuM vaiyAvacca anujJAta che. have bIjAnI vaiyAvacca pote kare te batAve che. * x - x - ane huM apatijJapta chuM. je bIjo pratijJapta-vaiyAvacca na karavAne kahevAyela glAnanI huM glAna nirjarArthe te sAdharmikanI vaiyAvacca kare. zA mATe ? tenA upakArane mATe. tethI A pramANe pratijJA karIne paNa bhaktaparijJA vaDe prANone choDe. paNa pratijJA khaMDana na kare. e bhAva che. have A pratijJA vizeSa dvArathI caubhaMgI kahe che 1-koI evI pratijJA kare ke, huM bIjA glAna sAdhamikane AhAra Adi lAvI ApIza. bIjAnI yathocita vaiyAvacca karIza. tathA bIjA sAgharmike lAvela AhAra Adi vAparIza. * x - ema vaiyAvacca kare. 2-bIjA evI pratijJA kare ke, huM bIjA mATe AhAradi lAvIza paNa bIjAnA lAvela AhAra Adi vAparIza nahIM. -trIjA evI pratijJA kare ke, huM bIjA mATe AhAra Adi nahIM lAvuM. paNa bIjAnA lAvela AhAra Adi vAparIza. 4-cothA evI pratijJA kare ke, huM bIjA mATe AhAra Adi nahIM lAvuM tema bIjAnA lAvela AhAra Adi vAparIza paNa nahIM. A pramANe vividha pratijJA laIne kyAMya mAMdo paNa thAya, to paNa jIvitano tyAga kare paNa pratijJA na lope. have Ano upasaMhAra karavA kahe che, ukta vidhi vaDe tatvajJAtA bhikSa zarIrAdino moha choDIne cAkIrtita dharmane ja barobara jANIne Asevana parijJA vaDe pALato tathA lAghavikane Icchato...cothA uddezAmAM je kahyuM te badhuM ahIM jANavuM. tathA pote kapAyanA upazamathI zAMta che athavA anAdi saMsAranA bhramaNathI zrAMta che. te sAvadhAnuSThAnathI virata che. aMtaHkaraNanI nirmaLavRttithI teja Adi leyAdithI te sasamAhata lezya che. Avo banIne te pUrvagRhIta pratijJA pAlanamAM samartha te tapa ke roga vaDe glAnabhAvane pAmela hovA chatAM pratijJA lopa na karato zarIranA tyANa mATe bhakta pratyAkhyAna kare. bhaktaparijJAmAM paNa kALaparyAya na hovA chatAM kALa paryAya che. jeNe ziSyone taiyAra karyA hoya, saMlikhita devALo hoya, teno je kALapacayimRtyu avasara prazasya che. glAnane paNa Avo ja avasara che. kemake baMnemAM karmanirjarA samAna che. ityAdi pUrvavat. adhyayana-8 "vimokSa' uddezo-5 "glAnabhaktaparijJA"no muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa ka adhyayana-8 uddezo-6 "ekatvabhAvanA-iMgitamaraNa" . o pAMcamo uddezo kahyo. have chaThTho kahe che. teno saMbaMdha A pramANe- uddezA5 mAM glAnatAthI bhakta pratyAkhyAna kahyuM. uddezAmAM dhRti saMhananAdi baLavALo sAdhu ekava bhAvanA bhAvato iMgitamaraNa kare, te batAve che. A saMbaMdhe AvelA uddezAnuM kahe che- * sUtra-231 : je mikSa eka vastra ane bIjuM paNa rAkhavAnI pratijJA kare tene evo vicAra hoto nathI ke huM bIja vastranI yAcanA karuM teine jarUra hoya to) eSaNIya vanI yAcanA kare ane jevuM vastra maLe tevuM dhAraNa kare - vAva Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18/6/231 ex AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 * grISmaRtu AvI gaI che ema jANI sarvathA jIrNa ane paraThavI de athavA te eka vamane rAkhe ke sAcelaka thaI jAyaA rIte lAghavaguNa pAme - rAvata * samabhAva dhAraNa kare. * vivecana : A sUtranuM vivecana uddezA5 mujaba jANavuM. te bhikSu abhigraha vizeSathI eka pAtra ane eka vA dhAraNa karato parikarmita mati vaDe laghukamanA vaDe ekavA bhAvanAno adhyavasAya thAya te kahe che- * sUtra-23ra : je bhikSune ema thAya ke, huM ekalo chuM mAruM koI nathI, huM paNa koIno nathI. te bhikSa AtmAnA ekAkIpaNAne jANI lAghava guNane prApta karIne tapanI prApti kare che . cAvatu - samabhAva dhAraNa kare. * vivecana : je sAdhune Avo vicAra thAya ke, huM ekalo chuM, saMsAra bhramaNa karatAM paramArtha daSTie mane upakAra karanAra bIjo koI nathI. huM paNa bIjAnuM duHkha dUra karI zakato nathI. prANIo potAnA karmanuM phaLa bhogavavAmAM ja samartha che. A pramANe A sAdhu potAnA-aMtaAtmAne samyam rIte ekalo jANe ane A AtmAne nakAdi du:khothI bacAvavA bIjuM koI zaraNabhUta nathI ema mAnato potAne je je roga Adi du:kha denArA kAraNo Ave, tyAre bIjAnA zaraNanI upekSA karato "meM karyuM che mATe mAre ja bhogavavuM" Avo vicAra karIne samya rIte sahana kare che. te kevI rIte sahana kare te kahe che, lAghaviya Adi cothA uddezAmAM vivecana karAyuM che te "samAvapaNuM jANavuM" tyAM sudhIno artha kahevo. ahIM bIjA uddezAmAM udgama, utpAdana, eSaNA batAvI. te A pramANe - "he AyuSyamAna zramaNa ! huM tamArA mATe azana Adi, vA, paba, kaMbala ke jjoharaNa; prANa-bhUta-jIva-savano samAraMbha karIne.....ityAdi uddezA-5 mAM grahaNa eSaNA batAvI. kadAca te ema kahe tyAre bIjo gRhastha] azanAdine sAmethI lAvIne Ape ityAdi vaDe grAmoSaNA batAvI, tene have vizeSathI kahe che * sUtra-233 : te sAdhu ke sAdI anAdi AhAra karatAM svAda levA mATe AhArane DAbhA jaDabAthI jamaNe jasLe na lAve ke jamaNA jaDabAthI DAbA jaDaLe na lAve. A rIte svAda nahIM levANI lAghavaguNa prApta thAya che. tenAthI tapanI prApti thAya che. mATe bhagavaMta dvArA kahela tatvane sArI rIte samajI samabhAva dhAraNa karavo. * vivecana : - te pUrve vavila sAdhu ke sAdhvI azanAdi AhAra uma utpAdana eSaNA zuddha ane pratyutpanna grahaNa koSaNA zuddha grahaNa karIne gAra, dhUma Adi vajIne AhAra kare, te aMgAra ane dhUma rAgadveSanA kAraNe thAya che. te rAga-dveSa samsanIrasa AhArathI thAya che. - x* tethI rasa svAdanA nimittane tajavAnuM batAve che te sAdhu AhAra karatA bhojanane DAbI bAjuthI jamaNI bAju ke jamaNI bAjuthI DAbI bAju svAda mATe laI na jAya. kemake te pramANe karI svAdathI rasanI prAptimAM sagaDhepanuM nimita che ane tethI ja aMgAra tathA dhUma doSa lAge che. tethI je kaMI svAdiSTa hoya teno svAda na karavo. pAThAMtarastrI - "AhAramAM AdaravALo, mUchavALo, gRddha banIne AhArane Ama tema na pherave" - tema kahela che. jaDabAmAM Amatema na pheravavuM mAphaka bIje paNa svAda levo nahIM te batAve che. te sAdhu cAre prakAre AhArane vAparato rAgadveSa choDIne khAya, te ja pramANe koI nimitathI DAbI jamaNI bAju AhAra pheravavo paDe te paNa svAda karyA vinA phesthe. jethI AhAranI lAghavatAne pAmI AsvAda na kare. A rIte AsvAdanA niSeghathI aMta-prAMta AhArano svIkAra paNa kahelo che. A pramANe te bhiAne tapanI prApti thAya che ityAdi artha pUrvavatu jANavo - yAvatu - samyaktva pAme. temane aMta prAMta AhAra khAvAthI mAMsa-lohI ochA thavAthI hADakAM rjarita thavAthI kriyAmAM kheda thatAM kAyameTAvALA zarIranA parityAganI buddhi thAya, te batAve che- * sUtra-234 - je bhikSane ema thAya ke, have A zarIrane TakAvavA huM asamartha thaI rahyo chuM. to te anukrame hArane ocho kare, AhAra ocho karI kaSAyone pAtaLA kare, tema karIne zarIra vyApAra niyamita karI lAkaDAMnA pATiyA samAna niSee thaI, zArIrika saMtAparahita thaI paMDitamaraNane mATe usthita thAya. * vivecana : ekava bhAvanA bhAvanAra sAdhune AhAra upakaraNamAM lAghavapaNuM prApta thayuM hoya, tene Avo abhiprAya thAya che. - x *x - ke huM saMyama avasaramAM lukhA AhAra ke rogathI pIDAIne glAni pAmI azakta thayo chuM. lukho AhAra ke tapathI zarIra azakata thavAthI yogya rIte Avazyaka kriyAdi karavAmAM azakta banI gayo chuM. A avasare zarIra dareka kSaNe nabaLuM paDatuM hovAthI te bhikSu eka ke be upavAsa athavA AyaMbIla tapa vaDe AhArano saMkSepa kare. paNa bAra varSIya saMlekhanA grahaNa na kare. kemake glAnane teTalo kALa sthiti na rahe. tethI TUMkA kALanI anupUrvIvALI dravya saMlekhanArthe AhArane roke. AvI dravya saMlekhanA karIne zuM kare ? te kahe che be, traNa, cAra, pAMca upavAsa Adino anukrame tapa karIne AhArano saMkSepa kare, kaSAyone ochA karIne - sarvakAla kaSAyo ochA karavA paNa saMlekhanA avasare vizeSathI ochA kare - tema karIne, samyak prakAre ane-zarIrane sthApana karela muni niyamita kAya vyApAvALo bane che athavA anya eTale vezyA. te vezyAne samyaka rIte sthApe eTale ke ati vizuddha adhyavasAyI bane. athavA aryA eTale krodhAdi Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18/6/234 5 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 adhyavasAyarUpa javAlAne zAMta karavI. tema karIne karmakSayarUpa phalaka athavA phalaka eTale pATIyuM, tenI mAphaka - x - cholIne kulagAyavaThThI bane. athavA durvacana vaDe cholAvA chatAM kaSAya abhAve phalaka mAphaka rahe. * x - Avo sAdhu pratidina sAkAra bhakta pratyAkhyAyI, baLavAna, roga Ave maraNamAM udhamI banI, zarIra saMtAparahita banI, vaiyadithI yukta mahApuruSe Acarela mArge iMgitamaraNa svIkAre. vArtha * sUtra-235 - ukata munie gAma, nagara, kheDa, kasabo, marDaba, pATaNa, baMdara, Akara, Azrama, saMniveza, nigama ke rAjadhAnImAM praveza karIne ghAsanI yAcanA karavI, ghAsa laIne ekAMta sthAne javuM. tyAM iMDA, pANI, bIja, lIlotarI, jhAkaLa, pANI, kIDInA dara lIlaphUga, bhInI mATI, karoLiyAnA jALA AdithI rahita jamInanuM vAraMvAra paDilehaNa ane pramArjana kare. ghAsanI zayyA banAve. tyAM iMgitamaraNa svIkAre. te satya che, te satyavAdI, parAkramI, saMsArathI tarelA samAna, 'kema karIza' evA Dara ane nirAzAthI rahita, sArI rIte vastunA svarUpane jaNanAra, sAMsArika baMdhanothI mukata, zarIramamatva tyAgIne aneka parISaha upasaniI avagaNanA karI, tathA sarvajJapaNIta AgamamAM zraddhA karI A ghora anazananuM anupAlana kare. AvuM maraNa kAlaparyAyanI samAna che, * yAvat anugAmika che ema huM kahuM chuM. * vivecana : buddhi Adi guNono prase athavA aDhAra karo jyAM levAya, te gAma. jyAM kara na hoya te na-kara nigara). dhULanA DhagalAthI koTa banAvyo hoya te kheTa. nAnA koTathI vITAyeluM te karbaTa. aDhI gAune AMtare gAma hoya te maDaMba. pATaNa be prakAre-jemake jala pattana te kAnAdvIpa, sthaLa patana te mayusa. droNamukha te jaLa-sthaLa nigama praveza jemake bharUca. sonA cAMdInI khANa che Akara. tApasa Adino maTha te Azrama, yAtrArthe maLelA mANasono AvAsa te saMniveza. ghaNA vepArIno AvAsa che taigama. rAjAne rahevAnuM sthAna te rAjadhAnI. - A gAma Adi koIpaNa sthAne jaIne ghAsanI yAcanA kare. zA mATe ? saMthAro karavA mATe prAsuka darbha, vIraNa Adi koI gAma AdimAM jaIne tenA mAlikanI AjJA laIne sukuM ghAsa le, te laIne ekAMta giriguphAmAM jaI pAsuka spaMDita bhUmi zodhe. kaI rIte ? te kahe che. jyAM kIDI AdinA iMDA na hoya, beindriya jIvo na hoya, nIvAra Adi bIjo na hoya, lIluM ghAsa duva Adi na hoya, tathA upara ke aMdara ThAratuM pANI paDeluM na hoya, varasAdanuM ke nIcenuM pANI tyAM paDeluM na hoya, kIDIyAruM-sevALaturtanI pANIthI palALelI mATI - karoLIyAnAM jALAM rahita nirdoSa jagyA hoya tevI spaMDita bhUmimAM ghAsa pAthare. kevI rIte ? te bhUmine AMkha vaDe barobara joIne joharaNa Adi vaDe pramAIne saMthAro pAthare. pachI maLa-mUtra mATenI bhUmine barobara joIne saMcArAmAM pUrvAbhimukha besIne hAthamAM joharaNa laI lalATe sparzIne siddhane namaskAra karI, paMca parameSThIne namaskAra karI - x * pAdapopagamata apekSAthI - x * iMgitamaraNa Adare. jinakabhI Adi munine bIjA kALamAM paNa sAkAra pratyAkhyAnano saMbhava nathI, to pratyAkhyAna jevA aMtima vakhate sAkArano saMbhava kyAMthI hoya ? ivarakathita pratyAkhyAna rogI zrAvaka kare. jemake - jo huM A rogathI pAMca dinamAM mUkAIza to bhojana karIza, anyathA nahIM. te A ivara che paNa iMgita maraNa to dhairya Adi baLavALo potAnI meLe ja paDakhuM pheravavuM Adi kriyA karanAra mAvajIva cAre AhArano tyAga kare che. kahyuM che ke, cAre AhAranuM guru pAse niyamathI pratyAkhyAna kare, iMgita bhAgamAM ceSTA paNa niyamathI kare. paDakhuM badale, kAyika Adi kriyA paNa jAte kare, te vaidivALo bIjA pAse na karAve. prazna - te iMgita maraNa kevuM che ? ane koNa kare ? te kahe che- iMgita maraNa sat puruSonuM hita kare che, satya che - sadgatimAM javAmAM te avisaMvAdapaNe hovAthI tathA sarvajJanA upadezathI satya-tathya che. tathA pote paNa satya bolanAra hovAthI satyavAdI che. cAvajIva cokta anuSThAnAdi yathA Aropita pratijJAno bhAra upADavA samartha hovAthI satyavAdI che. rAgadveSarahita che. saMsAra sAgarane taryA che. * x - saNa AdinI vikathA koI rIte na karavAnuM nakkI karavAthI chinna karthaka che. athavA iMgita maraNa pratijJA kevI rIte pAra utArIza ? evI kathA chedI nAMkhavAthI chinna kayaMkaca che. - 4 - teNe atizayathI jIvAdi padArthone jANI lIdhA che mATe te atItArtha ke AdavArya che. athavA samastapaNe aryo atikAMta karyA che -x* te uparata vyApAravALo che. * * * * te anAtIta che. teNe saMsAra anAta karyo che - te saMsAra samudrano pAragAmI che. Avo sAdhu iMgita maraNa svIkAre. pratikSaNe kSaya pAmatA biMdura zarIrano moha choDIne karma saMbaMdhathI Avela audArika zarIrano tyAga kare. tathA vividha parISaha-upasargone sahana kare. tema karIne A sarvajJapraNIta AgamamAM vizvAsa rAkhIne avisaMvAdanA adhyavasAyapaNAthI kAyara puraSothI vicArI paNa na zakAya tevuM bhayAnaka anuSThAnarUpa iMgitamaraNa pote svIkAryuM che. jo ke te teNe roganA kAraNe svIkAryuM che, to paNa teno lAbha kAlaparyAya Apata tulya ja che. te batAve che - roga pIDAnA kAraNe maraNa svIkAryuM chatAM teno lAbha lAMbA kALa jeTalo ja che. te kAlajJa sAdhune A ja kAlaparyAya che. karmano kSaya baMnemAM samAna ja che. * x * x * ityAdi pUrvavatuM. adhyayana-8 "vimokSa' uddezo-6 "ekatvabhAvanA-iMgitamaraNa"no. | muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18/7/236 99 adhyayana-8 uddezo-7 "pAdapopagamana'' 0 chaThTho uddezo kahyo. have sAtamo kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - uddezA6 mAM ekatvabhAvanA bhAvanAra dhRti Adi yuktanuM iMgitamaraNa batAvyuM. ahIM te ja ekatva bhAvanA pratimAo vaDe batAve che - 4 - tathA viziSTatara saMghayaNavALA pAdapopagamana paNa kare. e saMbaMdhathI Avela uddezakanuM paheluM sUtra kahe che-- * sUtra-236 : je bhikSu acela-kalpamAM sthita che, tene evo vicAra hoya che ke, huM tRNa sparza, zIta sparza, uSNa sparza, DAMsa-macchara sparza sahana karI zakuM chuM. eka ke aneka prakAranI vividharUpa vedanAne sahana karI zakuM chuM. paNa lajjAnA kAraNe vastrano tyAga karavA asamartha chuM. evA sAdhune kaTivastra [colapaTTaka] dhAraNa karavuM kahyuM che. * vivecana : je sAdhu pratimAdhArI hoya ane abhigraha vizeSathI acelapaNe saMyamamAM rahela hoya, te bhikSune Avo abhiprAya thAya ke huM dhRti Adi yukta hovAthI vairAgya bhAvanAthI bhAvita aMtaHkaraNavALo chuM ane Agama vaDe pratyakSIkRt nAka, tiryaMca vedanA anubhava che ane mokSa rUpa moTuM phaLa levuM che tethI tRNa sparza to mane kaMIja duHkha denAra lAgato nathI. tathA zIta, uSNa, DAMsa, mazaka parISaha sahevA paNa huM samartha chuM. eka ke aneka jAtanA anukULa-pratikULa vividha sparzo paNa huM sahana karI zakuM chuM. paraMtu lajjAne kAraNe guhyapradeza DhAMkavAnI jarUra hovAthI te huM choDavA icchato nathI. A svAbhAvika lajjAthI athavA sAdhananA vikRta rUpapaNAthI te sAdhune coLapaTTo paheravo ka2e che. te pahoLAImAM eka hAtha cAra AMgaLa ane laMbAImAM keDa pramANa hoya tevo eka [naMga] rAkhe. paNa jo tevAM kAraNo na hoya to acelapaNe ja vihAra kare. ayelapaNe zIta Adi sparza sArI rIte sahana kare. te batAve che- - sUtra-237 : athavA - aolakatvamAM vicaranAra sAdhu jo tRNasparza, zItaparza, uSNasparza, deza-mazaga sparza anubhave, eka yA aneka prakAre kaSTo Ave tene sArI rIte sahana kare, aolaka sAdhu lAghavatA prApta kare . yAvat - samabhAva rAkhe. * vivecana : evuM kAraNa hoya te sAdhu vastra dhAraNa kare. pote lajjA na pAme to acela rahI saMyama pALe. saMyamamAM a-celapaNe vicaratA tene tRNasparzo duHkha Ape, ThaMDIgaramI-DAMsa-mazakanA sparzo duHkha de. eka ke aneka jAtanA virUpa sparzo bhogavavA chatAM pote acela rahI lAghavapaNuM mAne ityAdi artho pUrve kahyA che thAvat . samyaktvane sArI rIte jANe. vaLI pratimAdhArI sAdhu ja viziSTa abhigraha le. te A - AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 pramANe - huM bIjA pratimAdhArI munione kiMcit ApIza ke temanA pAsethI laIza. ityAdi abhigrahanI ubhaMgI kahe che- st * sUtra-238 : koI munine evI pratijJA hoya ke huM bIjA munione azanAdi lAvI ApIza ane bIjA muni dvArA lAvela zanAdi svIkArIza (1). koI munine evI pratijJA hoya ke huM azanAdi lAvI bIjA munine ApIza paNa te muni dvArA lAvela azanAdi svIkArIza nahIM (2). koI munine evI pratijJA hoya ke huM azanAdi lAvI ApIza nahIM paNa bIjA muni lAvyA haze to teno svIkAra karIza (3). koI munine evI pratijJA hoya ke huM azanAdi lAvI ApIza nahIM ke bIjA munie lAvelA svIkArIza paNa nahIM (4). potAnA upabhoga pachI vadhelA, vidhipUrvaka grahaNa karelA, eSaNIya azanAdi vaDe potAnA karmonI nirjarA mATe samAna AcAravALA sAdhunI huM vaiyAvacca karIza ane bIjA munionA upabhoga pachI vadhelA vidhipUrvaka lAvelA aiSaNIya azanAdine teo nirjarAnI abhilASAthI Apela haze to grahaNa karIza. AvI pratijJA karanAra munine laghutA Ave che, tapanI prApti thAya che - yAvat * muni samabhAva dhAraNa kare. * vivecana : [A sUtranI pUrNimAM vizeSa pATha tathA pAThAMtara baMne jovA maLe che. A sUtranI vyAkhyA pUrve sUtra-230mAM karAyelI ja che. vRttikArazrI AraMbhamAM sUtranuM saMskRta rUpAMtara ja Ape che. je atre gujarAtImAM apAyela hovAthI noMdhela nathI. pachIthI je vizeSa kayana che, te ahIM noMdhela che. ukta cAramAMno koI eka abhigraha dhAraNa kare athavA koI pahelA traNa abhigrahane eka pada vaDe ja grahaNa kare. te kahe che - je sAdhune evo abhigraha hoya ke huM bIjAnA paribhoga karatA adhika AhArane laIza kemake te pratimAdhArIne tevuM ja eSaNIya che. te A pramANe - pAMca prAkRtikAmAM agraha che, beno abhigraha che tathA potAnA mATe lIdhelA AhAramAMthI sAdharmika sAdhunI vaiyAvacca nirjarAne mATe kare. jo ke te pratimAdhArI hovAthI eka sAthe bhegA thaIne na khAya. paNa temano abhigraha samAna hovAthI sAMbhogika kahevAya che. tethI tevA sAdhunA upakaraNa mATe temanI vaiyAvacca karuM, Avo abhigraha koI le. - 4 - athavA temaNe lAvela gaucarImAMthI nirjarAne uddezIne sAdharmike karela vaiyAvaccane svIkArIza. athavA bIjAe karela bIjA sAdharmikanI vaiyAvaccanI huM anumodanA karIza. - 4 - A badhuM zA mATe kare ? karmanI laghutA mATe. A pramANe koIpaNa abhigraha dhAraNa karela acela ke sarcala sAdhu zarIra pIDA hoya ke na hoya paNa potAnuM AyuSya thoDuM rahela jANI udhatamaraNa svIkAre te darzAve che- Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/8/ra39 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 * sUtra-239 : jyAre munine ema thAya ke have huM A zarIrane anukramathI dhAraNa karavAmAM asamartha chuM. tyAre te kramazaH AhArane ocho karIne kaSAyone kRza kare. zarIranA vyApAranuM niyamana karIne lAkaDAnA pATiyAnI jema sahanazIla banI mRtyu mATe usthita thaI, zarIra zukUSano tyAga karI gAma, nagara * cAvatuM rAjadhAnImAM jaIne ghAsanI yAcanA karI - yAvatu - saMthAro kare. yogya samaye tyAM besI zarIrano, zarIranA vyApArano ane sUkSma halanacalanano tyAga kare. te satya che, tene satyavAdI, parAkramI, rAgadveSarahita, saMsAra pAragAmI, bhaya ane zaMkAthI mukata, jIvAdi svarUpanA jJAtA, samasta prayojanothI rahita muni zarIrano tyAga karI, vividha parISaNo ane upayagonI avagaNanA karI, bhagavad vacana para zraddhA rAkhI kAyarajano dvArA AcarI na zakAya tevA pAdapopaNamana maraNane svIkAre A maraNa kALapayarinI samAna che, hitakara che * sukhakara che . yogya che - kalyANara che AnugAmika che. AvA maraNane prApta karanAra [kama apAve che] aMtakriyA karanAra che - tema huM kahuM chuM. - vivecana : te bhikSane Avo - kahevAnAra - abhiprAya thAya ke huM glAna thayo chuM - cAvata - tRNano saMthAro kare. pachI zuM kare ? te kahe che - A avasare bIje sthaLe nahIM paNa te ja sthAne saMthArAmAM besIne siddhanI samakSa ApameLe pAMca mahAvrata karI Arope. pachI cAra AhAranuM paccakhANa kare. pachI pAdapopagamana anazana mATe zarIrane sthira kare. tenA AkuMcanapasAraNa, AMkha mIMcavI-ughADavI Adi vyApArone roke. tathA 'Dya' te sUma kAyA-vacana-mananA apazasta yoganuM paNa paccakakhANa kare. te satya-satyavAdI Adi padonuM vivecana pUrve thayeluM che. - X * adhyayana-8 "vimokSa" uddezo-7 "pAdopagamana''no muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa pAlana kare. * vivecana : anukrame dIkSA, zikSA, sUtrArthagrahaNa, sthira mati thayA pachI ekAkI vihAratva svIkAre athavA AnupUrvI te saMlekhanA krame cAra-cAra varSano tapa ityAdi pUrve batAvela che. tyArapachI jeno-jemAMthI ke jenAthI moha dUra thayo hoya tevA moharahitane anukrame bhaktaparijJA, iMgitake pAdapopagamana anazana karavAnA che. temAM kSobhAyamAna na thAya, tevA saMyama ghanavALA tathA heyane choDavuM ane upAdeyane grahaNa karanAra matimaMta, tathA kRtya akRtya jANIne bhaktaparijJAdi maraNa vidhAna ucita che. teo dhRti Adi vicArI advitIya rIte jANIne samAdhinuM pAlana kare. sUtra-241 - dharmanA pAragAmI, tatvajJAtA muni bAhya ane atyaMtara tapane jANI, anukrame zarIratyAgano avasara jANI, saMlekhanA svIkArI zarIranA poSaNarUpa AraMbhane choDI de che. * vivecana : jenA be prakAro che tevA bAhya atyaMtara tapane jANIne - pALIne athavA mokSAdhikAramAM be prakAre vimukti che temAM bAhya te zarIra upakaraNa Adi ane atyaMtara te rAgAdi che. tene heyapaNe jANIne tyAga karIne AraMbhathI dUra thAya. kemake jJAnanuM phaLa heyano bhAga che. tatvanA jJAtA, zruta-cA>>i dharmanA pANa ke samyagu jJAtA, dharmanA svarUpane jANIne pradjyA krame saMyama pALIne jANe ke have mArA jIvavAthI koI lAbha nathI. tethI zarIranA mokSano avasara maLyo che to huM kayA maraNe mare ? ema vicArIne zarIra dhAraNa karavA mATe anna-pAna gaveSaNArUpa AraMbhathI chUTe athavA ATha bheTavALA karmathI chUTe. * satra-242 - salekhanI dhAka muni kaSAyone pAtaLA karI, alAhArI banI kSamAzIla rahe. je plAna thaI jAya to AhArano sarvathA tyAga kare.. * vivecana : te amyughata maraNa mATe saMlekhanA karato zreSTha bhAva saMlekhanA kare te batAve che . saMsArane ApanArA krodhAdi cAra kaSAyone pAtaLA karato thoDo ja AhAra kare, te batAve che . thoDuM khAnAro, cha-aTTama Adi saMlekhanAnA anukrame tapa karato pAraNe paNa ochuM khAya. ane AhArathI krodha udbhave to teno upazama kare. tuccha mANasanA iSTa vacano sahe, rogAtaMkane barobara sahe, te rIte saMlekhanA karato AhAne alpa pramANamAM letAM te bhikSu glAnatA pAme, tyAre AhAra na kare. AhAra samIpe na jAya, thoDA divasa khAIne saMlekhanA karIza evI bhAvanA na kare. * sUtra-243 - saMlekhanA sthita muni jIvavAnI abhilASA na kare maraNanI prArthanA na adhyayana-8 uddezo-8 "anazana-maraNa" ka o sAtamo uddezo kahyo. have AThamo kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - pUvoMkta uddezAmAM rogAdi saMbhave kALapayariye Avela bhakta parijJA, iMgita ke pAdapopagamana maraNa karavuM yukta che te kahyuM. ahIM anukrame vihAra karatA sAdhuonuM kALapayayi Avela maraNa kahe che. A saMbaMdha AvelA uddezAnuM A prathama sUtra kahe che. * sUtra-24o - dIkSA grahaNa AdinA anukamathI moharahita maraNane prApta karI dhIra, saMyamI ane matimAna muni sarva kRtya-akRtyane jaNI advitIya evI samAdhinuM Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18/8/143 82 kare. jIvana ke maraNa be mAMthI ekemAM Asakata na thAya. * vivecana : vaLI saMlekhanAmAM rahela muni prANa dhAraNarUpa jIvitane na cAhe tathA bhUkhanI vedanAthI kaMTALIne maraNanI prArthanA na kare. jIvana ke maraNamAM saMga (dhyAna na rAkhe. te sAdhu kevA hoya ? kahe che- * sUtra-244 thI 247 : [24] te madhyastha ane nirjarapekSI muni samAdhinuM pAlana kare. abhyatara ane bAhya upadhino tyAga karI zuddha AdhyAtma eSaNA kare. ri4] te potAnA AyuSyanA kSemamAM jarApaNa upakrama jANe to saMlekhanAnA madhyamAM ja paMDita bhikSu jaldI paMDita maraNane svIkAre. ri4] te sAdaka gAma ke nirjana bhUmimAM jaIne Dila bhUminI paDilehaNA kare, tene jIva-jaMtu rahita jANIne tRNa saMthAro bichAve. [24] tyAM AhArano tyAga karI, tenA para sUve. AvanAra parISahaupasIne sahana kare. manuSyakRta upasargomAM paNa maryAdA na oLaMge. * vivecana-244 thI 247 : [244] rAga-dveSanI mathe rahe te madhyastha. athavA jIvita-maraNanI AkAMkSA rahita te madhyastha. nirjarAnI apekSA rAkhe te nirjarApekSI. Avo madhyastha, nirjarA prekSI sAdhu jIvanamaraNanI AzaMsA sahita maraNasamAdhinI anupAlanA kare thatuM kAlaparyAya vaDe AvelA maraNa vakhate samAdhistha rahI pAlana kare. aMdaranA kaSAyo tathA bahAranA zarIra upakaraNAdi tyAgI aMta:karaNa zuddha kare. rAgadveSa rahita thAya. [45] vaLI upakramaNa te upAya. tevA koI upAyane jANe. kono upakrama ? AyuSyanuM sabhyapAlana, teno. te Ayu konA saMbaMdhI che ? te AtmAnuM. arthAta AtmA potAnA AyuSyano kSemathI pratipAlana mATe je upAyane jANe te tene zIghA zIkhave. * x * te saMlekhanIkALamAM ardha saMlekhanAmAM ja zarIramAM vAyu Adi kAraNe zIgha jIvaleNa roga utpanna thAya to samAdhimaraNane vAMchato tenA upazamanA upAyane eSaNIya vidhie avRMgAdi kare. pharI saMlekhanA kare. athavA AtmAnA Ayune je kaMI upakramaNa - X * upasthita thayuM jANe to te saMlekhanA kALa maLe avyAkuLa mativALo banIne zIgha ja bhakta parijJAdi buddhimAna sAdhu Adare. [246] saMlekhanA vaDe zuddhakAya banIne maraNakALa Avelo jANI zuM kare ? te kahe che, grAma zabdathI ahIM upAzraya-vasati artha levo. vasati ja spaMDila bhUmi che, tenuM paDilehaNa kare athavA upAzraya bahAra udhAna, giriguphA ke araNyamAM saMthArAnI bhUmi joIne te prANirahita jANI, gAma vagerethI yAcita pAsuka darbha Adi sukA ghAsamAM yathocita kALane jANanAra sAdhu saMthAro kare. [24] ghAsa pAtharIne zuM kare ? te kahe che - AhAra rahita evo aNAhArI 2i/6] AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra bane, yathAzakti, yathA-samAdhi traNa ke cAra AhAranuM pratyAkhyAna karI, paMca mahAvata karI Arope. prANI samUhane khamAve, sukhadu:khamAM samabhAva rAkhe. pUrve upArjita puNyathI maraNa vaDe na Dare. saMthArAmAM paDakhAM pherave. deha mamatva tyAgI hovAthI parISaha-upasarga Ave tene samyakatayA sahapta kare. temAM manuSyaRtu anukULa-pratikULa parISaha upasarga AvatA maryAdAnuM ullaMghana na kare. putra zrI Adi saMbaMdhI ArtadhyAnane vaza na thAya. pratikuLa upasargo Ave to krodhathI haNAyelo na thAya - te darzAve che. * sUtra-248 thI 50 - [248] te saMthArA ArAdhakanuM kIDI Adi pharatA jaMtuo, gIdha Adi uDatA pakSIo ke bilamAM rahenArA pANI mAMsa khAya ke lohI pIe to paNa te muni temanI hiMsA na kare ke dUra na kare. ra49] [te ArAdhaka muni vicAre ke A prANIo mArA dehanI ja hiMsA kare che, jJAnAdi guNonI nahIM. te sthAnathI bIje kyAMya na jAya. A savothI dUra rahI tRpti anubhavato te vedanA sahana kare. [50] te bAhya abhyatara graMthine choDI AyuSya kALano pAragAmI bane. ahIM sudhI bhakataparijJAnuM kathana karyuM. have iMgitamaraNa kahe che - A iMgitamaraNa gItArtha saMyamI sAdhake grahaNa karavA yogya che. * vivecana-248 thI 250 : ri48] saMsarpata kare te kIDI, kro vagere prANI che. UMce uDanAra gIdha vagere che. nIce rahenAra bilavAsI sApa vigere che. A rIte vividha prakAranA prANI tathA siMha, vAgha Adi AvIne mAMsa bhakSaNa kare, DAMsa macchara Adi lohI pIe te samaye te jIvone AhArArthe AvI jANIne 'avaMtisukumAra' mAphaka temane haNe nahIM, tema joharaNAdi vaDe dUra karIne te prANIne khAvAmAM aMtarAya na kare. | (ra49] vaLI AvelA prANI mArA dehane haNaze, mAsa jJAna, darzana, cAritrane nahIM; tema vicArI kAyAno moha choDela hovAthI. temane khAtAM aMtarAyanA bhayathI pote na roke, bhayane kAraNe te sthAnathI bIje na khase. kevo banIne ? prANAtipAtAdi Azravo ke viSaya-kapAyAdi vaDe pRcam thaI zubha adhyavasAyavALo banIne temanAthI khavAvA chatAM amRta Adi vaDe tRpta thayelAnI mAphaka teoe karelI vedanAne sahe. [50] vaLI bAhya atyaMtara graMtha tathA zarIra rAgAdithI pote dUra rahI tathA aMga upAMga vagere jaina AgamathI AtmAne bhAvato dharmazula dhyAnamAM rakta banIne mRtyu kAlano pAragAmI bane eTale jyAM sudhI chevaTanA zvAsocchavAsa hoya tyAM sudhI tevI samAdhi rAkhe. * x * A bhakta pratyAkhyAna maraNathI mokSa ke svargane prApta kare. bhakataparijJA kahI have zlokArdha vaDe iMgita maraNa kahe che. jemake - prakarSathI gRhitAra te pragRhItatara che. have kahevAnAra iMgitamaraNa che, te bhakatapatyAkhyAna sadeza niyamathI ja cAra AhAranuM pratyAkhyAna che tathA iMgita pradezamAM saMthArAnI jagyAmAM ja vihAra levAthI viziSTatara dhRti AdithI yukta hoya te ja prakathiI, Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/8/8/248 thI 250 84 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 grahaNa kare che. A kone hoya che ? dravya-saMyama jene hoya te dravika che, te jaghanyathI navA pUrvI hoya tevA gItArthane hoya che, bIjAne nahIM. ahIM iMgitamaraNamAM paNa saMlekhanAmAM kahela vRNa saMthArAdi samajavuM. have bIjI vidhi kahe che- * sUtra-251 thI 257 : ripa1] jJAtaputra mahAvIre iMgitamaraNamAM viziSTatA batAvI che. Atma vyApAra sivAya bIja pAse traNa, traNa yogathI vaiyAvRtya na karAve. rapa) te lIlotarI para na sUve, zuddha bhUmi jANIne sUve. parigraha ane AhArano tyAgI te bhikSa parigraho ane upasargone sahana kare. ripa3] nirAhAra rahevAthI indriyo zithila bane to paNa samabhAvamAM rahe. te halanacalana Adi kriyAo kare che niMdanIya nathI, kemake te acala che ane samAhita che.. [54] iMgita maraNa sthita muni zarIranI suvidhA mATe niyatabhUmimAM jaI ane pAcho pharI zake che. potAnA aMgopAMgane saMkocI ke pasArI zake che zarIramAM zakti hoya to nigneTa thaIne paNa rahe. ] je A muni beThA beThA thAkI jAya to niyata pradezamAM cAle, thAkI jAya to bese, sIdhA ubhA rahe ke sIdhA sUI jAya. ubhA ubhA thAkI jAya to aMte besI jAya. - [56] AvA anupama maraNane svIkArI muni potAnI indriyone viSayothI nivRtta karI saMyamamAM sthira kare. Teko levA je pATiyuM rAkhela hoya, temAM jIvajaMtuM hoya to tene badalIne nirdoSa pATiyAnI gaveSaNa kare. ri57] je vastunA avalaMbanathI pApanI utpatti thAya. tenuM avalaMbana na le, potAnA AtmAne paNa vyApArathI dUra kare ane AvatA varISaha-upasargone samabhAvapUrvaka sahana kare. * vivecana-251 thI57 : [51] ukta bhaktaparijJA vidhithI judo iMgitamaraNa vidhi vizeSa prakAre bhagavaMta vardhamAnasvAmIe samyak prakAre prApta karyo che. killo che.] - X - A iMgitamaraNamAM paNa pravajyA Adino vidhi kahevo. saMlekhanA paNa pUrvavatu jANavI. upakaraNAdi tyajIne, saMcArAnI bhUmi paDilehI, AlocanA-pratikramaNa karI, paMcamahAvata uccarI, cAra AhArano tyAga karI saMcArAmAM bese. paNa ATaluM vizeSa ke - aMga saMbaMdhI vyApAra vizeSa prakAre taje mana, vacana, kAyAthI karavA, karAvavA, anumodavA rUpe sva vyApAra sivAyanuM taje. jarUra paDe to paDakhuM pheravavuM, sthAna phera ke mUtrAdi kriyA mATe jAte ja jAya. - sarvathA prANi saMrakSaNa vAraMvAra karavuM te batAve che [52] harita eTale durvA, aMkurAdimAM na suve. paNa nirdoSa jagyA joIne suve. tathA bAhya vyaMtara upadhi choDIne aNAhArI banIne parisaha, upasaNothI . parza pAmelo paNa saMthArAmAM beThelo rahI sahana kare.. [53] vaLI AhAranA abhAve muni indriyothI glAna bhAva pAme tyAre AtmAne samatA bhAvamAM rAkhe, ArtadhyAna na kare. tathA jema samAdhi rahe tema bese. te A pramANe - saMkocarI kheda pAme to hAtha vagere lAMbA kare. tethI paNa thAke to sthiracite bese. athavA mukarara sthAnamAM phare. A svakRt ceSTA hovAthI niMdavA yogya nathI. kaI rIte ? kahe che ayaLa te samAdhimAM rahe. te iMgita pradezamAM potAnI meLe zarIra calAve. paNa khedathI kaMTALI amyudata maraNathI calAyamAna na thAya tethI acaLa che. te dharmadhyAna ke zukaladhyAnamAM manane sthApe - bhAvathI nizcala rahI iMgita pradezamAM caMdramaNa Adi kare. te batAve che [54] prajJApakanI apekSAe abhimukha javuM te abhikramaNa che. arthAta saMthArAthI dUra jAya. tathA pratIpa eTale pAcho saMthArA tarapha Ave. niyata dezamAM gamana-Agamana kare. tathA niSpanna ke niSaNa rahIne jema samAdhi rahe tema bhujA Adine saMkoce ke lAMbA kare. zA mATe ? te batAve che - zarIranI prakRtinA sAdhAraNa kAraNathI ane kAyAnA sAdhAraNapaNAthI pIDA thatAM AyuSyanA upakramanA parihAravaDe potAnI AyunI sthiti phAya thavAthI maraNa thAya temane mahAsatvapaNAthI - zarIra pIDA thatAM citamAM khoTo bhAva thAya [te mATe zaMkA - jeNe zarIranI samarata ceSTA rokI che, sUkA lAkaDA mAphaka cetana paDelo che, prayupunya samUha ekaTho karyo che, te kAyA kema halAve ? uttara tevo niyama nathI. zuddha adhyavasAyathI yathAzakti bhAra vahana karavA chatAM, tenI samAna ja karmakSaya che. 'vA' zabdathI pAdapopagamanamAM acetana mAphaka iMgatamaraNavALo sakriya hoya to paNa akriya ja che. athavA ahIM paNa iMgitamaraNamAM acetanavata zaka kAThavatu sarva kriyArahita jema pAdapapagamanavALo hoya tema pote zakti hoya to nizcaLa rahe. [55] evuM sAmarthya na hoya to A pramANe kare - jo beThatA ke na beThatA gAgabhaMga thAya to tyAMthI uThIne phare, saraLagatie niyamita bhAgamAM Ava-jA kare ane thAkI jAya to jema samAdhi rahe tema bese ke ubho rahe. jo sthAnamAM kheda pAme to bese ke pAsane ke ardhapakAsane ke ukuTuka Asane bese ane thAke to sIdho bese. temAM paNa uMcuM moTuM rAkhIne suve ke paDakhuM pherave ke sIdho suve ke lagaMDazAyI thAya. e rIte jema samAdhi rahe tema kare. [56] vaLI, A maraNa apUrva che. te sAmAnya mANasane vicAryuM paNa durlabha che. tevo maraNasAdhaka indriyonA potAnA iSTa aniSTa viSayothI rAgadveSa na karatAM tene samyam rIte prere. kolA, dhuNa, kIDAnuM sthAna te kolAvAsa ke udhaIno samUha coTelo joIne je vastu hoya ke temAM navI jIvAta utpanna na thAya tevuM joIne khulluM Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/8/8/251 thI 250 86 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 dekhAtuM polANa rahita sthAna ke phalaka Teko levA mATe zodhe. [25] iMgita maraNane AzrIne je niSedha che, te kahe che, A anuSThAnathI ke TekA vagerethI vaja mAphaka bhAre karma ke pApathI dUra rahe. te dhuNAvALA lAkaDAno Teko vagere na le, tathA UMcI nIcI kAyAne karatAM athavA dupraNiti vacanayogathI ane ArtadhyAnAdi manoyogathI potAnA AtmAne doSa lAgato jANIne tenAthI dUra rahe. arthAt pApa upAdAnarUpa AtmAthI nivA~-dUra rahe.. temAM dhairya Adi yukta hoya to zarIranI vaiyAvacca na kare. caDatA zubha bhAvanA kaMDakavALo banI apUrvaapUrva bhAva dhArAe caDhI sarvajJa praNIta gamAnusAra padArtha svarUpa nirUpaNamAM potAnI mati sthira karIne A zarIra AtmAthI juduM che, mATe tajavA yogya che, ema vicArI badhAM duHkha sparzI tathA anukULa pratikULa upasarga parISahone tathA vAta, pitta, kaphanA ThaMha ke judA rogo Ave to mAre karmakSaya karavo hovAthI mAre A pUrvakRtu pApa bhogavavAM joIe, ema vicArI du:kha sahe. kemake meM je zarIrane vyAkhyuM che, ene ja upadrava karaze, paNa je dharmaAcaraNa karavuM che tene bAdhA nahIM kare, tema vicArI du:kha sahe. * sUtra-58 thI 263 : ripa8] A pAdapopagamana anazana bhaktaparijJA ane iMgitamaraNanI apekSAe viziSTatA che je tenuM vidhi saha pAlana kare che, te zarIramAM tIvra vedanA thavA chatAM paNa te sthAnathI dUra jatAM nathI. ripa9] pAdapopagamana uttamadharma che kemake pUrvokta baMne maraNa karatAM adhika prayatanathI grAhya che. muni nidaoNSa bhUmine joIne pAdapopagamananI vidhinuM pAlana kare ane koIpaNa avasthAmAM sthAnAMtara na kare. ri6o] nijIva sthAna ane pATiyA Adine prApta karI tenA para muni sthita thAya. zarIramamatvano sarvathA tyAga kare ane vicAre ke mArA zarIramAM koI parISaha nathI. [26] navajIva parISaha upasargo AvavAnA ja. ema jANI, saMvRtta zarIra bhedane mATe prAjJa bhikSu tene samabhAve sahana kare ri6] muni vipula kAmabhogane nazvara jINI, temAM na . zAzvata mokSane vicArIne koI prakAre chA-nidAna na kare [26] AvA munine koI zAzvata saibhava mATe nimaMtraNa kare ke divya mAyA kare, to tenI zraddhA na kare. te muni samastamAyAne dUra karIne satya svarUpane samaje.. * vivecana-58 thI 263 - [58] iMgatamaraNa adhikAra kahyo. have pAdapopagamana anazana kahe che - anaMtara kahela hovAthI pahelAM ahIM pratyakSa maraNa vidhi kahe che. te 'Ayatatara' che. phakta bhaktaparijJA nahIM iMgitamaraNa vidhi karatAM paNa A Ayatatara che. * X - X * athavA ukta baMne karatA atizaya Ad che, mATe Avatara ati prayana sAdhya che. te rIte A pAdapopagamana maraNa vidhi dRDhatara che. temAM paNa iMgita maraNAnusAra pravajyA, saMlekhanAdi badhuM jANavuM. jo A Ayatatara che to zuM karavuM ? te kahe che - je bhikSu kahelI vidhie ja pAdapopagamana vidhi pALe tathA kAya vyApAra choDe ke mUcha pAme ke maraNa samudghAta Ave ke ziyALa, gIdha Adi lohI-mAMsa khAya, to paNa mahAsattatvathI, mahAphaLa prApti jANI; dravya ane bhAvathI te sthAna vaDe ane zubha adhyavasAyathI calita na thAya. [59] vaLI aMtaHkaraNa niSpanna hovAthI A pratyakSa uttama maraNa vidhi che. te pAdapopagamana rUpa maraNano zreSTha vidhi che. tenI uttamatAnA kAraNo dazAve che - X - X - bhakta parijJA ane iMgitamaraNarUpa vidhithI te prakarSe grAhya che. tethI pAdapopagamanane pragRhitatara kahe che. iMgita maraNamAM je kAya spaMdana chUTa hatI, te paNa ahIM nathI. jema jhADanuM mULa jamInamAM hoya te baLAtuM ke chedAtuM hoya to paNa nizceSTa nikriya rahe che ane paDatuM nathI. tema Avo sAdhu vilAtiputra mAka sthira rahe che, paNa potAnA sthAnathI khasato nathI. e ja have dazavi che- acira sthAna te saMthArAnI bhUmi. te pUrvokta vidhio joIne temAM rahe. ahIM pAdapopagamananA adhikArathI 'viharaNa'no artha vidhipAlana kahyo. tethI sthAnathI khase nahIM. badhAM gAtranA virodhamAM paNa sthira rahe. Avo koNa che ? 'mALa' eTale sAdhu. te beTho hoya ke ubho hoya to paNa zarIra karma karyA vinA jevI rIte pahelA kAyAne sthApI hoya tema ja acetana mAphaka rahe, paNa cAle nahIM. A ja vAtane bIjI rIte darzAve che- [26] acetana arthAt jIvarahita. tevI saMcArA bhUmi ke pATIyuM Adi meLavIne samartha puruSa tene ke koI kASThanA Teke potAne sthApe. pachI cAra prakArano AhAra tyAgIne meru parvata mAphaka niprakaMpa rahe. AlocanAdi karI, gunI AjJApUrvaka zarIrano tyAga kare. - x * jo tene koI parISaha upasarga thAya to bhAvanA bhAve ke, A parISaha mArA dehane thatAM nathI, kemake meM dehatyAga karyo che. * x * athavA mArA dehane parISaho nathI. kemake sArI rIte sahevAthI te saMbaMdhI pIDAnA udvegano abhAva che. tethI parISahone karmazagunA jayamAM sahAyaka mAnI tene aparISaharUpa ja gaNe. [261] A parISaho kyAM sudhI sahevA ? AkhI jIMdagI sudhI A parISahaupasargo sahevA. ema jANIne sahe athavA mane jAdjIva parISaha-upasarga nathI ema jANIne sahe. athavA jayAM sudhI jIvana che, tyAM sudhI parISaha-upasarga pIDA che, pachI kayAM che ? mAre A avasthAmAM kSaNavAra rahevAnuM hovAthI A pIDA ane mAtra che, tema jaNIne kAyAne barAbara saMvarIne zarIra tyAga mATe huM taiyAra thayelo che, tema mAnIne ucita vidhAna vedI muni kAya-pIDAdAyI kaSTa sahana kare. [262] AvA sAdhune joIne koI rAjAdi bhoga mATe nimaMtraNA kare te batAve Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/8/8/258 thI 263 che - zabdAdi kAmaguNo bhedanazIla che, te vipula pramANamAM hoya to paNa temAM rAga na kare. - 4 - 4 - kadAca rAjA potAnI kanyAnuM dAna Adi ApI lobhAve, to paNa temAM vRddha na thAya. tathA icchArUpa lobhathI cakravartI ke indratvanI abhilASArUpa nidAna vizeSa paNa A nirjaraprekSI muni na kare. arthAt deva samAna cakravartInI Rddhi joIne brahmadatta mAphaka nidAna na kare. AgamamAM paNa kahyuM che ke, AlokanI, paralokanI, jIvitanI, maraNanI, kAmabhoganI AzaMsAthI tapa na kare. varga eTale saMyama ke mokSa. te duHkhe karIne jaNAya che. athavA pAThAMtarathI 'dhruvavajJa' che. dhruva eTale avyabhicArI. athavA zAzvatI yazokIrti. tene vicArIne kAmecchA lobhane dUra kare. 3 na [263] vaLI cAvajIva ya na thavAthI athavA pratidina devAthI zAzvata artha che tevA vaibhava vaDe koI nimaMtraNa Ape to vicAravuM ke zarIrane mATe dhana bheguM karAya che. paNa te zarIra ja nAzavaMta che. [mATe dhana nakAmuM che]. tathA daivI mAyAmAM zraddhA na karavI. jo koI deva parIkSA mATe, zatrupaNAthI, bhaktithI ke kautuka AdithI vividha Rddhi batAvI lalacAve to paNa tene devamAyA jANI zraddhA na kare. tene tAre devamAyA jANavI. anyathA A puruSa ekadama kyAMthI Ave ? ATaluM badhuM durlabha dravya ! AvA kSetra, kALa, bhAve koNa Ape ? - X - tathA koI devI divyarUpa karIne lalacAve to paNa tene jANIne [na lalacAya]. he sAdhu ! tuM A hai badhI mAyA ke karmabaMdhane jANIne temAM phasAto nahIM - 4 - vaLI- - sUtra-264 H sarva arthamAM mUrchita na thaI, te muni jIvananI pAra pahoMce che. sahiSNutAne sarvottama samajI, ukata traNa paMDitamaraNamAMthI koI ekane hitakara jANI svIkAra. tema huM kahuM chuM. * vivecana : 'sarva artha" eTale pAMca prakAranA kAmaguNo, tenA saMpAdaka athavA dravyasamUha. temAM ke tethI mUrchA na pAmato Ayu pahoMce tyAM sudhI sthira rahe - AyuSya pudgalono kSaya thAya tyAM sudhI rahe te pAga che. te yathokta vidhie pAdapopagamana anazanamAM rahIne caDhatA zubhabhAve potAnA AyukALano aMta kare. A pAdapopagamana vidhi samApta karatA traNe maraNonA kALa, kSetra, puruSa, avasthAne vicArIne yogyatA pramANe kare te chellA be padamAM batAvyuM. parISaha-upasargajanita duHkha vizeSe sahe. te traNemAM mukhya jANI moharahita - 4 - 4 - thAya. - 4 - 4 - adhyayana-8 'vimokSa'' uddezo-8 "anazanamaraNa'no muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa naya vicAra Adi thoDuM kahevAyuM che. have kahevAnArane jaNAve che. t AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 adhyayana-9 "upadhAna zruta" * bhUmikA : AThamuM adhyayana kahyuM. have navamuM kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - pUrve ATha adhyayanomAM je artha kahevAyo te tIrthaMkara vIra vardhamAnasvAmIe pote Acarelo che, te navamAM adhyayanamAM batAve che. AThamAM adhyayana sAtheno teno saMbaMdha A pramANe - abhyudhata maraNa traNa prakAre batAvyuM. temAM koIpaNamAM rahelo sAdhu adhyayana 8-mAM batAvela vidhie ati ghora parISaha-upasarga sahana karIne - 4 - cAra ghAtikarmano nAza karI anaMta-atizaya - 4 - sva para prakAzaka kevaLajJAna meLavanAra bhagavaMta vardhamAnasvAmIne samosaraNamAM beThelA ane satvonA hita mATe dharmadezanA karatA hoya tema dhyAve. te mATe A adhyayana kahe che. A saMbaMdhe AvelA adhyayananA cAra anuyogadvAro che. temAM upakrama dvAramAM adhyayana ane uddezAno arthAdhikAra che. jemAM adhyayana arthAdhikAra - 4 - ahIM batAve che. [ni.276] jyAre je tIrthaMkara utpanna thAya che, te potAnA tIrthamAM AcArano viSaya kahevA chellA adhyayanamAM pote karelA tapanuM varNana kare. e badhAM tIrthaMkarono kalpa che. ahIM upadhAna zruta nAme chelluM adhyayana che. tethI tene "upadhAna zruta" kahe che." badhAM tIrthaMkarone kevalajJAna mAphaka tapa anuSThAna samAna che ke ochuMvadhatuM? te zaMkAnuM nivAraNa karavA kahe che-- [ni.277 thI 279] badhAM tIrthaMkarono tapa nirupasarga kahyo che. paNa vardhamAna svAmIno tapa upasarga sahita jANavo. tIrthaMkara dIkSAthI cAra jJAnavALA thAya, devapUjita ane nizcaye mokSagAmI che. to paNa bala, vIrya gopavyA vinA tapavidhAnamAM udhama kare che. to bIjA suvihita sAdhu manuSyapaNAne sopakrama jANyA pachI tapamAM yathAzakti udhama kema na kare ? adhyayana adhikAra kahyo have uddezAno arthAdhikAra kahe che- [ni.280] 1-'carcA'- caraNa-carAya te. vardhamAnasvAmIno vihAra ahIM uddezA1-no adhikAra che. 2-'zayyA'-uddezA-2-mAM zayyA eTale vasatinuM varNana je rIte bhagavaMta mahAvIra rahyA te che. uddezA-3-mAM parISaha' varNana che. mArgathI bhraSTa na thatAM sAdhue nirjarArthe parISahone sahana karavA. te mATe vardhamAnasvAmIne thayelA anukULapratikULa parISahone atre batAvyA che. uddezA-4mAM bhUkhanI pIDAmAM viziSTa abhigrahanI prAptimAM AhAra vaDe cikitsA batAvI ane tapacaraNano adhikAra cAremAM che. nikSepo traNa prakAre - oghaniSpanna, nAmaniSpanna, sUtrAlApakaniSpanna. temAM oghamAM adhyayana, nAmamAM upadhAna zruta che. upadhAna ane zruta dvipada nAma che, temAM upadhAnanA nikSepane kahe che- [ni.218] nAma, sthApanA, dravya ane bhAva ema upadhAnanA cAra nikSepA che, zrutanA paNa A cAra ja che. temAM dravyazruta upayogarahita che athavA dravya mATenuM ke Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/9/-IbhUmikA AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 jainetaranuM zrata te dravyazrata ane bhAvakRta te aMga upAMgamAM rahelA zratamAM upayoga hovo te. have nAma sthApanAne choDIne dravyAdi upadhAna batAve che- [ni.28rI samIpamAM rahIne karAya te upadhAna. dravyasaMbaMdhI hoya te dravya upadhAna. jemake pathArImAM sukhe suvA mATe TekA levAnuM ozIkuM te dravya upadhAna che. bhAva upadhAna te jJAna, darzana, cAmi ke bAhya atyaMtara tapa che. kemake tenA vaDe cAritra pariNata bhAvavALAne upastaMbhana karAya che. tethI ahIM jJAnAdi cAreno adhikAra che. cAritranA AdhAra mATe tapanuM bhAva upadhAna zA mATe kahe che ? [ni.283 - X - jema meluM vastra pANI vagerethI zuddha karAya che, tema jIvane paNa bhAva upadhAnarUpa bAhya atyaMtara tapa vaDe AThe karmacI zuddha karAya che. ahIM karmakSAyanA hetu mATe upadhAna zrutatvathI tapatuM grahaNa karela che. tenA paryAyo jaNAve che athavA tapa anuSThAna vaDe avadhUnanAdi karma ochA thavAnA upAya vizeSane kahe che [ni.284] temAM 'avadhUnana' te apUrvakaraNa vaDe karmagraMthinA bhedanuM upAdAnA jANavuM. te tapanA koIpaNa bhedanA sAmarthyathI A kriyA thAya che. * x * 'dhUnana' te bhinna graMthivALAne anivRttikaraNa vaDe samyakatvamAM rahevuM. 'nAzana' eTale tibuka saMkramaNa vaDe eka karmaprakRtinuM bIjI prakRtimAM saMkramaNa thavuM. 'vinAzana' eTale zailezI avasthAmAM samastapaNe karmano abhAva karavo. 'dhyApana' eTale upazama zreNimAM karmanuM udayamAM na AvavuM. "paNa" te apratyAkhyAnAdi krama vaDe kSapakazreNimAM mohAdino abhAva karavo. 'zuddhi kara'. te anaMtAnubaMdhInA kSaya vaDe kSAyika samyakatva meLavavuM. | 'chedana' te uttarottara zubha adhyavasAyamAM caDIne 'sthiti' ghaTADavI. 'bhedana' te bAdara saMparAya avasthAmAM saMjavalana lobhanA khaMDa khaMDa karavA. 'DaNa'-te coThANIyA rasavALI azubha prakRtine traNa savALI Adi banAvavI. 'dahana'-te kevalI samudghAta rUpa dhyAna agni vaDe vedanIya karmane bhasma karavuM ane bAkInA karmane doraDA mAphaka banAvavuM. 'dhAvana" te zubha adhyavasAyacI mithyAvA pudgalone samyakatvabhAve banAvavA. A badhI karma avasthAo prAyaH upazama-kSapaka zreNi, kevali samudyAta AdinA pragaTa karavAthI pragaTa thAya che. te mATe teno AraMbha thAya che. temAM upazamazreNimAM prathama ja anaMtAnubaMdhInI upazamanA kahevAya che. * x * temAM darzana saptaka eka vaDe upazamAya che, te kahe che [A ane havenuM varNana kamaiNa AdhArita hoI ahIM saMrUpamAM kahela che, jijJAsuoe vRtti joI, tene vizeSa jJAtA pAsethI samajavuM.) uparanI traNa lezyA vizuddha hovAthI sAkAra upayogavALo * x * azubha prakRtine ghaTADe che ane zubha prakRtinI vRddhi kare che. pratyeka aMtamuhUrtanA evA traNa karaNa kare che - yathApatRtakaraNa, apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa. * x - yathA pravRttakaraNamAM dareka samaye anaMtaguNa vRddhivALI, vizuddhine anubhave che. *x* apUrvakaraNamAM apUrva kriyAne meLave che. temAM sthitighAta, rasaghAta, guNazreNi, guNasaMkrama, sthitibaMdha e pAMce adhikAra pUrve na hatA te have che, mATe pUrvakaraNa kahevAya. pachI anivRttikaraNa kare. A traNa karaNa vaDe anaMtAnubaMdhI kaSAyone upazamAve. upazama - anivRttikaraNa vaDe karmarAja zAMta thaI jAya te upazama, te vakhate udaya, udIraNA, saMkrama, niuta, nikAsanArUpa karaNa thatA nathI. temAM prathama samaye thoDAM karmadaliko upazAMta thAya, pachI aMtarmuhartamAM vadhatA krame badhuM upazAMta thAya. bIjA AcAryo A viSayamAM anaMtAnubaMdhInI visaMyojanA batAve che. jei mULa vRttithI jANavI.] have darzanagikanI upazamanA kahe che, temAM mithyAtvano upazamaka mithyASTi che athavA vedaka samyaguESTi che. paNa samyaktva ke samyaga mithyAtvano vedaka te ja upazamaka che. mithyAtvano upazama karato upazAMta mithyAtvI ane upazama samyagurdaSTi thAya che ityAdi. * * * * * [have vRttimAM karAyela saMpUrNa varNana karmajNa ke karmaprakRtinA abhayAsI pAse samajavuM salAhabharyuM che. mAtra gujarAtI anuvAdathI pati sAthe nahIM samajAya mATe te samagra anuvAda ahIM nodhela vaNI.] - x - e rIte anukrame uparAMta vItarAga thayA che. - x * tyAMthI te paDe che. e rIte * x * upazama zreNinuM varNana karyuM. have kSapakazreNine kahe che. kSapakazreNi AraMbhaka pahelA traNa karaNapUrvaka anaMtAnubaMdhI kaSAyone dUra kare che. pachI mithyAtvane ane samyagu mithyAvane paNa khapAve che. e rIte anukrame - X - kSAyika samyardaSTi thAya che. apamattaguNasthAna sudhI A sAta prakRti apAve che. pachI jene AyuSyano baMdha thayo nathI te kaSAya aSTakane khapAvavA traNa karaNa AraMbhe che. * x * AThe kaSAyono kSaya thAya che. jo ke ahIM be AcAryonA bhinna bhinna mata che.] mohanIya karmaprakRtti khapAvyA bAda jJAnavaraNIyanI, darzanAvaraNIyanI tathA yazakIrti, uccagotra maLI 16 prakRttino baMdha vavaccheda kare che. pachI kSINa mohI banIne aMtamuhUrtanA aMtanA chellA samayamAM bAkI prakRti khapAvIne * x * kevaLI bane che. mAtra sAtAvedanIya karmane sayogI guNasthAna sudhI bAMdhe che. jyAre aMtarmuhad Aya bAkI rahe tyAre kevalI bhagavaMto vedanIya karma ghaNuM vadhu bAkI che tema jANe to te baMnenI sthiti samAna karavA kevalIsamuThThAta kare che. kevaLI samuddhAtanuM varNana (saMkSepamAM] - pahelA samaye uMce-nIce (Atmapadezane) daMDa AkAre phelAve. bIjA samaye tIrjI dizAmAM lokAMta puravA mATe kapATa banAve. trIjA samaye khUNAo pUravA manthAna banAve, cothA samaye tA puravA nikuTa banAve. pachI cAra samayamAM ulaTA krame A yogavepArane saMkale. pachI yoga nirodha kare. yoga nirodhanuM varNana [saMkSepamAM] - pahelA bAdara manoyogane roke, pachI Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/9/-IbhUmikA bAdara vayanayoga, pachI bAdara kAyayogane roke. pachI sUma manoyoga ane sUkSma vacanayogane roke. pachI sUmakAya yogane rokato apratipAti nAmaka zukladhyAnanA bIja bhedane Arohe ane e rIte chelle anivRtti nAmanA zukladayAnanA cothA pAyAne Arohe. e rIte ayogI kevalI bhAvane pAme. kramazaH zepa karmapakRtione khapAve. (kaI karyaprakRti kyA kAme khapAve te jANavA vRtti jovI ane vRtti ane karmaprakRtinA jANakAra pAse samajavo hitAvaha che). e rIte saMpUrNa karma kSaya karyA pachI zIvratAthI asparza gatie ekAMtika, AtyaMtika, anAbAdha lakSaNavALA sukhane anubhavato siddhi sthAnamAM pahoMce. have upasaMhAra karatA - x * bIjA jIvone batAve che ke [ni.284] A pramANe ukta vidhie jJAnAdi bhAvaupadhAna ke tapane vIra vardhamAnasvAmIe svayaM Adaryo che, te bIjA paNa mumukSu Adare. e pramANe gAthAthI jANavo. adhyayana-9 uddezo-1 "caya' 6 o have sUkAnugamamAM sUtra kahevuM joIe. te A pramANe * sUtra-265 - je rIte zramaNa bhagavana kamAya mATe taiyAra thayA. vastu svarUpa pANI hemaMtaRtumAM dIkSA laI takALa vihAra karyo; e sarva vRttAMta meM jevuM sAMbhaLela che, te tamane kahIza. * vivecana : jaMbUsvAmIe pUchatA Arya sudhamasviAmI kahe che, zruta ke sUga mujaba che kahIza. te A pramANe - te zramaNa bhagavaMta vIra vardhamAna svAmI udhata vihAra svIkArI, sarva alaMkAra tyAga karI, paMcamuSTI loca karI, indra mUkela eka devadUSya dhAraNa karI, sAmAyikanI pratijJA karI, mana:paryavajJAnI thaI ATha prakAranA karma khapAvavA ane tIrtha pravartAvavA mATe taiyAra thaIne; tava jANIne hemaMtaRtumAM mANasara vada-10nA pazcima dizAmAM sUrya jatA [pAchalA prahare dIkSA laIne vihAra karyo. kuMDagrAmathI atimuhad zeSa divasa rahetA kamaraNAme bhagavaMta AvyA. pachI aneka prakAranA abhipraha dhAraNa karIne ghora parISaha-upasarga sahana karIne mahAsattapaNe svecchone paNa zAMti pamADatA bAra varSathI kaMIka vadhu chaEAsthapaNe maunavatI thaI tapa Adaryo. - ahIM sAmAyika vrata uccaratA ja indra bhagavaMta upara devadAga mUkyuM. tethI bhagavaMte paNa niHsaMga abhiprAya vaDe ja dhamapakaraNa vinA bIjA mumukSAthI dharma thavo azakya che e kAraNe madhyasthavRttithI vastra dhAraNa karyuM. paNa tenA upabhoganI icchAthI nahIM. A ja vAta batAvavA kahe che * sUtra-266 thI 268 : ri66-] bhagavaMte evuM na vicAryuM ke, huM hemaMtaRtumAM A vAthI zarIrane DhAMkIza. kemake bhagavaMta jIvanaparyata parISahone sahana karanArA hatA. 92 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 bhagavaMtanuM vastra dhAraNa karavuM] te temanI anugharmitA ja hatI. [26] dIkSA avasare bhagavaMtane zarIre lagADAyela sugaMdhI dravyone kAraNe bhamara Adi AvIne temanA zarIra para caDhI jatAM, pharatA ane Daba mAratA hatA. A krama cAra mAsa karatAM vadhu samaya cAlyo. [68] eka varSa ane sAdhika eka mAsa bhagavate vastrano tyAga na karyo. pachI vastra choDIne te aNagAra sarvathA acelaka thaI gayA. * vivecana-266 thI 268 : [26] bhagavaMte vicArela ke, inDe Apela A vara vaDe mArA zarIrane DhAMkIza nahIM, ziyALAmAM te vastra vaDe zarIranuM rakSaNa nahIM karuM ke lajjA mATe vastra dhAraNa nahIM karuM. te bhagavaMta kevA che ? te kahe che-- te bhagavaMta pratijJAne pUrI kare che athavA parIpaho ke saMsArano pAra pAme che. keTalo kALa ? jIvanaparyanta. vasA zA mATe rAkhe che ? te vastra dhAraNa karavAthI ema batAvyuM ke - te anudharmIpaNuM che. bIjA tIrthakaroe te AcaraNA karI che. AgamamAM paNa kahyuM che ke pUrve je anaMtA tIrthakaro thayA, jeo hAla che ane bhAvimAM thaze te dIkSA laIne upadhivALo dharma ziSyane batAvavo e dharmano mArga che ema jANI eka devaduSya svIkArI dIkSA letA, dIkSA le che, dIkSA leze. vaLI kahyuM che ke, varasahita dharmanA vizeSapaNAthI bIjA tIrthakaroe ziSyanA vizvAsa mATe vastra dhAraNa karyuM che, lajjAne mATe nahIM. bhagavaMte dIkSA lIdhI tyAre devatAe sugaMdhInuM vilepana kareluM. tenI sugaMdhathI kheMcAIne AvelA bhamarAdi je pIDA ApI te kahe che | [26] cAra mAsathI paNa adhika samaya bhamarA Adi ghaNAM prANIo AvIne zarIra para caDI DaMkha mAratA hatA ane mAMsa lohInA arthI banIne karaDIne Amatema du:kha detA hatA. te devadUSya kyAM sudhI rahyuM ? [268-] inDe Apela vastra tera mAsathI vadhu samaya bhagavaMta te vA yukta rahyA. teno tyAga na karyo. pachI vastrano tyAga karI, vosirAvIne te zaNagAra bhagavaMta avelaka rahyA. te suvarNavAlukA nadInA pUramAM Avela kAMTAmAM bharAyu ane brAhmaNe grahaNa karyuM. vaLI * sUtra-ra69 thI 271 : [2699] bhagavata pauruNI ati Atma pramANathI ti5 mitie mAni upayogapUrvaka jotA cAlatA hatA. A rIte temane gamana karatA joIne bhayabhIta banelA bALako maro mAro kahI kolAhala karatA. 9i0-] gRhasthanA saMsargavALA sthAnamAM rahetA tyAre kAmavihULa strIo bhoganI prArthanA karatI. paNa bhagavaMta tene kalyANa mAmiAM vina karanAra jANI, maithuna sevana na karatA. AtmAmAM lIna banI dhyAna karatA. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/9/ra69 thI ra01 [71] bhagavata gRhayukta sthAne jAya to teno saMparka choDIne dhyAnamAM ja lIna rahetA hatA. koI pUche to paNa bolatA nahIM. potAnA mArge cAlatA. e rIte saraLa cittavALA bhagavaMta mokSamArga na ullaMghatA. * vivecana : [269-] pachI puruSa pramANa pauruSI arthAt AtmapramANa mArge jatAM ircA samita thaI jAya. ahIM dhyAna eTale isamitipUrvaka cAlavuM te. te mArga kevo che ? tiryam bhitti eTale gADAnI dhuMsarI pramANe AgaLa sAMkaDo, AgaLa jatAM pahoLo. kevI rIte jue che ? AMkho vaDe barAbara yAnA rAkhIne jue. temane e rIte jatAM joIne koI vakhata bALaka, kumAra Adi upasarga kare te batAve che - ahIM 'cakSu' zabda darzanano paryAya che. te darzana vaDe ja DarelA ekaThA thayelA ghaNAM bALaka Adi dhULanI muThI vagerecI haNI haNIne cALA pADavA lAgyA. bIjA bALakone bolAvIne kahyuM, juo A nAgo muMDIyo che. A koNa che ? kyAMthI Avyo che ? ema kolAhala kare. [270-] vaLI jemAM suvAya te zayana-vasati. temAM koI nimittathI bhegA maLelA gRhasya ke anyadarzanI hoya, te sthAne temane koI strIo prArthanA kare, tyAre tene zubha mArgamAM bhuMgaLa samAna parijJA vaDe jANIne pratyAkhyAna parijJAthI, tyAgI maithuna na seve zUnyagRhamAM hoya tyAre bhAva maithuna na seve. A pramANe te bhagavaMta potAnA AtmA vaDe vairAgya mArge AtmAne dorIne dharmadhyAna ke zukaladhyAna dhyAve. tathA [271-] je koI gharamAM rahe te 'gRhastho' che. teo sAthe kAraNe bhegA thatAM dravyathI ane bhAvathI mizra bhAva choDIne te bhagavaMta dharmadhyAna dhyAve. tathA koI nimitathI gRhastha pUche ke na pUche teo na bole. teo potAnA kArya mATe ja jAya che. teo bolAve to paNa bhagavaMta mokSa patha ke potAnA yAnane choDatA nathI. teo saMyama anuSThAnamAM vartatA hovAthI Rju che. nAgArjunIyA kahe che, koI gRhastha pUche ke na pUche, bhagavaMta pote pApamAM saMmati ApatA nathI. vaLI * sUtra-27ra thI 234 - (22-] bhagavaMta abhivAdana karanArane AzIrvacana kahetA na hatA ane yahIna loko daMDathI mAre ke vALa khece to temane zApa ApatA na hatA, paNa mauna dhAraNa karIne rahetA hatA. ri3-] bhagavaMta dusaha kaThora zabdAdinI paravA na karatAM saMyamamAM parAkrama karatA hatA. temane kathA, nRtya, gIta, daMDayuddha, muSTiyuddha AdimAM kaMI Azcarya ke kutUhala thatuM na hatuM. (ra74-] koI vakhate paraspara kAmAdi kathAomAM lIna lokone joIne jJAtaputra mahAvIra harSa ke zoka na karatA mayama bhAvamAM rahetA. anukULapratikULa bhayaMkara parISaha-upasarganuM smaraNa na karI saMyamamAM vicaratA. AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 * vivecana-272 thI 34 : [272-] have kahevAtI vAta bIjAone sukara nathI. sAdhAraNa puraSo mATe saraLa nathI. chatAM bhagavaMte kema AcaryuM ? te batAve che - koI abhivAdana kare to paNa kaMI bolatA nahIM. abhivAdana na karanAra para kopatA nahIM ane pratikULa upasI karanAra para virUpa bhAva dharatA nahIM. jemake - anAdizamAM vicaryA tyAre bhagavaMtane te anArya pApIoe daMDA vaDe mAya. vALa kheMcI du:khI karyA [to paNa samabhAvamAM rahyA. vaLI [23] bIjA pApIo kaThora vacana vaDe du:kha detA, tene gaNakAryA vinA bhagavaMta jagatanA svabhAvane jANIne, cAtrimAM parAkrama batAvI samyaka rIte sahana karatA, AkhyAta, gIta, nRtyane kautuka mAnatA nahIM, daMDayuddha, muSTiyuddha sAMbhaLIne vismayayukta ke utsuka thatA na hatA. -tazA | [274-] koI paraspara kathA karatA hoya ke kadAgrahI hoya che A bIjAnI kathAmAM gRddha hoya, te avasare bhagavaMta mahAvIra harSa choDIne te badhAnI kathAmAM madhyastha rahIne jotA. A tathA bIjA anukULa-pratikULa parISaha upasargo thatAM sahana na thAya tevA atizaya du:kho Ave to paNa tene na gaNatAM saMyama anuSThAnamAM parAkrama karatA. jJAta kSatriyanA putra vIra vardhamAnasvAmI bhagavaMta A duHkhone smaraNamAM lAvatA nathI. athavA ghara e zaraNa che, te na hovAthI azaraNa arthAta saMyamamAM parAkrama kare che. emAM Azcarya zuM che ke bhagavaMta aparimita baLa, parAkramI, pratijJA rUpa meru parvate ArUDha thaI parAkrama kare che ? bhagavaMte dIkSA lIdhI na hatI tyAre paNa prAsuka AhArathI nirvAha karelo. bhagavaMtanA mAtA-pitA mRtyu pAmyA tyAre pratijJA pUrI thaI jANI dIkSA levA taiyAra thatAM jJAtijanoe kahyuM ke, ghA para mIThuM chAMTavA jevuM kema karo cho ? tyAre bhagavaMte vicAryuM ke jo atyAre dIkSA laIza to ghaNAM loko duHkhI du:khI thaze. tethI temaNe pUchayuM ke, keTalo kALa ghera rahevuM ? teoe kahyuM, be varSa. bhagavaMta kahe, ThIka, paNa AhAra Adi mArI icchAe karIza. mArI icchA toDavI nahIM. teoe paNa vicAryuM ke, A rIte paNa bhale rahetA. tethI badhAM saMmata thayA. tyArapachI bhagavaMte te vacanane anusarIne sAdhuvRtie rahyA. pachI potAno dIkSAno avasara jANIne saMsAranI asAratA samajI tIpivartana mATe udhata thayA. te dazavi che * sUga-25 ? dIkSA purve be varSathI kaMIka vadhu samaya bhagavaMte sacitta jaLano upabhoga na karyo. gRhasthAvasthAmAM paNa ekatabhAvanAnuM ciMtana karatA hatA. kodhAdi kaSAyane zAMta karI, samyakta bhAvanAthI bhAvita thaI rahetA hatA. temanA indriya ane mana zAMta hadi. * vivecana :bhagavaMte sAdhika be varSa sacita jaLano bhoga na karyo. paga dhovAdi kiyA Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/9/1/275 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra paNa prAsuka jaLa vaDe ja karI, jema jIvahiMsA tyAgI tema bIjA vrato paNa pADyA. tathA ekatva bhAvanA bhAvita aMtakaraNavALA banIne krodhavALA zAMta karI tathA kAyAne gopavIne rahyA. te bhagavaMta chaThAsya kALe samyakatva bhAvanA vaDe bhAvita ane indriyAdi vaDe zAMta hatA. AvA bhagavaMta gRhavAsamAM paNa sAvadha AraMbha tyAgI hatA, to pachI dIkSA lIdhA pachI nispRha kema na hoya ? te kahe che * sUtra-276 thI 238 : [76-] pRthvIkAya, akAya, teukAya, vAyukAya, lIla-kuga, bhIjaharitakAya tathA anya vanaspatikAya ane trasakAyane sarva prakAre jANIne ri77-] A sarvemAM jIva che te joIne, cetanA che te jANIne tenI hiMsAno tyAga karIne bhagavaMta vicaravA lAgyA. ri78-] sthAvara jIva trasarUpe ane trasajIva sthAvara rUpe utpanna thAya che. athavA saMsArI jIva sarve yonimAM utpanna thaI zake. ajJAnI jIta pota-potAnA kamanuisAra pRthapha pRthapha yonione dhAraNa kare che. * vivecana-276 thI 238 : [26,27] baMneno saMyukta artha A pramANe - bhagavaMta A pRthvIkAyAdine sacita jANIne teno AraMbha tyAgI vicare che. temAM pRthvIkAya sUma-bAdara be bhede che. sUma sarvatra che. bAdara paNa mRdu ane kaThina be bhede che. temAM mRdu pRthvI zvetAdi pAMca varSanI che ane kaThina pRthvI zarkarA, vAlukAdi 36 medavALI che. te pUrve kahyuM che akAya paNa sUma-bAdara be bhede che. sUkSma pUrvavatu bAdara zuddhodakAdi pAMca bhede che. teukAya paNa pUrvavata che paNa bAdanA cAMgArAdi pAMca bheda che. vAyukAyAM bAdara vAyukAyanA utkalikAdi pAMca bheda che. vanaspatinA sUma-bAdara be bheda che. temAM sUkSma sarvatra che. bAdaranA agra, mULa, skaMdha, parva, bIja, saMpUrjhana e cha bheda che. te darekanA pratyeka ane sAdhAraNa ema be bheda che. pratyeka vRkSa, gucchAdi bAra bhede ane sAdhAraNa aneka prakAre che. te aneka bhede hovA chatAM sUma vanaspati sarvagata ane atIndriya hovAthI tene choDIne bAdara ja lIdhI che. te A pramANe - bIjAMkura bhAvarahita panakAdi, aJbIjAdi, bAkI vanaspati. che A pramANe pRpI vagere bhUto che, ema jANIne tathA te sacetana che tema samajIne bhagavaMta mahAvIra tenA AraMbhane choDIne vicaryA. pRthvIkAya AdinA traNa sthAvarapaNe bhedo batAvIne have temanAmAM paraspara anugamana paNa che, te batAve che [278-] sthAvara te pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati che. te kasapaNAmAM beindriyAdi rUpe karmanA vazamI jAya che ane basajIvo - kRmi Adi. karmane lIdhe pRthvIkAyAdimAM jAya che. bIje paNa kahyuM che ke - he bhagavana ! A jIva pRthvIkAya - vAva - prasakAyapaNe pUrve utpanna thayela che ? hA, gautama ! anekvAra pUrve tema utpanna thayela che. athavA badhI yoniomAM - x - A jIva utpanna thayo che. jIva sarva yonika ane sarve gatimAM janAra che. te jIvo bALa che. rAgadveSathI vyApta thaI svakRta karmo vaDe, sarva yoni bhAjatvathI rahelA che. kahyuM che A lokamAM vALanA agrabhAga jeTalo pradeza maNa evo nathI ke jayAM A jIve janmamaraNanI bAdhA anekavAra prApta karI na hoya. vaLI tevI zuddha raMgabhUmi jagatamAM koI nathI jyAM karma zaNagAra sajIne sarve satvo nAcyA nathI. ityAdi-vaLI * sUtra-279 thI 281 - [[ra -] bhagavaMte vicArapUrvaka jANuM ke-upAdhi vaDe jIvo karmothI lapAIne du:kha pAme che. tethI kamane sarvathA jANIne karmanA kAraNarUpa pApano bhAga karyo hato. ra80-] jJAnI ane medhAvI bhagavaMte be prakAranA kamane sArI rIte jANIne AdAnayota, atipAta srota ane yogane sarva prakAre samajIne bIjA karatA vilakSaNa kriyAnuM pratipAdana karyuM che. - ri81-] bhagavate vaya nirdoSa ahiMsAno Azraya laI bIjAne paNa hiMsA na karavA samajAvyuM. jeNe strIone samasta karmonuM mULa pANI choDI dIdhI . te ja sAcA paramArthadarza che. bhagavaMte evuM ja karyuM. * vivecana-279 thI 281 - ri79-] bhagavaMta mahAvIre jANyuM ke, dravya-bhAva upadhisahita varte te sopadhika karmathI lepAI te ajJAnI kalezane anubhave ja. athavA sopadhika ajJa sAdhu karmathI lepAya che, tethI badhI rIte karma baMdhAtuM jANIne upadhinuM karma tyAgI dIdhuM. arthAt upadhirUpa pApa karmAnuSThAnano tyAga karyo. [280-] vaLI - be prakAre karma te dvividha karma - iyapatyaya, sAMparAyika. te baMnene sarvabhAvajJa prabhue jANI karmachedana mATe saMyama anuSThAnarUpa ananyasardazI kriyA batAvI, je anyatra kyAMya nathI. bhagavaMta kevA hatA ? jJAnI-kevaLajJAna vALA. vaLI temaNe bIjuM zuM kahyuM ? jenA vaDe navA karmo levAya te AdAna. arthAtu khoTuM dhyAna. indriya vikAra saMbaMdhI te sota che te AdAna srota kahevAya. tene jANIne tathA jIvahiMsArUpa sota ane mRSAvAdAdine jANIne tathA mana-vacana-kAyAnA yogarUpa duSyani te sarva prakAre karmabaMdhane mATe che tema jANIne saMyama kiyA batAvI. [281-] Akarphi eTale hiMsA. anAvRddhi eTale ahiMsA. pApane oLaMgI gayela hovAthI te nirdoSa che. bhagavaMte pote te svIkArI ane bIjAne paNa hiMsA pravRttithI dUra rAkhyA tathA jemaNe strIo svarUpathI tathA vipAkathI jANI che te 'parijJAtA' che. te strIo sarva karma samUho - pApanA upAdAnarUpa che evuM joyuM che te ja yathAvasthita saMsArasvabhAva jJAtA che. arthAt strI svabhAvanA parijJAnathI, teno Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra 1/9/1/281 tyAga karanAra bhagavaMta paramArthadarza che. mULaguNa batAvI have uttaraguNa kahe che * sUjha-282 - AdhAkama AhArane kamabaMdhanuM kAraNa jANI bhagavaMta tenuM sevana karatA na hatA. te saMbaMdhI koIpaNa pApakarmanuM AcaraNa na karatA bhagavata pAsuka AhAra ja grahaNa karatA hatA. * vivecana : koI gRhastha sAdhune pUchIne ke pUchayA vinA AdhAkamadi kaMI karyuM hoya to bhagavaMta letA nahIM. kemake te levAthI sarva prakAre ATha jAtanA karmo baMdhAya che temaNe joyuM che. te prakAranA bIjA doSa paNa sevatA nathI te batAve che - je kaMI pAponuM upAdAna kAraNa che te bhagavaMta na karatA paNa pAsuka-nirdoSano ja upabhoga karatA hatA. vaLI * sUtra-283 - bhagavaMta bIjAnA vastro vAparatA na hatA ane bIjAnA patramAM bhojana karatAM na hatA (kemake yelaka ane karapapNI hatA. teo apamAnano vicAra karyA vinA daityarahita thaI bhojanasthAnamAM bhiArthe jatA. * vivecana : bhagavaMta pradhAna ke bIjAnuM vastra vAparatA nahIM, tathA bIjAnA pAtramAM paNa khAtA nahIM. tathA apamAnane avagaNIne AhArane mATe -x AhArapAka sthAnomAM koInuM zaraNa lIdhA vinA-dInatArahita thaI A mAro kA che ema jANI parISaho jItavA mATe jatA. * sUjha-284 - bhagavaMta mAna-pAnanA parimANane jANatA hatA. sa lolupa na hato. te mATe pratijJA paNa na karatAM. AMkhamAM raja paDe to pramAjInA na karatA. caLa Ave to zarIra khaMjavALatA nahIM. * vivecana : bhagavaMta AhAranI mAtrA jANatA hovAthI mAtrAjJa che. kayo AhAra ? bhAta vagere khavAya te 'azana', dvApAnaka Adi pIvAya te 'pAna'. temAM lolupa na hatA. vigaImAM Asakta na hatA. gRhasthapaNAmAM paNa temane rasalolupatA na hatI. * X - tathA rasanA viSayamAM pratijJA na karatA. jemake Aje siMkeMsarA lADu ja levA. paNa aDadanA bAkaLA levA tevI pratijJA karanArA. tathA AMkhamAM paDela jakaNa Adi dUra karavA AMkha paNa sApha na karatA. caLa Ave to zarIrane kAThAdi vaDe khaNatA nahIM. * sUtra-285,286 : (285-] bhagavata cAlatI vakhate tichuM ke pITha pAchaLa jatA na hatA. koI bolAve to bolatA nahIM, jayaNApUrvaka mAgane jotA cAlatA. ri86- devadUSya-vastra choDyA pachI zizira RtumAM bhagavaMta baMne bAhu 2iI7] phelAvIne cAlatA paNa saMkocIne khabhA para rAkhatA na hatA. * vivecana-285,286 - [285-] ahIM 'alpa' zabda abhAva arthamAM che. bhagavaMta vihAramAM tIrachI dizAmAM ke pITha pAchaLa jotA nathI. mArge cAlatA koI pUche to paNa bolatA nathI. mauna ja cAle che. raste cAlatAM paga nIce jIvone pIDA na thAya, tenI ja jyaNA rAkhatA hatA. [286-] vaLI devadUSya vastra choDyA bAda ziyALAmAM mArge cAlatA bhagavaMta baMne bAhu phelAvIne cAlatA. paNa ThaMDIthI pIDAIne hAthane saMkocatA na hatA ke potAnA khabhe hAtha mUkIne ubhA na rahetA. have upasaMhAra karatA kahe che- * sUga-283 - matimAna mAhaNa bhagavata mahAvIre AkAMkSA rahita, niSkAmabhAve A vidhi anusarI, mumukSuo paNa tene anusare tema huM kahuM chuM. * vivecana : A vihArano vidhi batAvyo. te vardhamAnasvAmI tatvajJAtA che. koI niyANuM karyuM nathI. aizvaryAdi gaNayukata che. A mArga temaNe Acaryo che. anya mokSAbhilASI sAdhuo saMpUrNa karmakSaya mATe Ayare che. * x * adhyayana-9 'upadhAnazrata' uddezo-1 "caya"no muni dIparatanasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa 9 adhyayana-9 uddezo-2 "zayyA" na 0 pahelo uddezo kahyo. have bIjo kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - pUrva uddezamAM bhagavaMtanI 'caya' kahI. te mATe avazya koI zayyA-vasatimAM rahevuM paDe. te batAvavA A uddezo che. tenuM sUtra kahe che- * sUtra-288 - (he aMte !] 'caya'nI sAthe Ape eka vakhata Asana ane zayana batAvelA. Apa mane te zayana-Asana kaho jenuM sevana bhagavaMta mahAvIre kareluM. * vivecana : carcAmAM je je zayyA, Asana vagere jarUranA hoya te zayyA, phalaka Adi vize jaMbUsvAmIe pUchatA sudharmAsvAmIe bhagavaMte sevelA zayyA-Asana varNavyA. * sUga-289 thI 291 - [289-] bhagavata kyAreka khAlI gharomAM, dharmazALAmAM ke pANInI parabomAM, to kyAreka dukAnomAM, luhAranI koDhamAM ke ghAsanA banAvelA maMconI nIce rahetA hatA. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/9/2/189 thI 291 1oo AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 ri90-] vaLI kyAreka yAtrIgRhamAM, ArAmagRhamAM ke nagaramAM to kyAreka mazAnamAM, khaMDeramAM ke vRkSanI nIce rahetA hatA. ri91-] A rIte bhagavaMta ukta zastrA-sthAnomAM tera varSathI kaMIka ocho samaya rahyA. manane sthira karI, rAta-divasa apamatta banIne samAhitapaNe dhyAnamAM lIna rahA. * vivecana-289 thI ra91 - [289-] bhagavaMtane AhAranA abhigraha mAphaka pratimA sivAya prAyaH zayyAno abhigraha nathI. phakta jyAM chello prahara thAya tyAMja mAlikanI AjJA laIne rahetA. 3mAvezana - sarvathA jyAM rahevAya te Avezana-zUnyagRha che. tathA - gAma, nagarAdimAM tyAMnA loko tathA AgaMtukone suvA mATe banAvAyela bhIMtovALuM makAna. prapa - pANI pAvAnuM sthAna. te Avezana, sabhA, prapAmAM tathA dukAna, nava - luhAra, sutarAdinA sthAnamAM, ghAsanA DhagalAmAM upara laTakAvela mAMcAnI nIce-upara nahIM kemake mAMco polo hoya. ukata sthAnomAM bhagavate vAsa karyo. ri0-] vaLI mAtAra - prasaMge AvelA ke AvIne tyAM bese te dharmazALA, te gAma ke nagaranI bahAra hoya tathA ArAmagRhamAM, zmazAna ke zUnyAgAramAM * x - ke jhADanI nIce bhagavate vAsa karyo. [291] ukta zayana-vasatimAM traNa jagane jANanArA bhagavaMte katubaddha kALa ke comAsAmAM tapamAM udhata banIne athavA nizcala manavALA thaIne vAsa karyo. keTalo kALa ? prakarSathI teramAM varSa sudhI, samasta rAta-divasa saMyama anuSThAnamAM udhamavALA banIne nidrAdi pramAdarahita tathA samAdhita manathI dhamAM ke zukladhyAna karyuM. sUTa-292, 293 : ri-] bhagavate bahu nidrA lIdhI na hatI. potAnA AtmAne jAgRta rAkhatA have huM sUI jauM e bhAvathI bhagavaMta kyAreya na sUtA. ri93-] bhagavaMta nidrA AvavA lAge to ubhA thaI jatA ane ro bahAra nIkaLI muhUrta paryanta pharI nidrA uDADI pAchA dhyAnastha thatAM. * vivecana-292, 293 - [292-] bhagavaMta pramAdarahita banIne nidrA paNa vadhu letA nathI. te ja pramANe bAra varSamAM asthika grAme vyaMtaranA upasarga bAda kAyotsarge rahIne aMtamuhad sudhI svapro dekhatAM sudhI ekavAra nidrA karelI tyApachI uThIne AtmAne kuzaLa anuSThAnamAM pravatavila. ahIM thoDI zamyA hatI. tyAM paNa huM suIza evuM vicArIne sutA nathI. [293-] vaLI te bhagavaMta jANe che ke A pramAda saMsAra bhramaNa mATe che ema jANIne punaH apramatta thaI saMyama utthAna vaDe uThIne vicAre che. tema chatAM jo nidrA pramAda thAya to tyAMthI nIkaLIne ziyALAnI raho khullA sthAnamAM muhamAM mAtra nidrA pramAda dUra karavA dhyAne ubhA rahyA. * satra-294 thI 297 - ri94- zUnyagRha Adi vasatimAM bhagavaMtane aneka prakAre bhayaMkra upasargo thatA hatA. sApa Adi prANI ane gIdha Adi pANI pIDA ApatA. [295-] athavA cora ke laMpaTa temane kaSTo ApatA ke hAthamAM zastra laI pharatA grAmarakSako pIDA pahoMcADatA. kyAreka kAmAsakta strI ke puruSo temane upasarga karatA hatA. ri96-] bhagavaMte A loka ane paraloka saMbaMdhI aneka prakAranA bhayaMkara upasargo sahana karyA. aneka prakAranI sugaMdha-durgadha tathA piya-apiya zabdomAM bhagavaMta samabhAvathI rahyA. [29] bhagavaMte sadA samitiyukata banIne aneka prakAranA sparzane sahana karyA. viSAda ane hAni dUra karI bhagavaMta bahu bolatA na hatA. * vivecana-ra94 thI 297 : [294-] jyAM utkaTaka Asana AdithI Azraya levAya tevA sthAnomAM ke sthAno vaDe te bhagavaMtane bhayAnaka evA ThaMDI, tApa Adi ke anukULa-pratikuLarUpe ghaNA upasargo thayA. zUnyagRha AdimAM sApa, noLIyA vagere bhagavaMtanuM mAMsa khAtA athavA zmazAnamAM gIdhAdi pakSI mAMsa khAtA. 295-] vaLI 'Avara' eTale cora, paradAralaMpaTa Adi koI zUnyagRhamAM upasargo karatA. tathA gAmarakSaka-koTavALAdi ka ke cotarA para ubhelA bhagavaMtane hAthamAM rAkhela bhAlA vagerethI pIDA ApatA hatA. tathA indriya vaDe unmatta thayela strIo bhagavaMtanuM suMdara rUpa joI ekAMtamAM bhoganI yAcanA karatI, puruSo paNa temane upasargo karatA hatA. [296-] A lokanA eTale manuSya karela du:kha sparze tathA deva ane tiryace. karelA upasamAM; paralokanA eTale svakarmajanya du:kha vizeSane bhagavaMta samatAthI sahana kare che. athavA A janmamAM je daMDa prahArAdithI duHkha Ape che te tathA paraloka saMbaMdhI bhayaMkara vividha upagoM kahe che sugaMdhIvALA te kulanI mALA, caMdana vagere. gaMdhIvALA te kuthita maDadAM vagere che. tathA vINA, veNu, mRdaMgAdi janita madhura zabdo ane uMTanA barADA Adi kAnamAM kaThora lAge tevA amanojJa zabdo. A badhAmAM bhagavaMta rAgadveSarahita thaI tene sahana kare che. [29] sadA kALa pAMca samitithI yukta bhagavaMta je kaMI du:khasparzI Ave tyAre saMyamamAM arati lAvatA nathI ane bhogomAM ti lAvatA nathI. baMneno tiraskAra karI saMyama anuSThAnamAM varte che. pote koI jIvane du:kha na de, evA mAhaNa banelA, koI nimitta jarUra paDatA eka ke be uttara ApatA paNa bahu nA bolatA thaIne vicare che. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/9/2/ra98,299 101 * sUga-298,29 : ri98-] bhagavata jyAre nirjana sthAnamAM sthita hoya tyAre ekalA vicaranAra cora, laMpaTAdi bhagavaMtane pUchatAM ke, tuM koNa che ? ahIM zA mATe ubho che ? bhagavaMta kaMI uttara na Ape tyAre krodhita thaI bhagavaMtane pITatA hatA. to paNa bhagavaMta pratIkAra na kratA, samAdhi-lIna raheta. ri99-] bhagavata aMtaraAvAsamAM sthita hoya ane koI pUche ke aMdara koNa che ? bhagavaMta kahetA huM bhikSa chuM. pUchanAra krodhita thaI kahe ke, jaldI ahIMthI cAlyo jA. tyAre bhagavaMta cAlyA jatA. athavA mArapITa kare to bhagavaMta A uttama dharma che ema samajI mauna rahetA. * vivecana-298,99 : [98-] te bhagavaMta 12 varSa ane 12 pakhavADiyA sudhI ekalA vicaratA zUnyagRhAdimAM rahetA tyAre loko pUchatA ke tame koNa cho ? ahIM kema ubhA cho ? kayAMthI AvyA cho ? evuM pUche tyAre paNa mauna rahetA. tathA durAcArI Adi ekalA bhaTakatA tyAM AvIne koI vakhata divase ke be pUchatA. bhagavaMta uttara na Ape tyAre krodhita thaI ajJAna daiSTithI daMDa, muSTi AdithI mArIne anAryapaNuM batAvatA. bhagavaMta samAdhimAM rahI dharma dhyAne citta rAkhI sArI rIte sahetA, paNa vaira levAnI icchA na rAkhatA. teo kevI rIte pUchatA ? te kahe che [299-] ahIM koNa raheluM che ? ema saMketa karIne durAcArI ke kAma karanArA pUchatA. tyAM nitya rahenArA duSTa mAnasavALA paNa pUchatA. tyAre bhagavaMta mauna ja rahetA. koI vakhata ghaNo doSa thato hoya to TALavAne mATe kaMIka bolatA. jemake huM bhikSa chuM, tyAre teo saMmati Ape to bhagavaMta tyAM rahetA. paNa icchAmAM vidana thatuM jANI te kapAyita, mohAMdha banIne vartamAna lAbha jonAra ema kahe ke, "A sthAnethI jaldI nIkaLa" to bhagavaMta A aprItinuM sthAna che ema jANI turaMta nIkaLI jatA. athavA na paNa nIkaLatA. paNa A mAruM dhyAna utama dharma che, AcAra che ema vicArI te gRhasthanA kaDavA vacana sahana karI mauna rahetA, je thavAnuM hoya te thAya ema mAnI dhyAnathI calAyamAna na thatAM. * sUtra-300 thI 302 - | (Boo- jyAre zizira RtumAM ThaMDo pavana kuMkAto ane badhA prANIo ujatA tyAre bIjA sAdhuo pavanahIna baMdha sthAna zodhatA. [301-] himajaja zIta sparza ati duHkhadAyI che ema vicArI koI sAdhu vicAratA ke kapaDA-kAmaLImAM ghusI jaIe ke kASTha jaNAvIe ke kAmaLI oDhI laIe. ItyAdi. [30] A rIte ThaMDI sahana karavI asahya jaNAtI tyAre bhagavaMta icchArahita thaI koI vRkSAdi nIce khullA sthAnamAM rahI ThaMDIne samabhAve sahana karIne pAchA aMdara AvI dhyAnamAM lIna banI jatAM 102 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 * vivecana-300 thI 302 - [300-] ziyALAnI RtumAM keTalAMka kapaDAnA abhAve daMtavINAnI mAphaka kaMpatA hoya che. athavA zItajanita du:khane anubhavatA ArtadhyAnane vaza thAya che. te ziyALAmAM barapha jevo ThaMDo pavana vAya che. tyAre keTalAMka sAdhu-anyatIrthiko ghaNI ThaMDI paDatA ThaMDIne dUra karavA bhaDakA karatA ke aMgArAnI sagaDI zodhatA, kAmaLAnI yAcanA karatA athavA pArzvanAtha tIrthanA gacchavAsI sAdhu ThaMDIthI pIDAIne vAyarA vinAnI ghaMghazALAdi baMdha jagyA zodhatA hatA. (301-] vaLI saMyArI zabdathI ThaMDI dUra karanArAM be ke traNa vo grahaNa karatAM. te saMghATImAM ame ghusI jaIe tema ThaMDIthI pIDAyelA vicAratA ane te saMghATI dhAraNa karatA. anya dharmIo to bALavAnA lAkaDA zodhatA jethI ThaMDI dUra thaI zake. athavA kAmaLo oDhIne rahetA. kemake te himaparza teone du:khe karIne sahana thato hato. - x - AvI sakhata ThaMDImAM cokta anuSThAnavALA -x - bhagavaMta zuM karatA hatA ? te dazavi che [302-] AvI himavAta ane zIta sparzavALI ziyALAnI RtumAM savaga pIDA thavA chatAM yadi guNayukta bhagavAnuM zItapazane samabhAve sahana karatA. te bhagavaMtane ThaMDI vinAnI vasatinI yAcanA rUpa pratijJA na hatI. teo kyAM ThaMDI sahana karatA ? bhIMto ane chata vagaranA sthAnamAM rahetA tathA saMgadveSa dUra thavAthI zuddha AtmadravyavALA athavA karmagraMthi dUra thavAthI jene saMyama che tevA dravika evA bhagavaMta ThaMDI sahana karatA. jo ati ThaMDI paDe to DhAMkelA makAnathI bahAra nIkaLI koI vAra sagimAM muhad sudhI tyAM rahI rahI pharI makAnamAM pravezatA. zamita ke samyak ke samapaNe rahIne te zIta sparzane sahana karatA hatA. have A uddezAno upasaMhAra karatA kahe che* sUtra-303 - matimAnuM mAhaNa apatijJa, kAzyapa, maharSi (bhagavaMta) mahAvIre A [ukad vidhinuM AcaraNa karyuM. bIjA mumukSu sAdhako paNa A vidhinuM pAlana kare. tema huM kahuM chuM * vivecana :A 'vidhi' ityAdi uddezA-2 mujaba jANavuM. adhyayana-9 "upadhAna zrata" uddezo-2 "zayyA"no. muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/9/3/304 103 104 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 d adhyayana-9 uddezo-3 "parISaha" o bIjo uddezo kahyo. have bIjo kahe che. teno saMbaMdha A pramANe-uddezA2 mAM bhagavaMtanI zayyA [vasati nuM varNana karyuM. temAM rahelA bhagavaMte je parISahaupasargo sahana karyA te batAvavA A uddezo kahe che. A saMbaMdha AvelA uddezAnuM sUtra kahe che * sUjha-304 - bhagavaMta mahAvIre sadA samabhAvamAM rahI tRNa-zIta-uSNa sparzI DAMsa maccharonA DaMzo tA vividha prakAranA sparza-duHo sahyA. * vivecana : kuza Adi tRNanA sparzI, zIta sparze tathA AtApanAdi kALe thatAM uNa sparzI pIDatA. athavA jatA evA bhagavaMtane tejakAya ja hato. tathA daMza-mazakAdi parISaha hatA. evA vividha sparzIne bhagavaMta samatAthI ke samiti vaDe sahana karatA hatA. * sUtra-305 thI 309 : [3o5- bhagavaMta dugamya lADha dezanI ja bhUmi ane zubhabhUmimAM vicaryA. tyAM temaNe ghaNA tuccha sthAno ane kaThina Asano sevyA. [306-] lADha dezamAM bhagavaMte ghaNAM upasagoM sahA. tyAM AhAra lukhosuko maLato, tyAMnA nivAsI anAryo bhagavaMtane mAratA ane tyAMnA kUtarA bhagavaMta upara tUTI paDatA ane karaDatA. [3o...] bhagavatane karaDatA kutarAne tyAM koIka ja rokatuM. moTebhAge to loko kUtarAne chU-jU karIne karaDavA prerita karatA hatA. | Dio8-] tyAM AvA svabhAvavALA ghaNAM loko hatA, tyAM bhagavaMte anekavAra vicaraNa karyuM. tyAMnA loko rukSa bhojI ane svabhAvathI krodhI hatA. tyAM zAkAdi zramaNa zarIra pramANa ke zarIrathI cAra AMgaLa lAMbI lAkaDI laIne vicaratA hatA. [309-] A rIte lAkaDI laIne vihAra karavA chatAM te anyatIrthika sAdhuone kUtarA karaDI khAtAM. tethI lADha dezamAM vicaravuM muzkela hatuM. * vivecana-305 thI 309 :ahIM vRttino artha noaula che. mUrNimAM rahela viziSTa artha jarUra jovo. [305-] jemAM du:khe carI zakAya tevo duzvara 'lADha' nAme janapadamAM bhagavaMta viyaryA. tenA be bhAga che. 1-vajabhUmi, 2-zabhabhUmi. te baMne sthAne vicaryA. tyAM prAMta vasati arthAt zUnyagRhAdimAM rahIne aneka upadravo sahana karyA. tathA dhULanA Dhaga, jADI retI. mATInA DhephA tathA lAkaDAMnA jevA tevA Asane bhagavaMta besatA hatA. [306-] tathA ukta baMne lADha bhUmimAM prAye lokonA Akoza tathA kUtarAM karaDavA vagere ghaNAM pratikULa upasargo thayA te batAve che- janapadamAM thayela te jAnapada-anArya AcaraNa karatA loko. teo dAMtathI karaDavuM, bhAre daMDano prahAra AdithI duHkha detA hatA. - X * tyAM bhojana paNa lakhuM, tapAta ApatA. anAryapaNAthI teo svAbhAvika krodhI hatA. rUnA abhAve ghAsa vaDe zarIra DhAMkatA. bhagavaMta prati virUpa AcaraNa karatA hatA ane bhagavaMtanI upara kUtarA choDatA hatA. | [39] te dezamAM bhAgyeja-hajAre eka dayALu jana haze je karaDavA AvelA kUtarAne aTakAve. ulaTuM bhagavAnane lAkaDI vagerethI mArIne kUtarAne temanA para doDAvavA cha-cha karatA ke jethI te kUtarA zramaNane karaDe, AvA janapadamAM bhagavaMta cha mAsa sudhI rahyA. [3o8-] jyAM lokono pUrvokta svabhAva che tyAM bhagavaMta vAraMvAra viyaya. te vajabhUmimAM ghaNAM mANaso lakhu khAnArA hovAthI krodhI hatA. tethI sAdhune joIne kadarthanA kare che. tyAM zAyAdi anya zramaNo hatA teo zarIra pramANa ke tethI cAra AgaLa vadhu lAMbI naLI-lAkaDI kUtarAne rokavA mATe hAthamAM rAkhIne vicAratA hatA. 3i0] vaLI lAkaDI vagere sAmagrI rAkhavAthI zAkyAdi zramaNa vicArI zakatA. * x - A rIte kUtarAothI karaDAvAno Dara tathA temane nivAraNa karavAnuM muzkela hovAthI lADha dezamAM Aryone vicAravuM muzkela hatuM. AvA dezamAM bhagavaMta kaI rIte vicaryA ? * sukha-310 - aNagAra bhagavaMta prANIonI hiMsAno tyAga karI, potAnA zarIranI mamatAne choDI, parISahone samabhAvathI sahI, karma nirjarAnuM kAraNa jANI anAryajanonA kaThora zabdo sahana karyA. * vivecana : prANIo jenA vaDe daMDAya te daMDa, mana-vacana-kAyA saMbaMdhI che. te daMDane [hiMsAne bhagavaMte choDIne; kAyAno paNa moha choDIne te bhagavaMta nIca lokonA kaThora vAkyone nirjarAnuM kAraNa mAnIne samabhAve sahana karyA. daSTAMta dvArA A vAta batAve che- * suga-311 thI 316 : [311] je rIte saMgrAmamAM agrabhAge rahI hAthI yuddhano pAra pAme che. te rIte bhagavaMta mahAvIra upasargonA pagAmI thayA. kyAreka laDha dezamAM bhagavaMtane rahevA gAma paNa maLatuM nahIM [31ra-] niyata nivAsa Adino saMkalpa nahIM karanAra bhagavaMta bhojana ke sthAnanI gaveSaNAnA vicArathI gAma najIka pahoMce ke na pahoMce tyAM keTalAMka anArya loko gAmathI bahAra nIkaLI sAme jaI bhagavaMtane mAravA lAgatA ane kahetA-ahIMzI cAlyA jAo. [313-] te lADha dezamAM bhagavaMtane koI daMDAthI ke mukIthI ke bhAlA Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/9/3/311 thI 316 AdinI aNIthI, to koI iMTa-patthara ke ThIkarAthI mAratA hatA. te anArya loko mAra mArI kolAhala karatA hatA. 105 [314-] kyAreka te loko bhagavaMtanuM mAMsa kApI letA, kyAreka bhagavaMtane aneka prakAranA kaSTa ApatA hatA. kyAreka dhULa pheMkatA. [315-] kyAreka anArya loko bhagavaMtane uMce upADI nIce nAkhatA. Asana uparathI pADI detAM. paraMtu zarIranI mamatAnA tyAgI bhagavaMta koI pratikAranI bhAvanA na rAkhI te du:khone sahetA hatA. [316-] jema kavayukta yoddho saMgrAmanA agrabhAge rahIne zastro vaDe viddha thatA vicalita thato nathI. tema saMvara kavA paherela bhagavaMta parISahone sahatAM jarA paNa vicalita thatA na hatA. * vivecana-311 thI 316 H [311-] jema hAthI saMgrAmamAM mokhare rahIne zatru sainya jItIne tenI pAra jAya che. tema bhagavaMta mahAvIra tyAM lADha dezamAM parISaha senAne jItIne pAra utaryA. vaLI lADha dezamAM gAmo thoDA hovAthI koIvAra koI sthaLe gAma na paNa maLatuM. vaLI- [312-] bhikSArthe ke nivAsa mATe jatA bhagavaMta niyata nivAsAdi pratijJArahita hatA. gAmamAM praveza thayo hoya ke na thayo hoya te loko gAmathI nIkaLIne bhagavaMtane kaSTa ApatA ane kahetA ke A sthAnathI dUranA sthAne jAo. vaLI- [313-] bhagavaMta kadI gAma bahAra rahetA to tyAM paNa anAryo daMDa ke muThI ke bhAlAnI aNIthI athavA mATInA DhephA ke ThIkarAthI mArI mArIne bIjAne kahetA ke tame juo A koNa che ? e pramANe kolAhala karatA. [314-] kyAreka teo bhagavaMta para AkramaNa karI temanuM mAMsa kApatA tathA bIjA paNa pratikULa parISahothI bhagavaMtane pIDatA athavA dhULa vaDe DhAMkI detA hatA. vaLI-- [315-] koI vakhata bhagavaMtane uMce uMcakIne nIce pheMkatA, athavA godohikautkruTuka-vIrAsanAdithI dhakko mArI bhagavaMtane pADI detA. paNa kAyAne tyajI dIdhela bhagavaMta parISaha sahana karavAmAM lIna hatA. parISaha upasargakRta duHkhane sahetA teo duHkhasahA hatA. du:khanI cikitsA karavAnI pratijJAthI rahita pratijJa hatA. have dRSTAMta Ape che- [316-] jema saMgrAmanA mokhare zUravIra puruSa zatrunA sainyanA bhAlA AdithI bhedAvA chatAM bakhatara paherela hovAthI bhaMga pAmatA nathI, tema te bhagavaMta mahAvIra lADhAdi janapadamAM parISaha zatruthI pIDA pAmavA chatAM kaThora parISahonA duHkhone meru mAphaka niSpakaMpa banIne dhIraja vaDe saMvRta aMgavALA banI sahetA jJAna-darzana cAstrirUpa mokSa mArge vicaratA hatA. have uddezAno upasaMhAra kare che- * sUtra-317 : matimAnlR mAhaNa bhagavaMta mahAvIre icchArahita thaI ukta vidhinuM AcaraNa 106 karyuM che. anya mumukSu paNa AvuM ja AcaraNa kare. - X - * vivecana : pUrvavat jANavuM. AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 adhyayana-9 'upadhAnazruta'' uddezo-3 "parISaho''no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa adhyayana-9 uddezo-4 AtaMkita' 0 trIjo uddezo kahyo. have cotho kahe che. teno saMbaMdha A pramANe che - uddezA-3-mAM parISaha upasarga sahevAnuM batAvyuM. A uddezAmAM roga AtaMka pIDA AvatAM tenI cikitsA choDI daIne roga utpanna thatAM tene barobara sahetA ane haMmezAM tapa caraNamAM udhama karatAM te batAvaze. A saMbaMdhe AvelA uddezAnuM A prathama sUtra che- - sUma-318,319 : [318-] bhagavaMta mahAvIra roga na hoya tyAre paNa uNodarI karatA hatA. temane roga hoya ke na hoya teo cikitsAnI icchA na rAkhatA. [319-] dehAdhyAsathI rahita bhagavaMte virecana, vamana, telamardana, nAna ane pagacaMpI Adi parikarma tathA daMta prakSAlanano tyAga karyo hato. * vivecana : - [mUrNimAM pAThAMtara ke artha vaiziSTya jovA maLe che te jANavuM] [318-] ukta zIta-uSNa, deza-mazaka, Akroza-tADanA Adi parISaho sahevA zakya hatA. paNa uNodarI muzkela hatI. bhagavaMta vAtAdi kSobhanA abhAve rogamAM sapaDAyA na hovA chatAM uNodarI-ochuM khAvArUpa tapa karavA samartha hatA. loko to roga thAya tyAre tenA upazamana mATe uNodarI kare, bhagavaMta to tenA abhAvamAM paNa ochuM khAtA athavA khAMsI, dama vagere rogathI pIDAyA na hatA, chatAM bhAvimAM bhAvaroga rUpa karmane dUra karavA mATe uNodarI karatA hatA. prazna - zuM bhagavaMtane dravya rogAMtaka na hato ? te bhAvaroga kahyo. na uttara - bhagavaMtane svabhAvathI ja khAMsI, zvAsa Adi rogo na hatA. zastranA ghA lAgavAthI thatAM roga batAve che - bhagavaMta kUtarA karaDavAthI thatA paNa khAMsI AdithI na thatA rogomAM paNa cikitsA karatA na hatA. dravya auSadhanI pIDA maTADavA mATe icchA paNa nahotA karatA. [319-] zarIrane barAbara zodhavuM te virecana. mIMDhaLa vagerethI vamana - x - sahasrapAka tela AdithI zarIranuM mardana. uddhartanAdi vaDe snAna. hAtha-paga dabAvavA Adi karatA na hatA. AkhuM zarIra azucithI bharela che tema jANI dAMtaNa AdithI dAMta sApha karatA na hatA. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/9/4/320 thI 324 109 108 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 * sUtra-320 thI 324 : [320-] indriyonA viSayothI virakta bhagavata abhASI thaI vicaratA hatA. kayAreka ziyALAmAM chAyAmAM besI dhyAna karatA. ri1] bhagavaMta unALAmAM tApa sanmukha uckaTa Asane besatA ane AtApanA letA hatA. zarIra nirvAha mATe teo lukhA bhAta-bhoranuM cUrNa tathA aDadanA bAkaLAno AhAra karatA hatA. Dirara-] bhagavaMte ukta traNe vastu ATha mAsa sudhI vAparI hatI. bhagavate kyAreka paMdara divasa to kyAreka mahinA sudhI pANI paNa tevuM ja pIvuM. 3i -] bhagavata kyAreka be mAsathI adhika samaya, kyAreka cha mAsa sudhI pANI paNa pIdhuM nahIM rAta-divasa Apatita thaI vicaya. pAraNe bhagavata sadA nIrasa bhojana karyuM hatuM. [3ra4-] bhagavata potAnI samAdhino vicAra karI, niSkAma bhAvathI kayAreka cha8, aTTama, cAra ke pAMca upavAsa karI pAraNuM karatA hatA. * vivecana-320 thI 324 : [320-] vaLI indriyonA viSayomAM zabdAdimAM moha na pAmatAM saMyama anuSThAnamAM parAkrama kare che. tethI virata che. tathA jIvonA rakSaka bhagavaMta bahu bolanArA na hatA - eka vakhata paNa bole tevI 'bahu' zabda lIdho. nahIM to 'avAdI' zabda leta. koI vakhata ziyALAmAM bhagavaMta dharma ke zukla dhyAnamAM sthira rahetA hatA. [21] vaLI grISma RtumAM bhagavaMta AtApanA letA te batAve che. ukuTuka Asane bhaNavaMta sUryanA tApa sAme besatA ane dharmanA AdhArarUpa dehane lukhA kodarA, boranuM cUrNa, aDada, paryASita ke siddha mAsA AdithI nibhAvatA hatA. have kALa avadhi vizeSathI batAve che [322-] kadAca koIne zaMkA thAya ke ukta bhAta, bora cUrNa, aDada sAthe meLavIne khAtA haze ? te dUra karavA kahe che - te traNe sAthe, ekalA ke jema maLe tema khAtA hatA. keTalo kALa Ama karyuM ? te kahe che- ATha mAsa Rtubaddha kALa bhagavaMte A rIte nirvAha karyo. tathA pANI paNa aDadho mAsa ke eka mAsa tevuM ja pIdhuM. [323-] vaLI be mAsathI adhika athavA cha mAsathI paNa vadhAre bhagavaMte pANI paNa pIdhA vinA rAta-divasa nihi karyo. huM pANI pIza tevI icchA-pratijJA paNa na karI tathA koIvAra payuSita anna paNa khAI letA hatA. [324-] koI vakhata chaOM [bhakta] karI pAraNuM karatA - te A rIte - pahele divase eka vakhata khAya, pachI be divasa na khAya [upavAsa kare), cothe divase eka vakhata khAya. e rIte cha vakhata nA bhojananA tyAgacI chaa thAya che. e rIte divasanI vRddhithI ama Adi levuM. athavA koI vakhata ATha bhakta, daza bhakta ke bAra bhakta bhojana na karyuM. A badho tapa zarIranI samAdhi rAkhIne karatA paNa bhagavaMtane kadI mananI dInatA na thatI. tathA niyANuM karatA na hatA. * sUtra-35 - heya-upAdeyane jANIne bhagavaMte svayaM pApa na karyuM. bIjI pAse paNa na karAvyuM ane pApakarma karanArane anumodhA nahIM. * vivecana : bhagavaMta mahAvIre heya-upAdeyane jANIne karma-preraNa-sahiSNu banI jAte pApakarma karyuM nahIM, bIjA pAse pApakarma karAvyuM nahIM, pApakarma karanAo anumodana na karyuM. vaLI * sUtra-326 thI 330 : ri6-] bhagavata gAma ke nagaramAM jaI bIjA mATe banAvela AhAranI gaveSaNA karatA hatA ane suvizuddha AhAra grahaNa karI yatayogathI sevana karatA hatA. [3] bhinna levA jatAM bhagavaMta stAmAM bhUkhyA kAgaDA vagere ke bIja salonuSa pakSIo jamIna upara bhegA thayelA dekhAya to [28] athavA koI brAhANa, zAkayAdi zramaNa, bhikhArI, atithI, cAMDAla, bilADI ke kUtarAne mArgamAM beThelA joIne [329-] teonI [te kAgaDA Adi, brAhmaNa AdinI] AjIvikAmAM viccheda na thAya, temane pIti na thAya te rIte, bhagavaMta dhIre-dhIre nIkaLI; temanI hiMsA na thAya te rIte AhAranI gaveSaNA karatA. [33o-] bhikSAmAM prApta AhAra dUdha-ghIthI yukta hoya ke rukSa-suko hoya, zIta hoya ke aDada-junuM dhAnya-javAdI hoya; te paNa maLe ke na maLe bhagavaMta samabhAva dhAraNa karatA hatA. * vivecana-326 thI 330 - [26] bhagavata gAma ke nagaramAM pravezIne AhAra zodhatA, te bIjA mATe banAveluM arthAt udgama doSarahita hoya che tathA suvizuddha eTale utpAdana doSarahita tathA epaNA doSarahita AhAra zodhatA. bhagavaMta mAyata eTale saMyama ane thAka eTale mana, vacana, kAyalakSaNa. evA 'Ayatayoga'-jJAna catuSTaya vaDe - X - zuddha AhAra lAvIne gaucarInA pAMca doSa maLIne gaucarI vAparatA hatA. [32] vaLI bhikSA mATe nIkaLela bhagavaMtanA mArgamAM bhUkhathI pIDAyelA kAgaDA tathA bIjA rasArthI-pANInI icchAvALA kapota-kabUtara Adi prANIo tathA khAvAnuM zodhavA mATe rastAmAM beThelA hoya temane jamIna upara barobara joIne temane khAvA-pIvAmAM aDacaNa na paDe tevI rIte haMmezAM dhIme dhIme gaucarIne mATe cAle che. 328] athavA brAhmaNane lAbha mATe ubhelo jANIne tathA zAkya-AjIvaka, Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/9/4/326 thI 330 109 110 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 parivrAjaka, tApasa, ninjAdi zramaNamAMthI koIpaNa hoya ke gAmanA bhikhArI uMdara maraNArthe bhaTakatA hoya ke atithi-AgaMtuka hoya tathA cAMDAla, bIlADI, kUtaruM ke koI AgaLa ubhuM hoya [329-] to temanI vRttine chedyA vinA, manathI duppaNidhAnane varjIne, temane lezamAtra trAsa na thAya te rIte bhagavaMta cAlatA hatA. tathA bIja kuMthavA Adi jaMtunI hiMsA na thAya te rIte gaucarI-AhAra zodhatA hatA-cAlatA hatA. [330-] dahIM vagerethI bhojana bhIMjAveluM hoya ke vAla-caNA Adi sukuM hoya, ThaMDu bhojana hoya ke payuSita bhojana tathA ghaNA divasanA sIjhelA junA kubhASa hoya, januM dhAnya ke bhAta vagere hoya athavA jano sAthavo vagere hoya, ghaNAM divasanuM bhareluM gorasa ane ghauMnA maMDaka hoya tathA javamAMthI banela pulAka hoya; Avo koIpaNa AhAra maLe to rAga-dveSarahita thaIne vAparatA tathA bIjo koI AhAra maLe ke na maLe paNa bhagavaMta saMyamapUrvaka vicaratA. jo pati ke sArI gaucarI maLe to abhimAna na karatA ane ochI ke kharAba gaucarI maLe to ApanAranI guptA nA karatA * vaLI - tevo AhAra maLe to khAIne ane na maLe to bhUkhyA rahIne bhagavaMta sAruM dhyAna kare che. durgAna karatA nathI. kaI avasthAmAM dhyAna kare che. te kahe che- * sUtra-331 thI 334 : [331-] bhagavaMta mahAvIra ukaDu Adi AsanomAM sthita ane sthira citta thaIne dhyAna karatA hada. ud-dho-tichalokamAM sthita dravyAdinuM dhyAna karatA samAdhimAM sthita rahetA. [33] bhagavaMta kapAyarahita, Asaktirahita thaI, zabda ane rUpamAM amUrSita thaI dhyAna karatA. 98Astha hovA chatAM saMyamamAM prabaLa puraSArtha karatA bhagavaMte eka paNa vakhata pramAda na sevyo. [333-] bhagavate Atmazuddhi dvArA svayaM ja Ayatayogane prApta karyo mAyAdi kaSAyonA vijetA banyA. jIvanaparyata samitiyukata rahyA. [334-] ApatijJa, matimAna, mAhaNa, bhagavaMte A vidhinuM vAraMvAra AcaraNa kareluM che, bIja mumukSu paNa A rIte AcaraNa kare.. * vivecana-331 thI 334 - u31] utkaTaka, godohika, vIrAsana Adi avasthAmAM, mukhavikArAdi caMcaLa ceSTAne choDIne dharma ke zukra dhyAna dhyAve che. tyAM kayA dhyeyane bhagavaMta dhyAve che ? te kahe che - uMce, nIce tathA tIchalokamAM je jIva tathA paramANuM vagere vidhamAna che tene dravya-paryAya, nityaanityAdi rUpapaNe dhyAve che. tathA aMtaHkaraNaddhi-samAdhine dekhatA apratijJA thaIne dhyAve che. 332] kaSAyarahitapaNe-krodhAdithI bhrakuTI caDAvyA vinA tathA gRddhapaNuM dUra karIne, zabda rUpAdimAM indriyArthe mUrSita thayA vinA dhyAna kare che. manane anukULamAM rAga nathI tema pratikULamAM dveSa nathI karatA. tathA jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya, aMtarAyakarma hovAthI chaThThA hatAM, to paNa vividha saMyamAnuSThAnamAM parAkrama batAvIne kaSAyAdi pramAda eka vakhata paNa na karyo. [333-3 tathA pote potAnA AtmAthI tAvane jANIne saMsArano svabhAva jANanArA svayaMbuddha banI tIrtha pravartanArthe udhama kayoM. kahyuM che ke, AdityAdi vibudhonA samUhe kahyuM ke, he nAtha ! A traNa lokamAM sArarUpa anupama je zivapada che - zIgha bhavabhaya chedanAra che te tIrthane Apa zIdhra sthApana karo ! A pramANe AvuM vAkya tamArI smRti mATe kAne na paDyuM hota, to A niyoga kevI rIte thAta ! tathA tIrtha pravartanArthe bhagavaMta kevI rIte udhama karyo kahe che Atmazuddhi vaDe - potAnA karmano kSayopazama tathA kSaya karavA vaDe supaNihita mana-vacana-kAyAnA yogo je Ayatayoga che tene dhAraNa karI, viSaya kaSAyAdine upazamAdithI zItIbhUta karela tathA mAyA rahita upalakSaNathI krodhAdi hita banI mAvajIva bhagavaMta pAMca samitie samita tathA traNa gatie gupta banIne rahyA. [334-] zrutaskaMdha, adhyayana, uddezakanI vyAkhyA samApta karatA kahe che - anaMtarokata "zastraparijJA'thI AraMbhIne je batAvyuM te anuSThAna Asevana parijJA vaDe vadhamAna svAmIe sevela-Acarela che te bhagavaMta cAra jJAna vaDe yukta, aneka prakAre nidAnarahita thaI Acarela che. aizvaryAdi guNathI yukta che tethI bIjA paNa mumukSu bhagavad AsImAM mokSa ApanAra mArga vaDe Amatine AcaratA vicare. A pramANe sudhamasviAmI jaMbUsvAmIne kahe che, te huM kahuM chuM je vIra prabhunA caraNanI sevA karatAM meM sAMbhaLela che. adhyayana-9 "upadhAnazruta' uddezo-4 "AtaMkita''no muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa A pramANe sUvAnugama tathA sUkAlApaka niSpanna nikSepa sUtrasparza niyukti sahita varNavyo che. ka adhyayana-tno TIkAsahita anuvAda pUrNa have nayonuM varNana kare che . naigama, saMgraha, vyavahAra, Rjusaba, zabda, samabhirUDha ane evaMbhUta e sAta no sAmAnyathI che. te saMmatitarka vageremAM lakSaNathI ane vidhAnathI kahela che. ahIM te nayone jJAna ane kriyA baMne nayomAM samAvIne samAsathI kahIe chIe. AcArAMga sUtranA adhikAramAM jJAna ane kriyA be nayo samAviSTa che. jJAnakriyAnI adhInatAthI mokSane mATe zAstrapravRtti che. jJAna ane kriyA paraspara saMbaMdhathI ja vivakSita kArya siddhimAM samartha che. paNa ekaluM jJAna ke hokalI kriyA samartha nathI. * jJAna nayavALAno abhiprAya A pramANe che - jJAna ja pradhAna che. kiyA Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/9/4/32 thI 330 111 112 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 AcArya kahe che - x * x * jJAna ane kriyAnA abhiprAya baMne ekabIjAnI AdhAre che. sakala karmanA ucchedarUpa mokSanAM kAraNo che. kemake nagara banyuM tyAre aMdha ane paMgu maLI javAthI baMne bacI gayA. stha paNa baMne paiDAthI ja cAle che. * * * * * * * AgamamAM paNa sarve nayonA upasaMhAra dvAra vaDe A ja artha batAvyo che. badhAM nayonuM vaktavya sAMbhaLIne badhA nayathI vizuddha maMtavyane ja caraNaguNa sthita sAdhu mAne. tethI A AcArAMga sUtra jJAna-kriyArUpa che. tene jANela samyagu mArgavALA sAdhuo kuzruta-kapAya-saMyoga viyoga-hAsyAdi yukta bhayAnaka saMsArane sAkSAt joyela che. tevA sAdhue saMsAra samudrathI pAra javA mATe AcArAMga sUtramAM batAvela jJAna-kriyArUpa vahANa dhAraNa karavuM. mumukSue - X - zAzvata - X - X - mokSanI icchAvALA banIne AcArAMga sUtrano AdhAra levo. 0 A vRttinI prApti Adi mULa TIkAthI jANI levA. AcArAMga sUtranA zrutaskaMdha-1 "brahmacarya"no muni dIparatnasAgara kRt sUtra tathA TIkAnuvAda pUrNa - X - X - X - X - X - X - nahIM. kemake samasta heya padArthane bhAgavA, upAdeyane svIkAravA e pravRtti jJAnane AdhIna che. tethI sunizcita karelA samyagrajJAnanI pravRta arthakriyAno visaMvAda na kare. kahyuM che ke, puruSone jJAna phaLa denAruM che, yiA phaLadAyI nathI. mithyA jJAnavALo kriyA karavA jAya to tenuM ayogya phaLa sAkSAta dekhAya che. tathA viSaya vyavasthitanuM samAdhAna jJAnapUrvaka thAya che ane badhAM duHkhonA nAza jJAnathI ja thAya che. jJAnanuM ja anvayavyatirekANuM che. jJAnanuM ja pradhAnapaNuM che. jJAnanA abhAve anartha dUra karavA pravarte to paNa apAnatAthI pataMgIyA mAphaka anarthamAM joDAya jAya che. jJAna vaDe badhAM artho ane anarthonA saMzayone vicArIne yathAzakti vinone dUra kare che. AgamamAM paNa "paDhane nA to thA' kahyuM che. A badhuM kSAyopathamika ane kSAyika baMnene AzrIne pradhAna che. kAraNa ke devathI pUjita * x * bhavasamudranA taTe rahela, dIkSA pratipanna, triloka baMdhu, tapa-vyAtri yukta chatAM * x* x - kevaLajJAna prApta na thAya tyAM sudhI mokSa prApti thatI nathI. mATe jJAna ja - x - mukhya che. o kriyAnayavALA kahe che - kriyA ja A loka-paralokanI ichita phaLanI prAptinuM kAraNa che. te ja yuktiyukta che. - x * x * pravRttirUpa kriyA na karanAranuM jJAna niSphaLa jAya che. jJAnanuM arthapaNuM kriyA sAthe che. - X-X * anvaya vyatireka paNa kriyAmAM siddha thAya che. jema samyak cikitsA vidhi jANanAra paNa upayoga kriyArahita hoya to roga dUra na thAya. kahyuM che - zAstro bhaNavA chatAM kriyA na karanAra mukha hoya che. thoDuM bhaNela paNa kriyA karanAra vidvAnuM che. auSadha vinA zuM rogI nirogI bane ? puruSone kriyA ja phaLadAyI che, jJAna nahIM kemake bhogya vastunI jANakArI hoya paNa kriyA na kare to bhoga pAmato nathI. * x * x * paralokanuM sukha vAMchanAre paNa tapa cAAinI kriyA ja karavI, jinavacana paNa te ja kahe che - caitya, kULa, gaNa, saMgha, AcArya, pravacana, zrata e badhAmAM paNa teNe tapa ane saMyamamAM udhama karavAthI karyuM jANavuM. mATe A kriyA ja svIkAravI. kemake tIrthakasadie paNa kiyArahita jJAnane aphaLa kahyuM che, vaLI kahyuM che ke ghaNAMe siddhAMta bhaNyo hoya, paNa cAmirahita hoya to zuM karI zake ? lAkho dIvA hoya to paNa aMdha zuM karI zake ? - X - X * mAtra kSAyopathamika nahIM, kSAyika jJAnathI paNa kriyA pradhAna che. kemake - x - kevaLajJAna hovA chatAM dhyAnarUpa kriyA vinA - x * bhavopagrAhI karmono viccheda na thAya, mokSa prApti paNa na thAya - X - mATe kriyA ja mukhya che. - A pramANe jJAna vinA samyaka kriyAno abhAva che ane kriyAnA abhAve arthasiddhi mATenuM jJAna vaikalya che. Ama baMne nayo sAMbhaLI vyAkuLa mati ziSya pUche che ke A baMnemAM sAyuM zuM ? Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zrutaskaMdhara,bhUmikA che zrutaskaMdha-2-"AcAragra" che 0 AraMbhe kaMIka 0 acArasaMga juno pahelo kutaskaMdha pUro thayo. temAM nava adhyayano haptA (ze ke temAM sAtamuM ayana viyoda pAmyuM che.] ityAdi kama pUrve paNa thayuM che ane ahIM bhUmikAmAM paNa thaze. vibhAga ne peya vibhAganI daSTie joIe to pahelA vRtaSkamAM amo hatA, adayayanomAM uddezA haa. temAM sUko hatA. tethI 1/1/1/1 lakhyuM. dha zataka vibhaNapeya vibhAgamAM bheda che. zatakaMdhamAM cAra yAlikAo che. mULikAmAM aArano paNa che, ayanomAM uddezA che ane uddezAmAM sUpo che. tethI vibhAgIkaraNa 1/1/1// hovA pasaMya vibhAgomAM thaze. saMkSepamAM kahIe to 5///i./. * bhUmikA * anAdi anaMtakALa rahenAruM, aneka guNaratnothI bhareluM. badhAM matavALAne sIdhe raste lAvanAra tIrthakare namaskAra karela evuM tIrtha jayavaMtu varte che. [ahIM amAsa 'Agama' saMpAdanamAM bhUlathI vimukita-285-lakhAyuM che.) sadAcAra batAvanArA ane namelA badhA devatAnA mukuTa ranothI jemanA paga pUjita che, evA zrI vardhamAna svAmIne namaskAra thAo. (ahIM amArA 'Agama' saMpAdanamAM bhUlathI niyukti-286-lakhAyuM che.] AcArAMga sUNarUpa merUparvatanI cUlikA samAna A cUlikAmAM je thoDo viSaya Avela che, tene thoDAmAM kahuM chuM. kemake haMmezA kRtya karanAra guNavAnuM puruSa AraMbhelA iti arthamAM bAkI rahelI kriyA karavAthI ja artha siddhi pAme che. [ahIM amArAthI bhUlathI niyukita-28-khAyuM che.) nava adhyayanAmaka "brAhmacarya" nAmaka prathama zrutaskaMdha kahyo have 'AcAra' sUtranA bIjA 'aNa' mRtaSThAne kahe che. teno saMbaMdha A pramANe-pahelA 'AcAra'nA parimANane batAvela che * nava brahmacaryavALo, 18,000 padavALo, pAMca cUlA sahita padAgra vaDe ghaNo ghaNo A veda che. - temAM prathama zrutaskaMdhamAM nava brAhAcarya adhyayano kahyA. temAM paNa samasta vivakSita artha kahyo nathI. kahelo viSaya paNa saMkSepathI kahyo che. jethI na kahevAyela viSayane kahevA mATe tathA saMkSepathI kahelA viSayane vistArathI kahevA mATe tenA agrabhUta cAra sUDAo uka-anukata viSayano ja saMvAhika artha batAve che tethI te avALo A bIjo aNa zrutaskaMdha che. A saMbaMdhe AvelA A skaMdhane kahe che-- nAma, sthApanA sugama hovAthI tene choDIne dravya paNa kahe che. [ni.ra88] dravya ama be prakAre - AgamacI, to AgamacI. ityAdi kahIne tavyatirikta dravyApya traNa prakA-saciva, ayita, mizra. temAM vRkSa, bhAlA Adino agrabhAga levo. avahinA mA je dravyanA nIcalA bhAgane avagAhe che. jemake manuSya kSetramAM megne choDIne bIja parvatonI uMcAIno cotho bhAga jamInamAM avagADha hoya che - 4 - [2]8] AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra mAveza - Adeza eTale vyApAnI niyojanA. ahIM agra zabda parimANavAyI che, tethI jyAM parimita padAno Adeza apAya te AdezANa che. jemake traNa puruSo vaDe je kRtya karAya che ke temane jamADe che. #tima - adhika mAsa athavA agra zabda parimANa vAyaka che. temAM atItakAla anAdi che, anAgata kALa anaMta che -x - mA - paripATI vaDe agra. te dravyAdi cAra bhede che. temAM dravya agra te eka aNuthI be aNu, be aNuthI traNa aNu ityAdi che. kSetramar - eka pradeza avagADhathI be pradeza avagADha sudhI vagere. zAtamA - eka samaya sthitithI be samaya sthiti sudhI vagere. mAvA - eka guNa kALAzayI be guNa kALAza vagere. nAnA 3 - saMkhyA dharma sthAna che, dazagaNuM. jemake eka-daza-so. jIvajhA - saMyita dravyanI upara je che te. * x * navamA - traNa bhede che, praghAnA, prabhUtANa, upakArANa. temAM praghAnANa sacivAdi traNa bhede che. sayita paNa dvipadAdi traNa bhede che, temAM dvipadamAM tIrthakara, catuSadamAM siMha, padamAM kalAvRkSa che. ayitamAM vaijvAdi, mizramAM alaMkRta tIrthakara che. prabhUtANa te apekSA rAkhanAra che. jemake - jIva, pudgala, samaya, dravya, pradeza, paryava - X - X - A badhAmAM eka pachI eka agra che ane payayANa sauthI sArA che. upakAra jaNa to pUrvokata vistArathI ane anukta pratipAdanathI upakAramAM varte che. jemake-dazavaikAlikanI cUDA athavA A cAra zrutaskaMdhanI cUDA te upakAra agrano ja adhikAra che. | [ni.289] ahIM upakAra grano adhikAra che. kemake A cUDAo 'AcAra'nI upara varte che, 'AcAra'nA viSayane vizeSa khulAsAthI kahevA A cUDA che, jema vRkSa ane parvatane agra Tioca hoya che. zeSa granA niphopAnuM varNana to ziganI mati khIlavavA mATe che. tathA tene lIdhe upakAra agra sukhethI samajI zakAya che. *x - x* x * A cUlAo koNe strI ? zA mATe ? athavA kayAMthI uddharI. te kahe che [ni.ra0] zruta sthavira, cauda pUrvIe A uddharI che. zA mATe ? ziSyanA hita mATe-anugraha karIne teo sahelAIthI samaje mATe cI. kyAMthI ? 'AcAra" sUtramAMthI badho vistAra AyArASTramAM kahyo. have je jayAMthI lIdhuM che, te vibhAga pADIne kahe che. [ni.ra1thI ra94] zrutaskaMdha-1mAM bIjA adhyayana 'lokavijaya'nA uddezA-pamAM suga che kAmadhe triAva nirAmaya fdhyA temAM zabdathI haNavuM Adi traNe koTi lIdhI. fpa zabdathI bIjI traNa koTi lIdhI. A cha e avizuddhi koTi lIdhI. te A pramANe - haNe, haNAve, NatAne anumode; rAMdhe, raMdhAve, saMdhatAne anumode. te ja adhyayanamAM bIjuM sUtra che - " kSamALo athava " A sUcI traNa vizodhi koTi lIdhI. te A pramANe - kharIde, kharIdAve, kharIdatAne anumode. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskaMdha-ra,bhUmikA 115 tathA AThamAM 'vimoha' adhyayananA bIjA uddezAmAM A sUtra che - 'fmavara para damane A vikena vA nijana vA'...ityAdi A badhAMne AzrIne 11 pikaeNpaNA racI che. tathA bIjA adhyayananA pAMcamAM uddezAmAM A sUtra che - "re valtha pAduM varta pAyajchA 34ra STH'' temAM vastra, kaMbala, joharaNa levAthI vauSaNA lIdhI. pAtranA grahaNathI pauSaNA lIdhI. avagraha zaGdathI avagraha pratimA lIdhI. dAyana zabdathI zayyA lIdhI. 0 te ja pramANe pAMcamuM adhyayana sAvaMti che. tenA cothA uddezAmAM sUtra che. TWITTITH THTUAsa sukAye suppari dakita sUtrathI 'i' adhyayana lIdhuM. chaThThA dhUta' adhyayananA pAMcamAM uddezAmAM sUtra che - sAr3a vidayaz dhAma tenAthI 'bhASAjAta' adhyayana racyuM che. tema tuM jANa. 0 tathA "mahAparijJA' adhyayananA sAta uddezako hatA. te pratyeka-sAtathI sAta adhyayana lIdhA. tathA zAparijJA adhyayanathI bhAvanA adhyayana lIdhuM che. o tathA 'AcAra prakA' te nizIya sUtra. te pratyAkhyAna pUrvanI trIjI vastu che, temAM 20muM pAhuDa 'AcAra' nAme che temAMthI racela che. A rIte brahmacarya adhyayanomAMthI 'AcArasaNa' spela che. ethI nihatanA adhikArathI ja te zAparijJA adhyayanathI spela che te kahe che. [ni.25] avyakta daMDa nikSepo batAvela che. prANione pIDArUpa te daMDa teno nikopa-parityAga arthAt saMyama, te zastraparijJAmAM gupta rIte kahyo hato. tethI te saMyamane ja judA judA bhAga pADI ATha adhyayanomAM aneka prakAre varNavyo che ema jANavuM. A saMyama saMkSepathI kahelo che. te vistArathI kahevAya che-te batAve che. | [ni.296,29] aviratinA tyAgarUpa eka prakArano saMyama che, te bAhya ane atyaMtara ema be bhede che ane mana-vacana-kAya yogarUpa traNa bhede che. cAra yAmarUpa cAra bhede ane pAMca mahAvratathI pAMca bhede che. saAibhojana tyAga umeratA cha bhede che. e rIte bheda karatA 18,ooo zIlAMga bheda sudhI parimANavALo che. A saMyama kevo che ? te tyAM pravacanamAM pAMca mahAvratarUpa bhedathI varNavAya che. te kahe che [ni.298] saMyama pAMca mahAvratarUpe vyavasthApita hovAthI kahevo, vibhAga karavo ke jANavo saraLa che. tethI pAMca mahAvrato batAvela che, A pAMca mahAvrata akhalita hoya to kaLavALA thAya che. tethI tenuM rakSaNa karavAmAM prayatna karavo che. dazAve che [ni.299] te mahAvratonI eka-ekanI vRtti svarUpa pAMca-pAMca bhAvanAo che. te bIja "agra" zrataskaMdhamAM batAvI che. tethI A zAparijJA adhyayana atyaMtara kahyuM. have cUDA-parimANa kahe che [ni.300] pahelI cUDAmAM piDeSaNAthI avagraha pratimA sudhI sAta adhyayano che. sapta sartakakA [sAta sAtanI eka-eka evI bIjI cUDA che. bhAvanA nAmanI trIjI ane vimukita nAmathI cothI cUDA che. AcAraprakalA-nizItha nAme pAMcamI cUDA che. AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 $ zrutaskaMdha-2 cUDA-1 $ o cUDAno nAmAdi nikSepa cha prakAre che. nAma-sthApanA sugama che. dravya cUDAmAM tavyatiriktamAM sacitamAM kukaDAnI cUDA, ayitamAM mugaTanI cUDA ane mizramAM mayUranI kahI che. tra cUDA loka nikuTarUpa che. kAla cUDA adhika mAsarUpa che. bhAva caDA A "cuDA' pote ja che, kemake te kSAyopathamika bhAvamAM varte che, te sAta adhyayanarUpa che- cUDA-1, adhyayana-1 - "papaUTI" , bIjA zrutaskaMdhanI cUDA-1nuM adhyayana-1 ''fuupaUT'' che. tenA cAra anuyogadvAra che - yAvat * nAma nipajJa niopAmAM piDeSaNA adhyayana che. tenA nikSepadvAre samagra piMDaniyukti ahIM kahevI. * cUDA-1, adhyayana-1 fpavpaUTI-uddezo-1 6 * sUtra-335 - bhikSA grahaNa karavAnA uddezyathI koI sAdhu ke sADI gRhasthanA gharamAM praveza kare ane teo jANe ke A ArAna, pAna, khAdima, svAdima saja prANI ke lIlakULa saMsakata che, bIja ke duvadi lIlotarIthI mizrita che, sacita jalathI bhInA che, sacitta rajayukta che, to tevA prakAranA azana, pAna, khAdima, svAdimane jo ke te AhAra gRhasthanA hAthamAM hoya ke pagamAM sthita hoya tene Apasuka ane aneSaNIya mAnI maLavA chatAM paNa grahaNa na kare kadAca sAvadhAnIthI evo AhAra grahaNa thaI gayo hoya to te AhArane laIne ekAMtamAM jAya, jaIne udhAna ke upAzrayamAM jyAM iMDA, prANio, bIja, haritakAya, osa, jala, uviMga, paMcavarSI lIlaphUga, sacitta jalavALI mATI ane karoLiyAnA jALAM AdithI rahita bhUmimAM te saMsakata AhArathI te AgaMtuka jIvone pRthapha karIne te nizcita AhAra zodhI-zodhIne pachI jayaNApUrvaka khAya ke pIe. je te khAvA-pIvA samartha na hoya to ekAMta sthAne jaIne tyAM baLelI bhUmi, hADakAno Dhaga, loDhAnA kacarAmAM, photarAno Dhaga, chANano Dhagalo ke tevI jAtanA koI sthAnanI vAraMvAra pratilekhanA karI, vAraMvAra pramArjana karI, yatanApUrvaka AhArane paraThad. * vivecana : je koI bhikSAthI nirvAha karanAra bhAvabhikSu-mUla uttara guNadhArI vividha abhigraha karanAra sAdha ke sADavI hoya te vedanAdi kAraNe AhAra grahaNa kare che te A pramANe * vedanA, vaiyAvacca, iryAsamiti mATe, saMyamapAlana mATe, jIvita arthe ane dharma ciMtavana mATe. A ja kAraNomAM koIpaNa kAraNe AhArano arthI banIne Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/1/1/335 gRhasthanA ghera jAya. zA mATe ? mane ahIM bhikSA maLaze evI pratijJAthI. te tyAM pravezIne azanAdi jANe. kaI rIte ? te kahe che. 'rAja' Adi prANi joIne te jIvo hoya to gocarI na le. te ja pramANe - panaka hoya, bIjA Adi saMsakta hoya, durvAaMkurAdi hoya, tenI sAthe mizra hoya, kAcA pANIthI bhIMjAyela hoya ke sacitarajathI kharaDAyela hoya. 113 AvA prakAranA azuddha azanAdi cAra prakArano AhAra denAranA hAthamAM ke gRhasthanA vAsaNamAM hoya, te sacitta ke AdhAkarmAdi doSathI duSita hoya, evuM jANe to te bhAvabhikSu maLavA chatAM paNa na le. A utsarga vidhi che. apavAde dravyAdi jANIne grahaNa kare. temAM dravyathI-te dravya durlabha hoya, kSetra-sAdhAraNa dravya lAbharahita hoya, kALa-dukALa hoya bhAva-glAna Adi hoya. ityAdi kAraNe gItArtha sAdhu gocarI le. vaLI koI vakhata ajANapaNe jIvAtavALuM ke unmitra bhojanAdi lIdhuM hoya to tenI vidhi kahe che - te bhAvabhikSu kadAca anAbhogathI ke sahasA saMsaktAdi AhAra grahaNa kare, A anAbhoga denAra-lenAra e be pada bhedathI cAra prakAre che. Avo azuddha AhAra Avela jANIne ekAMtamAM jAya, jyAM gRhastha loka dekhe ke Ave nahIM. AvuM ekAMta sthaLa aneka prakAranuM hoya che, te batAve che- udhAna, upAzraya. ahIM atha zabda anApAta viziSTa pradezanA saMgraha mATe che. athavA 'vA' zabdathI zUnyagRhAdi levA. te sthaLa kevA hoya ? ahIM 'appa' zabda abhAva vAcI che. tethI jyAM iMDA na hoya, bIja-harita-ThA-kAcuM pANI-uttIMga arthAt ghAsanA agrabhAge pANInAM biMdu-5naka (lIla)-bhIMjAvelI mATI-markaTa eTale sUkSma jIva ke karoLIyAnA jALA. ityAdi dareka jIvathI rahita evA udhAnAdi sthaLe jaIne pUrve lIdhela AhAramAM je jIva mizrita hoya te joI-joIne azuddha AhArane tyAge athavA bhaviSyamAM jIva thAya tevA sAthavo vagere hoya temAM jIvone dUra karI, khAvA jevuM bAkI rahyuM hoya te barobara jANIne rAgadveSa choDIne khAya ke pIe. kahyuM che- he jIva ! tuM beMtAlIza gocarInA doSanA saMkaTamAM pUrve ThagAyo nathI, tema have paNa gocarI karatA rAgadveSathI ThagAto nahIM. rAgathI aMgAra doSa lAge che, dveSathI dhUma doSa lAge che, mATe rAgadveSarahita banI nirjarAnI icchA rAkhI gocarI karaje. je AhAra Adi vadhAre hovAthI khAvo ke pIvo zakya na hoya ke azuddha AhAra pRthak karavo azakya hoya to paraThavavo joIe. tethI te bhikSu tevA AhArane laIne ekAMtamAM jaIne parave. kyAM paraThave te kahe che-baLelI bhUmi, hADakAMno Dhagalo, loDhAnA kATano Dhera, dUdhano Dhagalo, sUkA chANano Dhera AdimAM ke tevA koI DhagalAmAM pUrve batAvela nirdoSa jagyAmAM jaIne vAraMvAra cakSu vaDe pramArjIne joIne tathA joharaNathI pratilekhanA karIne paraThave. AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 ahIM paDilehaNa-pramArjanA Azrita sAta bhedo thAya. jemake-1-pratyupekSitaapramArjita, 2-pratyupekSita-pramArjita, 3-pratyupekSita-apramArjita, temAM paNa joyA 118 vinA pramArjanA karato eka sthAnathI bIjA sthAne jatAM trasa jIvone virAdhe che ane joIne pUMjyA vinA AvatA pRthvIkAyAdine virAdhe che. bIjA cAra bhAMgA A pramANe4-duSpratyupekSita-dudghamArjita, 5-duSpratyupekSita-supramArjita, 6-supratyupekSita-duHmArjita, 7-supratyupekSita supramArjita. tethI A sAtamAM bhAMgAmAM batAvela rIte sthaMDila bhUmi joIne sAdhu zuddha azuddha puMjanA bhAgo pakivIne paraThave. have auSadha viSayano vidhi kahe che- - sUtra336 H te sAdhu ke sAdhvI bhikSA mATe gRhasthanA ghera pravezIne auSadhinA viSayamAM ema jANe ke A pratipUrNa che, tenI yoni naSTa thaI nathI, tenA be daLa karela nathI, tenuM tichuM chedana thayuM nathI, te jIvarahita che evI aNa chedAyelI tarUNa vanaspati ke maga vagerenI zIMgo zarupahAra na pAmI hoya ke toDIne kakaDA karela na hoya, tevI phalIne apAyuka ane aneSaNIya jANIne prApta thAya to paNa grahaNa na kare. te sAdhu ke sAdhvI - x - jo ema jANe ke te auSadhi khaMDita che, tenA be ke vadhu TukaDA thayA che, tenuM tichuM chedana thayuM che, te acitta che. te auSadhi tathA zIMgone acitta temaja bhAMgelI joIne ane eSaNIya jANI prApta thAya tyAre grahaNa kare. * vivecana : te bhAvabhinnu gRhasthanA gharamAM pravezIne tyAM zAli bIjAdine A pramANe jANe ke te saMpUrNa che - haNAyelI nathI. ahIM dravya-bhAvanI caubhaMgI che - dravyakRtsnA te zastrathI na haNAyela, bhAvakRtsnA te sacitta. temAM kRtsnA pada vaDe cAra bhAMgAmAMnA pahelA traNa levA. jIvanuM svapaNuM te utpatti sthAna pratyAzraya jemAM che te svAzraya che arthAt avinaSTa yonivALuM che. AgamamAM paNa keTalIka auSadhi [anAjano avinaSTa yonikALa batAvyo che. te kahe che - temiLa - A sAlInI yoni keTalo kALa sacitta che ? vagere AlApako che. jyAM sudhI be phADacAM uparathI nIce sudhI sarakhAM na karyA hoya, kaMdalI karelI na hoya e dravyathI kRtsva che, bhAvathI sacitta hoya ke na hoya. te ja pramANe jIvarahita na hoya te avyavacchinna te bhAvathI kRtsna che tathA aparipakva maga vagerenI zIMga, tene ja vizeSathI kahe che. jIvathI abhikAnta na hoya arthAt sacetana hoya, agniya arthAt nahIM bhAMgela amardita ke avirAdhita hoya. A pramANe Avo AhAra khAvA yogya hoya, paNa te aprAsuka ke aneSaNIya jANIne prApta thAya to paNa grahaNa na kare. have tethI ulaTuM sUtra kahe che-te bhAvabhikSu Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/1/1/336 119 120 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 tevI auSadhino asaMpUrNa-dravyathI bhAvathI acitta, vinaSTa yoni vALI, dvidalIkRta tathA phaLI ayita thayelI ane bhAMgelI hoya ane te prAsuka ane eSaNIya hoya ane gRhastha Ape to kAraNa hoya to sAdhu tene grahaNa kare. levA na levAnA adhikAravALA AhAra vizeSane kahe che* sUtra-339 : sAdhu-sAdhvI yAvat je auSadhi [anAja) nA viSayamAM ema jANe ke zAli AdinI palaMba (dhANI-mamarA] ghaNAM photarAvALI vastu ke adhapatta ke cUrNa ke cokhAncokhAnA loTa ekavAra AgamAM rokAyelo ke AI kAco che to tene ApAsuka ane aSaNIya mAnI maLe to le. paNa jo tene be-traNa vakhata sekAyela ane pAsuka tathA eSaNIya jANe to grahaNa kare. * vivecana : te bhAvabhikSu gRhasthane ghera pravezIne ityAdi...pRthapha zAlI ke ghauMne sekIne dhANI banAve, temAM tuSa vagerenI bahu ja hoya, ghauM vagere ardhapakava bjelA hoya, eka tarapha sekAyela tala-ghauM vagere ke ghauMnuM cUrNa zakya hoya athavA zAlI-vIhIne cUrNa karela hoya ke kaNakI Adi hoya; AvuM koI paNa anAja ekavAra thoDuM sekyuM hoya, bIjA zastra vaDe kuTeluM hoya paNa jo te apAsuka ane aneSaNIya mAnato hoya to prApta thavA chatAM grahaNa na kare. tethI viparIta hoya to grahaNa kare. eTale agni AdithI vAraMvAra sekyu hoya ke pUrepUruM karyuM hoya, duSpavAdi doSarahita hoya ane tene prAsuka jaNe to prApta thatA grahaNa kare. gRhasthane tyAM javAnI vidhi * sUjha-338 - sAdhu ke sALI gRhasthanA ghara pravezavA icchatA hoya tyAre anyatIrthiko ke gRhastha sAthe athavA pArihArika apArihArika sAthe bhikSAne mATe gRhasthanA ghera praveza na kare ke na nIkaLe. e ja rIte bahAra vicArabhUmi ke vihArabhUmimAM pravezatA ke nIkaLatA anyatIrthika ke gRhastha sAthe athavA rihArika parihArika sAthe vicArabhUmi ke vihAra bhUmimAM na praveze ke na nIkaLe. - x * e ja rIte eka gAmathI bIje gAma na jAya. * vivecana : te sAdhu gRhasthanA gharamAM praveza karavA icche to A kahevAnArA sAthe praveza na kare, je pravezyo hoya temanI sAthe na nIkaLe. - x * temanA nAma batAve che :anyatIthiMka lAla kapaDA ke javALA bAvA vagere, gRhastha-bhIkha upara jIvanArA, brAhmaNa Adi. temanI sAthe pravezatA A doSo thAya che. jemake teo AgaLa cAle ane sAdhu pAchaLa jAya to teonA karela iryA pratyayano karmabaMdha lAge ane pravacananI laghutA thAya tathA teone potAnI jAtino ahaMkAra thAya. jo sAdhu AgaLa cAle to teone dveSa utpanna thAya, jo denAra abhadraka hoya to vastu vaheMcIne Ape. tethI dukALa AdimAM pUro AhAra na maLatA nivaha na thAya. te ja pramANe pariharaNa te parihAra. te parivAra sahita cAle te pArivArika, eTale piMDadoSa tyAgathI udhatavihArI arthAt sAdhu. tenA guNavALA sAdhuo pAsasthA, avasa, kuzIla, saMsakta, yathAvRMda sAthe gocarI na javuM. temanI sAthe jatAM aneSaNIya bhikSA grahaNa-aNahaNa doSa lAge. jemake-aneSaNIya le to teonI pravRttino anujJAtA thAya na le to temanI sAthe asaMkhaDa Adi doSa lAge. A doSo jANI sAdhu gRhasthanA ghera gaucarI mATe temanI sAthe na praveze, na nIkaLe. temanI sAthe bIje javAno paNa niSedha kare che - te sAdhune bahAra ne caMDila [vicAra] bhUmi tathA svAdhyAya [vihAra] bhUmi javuM hoya to anyatIciMka Adi sAthe doSano saMbhava hovAthI na javuM. jemake - caMDila sAthe jatAM pAsuka jaLa svaccha, asvaccha, ghaNuM, thoDuM hoya tenAthI zuddhi karatA upaghAta saMbhave che. sAthe svAdhyAya karatA temane siddhAMta AlApaka na rUce to vikathana kare. - X * phlezano saMbhava thAya mATe tevA sAthe sAdhue javuM-AvavuM nahIM. tathA te sAdhue gAma, nagarAdimAM vihAra karatA anyatIthiMka sAthe jatA doSano saMbhava hovAthI na javuM. kemake mAtra, caMDila rokatAM AtmavirAdhanA thAya ane vyasargamAM prAsuka-apAsukanA grahaNathI upaghAta ane saMyama virAdhanA thAya. e pramANe bhojanamAM paNa doSa saMbhave che. ziSyane kumArge dore ityAdi doSa lAge che. have temanA dAnano niSedha kare che* sUtra-336 - te sAdhu ke sAdadI gRharathanA ghera pravezIne anyatIrthika ke gRhasthane tathA uNavihArI sAdhu zithilAcArIne arAna, pAna, khAdima, vAdima AhAra na pote Ape ke na bIja pAse apAve. * vivecana : te sAdhu gRhasthanA ghera pravezela hoya ke upAzrayamAM rahela hoya to doSano saMbhava hovAthI anyatIrthi Adine azanAdi pote na Ape ke bIjA gRhastha pAse apAve nahIM. kemake temane ApatA joIne loko evuM mAne ke A sAdhuo AvA anyadarzanInI dAkSiNyatA rAkhanArA che. vaLI temane Teko ApavAthI asaMyama pravartAnAdi doSo janme che. piMDAdhikArathI 'aSaNIya' doSa saMbaMdhI niSedha kahe che- * sUtra-340 - sAdhu ke sAdadI gRhasthanA gharamAM bhikSAne mATe pravezIne jANe ke A anAdi "A sAdhu nidhana" che ema vicArIne koI eka sAgharmika sAdhu mATe prANI-bhU-jIvansavano AraMbha karIne taiyAra karyo che, uddiSTa che, kharIdho che, udhAra lIdho che, chInavelo che, badhAM svAmInI anAjJA vinA Apela che, sAmo lAve che; to tevA prakAranA zAzanAdi cAhe te gRhastha bIjA puruSane Adhina karela hoya ke pote ja ApI rahyo hoya, gharathI bahAra lAvyo hoya ke aMdara Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/1/1340 121 hoya, dAtAe tene potAno karIne rAkhela hoya ke na rAkhela hoya, dAtA e teno paribhoga karyo hoya ke na karyo hoya, tenuM sevana karyuM hoya ke na karyuM hoya paraMtu tene ApAsuka ane anekaNIya jANI grahaNa na kare. A pramANe ghad sAgharmika sAdhu, eka sAdaLI, ghaNAM sAdagIne uddezIne banAvela hoya, e pramANe cAra AlApaka kahevA. * vivecana : te sAdhu gRhasthane ghera gayela hoya te Avo AhAra grahaNa na kare :- "jenI pAse sva-dravya nathI te asva-nirjhanya che' evA nirgasthane koI bhadraka gRhastha joIne vicAre ke - A eka sAdhune uddezIne prANI-bhUta-jIva-savano saMraMbhasamAraMbha-AraMbha karIne vahorAvIza. saMraMbha AdinuM svarUpa-saMkalapa karavo te saMraMbha, paritApa karanAro samAraMbha upadrava karIne karAya te AraMbha. ( A pramANe samAraMbhAdi AcarIne AdhAkarma kare che. enAthI badhI zuddha koTi lIdhI. zIta - mUlya ApIne levuM, mitra - uchInuM levuM, baLapUrvaka chInavavuM, badhAM mAlikanI saMmati vinAnuM hoya, gRhasthe lAveluM. AvuM vecAtuM vagere lAvIne Ape. AnA dvArA samasta vizuddhi koTi lIdhI. te AhAra cAre prakArano hoya, AdhAkamadi doSanI doSita hoya, te jo gRhastha Ape, te bIjAe kareluM pote Ape ke pote jAte karIne Ape. gherathI nIkaLela ke na nIkaLela hoya. te ja dAtAe svIkArela ke na svIkArela hoya. dAtAe te bahu khAdhu hoya ke na khAdhuM hoya athavA thoDuM cAkhyuM hoya ke na cAkhyuM hoya. AvuM badhuM hoya chatAM jo te aprAsuka aneSaNIya mAluma paDe to maLe chatAM na levuM. A pahelAM ane chellA tIrthaMkaranA sAdhuone akalAnIya che, paNa 22tIrthakaronA sAdhuomAM jene uddezIne karyuM hoya tene na kahyuM, bIjAne kahyuM. A pramANe ghaNAM sAghane uddezIne banAveluM levuM na ko. e pramANe sAdhI tathA sAthIomAM jANavuM. have bIjA prakAre avizuddha koTine AzrIne kahe che- * sUjha-341 - te sAdhu-sAdanI yAvatu je AhAranA viSayamAM ema jANe ke A azanAdi ghaNAM ja zramaNa, brAhmaNa, tithi, kRpaNa ke hanIpaka mATe gaNI gaNIne temane uddezIne prANI Adi jIvono samAraMbha karIne banAvela che - yAvat - sAdhu te grahaNa na kare. * vivecana : te bhAvasAdhu gRhasthane ghera gayela hoya tyAM azanAdi vize jANe ke te ghaNAM nirNa-zAkya-nApasa-airika-AjIvikarUpa zramaNa, brAhmaNa, bhojananA samaya pahelAM je musAphara Ave te atithi, kRpaNa-daridra, vanIpaka-bhATa Adine uddezIne banAvela hoya eTale be-traNa zramaNa, pAMca-cha brAhmaNa ema saMkhyA gaNIne prANI Adino 122 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 samAraMbha karIne je azanAdi taiyAra karela hoya tene * x * pAsuka, aneSaNIya, AdhAkarmI jANI maLavA chatAM paNa na le. have vizodhi koTi kahe che- * sUga-34ra : sAdhu-sAdhvI gRhasthanA ghera pravezIne jANe ke te azanAdi ghaNAM zramaNa, brAhANa, atithi, kRpaNa, hanIpakane uddezIne yAvat banAvela che. te AzanAdi bIja parathane soMpela na hoya, bahAra kADhela na hoya, nizrAmAM lIdhela na hoya, bhogavela na hoya, sevela na hoya; to tenuM pAsuka ane aneSaNIya vANI grahaNa na kare. paNa ema jANe ke purupAMtaskRta che, bahAra lAvela che. dAtAe svIkArela che, pote vAparyo-bhogavyo-sevyo che, to tene prAsaka ane eSaNIya jANI grahaNa kare. * vivecana : te sAdha jANe ke A bhojana ghaNAM zramaNa, brAhmaNa, atithi, vaNIpaka, kRpaNane uddezIne banAveluM che ane koI gRhastha prANAdino samAraMbha karI lAvIne Ape, te tevA prakAranuM bhojana te ja puruSe potAnA kanjAmAM rAkheluM, bahAra na kADheluM, khAdhA vinAnuM, sevana na kareluM, amAsuka ane anapaNIya Apato hoya to te jANIne maLavA chatAM sAdhu na le. have tenAthI ulaTuM sUtra kahe che - ahIM 'atha' zabda pUrvanI apekSAo ane punaH zabda vizeSaNArthe che . paNa te bhikSa ema jANe ke te bhojana bIjA mATe kareluM che, bahAra lAvela, potAnuM karela, teNe khAdhuM che, vAparyuM che, prAsuka che, eSaNIya che; ema jANIne maLe to . ati avizodhikoTIvALuM na ko, vizodhikoTivALuM purapAntara kRta ane potAnuM karela hoya to ko. vizodhikoTino adhikAra kahe che- * sUtra-343 : je sAdhu ke sADI gRhasthanA ghera AhArane mATe praveza karavAnI icchAvALA hoya che ema jANe ke - A phulo [gho] mAM nitya piMDa apAya che, piMs devAya che, niyata bhAga devAya che, apAdhabhAga devAya che te prakAranA kuLomAM nitya dAna apAya che . ghaNA bhikSuo Ave che; evA kuLomAM AhArapANIne mATe praveza ke nigamana na kare. A kharekhara sAdhu-sAdhvIono AcAra che ke te badhI vastuomAM samabhAvI thaI jJAnAdinI rakSA karata saMyamamAM yatna kare - tema huM kahuM chuM. * vivecana : te bhikSa gRhasthanA gharamAM javAnI icchAvALo AvA kuLone jANe-jemake-A kuLomAM nitya piMDa-poSa apAya che. sarpa eTale zAli-odanAdi pahelA kADhIne bhikSA mATe apAya che te aNabhikSA. nitya-bhAga bhojanano ardhabhAga, cotho bhAga apAya che tevA prakAranA kuLo nityadAna devAthI svapakSa-parapakSanA sAdhuono nitya praveza hoya che, teno bhAvArtha e che ke - saMyata varga ane bIjo bhikSAcara varNa, te Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/1/1/343 badhAM bhikSA mATe jatA hoya, te badhAne dAna ApavA chakAyanI virAdhanA karI bhojana taiyAra karyuM hoya; jo thoDuM rAMdhe to badhAne aMtarAya thAya, mATe vadhu rAMdhe. tethI AvA sthAnamAM sAdhu gocarIne mATe na jAya. upasaMhAra karatA kahe che ke - AraMbhathI je kaMI kahyuM, te bhikSune samagra je udgama, utpAdana, grahaNaeSaNA, saMyojanA, pramANa, aMgAra, dhUma kAraNo vaDe samajIne suparizuddha piMDa sAdhuoe levo. te jJAnAcAra samagratA darzana, cAstri, tapa ane vIryAcAra saMpannatA che athavA sUtramAM kahyA mujaba je sarasa, visa AhAra maLe athavA rUpa, rasa, gaMdha, sparza vaDe sAdhu samita rahe arthAt pAMca samitithI samita thaI zubha-azubhamAM rAgadveSa rahita bane. Avo sAdhu hita sAdhavAthI sahita che athavA jJAna, darzana, cAstrithI sahita che. te saMyamayukta thAya. A pramANe sudharmAsvAmIe jaMbUsvAmIne kahyuM ke, meM bhagavaMta pAse sAMbhaLyuM te tamane kahuM chuM, svecchAthI nahIM. bAkI pUrvavat. cUlikA-1 adhyayana-1 piMDa-eSaNAnA uddezaka-1no muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa 123 maiM cUlikA-1, adhyayana-1, uddezo-2 0 pahelo uddezo kahyo. have bIjo kahe che. teno saMbaMdha A pramANe-uddezA1mAM piMDanuM svarUpa batAvyuM, ahIM tenI vizuddhakoTi kahe che. * sUtra-344 : a sAdhu ke sAdhvI AhAra arthe gRhasthane ghera pravezIne azanAdinA viSayamAM ema jANe ke AThamanA pauSadhanA saMbaMdhamAM, pAkSika-mAsika-dvimAsikatrimAsika-cAtumAsika-paMcamAsika-chamAsika upavAsanA pAraNAnA saMbaMdhamAM, RtuRtusaMdhI-Rtu parivartananA upalakSyamAM yUrtikAranA mate nadI AdinA upalakSyamAM banAvela che ane aneka zramaNa, brAhmaNa, atithi, kRpaNa, vIpakane eka vAsaNamAMthI, be ke traNa vAsaNamAMthI kADhIne apAya che, kuMbhInA mukhamAMthI ke goLImAMthI saMcita karela gorasAdi padArtho apAya che; tevA prakAranA azanAdi puruSAMtakRt thayA nathI yAvat Asevita thayA nathI to ApAsuka, aneSaNIya jANIne grahaNa na kare. jo puruSa MtakRt ke Asevita thayA jANe to prAsuka jANI le. * vivecana : te bhAvabhikSu AvA prakArano AhAra che tema jANe, jemake - AThamano pauSadhopavAsa te aSTamI pauSadha utsava tathA pAkSikAdithI Rtu paryantano ane Rtu parivartanano utsava jANe - jemAM ghaNAM zramaNa, brAhmaNa Adine eka 'piThaka'vAsaNamAMthI bhAta vagere apAtA AhArane khAtAM dekhIne ke be, traNa vAsaNathI apAtuM AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 jANe. A vAsaNa sAMkaDA mukhanI kuMbhI hoya, deghaDo hoya temAMthI apAya. 'saMnidhi' gorasa Adi, 'saMcaya'-dhRta-guDAdi. Avo piMDa apAto jANIne puruSAMtara kRtAdi na hoya to aprAsuka, aneSaNIya jANIne maLatuM hoya to paNa grahaNa na kare - paraMtu - jo tene puruSAMtaskRt Adi vizeSaNayukta jANe to te AhAra grahaNa kare. have je kuLomAM gaucarI javuM ko teno adhikAra kahe che-- - sUtra-345 : te sAdhu ke sAdhvI jANe ke A ugrakula, bhogakula, rAjakuLa, kSatriya kula, ikSvAkukula, harivaMzakuLa, gopakuLa, vaizyakuLa, gaMDakula, koTTaNakula, gAma rakSakakula, bukkasakuLa tevA prakAranA bIjA atiraskRta aniMdita kuLomAM azanAdi AhAra che, tene pAmuka ane eSaNIya jANIne grahaNa kare. * vivecana : te bhikSu bhikSAne mATe javA icche to AvA kuLo jANIne praveza kare. jemakeugra eTale ArakSaka, bhoga eTale rAjAne pUjavA yogya, rAjanya eTale mitrasthAnIya, kSatriya-rASTakUTAdi, ikSvAku-RSabhasvAmInA vaMzaja, haviMza-ariSThanemivaMza sthAnIya, esia-goSTha, vaizya-vaNija, gaMDaka-nApita, je kAmamAM udghoSaNAnuM kAma kare che, koTTAga-sutAra, bukkasa-vaNakara. tevA kulomAM gaucarI javuM ke jyAM javAthI lokomAM niMdA na thAya. vividha dezanA ziSyone sukhethI samajAya te mATe paryAryAntarathI A nAmo kahyA che. 124 na niMdavA yogya kuLomAM gaucarI jAya eTale carmakAra kula, dAsI Adi kulamAM gaucarI na jAya, paNa tethI ulaTuM sArA kuLomAM jyAM gaucarI prANuka ane eSaNIya maLe to grahaNa kare - tathA - * sUtra-346 : ke tevA te sAdhu ke sAdhvI yAvat jANe ke azanAdi mATe ahIM ghaNA loko ekaThA thayela che, pitR bhojana che ke indra-da-rudra-mukuda-bhUta-yajJa-nAgarUpa-caitya-vRkSa-parvata-guphA-kUvA-taLAva-draha-nadI-sarovara-sAgara-Agara anya prakAranA vividha mahotsava thaI rahyA che temAM ghaNAM zramaNa, brAhmaNa, atithi, kRpaNa, vanIpakone eka vAsaNa ke be vAsaNa AdimAMthI kADhIne bhojana pIsAI rahyuM che. te joIne te azanAdi puruSAMtara kRta nathI tema jANIne yAvat grahaNa na kare. paraMtu jo ema jANe ke jemane ApavAnuM hatuM te pAI gayuM che have temane bhojana karatA joIne ane gRhastha patnI-bahena-putra-putrI-putravadhU-dhAtrI dAsa-dAsI-nokara ke nokarANI te AhArane bhogavI rahyA che to temane kahe ke, he AyuSyamatI bahena ! mane A bhojanamAMthI kaMI Apazo ? sAdhu Ama kahe tyAre koI azanAdi lAvIne Ape, tevA azanAdi sAdhunI yAcanAthI ke yAcanA vinA Ape to grahaNa kare. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/1/2/346 125 * vivecana : te bhikSu A prakArano AhArAdi jANe, te puruSAMtara dhRt nathI Adi vizeSaNayukta aprAsuka aneSaNIya jANI grahaNa na kare te saMbaMdha che. temAM samavAya-meLo, pitRpiMDa-mRta bhojana, indrotsava, kArtikasvAmI mahotsava, - 4 - drAdi pUjA - 4 - AvA vividha mahotsavamAM je koI zramaNa, brAhmaNa Adine ApavA bhojana banAvI apAya che, tevuM jANI apuruSAMtaUtAdi jANI apuruSAMtaskRtAdi vizeSaNa viziSTa AhArAdi jANI grahaNa na kare. jo te dAna badhAMne na devAtuM hoya, to paNa tyAM ghaNA mANaso ekaThAM thayA hoya to AvI saMkhaDImAM praveze nahIM. A ja vAta kahe che-- paraMtu jo evo AhAra jANe ke je zramaNAdine ApavAno hoya tene apAyo che, gRhasthalokone tyAM khAtAM jue, to AhAra mATe tyAM jAya, te gRhasthonA nAma jaNAvatA kahe che - gRhapatinI patnI Adine pUrve khAtAM jue ke mAlikane jue to temane uddezIne kahe, he AyuSyamati ! ityAdi mane je kaMI bhojana taiyAra hoya te Apa. - X - gRhastha lAvIne Ape. tyAM janasamUha ekaTho thavAthI ke bIjA kAraNathI sAdhu potAnI meLe yAre ke yAsyA vinA gRhastha Ape. te prAsuka, eSaNIya jANI le. have anya gAmanI ciMtAne AzrIne kahe che- * sUtra-347 : sAdhu ke sAdhvI aDadhA yojana jeTaluM dUra saMkhaDI [jamaNavAra] che tema jANe to saMkhaDI niSpanna AhAra levA javAno vicAra na kare. sAdhu-sAdhvI pUrva dizAmAM saMkhaDI che tema jANIne teno anAdara karI pazcimamAM jAya, pazcimamAM saMkhaDI jANe to pUrva dizAmAM jAya. dakSiNamAM saMkhaDI jANI uttaramAM jAya, uttaramAM jANe to dakSiNamAM AhAra mATe jAya. te saMkhaDI jyAM hoya . je gAma, nagara, kheTa, kaTi, maDaMba, paTTaNa, Agara, droNamuha, naigama, Azrama, saMniveza yAvat rAjadhAnImAM saMkhaDI [jamaNavAra] hoya; tyAM javAno vicAra paNa na kare. kevaLI bhagavaMte kahyuM che ke, A karmabaMdhanuM kAraNa che. jo sAdhu saMkhaDImAM javAnA vicArathI jAya to tene AdhAkarmI, auddezika, mizrajAta, krItakRta, pAmItya, Acchedha, anisRSTa ke Ahata AhAra sevana karavo paDe. kemake gRhastho bhikSunI saMkhaDImAM AvavAnI zakyatAthI nAnAmAMthI moTA ke moTAmAMthI nAnA dvAra banAvaze. vizvama sthAnane sama ke sama sthAnane vizvama banAvaze. havAvALA sthAnane nivRti ke nitine vAyuvALA karaze. upAzrayanI aMdara ane bahAra vanaspatine kApI-kApI, chedI-chedIne te sthAnamAM saMstAka bichAvaze. e pramANe sAdhune aneka doSa lAgaze. tethI saMyamI nirprantha A prakAranI pUrva ke pazcAt saMkhaDImAM javAnI icchA na kare. A sAdhu-sAdhvIno AcAra che yAvat tema huM kahuM chuM. AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 * vivecana : te bhikSu prakarSathI ardhayojana sudhInA kSetramAM jyAM prANInI virAdhanA thatI hoya tevI saMkhaDI-arthAt jamaNavAramAM javAno vicAra na kare. jo gAmamAM anukrame gaucarI jatAM tyAM saMkhaDI che te jANe to zuM kare ? 126 te bhikSu pUrva dizAmAM saMkhaDI jANe to pazcimamAM gocarI jAya [ityAdi sUtrArtha mujaba. arthAt saMkhaDIno anAdara kare. eTale ke jyAM saMkhaDI hoya tyAM na jAya. saMkhaDI kyAM kyAM hoya te kahe che - jemake - gAma-jyAM indriyonI puSTi thAya ke jyAM kara lAge te. nagara-jyAM kara na hoya te. kheTa-dhULIyA killAyukta. karbaTa-kunagara, maDaMba-ardha yojanamAM rahela gAma. patanapATaNa Akara-khANa, droNamukha-baMdara, nigama-vyApAranuM sthAna, Azrama, rAjadhAnI-jyAM rAjA pote rahe, saMniveza. A sthAnomAM saMkhaDI jANIne saMkhaDInA hetuthI AhArArthe javuM nahIM kemake kevalIe tene karma-upAdAna kAraNa kahyuM che. pAThAMtathI AdAnane badale 'Ayatana' zabda che - eTale ke - saMkhaDImAM javuM te doSonuM sthAna che. je-je saMkhaDIne uddezIne pote jAya, to te sthAne AmAMno koIpaNa doSa lAge che- AdhAkarma, audezika, mizra, krIta, udhataka, Acchedha, anisRSTa, abhyAhata AmAMthI koIpaNa doSathI doSita bhojana vApare, kemake jamaNa karanAro evuM dhAre che ke, AvanAra sAdhune mAre koIpaNa bahAne ApavuM, ema vicArI AdhAkarmAdi doSavALuM bhojana banAve athavA je sAdhu lolupI thaIne jamaNanI buddhie tyAM jAya, te AdhAkarmI bhojana vApare che. vaLI saMkhaDI nimite Avela sAdhu mATe vasati kevI kare ? asaMyata-gRhastha, te zrAvaka prakRtibhadraka hoya, te sAdhune AvatA jANIne temanA nimitte sAMkaDA dvArane moTA ke moTA dvArane sAMkaDA karAve. sama jagyAne sAgArika AvavAnA bhayathI viSama karAve, viSama hoya te sAdhunA samAdhAna mATe sama banAve. zItanA bhaye havAvALA sthAnane nirvAta karAve, unALo hoya to havA rahita sthAnane havAvALuM banAve. upAzrayanA cokamAM lIluM ghAsa chedI-chedI, ukheDI-ukheDIne upAzraya rahevA yogya banAve athavA suvAnI jagyA sudharAve. gRhastha mAne ke A kAryane potAnuM kartavya mAne. kemake sAdhu to akiMcana che. vaLI gRhastha na kare to sAdhu pote karI le. tethI aneka doSa duSTa saMkhaDIne jANIne nAmakaraNa ke lagnAdi puraHsaMkhaDI ane mRtabhojanarUpa pazcAt saMkhaDI jANIne sAdhu na jAya, paraMtu gRhasthe jagyA sudhArI rAkhI hoya, jamaNavArI purI thaI hoya pachI vadhelo AhAra yAcIzuM evI buddhithI sAdhu jAya. e rIte saMkhaDInA jamaNane uddezIne tevA sthAne sAdhu vihAra na kare. A ja sAdhunI saMpUrNa saMyamazuddhi che ke saMkhaDInuM sarvathA varjana kare. cUlikA-1, adhyayana-1 'pinTupa'' uddezA-2no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/1/3/348 123 OM cUlikA-1, adhyayana-1, uddezo-3 0 bIjo uddezo kahyo. have trIjo kahe che. teno saMbaMdha A pramANe. uddezA 2-mAM doSano saMbhava hovAthI saMkhaDImAM javAno niSedha karyo. have bIjA prakAre temAM javAnA doSone batAve che. * sUtra-348 3 kadAcit sAdhu koI saMkhaDI [jamaNavAra]mAM jAya. tyAM adhika khAya ke pIe. tenAthI te sAdhune dasta ke vamana thAya, bhojananuM barAbara pariNamana na thAya ane vizucikA Adi roga ke zUlAdi AtaMka utpanna thAya. mATe kevalI bhagavaMte saMkhaDIne AtaMkanuM kAraNa kahyuM che. * vivecana : te bhikSu koI vakhata ekacara hoya, te puraH ke pazcAt saMkhaDI-bhojana khAIne tathA zIkhaMDa, dUdha Adi ati lolupatAthI rasamRddhipUrvaka ghaNAM khAya to jhADA ke ulaTI thaI zake. athavA ajIrNathI koDha Adi ke jIva laI lenAra AtaMka, zULa Adi roga thAya. tethI sarvajJa bhagavaMta kahe che ke, saMkhaDInuM jamaNa karmopAdAna che. A AdAna kaI rIte thAya che te kahe che- * sUtra-349 : saMkhaDImAM javAthI gRhastha ke gRhastha patnI, parivAjaka ke parivAjikA sAthe eka sthAne bhegA thaI nazIlA pINA pIne, te bahAra nIkaLI upAzraya zodhaze. upAzraya na maLatA te gRhasthAdi sAthe ja haLImaLIne rahI jaze. teo anyamanaska thaI matta banI potAne bhUlI jaze. sAdhu paNa potAne bhUlIne strI ke napuMsaka para Asakta thaI jaze. athavA rumI ke napuMsaka Asakata thaIne kahe che ke, he zramaNa ! ApaNe bagIcA ke upAzrayamAM rAtre ke saMdhyAkALe ekAMtamAM bhoga bhogavIzuM. te ekalo sAdhu temanI bhoga pArthanA svIkArI paNa le. A badhuM akaraNIya che, te jANIne saMkhaDImAM na jAya. tyAM javAthI karmabaMdha thAya che. tethI saMyata nirprantha tevI pUrva ke pazcAt saMkhaDImAM javAnuM na vicAre, * vivecana : A saMkhaDI sthAnamAM AvA apAyo thAya che. paralokamAM durgati gamanAdi thAya. te bhikSu gRhapati, gRhapatinI strI, parivrAjaka, parivrAjikA sAthe ekacitta thaI temanI sAthe lolupatAthI nazAkAraka pINuM pIe, naso caDatAM rahevAnuM sthAna yAce, paNa jo na maLe to saMkhaDI sthAna najIka gRhastha ke parivrAjikA sAthe ekameka thaI rahe. anyamana thaI unmatta banelo gRhasthAdi potAne bhUle athavA sAdhu jAtane bhUlI jAya ane potAne gRhastha ja mAnI bese. te strI zarIra ke napuMsakamAM mohita thAya. athavA strI ke napuMsaka AvIne te zramaNa sAthe ekAMta mATe prArthanA kare. bagIcA ke upAzrayamAM rAtre ke saMdhyAkALe AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 AvavA kahe. potAnI icchAne anusaravA kahe. pachI gAmanI sImamAM ke ekAMtamAM strIsaMga ke kuroSTA mATe vijJapti kare ane durAcArathI bhraSTa thavA vakhata Ave. mATe saMkhaDImAM javuM ayogya che mAnIne saMkhaDImAM na javuM. A saMkhaDI karma upAdAnanuM kAraNa che, temAM pratikSaNe karmo ekaThA thAya che, bIjA paNa karmabaMdhanA kAraNo udbhave che. vaLI tyAM paraloka saMbaMdhI durgatinA pratyApAyo paNa che. mATe tevI puraH ke pazcAt saMkhaDImAM sAdhue AhArArthe javA na vicAravuM. 128 * sUtra-350 : te sAdhu ke sAdhvI koI prakAranI saMkhaDI [jamaNavAra] sAMbhaLIne, lakSyamAM rAkhI utkaMThita cittavALA thaIne te tarapha jaldIthI jaze ane vicAraze ke nakkI tyAM saMkhaDI che. te bhinna bhinna kulomAMthI sAmudAyika bhikSA lAvIne AhAra karavAno parizrama nahIM kare, paNa saMkhaDIno sadoSa AhAra lAvIne karaze. te mAyA sthAna sparzaze. sAdhue AvuM na karavuM joIe. paNa bhikSA kALe ghaNAM gharothI doSarahita bhikSA lAvIne [sAdhuo] AhAra karavo joIe. * vivecana : te bhikSu AgaLa ke pAchaLanI koIpaNa saMkhaDI bIjA pAsethI ke jAte sAMbhaLIne nizcaya kare ke tyAM avazya jamaNa che, to tyAM utsuka banI avazya doDe ke mane adbhUta bhojana maLaze. to tyAM gayA pachI judA judA gharothI sAmudAnIya epaNIya AdhAkarmAdi doSarahita ane vesiya - rajoharaNAdi veza mAtrathI upalabdha utpAdanAdi doSarahita evo AhAra grahaNa karavAnuM tenAthI zakya nahIM bane. te tyAM mAyA-kapaTa paNa kare. kevI rIte ? judA judA ghera gaucarI levAnI pratijJA karIne jAya paNa pUrve kahyA mujaba tema karaze nahIM, te saMkhaDImAM ja jaze. [tethI kahe che-] sAdhu Aloka paralokanA apAya bhayane jANIne saMkhaDI tarapha na jAya. te bhikSu kALe saMkhaDImAM jAya to paNa judAjudA samaye judA judA gharomAM jaIne sAmudAyika prAsuka AhAra-pANI vezamAtrathI maLe te dhAtripiMDAdi doSarahita AcAra grahaNa karI AhAra kare. saMkhaDIne AzrIne vizeSa kahe che * sUtra-351 : te sAdhu ke sAdhvI ema jANe ke A gAma yAvat rAjadhAnImAM saMkhaDIjamaNavAra thaze, to te gAma cAvat rAjadhAnImAM saMkhaDImAM saMkhaDI levAno vicAra paNa na kare. kevalI bhagavaMte kahyuM che ke, ema karavAthI karmabaMdhana thAya. te jamaNavAramAM ghaNI bhIDa thaze ke thoDA mATe bhojana banAvavA para ghaNAM loko pahoMcI jaze to tyAM pagathI paga TakarAze, hAthathI hAtha-mastakathI mastakanuM saMghana thaze. kAyAthI kAyAne vikSobha thAya, bIjA loko paNa sAdhune daMDathI, hADakAthI, muThThIthI, DhephAthI, ThIkarAthI prahAra paNa kare, temanA para sacitta pANI pheMke, dhULa vaDe DhAMkI de, vaLI tene aneSaNIya jamavuM paDe, bIjAne devAnuM Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/1/3/351 129 vaccethI levuM paDe. tethI te saMyamI nigrantha te prakAranA janAkI ke hIna saMkhaDImAM javAno vicAra ja na kare. * vivecana : vaLI te bhikSa jo jANe ke gAma, nagara cAvatuM rAjadhAnImAM saMkhaDI thavAnI che. tyAM caraka Adi bIjA bhikSAcaro haze. to tyAM saMkhaDInI buddhi sAdhu na jAya. tyAM javAthI lAgatA doSo sUtramAM kahe che. kevalI bhagavaMta kahe che A karma upAdAna che - te batAvatA kahe che - saMkhaDI caka AdithI vyApta haze. 100nI rasoI hoya tyAM 500 bhegA thayA haze. tyAM thoDI rasoIne lIdhe AvA doSo thAya - paga vaDe bIjAno paNa lAgaze. pAtra sAthe paNa bhaTakAze. hAthathI hAtha athaDAze. mAthA sAthe mAthuM TakarAze. kAyA sAthe caraka AdinI kAyA athaDAze. te vakhate dhakko vAgatA te caraka Adi kopatA jhaghaDo karaze. pachI - lAkaDI, kerInA goTalA, mukA, mATInA DhephA, ThIkarA AdithI sAdhune ghAyala karaze ke ThaMDA pANIthI siMcaze, dhULathI kapaDAM bagADaze. A to saMkaDAzayI thatAM doSo kahyA. ochI rasoIne lIdhe aneSaNIya AhArano bhoga thaze. kemake saMgheluM thoDuM ane khAnAra vadhu che. tyAre gRhapati potAnuM nAma sAMbhaLIne bhikSune AvelA dhArI temanA mATe bIjI rasoI banAvI Apaze. tethI aneSaNIya paribhoga thaze. athavA dAtA bIjAne devA icchatA hoya, tenI vacce sAdhu Ave tenAthI teone na game. AvA doSo jANIne saMyata nirguntha AvI saMkhaDImAM * * * * * saMkhaDInI buddhie na jAya, have sAmAnyathI piMDanI zaMkAne AzrIne kahe che * sUjha-3para - te bhikSu yAvata ema jANe ke A AzanAdi nirdoSa che ke sadoSa ? tenuM citta AzaMkAthI yukata thAya, tenI cittavRtti azuddha AhAra levAnI thAya, to evo AhAra maLe to paNa na le. * vivecana : te bhikSane gRhasthanA ghera jaI eSaNIya AhAmAM paNa zaMkA thAya. jemakevicikitsA, jugupsA ke aneSaNIya che tevI zaMkA. athavA A AhAra udgama Adi doSayukta che evI tene leNyAcita AzaMkA thAya to - X - X - tevo AhAra maLavI chatAM na le. "jyAM zaMkA thAya tyAM na levuM" e vacanAnusAra grahaNa na kare. have gacchamAMthI nIkaLelA sAdhune AzrIne sUtra kahe che- * sUtra-353 - te sAdhu ke sAdaDI potAnA badhAM dhamapakaraNa sAthe laIne() AhAra prAptinA uddezathI gRhasthanA ghera praveza kare ke nIkaLe. (2) bahAra vihArabhUmi ke vicArabhUmimAM praveza kare ke nIkaLe. (3) eka gAmathI bIje gAma vicaraNa kare. [27] 130 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 * vivecana : te jinakalikAdi muni bhikSugacchamAMthI nIkaLI gRhasthane ghera gaucarI mATe jAya, to potAnA badhA dharmopakaraNa sAthe laIne tenA gharamAM praveze ke nIkaLe. tenA upakaraNa aneka prakAre che. te jinakabhI be prakAre che - chidrapANi, achidrapANi, achidrapANi munine zakti mujaba abhigraha vizeSathI joharaNa ane muhapati e be ja upakaraNa hoya, koIne zarIra rakSaNa mATe eka sutarAu vastrasahita traNa upakaraNa hoya. jo vadhu ThaMDInA kAraNe unanuM vastra rAkhe to cAra upakaraNa thAya. tethI paNa ThaMDI sahasta na thAya to bIju sutarAu va rAkhatA pAMca upakaraNa thAya. chidrapANI jinakabhIne to sAta prakAranA pAtra niyamathI >> bAra prakAranI upadhi thAya. temAM pAna, pAnabaMdha, pAsasthApana, pAgakesarikA, paDalA, ANa, gucchA. bIje kyAMya jatA badhAM upakaraNa laIne javuM te kahe che, gAma Adi bahAra svAdhyAyArthe ke caMDila jAya to paNa badhAM upakaraNa laIne jAya. bIje gAma jAya to paNa laIne jAya. e rIte traNa sUtro kahyA. have gamanAbhAva nimitta kahe che* sUtra-354 - sAdhu ke sALI che ema jANe ke ghaNAM vizALa kSetramAM varasAda varasato dekhAya che, ghaNe dUra sudhI dhummasa che - jhAkaLa paDe che, moTA vaMToLa vaDe dhULa uchaLI rahI che athavA ghaNAM basa jIvo uDIne paDe che; to A rIte jANIne sarve dharma upakaraNa sahita AhArArthe gRhasthanA gharamAM na praveze ke na nIkaLe. vihAra ke vicArabhUmimAM praveza ke nimina na kare. eka gAmathI bIje gAma vicaraNa na kare * vivecana : te [jinakI] muni ema jANe ke - ahIM ghaNAM lAMbA kSetra sudhI jhAkaLa ke dhummasa paDe che ke varasAda varase che athavA vaMToLIyAne lIdhe ghaNI dhULa uDe che ke tIcha pataMgIyAdi jhINA jaMtuo uDIne paDI rahyA che, to te sAdhu pUrvokta traNa sUtramAM batAvela upadhi laIne jAya ke Ave nahIM. teno paramArtha e che ke A sAmAcArI che ke sAdhu gacchamAMthI nIkaLe ke praveze tyAre upayoga rAkhe ke - jo varasAda, jhAkaLa Adine jANe to jinakI na jAya. kemake temanI zakti che ke te cha mAsa sudhI Thallo-mAtra rokI zake. jyAre sthavIkalI kAraNe jAya to badhI upAdhi laIne na nIkaLe. have ajugupsita kuLamAM doSa dekhAya to javAno niSedha kahe che- * sUtra-355 - te sAdhu-sAdanI A kuLone jANe - jemake - kSatriya, rAja, kurAja, rAjabhRtya ke rAjavaMzanA kuLa; A kuLa-gharanI bahAra ke aMdara jatA, uMbhatA, Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/1/3/355 besatA, nimaMtraNa hoya ke na hoya, tyAMthI prApta azanAdi prApta thavA chatAM grahaNa na kare. 131 * vivecana :- [mUrNimAM vizeSa pATha che ane bhinna artha paNa che. te jovo te bhikSu evA kulo jANe, jevA ke ttiya eTale cakravartI, vAsudeva, baLadeva vagerenA kuLo. rALa - kSatriyothI anya, kurAjA-nAnA rajavADA, daMDapAzika vagere, rAjavaMzIyA-rAjAnA mAmA, bhANeja AdinA kuLomAM saMpAtanA bhayathI javuM nahIM. tyAM gharanI aMdara ke bahAra rahelA athavA jatA-AvatA mANasothI sAdhuone nukasAna thAya, mATe koI gaucarInuM niyaMtraNa kare ke na kare, azanAdino lAbha maLe na to paNa na le. cUlikA-1, adhyayana-1 ''piavA'' - uddezA-3no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa cUlikA-1, adhyayana-1, uddezo-4 0 trIjo uddezo kahyo. have cotho kahe che. teno saMbaMdha A pramANe-uddezA3-mAM saMkhaDI saMbaMdhI vidhi kahI, ahIM paNa tenI vidhi kahe che. * sUtra-356 : je sAdhu-sAdhvI yAvat ema jANe ke ahIM mAMsa ke matsyapadhAna bhojana che, athavA mAMsa ke matsyonA DhagalA rAkhela che athavA vivAha saMbaMdhIkanyAvidAyanuM mRta ke svajana saMbaMdhI bhojana thaI rahela che. te nimitte bhojana laI javAI rahela che, mArgamAM ghaNAM prANI, ghaNAM bIja, ghaNI lIlotarI, ghaNAM jhAkaLabiMdu, ghaNuM pANI, ghaNAM ja kIDIyArA-kIcaDa-lIlaphuga karoLIyAnA jALA Adi che; tyAM ghaNAM zramaNa-brAhmaNa-atithi-kRpaNa-vIpaka AvyA che - Ave che - AvavAnA che. temanI ghaNI ja bhIDa jAmI che. tethI prAjJa sAdhuno niSkramaNapraveza muzkela che, tyAM vAcanA, pRcchanA, parivartanA, anupekSA, dharmakathA pravRtti thaI zake tema nathI. evuM jANIne tevA prakAranI pUrva saMkhaDI ke pazcAt saMkhaDImAM javAno vicAra sAdhu manathI paNa na kare. paraMtu jo sAdhu-sAdhvI ema jANa ke ahIM mAMsa ke matsyapadhAna bhojana che yAvat koI bhojana laI javAI rahyuM che, paNa mArgamAM prANI, bIja Adi nathI, ghaNAM zramaNAdi yAvat AvyA ke AvavAnA nathI, prAjJa sAdhune vAMcanA, pRcchanAdi mATe tyAM avakAza che to evuM jANIne prAjJa sAdhu apavAda mArge pUrva saMkhaDI ke pazcAt saMkhaDImAM javAnuM vicArI zake che. * vivecana : [pUrNimAM keTalAMka pAThAMtara ane keTalAka padonA vizeSa artha che te jovA. te bhikSu koI gAma AdimAM bhikSArthe praveze ane AvA prakAranI saMkhaDI jANe AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 to tyAM javAnI pravRtti ke vicAra na kare. kevI saMkhaDImAM na javuM te kahe che, jemAM mAMpradhAna che, pahelA ke chelle mAMsane ja rAMdhavAmAM Ave che, koI svajanAdi tene anurUpa ja kaMI laI jatA hoya tene joIne sAdhu tyAM na jAya. tenA doSo pachI kaheze. te ja pramANe matsya Adi mukhya hoya, mAMsakhala hoya, jyAM saMkhaDI nimitta mAMsa chedIne sukAvatA hoya ke sukavelAno Dhaga karyo hoya ke matsyano Dhaga hoya tathA vivAha pachI vahunA praveze vanA ghera bhojana hoya ke vahune lAvatA teNInA pitAne ghera bhojana hoya, mRta bhojana hoya ke yakSanI yAtrAdi mATe bhojana hoya, parivAranA sanmAna ke goSThI-bhojana hoya. AvI koIpaNa saMkhaDI jANIne, tyAM koI svajana nimite kaMIpaNa laI javAtuM joIne tyAM bhikSA mATe na javuM. tyAM javAthI saMbhavatA doSo kahe che-bhikSunA mArgamAM aneka pataMga Adi prANio, ghaNAM badhAM - bIja, vanaspati, jhAkaLa, pANI, uhiMga, lIlaphUga, bhInI mATI, karoLIyAnA jALA hoya. tyAM jamaNa jANIne ghaNAM zramaNa, brAhmaNa, atithi, kRpaNa, vaNIpaka AvyA-Avaze-Ave che. tyAM caka AdithI vasati vyApta che. tyAM prAjJa sAdhune javuM-AvavuM na ka2e. tyAM janArane gIta vAjiMtranA saMbhavathI svAdhyAyAdi kriyA na thaI zake ane vAcanA, pRcchanAdi paNa na kalpe. te bhikSune tyAM jatAAvatA ghaNAM doSa saMbhave. tethI mAMsAdinI mukhyatAvALI saMkhaDImAM sAdhue javuM nahIM. have apavAda mArga kahe che-- 132 te bhikSu mArgamAM durbaLa thAya, bimArImAMthI uThyo hoya, tapanA AcaraNathI kSINa thayo hoya ke sthAna na maLe to durlabha dravyano arthI te jo ema jANe ke - 4 - 4 - mArgamAM bIja ghAsa Adi nathI, to AvI alpadoSavALI saMkhaDI jANIne mAMsAdi doSa dUra karavAmAM samartha hoya to kAraNe tyAM javA vicAre. piMDa adhikAramAM bhikSA saMbaMdhi vizeSa kahe che- * sUtra-357 - te sAdhu ke sAdhvI yAvat pravezavAnI icchA kare tyAre ema jANe ke dujhaNI gAyo dohAI rahI hoya, azanAdi rAMdhavAnI kriyA cAlu hoya athavA rAMdhelamAMthI koI bIjAne apAyu nathI A pramANe jANIne gRhasthanA gharamAM AhAra prApti arthe na nIkaLe ke na praveza kare. kadAca gRhasthanA ghera sAdhu pahoMcI gayA hoya to ukta koIpaNa kAraNa joIne ekAMtamAM cAlyA jAya, jyAM AvAgamana na hoya, koI jotuM na hoya evA sthAne ubhA rahe. jyAre ema jANe ke dujhaNI gAyo dohAI gaI che, bhojana raMdhAI gayuM che ke temAMthI bIjAne apAI gayela che, tyAre saMyamapUrvaka AhArapANI mATe nIkaLe ke gRhasthane tyAM praveza kare. * vivecana : te bhikSu gRhasthanA ghera pravezavA icche tyAre ema jANe ke dudhALI gAyo ahIM dohavAI rahI che, tyAre temane dohavAtI joIne tathA azana Adi caturvidha Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/1/4/357 133 134 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 athavA tyAM sthita sAdhunA pUrvanA sagAM bhatrIjA vagere ke pachInA sagAM zazUra kUla saMbaMdhI hoya tene nAma pUrvaka sUtramAM jaNAvyA che. jemake-gRhapati Adi. tevA prakAranA pUrva ke pazcAt sagAne tyAM pahelA gaucarI jAuM to tyAM * x * zAli odanAdi, inidraya anukUlarasAdi tathA dUdha vagere hoya. jo ke sUtramAM kahela dArumAMsanI vyAkhyA cheda-sUra mujaba karavI athavA koI sAdhu ati pramAdathI ke ati gRddha banIne madha, dArU, mAMsa paNa lAve tevI sUtramAM ullekha che. * x * x * te meLavIne pahelA khAya-pIe pachI pAtra dhoI, luMchI sApha karI vaya vaDe koruM karI, pachI bhikSAkALa thatAM zAMta cehere paroNA sAdhu sAthe gRhasthane ghera AhArane mATe pravesIza ke nIkaLIza ema vicArI mAyA sthAnane sparze che. tethI teno niSedha karatA gura) kahe che ke sAdhue AvuM na karavuM joIe. to sAdhu zuM kare ? te bhikSue paroNA bhikSu sAthe bhikSA avasare gRhasthanA ghera jaIne tyAM uMcanIca kuLomAMthI sAmudAnika udgamAdi doSarahita ane phakta sAdhunA vezathI meLavela dhAmi-dUdha-nimitAdi piMDadoSarahita bhikSA laIne paroNA sAdhu sAthe grAmaiSaNA doSarahita AhAra karavo joIe. A te bhikSano saMpUrNa bhikSabhAva che. cUlikA-1 adhyayana-1 "fpavpaUT '' uddezA-4no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa AhAra raMdhAto joIne ke pUrve rAMdhela bhAta bIjA koIne na apAyela jANIne pravartamAna adhikaraNApekSI prakRtibhadraka Adi koI gRhastha sAdhune joIne zraddhAvALo thaI ghaNuM dUdha temane ApuM evI buddhithI vAchaDAne pIDA Ape, dohavAnI gAyane trAsa pamADe to sAdhane saMyama ane Atma virAdhanA thAya. ardha pakva bhAtane jaldIthI, pakAvavA yatna kare, tethI saMyama virAdhanA thAya. tema jANIne sAdhu gaucarI mATe tyAM na jAya-na nIkaLe. tevA sthaLe zuM karavuM te kahe che- te bhikSa go-dohana Adi jANIne ekAMtamAM jyAM gRhastha na Ave ke na dekhe tyAM ubho rahe. pachI jayAre jANe ke gAya dohAI gaI che vagere jANI, pachI AhAra arthe niSkramaNa ke praveza kare. AgaLa kahe che * sUtra-358 - sthiravAsa karanAra ke mAsakatAthI vicaranAra koI muni, AgaMtuka munine kahe che, A gAma nAnuM che, temAM paNa keTalAMka ghara sUtaka Adi kAraNe rokAyelA che. A gAma moTuM nathI. tethI he pUjya ! Apa bhikSAcarI mATe bIje gAma padhAro. mAno ke tyAM rahetA koI muninA pUrva ke pazcAta saMstuta rahe che. jemake * gRhastha, gRhasthapanI, tenA putra-putrI-putravadhU-dhAmI-dAsa-dAsI-kamara ke karmakarI. - je koI sAdhu ema vicAre ke mArA pUrva ke pazcAt saMstuta evA ukta gharomAM pahelA ja bhikSA mATe praveza karIza, jethI mane as, samaya padArtha, dUdha, dahIM, mAkhaNa, ghI, goLa, tela, madhu, madha, mAMsa, pUDI, rAba, mAlapUA ke zrIkhaMDa Adi uttama bhojana maLaze. te AhAra pahelAMja lAvI khAI-pIne pagane dhoIluchIne sApha karIza. pachI bIjA sAdhu sAthe AhAra mATe gRhasthanA ghera praveza karIza ke nIkaLIza. A rIte te mAyA-kapaTa kare che, tema karavuM na joIe. paraMtu te bhikSuo bIjA sAdhuo sAthe bhiAkALe gRhasthanA ghera jaI aneka gharethI zuddhipUrvaka nidaoNSa bhinna grahaNa karI AhAra karavo joIe. sAdhu-sAdadIno A ja AhAra grahaNa karavAno AcAra che. * vivecana : mUrNimAM koI sthAne pAThAMtara jovA maLela che. emAM paNa kithita ;i\ti che. nizIthasUjha uddezaka-2mAM paNa A sutra jevo pATha che.) bhikSaka eTale bhikSaNazIla. - x - keTalAMka sAdhu jaMghAbaLa kSINa thavAthI eka kSetramAM rahyA hoya ke mAsakatA vihArI hovAthI rahyA hoya. te samaye koI grAmAnugrAma vicaratA paroNA sAdhu tyAM Ave, tyAre pUrva sthita sAdhu kahe, A gAma nAnuM che - moTuM nathI athavA bhikSAdAnamAM tuccha che. sutaka AdithI ghara aTakyA che. tethI ghaNuM ja tuccha che. tethI he pUjya ! Apa najIkanA gAmomAM bhikSAyayarthei jajo. to tema karavuM. 9 cUlikA-1, adhyayana-1 uddezo-pa ka o cotho uddezo kahyo. have pAMcamo kahe che. teno saMbaMdha A pramANe uddezA4-mAM piMDa grahaNa vidhi kahI. ahIM paNa te ja kahe che. * sUtra-359 - te sAdhu-sAdanI yAvatuM ema jANe ke agrapiMDa kaDhatuM dekhAya che, agrapiMDa rakhAtu-laI javAtuM-vaheMcAtu-adhAtu ke pheMkAtu joIne athavA pahela [bIja lokoe jamI lIdhuM che ke keTalAMka bhikSAcara] pahelAM laIne jaI rahyA che. athavA bIja zramaNa, brAhmaNa Adi agapiMDa letA jaldI jaldI AvI rahyA che te joIne koI sAdhu ema vicAre ke te bhojana levA huM paNa jaldI jAuM, to te mAyA kare che - "evuM na karavuM." * vivecana : te bhikSu gRhasthanA ghera jaIne ema jANe ke devatA mATe taiyAra karelo bhAta vagereno AhAra che. temAMthI thoDo thoDo kADhe che tathA bIjA vAsaNamAM nAMkhe che te joIne ke devAyatanamAM laI javAnuM tathA thoDuM thoDuM bIjAne apAtuM joIne, bIjAthI khavAtuM ke devAyatananI cAre dizAmAM pheMkAtu joIne; tathA pUrve anya zramaNAdi A agrapiMDa khAdho hoya, ke pUrve - X - grahaNa karela hoya ane - x - pharI paNa amane maLaze ema mAnI * x * zramaNAdi jaldI jaldI te agrapiMDa levA jatA hoya. tyAre Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/1/5/359 AvuM joIne koI sAdhu ema vicAre ke huM paNa tyAM jaldI jAuM, ema karatA te bhikSu mAyA sthAnane sparze che. tethI teNe AvuM na karavuM joIe. have bhikSA-aTana vidhi kahe che-- 135 * sUtra360 H te sAdhu ke sAdhvI bhikSArthe jatA rastAmAM TekarA, khAI, koTa, toraNadvAra, argalA ke argalA-pAzaka hoya to sAmarthya hovA chatAM tevA mArge na cAle paNa bIjo mArga hoya to saMyamI sAdhu bIjA mArge jAya, te sIdhA mArge na jAya. kaivalI kahe che ke te karmabaMdhanuM kAraNa che. te viSama mArge jatAM te sAdhu lapasI jAya, DagI jAya ke paDI jAya. lapasatA-DagatA ke paDatA tenI kAyA maLa, mUtra, kapha, lIMTa, vamana, pitta, paru, vIrya ke lohIthI kharaDAI jAya. kadAca tema thaI jAya to te sAdhu zarIrane sacitta pRthvIthI, bhInI mATIthI, sacitta zIlAthI, sacita mATInA DhephAI, udhaIvALA kAThathI, jIvayukta kASThathI, ThaMDA-pANI ke jALAyukta kASThathI zarIrane ghe nahIM sApha na kare, na khaNe, na khotare, mardana na kare, na tapAve paraMtu te bhikSu pahelA sayitta rajathI rahita tRNa, pAna, kASTha, kaMkara AdinI yAcanA kare. yAcIne ekAMtamAM jAya. tyAM dagdhabhUmi ke tevA prakAranI anya bhUminuM vAraMvAra pratilekhana ane pramArjana karIne matanApUrvaka zarIrane ghare yAvat svaccha kare. * vivecana : te bhikSu bhikSArthe gRhasthanA ghera javA mahollo, zerI ke gAmamAM pravezatA mArga jue. tyAM mArgamAM jatAM vacamAM samAna bhUbhAgamAM ke grAmAMtaramAM kyArA banelA jue athavA khAI, koTa, pattana ke toraNane jue. tathA argalA ke argalA pAzakane jue to tevA sIdhA mArge na jAya. paNa saMyamI sAdhu bIjA mArge jAya. - 4 - kemake kevalI bhagavaMte tene karmabaMdhanuM kAraNa kahyuM che. saMyama ke AtmavirAdhanA thAya. te vaprAdi yukta mArge jatAM viSamatAne kAraNe koI vakhata kaMpe, Thokara khAya ke paDI jAya, tema thAya to chakAyamAMthI koIpaNa kAyane virAdhe tathA tenuM zarIra maLa, mUtra, baLakhA, lIMTa, vamana, pitta, paru, vIrya ke lohIthI kharaDAya mATe tevA mArge na javuM. bIjo mArga na hoya ane te ja mArge javuM paDe to Thokara khAtAM kAdava vaDe tenuM zarIra kharaDAya. tethI AvuM na karavuM joIe te darzAve che-- te sAdhu AvA azuci-kAdavathI lipta zarIrano vastra vinA pRthvI sAthe sparza na kare athavA bhInI jamIna, dhULavALI pRthvI, sacitta patthara, sacitta mATInA DhephA, udhaI ke jIvAdi yukta lAkaDA ke karoLIyAnA jALAno ekavAra ke vAraMvAra sparza na kare - gAro dUra na kare. kAdava khotare nahIM, udghartana na kare, sukAyelAne paNa na khotare eka ke anekavAra tApa na le. to zuM kare ? te kahe che- te bhikSu alpa rajavALuM tRNa Adi yAre. ekAMta acita sthAne jaIne tenA vaDe zarIrano kAdava dUra kare. bAkI sugama che. - vaLI - AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 * sUtra-361 - te sAdhu ke sAdhvI bhikSA levA jatA ema jANe ke mArgamAM duSTa madonmatta sAMDha, pADo ubho che, e ja pramANe manuSya, azva, hAthI, siMha, vAgha, dIpaDo, rIMcha, taraccha, aSTApada, ziyALa, bilADo, kUtaro, varAha, sUvara, lomaDI, citto, cillalaka, sApa Adi mArgamAM rahelA hoya to te sIdhe raste na jatA, bIjA rastethI jAya. 136 te sAdhu-sAdhvI bhikSArthe mArgamAM jatA hoya tyAre vacce khADA, ThUMThA, kAMTA, jamInano DhoLAva, tIrADa, viSamatA, kIcaDa Adi hoya to tevA mArge nahIM cAlatAM bIjA mArge te saMyamI jAya, sIdhA mArge na jAya. * vivecana : te bhikSu bhikSArthe jatAM rastAmAM dhyAna rAkhe, tyAM jo evuM jANe ke rastAmAM gAya Adi che, mArakaNo godho hovAthI rasto baMdha che, jherI sApa che, [ityAdi sUtra mujaba jANavuM] mArgamAM temane rahelA joIne jo bIjo rasto hoya to te sIdhA raste na jAya kemake tenAthI Atma virAdhanA saMbhave che. ahIM viza' eTale dIpaDo, 'TrIpIna' eTale rIMcha ityAdi jANavA. tathA te bhikSu bhikSArthe jatAM mArgamAM dhyAna rAkhe ke vacamAM - 4 - khADo hoya, ThuMThu-kAMTA-DhoLAva hoya, kALI phATelI mATI, uMcAnIcA TekarA ke kAdava hoya to tyAM Atma ane saMyama virAdhanAno saMbhava rahe che. tethI bIjA mArge jAya paNa sIdhA mArge na jAya - tathA - - sUtra-362 : te sAdhu-sAdhvI gRhasthanA gharanA dvArabhAgane kAMTAnI DALIthI DhAMkela joIne pahelAM gRhasvAmInI anujJA lIdhA vinA, paDilehaNa ane pramAnA karyA vinA dvAra ughADIne temAM praveza ke niSkramaNa na kare. pahelA gharanA svAmInI AjJA le, pachI paDilehaNa karI-karIne, pramArjana karI-karIne yatanApUrvaka kholIne praveza kare athavA nIkaLe. * vivecana : AvuM varNana dazavaikAlika sUtra adhyayana-1-mAM paNa che. te bhikSu bhikSArthe pravezatA gRhapatinA gharanA dvAra bhAgane kAMTAnI DALIo vaDe DhAMkela joIne te gharanA mAlikanI anujJA lIdhA vinA tathA AMkha vaDe paDilehaNa karyA vinA, rajoharaNathI pramArSyA vinA dvAra ughADe nahIM, temAM praveze nahIM ke nIkaLe nahIM. tenA doSo kahe che - temAM gRhapatine dveSa thAya, vastu khovAya to sAdhu para zaMkA jAya, ughADelA dvAramAM pazu vagere praveze. e rIte saMyama ane AtmavirAdhanA thAya. have kAraNa hoya to apavAda mArga kahe che- te bhikSu te gharamAM javA mATe gRhapatino avagraha yAce. paDilehaNa ane pramArjana karI bAraNuM ughADe. kahyuM che ke, jAte daravAjo ughADI na pese, jo glAna AcArya Adine yogya kaMI maLe, tyAM vaidha raheto hoya ke durlabha dravya prApta thAya ke ochI Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/1/5/362 133 138 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 gaucarI maLI hoya ityAdi kAraNo hoya to baMdha bAraNA pAse ubho rahI zabda kare. athavA yathAvidhi udghATana karIne praveza kare. tyAM pravezyA pachInI vidhi kahe che- * sUtra-363 - te sAdhu ke sALI che ema jANe ke te gRihasthane gherI koI zramaNa, brAhANa, bhikSuka ke atithi pahelAthI pravezela che, te joIne temanI sAme ke je dvArethI teo nIkaLatA hoya te dvAre ubhA na rahe. paraMtu koIne pahelAM AvelA gaNIne ekAMta sthAnamAM cAlyA jAya, ekAMtamAM jaIne muni evA sthAne ubhA rahe ke jyAM bIjAnuM AvAgamana na hoya, bIja joI na zake. kadAca koI gRhastha tyAM rahelA sAdhune azanAdi lAvIne Ape ane kahe ke, he AyuSyamAna zramaNa Apa badhAM loko mATe A AhAra meM Apyo che to Apa sarve khAo athavA vahecI lo. gRhasthanuM A kathana sAMbhaLIne sAdhu mauna rahIne vicAre ke A AhAra mAro ja che, to te mArA sthAnane sparze che, tethI sAdhu evuM na kare. te sAdhu A AhAra laIne jyAM zramaNa Adi che tyAM jAya, jaIne kahe ke, he AyuSamAnuM zramaNo! tame ja e AzanAdi badhAM loko mATe Apela che. tethI badhA khAco ke vibhAga karo. temane evuM kahetA sAMbhaLI che bIja ema kahe ke he zramaNa ! tame ja badhAne A anAdi vaheMcI Apo. tyAre vibhAga karatI veLAe sAdhu potAne mATe jaldI-jaldI sArasa pracUra mAtrAmAM sa-rasa, manojJa, nigdha AhAra ane rukSa AhAra na rAkhe. paNa te AhAramAM mUrSita, amRddha, anAsakta anadhyapaug thaIne atyaMta samAna bhAga kare. vibhAga karatI veja bIjA ema kahe ke, he zramaNA tame teno vibhAga na karo, ApaNe badhA bhegA thaIne khAI-pIe. evI rIte khAtA paNa sa-rasa yAvat rukSa bhojana jaldI na AI jAya paNa temAM amUrNita yAvat alopa thaI sama mAtrAmAM khAya-pIe. * vivecana : te sAdhu gAma AdimAM bhikSA mATe pravezatA ema jANe ke A gharamAM pahelAM zramaNa Adi pravezela che, temane pravezelA joIne dAtA tathA lenArane aprIti ke aMtarAya na thAya mATe te baMne dekhe tema ubho na rahe. temanA nIkaLavAnA dvAre paNa temanI apIti-aMtarAyabhayathI na ubhe. paNa te bhikSu te bhikSArthe Avela zramaNAdithI ekAMtamAM jaI koI Ave nahIM ke jue nahIM tyAM ubho rahe. tyAM rahelA bhikSane gRhastha jAte AvIne cAra prakArano AhAra lAvIne Ape ane ApatA ema kahe ke tame bhikSArthe ghaNAM loko AvyA cho, huM vyAkuLatAne kAraNe AhArano vibhANa karavA samartha nathI. he AyuSyamAna zramaNa ! huM A caturvidha AhAra tamane sarvaloko mATe Apela che, have tame potAnI icchA mujaba te AhArane bhegA besI khAo ke vaheMcI Apo, ema kahI Ape. to Avo AhAra utsargathI na levo. paNa dukALa hoya ke lAMbo patha hoya to apavAdathI kAraNe grahaNa kare. paNa grahaNa karIne A pramANe na kare-te AhAra laIne maunapaNe ekAMtamAM jaI vicAre - mane ekalAne A AhAra Apelache, * * * to huM ekalo khAuM. A rIte mAyA sthAnane sparze. paNa sAdhue Ama na karavuM joIe. to zuM karavuM ? te kahe che te bhikSu te AhAra laIne bIjA zramaNAdi pAse jaIne temane te AhAra dekhADe, pachI kahe, he zramaNa Adio ! A AhAra ApaNA badhA mATe bhAga pADyA vinA sAmaTo Apela che. tethI badhAM bhegA thaIne ke vaheMcIne vAparo. sAdhu ema kahe tyAre koI zramaNAdi kahe ke, he AyuSyamAna ! tame ja amane vaheMcI Apo, to sAdhu tema na kare. paNa kAraNe kare to A pramANe karavuM - pote vaheMcatA varNAdi guNayukta ghaNuM sAruM zAka Adi pote na le, tema lakhuM paNa na le. bAkI sugama che. paNa-bhikSu AhAramAM mUrNita thayA vinA, amRddhapaNe, mamatArahita thaIne [A badhA ekAIka zabdo anAdara jaNAvavA che.] je kaMI hoya te badhAMne samabhAge vaheMcI Ape. -x - te sAgha vaheMcavA jAya tyAre koI ema kahe ke, he AyuSyamAna ! tame vaheMco nahIM, ApaNe badhAM sAthe besIne jamIe-pIe, to temanI sAthe na jamavuM. paNa potAnA sAdhu hoya, pAsatyA hoya ke sAMbhogika hoya te badhA sAthe AlocanA ApI jamavAnI A vidhi che. eTale pote badhAne sarakhuM vaheMcI Ape. ityAdi. pUrvanA sUramAM Aloka sthAna niSedhya, have praveza pratiSedha kahe che. * sutra-364 - te sAdhu-sAdhI ema jANe ke koI zramaNa, brAhmaNa, yAcaka, atithi pUrve gRhasthanA ghera pravezela che, to te joIne teone ullaMghIne gharamAM dAkhala thavuM nahIM tema pAchaLa rahI yAcanA na karavI. paNa ekAMta sthAne jaIne jyAM koI Ave nahIM ke jue nahIM tevA sthAne rahevuM. jyAre te ema jANe ke gRhastha zramaNAdine AhAradAnano InkAra karyo che ke ApI dIdhuM che, to temanA pAchA pharI gayA pachI ja catanA sahita teNe pravezavuM ke bolavuM. A kharekhara te sAdhunI kriyA vidhi che. tema huM kahuM chuM. * vivecana : te bhikSa bhikSArthe gAma AdimAM pravezatA evuM jANe ke A gharamAM zramaNa Adi pravezelA che, to te pUrve pravezelA zramaNa Adi dekhIne tene oLaMgIne pote aMdara na jAya, tema tyAM ubho rahIne gRhastha pAse bhikSA na mAge, paraMtu ekAMtamAM jaI koI dekhe nahIM tema ubho rahe. pachI te gRhastha aMdaranA bhikSane Ape athavA nA pADe, tyAre te sAdhu tyAMthI nIkaLI aMdara jaI hAnI yAcanA kare. A ja sAdhuno saMpUrNa bhikSubhAva-sAdhupaNuM che. cUlikA-1 adhyayana-1 "papaUT '' - uddezA-pano muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/1/6/365 139 * cUlikA-1 - adhyayana-1 - uddezo-6 thaka o pAMcamAM uddezo pachI chaThTho uddeza kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - uddezApa-mAM zramaNAdine aMtarAyanA bhayathI gRhapraveza niSedhyo. tema ahIM bIjA prANIonA aMtarAyano niSedha kahe che * sUtra-365 - te sAdhu ke sAdhvI (gaucarIe jau] ema jaNe ke sAveNI ghaNAM pANI AhArArthe ekatrita thayA che. jemake - kukaDAnI jAtinA, zukrAtinA athavA gapiMs mATe kAgaDA Adi ekaThA thayelA joIne saMyata sAdhu ke sAdI anya mArga hoya to sIdhA temanI sAme na jAya. - vivecana : te bhikSa bhikSArthe pravezatA ema jANe ke mArgamAM ghaNAM prANI rasanA icchuka thaIne pachI AhAra mATe koI zerI AdimAM ekaThAM thaI paDela che, temane e rIte joIne sAdha temanI sAme na jAya. te prANInA nAma kahe che - 'kukaDA'-zabdathI pakSInI jAti lIdhI, 'sUvara'-zabdathI catuSpada jAti lIdhI. 'agrapiMDa'thI bahAra pheMkela kAkapiMDa lIdhuM. temAM kAgaDAne khAtA joIne zakti hoya tyAM sudhI samyak upayukta sAdhu te raste na jAya, te sIdhA mArge jatAM prANIne aMtarAya thAya che. temane bIjI khasatAM vagha paNa thAya. gRhasthanA ghera pravezatA sAdhunI vidhi * sUjha-366 - te sAdhu-sAdhvI yAvatuM gRhasthanA ghera bArasAkhano vAraMvAra sahAro laIne ubhA na rahe. e ja rIte gRhasthanA gaMdu pANI pheMkavAnA sthAne, Acamana thAne, stana ke zauca javAnA sthAne ke javAAvavAnA rasthAne ubhA na rahe. vaLI te gharanA samArela bhAgane, dIvAlonI saMdhine, navagrahane vAraMvAra hAtha phelAvIne, AMgaLI cIMdhIne, pote nIce namIne ke uMcu mukha karIne munie avalokavA nahIM. gRhastha pAse AMgaLI cIMdhIne yAcanA na kare, AMgaLIthI bhaya dekhADI na yAce, zarIrane gaLI vaDe sparza karIne ke gRhasthanI prazaMsA karIne na yAce. [kadAca gRhastha na Ape to tene kaThora vacana na kahe. * vivecana : te bhikSa bhikSArthe gRhasthanA ghera pravezatA ATaluM na kare. jemake tenA gharanA bArazAkhane vAraMvAra avalaMbIne ubho na rahe kemake te jIrNa hoya to paDI jAya, barobara jaDela na hoya to khasI jAya. tethI saMyama ane Atma virAdhanA thAya. tathA vAsaNa dhoIne pANI pheMkavAnA sthAne, AcamananA pANInA javAne sthAne na ubhe kemake tethI pravacananiMdA thAya. tathA khAna ke zauca sthAne na ubhe * x * kahyuM che ke snAna zauca karatA gRhastha jyAM dekhAya tyAM na ubhavuM. kemake tyAM jovAthI strI, vagerenA saMbaMdhIne zaMkA jAya ane tyAM lajjAthI te barobara zarIra sApha na karI zake 140 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 tethI dveSa thAya. te ja pramANe gRhasthanA gharanA jharokhA, phATa paDI hoya te durasta karAvI hoya, core khAtara pADela saMdhi sthAna, jalagRha tarapha na jue, vAraMvAra hAtha lAMbo karIne ke AMgaLI uMcI karIne ke zarIra uMcu-nIcuM karIne pote na jue ke bIjAne na batAve. * x * tethI corInI zaMkA jAya. vaLI te bhikSa gRhasthanA ghera pravezIne guhasthane AMgaLI vaDe uddezIne tathA AMgaLI calAvIne bhaya batAvIne tathA kharaja khaNIne temaja gRhasthane vacanathI stuti karIne yAcanA na kare. tathA gRhastha na Ape to tene kaDavA vacana na kahe. jemake - tuM yakSa mAphaka pAkAnA gharanuM rakSaNa kare che. tArA nasIbamAM dAna kyAMthI ? tArI vAta ja sArI che kRtyo nahIM. vaLI tuM "nathI-nathI'', evA be akSara bole che, tene badale tuM "Apa-Apa" ema kahe to tAruM kalyANa thaze. * sUtra-363 - [bhiu mATe gayela sAdhu-sAdhvI) tyAM koIne bhojana karatA jue, jemake gRhastha sAva nokarANI. to pahelA vicArIne kahe ke, che AyuSyamAnubhAI! ke bahena ! AmAMthI mane kaMI bhojana Apazo ? muninA e pramANe kahevAthI te gRhastha hAtha, thALI, kaDachI ke anya pAba sacitta ke uNa jalathI eka ke aneka vAra dhovA lAge to sAdhue pahelAM ja tene kahI. devuM joIe ke, he AyuSyamAna bhAI ke bahena ! tame tamArA hAtha vagerene ThaMDA ke garama pANIthI dhozo nahIM. jo tame mane bhojana ApavA icchatA ho to ema ja Apo. sAdhue Ama kahevA chatAM te gRhastha ThaMDA ke gama pANIthI hAtha vagere dhoIne ke vizeSa dhoIne Ape to AvA pUro karmavALA hAtha AdithI AzanAdi levuM te ApAsuka ane aneSaNIya che yAvata te levuM na joIe. vaLI je sAdhu ema jANe ke purokamathI nahIM paNa ema ja hAtha vagere. bhInA che, to paNa te nAdine apAsaka ane ane dhaNIya jANIne grahaNa na kare temaja ma jANe ke hAtha Adi bhInA to nathI paNa sAnidha-sacicraja bhInAza, mATI, osa, haDatAla, hiMgula, mana:zIla, aMjana, mIThuM, geru, pILI mATI, sapheda mATI, gopIcaMdana, tAjo loTa, tAjI kaNakI, cUrNa AdithI lipta che to paNa tenA hAtha vagerethI apAyela AhAra sAdhu na le.. paraMtu che ema jANe ke dAtAnA hAtha sacitta vastuthI lita nathI, paNa acitta hita che to te AzanAdi pAsuka jANI yAvat che. * vivecana :[dazavaikAlika adhyayana-pamAM ane nizItha cUrNimAM paNa AvuM varNana che.) te mikSa gRhasthanA ghera pravezatA gRhastha Adi koIne jamatA joIne vicAre ke A gRhastha ke tenI patnI cAvat nokarANI jamI rahyA che. to temanuM nAma laIne Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/1/6/367 141 yAcanA kare ke, he AyuSyamAna gRhapati ! ke he bahena ! athavA tevuM bIjuM vacana bolIne kahe ke, tame je rAMdhya hoya temAMthI amane kaMI Apo. -x-x- te bhikSane tema yAcanA karatA sAMbhaLIne bIjA koI gRhastha kadAca hAtha, thALI, kaDachI ke bIjuM koI vAsaNa kAcA pANIthI ke apAsuka uSNa pANI vaDe ke kALa vItI jatA sacita thayela uNa pANI vaDe eka vakhata dhue ke vizeSathI dhue tyAre te joIne pahelA sAdha vicAre pachI temanuM nAma daIne aTakAve ke tame e rIte hAtha vagere na dhozo. to paNa jo te gRhastha sacita pANIthI hAya vagere dhoIne AhAra Ape to tene apAtuka jANI sAdhu na le. vaLI te sAdhu gRhasthanA ghera pravezIne ema jANe ke, sAdhu mATe nahIM, paNa koIpaNa kAraNe pahelA ja dhovAnI kriyA karI che, hAthamAMthI pANI TapakI rahyuM che evuM jANIne * * * * * cAre prakArano AhAra aprAsuka ane aneSaNIya jANIne grahaNa na kare. vaLI ema jANe ke pANI TapakatuM nathI paNa hAtha ke vAsaNa bhInA che to paNa sAdhu na le. e pramANe bhInA hAtha hoya to na le tathA sacita ja, mATI AdimAM samajI levuM. temAM * 3pa' eTale kSAravALI mATI, haDatAla, hiMgaloka Adi prasiddha che. A badhI khANamAMthI nIkaLatI sacitta vastu che. vAva eTale pILI mATI, seTivA te khaDI, tuvarikA, chaDyA vinAnA cokhAnuM cUrNa, uparanA chotarA, khAMDela yuro vagerethI kharaDelA hAthe Ape to le nahIM; paNa jo kharaDelA na hoya to sAdhu gocarI le. paraMta je ema jANe ke - x - te jAtinA AhAradiyI hAtha vagere kharaDAyelA che, to prAsuka ane eSaNIya jANIne grahaNa kare. ahIM ATha bhAMgA [bheda che. temAM asaMsRSTa hAtha, asaMskRSTa vAsaNa, te jAtinA dravya vaDe saMskRSTa ityAdi - 8 - 4 - x * to prAsuka, eSaNIya jANI grahaNa kare. * sUtra-368 - te bhikSu bhikSArthe gRhasthanA ghera pravezI evuM jANe ke koI asaMyamI gRhastha sAdhu nimite dhANI, mamarA, poMka, cAvala Adi taiiyAra karyA che.) te saciva zilA para tathA bIjavALI, vanaspativALI cAvatuM jALAvALI zIlA para kuTyA che, kuTe che ane kuTaze, jhATakyA che, jhATake che ane jhATakaze. A prakAre pRthapha karela cAvala Adine ApAsuka jANI grahaNa na kare. * vivecana : te bhikSa bhikSArthe gRhasthanA gharamAM pravezatA jo ema jANe ke - cokhA AdinA mamarA ghaNAM ja (photarA vALA che athavA ardhapakava cokhA AdinA kaNa vagere hoya, tene gRhastha sAdhune uddezIne sacitta zilA ke bIjavALI, vanaspativALI, iMDAvALI yAvat karoLIyAnA jALAvALI zilA upara kuTelA che - kuTe che ke kuTaze. * * x* te pANI mamarA Adi sayita ke acita hoya tene sacita zilA para kuTIne sAdhu mATe jhATakIne ApyA che - Ape che ke Apaze. tevuM jANIne tevA prakArano 142 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 pRthuka Adi AhAra maLe to paNa grahaNa na kare. * sUtra-369 : te sAdha-sAdadI gaucarI mATe gRhasthanA ghera pravezatA ema jANe ke bila ke udibhaja mIThuM asaMyamI gRhastha sAdhunA nimitte sacitta yAva4 jALA vALI zilA para bhAMgela che - bhAMge che ke bhAMgaze, pIsela che - yIse che ke pIsaze che tevA mIThAne pAsuka jANIne grahaNa na kare. * vivecana : je te bhikSa evuM jANe ke A khANamAMthI khaNela mIThuM athavA siMdhava, saMcara Adi tathA udbhija - samudra kinAre kSAranA saMparkathI thatuM mIThuM upalakSaNathI kSAra sUkavavAthI thatuM, makAdi mIThuM; AvuM mIThuM zilA para bhedIne kaNIyA rUpa karela che tathA sAdhu mATe bhede che ke bhedaze athavA cUrNa jevuM karavA pIsyu che, pIe che ke pIsaze to evuM mIThuM grahaNa na kare. * sUga-390 - [bhikSArthe gayelo sAdhu ke sALI ema jANe ke azanAdi AhAra agni para rAkhela che, to tevA prakAranA zanAdine ApAsaka jANIne grahaNa na kare, kevaLI bhagavaMta kahe che ke, te karmabaMdhanuM kAraNa che, kemake gRhastha sAdhunA nimite agni para rAkhela AhAmAMthI thoDo bhAga kADhe che ke temAM nAMkhe che, hAtha luche ke vizeSathI sApha kare, pagane nIce utAre ke caDAve ane e rIte anijIvanI hiMsA kare che. have sAdhunI e ja pratijJA, eja hetu, e ja kAraNa, e ja upadeza che ke te ani para rAkhela AzanAdine hiMsAnuM kAraNa paNI pAsuka hovAthI grahaNa na kare. A ja sAdhuno bhikSu bhAva che. * vivecana : te bhikSu gRhasthanA ghera pravezIne caturvidha AhAra agni upara sakhela, tevA prakAranI javAlA sAthe saMbaddha hoya to maLavA chatAM grahaNa na kare. have teno doSa kahe che - kevalI kahe che A madiAna che, te ja pramANe gRhastha bhiAne uddezIne tyAM agni upara rahela AhArane [bIjA vAsaNamAM nAMkhe vadheluM pAchuM nAMkhe ke eka vakhata hAthathI masaLIne zodhe ke prakarSathI zodhe, tathA nIce utAre ke tIrNa karIne agni jIvone pIDe. - have uparokta sAdhunI A pratijJA che, A hetu - A kAraNa - A upadeza che ke agni saMbaddha bhojana ke agni upara rahela bhojana apAsuka ane aneSaNIya che. A pramANe pANI maLavA chatAM te AhAra na le. e ja kharekhara sAdhuno samagra bhikSabhAva che. cUlikA-1 - adhyayana-1 "fpavavaUT'' uddezA-6no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/1//371 cUlikA-1, adhyayana-1, uddezo-8 . o chaThThA uddezA pachI sAtamo kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - uddezA-6mAM saMyama virAdhanA batAvI ahIM saMyama-AtmA-dAtR virAdhanA vaDe pravacananI hIlanA thAya te batAve che- * sUtra-331 : gRhasthanA ghera bhikSArthe paviSTa sAdhu ke sAdadI jANe ke ezana Adi dIvAla-sthabha-maMca-mALa-prAsAda-havelInI chata ke anya tevA prakAranA uMcA sthAne rAkhela che, to evA sthAnothI lAvIne apAtuM azanAdi apAsuka jANIne tevo AhAra grahaNa na kare. kevalI kahe che ke e karmabaMdhanuM kAraNa che. kemake gRhastha sAdhunA nimitte pITha, phalaka, nIsaraNI ukhala Adi lAvIne tene uMco karIne upara caDaze. tema upara caDatA te lapase ke paDe. je te lapase ke paDe to tenA hAtha, paga, bhuja, chAtI, peTa, mastaka ke zarIranuM koI aMga bhAMge athavA prANIjIva-bhUta-savanI hiMsA karaze, teone trAsa thaze, kacaDAze, aMgopAMga TuTaze, TakarAze, masaLAze, athaDAze, ghasAze, saMtApa pAmaze, pIDAze, kilAmaNA pAmaze, eka sthAnathI bIjA sthAne paDaze. tethI AvA prakAranA mAlApahata anAdi maLavA chatAM grahaNa na kare. gRhasthanA ghera gayela sAdhu-sAdanI jANe ke A anAdi koThImAMthI, gRhastha sAdhu nimitte uMcA thaIne, nIcA namIne zarIra saMkocI ke ADA paDIne AhAra lAvIne Ape to te zanAdi grahaNa na kare. * vivecana [mUrNimAM kiMcita pATha bheda ane artha viroSatA che.] te bhikSa bhikSArthe pravezIne cAre prakAranA AhAra vize jANe ke te skaMdhaardhapAkAra, patthara ke lAkaDAno taMbha, tathA mAMcaDo ke zIkuM ke prAsAda ke vhelItala ke anya tevA prakAranA adhara sthAnamAM rAkhelo hoya, te tevA prakAranA AhArane mAlApahata jANIne maLavA chatAM grahaNa na kare. kevalI bhagavaMte tene karmabaMdhanuM kAraNa kahyuM che. te A pramANe gRhastha sAdhune uddezIne sAdhune devA mATe mAMcI, pATIyuM, nIsaraNI ke uMdhI ukhala Adi uMce TekavIne tenA para caDIne AhAra levA jatAM lapase ke paDe. tyAMthI te lapasatA ke paDatAM hAtha vagere bhAMge ke zarIra athavA indriyo TuTe. tathA teinA lapasavA ke paDavAthI prANI-bhUta-jIva-satva haNAya ke trAsa pAme. [ahIM AbihAdi pado che je iparikI sujha mujaba che.) te jIvo saMzleSa-saMgharSa-saMgha pAme. A pramANe thatAM te jIvo paritApa pAme, kilAmaNA pAme, eka sthAnathI bIje sthAna saMkramita thAya. A pramANe jANIne te prakAranA mALA AdithI lAvIne jo AhAra Ape to te maLavA chatAM grahaNa na kare. athavA te sAdhu AhAra letAM A pramANe jANe ke mATInI koThImAMthI ke jamInamAM khodela arpavRtAkAra khADamAMthI te gRhastha sAdhune 144 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 uddezIne kAyAne uMcI nIcI karIne, kunja thaIne tathA khADamAM nIcA namIne ke tIchAM paDIne AhAra lAvIne Ape, to sAdhu tevA prakAranA adhomAlAhata AhAra maLavA chatAM na le. have pRthvIkAyane AzrIne kahe che * sUjha-39ra : te sAdhu-sAdhavI yAvatuM ema jANe ke azanAdi AhAra mATI vaDe lipta vAsaNamAM che, to tevA AzanAdi maLavA chatAM na le. kevalI bhagavaMta tene karmabaMdhanuM kAraNa kahe che. kemake gRhastha sAdhune AhAra ApavA mATIthI lipta vAsaNane kholatA pravI-ay-du-vAya-vanaspatikAya ane trasakAyanI hiMsA karaze, pharI lIMpIne pazcAta karma karaze. tethI sAdhuno A pUrvopadiSTa AcAra che ke mATIthI baMdha karela bhAjana AdimAMthI apAto AhAra maLavA chatAM grahaNa na kare. te bhikSa * * * * * jANe ke AzanAdi pRdIkAya para rAkhela che, to te azanane ApAsuka jANIne grahaNa na kare. * x * te AzanAdi aSkAya ke anikAya para rahela hoya to paNa * x * grahaNa na kare. kevalI bhagavaMtane tene karmabaMdhanuM kAraNa kahe che. kemake gRhastha sAdhunA nimite anine teja karaze, lAkaDA vagere bahAra kADhaze, pa>>ne utArIne AhAra Apaze tethI sAdhu Avo AhAra ApAsuka ane aneSaNIya jANI grahaNa na kare. * vivecana : te bhikSa gRhapatinA gharamAM pravezatA jo ema jANe ke - piTharaka Adi mATIthI lIMpIne rAkhela hoya temAMthI kADhI AhAra Ape to pazcAta karmanA bhaye cAre prakArano AhAra maLavA chatAM grahaNa na kare. kemake kevalIe kahyuM che ke tenAthI karma AdAna thAya. te ja dazavi che gRhastha bhikSa nimite mATIthI lipta vAsaNamAMthI AhAra Ape to te vAsaNa kholatA pRthvIkAyano samAraMbha kare, te ja kevalI kahe che tathA teu-vAyu-vanaspatitrasakAyano samAraMbha kare, sAdhune ApyA pachInA kALe bAkInA AhAranI rakSArthe te vAsaNane lIMpIne pazcAta karma kare. have bhikSanI A pUrvopadiSTa pratijJA che, te ja hetu * te ja kAraNa - te ja upadeza che ke tevA prakAre mATIthI lIpala vAsaNa ughADIne azanAdi Ape to maLavA chatAM grahaNa na kare. te bhikSa gRhanA gharamAM pesatA jANe ke te AhAra sacita pRthvIkAya pratiSThita che to tevo AhAra jANIne pRthvIkAya saMghanAdi bhayathI maLavI chatAM pAsuka, aneSaNIya jANI grahaNa na kare. e pramANe akAya ane anikAya upara rahela AhAra paNa maLavA chatAM grahaNa na kare, kemake kevalI tene karmanuM AdAna kahe che - te ja batAve che gRhastha bhikSa nimite agnikAyane ukAdi vaDe prajavalita kare agni upara Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/1/332 145 sthApela vAsaNane Amatema phesvI AhAra Ape [tethI te jIvone pIDA thAya mATe sAdhunI pratijJA che ke tevo AhAra na le. [, dazavaikAlika a.ja-mAM A sUne maLatI gAyA che, piMDa niyuktimAM paNa AvI gAyA che, jenI vRtti avazya jovI.] - sUjha-395 - sAtha ke sAdanI cAvatu jANe ke A AzanAdi ati uSNa che, gRhastha sAtha nimitte [AhArane, supaDA-viMjhaNAptADa-pAna-zAkhA-zAkhAno TukaDomoranA paMkha-te paMkhano banela paMkho-vatra ke varuno TukaDA vaDe athavA hAtha ke mukhathI phuke ke havA nAMkhe, to sAdhu vicArIne kahe ke, he AyuSyamAna ! ke baheno tame A atiuNa AhArane supaDA yAvata phukIne ke havA nAMkhIne mane devA irachatA ho to na Apo. ema kahevA chatAM gRhastha supaDA Adi vaDe yAvat havA nAMkhIne te AhAra lAvIne Ape to tevA AzanAdi ApAsuka laNI na le. * vivecana : te bhiA gRhasthanA ghera pravezIne jo jANe ke ati uNa odanAdine gRhastha sAdhune nimite ThaMDo kasvA mATe supaDAthI, vIjhaNAthI, tAlavRtathI, moranA pIMchAnA paMkhAthI tathA zAkhAthI, zAkhAbhaMgathI, pAMdaDAthI tathA pIMchA ke pIMchAnA samUhathI, varu ke vAnA cheDAthI, hAthathI ke mukhathI ke tevA anya sAdhanathI, mukhavAyu vaDe ThaMDA kare ke vaAdi vaDe havA nAMkhe; tyAre bhikSu pahelAthI upayoga rAkhIne tema karatA gRhasthane joIne Ama kahe ke, he amuka ! ke he bahena ! tame AvuM na karo. jo mane ApavA icchatA ho to jema che tema ja Apo. A pramANe te bhie kahevA chatAM te gRhastha sUpaDAM vaDe ke cAvatuM mukha vaDe kvA nAMkhIne te AhAra lAvIne Ape, to tene anekaNIya jANI na le. piMDAdhikAra ja eSaNAdoSane AzrIne kahe che* sUga-394 : te sAtha ke sALI sAva4 jANe ke AzanAdi vanaspatikAya para rAkhela che, to tevA AzanAdi maLavA chatAM grahaNa na kare. evI ja rIte trasakAya pratiSThita AhAra paNa grahaNa na kare. - vivecana : te bhiA gRhapatinA ghera pravezatA je ema jANe ke - te caturvidha AhAra vanaspatikAya upara rahelo che, to grahaNa na kare. A pramANe trasakAya sUga paNa jANavuM. ahIM vanaspatikAya pratiSThita ityAdithI 'tikSipta' nAmano eSaNAdoSa kahyo. e rIte bIjA paNa eSaNA doSo thayAsaMbhava sUtromAM yojavA. te A pramANe che temAM 1-AdhAkamadi vaDe zaMkita, 2-pANI vagerecI makSita, 3-pRthvIkAyAdi para rahela vikSipta, 4-bIaurAdi DhAMkela-pihita, pa-vAsaNamAMthI tuSa Adi na ApavA 2i/10] 146 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra yogya saciva pRthvI Adi para nAMkhI te vAsaNa AdithI Ape te saMhata, 6bAlavRddhAthI-dAtA, sacita mizra-umizra, 8-deya vastu barobara ayita na thaI hoya ke detA-dvainAnA bhAva vinAnI hoya te apariNata. cabI AdithI lipta, 10cchAMTA pADatA vahorAve te cha idhe pAnaka adhikAra kahe che * sU-395 - te sAtha ke sAdanI cAvatu je A pANIne jANe - jemake : loTanuM dhovANa, talanuM dhovANa, cokhAnuM dhovANa athavA tevA prakAranA bIja ghovANa je tutInA hoya, svAda badalAyo na hoya, acitta na hoya, zastra pariNata na hoya, vivasva na hoya to tene apAyuka zaNI grahaNa na kare. paraMtu e sAdhu ema jaNe ke A dhovANa lAMbA samayanuM che, svAda badalAyo che, citta che, pariNata che, viddhatha che to grahaNa kare, je koI pANInA viSayamAM jANe ke - A pANI talanuM, tuSanuM, javanuM, kAMjInuM ke cokhAnuM dhovANa che, zuddha ukALela che athavA anya tevA prakAranuM che, to tenuM pANI joIne pahelA ja kahI de che AyuSyamAna ! bahena ! tame AmAMthI koI pANI mane Apazo ? ema kahetA sAdhune kadAca dAtA ema kahe ke, tame pote ja tamArA pagathI ke paga uMsa karIne ke namAvIne laI lo, to evuM pAsuka pANI maLe to te svayaM te athavA bIja Ape to paNa grahaNa kare. - vivecana : te bhikSa gRhasthanA ghera pANI mATe pravezatA ja ema jANe ke A pANI loTanuM dhovANa che, talanuM dhovANa che, araNikA AdinuM dhovANa che temAM prathamanAM be to prAsuka che, bIjuM-cothuM mizra che, te kAlAMtare pariNata thAya che, cokhAnuM dhovANa tenA traNa anAdeza che - (1) parapoTA thatA hoya, (2) vAsaNane lAgela biMdu zoSAI gayA hoya, (3) cokhA raMdhAI gayA hoya. teno Adeza e che ke, pANI svaccha thaI gayuM hoya to levAya. paNa sva svAdathI acalita, avyakAMta, apariNata, avivata, apAsuka pANI grahaNa na kare. tenAthI viparIta hoya to grahaNa kare, pAnaka adhikArane vizeSathI kahe che - te bhikSu - x * evuM pANI jANe ke talanuM koI prakAre prAsuka karAyela pANI, tuSa ke javanuM dhovANa, osAmaNa, sauvIra, prAsuka pANI ke tevA prakAranA bIjA drAkSAdinA dhovANa vagere ayita pANI jue to gRhasthane kahe ke, he bhAI he bahena ! je kaMI ayita pANI hoya te mane Apo. te gRhastha sAdhane evuM bolatA sAMbhaLI kahe ke, he zramaNa ! tame A pANI potAnA pAtarA, kAyalI ke DAyuM uMcakIne ke namAvIne laI lo *x* te ema anujJA Ape tyAre sAdhu svayaM le athavA gRhastha Ape to pAmuka jANIne le. * sU+356 - te sAdhu ke sALI pANInA viSayamAM jANe ke - te (acita] wNI sacitta pRSI yAva4 jALAyukata padArtha para rAkhela che. athavA saciva padArtha yukata Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 2/1/1//36 vAsaNamAMthI kADhIne rAkhela che, gRhastha sAdhune devA mATe (sacitta) TapakatAM aNIvALA ke bhInA hAthe, sacitta pRSI yukta gaNI ke sacitta pANI meLavIne Ape to tevA pANIne apAtuka jANI grahaNa na kare. e sAdhunI sAmAcArI che. - vivecana : te bhikSu jo evuM jANe ke te pANI sayita pRvIkAyAdi upara AMtararahitapaNe mukeluM che tathA koLIyAnA jALA Adi yukta bIjA vAsaNamAMthI laIne rAkheluM che ke gRhasse bhikSane nimite ja pANInA gaLatAM TapakAM vaDe ke sacita pRravI AdithI khaDAyela vAsaNa ke ThaMDA pANI sAthe mizra karIne Ape che to tevuM pANI apAsuaneSaNIya jANI grahaNa na kare. A bhikSa-bhikSaNIno samagra bhikSabhAva che. cUlikA-1, adhyayana-1 "fouT'' uddezA-3 no | muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa * cUlikA-1 adhyayana-1 uddezo-8 " o sAtamo uddezo kahyo. have AMThamo kahe che. teno saMbaMdha A pramANe-uddezA9-mAM 'pAnaka' vize kahyuM. ahIM paNa te ja vizeSathI kahe che * sUtra-397 : te sAdhu ke sALI pAvatu AvA pAnakane jANe - jemake - AMbAnuM pANI, bhADaga, koThA, bIjosa, drAkSa, dADama, khajUra, nALiyera, karI, beTa, AMbaLA ke AMbalInuM pANI athavA te prakAranuM bIjuM koI prANI che goThalI-chAla ke bIja sahita hoya ane gRhastha sAdhu nimite cAlaNI vastra ke vAlakathI eka ke aneka vAra masaLIne, chaMIne ane bIjAdi alaga karIne lAvIne Ape to tevA prakAranA pAnakane ApAsuka jANIne maLavA chatAM paNa grahaNa na kare. - vivecana : te bhikSa gRhasthanA ghera pravezIne evA pANIne jANe ke te kerInuM, aMbADA, koTha, bIjo, drAkSa, dADama, khajura, nALiyera, kera, kola, AmaLA ke AMbalInuM dhovANa che * x * x * ke tevuM bIjuM pANI che, te ThaLiyA, kaNuka-chAla Adi tathA bIja sahita varte che * x* evA pANIne gRhastha sAdhune uddezIne drAkSa vagere curIne ke vAMsanI chAlathI banAvela chAbaDI ke vA ke gAyanI puMchanA vALanA cAlaNA ke sugharInA mALA vaDe ThaLIyo Adi dUra karavA ekavAra masaLIne ke vAraMvAra coLIne tathA gALIne sAdhu pAse lAvIne Ape, to AvuM pANI udgama doSathI duSTa jANIne maLatuM hoya to paNa na le. A udgama doSa A pramANe che 1-AdhAkarma-sAdhu mATe sacivanuM acita kare ke acita saMdhe, auzikapotAne mATe taiyAra soI-lADu Adine sAdhu mATe pharI saMkAsti kare, 3-pUtikarmaAghAkamAMdi bhAganI mizra, 4-mizrasAdhu ane gRhastha mATe bhego AhAra saMdhe, pa-sthApanA-sAdhu mATe khIra Adi rAkhI mUke, 6-prAbhRtikA-avasare sAdhu mATe Aghu 148 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAra pAchuM kare, prAdukaraNa-sAdhu nimite bArI kholI prakAza kaQo ke AhArane ajavALAmAM mUkyo. 8-GIta-ndravyAditI vastu kharIde. 9-pAmisya-sAdhu mATe koI pAse uchInuM le, 10-pasvityaM-sAdhu mATe koI eka vastu ApI badalAmAM bIjI lAve, 11-abhyAhata-gherathI sAdhunI vasatimAM lAvIne Ape, 1ra-udbhi-chANa vagerethI lIpala vAsaNa kholIne Ape, 13-mAlAhatamALA Adi para rahela vastu nIsaraNI AdithI utArIne Ape, 14-ADedha-nokara Adi pAsethI chInavIne Ape, 15-anikRSTa-samudAya mATeno AhAra temAMno koI eka jAte Ape. 16-adhyavapUka-potAnA mATe raMdhAtA mAM pachIthI sAdhu mATe cokhA vagere umere. AvA koI doSathI yukta AhArane sAdhu na le. pharI paNa bhojana-pAnane AzrIne kahe che* sUjha-390 - te sAdhu ke sAdI dharmazALA, udhAnagRho, gRhasthanA ghara ke bhikSuka AdinA maThomAM ke pAnaka ke anya surabhi gadhone sukhI-suMdhIne tenA AsvAdananI icchAthI temAM mUrSita, vRddha, grathita ane Asakta thaI aho gaMdha! ahogaMdhA kahe to te gaMdhane na suve. * vivecana : zaheranI bahAranA gRha [dharmazALA ke jyAM AvIne musApharo rahe che, tathA ArAmagharo ke gRhasthanA gharo ke bhikSakAdinA maThomAM jyAM cA-pANInI sugaMdhI gaMdhone suMghI-suMdhIne te mikSa tenA svAdanI pratijJAthI mUchita, vRddha, prathita, Asakta thaIne ahAhA ! zuM sugaMdha che ! ema gaMghane suMghe nahIM. pharI AhAne AzrIne kahe che- * sUga-396 * te sAdhu ke sALI cAvatu jANe ke, kamalakaMda, palAsakaMda, sarasavanI dAMDalI ke tevA prakAranA anya kAcA kaMda je zastra pariNata na hoya te kaMdAdine ApAsuka ANI dAtA Ape to paNa grahaNa na kare. te sAthe ke sALI cAvatuM jANe ke pIpara, pIparacUrNa, marI, marIcUrNa, zRMgabera, zRMgabesUrNa ke tevA prakAranI anya kAcI vanaspati zaru pariNata na hoya to tene pAka laNI maLe chatAM grahaNa na kare. te sAdhu ke sAdhvI yAvatu phaLanA viSayamAM ema jANe ke abo, AMbADa, tAla, vallI, surabhi, salakInA phaLa tathA tenA prakAranA koi phaLa kAcA hoya zastra pariNata na hoya to tene pAsuka laNI maLe chatAM grahaNa na kare. te sAdhu ke sAdagI yAvatu kUpaLanA viSayamAM ema jANe ke, pIMpaLa, vaDa, piluMkha, naMdI, zallakInI ke tevA prakAranI anya kUMpaLa sacitta hoya, zA paNita na hoya to Ausuka jANI maLe chatAM grahaNa na kare. te sAdhu ke sAdagI yAvatuM komaLaphalanA viSayamAM ema jANe ke * lAda, koThA, dADama, bilva ke tevA prakAranA anya komaLa phaLa je sacitta hoya, zastra Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/1/8/379 pariNata na hoya to vAsuka jANI maLe chatAM grahaNa na kare. te sAdhu ke sAdhvI yAvat cUrNanA viSayamAM jANe ke, uMbara, vaDa, pIpara, pIpaLAnuM ke tevA prakAranuM anya cUrNa sacitta hoya, thoDuM pIsela hoya, jenuM bIja naSTa na thayela hoya tene apasuka jANI grahaNa na kare. * vivecana : 149 artha sugama che. 'sAluka' e jalaja kaMda che, 'birAliya' e sthalaja kaMda che. ityAdi - x - x - jhijhirI eTale vallI, surabhi eTela zatagu Adi. (saraLa hovAthI vRttikAre vizeSa kahyuM nathI. pUrNimAM keTalAMka vizeSa ke bhinna artho che, dazavaikAlika adhyayana-5-mAM AvA ja sUtra pATho che.] * ga-380 Hte sAdhu ke sAdI yAvat jANe ke tyAM kAcI bhAjI, saDelo khoLa, madha, madha, ghI nIce juno kacaro che, jemAM jIvonI punaH utpatti thAya che. temAM jIvo janme che, vRddhi pAme che, vyutkramaNa thatuM nathI, zastra pariNata nathI thatAM e prANI vighnata nathI. to tene aprAsuka jANI grahaNa na kare. * vivecana : te bhikSu je ema jANe ke kAcAM pAna te araNika taMdulIya Adi, te ardhapakva ke apakva hoya athavA teno khala karyo hoya. - 4 - 4 - A badhAM junA hoya to levA nahIM kemake temAM jIvo utpanna thAya che, vRddhi pAme che, avyutkrAMta, apariNata hoya. e ekArthaka zabdo che. - 4 - * sUtra-381 H te sAdhu ke sAdhvI jANe ke zeraDInA TukaDA, AMka kArelA, koka, siMghoDA, pUtiAluka ke tevA prakAranI bIjI koI vanaspati je apakva hoya, zastrapariNata na hoya to amuka jANI na le. te sAdhu ke sAdhvI jANe ke - utpala, utpalanI dAMDI, padma, padmanI dAMDI, puSkara ke tenA TukaDA athavA tevA prakAranA bIjA kamaLa sacitta hoya to vAsuka jANIne maLavA chatAM grahaNa na kare. * vivecana : OMjhumerna eTale cholelI zeraDInA TukaDA - 4 - ityAdi vanaspati vizeSa jalaja ke anya tevA prakAranI hoya te zastrathI haNAyela na hoya to grahaNa na karavI. te bhikSu jo ema jANe ke nIlopala, tenI nAla, padmAkaMdamULa, padmAkaMda uparavartI latA, pAkesara, pAkaMda ke anya tevA prakAranI vanaspati zastrathI haNAyela na hoya to na le. * sUtra-382 : te sAdhu ke sAdhvI yAvat jANe ke agrabIja, mUlabIja, skaMdhabIja, parvabIja athavA agra, mULa, skaMdha, parva-jAta athavA anyatra nahIM paNa e ja vRkSo para utpanna kaMdalI garbha, kaMdalI guccha, nAriyelano garbha, khajUrano garbha, AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 tADano garbha ke tevI anya vanaspati yAvat grahaNa na kare. te sAdhu ke sAdhvI sAvat jANe ke zeraDI, chidravALI polI-saDelI, aMgAra, phATela chotAvALI, ziyALa AdinI thoDI thoDI khAdhelI zeraDI, netarano agrabhAga, kaMdalI garbha ke anya tevA prakAranI koI vanaspati zastra pariNata na hoya to apANuka jANI na le. te sAdhu ke sAdhvI yAvat ema jANe ke lasaNa, lasaNanA pAna, lasaNanI dAMDI, lasaNano kaMda, lasaNanI chAla ke tevI koI vanaspati che tene apAsuka aneSaNIya jANIne maLe chatAM na le. 150 te sAdhu ke sAdhvI vat jANe ke kubhimAM pakAvela aDiya phaLa, hiMduka, veluMka, zrIparNI ke tevA anya prakAranA phaLa sacitta hoya, zastrathI pariNata na hoya to tene apAsuka jANI grahaNa na kare. te sAdhu ke sAdhvI yAvat jANe ke dhAnyanA kaNa, dANAthI bharela kusakA, dANAvALI roTalI, cokhA, cokhAno loTa, tala, talano loTa, talapApaDI ke te prakAranI anya vastu zastra pariNata na hoya to maLavA chatAM grahaNa na kare. A ja sAdhu sAdhvIno AcAra che. * vivecana : te bhikSu jo evuM jANe ke japAkusumAdi agrabIja, jAI Adi mULabIja, sallakI Adi skaMdhabIja, ikSu Adi parvabIja e ja pramANe agra-mULa-saMdha-parva jAta te temAMthI ja janme che, bIjethI nahIM. kaMdalIno garbha tathA kaMdalI tabaka ityAdi. kaMdalI AdinA mastaka samAna je kaMI chedavAthI turta ja dhvaMsa pAme che, tevuM bIjuM paNa azastra pariNata hoya te na le. te bhikSu jo evuM jANe ke zeraDI, roga vizeSathI chidravALI, vivarNI-thayela, chedAI gayela chAla, vRka ke ziyALe thoDI khAdhela hoya - AvA chidrAdithI te zeraDI prAsuka thatI nathI tathA vetrAgra, kaMdalIno madhya bhAga tathA bIjuM paNa kAcuM, zastrathI pariNata na thayela levuM nahIM. A pramANe lasaNa saMbaMdhI paNa jANavuM, temAM jovA eTale lasaNanI bahAranI chAla, te jyAM sudhI Ardra hoya tyAM sudhI sacitta jANavI. vi te koI vRkSanuM phaLa che. tathA TIMbaru Adi - 4 - 4 - kAcAM phaLone pakavavA khADAmAM nAkhe, te - 4 - 4 - pAkelAM paNa sacitta jANavA, A rIte pakave te 'kuMbhIpAka' kahevAya. sAdhu te grahaNa na kare. zAli vagerenA kaNa te kaNikA che, temAM koI sacitta yoni hoya tathA kaNakI mizrita kukasA ityAdi - 4 - thoDuM pakavela hoya to sacitta yoni saMbhave che. zeSa sugama che - Aja sAdhuno saMpUrNa bhikSubhAva che. uddezA-8no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa cUlikA-1, adhyayana-1 "pievA Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/1/9/383 151 cUlikA-1, adhyayana-1, uddezo-9 o AThamo uddezo kahyo, have navamo kahe che, teno saMbaMdha A pramANe che, uddezA-8 mAM aneSaNIya piMparihAra kahyo. ahIM paNa te kahe che- * sUtra-383 : ahIM pUvadi cAre dizAmAM koI zraddhAvAna gRharatha yAvat karmacAriNIo hoya che. teo pahelA ema kahe che . A zramaNa, bhagavata, zIlavAna, vatI, gueNI, saMyamI, saMta, brahmacArI ane maithuna dharmanA lAgI che. temane AdhAkarmika anAdi AhAra khAvA-pIvo kAto nathI. tethI amArA mATe je AhAra banAvelo che, te badho AhAra temane ApI do. pachI ApaNA mATe pharI azanAdi banAvI laIzuM. AvA vacano sAMbhaLIne ane samajIne evA AzanAdi pAsuka ane anekaNIya jANIne grahaNa na kare. * vivecana : zabda vAkyanA upanyAsa ke prajJApaka kSetrAzrayI che. * * * prajJApakanI apekSAo pUrva Adi dizAo che. temAM keTalAMka zraddhALuo zrAvaka ke prakRtibhadraka puraSo hoya che. te gRhastha yAvatuM kAma karanArI hoya. teo pahelAM Ama kahe che. A sAdhu bhagavaMto 18,000 bhede zIlavALA, pAMca mahAvrata ane chaThTha satribhojana viramaNa vratadhArI, piMDavizuddhi Adi uttaguNa yukta, indriya ane manathI saMyamavALA, AsavadvAra baMdha karanArA, navavidha brahmagutiyukta, aDhAra prakAre brahmacarya pALanAra che. teone AdhAkarmI azanAdi khAvA ke pIvA kalpatA nathI. tethI ApaNA mATe banAvela AzanAdi badhuM te sAdhune ApI daIe. ApaNe potA mATe pachI bIjA azanAdi banAvI laIzuM. tyAre sAdhu pote A vAta sAMbhaLe ke bIjA pAsethI jANe to tevA azanAdi pazcAkarmanA bhayathI pAsuka aneSaNIya jANI le nahIM. * sUtra-384 - te sAdhu ke sALI sthiravAsa hoya ke eka gAmathI bIje gAma vicaratA hoya, te gAma cAvat rAjadhAnImAM pahoMce. te gAma ke rAjadhAnImAM te sAdhunA pUrva paricita ke pazcAtu paricita rahetA hoya. jemake gRhastha gAvata karmacAriNI. to AvA gharomAM bhikSAkALa pUrve hArArthe Ave-jAya nahIM. kemake kevalI bhagavaMte tene karmabaMdhanuM kAraNa kahyuM che. temane pahelA AvelA joIne gRhastho sAdhu nimite rasoInI sAmagrI ekaThI karaze ke banAvaze. have sAdhune pUvoMpadiSTa mayadi che ke AvA gharomAM AhAra-pANI mATe bhikSAnA samaya pahelAM praveza ke niSkramaNa na kare. [kadAca kyAreka javAno prasaMga Ave to] * jyAM saMbaMdhIjanonuM AvAgamana na hoya, koI tene dekhe nahIM tevA ekAMta sthAne ubhA rahe ane bhikSAkALe ja tyAM praveza kare. ravajanAdithI bhinna acAnya gharomAM sAmudAnikarUpe 15ra AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra eSaNIya ane veSamAgaNI kapta nirdoSa AhAranI goSaNA karIne tevo AhAra kare, * vivecana : te bhikSu jo ema jANe ke gAmathI laIne rAjadhAnI sudhInA A gAmomAM amuka sAdhunA kAkA vagere pUrva paricita ane sasarA vagere pazcAt paricita tyAM gharavAsa karIne rahyA che. temAM gRhapatithI karmakarI sudhInA che. tevA prakAranA kuLomAM AhAra pANI mATe na javuM - AvavuM. "AvuM huM nathI kaheto" tema jaNAvavA kahe che ke, A kevalI bhagavaMte kahyuM che ke, tethI azubhakarma baMdhAya che - x - kemake teo sAdhu mATe pahelAthI vicArIne upakaraNa taiyAra karAvI rAkhe temAM azanAdi raMdhAvI rAkhe. tethI sAdhu mATe pahelAthI ja A pratijJA kahI che ke teo sagAsaMbaMdhInA gharomAM bhikSAkALa pUrve AhArArthe na jAya. tyAre zuM karavuM ? te kahe che - te sAdhu A svajanakulone jANIne koI svajana na jANe tevA ekAMtamAM cAlyA jAya. jaIne svajanAdi jyAM na Ave ke na dekhe tevA sthAne rahe. svajanasaMbaMdhI prAmAdimAM bhikSAkALe praveza kare, pravezIne svajana sivAyanA bIjA gharomAM udagamAdi doSarahita tathA vezamAtrathI prApta evI utpAdanAdi doSarahita bhikSAnI gaveSaNA karI grAmaiSaNA doSarahita AhArane vApare. te utpAdana doSo A pramANe che 1-dhAbIpiMDa-ezanAdi mATe dAtAnA bALako ramADe, dUtIpiMDadUtanI mAphaka gRhasthano saMdezo laI jAya, 3-nimittaaMguTha ke prAdi nimitta kahI AhAra meLave, 4-AjIvikA piMDa-jAti batAvIne AhAra meLave, pa-vaNImagapiMDa-dAtA jeno dharma pALato hoya tenI prazaMsA karI gocarI le, 6-cikitsA-nAnI moTI cikitsA batAvI gocarI le, 3 thI 10-krodha, mAna, mAyA ane lobha dvArA gorI meLave. 11-pUrva pazcAta saMstava piMDa-bhikSA dAnathI pUrve ke pachI dAtAnI stuti karI gaucarI meLave, 12-vidhApIMDa-vighA vaDe meLavela AhAra, 13-maMtrapiMDa-maMtrajApa batAvI gocarI meLave, 14-cUrNapiMDa-vazIkaraNAdi mATe dravyapUrNa vaDe gocarI meLave, 15-cogapiMDaaMjanAdithI AhAra meLave, 16-mUlapiMDa-je anuSThAnathI garbhapAta Adi thAya tevA vighAnathI AhAra meLave. A soLe doSa sAdhuthI utpanna thAya che. have grAsakoSaNAnA doSo kahe che 1-saMyojanA-AhAra lolupatAthI dahIM, goLa AdinI saMyojanA kare. 2-pramANa-batrIza koLIyA pramANathI vadhu AhAra kare, 3-aMgAra-AhAranA pagathI AsaktipUrvaka khAya ane cAsmine aMgArA mArka bALe, 4-dhuma-ta prAMta AhAranA dveSathI cArine kALu kare, 5-kAraNa-vedanA Adi kAraNa vinA AhAra kare. A pramANe vezamAtrathI prApta AhArUM prArsesaNAdi doSarahita thaIne AhAra kare. have kadAca evuM thAya ke - bhikSAkALe pravezyA chatAM gRhastha te sAdhu mATe AdhAkarmika azanAdi banAve. to te sAdhu maunapaNe tenI upekSA kare. zA mATe ? te letAM ja huM pratyAkhyAna karIza, e pramANe mAyA sthAnane sparze. sAdhue tema na karavuM. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara 2/1/1/9/384 153 to zuM karavuM? te kahe che, te pahelA upayoga rAkhe ane AhArane taiyAra thato joI ema kahe, he amuka bhAI ke bahena ! mane AdhAkarmika AhAra khAvo ke pIvo kaheto nathI. tethI te mATe tame yatna na karo. Ama kahevA chatAM gRhastha AdhAkamiida AhAra taiyAra kare to te maLavA chatAM paNa sAdhu grahaNa na kare. * sUtra-385 - te sAdhu ke sALI cAvatuM jANe ke atithi mATe - mAMsa ke matsya bhUMjAI rahyA che, telanA puDalA banI rahyA che te joIne atiellutAthI pAse jaIne yAcanA na kare. zvAna sAdhu mATe Avazyaka hoya to jAya. * vivecana : te sAdhu jo ema jANe ke mAMsa ke matsya athavA telaudhAna pUDAo tene tyAM AvanArA mahemAno mATe taiyAra thaI rahyA che - saMkArAI rahyA che, tyAre tene joIne lolupatAthI jaldI jaldI - x - jaIne yAcanA na kare. sivAya ke glAnAdinA kArya mATe javuM paDe. * sUtra-386 - te sAdhu ke sALI koIpaNa prakAranA bhojanane grahaNa karIne sAro-sAro AhAra khAIne kharAba ke niHsavAda AhAra paraThavI de to te mAyAsthAnane sparza che, teNe Ama na karavuM joIe. sAruM ke kharAba badhuM ja khAvuM joIe, kaMIpaNa paraThavavuM na joIe. * vivecana : te mikSa koIpaNa jAtanuM bhojana grahaNa karIne sAruM-sAruM khAI jAya ane dudhI padArtha tyajI de - x * to te kapaTa che, tevuM na karavuM joIe. paNa sAruM ke mAThuM badhuM khAI le paNa paraThave nahIM. * sUra-387 : te sAdhu ke sALI koIpaNa jAtanuM pANI grahaNa karIne madhura-mIThuM pANI pIve ane kaselu-amanojJa pANI paraThavI de, he mAyAsthAnane sparze che, te sAdhu evuM na kare. puSita ke kAsAyita badhuM ja pANI pI jAya temAMthI kiMcit paNa na paraThad. vivecana : [bhojana mAka] pAnakasUga paNa jANavuM, sArA varNa-gaMdhayuktane kahevAya tethI viparIta kapAya kahevAya. - x - sUra-386 mAphaka AhAranA gRddhapaNAthI sUgAryanI hAni ane karmabaMdha thAya che. * sUtra-388 - te sAdhu ke sALI yAvatu ghaNAM bhojanAdine grahaNa karI lAvela hoya (ane AvazyakatAthI adhika hoya to] tyAM je sAdharmika, sAMbhogika, samanojJa tA aparihArika nikaTamAM hoya temane pUchayA ke nibaMdhita kacI vinA je sAdhu AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra AhAra para have to te mAyAsthAnane sparze che, sAdhue tema na karavuM. paraMtu AhAra laIne tyAM jAya, temane batAvIne kahe che ghamaNo ! A azanAdi ghaNAM vadhu che, te tame vAparo. te evuM kahe tyAre bIjA sAdhu ema kahe ke, he zramaNa ! A AhAramAMthI amArAthI jeTaluM khAI-pI zakAze teTaluM vAparIzuM, je badhuM vaparAze to badhuM khAIzuM-pINuM [o ApI de.] * vivecana : te bhikSa ghaNuM bhojana prApta thAya tyAre AcArya, glAna, paroNA Adi mATe lAvela durlabhadravyAdi ApyA pachI paNa ghaNuM vadhI javAthI na khavAya to tyAM sAdharmiko, sAMbhogiko, samanojJo, parihArikone-x- najIka hovA chatAM teone pUchayA vinA pramAdathI paraThavI de to te kapaTa kare che, teNe ema na karavuM, to zuM karavuM ? te batAve che . te sAdhu te vadhArAno AhAra laIne teonI pAse jAya, jaIne pahelA AhAra batAve. pachI ema kahe ke, he zramaNo ! mArI pAse A azanAdi ghaNAM che, huM te khAvA samartha nathI, tame kaMI lezo ? te sAMbhaLI bIjA sAdhu kahe ke amArAthI bane teTaluM khAIzuM-pIzuM, badhuM khavAya to badhuM vAparIzuM. * sUtra-389 - te sAdhu ke sALI vAva jANe ke A azanAdi bIjAne uddezIne bahAra vAvela che ane temaNe mane ApavAnI anumati ApI nathI athavA anikRSTa che to tevA AzanAdi amAsuka jaNI grahaNa na kare. paraMtu jenA mATe te AhAra pANI lAvyA hoya temanI AjJAthI Ape athavA temano bhAga ApI dIdhA pachI dAMtA Ape to tene pAmuka mAnIne cAva4 grahaNa kare, A te sAdhu-sALInI sAmAcArI che. * vivecana : te pharI jo Avo AhAra jANe ke - cAra, bhaTa Adine uddezIne gharamAMthI kADhela che, paNa te AhArane cAra, bhaTa Adie svIkArela nathI, to te bahu doSavALo jANIne na levo. paNa jo te AhAra te mAlike svIkArI potAno karyo hoya ane Ape to grahaNa karavo. - x * cUlikA-1 adhyayana-1 "fpavghaT" uddezA-9tno muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa | Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra1/1/10/30 15 ka cUlikA-1, adhyayana-1, uddezo-10 % 0 navamo uddezo kahyo. dhe dazamo kahe che. teno saMbaMdha A pramANe-uddezA9mAM piMDaragrahaNavidhi batAvI. ahIM sAdhAraNAdi piMDa meLavela vasatimAM gayela sAdhue zuM karavuM ? te kahe che * sUtra-30 - koI sAdhu ekalo badho sAdhu mATe sAdhAraNa AhAra lAvela hoya ane te sAdharmikane puNyA vinA jene-jene icche tene--tene ghaNu ghaNuM Ape te mAyA sthAnane sparze che. teNe ema na karavuM joIe. te AhAra laine sAdhu tyAM jaIne ema kahe ke, he AyuSyamAna zramaNo ! ahIM mAsa pUrva ke pazAva paricita che. jemake . AcArya upAdhyAya, pravartaka, vira, gaNI, gaNaghara ke gaNAvacchedaka che. eone huM payati-payata AhAra ApuM ? tene ema kahetA sAMbhaLI sAdhune AcAyAdi kahe, he AyuSyamAna ! tame tamArI icchAnusAra cAparyApta AhAra Apo. e pramANe temanI AjJAnusAra jeTalo devAnI AjJA Ape teTale AhAra devo. jo teo badho AhAra levAnI AjJA kare to badho AhAra ApI devo. * vivecana : te bhikSu kyAreka badhA sAdhu mATe sAmAnya AhAra Apela hoya - 4 - te grahaNa karIne te badhA sAgharmikone pUchaDyA vinA jene je rUce tene tenuM potAnI buddhithI ghaNuM ghaNuM Ape, e rIte mAyA kare che. mATe sAdhue tema na karavuM. asAdhAraNa piMDa maLatAM ja karavAnuM te kahe che te sAdhu veSamAtrathI meLavela piMDa [AhAra] laIne AcArya pAse jAya. jaIne ema kahe ke, he AyuSyamAn ! ahIM mArA pUrva paricita che jemanI pAse meM dIkSA lIdhI che tenA saMbaMdhI ane pazcAtu paricita-jenI pAse zrata bhANo tenA saMbaMdhI ajaba rahyA che, temanA nAma batAve che - 1-AcArya-anuyogaghara, 2-upAdhyAyaadhyApaka, 3-pravartaka-vaiyAvacca AdimAM yathAyoga sAdhune pravatavi, 4-sthavira-saMyama AdimAM sIdAtA sAdhuone sthira kare, 5-gaNi-gacchAdhipa, 6-gaNaghara-AcArya NsamAna, gurunI AjJAthI sAghugaNane laIne judA viyare te. gaNAvacchedakagacchanA nivahinA ciMtaka, A badhAMne uddezIne A pramANe kahe-huM ApanI AjJAthI A baghAMne zIgha zIgha Ape, A pramANe sAghanI vijJatithI AyAdi jeTalI mAtrAmAM AjJA Ape teTalI mAtrAmAM Ape ane badhAnI AjJA Ape to badho AhAra Ape. * sUga-31 : te bhinna bhikSAmAM manojJa bhojana grahaNa karIne te AhArane tuccha bhojanathI DhAMkI de ane ema vicAre ke A manojJa AhAra dekhADIza to AcArya cAvatuM gaNAvacchedaka pote ja laI leze. A uttama bhojanamAMthI mAre koIne kaMI nathI ApavuM. ema mAyA sthAnane sparze che, sAdhue AvuM na karavuM joIe. paraMtu muni te AhAra laIne AcAyadi pAse jAya, paNa khullu rAkhI 156 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra hAthathI AhArane uMcA karI ' che A che' ema kahIne badho AhAra dekhADe, kaMI paNa na chupAve. koI sAdhu kaMI bhojana lAvIne (mAmAM] sAruM khAI che ane vivaNa tA visa AhAra acAyadine dekhADe to te mArA sthAnane sparze che. sAdhue tevuM na karavuM joIe. vivecana : 'sugama' che *x* zuM karavuM te batAve che - te bhikSu te AhAra laIne AcArya pAse jAya, jaIne badhuM yathAvasthita dekhADe, kaMI paNa na chapAve. mAyA sthAna pratiSedha kahe che - sa gRddhithI bhaTakatA te bhikSa kaMI vaNadiyukata bhojana meLave pachI sAruM sAruM khAIne aMtarAMtAdikane upAzrayamAM lAve te paNa mAyA-kapaTa che. sAdhue tema na karavuM. * sU-32 : te sAdhu ke sALI yAvatuM jANe ke zeraDInI gAMThano madhya bhAga, zeraDInI gaDerI-TukaDapUchaDuM-zAkhA ke DALI, maga AdinI bhujela phaLI ke oLA e badhAM tathA evA prakAranA koI padArtha jemAM khAvA yogya thoDu ane pheMkI devA jevuM ghaNuM hoya to te ApAsuka jANI na le. sAdhu ke sAdadI yAva4 jANe ke A daLadAra phaLamAM ghaNI guTalI che ane ghaNAM kAMTAvALI matsya vanaspati jemAM khAvuM thoDuM ane nAMkhI devAnuM vadhu hoya tevA phaLa ke vanaspati pAsuka samajI na le. koI gRhastha sAtha ke sAdadIne ghaNAM gohalIvALA daLa ke maw vanaspati mATe nimaMtraNa Ape che : che AyuSyamAna zramaNa ! Apa A bahu gohalIvALA phaLane Apa veza Iccho cho ? AvA zo sAMbhaLI ane samajIne muni pahelA ja kahI de ke, he AyuSyamAna ke bahenA mane bahu guTalIvALA phaLa levA na kahyuM, devA icchatA ho to A jeTalo gabhasArabhAga che te mane Apo, ThaLIo na Apo. ema kahevA chatAM gRhastha potAnA pagamAM ThaLiyAvALA gati lAvIne devA lAge to Avo garbha gRhasthanA hAthamAM ke pagamAM hoya to amuka laNI na che. kadAca gRhastha jabaradastINI ApI de to huM na kare, dhikkAre nahIM paNa te laIne ekAMtamAM jAya, jaIne uMdhAna ke upAzrayamAM kaMDArahita cAvava jIvajaMturahita bhUmi joine gabha ke matsya vanaspati khAIne ThaLiA tathA kAMTAne laIne ekAMtamAM jAya, jaIne dAdi acittabhUmimAM cAvata pramArjana karIne paraThavI de. * vivecana : te bhikSu jo AvA prakArano AhAra jANe ke - zeraDInA parvano madhya bhAga, zeraDInI gaMDerI, pIlelI zeraDInA chotarA, merUka, sAMTho, TukaDo, maga AditI acita phaLI, valapApaDInI thALI ke saMdhelI phalI AvI vastu gahaNa karI hoya jemAM khAvAnuM thoDuM ane pheMkavAnuM ghaNuM hoya te jANIne grahaNa na kare. A pramANe 'mAMsa' sUga paNa Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 2/1/1/10/32 15 jANavuM. mAMsanuM grahaNa kyAreka bhUtAdi upazamanArthe vaidhanA upadezathI bAhya paribhogavI sveda Adi vaDe jJAnAdi upakAkavavI phalavAnuM jANavuM. bAhya paribhoga arthe Ano bhoga jANavo. khAvA mATe nahIM te padAti bhogavata jANavo. A pramANe gRhasya AmaMtraNAdi vidhi pudgala sUtra sugama che. te chedasUtra abhiprAyathI grahaNa karyuM che, kaMTaka Adi paravavAnI vidhi paNa sugama che. [ apavAda sUka che, dazavaikAlikamAM aa.5-mAM AvI gayA che. mAMsa-masya zabda ddhayarthaka che. A sUma bAhuyuta pAse samajavuM.) * sUjha-38 - te sAdhu ke sAdaDI cAvata (koI zvAna sAdhu mATe khAMDa AdinI) yAcanA kare tyAre gRhastha potAnA pAtramAM viTaluNa ke udibhaja mIThuM lAvIne tene vibhakata karIne thoDo bhAga kADhIne devA lAge to tevuM mIThuM gRhasthanA patramAM ke hAthamAM hoya tyAre ja tene ApAsuka jANIne grahaNa na kare. kadAcita ajANatA levAI jAya ane pachI thoDe dUra jaIne khyAla Ave to tene laIne gRhasthanA ghera pAchA pharIne tene sAdhu pUche ke, he AyuSyamAna ! tame A jANIne aA ke ajANatA ? che te ema kahe ke meM jANI joIne nathI ApyuM, ajANatA Apela che. te AyuSyamAna ! te Apane kAma Ave to Apane vecchAo ApuM chuM. Apa te upabhoga karo ke paraspara vaheMcI lo. ( A pramANe te gRhastha vastunI anua ApI hoya, samarpita karI hoya tene yatanApUrvaka khAya ke pIe. athavA pote te khAvA ke pIvA samartha na hoya to tyAM vasatA sAdharmika, sAMbhogika, samanojJa ane aparihArikane Ape athavA tyAM koI sAdharmika Adi na hoya to vadhArAno hAra yathA-vidhi paraThavI che. A ja sAdhu-sAdevIno AcAra che. [ wwwvidhi viveka che.] * vivecana : te bhikSu gRhAdimAM praveze, kadAca gRhastha pAse jaIne pAtramAM glAna Adi arthe khAMDa vagerene yAye tyAre gRhastha bhUlathI khANamAM utpanna thayela ke samudranuM mIThuM ApI de tyAre sAdhue tapAsIne levuM - x * x * te prakAre mIThuM che ema jANe to gRhasthanA hAthamAM hoya tyAMja tene nA kahI de. kadAya sahasA AvI jAya ane dAtAne dUra gayo nathI tema jANe to te bhikSu te mIThuM laIne tenI samIpe jAya, te mIThuM Adi dekhADI che ke * * * * * jANIne ApyuM ke ajANatA ? tyAre * * * gRhastha kahe ke pahelA ajANatA Apela, paNa hadhe Apane khapa hoya to rAkho. Ano upabhoga karo. tyAre tene samanujJAta samatuzruSTa jANI prAsaka ke kAraNavazAt apAsakane paNa khAya ke pIe. ne vAparavuM zakya na hoya to sAgharmikane Ape. koI na hoya to pUrve kahela vidhi mujaba parave. A sAdhuno bhikSubhAva che. cUlikAna, adhyayana-na "fpApa'' uddezA-10no | muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra 6 cUlikA-1, adhyayana-1, uddezo-11 ka o dazamo uddezo kahyo. have agiyAramo kahe che. teno saMbaMdha A pramANeuddezA-10-mAM maLela piMDano vidhi kahyo, tene ja A uddezAmAM vizeSathI kahe che-- * sUtra-394 : eka sthAne sthira ke grAmAnugAma vicaratA sAdhu bhikSAmAM manojJa bhojana prApta karIne [koI sAdhune kahe, je sAdhu zvAna che, tene mATe A manojJa AhAra laI lo, te tene Apaze, je te zvAna sAdhu na vApare to tame vAparo. te muni ema vicAre ke huM ekalo ja A AhAra vAparIza ane tene chupAvI bimAra munine kahe ke, bhojana lakhuM che, kaDavuM che, tuTe che, tIkhuM che, khATuM che, mIThuM che, bimAra mATe yogya nathI. to te sAdhu mAyAsthAnane sparze che, teNe ema karavuM joIe nahIM paNa jevuM bhojana lAvela hoya, tevuM ja bimArane batAve ane kahe, tIkhAne tIkhuM, kaDavAne kaDavuM, tura hoya to tura vagere. * vivecana : bhikSA mATe phare te bhikSaNazIla eTale sAdhu. keTalAka samAna AyANadivALA sAdhu je tyAM sthivAsa hoya ke bIjA gAmathI vihAra karatA AvyA hoya, temAM koI sAdhu plAna thAya ane bhikSA janAra sAMbhogika sAdhune manorA bhojanano lAbha thatAM bIjA sAghane kahe ke, A manojJa bhojana tame lo ane te mAMdA sAdhune Apajo, jo te na khAya to tame vAparajo. te bhikSa bIjA bhikSa pAsethI mAMdA sAdhu mATe AhAra laIne ema vicAre ke, A huM ekalo khAIza. ema karIne te glAnane manojJa AhAra chapAvIne kahe ke, A AhAra tamane ApatA vAya Adi roga vadhI jaze. A apadhya che tamAre khAvA yogya nathI. sAdhu pAse AhAranuM pAtra mUkI kahe ke, A AhAra tamAre mATe sAdhue Apela che, paNa te rakSa che. tathA tIkho-kaDavo-kaSAyelo-khATo-madhura che. tamane tenAthI lAbha thAya tema nathI. evI rIte mAyAkapaTa kare, teNe AvuM karyuM na joIe. tyAre teNe zuM karavuM ? te kahe che jevo AhAra hoya tevo plAnane dekhADe. arthAta mAyA kapaTano tyAga karI jevuM hoya tevuM kahevuM. bAkI artha sugama che - tathA - * sUra-35 - eka sthAne sthira ke grAmanugrAma vicaratA sAdhu bhikSAmAM manojJa bhojana prApta karIne (koI sAdhune kahe, zvAna sAdhu mATe A manojJa AhAra laI jAo, je te sAdhu na vApare, to tame mane pAcho Avaze. tyAre tenAra muni kahe ke, jo koI vina nahIM hoya to te pAcho aApI jaIza. [pachI pote khAI jAya to te kamabiMdhanuM kAraNa che, mATe tema na karavuM. * vivecana :te sAdhu manojJa AhAra prApta thatAM tyAM vasatA ke paroNArUpe Avela samano Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/1/11/395 sAdhune mAMdA sAdhune mATe kahe ke, A manojJa AhAra mAMdA sAdhune mATe laI jAo ane te na khAya to amArI pAse pAchuM lAvajo. tyAre AhAra lenAra sAdhu ema kahe ke, jo koI aMtarAya na paDe to pAchuM lAvIza. ema pratijJA karI AhAra laI glAna pAse jAya, sUtra-394mAM batAvyA mujaba bhojananA kSAdi doSa dekhADI glAnane na ApIne pote ja lolupatAthI khAI jAya, pachI ApanAra sAdhune kahe ke, mane vaiyAvacca karatAM gocarI samaye na vAparavAthI zULa upaDI. tethI AhAra pAcho na lAvyo. e rIte mAyA-kapaTa kare. tevuM kapaTa na kare, paNa glAnane Ape ke dAtAne pAchuM Ape. have piMDAdhikAra sAta piMDaiSaNAne AzrIne sUtra kahe che- 159 * sUma-396 H sAdhu sAta "viSleSA' ane sAta pAnaiSaNA jANe. te A pramANe - 1. asaMsRSTa hAtha, asaMsRSTa pAtra - te prakAranA asaMsRSTa hAtha ke pAtra hoya to azanAdi svayaM sAro athavA gRhastha Ape to tene prAsuka jANIne grahaNa kare te pahelI ''piSA'': 2. saMsRSTa hAtha, saMsRSTa pAtra-hovA te bIjI piIpaLA '', 3. pUrvAdi dizAmAM ghaNA zraddhALu gRhastha sAtat karmakAriNI rahe che temane tyAM vividha vAsaNo jevA ke, thALI, tapelI, katharoTa, supaDA, TokarI, maNijaDita vAsaNomAM pahelAthI bhojana rakhAyela hoya, pachI sAdhu ema jANe ke, alipta hAtha-lipta vAsaNa, lipta hAtha-alipta vAsaNa che to te patradhArI ke karapAtrI pahelA ja kahI de ke, he AyuSyamAn ! tame mane aliptahAtha-liptavAsaNa ke lipta hAtha alipta vAsaNathI amArA pAtra ke hAthamAM lAvIne Ape. to tevuM bhojana svayaM ke yAcIne maLe to paNa apAtuka ane aneSaNIya samajIne na le te trIjI "vijaya '' 4. te sAdhu cAvat jANe ke, tuSarahita mamarA yAvat khAMDelA cokhA grahaNa karavAthI pazcAt karmadISa nathI, photarA uDADavA paDe tema nathI to tevA prakAranA mamarA yAvat khAMDelA cokhA svayaM yAre ke gRhastha Ape to pAmuka ane eSaNIya samajI maLe to lo. A cothI 'viza'' 5. sAdhu yAvat jANe ke, gRhasthe potA mATe zakorA, kAMsAnI thALI ke mATInA vAsaNamAM bhojana kADhela hoya, pachI sAdhu ema jANe ke te pANIthI dhoyela paNa have lipta nathI to tevA prakAranA AhArane yAvat aprAsuka jANI grahaNa kare. A pAMcamI ''piyA'', 6. te sAdhu yAvat jANe ke gRhastha potA mATe ke bIjA mATe vAsaNamAM bhojana kADhela hoya, paNa jene mATe kADhela che teNe grahaNa karela na hoya, tevA prakAranuM bhojana gRhasthanA patra ke hAthamAM hoya te prApta thavA para prAsuka ane eSaNIya jANI grahaNa kare A chaThThI piva ' 7. te sAdhu yAvat pratijJA kare ke, huM pheMkI devA yogya AhAra yAcIza. 160 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 je bIjA ghaNAM dvipada, catuSpada, zramaNa, brAhmaNa, atithi, vanIpaka paNa na icche. AvuM utjhitadharmiya bhojana svayaM yAro ke bIjA Ape to yAvat tene grahaNa kare. A sAtamI 'vA'' A pramANe sAta pinTubhA kahI. have sAta poSaNA kahe che. temAM A pahelI pAlaiSaNA - asaMsRSTa hAtha, saMsRSTa vArANa. zeSa varNana pUrvavat jANavuM. cothI pAnaiSaNAmAM eTaluM vizeSa ke te sAdhu-sAdhvI pANInA viSayamAM ema jANe ke tala AdinuM dhovANa grahaNa karyA pachI pazcAt karma na lAge to tevA prakAranA pAnaka grahaNa kare. * viverAna : atha zabdathI sAta pi-vaLA ane pAnaiSaNAno adhikAra batAve che. tethI bhikSu A sAta pidhruvA ane pAnaiSaNA jANe - asaMsRSTA, saMsRSTA, udghaDA, leparahita, ugdahiyA, 5gdahiyA ane uttritadharmA. sAdhunA be bheda - gacchamAM rahela, gacchathI nIkaLela. gacchavAsIne sAte piMDaiSaNAnuM grahaNa kahyuM, gaccha nirgatane pahelI be choDI pAMcanuM grahaNa che. 1. asaMsRSTa hAtha, asaMsRSTa vAsaNa, vAsaNamAM dravya rahe ke na rahe jo dravya na rahe to pazcAt karmadoSa saMbhave che, chatAM paNa gacchamAM bALa AdinI AkuLatAne kAraNe teno niSedha nathI - 4 - bAkI sugama che. 2. saMskRSTa hAtha ane saMsRSTa vAsaNa paNa sugama che. 3. prajJApaka apekSAe pUrvAdi dizAmAM gRhastha Adi keTalAMka zraddhALu hoya che, temane tyAM [sUtrArthamAM kahyA mujaba] vAsaNomAM bhojana rAkhela hoya che. - x - x - bAkI sugama che. yAvat sAdhu grahaNa kare. ahIM saMsRSTa, asaMsRSTa, avazeSa dravya e ATha bhaMgo che, temAM AThamo bhaMga che - lipta hAtha, lipta pAtra, vadheluM dravya. te gacchanirgatane paNa kalpe, gacchavAsIne to sUtraarthahAnine kAraNe badhA bhAMgA kalpe che. 4. alpalepA - te leparahita jANavI. jemake - cokhA vagere sekavAthI photarA nIkaLI jAya te - x - ahIM pazcAtkarmAdino abhAva che. vaLI photarA vagerenuM tyajavApaNuM nathI. e ja rIte vAla-caNA paNa kalpe. 5. avagRhitA - - 4 - gRhasthe potAnA khAvA mATe vAsaNa ke hAtha dhoyA hoya tevuM vAsaNa pANIthI lipta dekhAya to levuM na ko, paNa bahu sukAI gayelA zakorA, kAMsAnA vAsaNa AdimAM levuM kalpe. 6. pragRhItA - potA ke bIjA mATe caru ke hAMDI AdimAMthI cATavA AdithI laIne bIjAne vastu ApI hoya te bIjAe na lIdhI hoya athavA sAdhune apAvI hoya to pragRhItA kahevAya te gRhasthanA pAtramAM ke hAthamAM hoya to yAvat grahaNa kare. 7. ujjIitadharmikA - sugama che. [sUtrArtha juo.] A sAte piApaLA paNa jANavI. bhAMgAo yojavA. mAtra cothImAM vizeSatA Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21/1/11/396 che, svaccha pANIthI temAM abhalepapaNuM che. kemake temAM saMskRSTa Adino abhAva che, pachInI traNa pAmaiSaNA vadhu-vadhu vizuddha hovAthI evo ja krama che. have A batAvelA sUtro vaDe zuM karavuM ? te kahe che. * sUca-397 : A sAta fjA tathA sAta pAnaiSaNAmAMthI koIpaNa eka pratimAne ghAraNa karanAra muni evuM na kahe ke, A badhAM sAdhuoe misyArUpathI pratimA aMgIkAra karI che, huM ekalo ja zuddha pratimAne vahana karuM chuM. piraMtu te ema kahe ke je sAdhu bhagavaMto A pratimA svIkArIne vicAre che ane je huM paNa A pratimAne svIkArIne vicAruM chuM te badhAM jinAjJAmAM udhata che te anyonya samAdhisaha vicare che. A je te sAdhu-sAdaDInI samagratA - sAdhupaNuM che. * vivecana : A rIte A sAd furror ke pAvaiSaNAmAMnI koI paNa pratijJA svIkAtAra muni ema na bole ke, bIjA sAdhuo samyaka rIte piMDa-eSaNAdi abhigraho pALatA nathI, huM eka ja barAbara pALe che, tethI meM ja vizaddha abhigraha karyo che, A koIe nahIM. A rIte gacchanirgatu ke gayachavAsIne samardaSTie jovA. paNa uttarottara piMDaeSaNAnA dhArake gacchavAsI sAdhue pUrva-pUrvanI piMDa-eSaNAnA pAkane dUSita na samajavA. tyAre zuM karavuM te kahe che A je sAdhuo piMDa-eSaNAdi vizeSa abhigraho dhAraNa karIne gAma-gAma vicare che ane huM je pratijJAne dhAraNa karIne vicAre che. tethI ame badhAM jinAjJAmAM ke jinAjJA vaDe aegughata vihAra karanArA saMvRta chIe. teo badhAM ekabIjAne samAdhi vaDe je gayachamAM jene samAdhi batAvI hoya tene te pALe. kemake gacchavAsIne sAte pratijJA pALavAnI che, gacchanitione pahelI be sivAyanI pAMcano abhigraha che, te vaDe teo prayatna kare, te pramANe te pALIne vicaratA hoya te badhA jitezaranI AjJA ullaMghatA nathI. kahyuM che ke, "koI be varu, koI traNa, koI ghaNAM vastra ane koI vastrarahita viyare che, to paNa te paraspara niMdA na kare kemake te badhAM jinAjJAmAM che." A sAdhusAdhvIno saMpUrNa bhilubhAva che - ke potAnA abhimAnanuM varjana karavuM. cUlikAna, adhyayana-1 "fpa upaUT'' uddezA-11no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra che zrutaskaMdha-2, cUlikA-1, adhyayana-2 che 0 prathama adhyayana kahyuM. have bIjuM kahe che. teno saMbaMdha A rIte-adhyayana1mAM dharmanA AdhAraspa zarIranI pratipAlanAyaeN pahelA piMDa grahaNa vidhi kahI. te piMDa laIne jyAM gRhasyo na hoya tevA sthAnamAM bhojana karyuM. tethI sthAnanA guNa-doSa batAvavA A bIjuM adhyayana kahe che. A saMbaMdhe AvelA A adhyayananA cAra anuyogadvArA kahevA. temAM nAmaniSpaksa niphope 'zaaiSaNA' nAma che. teno nikSepo kaQAmAM jyAM fpavA niyukti saMbhave che, tyAM prathama gAthA vaDe ane bIjI A niyukitaone yathAyoga saMbhavatI bIjI gAthA vaDe pragaTa karIne bIjI gAthA vaDe zasyA zabdanA cha nikSepAnA vicAramAM nAma sthApanA choDIne niktikAra kahe che [ni.301] dravya, kSetra, kAla, bhAva e cAra prakAre zayyA che. temAM dravya zasyA ahIM prastuta che, te dazavi che, te dravyazayyA kevI che ? saMyatone yogya evI zamyA jANavI joIe. dravyazayyA kahe che [ni.302] dravyazayyA gaNa prakAre che. sacitA, ayitA, mizrA. temAM sacivApRthvIkAyAdi, ayitA-prAsaka pRvI, mizrA - ardhapariNita pRthvI athavA sayitazayyAnuM varNana niryuktikAra pote ja have kare che. trazasyA te je gAma AdimAM zayyA karAya che. kALazacyA te je Rtubaddha kALamAM zayyA karAya, dravyazayyA kahe che. [ni.303] dravyazayyAne eka daSTAMtathI samajAve che - (saMkSepamAM) eka aTavImAM ukala ane kaliMga nAme be bhAIo hatA. te corI karatA. temane vaghumatI nAme bena hatI. tyAM gautama nAme nimitaka Avyo vaghumatIe kahyuM A ApaNI pallIno vinAza karaze, bahenanA kahevAthI bhAIoe tene kADhI mUkayo. nimitaka tenA para hepI banyo ane pratijJA karI ke vasumatInuM uMdara cIrIne huM temAM suIza. A ja kathAmAM vRttikAre bIjA AcAryano mata TAMkIne paNa A dRSTAMta rajU karela che - x * x * x * e rIte gautama vasumatInA udara para suto te sacitta dravyazA. [ni.304] have bhAvazayyA kahe che - te be prakAre che. kAyavipayA ane che bhAvaviSayA. temAM je jIva audayikAdi bhAvamAM je kALe varte te tenI cha bhAvarUpa bhAvazayyA che, kemake zayana te zayyAsthiti che. te ja pramANe je jIva AI vagerenI kAyAmAM garbhapaNe rahelo che te jIvane strI vagerenI kAyA bhAvazayyA che kemake A AdinI kAyAmAM sukhamAM, du:khamAM, sutA, uThatA te jIva tenI aMdara rahelI badhI avasthAvALo thAya che, mATe te kAyasaMbaMdhI mAvasyA che. adhyayano badho adhikAra zasyA saMbaMdhI che, have uddezArka adhikAra batAvavA kahe che vi.305] A badhA eTale traNe uddezA jo ke zasyA vizuddhi karanAra che, to paNa te darekamAM kaMIka vizeSa che, te huM kaMIka kahIza. 6 cUlikA-1, adhyayana-1no TIkAnuvAda pUrNa kra * * * * * * * * * * * * * * * * * * * 2i/11] Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/ra/bhUmikA 163 [ni.306] temAM pahelA uddezAmAM vasatinA udgama doSo AdhAkamadi che tathA gRhasthAdi saMsI apAyo ciMtavelA che. bIjA uddezAmAM zauyavAdi bahu prakAranA doSo tathA zayyA tyAga batAvyo che e A adhikAra che. (ni.30] trIja uddezAmAM udgamAdi doSa tyAgI sAdhune je chalanA thAya te dUra kasvA prayatna kaQo. tayA svAdhyAyane anukULa sama-viSama Adi upAzrayamAM nirjarArthI sAdhuoe rahevuM te adhikAra che. * cUlikA-1, adhyayana-2 "zaSaNA", uddezo-1 6 * niyukti anugama kaho. have sUgAnugAme sUga kahevuM joIe* sUga-398 - te sAdhu ke sAdevI upAyanI gaveSaNA karavA icche to gAma yAvatuM rAjadazAnImAM praveelIne te che ke A upAzraya uDA rAvatuM jaLAthI yukata che, to tevA prakAranA upAzrayamAM sthAna, zA ke svAdayAya na kare. paNa je upAzrayane cheDA cAvatu jaLAthI rahita jANe te prakAranA upAzrayanuM sArI rIte paDilehaNa-mArjana karI tyAM sthAna, zA ke svAdhyAya kare, sAdhu-sAdanI evA upAzrayane jANe ke koI eka sAdhunA nimite gRhastha prANI-bhUta-jIva-savono samAraMbha karI banAvela che, kharIdela che, udhAra lIdhela che, chinavela che, anikRSTa che, abhihata che * x * A prakArano upAzraya purupAMtara kR hoya ke puruSAMtara yAvatu te anAsevita hoya to tyAM sthAna, zayyA ke svAdhyAya na kare, e ja rIte ghaNA sAthe eka sAdavI, ghaNA sAdhI [evA traNa AlApako jANavA. A traNemAM sAdhu sthAna, zA ke svAdhyAya na kare. te sAdhu ke sAdanI upAzraya vize jANe ke te ghaNAM zramaNa, vanIpaka Adine gaNI-gaNIne teonA nimitte banAvela che ityAdi pUrva AlApaka mujaba jANavuM yAvat svAdhyAyAdi na kare. sAdhu ke sAlavI ema jANe ke A upAya ghaNAM zamaNAdine uddezIne prANI padi hiMsA karIne banAvela che te prakArano upAya puraSAMtara kUva vAva4 anAsavita che, to tyAM sthAna, zA ke svAdhyAya na kare. paraMtu je te puruSAMtara phUdra che ema jANe yAvatuM sevita hoya to tenuM pratilekhanapramArjana karI upayogamAM le. te sAdhu ke sAdhvI jANe ke A upAzraya gRhastha sAdhunA nimitte banAvela che, kASThAdi lagAvI saMskAred che, vAMsa AdithI bAMdhela che. AcchAdita karela che, vadhela che, saMvarea-usela-cIkaNo karela che, suvAsita karyo che, tevA prakArano upAzraya apuraSAMtarU cAvatu anAsevita hoya to tyAM sthAna, 164 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra zA, svAdhyAyAdi na kare. paNa jo te puraSAMtarakRta yAvata Asevita hoya to pratilekhanA karI upayoga kare, * vivecana : [mUrNimAM aryamAM kyAMka kyAMka viroSatA jovA maLI che, keTalAMka zabadonI niraNIya cUrNi, bRhat kalpasUtra vRttimAM paNa vyAkhyA jovA maLe che.) te bhikSu vasati zodhavAne icche to gAmAdimAM praveze, pravezIne sAdhu yogya vasati zodhe. tyAM jo iMDAdi yukta upAzraya jANe to tyAM vAsa vagere na kare te batAve che. arya sugama che. vizeSa e ke- sthAna eTale kAyotsarga, zayA-saMcAro, niSIdhikA-svAdhyAya bhUmi - na kare tenAthI viparIta hoya to paDilehaNa karI sthAnAdi kare. have upAzraya saMbaMdhI udgama vagere doSo batAve che * te bhikSa ema jANe ke - koI zrAvake prANIhiMsA karIne sAdhune uddezIne A upAzraya karAvela che, te dazavi che - ahaMta praNita dhamaniSThAthI eka sAdhune AzrIne prANI samAraMbhathI karela che, sAdhune uddezIne vecAto lIdhela che koI pAsethI uchIno lIdho che, nokara pAsethI baLajabarIthI paDAvela che, svAmInI rajA vinA lIdho hoya ityAdi * * * evA upAzrayamAM jyAM sudhI bIjo puruSa na vApare tyAM sudhI sthAnAdi na kare. ahIM cAra AlApaka jANavA. vaLI pachInA be sUNa piMDa-eSaNAnusAra jANavA. * x * bhiA evo upAzraya jANe ke je gRhastha sAdhune AzrIne banAvyo che, kASThAdithI bhiMto saMskArI che, vAMsanI kAMbIthI bAMdhela che, ghAsathI AcchAdita karyo che, chANa AdithI lIdhela che, khaDI AdithI gharela che, kaLI AdithI lepa karyo che, jamIna sApha karI saMskAryo che, dhUpa vaDe durgadha dUra karI che, to Avo upAzraya koI gRhastha vAparela na hoya, svIkArela na hoya to tyAM sthAna Adi na karavA. puraSAMtaraqa - Asevita hoya to sthAnAdi kare. * sUtra-36 - te sAdhu ke sAdadI ema jANe ke gRhastha sAdhu nimite upAzrayanA nAnA dvArone moTA karAI che [ityAdi vireja adhyayana mujaba navI Avo upAzraya bIja purave kAmamAM lIdhe na hoya tyAM sudhI sAdhu cAvavuM tyAM saMthAro na kareputarapha hoya to cAvata saMthAro kare. e ja rIte vanaspati Adi ukheDI bahAra laI javAya che te jue to tevA upAzrayamAM yAvatuM sthAnAdi na kare, paNa jo koIe tene upayogamAM lIdho hoya to yatanApUrvaka paDilehaNa karI yathAvat sthAnAdi kare te sAdhu ke sAdadI vAva4 jANe ke gRhastha sAdhu nimite ghaNIthI utpanna kaMda, mUla, pAna, puSpa, phaLa, bIja ke vanaspati eka sthAnethI bIje sthAne laI jaI rahyA che. te upAya apurAMtakRva hoya to tyAM sthAnAdi na kare, je Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 pic 2/1/2/15399 puruSAMtarakRta hoya to tyAM sthAnAdi kare te sAdhu ke sALI jANe ke gRhastha sAdhu nimitte bAjoTha, ghaTiyuM, nisaraNI ke khAMDaNiyo eka sthAnethI bIjA sthAne laI jAya che to tevA prakArano upAzraya cAvatu apuruSAMtarakRtu hoya to tyAM sthAnAdi na kare, puraSAMtarakRtva hoya cAvatuM sAdhu temAM sthAnAdi kare * vivecana : te bhikSa evo upAzraya jANe ke te gRhastha sAdhu nimite nAnA dvAranuM moTuM dvAra karela che, tevA makAnamAM gRhasthAdi bIjuM koI na vApare tyAM sudhI sAdhu te sthAna na vApare, puruSAMtakRta - Asevita hoya to sAdhu te upAzraya vApare. A baMne sUtromAM uttaguNa kahyA che. te doSathI duSTa hovA chatAM bIjA puruSe svIkAryA pachI ko, paNa mULaguNathI duSTa hoya to puruSAMtarakRtuM hovA chatAM na ko. mULaguNa doSa A che - pIThano vAMsaDo, be dhAraNa karanArA tathA cAra mULa velIo hoya e rIte sAdha nimite taiyAra karela vasati mUlaguNa duSya jANavI. - te bhikSa jo evo upAzraya jANe ke gRhastha sAdhu nimite pANIthI janmela kaMdAdi bIje sthAne laI jAya che ke bahAra Dhagalo kare che, tevA makAnamAM bIjA koI AvIne na rahe, tyAM sudhI sAdhu sthAnAdi na kare. puraSAMtarakRta thayA pachI kare. A pramANe acita-niHsAraNa sUtra paNa jANavuM kemake temAM paNa trasAdi virAdhanA thavA saMbhava che. * sUtra-400 : te sAdhu ke sAdI jANe ke A upAzraya sthaMbha, mAMcaDA, mALa, prAsAda, maMjIla ke prAsAda tala upara athavA koI ucca sthAne banAvela che to atyaMta gADha kAraNa vinA te sthAne vAsa na kare, kadAca tyAM rahevuM paDe to tyAM pAsuka zItala jaLathI hAtha, paga, AMkha, dAMta ke mukha eka vakhata ke vAraMvAra sApha na kare tathA maLa, mUtra, kapha, lITa, ulaTI, pIta, ru lohI ke zarIranA anya bhAgethI nIkaLatI azucino tyAga na kare. kemake kevalI bhagavaMte tene kamabaMdhanuM kAraNa kahyuM che. vaLI saMbhava che ke uparathI pheMkavA jatAM sAdhu lapase ke paDe. lapasatA ke paDavAthI tenA hAtha cAvatuM mastaka ke zarIrano anya koI bhAga tUTI jAya. temaja tyAM rahelA pANi aAdinI hiMsA thAya yAvatuM mRtyu thAya. sAdhunI pUvoMpAdiSTa pratijJA che ke tevA prakAranA uMcA upAzrayamAM sthAna, zayana, svAdhyAyAdi na karavA. * vivecana : te bhikSA ja evA prakArano upAzraya jANe ke je eka staMbha para hoya, mAMyaDA ke mALA para hoya, bIje majale hoya, bhoMyarAvALuM makAna hoya, A ke AvA prakAranA upAzrayamAM sthAnAdi na kare, paNa jo evuM koI prayojana hoya to tyAM rahevuM paDe - te mATe zuM kare ? te kahe che 166 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 tyAM ThaMDA pANI vagerethI hAtha Adi na dhove, tyAMthI maLa-mUtrano tyAga na kare, kevalI bhagavaMta kahe che ke, Atma ane saMyama virAdhanAthI te karmabaMdhanuM kAraNa che. te tyAM maLamutrAdi tyAga karato paDI jAya, paDatAM zarIranA koI avayava ke indriya vinAza pAme che tathA bIjA prANIne pIDA ke jIvanI hAni thAya che, bhikSanI pUrvopadiSTa A pratijJA che ke tevA uMcA upAzrayamAM sthAna Adi na kare. * paNa - * sutra-401 - te sAdhu ke sALI ema jANe ke A upAzraya sTIo, bALako, zudra pazupANIthI yukta che, pazuonA bhojana ghaNIthI yukta che, to AvA gRhastha saMsavALA makAnamAM sthAna, zayana, svAdhyAya na kare ema karatA karmabaMdhana thAya che; gRhastha saMsagavALI vasatimAM sAdhune alasaNa, vibhUcikA, vamana ke bIjI koI vyAdhi thAya che tevA koI du:kha ke rogAtaka utpanna thAya tyAre gRhastha karUNAthI prerAIne te sAdhunA zarIra para tela, ghI, mAkhaNa ke carabIthI mAliza ke mardana karaze, nAna karAvaze, kakka-lou-varNa-cUrNa ke pA AdithI ghasI-ghasIne mAliza karaze, masaLaze-madana karaze. ThaMDA ke garama pANIthI prakSAlana karaze, nAnA karAvaze, siMcaze; lAkaDAM paraspara ghasI agni pragaTAvaze - prajavalita karaze, Aga jalAvIne zarIrane sekaze-tapAvaze. tethI sAdhuno pUvoMpAdiSTa AcAra che ke tevA prakAranI gRhasthayukata upAzrayamAM sAdhussALI sthAni, zayyA, svAdhyAyAdi na kare. * vivecana : te bhikSa vaLI evo upAzraya jANe ke jyAM strIo rahe che tathA tyAM bALako rahe che athavA te vasati siMha, kUtarA, bilADA Adi zuddha pANI yukta che athavA pazu ane bhojana-pANI che ke pazunA bhojana-pAna tyAM rakhAya che, AvA gRhastha Akula upAzrayamAM sthAnAdi na kare. temAM A doSo che - karmonuM upAdAna thAya che. kemake bhikSu gRhapatinA kuTuMba sAthe vasatA tyAM bhojanAdi kriyA ni:zaMka na thAya, koI vakhata vyAdhi vizeSa thAya te dazavi che - hAtha-paga Adi staMbhana, lakavA, vicikA, chardI Adi vyAdhi te sAdhune thAya, bIja tAva, prANa hare tevA zULa Adi roga utpanna thAya; tene tevA rogathI pIDAtA joIne gRhastha karuNA ke bhaktithI te bhikSanA zarIrane tela AdithI arnegana ke mardana kare. sugaMdhI dravyathI snAna karAve, karNa-logha-varNaka-pUrNa-pAka Adi dravya vaDe thoDuM thoDuM ghase, coLIne tenuM udvartana kare. pachI ThaMDA ke unA pANIthI thoDuM khAna karAve ke vAraMvAra snAna karAvI mAthAne jalathI siMce, lAkaDAthI lAkaDA ghasIne agnine bALe, bhaDakA kare. tema karIne sAdhunI kAyAne eka ke aneka vakhata tapAve. sAdhune pUvoMpAdiSTa pratijJA che ke AvA prakAranA gRhasthayukta upAzrayamAM sthAna, zayyA ke svAdhyAya na kare. * sUtra-402 - gRhasthanA saMsargavALA makAnamAM rahevuM te sAdhu mATe kamabaMdhanuM kAraNa che, Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/ra/1/402 167 168 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 kemake gRhasthathI mAMDIne karmacArINI Adi paraspara Akroza karatA hoya, kuvacana bolatA hoya, ekabIjAne rokatA hoya, upadrava karatA hoya; A badhuM joIne sAdhunuM mana uMcuM nIcuM thaI jAya ane manamAM vicAre ke A loko jhaghaDe to sAruM thavA na jhaghaDe to sAruM cAvatuM mAre to sAruM ke na mAre to sAruM. tethI sAdhu mATe A pUvoMpAdiSTa pratijJA che ke tevA gRhasthayukta sthAnamAM sthAnAdi na kare. * vivecana : bhikSune gRhasthayukta vasatimAM rahevAthI karmonuM upAdAna thAya, jethI tyAM ghaNAM doSo saMbhave che te kahe che, AvI vasatimAM gRhasthAdi paraspara Akroza Adi kare, tema karatA joIne sAdhunuM mana uMcu-nIcuM thAya, temAM uMcu eTale AvuM na kare, nIcuM eTale AvuM kare. * sUtra-403 : gRhastha sAthe vAsa karanAra sAdhune karmabaMdha thAya. kemake gRhastha potAnA mATe anikAya pragaTAvaze, prajavalita karaze ke bujhAvaze. te joI muninuM mana uca-nIcuM thaze. te vicAro ke A anikAyane pragaTAve-na pragaTAve, prajavalita kare - na kare, ThATe : na hAre to sAruM. tethI sAdhunI pUrvopadiSTa pratijJA che, tevA upAzrayamAM na rahe. * vivecana : A paNa gRhastha sAthe vasavAthI te svArthe agni samAraMbha kare to sAdhunuM mana uMca-nIcuM thaI zake te darzAvatuM sUtra che. * sUga-405 - sAdhu ke sAdaDIne gRhastha sAthe vasatAM kamabaMdha thAya che. jemake - ahIM gRhasthanI patnI ke putravadhu, purI, dhANI, dAsI, nokarANI munine joIne parara vArtAlApa karaze ke je A zramaNa bhagavaMta maithuna dharmathI virata che, temane maithuna sevana ke tenI abhilASA paNa na kahyuM. AvA sAdhu sAthe koI strI maithuna seve to teNIne putra prApti thAya. je ojasvI, tejasvI, varcasvI, yazasvI, dekhAvaDo ane vijayI hoya. AvA prakAranI vAta sAMbhaLI samajI temAMnI koI A te tapasvI bhikSane maithuna dharma mATe pralobhana ApI AkarSita karaze. tethI sAdhuno pUvoMpAdiSTa AcAra che ke sAdhu tevI vasatimAM sthAna, zayyA, svAdhyAya na kare, te bhikSudharma che. * vivecana : pUrvokta gRhe vasatA bhikSune A doSa che - gRhaspatinI patnI Adi ema kahe ke, A zramaNo maithunathI virata che. tethI tenA dvArA jo putra thAya to baLavAnuM, dIptimAnuM, rUpavAna, kIrtimAna thAya. AvuM dhArIne temAMnI koI putra vAMchaka strI A zabdo sAMbhaLI te sAdhune maithunadharma sevavA mATe AkarSita kare. A doSanA bhayathI sAdhunI pUvoMpAdiSTa pratijJAdi che ke AvI vasatimAM sthAnAdi na kasyA. A ja teno bhikSubhAva che. cUlikA-1, adhyayana-2 'zaaiSaNA', uddezA-1no | muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa | ka cUlikA-1, adhyayana-2 uddezo-2 . 0 uddezo-1 kaNo, have bIjo kahe che, teno saMbaMdha A pramANe. uddezA-1mAM gRhasthayukata vasatinA doSa kahyA. te vizeSathI kahe che. * sUtra-406 : koI gRhastha sUci samAcAra hoya, sAdhu to snAna tyAgI, (koImoka pratimAdhArI hoya, te gaMdha gRhasthane durgaMdha, pratikULa, apriya lAge. temaja sAdhune kAraNe gRhastha pahelA karavAnuM kArya pachI, pachI karavAnuM kArya pahelAM re, vaLI bhojanAdi kArya kare ke na kare. tethI sAdhunI A pUvoMpAdiSTa pratijJA che ke te AvI vasatimAM vAsa na kare. * vivecana : keTalAMka gRhastho zaci samAcAravALA bhAgavata AdinA bhakto ke bhogIo - caMdana, agara, kukama, kasidi sevI hoya che. bhiAo snAna na karavAthI ke kAryavazAt mutrano upayoga karanArA hovAthI te gaMdhavALA ke durgadha hoya che. A badhuM te gRhasthone anukULa ke abhimata hotuM nathI. tathA te gaMdhathI viparIta gaMdha hoya che. - X - X - X - * sUtra-404 - gRhastha sAthe nivAsa karanAra sAdhune kamabaMdha thAya che. kemake - gRhasthanA kuMDala, kaMdoro, maNi, motI, hiraNya, suvarNa, kaDA, bAjubaMdha, misaro hAra, palaMba hAra, adhahAra, ekAvalI, kanakAvatI, muktAvalI, nAvalI aAdithI sajaja taruNI ke kumArIne alaMkRta - vibhUSita joIne sAdhunuM mana UMca-nIcuM thAya, vicAre ke A suMdara lAge che . nathI lAgatI, upabhogya che ke nathI. te AvuM bole, anumode. tethI sAdhuno pUrvopadiSTa AcAra che yAvatuM tyAM vAsa na kare. * vivecana : gRhastha sAthe vasatAM bhikSane A doSo lAge che . jemake alaMkAra paherelI kanyA joIne - x - AvI zobhana ke azobhana mArI patnI hatI ke A alaMkAra athavA kanyA zobhana ke azobhana che tevuM vacanathI bole tathA manane zobhana ke azobhanamAM uMca-nIcuM kare. temAM guNa eTale rasanA dioSo] che, hiraNya-dInArAdi dravya, guTita-ne mRNAlikA ane prAlaMba e AbharaNa vizeSa che. bAkI sugama che. - vaLI - Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/2/2/406 169 te gRhastha sAdhu nimite bhojana ane svAdhyAya bhUmimAM snAna Adi pUrve karavAnuM pachI ke pachI karavAnuM pahelAM kare che. ema AgaLa pAchaLa kiyA thavAthI sAdhaone adhikaraNa doSa lAge athavA te gRhasyo sAdhune kAraNe prApta kALe paNa bhojanAdi na kare. tethI aMtarAya ane manopIDAdi doSa saMbhave che athavA te sAdhuo gRhasthane kAraNe paDilehaNAdi pachI, viparIta ke kALa vItyA pachI kare ke na kare. mATe sAdhunI pUrvopadiSTa pratijJA che ke - x * tyAM sthAnAdi na kare. * sUtra-407,408 - gRhastha sAthe rahenAra sAdhune karmabaMdha thAya che. gRharaNa potA mATe vividha prakAranuM bhojana banAvela haze. te sAdhu nimitte potAnI sAthe sAdhu mATe paNa AzanAdi banAvaze ke lAvaze. sAdhu te khAvA ke pIvAnI icchA karaze. AthavA AhAra lolupa banI tyAM ja raheze. tethI sAdhunI A pUrvAdiSTa pratijJA che ke sAdhu AvA sthAnamAM vAsa na kare. - gRhastha sAthe rahenAra munine karmabaMdha thAya che. gRharatha potA mATe vividha prakAranA kASTha pahelAthI kApI rAkhe che. pachI te sAdhu nimitte vividha prakAre kASTha kApe, kharIde ke udhAra le. lAkaDA sAthe lAkaDuM ghasIne Aga saLagAve ke prajavalita kare. A joI sAdhune anino AtApa-pratApa levAnI icchA thAya, tyAM rahevAnI kAmanA kare. tethI sAdhunI A pUrvopadiSTa pratijJA che ke sAdhu aAvA sthAnamAM vAsa na kare.. * vivecana : gRhastha sAthe vasatA sAdhune AvAM karmabaMdha thAya. gRhastha potA mATe vividha AhAra saMghe, pachI sAdhunA nimite azanAdi saMdhe athavA bhojananA vAsaNo AgaLa mUke, te joIne bhikSu tene khAvA-pIvA icche athavA tyAM sAdhu rahevA icche. zeSa pUrvavatuM. kASThAgni sUtra [48] paNa A sUtra [40] mujaba jANavuM. * sUtra-409 : gRihastha sAthe eka vasatimAM rahenAro sAdhu ke sAdanI maLamUtranI bAdhA thatAM che ke vikAle gRharaNanA gharanuM dvArabhAga kholaze, tyAre koI cora gharamAM pravezI jAyatyAre te sAdhune ema kahevuM na kahyuM ke cora pravezI rahyo che ke, nahIM, chupAI rahyo che ke nahIM Ave che ke nahIM bole che ke nathI bolato. teNe corI karI ke bIjAe karI, A cora che ke teno sAthI che, ghAtaka che, ApaNe A kArya karyuM che; te tapasvI sAdhu para gRhasthane cora hovAnI zaMkA thAya che. tethI sAdhuno e pUrvopadiSTa AcAra che ke gRhasthA yukata sthAnamAM nivAsa na kare. * vivecana :te bhikSu tyAM gRhastha saMrakta vasatimAM vasatA maLa Adine kAraNe vikAlAdimAM 10 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra vasatinuM dvAra ughADe. tyAM * x + cora praveze, tene joIne te bhikSune ema bolavuM na kalo * A cora gharamAM pese che. ityAdi (sUtrArtha mujaba jANavuM kemake tethI te corane pIDA thAya, te corane sAdha upara dveSa thatAM mAravA lAge vagere doSa che. jo te sAdhu corane na batAve to gRhastha te bhikSane ja cora mAnaze. - pharI vasati-doSa kahe che. * sUga-410 : te sAdhu-sAdadI yAvatuM jANe ke ghAsa ke palAlanA TeTa, iMDA yAvatuM jALA che, to tenA upAzrayamAM sthAna, zayyA ke svAdhyAya na kare paNa je sAdhu-sAdanI jANe ke ghAsa Adi nathI to te sthAne nivAsa kare. * vivecana - sugama che. * x * have vasati parityAgano adhikAra kahe che. * sUtra-411 : sAdhu-sAdanI dharmazALA, udhAnagRha, gRhasthanA ghara ke tApasanA maThamAM jyAM vAraMvAra bIjA-sAdhuo AvatA hoya tyAM rahevuM nahIM. * vivecana : gAma bahAra jyAM musApharo AvatA-jatAM rahe te dharmazALA. udhAna madhyanuM gRha, maTha Adi sthAnamAM vAraMvAra bIjA sAdhu AvatA hoya tevA sthAnamAM mAsa kAdi na karavo. have kAlAtikAMta vasati doSa * sUtra-412 - je dharmazALAdimAM je sAdhu Rtubaddha kALa ke vaSaviAsa rahyA hoya tyAM ja pharI nivAsa kare to kAlAtikama doSa lAge che. * vivecana : je sAdhu bhagavaMto dharmazALA AdimAM ziyALA-unALAmAM mAsakapa karIne ke comAsuM karIne tyAMja kAraNa vinA pharI rahe to he AyuSyamAnuM ! kAlAtikama doSa saMbhave che, temaja zrI vagerenI Asakti ke snehathI udgamAdi doSano saMbhava rahe, mATe AvuM sthAna sAdhune na kahyuM. have upasthAna doSane batAve che * sUTa-413 - he AyuSyamAna ! je sAdhu dharmazALAdimAM Rtubaddha ke vaSavAsakA vItAve tenA karatA vAmaNo-traNagaNo kALa vyatIta karyA vinA tyAM comAsuM ke mAsakalpa kare to tene upasthAna kriyA doSa lAge. * vivecana : (sUNArthamAM kahyA mujaba ja vRtti che.] tethI AvA sthAnamAM rahevuM na kahyuM. have abhidAMta vasati batAvavA kahe che- * sUtra-414 - A jagatamAM pUvadi dizAomAM gRhapati rAvata nokarANI jevA keTalAMka Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/2/2/414 11 zraddhALuo hoya che, teoe sAdhunA AcAra-vicAra sArI rIte sAMbhaLela hotA nathI. teo zraddhA, prIti, ruci rAkhatAM ghaNAM zramaNa, brAhmaNa, atithi, kRpaNa, vanIpakane AzrIne rahevA gRhastho sthAnAdi taiyAra karAve che. jevA ke luhArazALA, Ayatana, devakula, sabhA, paraba, dukAna, vakhAra, vAhanaghara, yAnazALA, cunAnuM kArakhAnuM, darbhazALA, camaliya, vakalazALA, kolasAnA kArakhAnA, lAkaDAnA kArakhAnA, smazAnagRha, zUnyagRha, parvatIyagRha, parvataguphAgRha, pASANa maMDapa ke bhavanagRho. je sAdhu tevA prakAranI luhArazALA yAvat bhavanagRhomAM nivAsa kare che, he AyuSyamAna che tene abhikrAMta kriyA vasati kahevAya che. * vivecana : ahIM prajJApaka AdinI apekSAe pUrvAdi dizAmAM zrAvako ke prakRti bhadraka gRhasthAdi rahe che. teoe sAdhunA AcArAdi jAmyA hotA nathI ke sAdhuno Avo upAzraya kalpe ke nahIM ? paNa vasatidAnathI svagadi phaLa maLe tema kyAMkathI jANIne tenI zraddhAthI, prItithI rucithI ghaNA sAdhu vagerene uddezIne gRhastha tyAM ArAmAdi mATe cAnAzAlA vagere potA mATe karatA zramaNAdi mATe moTA karAvyA hoya che. A sthAnone nAma laIne jaNAve che. jemake - Adezana te luhArazALA, devakula pAsenA oraDA, devakula, cAra veda bhaNavAnI zALA, pANI pIvAnI paraba, dukAna, ghaMghazALA, ratha Adi rAkhavAnuM sthAna, ratha Adi banAvAnuM sthAna. khaDInuM parikarma thAya te sthAna ityAdi sigArma mujaba jANavA.) AvA gRho caraka, brAhamaNAdi dvArA pUrve vaparAyA hoya, pachI sAdhu temAM utare to he AyuSyamAna te abhikAMta kriyA vasati kahevAya. AvA makAnamAM alAdoSa che. * sUjha-415 - A jagamAM pUrva Adi dizAmAM rahevA gRharatha yAvat ghaNAM zramaNa, Adine uddezIne vizALa makAna banAve. jemake luhAra zALA yAvatu bhAvanagRha. je sAdhu AvA grahomAM utare ke jyAM cakAdi parivrAjaka vagere koI pahelAM rahyAM na hoya, to te anabhidAna kriyA vasati kahevAya. * vivecana : sugama che. vizeSa e ke pUrve caraka Adi koI tyAM utaryA nathI, to anabhikAMtakriyA vasati kahevAya. tethI AvI vasati sAdhune mATe akalAnIya che. have na utaravA yogya vasati kahe che * sUga-416 - A jagatamAM pUrva Adi dizAmAM cAvatu nokarANI rahe che, teone pahelAthI e jJAta hoya che ke A zramaNa bhagavaMto yAvata maithunakamathI viramelA che. A munione AdhAkarmika upAzrayamAM rahevuM ka5tuM nathI, tethI ApaNe ApaNA mATe je luhArazALA cAvat bhavanagRha banAvela che, te badhAM A munione rahevA ApIzuM, pachI ApaNe ApaNA mATe bIjI luhArazALA yAvatuM 132 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 gRho banAvIzuM, AvA temanA vArtAlApane sAMbhaLIne, samajIne je sAdhu tevA prakAranI luhArazALA yAvatu gRhomAM nivAsa kare che tevI rIte bIjAnA ApelA makAnamAM rahe to he ziSya! te varSakriyA vasati che. * vivecana : prAya:sugama che. teno samudAya artha A pramANe - sAdhu AcAranA jJAta gRhasyo potAnA mATe banAvela gRhAdi sAdhune ApI, potA mATe bIjA kare, te ke tevA bIjA ucca-nIca gharo bIjA hoya, te sAdhune apAyA hoya, to te vajaryakiyA vasati che, te sAdhune na ko. have mahAvarya vasati * sUtra-417 - A gama pUvada cAre dizAmAM keTalAMka zraddhALa hoya che. teone sAdhunA AcAra gocaranuM jJAna hotuM nathI cAva4 zraddhAthI ghA zramaNa, brAhmaNa yAva4 vanAyakanI gaNanA karIne temanA mATe te gRhastho makAno banAve che - jevA ke luhArazALA yAvat bhavanagRha. je sAdhu tevA prakAranA gRhomAM nivAsa kare che ke acAnya pradatta gRhomAM rahe che, te mahAvarmakriyA vasati che. * vivecana - prAya sugama che. vizeSa e ke zramaNAdi mATe taiyAra karela je vasatimAM sthAnAdi kare te mahAvaryA vasati kahevAya. tethI te akIya ane vizuddhi koTi vasati kahevAya. have sAvadha nAmaka vasati kahe che. sUtra-18 - A saMsAramAM yuvadi dizAmAM keTalAMka zraddhALu rahe che, je zraddhA, prIti ane rucithI ghaNAM zramaNa, brAhmaNa, atithi, kRpaNa, vanIpakane gaNIgaNIne temanA mATe luhArazALA yAvat bhavanagRho banAve che. je sAdhu AvI luhArazALAdimAM nivAsa kare ke acAnya pradatta gRhono upayoga kare che ke AyuSyamAna ! sAvadhakiA vasati che. * vivecana : prAya sugama che. vizeSa e ke pAMca prakAranA zramaNone kalapIne vasati banAvela hoya te zramaNo A pramANe - nirgunya, zAkya, tApasa, garika ane AjIvika. temane mATe karAyelA sthAnAdi sAvadhakiyA nAmanI vasati thAya. A akalpanIya ane vizuddhikoTi che - have mahAsAvadha nAmanI vasati kahe che. * sUtra-419 : A jagatamAM pUvadi dizAmAM zraddhALu rahe che yAvatu kevaLa ruci mAthI koI eka zramaNavargane uddezIne gRhastho luhArazALA yAvatu gRho banAve che. teo ghaNAM ja pRthavIkAya cAvata trasakAyano samAraMbha karIne, vividha prakAranA ghaNAM pApakamoM karIne jevA ke - AchAdana, lepana, beThaka ke dvAra baMdha karavA, zIta jaLa nAMkhavuM, agnikAyane pUrve pragaTAvano Adi. je sAdhu AvA prakAranI Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/2/2/419 luhArazALA AdimAM rahe ke acAnya pradatta sthAne rahe te dvipakSa kamati seve che. he AyuSyamAna ! te mahAsAvadhakriyA vasati che. * vivecana : ahIM koI gRhasthAdi eka sAdhune uddezIne pRthvIkAyAdinA saMraMbha, samAraMbha, AraMbhamAMthI kaMI karIne tathA vividha pApakarma kRtyothI jevA ke chAdana, lepana, saMthArA mATe bAraNuM DhAMkavA mATe ityAdi hetuthI pahelAM kAcuM pANI nAMkhe, prathama agni bALe ityAdi. AvI vasatimAM sthAnAdi karatAM te sAdhu be pakSanuM kamasevana kare. te A pramANe - drivyathI] sAdhupaNuM ane bhAvathI AdhAkarmika vasatinA sevanathI gRhasthad. rAga-dveSa, iyapica-sAMparAcika, ityAdi doSothI te mA sAvadha kriyA nAmanI vasati thAya. have apakriyA vasati * sUTa-420 - A jagatamAM yuvadi dizAmAM cAvata rucithI potAnA mATe gRhastho pRthavIkAyAdino samAraMbha karI makAna banAve che. je muni tevA prakAranA luhArazALAdi sthAnamAM rahe che ke anyonya padad svIkAre che, teo eka pakSI kamanuM sevana kare che. he AyuSyamAna ! A avasAvadha kriyA vasati che. A te sAdhuno samagra bhikSubhAva che. * vivecana : sugama che. ahIM aA zabda abhAvavAcI che. A ja bhikSano saMpUrNa bhibhAva che. 1-kAlAtikAMta, ra-upasthAna, 3-abhikrAMta, 4anabhikAMta, 5-varca, 6-mahAvarya, -sAvadha, 8-mahAsAvadha ane 9-apakriyA. ema nava vasati che. te nava sUtromAM batAvI. temAM abhikAMta ane apakriyA be vasati yogya che. bAkInI ayogya che. cUlikA-2, adhyayana-2 "zaaiSaNA" uddezA-rano muni dIparatanasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa 134 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 gaveSaNArata hoya che. A prakAre mokSapada svIkArela keTalAMka saraLa ane niSkapaTa sAdhu mAyA na karatA upAzrayanA yathAvasthita guNa-doSa gRhasthone batAvI de che keTalAMka gRhastho uMkSiptapU, nikSiptapUvA, pabhiALayapUrva, paribhUtapUrva ke parivruviyapUrNa hoya che. sAdhu AvA chaLa-kapaTane jANIne te doSo gRhasthane sArI rIte batAve. zuM Ama kahenAra muni samyapha vakatA che ? hA te muni samyapha vaka che. * vivecana :[ahIM viroSa artha mATe cUrNi paNa jevI.. ahIM koI vakhata koI sAdhu vasati zodhavA ke bhikSArthe gRhasthanA ghera jatAM koI zraddhALu ema kahe, A gAma pracura anna-pAnayukata che, tethI Apa A gAmamAM vasati yAsIne raho. - x * tyAre sAdhu kahe ke, prAsuka a-pANI durlabha nathI, paNa te jyAM khavAya tevo AdhAkamadisahita upAzraya durlabha che. 'cha' eTale chAdanAdi uttaraguNanA doSothI rahita-te dazavi che 'maNikA' eTale mULa-uttaraguNa doSarahitatAthI eSaNIya vasati maLavI durlabha che. te mULa-uttara guNo A pramANe-pIThano vAMsa, be dhAraNa, cAra mULa velI, AvuM koI sthAna gRhastha potA mATe banAve to mULa-guNa vizuddhi jANavI. vAMsane kapAvavA, ThokaThAka karavI, dvAra bhUmine AcchAdana ke lepana karavuM - A parikarmathI vipramukta mULa-uttara guNothI vizuddha che. dhoLela, dhUpita, vAsita, udhotita, balikRta, khullI mUkela, siMcita, samRSTi e vizodhi koTImAM gayela vasati che. ahIM prAyaH sarvatra saMbhavita uttaguNone dazavi che, A vasati A karmanA upAdAna karmo vaDe zuddha thatI nathI te batAve che - darbha AdithI chAdita hoya, chANa AdithI lepita hoya, saMtAraka tathA dvArane AzrIne moTuM-nAnuM karyuM hoya tathA kamADane AzrIne dvAra baMdha karavA tathA piMDapAta eSaNA Azrita doSo kahe che, koI sthAne rahela sAdhune gharano mAlika AhAra levA nimaMtre, tenA ghera AhAra levAno niSedha hovAthI sAdhu nA pADe to gRhasthane dveSa thAya. AvA kAraNothI uttaraguNothI zuddha upAzraya maLavo muzkela che. sAdhue zuddha upAzrayamAM sthAnAdi karavA. kahyuM che ke, mULa-uttaraguNa zuddha, strI-pazu-napuMsakathI varjita vasati sarva kALa seve ane doSone dUra kare. mULa-uttaguNa zuddha vasati maLe to paNa svAdhyAya padi bhUmiyukta khAlI upAzraya maLavo muzkela che. te dazavi che - temAM bhikSA-cayarata eTale yogya vihAra karanArA, sthAnarata-kAyotsargakaranAra, nipIdhikArata te svAdhyAyI, zasyA eTale aDhI hAtha pramANa saMskAraka athavA zayana te zayyA, te mATe saMcAro te zayyA saMskAraka rasta, temAM koI glAnAdi kAraNe sUtA hoya tathA gaucarI maLethI grAsaeSaNAta che. A pramANe keTalAka sAdhuo yathAvasthita vasatinA guNa-doSa batAvanArA che. cUlikA-2, adhyayana-2, uddezo-3 o uddezo-2 kahyo. have trIjo kahe che. teno saMbaMdha A pramANe * uddezA bIjAmAM apakriyAvALI zuddha vasati batAvI, ahIM paNa Adi sUgathI tethI viparIta zacyA batAve che- * sUtra-421 - te pAka uche, evNIya upAzraya sulabha nathI ane A sAvadhakamanA kAraNe nirdoSa vasati durlabha che . jemake - AcchAdana, lepana, saMthAra bhUmine dvAra lagAvavA, 'piDAta-eSaNA' [kadAca ukata doSarahita upAzraya maLI paNa jaya, to paNa Avazyaka kriyA yogya upAzraya maLavo muzkela che. kemake te sAdhu cacarita, kAyotsarita, zAssA saMskAra ane maMDapAta (mahArANI) Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/2/3/421 teo Rju che, saMyama ke mokSapaNane pAmelA che tathA mAyArahita hovAthI uttama guNavALA sAdhuo che. A rIte vasatinA guNa-doSa batAvIne sAdhu jAya, pachI nirdoSa vasati sAdhune ApavA yogya na hoya to zrAvako sAdhu mATe vasati banAve athavA pUrvakRtane yogya banAve. pachI te athavA bIjA sAdhu AvatA keTalAMka zrAvaka chaLa kare ane kahe ke, A dAnArthe kalpelI vasati tame grahaNa karo. 175 AvI vasati gRhasthe pUrve sAdhune batAvI 'ahIM utaro' tema kahyuM hoya to te 'upti pUrvA' che, jo ema kahe ke, pUrve amArA rahevA mATe banAvI che, to 'nikSipta pUrva' che, 'paribhAiyapUrva' eTale - ame pahelAM ja bhatrIjA Adi mATe rAkhI che tathA bIjA gRhastha paNa rahyA che ke ame pahelAMthI ja tene tajela che, tamAre jo upayogamAM na Ave to ame tene pADI nAMkhazuM. ityAdi rIte koI gRhastha chalanA kare. to sAdhue ThagAvuM nahIM paNa te doSone dUra karavA. zuM AvI chalanAnA saMbhavamAM paNa - x - gRhastha sAdhune samyak ja javAba Apaze athavA sAdhu samyak pragaTa karanAra thaze ? hA, te samyak prakaTa karyA ja thAya. have caska Adi sAthe rahevuM paDe to te vidhi kahe che- * sUtra-422 : te sAdhu-sAdhvI evA upAzrayane jANe ke, je nAno che, nAnA dvAravALo che, nIco che, saMniruddha che, to tevA prakAranA upAzrayamAM rAtre ke vikAle nIkaLatA ke pravezatA pahelA hAtha pasArIne pachI sAvadhAnIthI paga mUkI bahAra nIkaLe. kevaLI kahe che ke Avo upAzraya karmabaMdhanuM kAraNa che. jemake tyAM zramaNa, brAhmaNa AdinA chatra, pAtra, daMDa, lAkaDI, Asana, nAlikA, vastra, mRgacarma, paDado, camakoza, chedanaka avyavasthita, vikharAyela aniSkapa ane calAcala hoya che. rAtrinA ke vikAle tyAMthI nIkaLatA ke pravezatA sAdhu tyAM lapaze ke paDe. lapasatA ke paDatA tenA hAtha-paga bhAMge ane jIva AdinI vat hiMsA thAya. tethI sAdhunI A pUrvopardiSTa pratijJA che ke tevA prakAranA upAzrayamAM pahelA hAtha prasArI pachI paga saMbhALIne yatanApUrvaka pravezavuM ke nIkaLavuM. * vivecana : te bhikSu evo upAzraya jANe ke - A vasati nAnI che, dvAra nAnA che, nIcA che ke vasati gRhasthathI bharelI che, - 4 - tyAM sAdhune utaravAnuM sthAna zayyAtare bIjA keTalAka divasa rahenArA caraka Adine Apela che, athavA teo pUrve sthita che, pachI sAdhune upAzraya Apyo che. tyAM kAryavazAt rahelA rAtri AdimAM nIkaLatA ke pravezatA cakAdinA upakaraNane upaghAta na thAya tema pahelA hAtha pheravatA catanAthI gamana AgamanAdi kriyA kare. bAkI saraLa che. - x - have vasati yAcanA vidhi kahe che. * sUtra-423 : te sAdhu sArI rIte vicArI dharmazALAdimAM sthAnanI yAcanA kare, je te sthAnano svAmI hoya ke adhikArI hoya temanI pAse anujJA mAMgatA kahe ke, 176 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 he AyuSyamAn ! Apa jeTalo kALa ane upAzrayanA jeTalA bhAganI AjJA Apo teTalo ame nivAsa karIzuM. AjJA ApanAra kahe ke, he AyuSyamAn ! yAvat Apa raho. tyAre muni kahe ke, jeTalA vadharmI sAdhu Avaze te paNa ahIM raheze, pachI ame badhAM vihAra karIzuM. * vivecana : te bhikSu pUrvokta dharmazALAdi gRhomAM pravezIne vicAre ke A vasati kevI cha ? teno svAmI koNa che ? ityAdi vicArI vasati yAco. je gharano svAmI che athavA mAlike niyukta karela adhikArI che tenI pAse upAzrayanI anujJA mAMge. te A rIte - hai AyuSyamAn ! tamArI icchAthI tame AjJA Apo to amuka divasa ATalA bhAgamAM ame rahIzuM. tyAre kadAca gRhastha pUche ke tame keTalA divasa ahIM rahezo ? gRhastha pUche to vasati paryuprekSaka sAdhu ema kahe ke, khAsa kAraNa vinA Rtubaddha kALamAM eka mAsa ane varSAvAsamAM cAra mAsa rahIzuM. Ama kahe tyAre kadAca gRhastha kahe ke mAre teTalo kALa ahIM rahevuM nathI athavA jagyA nathI tyAre sAdhu tevuM kAraNa vizeSa hoya to kahe ke, jeTalo kALa tame ahIM raho athavA jyAM sudhI A vasati tamArI pAse hoya tyAM sudhI ame rahIzuM, pachI ame vihAra karIzuM. jo sAdhunI saMkhyA pUche, to kahe ke, amArA AcArya samudra jevA che, parimANa nakkI nathI. kAyarthei keTalAMka Ave, kArya pUrNa thatA cAlyA jAya, tethI jeTalA hAjara haze, teTalA mATe A yAyanA che arthAt sAdhu saMkhyA na kahevI. - sUtra-424 - te sAdhu-sAdhvI jenA makAnamAM rahe tenA nAma gotra pahelAM jANI le. pachI temanA ghera nimaMtraNa maLe ke na maLe to paNa azanAdi AhAra jo apasuka ane aneSaNIya jANe to yAvat grahaNa na kare. * vivecana : artha sugama che. sAdhunI A sAmAcArI che - jo zayyAtaranA nAmagotrAdi jANatA hoya to paroNA sAdhu sukhethI AvI zake. - vaLI - * sUtra-425 H sAdhu sAdhvI jo evo upAzraya jANe ke, A gRhasthanA saMsargavALo che, agni, jaLathI yukta che, to prajJAvAna sAdhu niSkramaNa, praveza yAvat dharma anuciMtArthe AvA upAzrayamAM sthAna, zayyAdi na kare. * vivecana : sUtrArtha anusAra jANavuM. * sUtra-426 : sAdhu-sAdhvI evo upAzraya jANe ke - gRhasthanA ghara vacce AvAgamanano mArga che ke AvavA-javAmAM pratibaMdha che, to prajJAvAna sAdhu yAvat tevA upAzrayamAM sthAnAdi na kare. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/2/2/3/426 1es 18 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 * vivecana : je upAzrayamAM gRhasthanA gRha madhye mArga hoya tyAM bahu apAyano saMbhava hovAthI tyAM nivAsa na karavo. * sUtra-423 thI 431 - sAdhu-sAdanI je upAzraya vize jANe ke ahIM gRhastha yAvata nokarANImAM nIce kahyA mujaba che to prajJAvAna sAdhu cAvatuM tyAM nivAsa na kare. 4i2] teo paraspara jhaghaDAM cAvatuM mArapITa kare che. [4ra8-3 parasAra tela, mAkhaNa, ghI ke carabIthI zarIranuM mAlIza-mana kara che. | [29paraspara snAna karAve che karka-loda-cUrNa-paddha AdithI masaLe - gaLa - mela utAre . pIThI coLe che. [30] paraspara zItaLa ke uSNa jaLathI sApha kare che, dhuve che, sIce che, snAna karAve che. [431-] nagna thaIne sthita che, nagna chUpAyela che, ekAMtamAM maithuna sevana kare che. ke koI gupta vicAra kare che.. * vivecana-423 thI 431 - sugama che. vizeSa e ke tyAM vasanArA roja jhaghaDe che, tailAdi abhaMgana kare che, kakAthI udvartana kare che, snAna karAve che ityAdi. tyAM sAdhune svAdhyAyAdimAM vipna Ave mATe tyAM nivAsa na karavo. jyAM te gRhamAM vasanArI strIo vo kADhIne rahe che, khAnagI hovA maithunadharma viSaye kaMIka rahasya tathA saginA saMbhoganI paraspara vAta kare che, bIjA paNa akArya saMbaMdhI rahasya ciMtave che, tevA prakAranA upAzrayamAM sthAna Adi na karavA kemake tethI svAdhyAyamAM kSati, cittamAM kuvAsanA Adi doSo utpanna thAya che. vaLI * sUtra-432 : sAdhu-sAdhvI je upAzrayane gRihastha strI-puraSa AdinA) brio vALo jANe tyAM prAjJa sAdhu yAvat nivAsa na kare. * vivecana :[dazavaikAlika adhyayana-8mAM AvA prakArano ja paTha jovA maLe che.] saraLa che. vizeSa, temAM A doSa che - bhiMta citronA darzanathI svAdhyAyamAM vita thAya, tevA citramAM rahelI strI AdinA darzanathI pUrve kIDA karelanuM smaraNa thAya, krIDA na karI hoya tenuM kautuka thAya. have phalahaka Adi saMstArakane AzrIne kahe che- * sUtra-433 : koI sAdhu-sAdhvI saMthArAnI gaveSaNA javA iche ane je saMstArakane 2i/12] uMDA yAva4 karoLIyAnA jALAthI yukata jANe, tevA prakArano saMskAraka maLavA chatAM grahaNa na kare. [1] je sAdhu-sALI te sastArakane iMdha AdithI rahita jANe paNa te bhAre hoya to paNa grahaNa na kare [2]. sAdhu-sAdanI saMthArAne uDAdithI rahita ane halako jANe to paNa ApAvihArika hoya to grahaNa na kare [3]. sAdhusALI saMthArAne ThaMDAdithI rahita, halako, prAtihAki jANe to paNa yogya rIte bAMdhela na hoya to na grahaNa kare [4]. paraMtu je sAdhusALI jANe ke ukata cAre doSa nathI to maLe tyAre grahaNa kare [5]. vivecana : te sAdhune jo suvA mATe pATiyuM joIe, to te saMbaMdhI pAMca sUtra che. jemake pahelA sUtra mujaba iMDAdinA kAraNe saMyama virAdhanA doSa lAge bIjAmAM bhAre hovAthI letA muktA AtmavirAdhanA thAya. bIjAmAM - apratihAratvane lIdhe tene pAThavavAno doSa, cothAmAM - sAMdhA barAbara na joDyA hovAthI paDI javAno doSa. pAMcamAM mujaba * X - X - sarva doSarahita hovAthI te saMthAro kare te batAvyuM. have saMyArAne uddezIne abhigraha vizeSa kahe che * sUtra-434 - ukata vasatigata ane saMtArakagata doSone tyAgIne sAdhu A cAra pratijJA vaDe saMtAkanI eSaNA karavAnuM jANe - jemAM pahelI pratijJA A che- sAdhu ke sAdadI je saMthArAno nAma ullekha karI yAcanA kare jemake - kakkaDa, kaDhiNa, jaMtuka, pa, moraga, tRNaka, so, kuza, kurjaka, pippalaka ke palAlaga; sAdhu AmAMno je saMthAro levo hoya te pahelA vicArI le ane kahe ke, he AyuSyamAna ! mane AmAMno koI eka saMthAro Apo. AvA saMthArAnI svayaM yAcanA kare athavA gRhastha Ape to pAsuka-eSaNIya jANI le. vivecana : pUrve batAvelA vasatinA ane saMcArAnA doSone tajIne tathA have kahevAnArA doSono tyAga karI saMthAro levo te kahe che - te bhAvabhikSa ema jANe ke A cAra abhigrahanI pratijJA vaDe saMthAro zodhe. te A rIte | uddiSTa, prekSya, tenA gharano, yathA saMskRta. temAM 1-uddiSTamAM phalahaka AdimAMthI koI eka laIza, bIjo nahIM te prathamA. 2-jevo manamAM pUrve dhArela che, tevo AMkhe dekhIza to ja laIza, anya nahIM, 3-paNa te zayyAtaranA gharamAM haze to ja laIza, bIjethI lAvIne suIza nahIM. 4-te paNa saMtAka lahaka Adi jevo haze tevo ja vAparIza. A cAramAMnI prathama be pratijJA gaccha nirgata sAdhune ka5tI nathI, pAchalI bemAMthI koI kaze. gacchavAsI sAdhune to cAre kaze. te sUga vaDe kahe che. temAM A pahelI pratijJA che. jemake - uddezI uddezIne ikkaDa AdimAMthI Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/2/2/3/434 16 koIpaNa laIza evA abhigrahadhArI bIjuM maLe to paNa na le. bAkI sugama che. vizeSa e ke - kaThina te vaMzakASThAdi, jaMtuka ane paka e tRNa vizeSa che moga-te moranA pIMchAthI banela. bhInAza vALA deza mATe A saMthArA che. * suga-435 - have bIjI pratijJA-sAdhu-sAdanI saMstArane joIne yAcanA kare. gRhastha cAvata nokarANIne pahelAthI vicArIne kahe, he AyuSyamAna ke bahena ! mAMthI mane koI saMthAro Apazo ? cAvatuM grahaNa kare. - have trIjI pratijJA - sAdhusAdanI je upAzrayamAM rahyA hoya, tyAM jea saMthAra haze, tela laIza. bIjAne tyAMthI nahIM jemake ikkaDa yathAvat palAla. te maLe to grahaNa karIza nahIM maLe to ukUDu Adi Asane rahIza. * vivecana : ahIM paNa pUrvavat badhuM kahevuM. vizeSa e ke A saMthAro najare dekhe to ja yAcanA kare. e rIte trIjI pratijJA jANavI. temAM vizeSa e ke gaccha nirgata ke gayachavAsIne vasati dAtA ja saMthAro Ape to grahaNa kare, te na maLe to ukaTaka Asane ke padmAsane besI sami vItAve. * sUma-436 - A cothI pratijJAsAdhu ke sADI pahelAthI ja bIchAvelA saMthArAnI yAcanA kare. jema ke pratIzilA ke kAchazilA. evo saMthAro maLe to grahaNa kare, na maLe to uruka Asane ke pArasane bese. * vivecana :sugama che. vizeSa e ke zilAdi saMthAro pAtharela hoya to ja suve. * sUtra-433 - A cAramAMnI koIpaNa pratijJA grahaNa karanAra yAvatu anyonya samAdhipUrvaka vicare. [bIjAnI niMdA na kare, * vivecana : A cAramAMnI koIpaNa pratijJA svIkAsnAra bIjI pratijJAvALA sAdhunI niMdA na kare, kemake te badhA jinAjJA AzrIne samAdhimAM varte che. have prAtihArika saMthAro pAcho ApavAnI vidhi kahe che* sUtra-438 - sAdhu-sAdanI saMthAro pAcho ApavA icche, paNa te jANe ke saMthAro uMDA yAvatu jaLAvALo che, to tevo saMthAro pAcho na Ape. * vivecana :sUtrArtha mujaba jANavuM. vaLI* sUtra-439 - sAdhu-sAdanI saMthAro pAcho ApavA icche ane tene ThaMDadithI rahita jANe 180 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 to paDilehaNa-mArjana karI, tapAvI, khaMkherI jayaNApUrvaka Ape. * vivecana :sugama che. have vasatimAM vasavAnI vidhi kahe che- * sUtra-440 : sAdhu-sALI sthiravAsa hoya, mAsakaWI hoya ke gAma gAma vIcaratA hoya, te prAjJa sAdhu pahelAthI maLa-mUtra tyAga bhUmi joI rAkhe. kevalInuM kathana che ke patilekhita uccAra prasavaNa bhUmi karmabaMdhanuM kAraNa che. sAdhu-sAvIne che ke vikAle maLamUtra paraThaLatA paga lapase ke paDe. rIte lapasatA ke paDatA hAtha-paga Adi bhAMge athavA prANi AdinI hiMsA thAya. tethI temano pUvoMpAdiSTa AcAra che ke bhUmi paDilehatI. * vivecana : sugama che. A sAdhunI sAmAcArI che ke vikAle prazravaNAdi bhUminuM pratyupekSaNa kare. have saMtAraka bhUmino adhikAra kahe che- sutra-441 - sAdhu ke sALI zayyAsaMtAka bhUminI pratilekhanA karavA icche to AcArya, upAdhyAya yAvata gaNAvacchedaka, bALa, vRddha, rau4, glAna ke atithi sApu dvArA svIkRta bhUmi choDIne kinAre ke madhyasthAne, sama ke viSama, havAvALI ke niti bhUmimAM yatanApUrvaka paDilehaNa-pramArjana karI-karIne atyaMta prANuka zathya-saMstArakane bichAve. * vivecana : te bhikSa AcAryAdi svIkRta bhUmi choDIne bIjI bhUmi potAnA saMthArA mATe paDilehe. * X - X - X * have zayanavidhi kahe che. * sU-442 - sAdhu-sAdhvI suvA icche to atyaMta prAsuka zayyA-saMtAke ArUDha thAya. te sAdhu-sAvI arUDha thatAM pUrve mastakathI paga sudhI zarIrane pUMjIne tanApUrvaka ArUDha thaIne pachI yatanApUrvaka zayana kare. * vivecana :spaSTa che. have sutelAnI vidhi kahe che- * sUtra-443 - sAdhu ke sAdI prAsuka saMthArA para zayana karatI samaye paraspara hAthathI hAtha, gaNI paga, zarIrathI zarIranI AzAtanA na karavI, paNa AzAtanA na karatA yatanApUrvaka pAsuka saMthArA para suvuM joIe. sAdhu ke sALI ucchavAsa letA ke nizvAsa mukatA, chIMka khAtA, bagAsu khAtA, oDakAra khAtA, vAyunisarga karatA pahelethI mukha ke gudAne hAtha vaDe DhAMke pachI yatanApUrvaka zvAsa le yAvatuM vAtanisarga kare, Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/2/3/443 181 * vivecana : sUkAI mujaba jANavuM. ahIM A bhAvanA che . potAnA pagathI hastamAtra vyavahita saMthArAmAM suvuM. A pramANe sunAranI niHzvasitAdi vidhi sUtra kahyuM. * * * x * have sAmAnyathI zayyAne AzrIne kahe che * sUtra-444 : sAdhu ke sAdadI koI samaye sama viSama ke pavanavALI ke nivAta ke vaLavALI ke dhuLa vinAnI ke DAMsa maccharavALI ke DAMsa macchara vinAnI ke azilNa ke navI mRdaDha ke upasargavALI ke upasargarahita ke koI samaye tevA prakAranI zA prApta thAya to paNa temAM rANarahita-nsamabhAva dhAraNa karI rahevuM paNa leza mAtra glAni lAvavI nahIM. A ja sAdhuno saMpUrNa bhikSubhAva che, mATe teo sA jayaNAthI varta. * vivecana : sukhethI samajAya tevuM che. tevA prakAranI vasati vidhamAna hoya temAMthI samaviSamAdi koIpaNa vasati maLe temAM samacite rahe. temAM dInatAdi na kare. A ja te bhikSuno bhikSubhAva che tethI sadA temAM yatna kare. cUlikA-1, adhyayana-2 "zauSaNA, uddezA-3no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 0 zrutaskaMdha-2, adhyayana-3 "Iya" 0 0 bIjuM adhyayana kahyuM, have bIjuM kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - adhyayana-1-mAM gharma zarIranuM pAlana karavA piMDa batAvyo. te A loka paralokanA apAyanA rakSaNa mATe avazya vasatimAM vAparavo. tethI bIjA adhyayanamAM vasatinuM svarUpa batAvyuM. have piMDa tathA vasati zodhavA mATe gamana karavuM, te A pramANe karavuM, A pramANe na karavuM, te ahIM batAvavAnuM che. A saMbaMdhe Avela A adhyayananA cAra anuyogadvAra che. temAM nikSepa, niryukti, anugamamAM nAma nikSepArthe niyukita [ni.308] nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa ane bhAva e cha prakAre iryAno nikSepa che. nAma-sthApanA choDIne dravya iryA kahe che [ni.306] dravya ijya sacitta, acita, mizra e traNa bhede che. iryA eTale gamana. sacita vAyu ke puruSanuM gamana te sayita dravya i. e rIte paramANuM Adi dravyanuM gamana te acitadravya iryA, ratha AdinuM gamana te mizra dravya iryA. kSetra iryA te je phogamAM gamana karAya te - x - kALa iryA te je kALamAM gamana thAya che. have bhAva i kahe che. [ni.31] bhAva viSaya i be prakAre - caraNa, saMyamairyA. temAM 13 bhede saMyamAnuSThAna te saMyameya. athavA asaMkhya saMyama sthAnamAM eka saMyama sthAnathI bIjA saMyama sthAne javuM te. caraNa iryA - temAM - x * caraNa eTale gati ke gamana. te zramaNanuM bhAvagamana kema thAya ? [ni.311] pravacana, saMgha, gaccha, AcAryAdi mATe prayojana AvatAM sAdhu gamana kare te AlaMbana ane vitaraNa yogya avasara te kALa che. mArga eTale lokoe paNa vaDela khuMdela, tyAM yuga mAtra daSTi rAkhavI. te AlaMbana kALa mArga. temAM - X - 16 bhaMgo thAya che. temAM ja parizuddha hoya te ja prazasta che. [ni.312] cAra kAraNe sAdhunuM gamana zuddha thAya che. divase mArga vaDe vatanAthI jAya athavA akAlamAM paNa glAnAdinA AlaMbane yatanAthI jatAM zuddha gamana hoya che. Ave mArge sAdhue yatna karavo. nAma nikSepa kahyo. [ni.313] A adhyayananA traNe uddezA jo ke ircA vizuddhikAka che, te paNa traNemAM kaMIka vizeSa che. te darekane yathAkrame kiMcita kahIza. [ni.314] uddezo-1 mAM vaSakAlAdimAM sthAna na levuM tathA nirgama. zaratuM kAlAdimAM vihAra jevo hoya tevo kahe che. temAM yatanAthI mArge cAlavuM. uddezA-2 mAM nAvAdimAM ArUDhanuM prakSepaNa varNavaze. pANImAM yatanA rAkhavI tathA judA judA praznamAM sAdhue zuM karavuM ? te ahIM kahe che. [315-] uddezA-1-mAM jo koI pANI Adi saMbaMdhe pUche to jANavA chatAM ajANa rahevuM te adhikAra che. tathA upadhimAM pratibaMdhapaNuM rAkhavuM. kadAca te corAI jAya to svajana ke rAjagRhe phariyAda na karavI. 0 adhyayana-2-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa 0 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/3/1/445 cUlikA-1, adhyayana-3, uddezo-1 o have sUNAnugamamAM asmalitAdi guNovALuM sUtra uccAravuM te kahe che- * sUtra-445 - sAdhu-svAmI jANe ke vaSakALa Avyo, ghaNI varSA thaI, ghaNA jIvajaMtu utpanna thayA che, ghaNAM bIja ugyA che, te mArga maLe ghaNAM prANI, ghaNAM bIja vAva4 karoLIyAnA jALA thayA che, mArge cAlavuM kaThina che, mArga barAbara dekhAto nathI. ema jANIne gAma-gAma vihAra na karavo, jayaNApUrvaka vaSaravAsa vyatIta karavuM joIe. * vivecana : mukhyatve vaSaritu Ave ane varasAda vacce tyAre sAdhue zuM karavuM ? ahIM vapakiALa ane vRSTi AzrIne cAra bhAMgA che. temAM sAdhuone A ja sAmAcArI che eTale aSADha comAsu AvyA pahelAM ghAsa, phalaka, Dagala, bhasma, mAtrakAdino parigraha karavo. kemake vadhu vaSa thatA indragopakabIyAvaka, gaIbhaka Adi ghaNAM prANI utpanna thAya che. ghaNAM navA bIjo aMkurita thAya che. mArge jatAM te prANIo tathA bIjo cAvatu jALAthI mArga vyApta hoya, te kAraNe mArga zodhavo muzkela paDe che. sAdhu A jANI eka gAmathI bIje gAma na jAya. tethI saMyata sAdhu samaya joIne comAsu karI le. have teno apavAda kahe che- * sUtra-446 - sAdhu-sAdhvI je gAma yAvatu rAjadhAnI vize ema jANe ke A gAma rAvatu rAjadhAnImAM vizALa spaMDila bhUmi ke svAdhyAya bhUmi nathI, pITha, phalaka, zavyA, saMtAtkAdi sulabha nathI, pAsuka-eSaNIya AhAra-pANI sulabha nathI, ghaNAM zramaNa, brAhmaNAdi AvyA che ane AvavAnA che, vastI saghana che, sAdhu mATe bhikSATana, svAdhyAyAdi mATe AvAgamana sugama nathI. te jANIne te gAma cAvatu rAjadhAnImAM comAsa na karavuM. paraMtu sAdhu ema jANe ke A gAmamAM vizALa aMDIlabhUmi ane svAdhyAya bhUmi che, pITha-phalakAdi sulabha che, bhiu pAsuka male che, zramaNa-brAhmaNadinI bhIDa nathI, AvAgamana saraLa che. to tevA gAma cAvatuM rAjadhAnImAM comAsu rahe. * vivecana : te bhikSu cAvatuM evA rAjaghAti Adi jANe ke ahIM * x * moTI svAdhyAya bhUmi tathA spaMDila bhUmi nathI, pITha phalakAdi sulabha nathI, prAsuka AhAra sulabha nathI. eSaNIya AhAra na maLe - te batAve che - udgamAdi doSarahita te eSaNIya, te na maLe. je gAma, nagarAdimAM zramaNa, brAhmaNAdithI - x * vasati kIrNa che. te bhikSATana, svAdhyAya, dhyAna, spaMDilAdi kAryamAM janasaMkulatvathI AkIrNa che. tyAM prAjJa sAdhune praveza-nirgamana yAvat ciMtanAdika kriyA upadravarahita saMbhavatI nathI. 184 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 te jANIne sAdhu tyAM comAsu na kare. ukata samasyAo na hoya tyAM comAsu kare. have varSAkALa puro thayA pachI kyAre kyAM javuM te adhikAra kahe che- * sUtra-447 : sAdhasAdadI jANe ke paviAsanA cAra mAsa vItI gayA che, hemalakatunI paNa pAMca-daza divasa vItI gayA che, paNa mArgamAM ghaNAM pANI lAva4 jALA che, ghaNAM zramaNa-brAhmaNanuM AvAgamana thayuM nathI, ema jANIne sAdhu gAma-gAma vihAra na kare. paraMtu jo ema jANe ke cAra mAsa purA thayA che cAvatuM mArgamAM cheDA yAvatu jALA nathI, ghaNA zramaNa-brAhmaNanuM AvAgamana thayuM che tema jANe to gAma-gAma vihAra kare. * vivecana : jo sAdhu jANe ke comAsA saMbaMdhI cAre mAsa pUrA thayA che athatu kArataka comAsuM pUruM thayuM che, tyAM jo utsargathI vRSTi na thaI hoya to paDavA dine ja bIje sthAne jaI pAraNuM kare, paNa jo varSo hoya to hemaMta RtunA pAMca-daza divasa gayA pachI vihAra kare. temAM paNa jo mArgamAM iMDA cAvatuM jALA hoya *x* bahuM AvAgamana na thayuM hoya to mAgasara pUnama sudhI tyAM rahe, pachI to na ja rahe. tethI viparIta sUtra A rIte ja jANavuM. have mArganI cetanAno adhikAra kahe che. * sUtra-448 - te sAdhu-sAdaDI gAmathI gAma jatAM AgaLa sugamatra bhUmi joIne cAle, mAmAM kasa Adi prANIne joIne pagano agrabhAga uThAvIne cAle ke paga pAcho haTAvIne ke paNa tichI karIne cAle. bIjo mArga hoya to yatanApUrvaka bIja mArge jAya, sIdhA mArge na jAya. e ja pramANe yatanApUrvaka gAmanugrAma vicaraNa kare. te sAdhunsALI gAmathI gAma jatAM hoya ane mArgamAM prANI, bIja, haritakAya, sacitta pANI ke mATI hoya to bIjo mArga maLato hoya tyAM sudhI sIdhA mArge na jAya. e rIte jayaNApUrvaka rAmAnugAma vicare. * vivecana : te bhikSa bIje gAma jatAM AgaLa cAra hAtha pramANa gADAnA dhUsarA AkAre bhU bhAga dekhato cAle, tyAM mArgamAM pataMga Adi trasa jIvone jue ke te pagane ke paganA taLIyAne aDake che to tene oLaMgIne cAle. AvA prANI paNa pAse Ave tyAre paNa saMbhALIne mUke athavA pagano agrabhAga uMco karIne ke pagane tIrtho karIne cAle. anya mArgano abhAva hoya to A vidhi che, jo anya mArga hoya to te mArge ja jAya, sIdhA mArge grAmAMtare na jAya, e sUtrano sArAMza che. sUtra-449 :sAdhu-sAdanI ekathI bIje gAma jatA mArgamAM judA judA sImAvartI Adi Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/3/1/449 185 sthaLomAM banelA coranA sthAno, mleccho, anAryonA sthAno maLe tathA muzkelIthI AryonA AcAra samajAvI zakAya, muzkelIthI anArya kamI haTAvI zakAya evA akALe jAgavAvALA ane akALe khAvAvALA pradezamAM thaIne jatA hoya tyAre anya prAmAdimAM vihAra thaI zake ke anya janapada maLe to tevA svecchAdi sthAnomAM sAdhu na vicare. kevalI kahe che ke, te karmabaMdhanuM kAraNa che, anArya ajJAnI loka munine A cora che, corano sahAyaka che, zatru gAmathI Ave che ema kahIne sAdhune Akoza karaze yAvatuM mAraze athavA tenA vastra, pAsa, kaMbala, rajoharaNa chInavI leza ke toDI nAMkhaze ke luMTI leze ke pheMkI deze. tethI sAdhu-sAdanIno A yuvapadiSTa AcAra che ke jyAM coTa, anArya AdinA sthAna hoya tyAM thaI vihAra karavAnI icchA na kare, paNa te choDIne catanApUrvaka grAmAnugrAma vicare. * vivecana : te bhikSa grAmAMtara jatA ema jANe ke mArge jatAM vayamAM vividha prakAranA mahAdaSTa coronA sthAna che, barbara zabara puliMda Adi mleccha pradhAna anArya loko je sADA pacIza Arya deza choDIne bIjA dezomAM rahelA che, teo duHkhecI Arya saMjJA samaje che tathA kaTathI Aryadharma samaje che ane anArya saMkalA choDe che, kALe bhaTakanArA che kemake ardhI rAtre paNa zikArAdi mATe jAya che, akAle bhojana kare che; mATe jyAM sudhI bIjA Arya-janapadanA gAmomAM vihAra zakya hoya tyAM sudhI tevA anArya dezonA kSetromAM javAno vicAra sAdhu na kare. kemake kevalIe tene karma upAdAnanuM kAraNa kahyuM che. tyAM javAthI - x * saMyama virAdhanA ane AtmavirAdhanA saMbhave che te batAve che . svecchAdi A pramANe bole ke, A cora che, jAsusa che, tenA gAmathI Avelo che ema kahI vacanathI Akroza kare, daMDa vaDe tADana kare ane jIva paNa laI le. vastrAdi khUMcavI le. sAdhune kADhI mUke. - X - sAdhue AvA pleyache sthAnomAM na javuM paNa sArA mArge vihAra karavo. che sUga-450 - sAdhALI gAmanagama vicaratA mArgamAM ema jANe ke A pradeza rAja vagarano, ghaNAM rAjAvALo, yuvarAja ja hoya tevo, be sAravALo, be rAjayomAM vera hoya tevo ke virodhInuM rAjya hoya tevo che to bIja marmezI jAya paNa AvA pradezanI vaccethI na jAya. kevalI kahe che ke te karmabaMdhanuM kAraNa che, tyAMnA ajJAnI loko-'A cora che' ityAdi sUga-449 mujaba jaNavuM, tethI muni te deza choDI nirupadrava mArge jAya. * vivecana :saraLa che. marInA - rAjA mRtyu pAmyo hoya, yuvarAja-abhiSekarahita. 186 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 * sUtra-451 - eka gAmathI bIje gAma jatAM sAdhu-ssAdadIne mArgamAM lAMbI aTavI Ave to teNe jANavuM joIe ke A aTavI eka-be-traNa-cAra ke pAMca divasamAM para karI zakAze ke nahIM ? je bIje mArga hoya to AvI aneka divase pAra karI zakAya tevI aTavImAM thaIne na jAya. kevalI kahe che ke tyAMthI javuM te karmabaMdhanuM kAraNa che, tyAM jatAM vacce vAsa karavo paDe to pANI, lIlakuga, bIja, harita, sacita pANI-mATI AdithI virAdhanA thAya. sAdhuno A pUrvopadiSTa AcAra che ke yAvat AnI aTavImAM vihAra na kare, paNa bIja mArgothI yatanApUrvaka grAmAnugrAma vicare. * vivecana : te bhikSu grAmAMtara jatA ema jANe ke mArgamAM jatAM mane keTalAMka divasa lAgaze, tyAre AvA mArgane jANIne jo bIjo vihAra mArga hoya to AvA sthAnethI javAno vicAra na kare. * x - have nAva-gamana vidhi kahe che. * sUtra-45ra - sAdhu-sAdadI rAmAnugAma jatA jANe ke mArgamAM naukAthI pAra karI zakAya teTaluM pANI che, paNa jo te naukA gRhastha sAdhunA nimitte kharIdelI, udhAra lIdhelI ke naukA badale naukA lIdhI che. sthaLamAMthI jaLamAM utArelI che ke jalamAMthI sthaLamAM kADhI che, bharelI naukAnuM pANI ulecI khAlI karI che ke phasAyelIne bahAra kheMcI kADhI che; evA prakAranI nI upara, nIce ke tII cAlavAvALI hoya, te pachI eka yojana-adhayojana ke tenAthI ochI-vadha javAvALI hoya to paNa sAdhu-sAdhvI te naukAmAM na bese. sAdhu-sAdadI ema jANe ke A naukA sAme para javAnI che, to potAnA upakaraNa laIne ekAMtamAM jAya, jaIne upakaraNonuM paDilehaNa kare, karIne te ekatra kare, ekTa karIne mastakathI paga sudhI saMpUrNa zarIranuM pramArjana kare, pachI AhAranA sagArI paccakhANa kare, pachI eka paNa jalamAM ane eka paga sthaLamAM rAkhI yatanApUrvaka naukA para caDhe. * vivecana :sUtrArtha mujaba ja jANavuM. have kAraNe nAva ArohaNa vidhi kahe che- * sUtra-453 - sAdhu-sAdadI naukA para caDhe tyAre naukAnA AgalA bhAgamAM na bese, pAchalA bhAgamAM na bese, madhya bhAge na bese. naukAnA bAjunA bhAgane pakaDIpakaDIne, AMgaLI cIMdhI-cIMdhIne, zarIrane uMca-nIcuM karIne na jue. je nAvika naukAmAM caDhela sAdhune kahe ke, he AyuSyamAnuM zramaNa/ A naukAne AgaLa kheMco ke pAchaLa kheMco, calAvo ke doraDAo kheco. A sAMbhaLI muni lakSa na Ape paNa upekta bhAva dharI mauna rahe. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/3/1/453 183 naukAmAM beThela munine nAtika kahe ke, he AyuSyamAna zramaNa ! naukAne AgaLa pAchaLa kheMcavAmAM ke doraDAthI naukAne sArI rIte bAMdhavAmAM ke doraDAthI kheMcavAmAM samartha na hoya to naukAnuM doraDuM lAvI Apo, ame pote ja naukAne AgaLa-pAchaLa kheMcI lezuM, doraDAthI sArI rIte bAMdhIzuM ane pachI kheMcIzuM. sAdhu nAvikanA A vacanane na svIkAre paNa mauna rahe. naukAmAM beThela munine nAvika kahe ke, he AyuSamAnuM zramaNa ! A nAvane tame halesA-pATIyA-vAMsa-vaLI-cATavA AdithI calAvo. sAdhu nAvikanA A vacanane na svIkAre paNa upekSAbhAve mauna rahe. naukAmAM beThela munine nAvika kahe ke, nAvamAM bharAyela haeNIne hAthapagaMAsaNa ke pagathI naukAnA pANIne ulecIne bahAra kADho. sAdhu nAvikanA te kathanane na svIkAre paNa upekSAbhAve mauna rahe. naukAmAM beThela munine nAvika kahe, A nAvamAM thayela chidrane hAtha, paga, bhuja, jaMgha, peTa, mastaka, kAyA, upakaraNa, vastra, mATI, kuzama ke kamalapatrathI baMdha karI do; sAdhu tenA A kathanane na svIkAre, mauna rahe. sAdhu-sAdanI naukAnA chidramAMthI pANI bharAtuM joIne, te pANIthI naukAne hAlakaDolaka thatI joIne nAvika ke koInI pAse jaIne ema na kahe ke, he AyuSyamAna gAthApati tArI nAvanA chidramAMthI pANI bharAI rahyuM che, nAva DabI rahI che. A prakAre mana ke vacanane AgaLa-pAchaLa na karIne sAdhu vicaraNa kare. potAnA zarIra ke upakaraNanI mUcha na karIne tathA potAnI vaizyAne saMyama bAhya pravRttimAM na rokIne, potAnA AtmAne ekava bhAvamAM lIna karIne samAdhi sthita thaI, sutsarga kare. naukAmAM beThela munino A AcAra batAvyo, tenuM samyapha pAlana karI pachI yatanApUrvaka naukAmAMthI utare. muni A vidhinuM sArI rIte pAlana karato vicare. tema huM kahuM chuM. * vivecana :nizItha mUrNimAM paNa AvA pATha jovA maLe che.] spaSTa che. nAvanA agra bhAge na bese jethI khalAsIne upadrava na thAya. bIjA lokone caDavA pahelAM pote na caDhe, kemake tethI pravartana adhikaraNa doSa na lAge. temAM rahIne koInA kahevAthI nAva-pravRtti na kare, na karAve. viziSTa adhyavasAyapUrvaka vidhi pALe, te bhikSabhAva che. cUlikA-1, adhyayana-3, "Iya'' uddezA-1no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 6 cUlikA-1, adhyayana-3 - uddezo-2 . o uddezo-1- kahyo, have bIjo kahe che. teno saMbaMdha A pramANe. uddezA-1mAM nAvamAM beThela sAghanI vidhi kahI, ahIM paNa te ja kahe che, A saMbaMdhe AvelA A uddezAnuM paheluM sUtra kahe che- * sUtra-454 : naukAmAM rahela koI naukArUDha munine kahe, he AyuSyamAna zramaNa ! tame A chama yAva4 camadinakane pakaDo, A vividha prakAranA zone dhAraNa karo athavA bALakane pANI Apo. muni tema na kare, mauna rahe. * vivecana : - sUtrArtha mujaba jANavuM - nAvikanA kahyA pramANe na karavAthI to krodhI thaIne sAdhune nAvamAMthI pheMkI de to zuM karavuM ? te kahe che- * sUga-455 - naukAmAM rahela koI vyakti naukAmAM beThela koI bIjAne kahe ke, A zramaNa nAvano bhAra vadhAranAra che, tene bAhuthI pakaDI pANImAM pheMkI do, AvA zabda sAMbhaLIne-samajIne te je vadhArI hoya to zIgha bhAre vaya alaga karI haLA vastro dhAraNa kare, temaja mastakAdi para lapeTI le. have je muni jANe ke ajJAnI kUkamAM loko avazya mane bAhu pakaDIne pANImAM pheMkaze, to muni pahelAM ja kahI de che AyuSyamAna gRhastho ! mane bAhuthI pakaDI nAvamAMthI pANI na pheMko, huM jAte ja nAvathI paNImAM utarI jauM chuM. muni ema kahe to paNa te jaldIthI baLapUrvaka bAhu pakaDI pANImAM pheMkI de to muni harSa ke zoka na kare, saMkalpa-vikalpa na kare, te jJAnIjanano vadha ke ghAta karavA taiyAra na thAya, zAMta citte gabharAyA vinA samAdhipUrvaka yatanAthI pANImAM praveza kare. * vivecana : te-gRhastha sAdhune uddezIne bIjAne kahe ke, A sAdhu kAma karyA vinA mAtra bhAMDa ke upakaraNa vaDe bojArUpa che. tene - x - pakaDIne pheMkI do. AvA zabdo sAMbhaLIne ke koI pAsethI jANIne te gacchavAsI ke gaccha nirgata muni hoya te turta bojAvALA nakAmA vA utArIne jarUra joga halakA vastrAdi zarIre vIMTI le, mAthe bAMdhI le. A rIte upakaraNa vIMTI lIdhela sAdhu sukhethI, nivyakUiLatAthI pANImAM tare che. pachI dharmopadezanA vaDe sAdhuno AcAra samajAve chatAM gRhastho pANImAM nAMkhavA taiyAra thAya to ityAdi sugama che. have pANImAM paDelAnI vidhi kahe che- * sUga-456 : sAdhasAtI pANImAM taNAtA hoya tyAre hAthathI hAtha, pagathI paNa ke zarIrathI zarIrano sparza na kare. paraspara na sparzatA yatanApUrvaka pANImAM taNAya. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/3/2/456 te sAdhu pANImAM taNAtA upara-nIce javAnI kriyA na kare. ema paNa na vicAre ke A pANI mArA kAna-AMkha-nAka-mukhamAM praveza na kare. paNa yatanApUrvaka pANImAM taNAya. sAdhu jo pANImAM taNAtA thAkI jAya to jaldIthI vastra patrAdi upadhi choDI de ke nissArane pheMkI de-Asakti na rAkhe. jo jaLAzayanA kinAre pahoMcI jAya to jyAM sudhI zarIra pANIthI bhIMjAyela rahe tyAM sudhI yatanApUrvaka kinAre sthira rahe. te sAdhu pANIthI bhIMjAyela zarIrane luMche nahIM, mUMje nahIM, dabAve nahIM, sUkAve nahIM, masaLe nahIM, ghase nahIM, tapAve nahIM paraMtu jyAre sAdhune pratIti thAya ke have zarIra sukAI gayuM che tyAre zarIra luMche-pUMje-yAvat taDakAmAM tapAve ane tyArabAda satanApUrvaka grAmAnugrAma vicare, * vivecana : 189 te bhikSu pANImAM paDyA pachI akAya jIvanA rakSaNa mATe hAtha Adi vaDe hAtha Adine na sparze paNa saMyata thaI pANImAM tare. pANImAM taratA DUbakI na lagAve. bAkI sugama che. jo te pANImAM taratA thAkI jAya to potAnI upadhi ke teno bhAga tyAga kare. upadhimAM Asakta na thAya. jo samartha hoya to upadhi sahita jaLane pAra kare. pANI TapakatAM zarIre kinAre ubho rahe ane iryAvahI paDikkame. paNa zuM na kare te spaSTa che. vizeSamAM A sAmAcArI che ke bhInA vastro-zarIra nItarI na jAya tyAM sudhI kinAre ubhA rahe. paNa cora AdinA bhayathI javuM paDe to kAyAne sparza karyA vinA lAMbA hAtha rAkhI cAlyA javuM. * sUtra-457 : sAdhu-sAdhvI grAmAnugAma jatAM bIjA sAthe vAto karatA na jAya. paNa yatanA pUrvaka grAmAnugrAma vicare. * vivecana : saraLa che. bIjA sAthe vizeSa vAtacIta karatA na cAle. - 4 - * sUtra-458 : sAdhu-sAdhvI grAmAnugrAma vicaratA mArgamAM jAMgha sudhInA pANImAM utaravAnuM hoya to pahelA mAthAthI paga sudhI zarIrane pramA. pramAIne eka paga jaLamAM ane eka paga sthaLamAM rAkhI yatanApUrvaka Aryajanocita vidhithI jaLamAM cAle. A rIte cAlatA te sAdhu hAthathI hAthane yAvat na sparzatA[akAyanI virAdhanA na karI yatanApUrvaka jaMghA sudhInA pANImAM cAle. sAdhu-sAdhvI e rIte cAlatA zarIranI sAtAne mATe ke dAha upazAMta karavA mATe uMDA ane vizALa jaLamAM zarIrane na jhaboLe paNa satanApUrvaka jaMghA sudhInA pANImAM cAle. jyAre ema jANe ke kinAro AvIgayo che tyAre yatanApUrvaka pANImAMthI nIkaLI zarIra bhInuM hoya tyAM sudhI kinAre rahe. te sAdhu bhIMjAyelA zarIrane sparze nahIM, ragaDe nahIM, puMje nahIM, masaLe nahIM ityAdi paNa jyAre zarIra sUkAyuM che tema jANe pachI sparze yAvat tApamAM ubhA 190 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 rahIne zarIrane tapAve. pachI tanApUrvaka grAmAnugrAma vicare. - sUtra-459 : sAdhu-sAdhvI grAmAnugrAma vicaratA hoya ane paga kIcaDathI kharaDAI jAya to tene sApha karavA unmArgamAM jaI sacitta vanaspati chedana ke lIlA pAna bhegA karI ke kacaDIne, ukheDIne, mALIne paga sApha na kare. je A rIte jaldIthI vanaspati vaDe paganI mATI sApha kare che, te mAyA sthAnane sparze che, mATe sAdhue tema na karavuM. te pahelAthI ja vanaspatirahita mArga jue [zodhe], te mArge ja yatanApUrvaka vicAre. sAdhu-sAdhvI grAmAnugrAma jatAM jANe ke mArgamAM TekarA, khAI, killo, toraNa, argalA, khADA, guphA, darAdi hoya ane bIjo mArga sAro hoya to sIdhA mArge na jAya, paNa te mArge yatanApUrvaka jAya, kevalI bhagavaMte viSama mArge jatAM karmabaMdhananuM kAraNa batAvela che. viSama mArge jatA lapasI ke paDI javAthI te vRkSo, guccho, gulmo, latA, vela ke ghAsane pakaDIne ke tenuM avalaMbana laIne utaraze. je yogya nathI. vizeSa kAraNe te ja mArge javuM paDe to satanApUrvaka vRkSa, vela Adino sahAro leto athavA koI pathika jato hoya to tenA hAthano sahAro laI yatanApUrvaka cAle e rIte sAdhu-sAdhvI grAmAnugrAma vicare, sAdhu-sAdhvI grAmAnugAma jatA hoya tyAre mArgamAM java, ghauM Adi dhAnyonA Dhera hoya, gADA ke stha hoya, rava ke para zAsakanI senAnA vividha paDAvathI mArga rokAyelo hoya to bIjA mArge satanApUrvaka jAya paNa sIdhA mArge na jAya. kemake senAmAMthI koI kahe ke, he AyuSyamAna ! A sAdhu senAnA gupta bheda laI rahyA che mATe hAtha pakaDI tene haTAvo ane koI bIjA hAtha pakaDI khaseDI mUke, to muni prasanna ke aprasanna na thAya yAvat potAnA cittane samAdhiyukta rAkhI grAmAnugrAma vicare vivecana : te bhikSu nadI pAra utare te vakhate jo unmArge jaIne gArathI kharaDelA page lIlA ghAsane chedIne ke vAMku vALIne tathA kheMcI kADhIne potAnA paga sApha karavAnA irAdAthI vanaspatine duHkha de to e kapaTanuM niMdita kArya che, mATe tema na karavuM zeSa sugama che. sAdhune vihAra karatA mArgamAM killo Adi jovA maLe to bIjA mArge jAya paNa te sIdhA mArge na jAya kemake tyAM jatA khADA AdimAM paDatA sacitta vRkSAdine paDe te ayukta che. jo kAraNe te ja mArge javuM paDe to jatA kyAMka paDe tema hoya to velI Adino paNa sahAro le ane AvatA pathikano hAtha mAgIne catanApUrvaka jAya. te bhikSune grAmAMtara jatA ghauM Adi dhAnyanA gADAM ke sainyanA paDAva Adi hoya to tyAM ghaNAM apAyano saMbhava che tethI bIjo mArga saMbhavato hoya to te mArge na jAya. bAkI sugama che. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/3/2/460 191 12 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 * sUtra-460 : sAdhu-sAdanI prAmAnugAma jatA hoya tyAre mAnamAM koI pathika maLe ane sAdhune pUche ke, he AyuSyamAna zramaNa ! gAma cAvatu rAjadhAnI kevA che ? ahIM ghoDA, hAthI, bhikSAjavI manuSyo keTalA che? ahIM bhojana, pANI, manuSyo, ghauM AdinI pracUratA che ke AvAtA che? AvA prazno pUche to sAdhu teno uttara na Ape. vagara pUrve kaMI na kahe. A sAdhu-sAdhvIno AcAra che, tenuM yatanApUrvaka pAlana kare. * vivecana : te bhikSane mArge cAlatA payika maLe to ityAdi sUtrArtha mujaba jANavuM. te bhikSuno bhikSubhAva che. cUlikA-1, adhyayana-3 "Iya' uddezA-2no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa 6 cUlikA-1, adhyayana-3, uddezo-3 * o bIjo uddezo kahyo, have trIjo kahe che, teno saMbaMdha A pramANe. uddezA2 mAM gamanavidhi kahI, ahIM paNa te kahe che. te saMbaMdhanuM sUra * sUtra-461 - rAmAnugAma vicaratA sAdhu-sAdhvI mAgamAM koI TekarA yAvat bhUmigRha, kUTAgAra ke prAsAda, bhUgRha, vRkSa nIce banela ghara, patigRha, vRkSa, caityastUpa, rItyasthaLa, luhArAja cAva4 bhavanagRhane hAtha uMcA-nIcA karI, AMgaLI cIMdhI, nIce jhUkI ke uMcA thaIne na jue paNa yatanApUrvaka rAmAnugrAma vicaraNa kare sAdhu-sAdanI prAmAnugrAma vicaratA hoya tyAre mArgamAM kaccha, ghAsanI vIDa, taLeTI, nadI AdithI gherAyela pradeza, nirjala pradeza, nirjanmabhUmi, gahana dugamavana, gahana dumi parvata, parvata paranuM durgama sthAna, kUvo, taLAva, draha, nadI, vAvaDI, puSkariNI, dIrdhakA -AlikA, sarovara, sAraspati, sarasarapaMkti Adine hAtha uMcA karI karIne cAvatuM tAkI-tAkIne na jue. kevalIe ukta kathanone karmabaMdhanuM kAraNa kahela che. pUrvokta sthaLone A rIte jovAthI tyAM rahelA mRga, pazu, pakSI, sAMpa, siMha, jalacara, sthalacara, becara ke satvo nAsa pAmaze, raHI mATe khetaranI vADI ke jhADIno Azraya levA icchaze, A zramaNa amane bhagADavA icche che ema samajaze. mATe sAdhuno pUrvottekhita AcAra che ke hAtha phelAvI-phelAvI na jue ityAdi, paraMtu yatanApUrvaka AcArya-upAdhyAya sAthe grAmAnugAma vicare. * vivecana :te bhikSane grAmAnugrAma cAlatA mArgamAM jue - jemake - khAI, koTa, parvata uparigRha ityAdi sUtrArtha mujaba jANavA yAvatu A sthAnone na jovA, na dekhADavA. temAM doSo A che ke - tyAM Aga lAge ke corI thAya to sAdhu upara zaMkA Ave athavA sAdhune ajitendriya jANe, tyAM rahela pakSIno samudAya trAsa pAme. A doSa bhayathI yatanApUrvaka ja vicare. tathA te bhikSu gAmAnara jatAM AvuM bane, jemake - nadI najIkanA vistA pradezo ke mULA-vAloranI vATikA, aTavImAM ghAsa mATe rAjadde rokela bhUmi, khADAo, nadIthI veSTita bhUmi bhAga, nirjala pradeza ke araNya phoma, dIrdha-gaMbhIra-kuTila-glaNa jaLAzaya, sarovara, paraspara saMlagna ghaNAM sarovaro, ityAdi hAtha vaDe na darzAve ke na jue. te kamapAdAnanuM kAraNa che, kemake tyAM rahelA pakSI, mRgAdi trAsa pAme. tyAM rahelAne sAdhu vize zaMkA thAya tethI - x* AcArya, upAdhyAyAdi gItArtha sAthe vicare. have AcAyadi sAthe jatA sAdhunI vidhi kahe che- * sUtra-462 - AcArya upAdhyAya sAthe grAmAnugrAma vicaratA sAdhu hAtha vaDe hAthanI yAvatu AzAtanA na karatA yatanApurvaka grAmanAma vicaraNa kare.. AcArya upAdhyAya sAthe grAmanugrAma vicaratA sAdhune mArgamAM pathika maLe ane te pathika ema kahe ke, he AyuSyamAt zramaNa ! tame koNa cho ? kyAMthI Avo cho ? kyAM jaI rahyA cho ? tyAre AcArya ke upAdhyAya sAmAnya ke vizeSathI uttara Ape ane AcArya upAdhyAya uttara ApatA hoya tyAre vacce sAdhue na bolavuM paNa yatanApUrvaka dIkSAmAM vaDIlonA kramathI temanI sAthe vicaraNa kare ra(nAdhika [dIkSA vaDIla) sAthe grAmAnugrAma vicaratA sAdhu temanI sAthe hAtha vaDe hAthathI yAvatu AzAtanA na karatA yatanApUrvaka vicare koI pathika maLe ane ukata prano pUche to sanAdhika uttara Ape ane ratnAdhika uttara ApatA hoya tyAre sAdhu vacce na bolatA vicare, * vivecana : te bhikSu AyAyadi sAthe vicaratA temane hAtha vagereno sparza na thAya eTaluM aMtara rAkhI cAle tathA te vakhate pathike pUchelA praznonA uttara AyAyadine atikramIne na Ape ke te vakhate vacce paNa na bole paNa yugamAba daiSTi rAkhI yatanApUrvaka yathA ratnAdhika vicare, A ja vidhi ratnAdhika sAthe cAlatA paNa (mUtrArtha mujaba) jANavI. vaLI * sUtra-463 - grAmAnugAma vicaratA sAdhu-sALIne mArgamAM koI pathika maLe ane te pathika ema pUche ke, he AyuSyamAna zramaNa! tame mAmiAM koI manuSya, sAMDha, pADo, pazu, pakSI, sarpa ke jalacara joyA che? to kaho - dekhADo. tyAre sAdhu na uttara Ape, na dekhADe. tenA kathananuM samarthana na karatA mauna rahe. jANavA Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra 2/1/3/3/456 193 chatAM huM jANuM chuM ema na kahe. e rIte yatanApUrvaka vicare. rAmAnugrAma vicaratA sAdhu-sALIne mArgamAM koI pathika maLe ane te pathika ema pUche ke mArgamAM tame jaLamAM utpanna thatAM kaMda, mULa, chAla, ma, puu, phaLa, bIja, lIlotarI ke ekta karAyela jaLa athavA agni joyA ? sAdhu teno uttara na Ape, mauna rahe vAvatu gAmAnugAma vicare. rAmAnugAma vicaratA sAdhu-sAdhvIne mArgamAM koI pathika maLe ane ema pUche ke mAmiAM tame ghauM, java AdinA TeTa yAvata sainyanA paDAva joyA ? sAdhu teno uttara na ApatA cAvatu gAmAnugrAma viyare grAmAnugAma vicaratA sAdhu-sAdhvIne mArgamAM koI pathika maLe ane pUche ke A gAma cAvatu rAjadhAnI keTalA moTA che ? to sAdhu teno uttara na ApatA mauna rahe cAvata yatanApUrvaka vicare. grAmAnugAma jatA sAdhunnAdaLIne koI pathika maLe ane pUche ke A gAma cAvatuM rAjadhAnI keTalA dUra che ? sAdhu uttara na ApatA yAvatu vicare. - vivecana : jatAM evA te bhikSane sAme Avato koI musAphara pUche ke, he AyuSyamAnuM zramaNa ! mArgamAM AvatA tame koI mANasa Adine joyA ? te AvuM pUche tyAre maunapaNe tenI upekSA kare ? athavA jANavA chatAM nathI jANato ema kahe. * * * * * x * A pramANe kaMda, mUla Adi, ghauM, Adi saMbaMdhI sUtro paNa jANavA, tathA gAmanuM aMtara Adi sUtro jANavA. * sUtra-464 - rAmAnugrAma vicaraNa karatA sAdhu-sAdhvIne mArgamAM unmatta sAMDha, sApa cAvata cittA Adi hiMsaka pazu sAme AvatA dekhAya to temanAthI DarIne bIjI mArge na jAya, mArga choDI unmArge na cAle, gahana vana ke durgamAM praveza na kare, vRkSa para na caDe, moTA-vizALa jaLAzayamAM zarIra na chupAve, vADamAM na chupAya, senAdi koI zaraNa ke zamanI icchA na kare. paraMtu AtmaekavabhAvamAM lIna banI, samAdhimAM sthira rahI yAvatu yatanApUrvaka eka gAmathI bIje gAma viyara kare grAmAnugrAma vicaratA sAdhu-nsALI jANe ke mArgamAM lAMbI aTavI che ane A lAMbI aTavImAM ghaNAM cora ekaThA thaIne upakaraNa coravAnI buddhithI Ave-jAya che, tyAre temanAthI DarIne unmArge na jAya - cAvatuM samAdhi bhAvamAM sthira rahe pachI yatanApUrvaka rAmAnugrAma vicare. * vivecana : te bhikSane grAmAMtara jatA mArgamAM unmatta thayela baLada ke sApa tathA siMha, vAgha cAvat citAne ke tenA baccAne jue ke krUra ziyALane jue tenA bhayathI unmArge na jAya Adi sUtrArtha pramANe jANavuM.] paNa utsukatA vinA, avimanaska thaI yatanApUrvaka javuM. A vidhi gacchanirgata sAdhu mATe jaNavI. gayachavAsIe to [2/13] sApa vagerene bAjue TALIne nIkaLavuM. A rIte dIrdha aTavIvALuM sUtra sUtrArtha mujaba jANavuM. sUra-465 - sAdha ke sALI eka gAmathI bIje gAma jatA hoya tyAre mArgamAM coro ekaThA thaIne Ave ane teo kahe ke, he AyuSyamAna zramaNa ! A vastra, paNa, kaMbala, rajoharaNa amane ApI che ke ahIM rAkhI do. tyAre sAdhu te na Ape, na mUke. je te baLapUrvaka laI le to sAdhu tene pAchA levA teonI stuti karI yAcanA na kare, hAtha joDIne na mAMge, karuNatAthI na mAMge, paNa dharmano upadeza ApI yAcanA kare athavA mauna karI ubhA rahe. corone je karavuM hoya te kare. coro Akroza kare yAvatuM mArI nAMkhavA prayAsa kare athavA sAdhunA vastra Adi chInavI le yAvata toDI-phoDIne pheMkI de to paNa coronA A kAryanI gAmamAM carcA na kare, rAjAne phariyAda na kare ke bIjA koI pAse jaIne paNa na kahe ke, he AyuSyamAna gAthApati ! A coroe amArA upakaraNAdi AkolAdi karIne lUMTI lIdhA che athavA yAvat toDIphoDIne pheMkI dIdhA che. AvA kuvicAro sAdhu manathI paNa na kare ke vacanathI na bole, paNa nirbhaya, nirbaddha ane anAsakta thaI cAvata samAdhimAM sthira rahe ane pachI catanApUrvaka prAmAnugAma vicaraNa kare. A ja sAdhu-sAdhvIno iSa saMbadhI AcAra che, samatAyukata thaI, sAvadhAnI sahita temAM pravRtti kare tema huM kahuM chuM. vivecana : te bhikSane grAmottara jatAM coro upakaraNa mAMge to ApavA nahIM baLajabarIthI levA jAya to bhUmi para mUkI de. core laI lIdhelA upakaraNa vaMdana karI ke dInatApUrvaka na cAle, paNa gacchavAsI muni dharmakathanapUrvaka yAye athavA maunapaNe upekSA kare. coro potAnA kartavya mujaba vacanathI Akroza kare, daMDa vaDe tADanA kare cAvatu jIva le, vaAdi chInavIne pheMkI de to paNa te vAta gAmamAM, rAjAne ke gRhasthane na kare, mana ke vacanathI paNa A dubhava na dhare. A ja bhikSuno bhikSubhAva che. cUlikA-1, adhyayana-3 "Iya'' uddezA-3no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa 0 cUlikA-1, adhyayana-3no TIkAsahita anuvAda pUrNa 0 - X - X - X - X - X - X X - X - X - Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/4/bhUmikA 195 cUlikA-1, adhyayana-4 "bhASAjAta'' 0 trIjuM adhyayana kahyuM, have cothuM kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - adhyayana-3-mAM piMDavizuddhi mATe gamanavidhi batAvI. tyAM jatA mArgamAM AvuM bolavuM ke na bolavuM te batAvaze. A saMbaMdhe AvelA 'bhASAjAta' adhyayananA cAra anuyogadvAro che. temAM nikSepa niyukti anugamamAM bhASAjAta zabdonA nikSepA mATe niyuktikAra kahe che- [ni.316-] je rIte vAkyazuddhi adhyayanamAM vAkyano nikSepa karyo che, te rIte bhASAno paNa karavo. paNa 'nAta' zabdano cha prakAre nikSepo A pramANe - nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa ane bhAva che. temAM nAma, sthApanA sugama che, dravyajAta AgamathI-no AgamathI. temAM vyatiriktane niryuktikAra aDadhI gAthAthI kahe che. te cAra prakAre che - utpattijAta, paryavajAta, aMtarajAta ane grahaNajAta. 1 temAM (1) utpatti jAta - je dravyo bhASAvargaNAnI aMdara paDelA, kAyayogathI grahaNa karelA, vAyoga vaDe nisRSTa ane bhASArUpe utpanna thAya te. arthAt je dravya bhASApaNe utpanna thAya te. (2) paryavajAta - te ja vAcA vaDe nisRSTa bhASA dravyo vaDe je vizreNImAM rahelA bhASA vargaNAnI aMdara rahelAM nikRSTa dravyanA parAghAta vaDe bhASAparyAyapaNe je utpanna thAya te....(3)... AMtarajAta-je dravyo aMtarAle samazreNimAM ja nisRSTa dravyanI sAthe mizrita bhASA pariNAmane bhaje te. (4) grahaNajAta-vaLI je dravyo samazreNi vizreNimAM rahelA bhASApaNe pariNamelA karNa-zakulInA vivaramAM pravezelA grahaNa karAya che, te dravyathI anaMtapradezavALA che, phogathI asaMkhyapradeza avagADha che, kALathI eka, be, traNathI asaMkhyAta samaya sudhInI sthitivALA che, bhAvathI varNagaMdharasa sparzavALA che, te AvA dravyone grahaNajAta kahyA che. dravyajAta kahyuM. kSetrajAta spaSTa hovAthI niryuktikAre kahela nathI. te A pramANe, je kSetramAM bhASAjAtanuM varNana cAle ke jeTaluM kSetra sparza kare te kSetrajAta. A pramANe 'kALajAta' jANavuM. 'bhAvajAta' to te ja utpatti paryava aMtargahaNa dravyo sAMbhaLanAranA kAnamAM jaNAya ke A zabda che evI buddhi utpanna kare. paNa ahIM adhikAra dravyabhASAjAta vaDe che, kemake dravyanI pradhAna vivakSA che. dravyano viziSTa avasthA bhAva che, te mATe bhAvabhASAjAtano paNa adhikAra che. have uddezAnA adhikAra mATe kahe che-- [ni.317-] jo ke baMne paNa uddezA vacanazuddhikAraka che, to paNa temAM vizeSatA che. prathamanA uddezAmAM vacanavibhakti che. tethI ekathI mAMDIne soLa prakAranA vacanano vibhAga che tathA AvuM vacana bolavuM ke na bolavuM tenuM varNana che. bIjA uddezAmAM krodhAdi utpatti jema na thAya tema bolavuM. te 'utpatti' varNana che. 196 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 OM cUlikA-1, adhyayana-4 "bhASAjAta", uddezo-1 * have sUtrAnugamamAM askhalitAdi guNayukta sUtra kahevuM joIe- - sUtra-466 : sAdhu-sAdhvI A vacananA AcAra sAMbhaLI ane samajIne, pUrva muni dvArA anAcIrNa anAcArone jANe, je krodhathI, mAnathI, mAyAthI, lobhathI vANI prayoga kare che, jANIne ke jANyA vinA kaThora vacano bole che, AvI bhASAne sAvadha kahe che. vivekapUrvaka sAvadha bhASAno tyAga kare. muni dhruva ane adhva bhASAne jANe ane teno tyAga kare azana Adi maLyuM che ke nathI maLyuM, AhAra vAparyo che ke nathI vAparyo. te Avyo che athavA nathI Avyo, te Ave che athavA nathI Avato, te Avaze athavA nahIM Ave, te ahIM paNa Avyo hato ke Avyo na hato, te ahIM avazya Ave che ke kadI nathI Avato, te ahIM avazya Avaze ke kadI nahIM Ave [AvI dhruva bhASAno tyAga karavo.] muni sArI rIte vicArI bhASAsamitiyukta niSThAbhAsI banI, saMyata thaIne bhASA prayoga kare . jemake - ekavacana, dvivacana, bahuvacana, sIliMga, puliga, napuMsakaliMga-vacana, adhyAtma kathana, upanIta vAna, apanIta vAna, upanItapanIta vAna, panItaupanIta vacana, atIta vAna, vartamAna vacana, anAgata vAna, pratyakSa vacana, parokSa vacana. tene ekavacana bolavAnuM hoya to eka vacana ja bole yAvat parokSa vacana bolavAnuM hoya to parokSa vacana ja bole. A puruSa che, A strI che, A napuMsaka che, A te che ke koI anya che evI rIte vicArapUrvaka nizvaya thaI jAya pachI bhASAdoSa TALI samitiyukta thaIne saMcata bhASA bole. munie cAra prakAranI bhASA jANavI joIe - satyA, mRSA, satyAmA ane je satya nathI - mRSA nathI - satyAmRSA nathI te asatyAmRSA nAmanI cauthI bhASAjAta che. have huM kahuM chuM ke je atIta-vartamAna-anAgata arihaMta bhagavaMto che, te badhAMe A ja cAra bhASAnA bheda kahyA che - kahe che ane kaheze. parUyA che - parUpe che ane prarUpaze. A badhAM bhASA-dravya acita che, varNa-gaMdha-rasasparzayukta che, saya upAya ane vividha pariNAmadharmI che. * vivecana : te bhAvabhikSune aMtaHkaraNamAM niSpanna, pham - pratyakSavAcI zabdathI have kahevAnAra vANIsaMbaMdhI AcArane sAMbhaLIne tathA jANIne bhASA samiti vaDe bhASA [vacana] bole e pramANe saMbaMdha jANavo. temAM jevI bhASA na bolavI joIe te darzAve che - kahevAnAra - sAdhune na bolavA yogya, pUrvanA sAdhu dvArA anAcIrNa bhASAne sAdhu jANe - te A rIte - Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/4/1/466 193 jemake koI krodhathI vividha vacana bole - jemake - tuM cora che, dAsa che. tathA mAnathI bole ke huM uttama jAtino chuM, tuM hInajAti che, mAyathI bole ke huM mAMdo chuM, bIjAno sAvadha saMdeza koI upAya vaDe kahIne mithyAdukRta kare - A to mArAthI utAvaLe bolAI gayuM. lobhathI bole ke A vacana bolavAthI huM kaMIka meLavIza tathA koIno doSa jANatA hoya teno doSa ughADavA vaDe kaThora vayana bole ke ajANapaNe bole. A badhAM krodhAdi vacana sAvadha-sapApa hovAthI varjavA, vivekI banI sAdhu AvA sAvadhavacana na bole. tathA koI sAthe sAdhue bolatAM nizcayAtmaka vacana na bolavI ke nakkI varasAda Adi thaze, e ja rIte adhava paNa jANavuM. - tathA koI sAdhu bhikSArthe koI jJAti ke kulamAM pravezatA joIne tene uddezIne bIjA sAdhu AvuM bole ke ApaNe khAI laIe, te azanAdi prApta karIne ja Avaze athavA tene mATe rAkhI mUko, te kaMIpaNa lIdhA vinA ja Avaze, e rIte tyAMja khAIne ke khAdhA vinA ja Avaze. AvA nizcaya vacano na bole tathA AvA nizcaya vayano paNa na bole - koI rAjAdi Avyo che ke nathI ja Avyo athavA Ave che ke nathI ja AvavAno athavA Avaze ke nahIM ja Avaze. A rIte patana, maTha AdimAM paNa traNe kALa yojavA. A badhAMno sAra e ke je arthane pote barAbara na jANe tyAM A 'ema ja che evuM na bolavuM. sAmAnyathI sAdhune badhe sthAne A upadeza che ke vicArIne sArI rIte nizcaya karIne athavA zruta upadeza vaDe prayojana hoya tyAre nizcayAtmaka banIne bhASAsamiti vaDe ke gadveSa choDIne soLa vacananI vidhi jANI bhASA bole. je bhASA bolavAnI che te soLa vacana vidhi kahe che 1-cokavacana-vRkSa, 2-dvivacana-be vRkSa, 3-bahuvacana-vRkSo, 4-pravacana-vINA, kanyA, pa-puMvayana-ghaTa, 5Ta, 6-napuMsakavacana-devakula, pITha. 8-adhyAtmavacana-AbhAmAM raheluM te adhyAtma, tenA parihArathI anya bolavA jatAM satya bolI jAya. 8-upanItavayana-prazaMsA. jemake - rUpavatI strI. 9-apanI vacana-niMdA-kurUSa strI. 10-uparIta apanIta vayana-kaMIka prazaMsA karI kaMIka niMdA kare - A strI suMdara che paNa kulaTA che. 11-apanItaupanIta vayana-pUrvathI ulaTuM - A strI kurUpa che paNa zIlavatI che. 12-atIta vacana-karyuM. 13-vartamAnavacana-kare che. 14anAmatavacana-karaze. 15-pratyakSavacana-A devadatta che. 16-parokSavayana-te devadatta che. A pramANe soLa vacano che, A soLamAMthI bhikSu eka vivakSAmAM ekavacana ja bole. yAvatu parokSa vacana vivakSAmAM parokSa vacana ja bole. tathA strI vagere joIne A strI ja che ityAdi jevuM hoya tevuM bole. A pramANe nizcitya, niSThAbhASI thaI samiti vaDe samapaNe saMyata ja bhASA bole tathA pUrvokta ane have pachI kahevAtA bhASAgata doSa sthAnone choDIne bhASA bole. te bhASA cAra prakAranI bhASAo jANe. 1-satyabhASAjAta-avitatha vacana-gAyane gAya, ghoDAne ghoDo kahe. -mRSA 198 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 satyathI ulaTuM-gAyane ghoDo ke ghoDAne gAya kahe. 3-samRSA-thoDuM satya thoDuM asatya-ghoDA para jatA devadattane uMTa para jAya che tema kahe. 4-asatyAmRSA-sAcuM paNa nahIM-juduM paNa nahIM tevI-AmaMtraNa, AjJA. potAnI buddhithI nathI kahyuM te jaNAve che - huM je kahuM chuM te badhuM atIta anAgata, vartamAna tIrthaMkare kahyuM che - kahe che - kaheze. A badhAM bhASA dravya aciva che [ityAdi sUtrArtha mujaba jANavuM. ahIM varNAdithI zabdanuM mUrNapaNuM batAvyuM, amUrta evA AkAzAdine vaNiida na saMbhave tathA cayApacaya dharmathI zabdanuM anityatva batAvyuM. kemake zabda dravyanuM vicitrapaNuM siddha thAya che. have zabdonuM kRtakatva batAve che * sUtra-463 - sAdhu-sAdanIe jaNavuM joIe ke bolyA pahelAnI bhASA AbhASA che, bolAtI bhASA bhASA che, bolyA pachInI bhASA abhASA che. sAdhu-sAdanI jANe ke - A je bhASA satyA, mRSA, satyamRSA, asatyAmRSA che, temAMthI paNa sAvadha, sakriya, karkaza, kada, niSThara kaThora, Asavajanaka, chedanakArI, bhedanakArI, paritApanakArI, upadravakArI, bhUtopaghAtika bhASA satya hovA chatAM bolavAnI icchA na kare. sAdhu-sAdhavIe jANavuM joIe ke sUkSmabuddhithI vicAratA je bhASA rAtya hoya ane je bhASA atyAmRSA hoya evI bhASA asAvadha yAvatuM prANIono ghAta karanArI na hoya, tevI ja bhASA bolavA iche. * vivecana : te bhikSu A pramANe zabdane jANe ke bhASA dravya vargaNAono vAkyoga nisvAthI pUrve je bhASA hatI te vAkayoga nisaravAthI ja bhASA che. bhASA dravyabhASA che, te tAlu, oTha AdinA vyApArI pUrve je zabda na hatA te te niSpanna thatAM pragaTa ja kRtakava batAvyuM - X - X* bolAyA pachI bhASA nAza pAmatI hovAthI bhASaNottara kALe abhASA che. * * * have cAre bhASAmAM na bolavA yogya bhASA kahe che - satyA, mRSA, satyAmRSA, asatyAmRSA temAM mRSA ane satyAmRSA to bolavA yogya nathI, paNa satyAbhASA karkazAdi durguNavALuM na bolavuM, te batAve che. avadha sahita varte te sAvadha, kriyA sahita - anarthadaMDanI kriyA varte che, karkazA-cAvelA akSaravALI, kaTakA-citta udvegakArI, niSphara-ThapakArUpa, paraSA-bIjAnA marma ughADavArUpa, kamazravakArI, chedana cAvat advAvaNakArI, jIvone upasApakArI AvI bhASA satya hoya to paNa na bolavI. have bolavAnI bhASA kahe che - te bhikSa A pramANe jANe ke je bhASA satya che. kuzAgra buddhi vaDe vicArIne mRSA paNa satya bhASA bane, jemake mRgane jovA chatAM zikArI pAse apalApa kare. * * * * *, je asatyAmRSA bhASA che te AmaMtraNI, Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Boo AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 he vidhuta deva! Adi. tathA varasAda paDo ke na paDo ityAdi 'sUjhAI mujaba] AvI devAdi bhASA na bole. kAraNe te prajJAvAnuM sAdhu saMyata bhASA vaDe aMtarikSa Adi bhASA bole. A te bhikSunI samagratA arthAt bhikSubhAva che. cUlikA-1, adhyayana-4 "bhASAjAta" uddezA-1no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa 2/1/4/1/463 199 AjJApanI Adi che. tevI bhASA asAvadha, akriya yAvatu abhUtapaghAtinI che, tene manathI vicArIne sAdhue haMmezA bolavI. * sUtra-468 :- sAdhu-sAdanI koI puruSane bolAve tyAre bolAvavA chatAM te na sAMbhaLe to Ama na kahe, he hola !, gola, cAMDAla, kuti, dAsipu, kUtarA, cora, vyabhicArI, kapaTI ke, he jUThA athavA tuM Avo che, tArA mA-bApa AvA che. AvA prakAranI bhASA sAvadha, sakriya yAvat bhUtopaghAtika che tethI vicArI samajI sAdhu AvI bhASA na bole. sAdhu koI puruSane bolAve tyAre ane bolAvavA chatAM te na sAMbhaLe tyAre ema kahe ke, he amuka !, he AyuSyamAna ! AyuSamAno, zrAvaka, upAsaka, dhArmika ke he dhamapiyA A prakAranI asAvadha yAvatuM ahiMsaka bhASAno vicArapUrvaka bole. sAdhu-sAdhI koI strIne bolAve tyAre ke bolAvatA na sAMbhaLe tyAre Ama na kahe, he holI ! he golI Adi pUrvavata sAdhu-sAdanI koI strIne bolAve tyAre ke bolAvatA na sAMbhaLe tyAre Ama kahe, he AyuSyamatI ! he bhaginI ! bhavatI, bhagavatI, zrAvikA, upAsikA, dhArmikA ke he dhamapiyA! AvI asAvadha bhASA bole. * vivecana : te bhikSa koI mANasane bolAve ke bolAve tyAre te na sAMbhale te AvuM na bole, he hola! gola! dezAMtaramAM A baMne apamAnasUcaka zabdo che. tathA vRSala ityAdi (sUtrArtha mujaba jANavA.) AvI bhASA yAvatu na bolavI paNa tethI viparIta bhASA bolavI te kahe che - X - X - he amuka ! he AyuSyamAn ! ityAdi bhASA bole. A ja pramANe strIne AzrIne be sUga pratiSedha-vidhinA jANavA. pharI abhASaNIya kahe che. * sUtra-469 - sAdhu-sAdhI A pramANe na bole ke, he nabhodevA, he gajedavA, vidhuta devA, he pravRSTa devA, he nivRSTa deva! varasAda varase ke na varase, dhAnya nipaje ke na nipaje rAzi prakAzavALI thAo ke na thAo, sUrya uge ke na uge, rAja jaya pAmo ke na pAmo, AvI bhASA na bole. sAdhu-sAdhvI prayojana hoya to aMtarikSa, guhyAnacarita, saMmUrNima jala varase che ke megha varase che ke vAdaLA vasI cUkyA che [evI bhASA bole). A te sAdhu-nnAdaLIno bhASA saMvAMdhI AcAra che, je sarva artha vaDe, samita thaI, sahita thaI sadA yatanApUrvaka pALe. tema huM kahuM chuM. * vivecana :te bhikSA AvI asaMyata bhASA na bole. jemake he nabhodeva! he garjato deva! 6 cUlikA-1 adhyayana-4 uddezo-2 thaka o pahelo uddezo kahyo, have bIjo kahe che. teno saMbaMdha A pramANe-gata uddezAmAM vAcya-avAcyanuM vizeSapaNuM batAvyuM. ahIM paNa te ja bAkInuM kahe che : A saMbaMdhe AvelA uddezAnuM paheluM sUtra * sUtra-470 - sAdhunnAdaLI jevA prakAranuM rUpa jue tyAM tene evuM ja na kahe jemake - gaMDarogIne gaMDI, kuSThane koDhIyo, yAvata madhumehanA rogIne madhumehI kahevo. hAtha kapAyelAne hAthakaDyo, e rIte laMgaDo, nakaTo, kAnakaTo, hoThakaTo ityAdi. AA jeTalA prakAra che temane evA ja prakAre bolAvatA te vyakti duHkhI ke kupita thAya che. tethI AvA prakAranI bhASAthI temane bolAvavAno vicAra paNa na kare. - sAdhu-sAdadI koI prakAranA rUpa jue ane bolavAnuM prayojana hoya to ojasvIne ojasvI, tejasvIne tejasvI, yazastIne yazasvI e rIte varcasvI, abhirUpa, pratirUpa, prAsAdIya ke darzanIya kahe; pramANe je jevA che tene tenA prakAre saumyAbhASAthI saMbodhita kare to te kupita na thAya, tethI sAdhu-sALIe AvA prakAranI saumya bhASA bolavI joIe. sAdhu-sAdadI koI prakAranA rUpane jue - jemake - koTa yAvatuM gRhAdi, to paNa te ema na kahe - sAruM banAvyuM, suSukRta, sAdhukRta, kalyANakArI, karaNIya, AvA prakAranI sAvadhabhASA cAvatuM na bole. sAdhu-sAdhvI koI prakAranA rUpa jue . jemake - koTa cAvatuM gRhAdi. tyAre prayojanavaza4 ema kahe ke, AraMbha, sAvadha ke prayatna karIne banAvela che. te prasAdayukta hoya to prAsAdika, e rIte daniIya, abhirUpa, pratirUpa ke AvA prakAranI asAvadha bhASA yAvat sAdhu bole. * vivecana : te mikSa koI rUpa jemake - gaMDIpada, kuSThI Adi jue to paNa tenuM nAma laI te vizeSaNathI na bolAve jemake - gaMDarogIne gaMDI athavA jenA paga ane pIMDImAM zUnyatA hoya tene gaMDI, kahI na bolAve. - x * cAvatu madhu jevuM mUtra vAraMvAra Ave tene madhumehI kahI na bolAve. dhUta adhyayanamAM A baghAM roganuM varNana che, te Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/4/2/430 201 202 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra jaNavA. e rIte hAtha-paga Adi cheDAyelAne ThuMTho, laMgaDo Adi kahI na bolAve, tema bolavAthI te kope che - x * mATe te bhASA na bole. tevAne kaI rIte bolAve, te kahe che - te bhikSa jo gaMDIpadAdi vyAdhi-grastane jue to tene bolAvavA tenA koI sArA guNane jue, tene uddezIne he ojasvI !, he tejasvI ! ityAdi kahI bolAve. - X - X - tathA te bhikSu jo AvA rUpone jue, jemake - koTa yAvatuM gRha to paNa joIne ema na kahe - A sAruM karyuM, bhojana karyuM, kalyANakArI che, karavAlAyaka che. A prakAranI bIjI paNa adhikaraNane anumodanArI sAvadha bhASA na bole chatAM jarUra paDe to saMyatabhASAthI bole jemake A mahAraMbhathI karela che. sAvadhakRta che, prayatnakRta che, prAsAdIyAdi che ema asAvadha bhASA bole. * sUTa-431 - sAdhu-sAdavI AzanAdi AhAra taiyAra joIne ema na kahe ke, suMdara banela che, sArI rIte banela che, zobhana banela che, kalyANakara che, karaNIya che sAdhu AvI sAvadha bhASA yAvatuM na bole. paNa sAdhu AzanAdi AhAra joI A rIte bole ke, AraMbha karI, sAvadha vyApAra karI, prayana karI banAvela che, te bhadra hoya to bhadra kahe, tAja hoya to tAjo kahe e rIte rasavALo, manojJa, AvA prakAre asAvadha bhASA bole. * vivecana : A pramANe azana Adi viSaye pratiSedhaka be sUtro jANavA. saDha eTale varNagaMdhAdiyukta. pharI paNa abhASaNIya kahe che * sUtra-4ra : sAdhu-sAdhvI koI manuSya, baLada, pADo, mRga, pazu, pakSI, sI ke jalacarane puSTakAya joIne ema na bole ke A puSTa, medavALo, goLamaToLa, vaNa ke pakAvavA yogya che, A prakAranI sAvadhabhASA cAvatuM na bole. sAdhu-sAdanI manuSya yAvatu jalacarane puSTakAya joIne prayojana hoya to ema kahe ke, A pukAya che, upacitakAya che, sthira saMghayaNI che, mAMsa-lohI saMcita che, Indriya paripUrNa che. AvI asAvadha bhASA yAvatuM bole. - sAdhu-sAdanI vividha prakAranI gAyo joIne ema na kahe ke, A gAyo dohavA yogya che, vAchaDA damana yogya che, nAnA che, vAhya che, ratha yogya che AvA prakAranI sAvadha bhASA yAvata na bole. paraMtu te sAdhu vividha prakAranI gAyo joIne ema kahe ke, A baLada yuvAna che, A dhena che, dujhaNI che, A vAchaDo nAno che . moTo che, moTA zarIravALo che, bhAravahana yogya che. AvA prakAranI niravadha bhASA vicArapUrvaka bole. sAdhu-sAdadI udhAna, parvata ke vanamAM jaIne moTA vRkSo joI ema na kahe ke, te prAsAda yogya che athavA toraNa, gRha, pATa, argalA, nAva, hoDI, droNa, bAjoTha, chAbaDA, hala, kuliya, eraNa ke Asana banAvavA yogya che. athavA zasyA, yAna ke upAzraya banAvavA yogya che AvA prakAranI sAvadha vAva4 jIvopaghAtI bhASAna bole. sAdha-jJALI udhAnAdimAM jaIne prayojanavaza4 bolavuM paDe to ema bole ke, A vRkSo jAtivaMta che, lAMbA, goLa, vistAravALA, zAkhA-prazAkhAvALA, prAsAdIya yAvata patirUpa che. AvI asAvadha bhASA bole. sAdhu-sAdanI ati mAtrAmAM lAgela, vanyaphaLone joIne ema na bole ke, A phaLa pAkI gayA che, pakAvIne khAvA yogya, toDavA yogya, komaLa ke vidAraNa yogya che. AvA prakAranI sAvadhabhASA yAvatuM na bole. sAdha-sAdanI ati maiAmAM lAgela vanyaphaLa-AMbAne joine ema kahyuM ke, A vRkSa phaLono bhAra sahana karavA asamartha che, pAyaH nikhanna thaI cUkyA che, ghaNAM phaLo thayA che, pUrA pAkyA nathI, evI asAvadha bhASA bole. sAdha-sALI ghaNI maiAmAM utpanna dhAnyAdi joIne ema na bole che, pAkI gaI che, kAcI che, chAlavALI che, laNavA yogya che, bhujavA yogya che, khAvA yogya che, ema na bole. paraMtu tene joIne ema bole ke, aMkurita thaI che, sthira thayela che, vadhI gaI che, bIja paDela che, bahAra nIkaLI AvI che, kaNayukta thaI che. AvA prakAranI asAvadha bhASA yAvatuM bole. * vivecana : te bhikSa gAya vagerene puSTakAya joIne ema na kahe ke, A sthaLa, pramehura, vRta, vaya, vAhya, rAMdhavA yogya ke devatAnA baLIne yogya che. e pramANe AvI anya prakAranI sAvadha bhASA na bole. bhASaNa vidhi te bhikSu gAya Adine puSTakAya joIne ema kahe ke, AnuM zarIra vRddhi pAmela che ityAdi sugama che tathA te bhikSa vividha prakAranI gAya joIne ema na kahe ke, A gAya dohavA yogya che ke dohavAno kALa thayo che. A godho vahana yogya ke rathayogya che. AvI sAvadha bhASA na bole. kAraNa hoya to zuM bole ? - vividha prakAranI gAyane joIne ema kahe ke, A gAya yuvAna che, rasavatI che, saMvahana che evI niravadha bhASA bole. te bhikSu udhAna AdimAM jatAM moTA vRkSo joIne ema na kahe ke, A vRkSo mahela banAvavA yogya che, AvI sAvadha bhASA na bole. to zuM kahe ? te batAve che - tevA udhAnAdimAM jatA bhikSa ema bole ke, A vRkSo ityAdi evI asAvadha bhASA yatanApUrvaka bole. - vaLI - te sAdhu ghaNAM phaLavALA vRkSone joIne ema na kahe ke, A phaLo pAkI gayA che, goTalI baMdhAI che, khADAmAM nAkhI kodravAdi ghAsathI pakAvI khAvA yogya che, pADI gayA hoya toDavA yogya che kemake have vadhu vakhata rahI zake tema nathI. komaLa bIjavALA che, * be TukaDA karavA yogya che phaLasaMbaMdhI AvI sAvadha bhASA sAdhu Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/4//432 203 204 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 0 cUlikA-1, adhyayana-5 "vaaiSaNA" 0 na bole. to kevI bhASA bole ? te bhikSa ghaNAM phaLavALA vRkSane joIne kahe ke, atibhArathI phaLane dhAraNa karavA samartha nathI, ghaNAM phaLo nivartita thayA che, bahu pAkI javAthI grahaNa kALaucita thayA che, bIja baMdhAyela na hovAthI komaLa jaNAya che, AvA prakAranA A AMbA che, evA prakAranI anavadha bhASA bole. te bhikSu ghaNAM pAkelA dhAnyAdi joI ema na bole ke pAkI, nIlI, Addha, chAlavALI, laNavA-ropavA yogya, pacana yogya, pRthaka karavA yogya che evI sAvadha bhASA na bole. paNa - X - X - X - asAvadha bhASA bole. sUtra-433 - sAdha-sAvI tevA prakAranA zabdone sAMbhaLIne paNa te viSayamAM ema na bole ke, suzabda che, duHzabda che. A sAvadha bhASA na bole. sAdhu-sAdhvI tevA zabdo sAMbhaLIne bolavuM paDe to suzaLadane surAda ane duzabdane duzabda evA prakAre sAvadha bhASA vAva4 bole. e ja pramANe rUpanA viSayamAM A kRSNa che, gaMdhamAM A sugaMdha che, rasamAM A tikta che, sparzamAM A karkaza che ityAdi jANavuM. vivecana : te bhikSa zabdo sAMbhaLIne ema na bole ke zobhana ke azobhana, mAMgalika ke amAMgalika zabda Adi na bole. paNa - x prajJApanA viSayamAM yathAvasthita jema hoya tema kahe. jemake suzabda. e rIte rUpAdimAM jANavuM. sUma-434 - sAdhu-sAdadI krodha, mAna, mAyA, lobhano tyAga karI, vicArapUrvaka niSThAbhASI, nisammAbhASI, aturiyabhASI, vivekabhAjI ane samita thaI saMyatabhASA bole. A sAdhu-sAdhvIno bhASA saMbaMdhI AcAra che, temAM yatna kare tema huM kahuM chuM. * vivecana :sUgArca mujaba vivecana jANavuM. cUlikA-1, adhyayana-4 "bhASAjAta" uddezA-2 no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa o cothA adhyayana pachI pAMcamuM zarU karIe chIe teno saMbaMdha A pramANe - adhyayana-4mAM bhASAsamiti kahI. tenA pachI coSaNA samiti hoya. te vakhate AzrIne kahe che. A saMbaMdhe Avela A adhyayananA cAra anuyogadvAra upakrama Adi che, te upakramamAM adayayana adhikAre vauSaNA batAvI. uddezAno adhikAra niryuktikAra batAve che [ni.318] pahelA uddezAmAM vastragrahaNavidhi batAvI che, bIjAmAM rAkhavAnI vidhi kahI che. nAmaniSAnna nikSepAmAM vauSaNA che, temAM vAnA nAmAdi cAra prakAre nipA che, temAM nAma-sthApanA sugama che. dravyavaa traNa prakAre - ekendriya niugrUmAMthI banela, vikasendriya nipajJacInAMzuka Adi, paMcendriya niu-kaMbalaranAdi, bhAvavatra te 18,ooo zIlAMga. paNa ahIM dravya vapaNA adhikAra che, te niryuktikAre batAvela che. vastra mAphaka pAtrano * X - X - cAra prakAre nikSepa che. je niyuktinI aDadhI gAthAmAM kahyo che, temAM dravyapAma - ekendriyAdi nipajJa che, bhAvapAtra to sAdhu pote ja guNadhArI che. have sUvAnugamamAM akhalitAdi guNayukta sUma bolavuM joIe. te A che x cUlikA-1, adhyayana-5 - uddezo-1 6 * sutra-45 - sAdhu-sAdhavI vastragrahaNa karavA icche to te vastra vize jaNe ke, A vA-gika, bhagika, sAnika, poTaka, kSaumika ke phUlavuM athavA tevA prakAranuM vastra muni grahaNa kare. je sAdhu tarUNa, sugavAna, baLavAna, nirogI, sthira saMghayaNI hoya to eka ja vastra grahaNa kare bIjuM nahIM paNa sAdanI cAra saMghATI dhAraNa kare. te-eka be hAtha pahoLI, be traNa-traNa hAtha pahoLI, eka cAra hAtha pahoLI. AvA prakAranuM vastra na maLe to grahaNa karyA pachI sIvI le. * vivecana : te bhikSu vara zodhavA icche tyAre AvuM vastra jANe [le - jaMgika - uMTa AdinA unanuM banela, maMgika-vikasendriyanI lALanuM banela, sANaya-zaNa vRkSanI chAlanuM banela, potaga-tADa AdinA paganuM banela, mika-kapAsamAMthI banela, tulakRtaAkaDAnA phUlanuM banela, temaja AvA anya vastra dhAraNa kare. sAdhu keTalA vastra dhAraNa kare ? te kahe che temAM je sAdhu yuvAna che, sama, arogI, daMDhakAya-daiadhRti che Avo sAdhu zarIranA rakSaNa mATe eka vastra dhAraNa kare, bIjuM nahIM. bIjuM vastra AcAryAdi mATe rAkhe paNa pote upabhoga na kare. je bALa, durbaLa, vRddha ke aAzaktivALA che, te samAdhi rahe tema be vagere vastro paNa dhAraNa kare. jinakabhI potAnI pratijJA mujaba apavAdarahita dhAraNa kare. * cUlikA-1, adhyayana-4no TIkAsahita anuvAda pUrNa na Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/5/1/475 sAdhvI cAra vastro rAkhe. eka-be hAtha parimANanuM te upAzrayamAM oDhIne bese. be-traNa hAtha pahoLAM hoya temAMnuM eka ujaLuM bhikSAkALe oDhe, bIju sthaMDila avasare oDhe, cothuM vastra cAra hAthanuM te samosaraNa AdimAM AkhAM zarIrane DhAMkavA mATe rAkhe. jo tevuM vastra na maLe to pachI eka vastra bIjA sAthe sAMdhIne oDhe. 0 sthAnamAMMga, bRhatkalpa AdimAM paNa A prakAranA sUtra che. * sUtra-476 : sAdhu-sAdhvI vastra yAcanA mATe ardhayojana uparAMta jAya nahIM. * vivecana : bhikSu vastra levA mATe aDadhA yojanathI dUra javA vicAra na kare. - sUtra-477 : sAdhu-sAdhvI jo vastranA saMbaMdhe ema jANe ke A vastra eka sAdhune uddezIne prANa Adi hiMsA karIne banAvela che to na le. ityAdi piuSA adhyayana mujaba jANavuM, e ja rIte ghaNAM sAdhu, eka sAdhvI, ghaNAM sAdhvI tathA ghaNAM zramaNa-brAhmaNa saMbaMdhI sUtro 'viSNupa' mujaba jANavA. * vivecana : 205 baMne sUtra AdhAkarmI uddezI che - piuSA adhyayanavat jANavA. have uttara guNane AzrIne kahe che- * sUtra-478 : sAdhu-sAdhvI ema jANe ke A vastra gRhasthe sAdhu nimitte kharIdela, dhoyela, raMgela, sAphasUpha karela, mulAyama karela ke dhUpita karela che; te prakAranuM vastra puruSAMtakRt na thayuM hoya to yAvat grahaNa na kare. paraMtu jo te puruSAMtakRt hoya to yAvat sAdhu grahaNa kare. * vivecana : sAdhune uddezIne gRhasthe kharIdhu hoya, dhoyuM hoya ityAdi vastra jyAM sudhI bIjA puruSe vAparela na hoya grahaNa na kare; vAparela grahaNa kare. * sUtra-479 : sAdhu-sAdhvI evA vividha prakAranA vastrone jANe je bahu-mUlya hoya, jevA ke . Atmika, zlaSNa, zvakalyANaka, Ajaka, kAyaka, saurmika, dukula, pa, malaya, pattuLa, zuka, cInAMzuka, dezarAga, amila, gati, sphaTika, koyala, kaMbala tathA anya prakAranA tevA bahumUlya vastra prApta thavA chatAM paNa prApta thAya tyAre vicArazIla sAdhu te grahaNa na kare. sAdhu-sAdhvI samaniSa oDhavAnA vastra vize jANe - jemake - audra, pesa, pepala, kRSNa"nIla-gaura haraNanA cAmaDAnA banelA, svarNa khacita svarNa jevI kAMtivALA, svarNayukta, svarNatAra jaDita, svasparzita, vAgha ke cittAnA carmathI maDhela, AbhAraNamaMDita ke AcaraNa citrita ke tevA prakAranA anya koI 206 camanA oDhavAnA vastro maLe to na le. * vivecana : AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 AcAra ane nizIya cUrNimAM A zabdano arthamAM bheda che. te bhikSu vaLI bahumUlya vastra jANe, jemake - uMdara AdinA carmanA banelA, varNa-chavinA kAraNe sUkSma, suMdara, [sUkSma ane maMgalamaya], koI ThaMDA dezamAM bakarAMnA kiMmatI vALamAMthI banAvela vastra, indranIlavarNanA kapAsathI niSpanna, sAmAnya kapArA, gauDa dezamAM banela viziSTa pAsa, paTTasUtra niSpanna, malaya dezotpanna, valkala Mtu niSpanna Adi vividha deza prasiddha vastra. te bahu mUlya vastra hoya to Aloka paralokanA apAya jANI maLe to paNa sAdhu tene grahaNa na kare. te bhikSu vaLI AvA carma niSpanna vastrone jANe. jemake - siMdhu dezanA mAchalAnA sUkSma carmathI niSpanna, siMdhu dezanA ja koI pazunA carmathI banela, tenA ja cAmaDAnA sUkSma romamAMthI banela, mRgacarma, suvarNa rasathI lipta, suvarNanI kAMti jevA, suvarNa rasanA paTTa karela, suvarNa rasathI stabaka banAvI suMdara banAvela, suvarNa dRSTAdi vastra, vyAghracarma, vyAghracarmathI citrita AbharaNa pradhAna, giri-viDakAdi vibhUSita ke tevA anya bahumUlya carma vastro maLavA chatAM grahaNa na kare have vastragrahaNa vidhi - * sUtra-480 - uparokata doSanA sthAno tajIne cAra pratijJAthI vastra cAro-- 1. pahelI pratijJA - sAdhu-sAdhvI jAMgika yAvat tUlakRt vomAMthI koI eka prakAranA vastrano saMkalpa kare, te ja prakAranA vastranI yAcanA kare athavA gRhastha svayaM Ape to prAsuka hoya to grahaNa kare. 2. bIjI pratijJA - sAdhu-sAdhvI vastra joIne yAcanA kare. gRhasthathI mAMDIne dAsI Adine tyAM vastra joIne kahe, he AyuSyamAna ! A vastromAMthI mane koI vastra Apazo? tevA vastrane svayaM mAMge athavA gRhastha ApameLe Ape to pAmuka, eSaNIya jANI grahaNa kare. 3. trIjI pratijJA - sAdhu-sAdhvI manamAM evI dhAraNA kare ke mane gRhasthanuM [pahereluM ke oDheluM] aMtarija ke uttarajju vastra prApta thaze to laIza, tevA prakAranA vastranI mAMgaNI pote kare ke mAgyA vinA gRhastha svayaM Ape to nirdoSa jANI grahaNa kare. 4. cothI pratijJA - sAdhu-sAdhvI evI dhAraNA kare ke nakAmuM vastra prApta thaze to laIza. jene anya ghaNAM zramaNa yAvat vanIpaka paNa levA na icche, tevA pheMkI devA yogya vastranI svayaM yAcanA kare athavA gRhastha svayaM Ape to nirdoSa jANI grahaNa kare. A cAre pratijJA pitteyA adhyayana mujaba jANavI. pUrvota eSaNAnusAra vastra yAcanAkartA munine kadAca koI gRhastha kahe, Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/5/1/484 he AyuSyamAna zramaNa ! tame jAo, eka mAsa ke daza ke pAMca divasa bAda ke kAle athavA parama divase padhArajo, tyAre ame koI vastra ApazuM. AvA zabdo sAMbhaLIne, sAdhu pahelAthI vicAra karIne kahI de ke, amane AvA saMketa vAna svIkAravA na karo. jo tame vastra ApavA icchatA ho to hamaNAM ja ApI do. 203 te sAdhu Ama kahe to paNa te gRhastha ema kahe, hamaNAM jAo. pachI tamane koI vastra ApIzuM, tyAre muni turaMta kahI de ke, A prakAranI avadhi paNa amAre na ko. Ama sAMbhaLI jo te gRhastha gharanA koI sabhyane kahe ke, lAvo-A vastra ApaNe zramaNane ApIe, ApaNA mATe pANI Adino AraMbha karI navuM banAvI laIzuM. AvA zabdo sAMbhaLI vicArI te vastrane prAsuka cAvat jANI grahaNa na kare. kadAca gRhasvAmI ema kahe ke, te vastra lAvo, tene snAnAdikamAM vaparAtA sugaMdhita dravyo vaDe sugaMdhita karIne sAdhune ApIzuM. AvA zabdo sAMbhaLI, vicArI sAdhu pahelA ja kahI de ke, A vastrane nAnIya padArthathI yAvat pagharSita na karo, ApavuM hoya to sIdhuM Apo. tema chatAM gRhastha snAna dravyothI yAvat sugaMdhita karIne Ape to sAdhu te prakAranA vastrane apAsuka jANI yAvat grahaNa na kare. kadAca gRhasvAmI kahe ke, lAvo A vastrane ThaMDA ke garama pANIthI dhoIne A zramaNane ApIe. A zabdo sAMbhaLIne sAdhu kahI de ke, tame A vastra ThaMDA ke garama pANIthI dhozo nahIM, ApavuM hoya to ema ja Apo ityAdi yAvat sAdhu grahaNa na kare kadAca gRhasvAmI kahe ke, vastra lAvo, ApaNe temAMthI kaMda ke yAvat lIlotarI kADhIne sAdhune ApIzuM. A zabda sAMbhaLIne yAvat sAdhu kahe ke, tame kaMdane yAvat dUra na karo, mane AvuM vastra levuM na kare. sAdhu ema kahe to paNa jo gRhastha yAvat sApha karIne Ape to tevA prakAranuM vastra pAsuka jANIne yAvat sAdhu grahaNa na kare. kadAca gRhasvAmI sAdhune vastra kADhIne Ape to sAdhu letA pahelA kahe ke, huM tamArI samakSa A vastrane cAre bAjuthI joI levuM kemake kevalIe pratilekhana karyA vinA vastra levuM te karmabaMdhanuM kAraNa kahyuM che. kadAca vastranA cheDe kuMDala, sUtra, cAMdI, sonuM-maNI yAvat ratnAvalI athavA prANI, bIja ke lIlotarI hoya to sAdhuno A pUrvokta AcAra che ke vastra paDilehavuM. * vivecana : have pachI kahevAtAM Ayatanone ullaMghIne bhikSu cAra abhigraha vizeSa thakI vastra zodhavAnuM jANe - 1-uddiSTa-prAsaMkalpita vastra yAcIza, 2-pekSita-joyeluM vastra yAcIza, bIjuM nahIM, 3-paribhrukta-zayyAtare - 4 - 4 - vAparela vastra laIza, 4-utkRSTa-pheMkI devA jevuM vastra yAcIza. - x - A cAre pratijJAnI vidhi piMDeSaNA AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 mAphaka jANavI. kadAcit - 4 - anantara ukta vauSaNA vaDe vastra zodhatA sAdhune gRhastha kahe ke, he zramaNa ! tame mahino Adi gayA pachI huM vastrAdi ApIza. tenI A vAta na sAMbhaLe. bAkI sugama che - x - x - x - [sUtrArthamAM kahyA mujaba badhuM jANavuM.] >> X - 4 - sAdhunI A pUrvopardiSTa pratijJA che ke te vastrane joIne-paDilehIne grahaNa kare - vaLI - 208 - sUtra-481 : sAdhu-sAdhvI je vastrane iMDA yAvat jALA sahita jue to tevA vastrane apAcuka jANI grahaNa na kare. sAdhu-sAdhvI je vastrane ThaMDA yAvat jALArahita jANe paNa pramANamAM paryApta na hoya, asthira, adhuva, adhAraNIya, dAtAnI rucirahita jANe, to apANuka hovAthI grahaNa na kare. sAdhu-sAdhvI te vastrane ThaMDA yAvat jALArahita, pramANayukta, sthira, dhruva, dhAraNIya, dAtAnI devAnI icchAyukta ane anukULa jANI te prakAranA vastrane prAsuka jANI grahaNa kare. sAdhu-sAdhvI mAruM vastra navuM nathI ema vicArI - (1) bahu ke thoDA sugaMdhita dravyathI yAvat pragharSita na kare, (ra) bahu ke thoDA ThaMDA athavA garama pANIthI yAvat dhove nahIM, (3) mArA vastra durgandhI che ema vicArIne bahu ke thoDA sugaMdhI dravyothI ke ThaMDA-garama pANIthI te vone utsicitAdi na kare. * vivecana : te bhikSu jo vastrane iMDAdi sahita jANe to te grahaNa na kare, paNa jo te bhikSu evuM vastra jANe ke je iMDA yAvat jALArahita che paNa nAnuM hovAthI abhISTa kArya mATe asamartha che tathA jIrNa, thoDA kALanI anujJAvALuM, aprazasta pradezavALuM - khaMjanAdi kalaMkavALuM che to na le. - x - x - 4 - lakSaNathI hIna upadhi jJAna, darzana, cAstrine haNe che, tethI hIna vastra na le tathA prazasyamAnavALuM hoya paNa te ApatAM dAtAnuM mana nArAja thatuM hoya to sAdhune levuM na ko. A ananta Adi cAranA soLa bhAMgA che. temAM pahelA paMdara azuddha che, soLamo eka ja zuddha che. mATe sUtramAM kahe che-- te bhikSu cAre pade vizuddha vastra jANe to maLe tyAre grahaNa kare. te bhikSu mAruM vastra navuM nathI ema jANe - ityAdi sUtrArtha mujaba samajavuM. - 4 - 4 - A pATha jinakalpIne AzrIne che, svavikalpIne eTaluM vizeSa che ke - lokaniMdA nivAravA tathA tela dUra karavA yatanAthI prAsuka pANI Adi vaDe dhruve paNa kharA. dhoyelAne sukavavAnI vidhi kahe che- * sUtra-482 : sAdhu-sAdhvI vastra sUkavavA icche to te vastrane jIvajaMtuvALI yAvat bhUmi para sUkave nahIM. sAdhu-sAdhvI vastra sUkavavA icche to vastrane staMbha, Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/pa/1/482 209 21 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 dhAraNa na kare ke tevA vastra le nahIM. tevA na dhoyelA - na raMgelA vastra dhAraNa karI grAmAMtara jatAM vastra gopavyA vinA sukhethI vicare kemake te asAra vaadhArI hoya. A ja vastradhArI bhikSano saMpUrNa bhikSabhAva che - ke te AvA vastro dhAraNa kare. A sUga jinakabhIne AzrIne che, chatAM te sthavikalpIne paNa lAgu paDe che, temAM koI virodha nathI. daravAja, ukhala, nAnacokI ke koI bIja uMcA sthAna upara ke je duddhi, durniMkSipta, anikaMpa, calAcala hoya to cAvatuM tyAM na sUkave. sAdhu-sAdanI vastra sUkavavA icche to dIvAla, nadItaTa, zilA, DhephA ke tevA koI sthAne yAvatuM na sUkave. sAdhu-sAdhvI ane staMbha, maMca mALA, prAsAda, hammatala ke tevA koI uMcA sthAne rAvata na sUkave. sAdha-nmAdaLI te vastrane laIne ekAMtamAM jAya, jaIne dagdha cAvatu bIjI koI acita bhUminuM paDilehaNa tathA pramArjana karI - karIne ane thoDuM ke vadhu sUkave. A te sAdhu-sALIno saMpUrNa AyAra che, tenuM pAlana karIne saMyamamAM yatanAvAnuM bane. * vivecana : te bhinna avyavahita bhUmi para vastra na sUkave. te bhikSu vastra sUkavavA icche to thAMbhalA Adi para na sUkave te caMcaLa Adi hoya to varA paDavAno bhaya rahe che. temAM paheluvA eTale uMbara Adi jANavuM. e ja rIte bhita, zilA, skaMdha, maMcAdi para paNa vastra paDavAnA bhaye na sUkave. jo sUkavavA hoya to te vara laI nirjIvabhUmine cakSu vaDe joIne ane joharaNathI pramAjIne . A te bhikSuno bhikSabhAva che. cUlikA-1, adhyayana-5 "vauSaNA", uddezA-1no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa ka cUlikA-1, adhyayana-5 - uddezo-2 o pahelo uddezo kahyo, have bIjo kahe che. teno saMbaMdha A rIte - uddezA1-mAM varagrahaNavidhi kahI, have te paheravAnI vidhi kahe che * x - * sUga-483 - sAdhu-sAdanI auSaNA samiti mujaba vA yAye, jevA grahaNa karyA hoya tevA ja dhAraNa kare, tene jue nahIM ke ge nahIM ke na dhoeksela vastra dhAraNa kare, vaone gopana na karIne grAma AdimAM vicare, te nisAra vastradhArI kahevAya. ja vastradhArI munino saMpUrNa AcAra che. sAdha-sAdanI gRhasthanA ghera javA icche to badhAM kapaDAM sAthe gRhasthanA ghara praveze ke nIkaLe. e ja rIte aMDita bhUmi ke svAdhyAya bhUmimAM jatA ke gAma-gAma vicaratA badhAM vastro sAthe rAkhe. ghaNo varasAda varasato joI sAdhu tevuM ja AcaraNa kare jenuM ''fuuSauT" adhyayanamAM kahyuM che. vizeSa e ke ahIM badhAM vastra sAthe laI jAya tema samajavuM. * vivecana : te sAdhu aparikarma vone yAce, jevAM lIdhAM hoya tevA pahere. paNa temAM kaMI na kare jemake te va dhove nahIM, raMge nahIM ke bakuzapaNAthI dhoIne gelA vastra 2i/14 - x * x * have pAchuM devAnA vastra saMbaMdhI vidhi kahe che- * saraga-484 - koI sAdhu mahatta Adi niyata kAla mATe pratihAsika vAnI yAcanA kare yAvatu eka, be, traNa, cAra pAMca divasa rahI pAcho phare tyAre kadAca te vastra phATI jAya, to jeNe te vastra Apela che te sAdhu A phATelA vAne grahaNa na kare, laIne bIjAne na Ape, udhAra na Ape, adalAbadalI na kare, bIja pAse jaIne ema paNa na kahe ke, he zramaNa ! tame A vastrane grahaNa karavA ke paheravA iccho cho ? te & vastrane TukaDA karI paraThave nahIM tevuM vastra sAMdheluM paNa pote grahaNa na kare, paNa laI janAra munine ja ApI de. te ekAkI sAdhu uparokata vAta sAMbhaLIne vicAre ke je sAdhuo tevA prakAranA vone muhUtakALa yAvatu ekAdi pAMca divasa sudhI laI jaI koI gAma AdithI pAchA phare tyAre te phATela vastra na pote te cAvavuM te vastra laI janArane ja parata karI de. A rIte bahuvacanano AlAvo jANavo. koI muni ema vicAre ke huM muhUrta AdinuM kahI varmAnI yAcanA karIza, eka, be yAvatu pAMca divasa grAmAMtara jaIne AvIza. vastra bhagADI daIza tethI te leze nahIM, vastra mAruM thaze, te mAyA kapaTa che, sAdhu tema na kare. * vivecana - te koI sAdhu bIjA sAdhu pAse muhAdi kALa mATe prAtihArika vaa yAye, vAcIne ekalo ja prAmAntara jaI tyAM ekathI pAMca divasa rahIne Ave, tyAM ekalo hovAthI te vA bagaDe ke phATe, tyAre te vastra pAchuM Ape to paNa tenA pUrvanA svAmIe pAchuM levuM nahIM ityAdi sUtrArtha mujaba jANavuM. paNa jo koI sAdhu ekalA kyAMka jatA hoya to tene tevuM vastra Ape. paNa te vastrano svAmI pote AvuM vA pote na vAparatA laI janArane ja pAchuM Ape athavA bIjA koI ekalA janArane Ape. A ja pramANe bahuvacanamAM jANavuM. bAkI sUtrArtha mujaba jANavuM. * sUga-485 - sAdhu-sAdavI suMdara varNavALA vastrane vivarNa ke vivarNa ane suMdara vaNavALuM na kare. mane bIjuM vastra maLaze ema vicArI potAnA junA vastra bIjAne Ape, na udhAra le ke vastranI paraspara adalA-badalI na kare. koI bIjA sAdhune ema paNa na kahe ke he zramaNa ! tame mAruM vastra levA ke paheravA iccho cho ? te vastra TakAu hoya to e vastra bIjAne sAru nathI dekhAtuM ema vicArI. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/pa//485 TukaDA karI paraThave nahIM mArgamAM sAme AvatA corone dekhIne te vAnI rakSA mATe temanAthI DarIne unmArge na jAya. paNa nIDaratApUrvaka dhIrajathI yatanAsahita eka gAmathI bIje gAma te ja mArge jAya. sAdhu-sAdhvI eka gAmathI bIje gAma jaI rahyA hoya ane jANe ke mANamAM aTavImAM ghaNAM coro vA lUTavA ekaThA thaI rahyA che. to tenAthI bhayabhIta thaI unmArge na jatA yAvatu gAma-gAma vicare. grAmAnugrAma vicaratA sAdhu-sALIne mAmiAM luMTAra sAme maLe ane kahe ke, A vastra lAvo, mane ApI che, mUkI do ityAdi iya adhyayanamAM kahyA mujaba jANavuM. pharka e ke ahIM te vAnA viSayamAM navuM. A sAdhu-sALIno vastra saMbaMdhI AcAra che, tenA pAlanamAM teo sadA yatanAvAna thaI vicare - tema huM kahuM chuM. * vivecana : te bhikSa suMdara vastrone cora AdinA bhayathI asuMdara na kare, utsargathI to tevA vaya grahaNa ja na karavA joIe, grahaNa karyA hoya to parikarma na kare. e ja rIte asuMdara vAne suMdara na kare. Adi sugama che. * x * x * te bhikSune mArgamAM jo koI cora vastra laI levAnI icchAthI sAmA maLe to ityAdi badhuM "iryA" adhyayana mujaba jANavuM te sAdhuno bhikSubhAva che. AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 che cUlikA-1 adhyayana-6 "pauSaNA' che * bhUmikA * pAMcamAM adhyayana pachI chaThTha kahe che, teno saMbaMdha A rIte - adhyayanapahelAmAM piDavidhi kahI, te Agamokta vidhie vasatimAM AvIne vAparavuM. tethI bIjAmAM vasati vidhi batAvI. te zodhavA trIjAmAM Iyasimiti batAvI. piMDa mATe nIkaLela kema bole - te jaNAvavA cothuM bhASA samiti kahyuM. te mATe paDavA joIe tethI pAMcamAmAM vauSaNA kahI. piMDa levA pAtra joIe, tethI ahIM poSaNA kahe che. pAnanA cAra anuyogadvAra che. temAM nAma niSpanna nikSepaNamAM poSaNA adhyayana che, teno nikSepo ane arvAdhikAra pUrvanA adhyayanamAM ja TuMkANamAM batAvavA niryuktikAre kahela che. 6 cUlikA-1, adhyayana-6, uddezo-1 " o have sUvAnugamamAM akhalitAdi guNayukta sUtra kahe che- * sUtra-486 - sAdhu-sAdadI patra grahaNa karavA icche to A traNa prakAranA pAma svIkAre. taMba patra, kASTha patra, mATI patra. A prakAranuM koI eka pAtra varaNa yAvatuM daDha saMghasaNavALo sAka rAkhe-bIjuM nahIM. te sAdhu AdhayiojanathI AgaLa patra levA javAno manathI paNa vicAra na kare. - sAdhu-sAdanI ema jANe ke eka sAdharmika sAdhune uddezIne pANI AdinI hiMsA karIne A patra banAvela che. ityAdi cAra alAvA "favhevaUTT" adhyayana mujaba gaNavA. pAMcamAM AlAvAmAM ghaNAM zramaNa, brAhmaNa Adine gaNI-gaNIne banAvavAmAM Avela hoya ityAdi. A patra grahaNa na kare. sAdhu-sAdadI jANe ke gRhastha bhikSu nimite ghaNAM zramaNa-brAhANane uddezIne paNa banAvela che ItyAdi vaSaNA araNayanathI jANatuM. sAdhu-sAdadI jANe ke pAtra vividha prakAranA ane mahAmUlyavAna che jemake : loDha, raMga, tAMbu, zIzuM, cAMdI, sonuM, pIttaLa, polAda, maNi, kAca, kAMsu, elkha, zRMga, dAMta, varu, pASANa ke camanA paga che athavA tevA vividha prakAranA mUlyavAnuM pAtra che to tene pAsuka jaNI grahaNa na kare.. - sAdhu-sAdhatI jANe ke A pAtrane mUlyavAna lokhaMDa yAvatuM cAmaDAnuM baMdhana ke tenuM mulyavAna anya koI baMdhana hoya to yAvatuM grahaNa na kare sAdhu - A doSa sthAnone tyAgI paNa grahaNanI cAra pratijJA jANe. 1. sAdhu tuMba, kASTha ke mATImAMthI koI eka prakAranuM paNa nAmollekha karIne vaya yAce athavA gRhastha Ape to cAvatuM grahaNa kare. 2, sAdhu pAkane joIne yAcanA kare. gRhasthanA ghera jaI gRhasthathI dAsIparyata pahelA koI pAse paNa joIne kahe ke, he AyuSyamAna ! zuM mane cUlikA-1, adhyayana-5 "vaSaNA", uddezA-2 no muni dIparatnasAgare karelo TIkAsahitano anuvAda pUrNa 0 cUlikA-1, adhyayana-5 TIkAsahitano anuvAda pUrNa 0 - X - X - X - X - X - X - Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/6/1/485 214 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 Adi] mAM kAma lAge. che fkhavadhu ityAdi sUtro sugama che. * x * x * pratimA catuSTaya sUtro paNa vauSaNA vatu jANavA. temAM trIjI pratijJAmAM saMya eTale paribhakta prAya:, veratiya eTale be-traNa pAtramAM kramathI bhojana karAtu hoya te pAtra. (jo ke mUrtimAM A baMne zabdano artha judo che.] zeSa sarva vRtti sUtrArthamAM jaNAvelA arthano sArAMza mAtra che. cUlikA-1, adhyayana-6, "pAmaiSaNA", uddezA-1no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa , , AmAMthI A eka patra Apazo ? jevuM ke tuMba, kASTha ke mATIpatra. te patra svaya cAce athavA gRhastha Ape to cAvatuM grahaNa kare. 3. sAdhu che evuM pAtra jANe ke te gRhastha dvArA upabhakta che athavA temAM bhojana karAI rahyuM che. te mAtra svayaM yAro yAvatuM grahaNa kare. 4. sAdhu je ucchitadharma patra sAthe yAvatu je anya ghaNAM zramaNAdi levA paNa na ucche to tevuM paNa svayaM yAce yAvata grahaNa kare. A cAramAMthI koI eka pratijJA le. zeSa fuuSA mujaba jANavuM. A rIte pauSaNApUrvaka yAcanA karatA joIne koI gRhastha kahe ke, he zramaNa ! tame eka mAsa pachI Avajo ityAdi kathana vauSaNA mujaba jANavuM. vaLI koI gRhastha kahe che, he AyuSyamAna ! bahenA te paNa lAvo ApaNe tenA para tela, ghI, mAkhaNa ke carabIthI lepana karIne ApIe ke zItalajala vaDe dhoIne ke kaMdAhi khAlI karIne ApIe ityAdi sarva kathana vauSaNA mujaba jANavuM yAvatuM sAdhu te grahaNa na kare. koI gRharAmI sAdhune ema kahe, he zramaNa ! tame muhurta max ubhA raho. ame tyAM sudhI azanAdi taiyAra karIne pAtra bharIne ApIe. kemake khAlI pAtra ApavuM ThIka nathI. tyAre te sAdhu pahelAthI ja kahI de ke, he AyuSyamAna ! he bahena mane AdhAkarmI azanAdi levuM kaze nahIM. mATe tame sAmagrI bhegI karazo nahIM ke AzanAdi pakAvazo nahIM ApavuM hoya to mane khAlI patra ja Apo. AvuM kahevA chatAM gRhastha AzanAdi sAmagrI ekaThI karI, taiyAra karI bhojana-pAna sahita Ape to tevA prakAranA pAtrane apAsaka ane aneaNIya jANI cAvatuM grahaNa na kare. kadAca koI gRhastha pajhane lAvIne Ape to pahelA sAdhu kahe ke, tamArI sAme A patra aMdara-bahArathI huM paDIlehIza. paDIlehyA vinA palevuM tene kevalIe kamabaMdhanuM kAraNa karyuM che. saMbhava che ke pagamAM prANI, bIja, harita hoya mATe sAdhuno pUvoMpAdiSTa AcAra che ke pAtra paDilehavuM. ItyAdi sarve AlAvA vauSaNA mujaba jANavA. pharka mAtra e ke je paps tela, ghI, mAkhaNa, . carabI, sugaMdhita dravya ke anya tevA prakAranA dravyathI lipta hoya to ekAMtamAM jaya. nirdoSa Dila bhUminuM pratilekhana-pramArjana kare ane tyAM yatanApUrvaka pAtrane sApha kare. A sAdhu-sAdanIno paNa saMbaMdhI AcAra che. jene sadA yatanAvAn thaI pALe. tema huM kahuM chuM. * vivecana : te bhikSa pAtra zodhavA icche to A pramANe jANe. jemake - tuMbaDA Adi pAma. temAM sthira saMhananAdi yukata hoya te eka pAtra dhAraNa kare. A jinakalI mATe che. svavikalpI to mAtraka evuM bIjuM paNa paNa dhAraNa kare. temAM saMghATaka hoya tyAre cokamAM AhAra ane bIjAmAM pANI le. athavA AcArya vagere mATe azuddha (mAthuM cUlikA-1, adhyayana-6 uddezo-2 % o uddezA-1 sAtheno saMbaMdha A pramANe - gayA sUtramAM paNa nirIkSaNa batAvyuM, ahIM paNa tenI zeSa vidhi kahe che. A saMbaMdhe Avela sUtra * sUtra-483 - gRhasthane ghera AhAra-ANI levA jatAM pahelA sAdhu-sAdadI pagane barAbara jue, temAM koI jIvajaMtu hoya to sAvadhAnIthI eka bAju mUkI de. dhULanI pramArjanA kare. pachI AhArAdi mATe nIkaLe ke gRhasthanA ghera praveze. kevalI kahe che ke, tema na karavuM te karmabaMdhanuM kAraNa che, kemake patramAM prApti, bIja, haritakAya hoya to te paritApa pAme. tethI munino pUrvAdiSTa AcAra che ke pahelAthI mane joIne, raja mAjIne yatanApUrvaka bhikSArthe nIkaLe. * vivecana : te bhikSa gRhasthanA ghera gaucarI jatA pahelA pAnAne barobara tapAse temAM prANIne jue to turaMta teno tyAga kare. tathA janI pramArjanA karI yatanApUrvaka nIkaLI gRhasthane ghera jAya, A paNa pAtra vidhi ja che. kemake ahIM paNa samyaka pratyapekSaNa-pramArjanAdi paNa saMbaMdhI vicAra ja che. pAtra pratyupekSaNa vinA AhAra grahaNathI karmabaMdha thAya, tema valI paNa kahe che. kemake pAtrAmAM beindriyAdithI jIvo tathA bIja ke raja hovAno saMbhava che, tevA pAtramAM AhAra levAthI karmabaMdha thAya che. mATe sAdhuno AcAra che ke paNa pUMjI-pramAI gRhasthane tyAM javuM. sUga-488 - gRhasthane ghera gayela sAdhusAdanI AhArAdi yAce tyAre gRhastha gharamAMthI sacitta pANI patramAM laIne sAdhune ApavA Ave tyAre te patra tenA hAthamAM ke pAtramAM hoya to ApAsuka jANI grahaNa na kare. kadAca sAvadhAnIthI grahaNa karI le to jaldIthI te pANIne pAchuM ApI de. athavA snigdha bhUmimAM pANIne paraThanI pAtrane eka tarapha mUkI de. te sAdhu bhInA ane niSpa pAtrane luM che ke sukAve nahIM. jyAre paNa svayaM nItarI jAya pachI te paNa mane yatanApUrvaka Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/6/2/488 215 sApha kare cAva4 sukAve. - sAdhu-sAdanI gRhasthanA ghera jAya tathA aMDIla ke svAdhyAya bhUmi jAya athavA gAmanugrAma visare tyAre paNa sAthe rAkhe.. tIva ke thoDo vassAda thato hoya ityAdi vauSaNAmAM jaNAvyA mujaba pa>> saMbaMdhe paNa jANavuM. viroSa ke ahIM mAtra kahevuM. A te sAdhu-sALIno AcAra che. tenuM sarva arthathI pAlana kare - ema huM kahuM chuM. * vivecana : mUrSi ane vRttimAM ahIM mahattvano bheda che. mUrNikAre pAtra-grahaNa saMbaMdhe vyAkhyA karI che, vRttikAre pAnaka grahaNa saMbaMdhe rAkhyA karI che. ame "poSaNA' hovAthI mUrNi mujaba #jhAnI noMdha karI che. * ahIM vRttino anuvAda ame karyo nathI. kemake cUrNikAranA mata mujaba sUtrArthamAM 'pAtra mukhya che. vRtino artha 'pAnaka'ne AzrIne che. cUlikA-1, adhyayana-6 "pAraiSaNA", uddezA-2no | muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa 0 cUlikA-1, adhyayana-6, TIkAsahita anuvAda pUrNa 0 216 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 0 cUlikA-1, adhyayana-7 "avagraha pratimA" 0 chaThuM adhyayana kahyuM, have sAtamuM kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - piMDa, zayyA, vA, pAtra Adi doSaNA vagrahane AzrIne thAya che - X * tethI A saMbaMdhe AvelA A adhyayananA cAra anuyoga dvAra che. temAM upakramamAM A adhikAra che ke sAdhue A pramANe vizuddha avagraha levo. nAma niSajJa nikSepAmAM 'avagraha pratimA' evuM nAma che. temAM avagrahaptA nAma, sthApanA sugama hovAthI choDIne dravyAdi nikSepa niryuktimAM kahe che- [ni.319] dravya, kSetra, kALa, bhAva ema cAra prakArano avagraha che athavA sAmAnyathI pAMca prakArano avagraha che. te A pramANe 1. devendra cAvagraha - loka madhyavarti rUcakathI dakSiNAI bhUmino. 2. sajAno avagraha - cakravartI Adino bharatAdi kSetra viSayaka. 3. gRhaspati avagraha - gAmano mahattara-paTelano gAma-pAka saMbaMdhI. 4. sAgArika avagraha - zayyAtarano ghaMghazAlAdi viSayaka. 5. sAdhamika avagraha - mAsayAdi sthita sAdhuno vasati viSayaka. A pramANe pAMca prakArano avagraha vasati Adi letA yathA avasara anujJA levA yogya che. have pahelA kahela dravyAdi avagraha batAve che- [ni. 320] dravya avagraha traNa bhede che. sacitta-ziyAdi, ayita-joharaNa, mizra-joharaNa sahita ziSya. kSetra avagraha paNa sacitAdi traNa prakAre che athavA gAma, nagara, araya bhede che. kAla avagraha katubaddha ane varSAkALa e be bhede che. have bhAva avagraha batAve che [ni.321 bhAva avagraha be prakAre che. mati avagraha, grahaNa avagraha, mati avagraha be prakAre che : arthAvagraha, vyaMjanAvagraha. aviNaha indriya, noindriya bhede cha prakAre che. vyaMjanAvagraha cakSa indriya ane manane choDIne cAra bhede che. te badhAe bhedathI mati-bhAva avagraha daza prakAre che. [ni.322) have grahaNa avagraha kahe che - aparigrahI sAdhu jyAre piMDa, vasati, vA, pAtra levA vicAre tyAre te grahaNa bhAvAvagraha che temAM kaI rIte mane zuddha vasati Adi, prAtihAsika ke aprAtihArika maLe te mATe yatna karavo. - pahelA devendrAdi pAMca prakArano avagraha kahyo. te A grahaNAvagrahamAM jANavo. A pramANe nAma niSpanna nikSepo thayo. E cUlikA-1, adhyayana-7 uddezo-1 sUtra-489 - dIkSA letI vakhate saMcamArthI kahe che, huM zramaNa thaIza, anagAra, akiMcana, aputra, a-paNa ane paradadbhojI thaI pApakarma karIza nahIM. e rIte udhata thaI kahe che, he bhadata ! sarva prakAranA adattAdAnano tyAga karuM chuM. te zramaNa gAma - X - X - X - X - X - X - Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 2/1/3/1489 217 rAvatu rAjadhAnImAM praveza kare tyAre svayaM adatta grahaNa na kare, bIja pAse adatta grahaNa na karAve, datta grahaNa karavAvALAnI anumodanA na kare. jemanI sAthe pravajita thaIne rahe che, teonA chatra yAvatuM carma chedanakane temanI pahelA avagrahaanujJA lIdhA vinA, paDilehaNa-mArjana karyA vinA sAmAnya ke vizeSathI grahaNa na kare. pUrvethI temano Agraha cAcI anujJApUrvaka pUMjI-pramAjIne yatanApUrvaka . vivecana : zrama pAme te zramaNa-tapasvI. te huM A rIte banuM te dazavi che. aga eTale vRkSa, tenAthI je bane te ghara, te na hoya te anagAra-gRhapAzatyAgI. akiMcana-jenI pAse kaMI nathI te - niparigrahI. putra-svajanAdi hita-nirmama. pazu-dvipada catuSpadAdirahita tathA paradadbhojI thaI huM pApakarma nahIM karuM evI pratijJAvALo thAya te darzAve che . jemake he bhadaMta ! huM sarvathA adattAdAnanuM paccakhANa karuM chuM. daMtazodhana mAtra paNa bIjAe Apela nahIM lauM. A pratijJAthI bIjA zAkyAdimAM zramaNatva nathI te kahyuM. Avo akiMcana zramaNa * x* adata le nahIM - x * je sAdhu sAthe dIkSA lIdhI hoya ke rahyA hoya temanA upakaraNa paNa temanI AjJA vinA na le, te batAve che. jemake - chatra-je DhAMke che. varSa-kalA Adi athavA kAraNika. jemake koMkaNa dezAdimAM ativRSTi saMbhava hovAthI chamaka paNa le. cAvatu codanaka paNa AjJArahita ane paDilehaNa karyA vinA na le. - x * pUrve tenI AjJA laI cakSuthI joI, joharaNathI pramAjI eka ke anekavAra grahaNa kare. * sUtra-490 - sAdhaksAdanI zad-vicArIne dharmazALA AdimAM avAhanI yAcanA kare. te sthAnanA svAmI ke adhiSThAtAnI AjJA le - he AyuSyamAna ! ApanI icchAnusAra jeTalo samaya ane jeTalA kSetramAM rahevA AjJA Apo. te pramANe rahIzuM yAvatu te avadhimAM amArA koI sAdharmika Avaze to te paNa raheze tyArapachI vihAra karIzuM. te sthAnamAM rahyA pachI je koI saMbhogI ke samAna sAmAcArIvALA sAdhu vihAra karIne padhAryA hoya tyAre potAnA lAvela AzanAdi mATe teone nimaMtraNa kare, paNa bIjA muni dvArA ke muni mATe lAvela AzanAdi mATe nimaMtraNa na kare. * vivecana : te bhikSa dharmazALAdimAM pravezI vicAra karIne sAdhu vihAra yogya kSetra jue. pachI avagraha-vati Adi yAye. A yAyanA gRhasvAmI ke teNe niyukta karela pAse kare - phogAvagraha yAce. kaI rIte ? he gRhapati ! tamArI icchA pramANe tame jeTalo kALa anujJA Apo, jeTalI jagyA Apo teTalo kALa te vasatimAM ame rahIe ityAdi. te avadhimAM koI sAgharmika sAdha Ave to temanA mATe paNa A avagraha Apazo, pachI ame vicAra karIzuM. avagraha grahaNa karyA pachI - tyAM keTalAka paroNA coka sAmAcArIvALA ughukata vihArI sAdhu-atithi Ave temane pUrvanA mokSAbhilASI sAdhu utasvA de tathA ApameLe AvelA paNa hoya. temane azanAdi lAvIne nimaMtraNA kare - ke meM lAvela A azanAdi tame grahaNa karo. jo ke bIjAe lAvelA azanAdi mATe nimaMtraNA na kare. - X - X - * sUtra-491 - Akta prApta karI dharmazALA AdimAM rahela sAdhu tyAM rahelA ke AvatA sAdharmika, anya sAMbhogikane pote lAvela pITha, phalaka, zayyA-saMstAkAdi mATe teone AmaMtrita kare. paraMtu bIja muni dvArA ke muni ke lAvelA pITha, phalaka Adi mATe AmaMtrita na kare. dharmazALAdimAM yAvata anujJA laIne rahela hoya ane te sthAnamAM koi gRhastha ke gRhastha Adi pAsethI soya, kAtara, kAna khotaraNI, neraNI Adi upakaraNa potA mATe yAcIne lAvela hoya to te anya sAdhune na Ape - na le. paNa kArya pUrNa thaye jyAMthI lAvela hoya te gRhasthane tyAM jAya ane hAtha lAMbo karI te vastu bhUmi para rAkhe ane kahe ke, A vastu tamArI che. paraMtu te vastu potAnA hAthe gRhasthanA hAtha para na rAkhe. * vivecana : badhuM pUrva sUNa mujaba jANavuM. vizeSa e ke, sAMbhomikane pITha, kalakAdi mATe nimaMtraNa Ape. * * * * vaLI eka sAdhune AzrIne yAyita soya vagere bIjA sAdhune na Ape paNa jemanI pAse lIdhA hoya temane pAchA soMpe. * sU-4ra : sAdhu-sAdhvI evA avagrahane jANe - (1) je sacitta pRedI cAva4 jALAthI yukata hoya to tevA prakArano avagraha grahaNa na kare. (2) je sthAna zaMbha aAdi para uMce hoya ane barAbara bAMdhela hoya to yAvata na cAle. (3) je sthAna kAcI dIvAla Adi upara hoya to yAvatu na yAce. (4) je sthAna bha Adi para ke tevA anya uccasthAne hoya to yAvatu na yAce. (5) je sthAna gRhasthasukata, agni ke jalayukta, strI-bALaka-pazunA bhojana pAnathI yukata hoya, buddhimAna sAdhu mATe tyAM AvAgamana yAvat dhamaniyoga ciMtana mATe yogya na hoya to AvA sthAnane yAvatuM na yAce. sAdhu-sAdhI evA sthAnane jANe ke (6) jemAM AvAgamanano mArga gRhasthanA makAnanI vaccovacca thaIne nIkaLe che, to prAjJa sAdhu yAvatuM tevA sthAnane na yAce. () je sthAne gRhapati yAvatu dAsI para Akroza karatA hoya, tela Adi madana, nAnAdi, ThaMDA ke garama pANIthI gagasiMcana karatA hoya ke nagna thaI krIDA karatAM hoya ityAdi kathana zamyA-adhyayana mAphaka jANavuM. mAtra zayyAne sthAne avagraha kahevuM. (8) je sthAna vikRtikAraka Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1///492 219 zionI simita hoya yAva4 rAvA sthAnanI prajJa sAtha sAyanA na kare sAdhu-sAvIno avagraha saMbaMdhI AcAra che, tenuM saMpUrNa pAlana karI sAdhu saMyamamAM yatanAvAnuM bane. * vivecana : saciva pRthvI saMbaMdhI - x * ityAdi * x * avagraha jANI te grahaNa na kare. vagere zayyA adhyayana mujaba jANe. mAtra zasyAne badale avagaha kahevuM. cUlikA-1, adayayana-7 "avagrahapatimA" uddezo-1no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa * cUlikA-1, adhyayana-7, uddezo-2 * uddezo-1 kahyo. have bIjo kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - pUrvanA uddezAmAM avagraha batAvyo. ahIM paNa tenuM bAkInuM ja kahe che * sutra-493 - sAdhu pAmazALAdi sthAnamAM Avagraha yA), te sthAnA svAmIne yAcanA karatA kahe che, he AyuSyamAna ! ApanI irachAnusAra jeTalo samaya * jeTalA mAM rahevAnI Apa anujJA Ave tema rahIzuM. cAvatu amAsa sAdharmika sAdhu Avaze to cAvatuM te paNa A avadhimAM raheze. tyArapachI ame vihAra karIzuM. aaha lIdhA pachI zuM kare tyAM je jhamaNa, brAhmaNa aAdinA cha rAvatuM camawdanaka Adi hoya tene aMdarathI bahAra na kATe ke bahArathI aMdara na laI jAya. sUtA zamaNAdine jagADe nahIM ke teonI sAthe apitijanaka ke pratikULa vatana kare nahIM * vivecana te bhikSu je dharmazALAdimAM utarela hoya, tyAM pUrve bIjA paNa brAhmaNa Adi utarela hoya ane kAraNe sAmAnya upabhogavALA te sthAne utaryuM paDe to brAhmaNa AdinA chatrAdine aMdI bahAra na laI jAya ityAdi-sUkAryamAM lakhyA mujaba jANavuM. * * * * * * sUtra-494 - te sAdhu-sAdanI AmavanamAM rahevA icche che tyAMnA je svAmI ke vanapAla hoya, tenI pAse vAha yAcatA kahe, ApanI icchA hoya yAvatuM tyAM sudhI ahIM rahIzuM. A rIte anun meLavI nivAsa karyA pachI zuM kare : (1) jo sAtha kerI khAvA iche, paNa te. ema jANe ke A kerIo uDA cAvatuM jIvavuM yukata che, to tevI karIne apAsuka jANI na le. () sAdhusADavI oma jANe ke kerI uMDA yAvata jIvajaMtuthIrahita che paNa te tina kApela nathI, TukaDA karela nathI to tene ApAsuka jANI na che (1) sAdhu-sAvI jANe ke A kerI uDA cAvavuM jIvajaMtunIrahita che ane 220 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 tIna kApela tathA TukaDA karela che to tene pAsuka jaNI grahaNa kare. () sAdhu-sAdhvIne kerIno aDadho bhAga, cIra, chAla, sa, TukaDA aAdi khAvA ke pIvAnI icchA thAya paNa te zA yAvatu jALI yukta hoya to na le; je te IDA yAva4 jALAthI yukta na hoya paNa cholela ke sudhArela na hoya to tene grahaNa na kare paraMtu te kaMDA cAva4 jALAthI yukata na hoya, cholela tathA sudhArela paNa hoya to pAsuka ane aSaNIya jANI grahaNa kare - te sAdhu-sAdhI zeraDInA vanamAM rahevA Icche to tenA mAlikanI anujJA laIne cAvavuM tyAM rahe. tyAM rahyA pachI zeraDI khAva ke pIvA icche to pahelA jANI che ke zeraDI cheDA cAva4 jALAthI yukta nathI ne tIjI aAdi cheDAyela che ke nahIM? ItyAdi traNe sUko upara mujaba jANavA. te sAmrAivI roTaDIno madhyabhAga tenI gAMTha, chAla, sa TukaDA khAvA ke pIvA icche to DAdi luka addha jANe to grahaNa na kare, zeraDIno madhyabhAga ahi uDAdi yukata na hoya paNa taig Bdela na hoya to paNa grahaNa na kare. paraMtu je laDAdarahita hoya, tats BdAyela hoya to Ausuka nI grahaNa kare te sAvaksAvI lasaNanA vanamAM jAya to ukata maNe AlAvA jANavA vizeSa e ke tyAM 'lasaNa' kahevuM. koI sAdhu-sAdadIne lasaNa, lasaNano kaMda, lasaNanI chAla ke TukaDA, lasaNanA pAna, lasaNano rasa Adi khAvA ke pIvAnI irachA thAya cAvavuM te jANe ke te kaMDAdithI yukata che to grahaNa na kare, e rIte kAdi yukata na hoya paNa TukaDA ke chedana karyA vinAnuM hoya to paNa grahaNa na kare paNa iMDArirahita hoya, chedabhedana thayela hoya to pAmuka ane eSaNIya jANI grahaNa kare. * vivecana : te bhikSu kadAya AmavanamAM gRhastha pAse avagraha yAcIne rahe ane kAraNe AMbo khAvAne icache to ityAdi sarva vivecana sujhAI mujaba naNavuM. AmAM je karatA na samajAya te nizItha sUganA soLamAM uddezAthI jANavuM. [Mr pAna jUf mAM Aja sUka vize vizeSa spaSTatA che AgaDha kAraNe ja to tenuM prAyazird paNa "bhaNI **mAM che.] * sUtra-495 - sAdhu-sAdanI gharmazALAdimAM avagaha grahaNa karIne gRhastha ke gRhasthadinA saMbaMdha utpanna thatA doSothI bace ane sAtha A sAta pratijJA thakI avagraha grahaNa karavAnuM jANe. temAM pahelI pratijJA A pramANe 1. sAdhu maenLAdimAM vicAra karIne avagraha yAye vAva4 vicare. 2. huM bIja bhikSuo mATe upAzrayanI AjJA mAMgIza ane teo dvArA vAyelA upAzrayamAM rahIza, te bIjI pratijJA. 3. huM bIja bhikSu mATe avAha yAcI, paNa teoe cAyelA sthAnamAM rahIza nahIM tema koI sAdhu abhigraha kare e trIjI pratijJA. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/6/1/495 221 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 0 zrutaskaMdha-2, cUlikA-2 "sAta saptikA" 0 0 sAtamuM adhyayana kahyuM, te kahetA prathama cUlA kahI. have bIjI cUlikA kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - cUlA-1mAM vasati avagraha batAvyo. temAM kevA sthAnamAM kAyotsarga, svAdhyAya, maLa-mULa tyAga Adi karavo te batAvavA A bIjI cUDAcUlikA che. A cUlAmAM sAta adhyayana che, te niyuktikAra batAve che | cUlikA-2, adhyayana-1 "sthAnasaptikA" 4. huM koI sAdhu mATe avagraha yAcIza nahIM, paNa temanA sAyelA sthAnomAM rahIza tevo koI sAdhu abhigraha kare e cothI pratijJA. 5. koI sAdhu abhigraha kare ke huM mArA mATe avagraha yAcIza, paNa bIja be, traNa, cAra, pAMca sAdhu mATe yAcanA nahIM karuM te pAMcamI pratijJA. 6. koI sAdhu abhigraha kare ke huM jenA vagrahanI yAcanA karIza tenA ja vagrahamAM je tRNa vizeSa saMtAka maLI jaze to upayoga karIza nahIM to uckaka AsanAdi dvArA rAtri vyatIta karIza, te chaThThI pratijJA. 3. sAdhu je sthAnanI anujJA le te sthAnamAM pRvIzilA, kAchazilA, parALAdi Asano haze tenA para Asana karIza, anyathA uckaTuka Asana dvArA rAka ladIta karIza e sAmI pratijJA. A sAtamAMthI koIpaNa pratijJA svIkAre aAdi viSaT mujaba jANo. - vivecana : te bhikSa dharmazALAdimAM avagraha grahaNa karIne tyAM rahetA gRhastho Adi pUrve batAvela ane have pachI batAvanArA karmopAdAnanA kAraNono tyAga karIne avagraha grahaNa karavAnuM jANe. te bhikSa sAta pratijJA vaDe avagraha grahaNa kare. prathama be pratijJAno artha kArya mujaba jANavo. vizeSa e ke - pahelI pratijJA sAmAnya che, bIjI pratijJA gacchavAsI ughukta vihArI sAdhune hoya, teo sAMbhogika ke asAMbhogika koIpaNa mATe anyonya vasati yAye. bIjI pratijJAmAM bIjA mATe avagraha yAcanA kahI -- A pratijJA ahAdika sAdhu mATe che, te sUtra-artha bhaNatA hovAthI AcArya mATe makAna che. cothI pratijJAmAM - - bIjAe cAyela avagrahamAM rahevAnuM kathana che. A abhigraha gacchamAM rahI agrudhata vihArI jinakabhAdi mATe abhyAsa karanAra mATe che. pAMcamI pratijJA - X - jinakInI che. chaThI pratijJA - X - X - jinabhI AdinI che. sAtamI paNa e ja pramANe che. bAkInuM AtmotkarSa varjanAdi piDa-eSaNAvatu jANavuM. * sUtra-496 - meM sAMbhaLela che ke AyuSyamAna bhagavaMte Ama kahyuM che, ahIM sthavira bhagavate pAMca prakAranA avagraha kahA che. devendra, rAja, gRhapati, sAgArika ane sAdharmikano. A sAdhu-sAdhvIno samagra AcAra che. * vivecana :- mArca mujaba ja jANavuM. cUlikA-1, adhyayana-7 "vagrahapratimA" uddezA-2no | muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa 0 cUlikA-1, adhyayana-7 no TIkAsahita anuvAda pUrNa 0 * X - X - X - X - X - X - 0 zrutaskaMdha-2, cUlikA-1no TIkAsahita anuvAda pUrNa 0 [ni.323] A cUlikAnA sAte adhyayanomAM uddezA nathI. temAM paheluM adhyayana sthAna nAme che, tenI vyAkhyA kare che. - A saMbaMdhe Avela A adhyayananA cAra anuyoga dvAro che. temAM upakramamAM A adhikAra che - sAdhue kevA sthAnamAM Azraya levo, nAma niugar nipAmAM sthAna che nAma che, tenA nAmAdi cAra vikSepa che. temAM ahIM dravyane AzrIne urthasthAna vaDe adhikAra che, te nitikAra kahe che. bIjuM adhyayana nizIvikA che, teno nikSepa cha prakAre che, te tenA sthAnamAM kahIzuM. * sUtra-497 : sAdha-sAdanI koI sthAnamAM rahevA icche to gAma yAvatu rAjadhAnImAM pravezIne je sthAnane jANe ke * sthAna iMDA * cAva4 karoLIyAnA jALAthI yukata che, te prakAranA sthAnane apAsuka ane anekaNIya jANI grahaNa na kare. zeSa varNana jalotpanna kaMda paryanta zA mAdhyayana samAna gaNavuM. sAdhuoe sthAnanA doSo tyAgI cAra pratijJAono Azraya laI koI sthAnamAM rahevAnI icchA karavI te pratijJA A pramANe- 1. huM acitta sthAnamAM rahIza, acitta divAlAdino sahAro laIza hAthapaganuM AkuMcana-prasAraNa karIza, mayadita bhUmimAM bhramaNa karIza. 2. acitta sthAnamAM rahIza, kAyAthI acitta divAlAdino sahAro laIza, hAtha-paganuM prasAraNAdi karIza, paNa bhamaNa nahIM karuM. che. huM citta sthAnamAM rahIza, Acitta divAlAdino sahAro laIza nahIM hAtha-paganuM saMkocana-prasAraNa karIza paNa bhamaNa nahIM karuM. 4. huM Acita AnamAM rahIza paNa divAlAdinuM avalaMbana, hAtha-paganuM prasAraNAdi ke maryAdita bhUmimAM bhramaNa nahIM karuM. tathA kAyotsarga dvArA zarIrano sArI rIte virodha karIza, kAyAnuM mamava tajIza. keza-dADhI-nakha-mUchane vosirAvI daIza, e rIte eka sthAne rahIza. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra * cUlikA-2, saptikA-2 "niSidhikA" 6 A cAramAMthI koI eka pratijJAne svIkArIne yAva4 badhAM pratye samAna bhAva rAkhI viyarIza. koIne kaMI kahIza nahIM e ja sAdhu-sAdhvIno samagra AcAra che, tenuM pAlana karI saMyamamAM yatanA rAkhe. * vivecana pUrvokta bhikSa jo sthAnamAM rahevA icche to te prAmAdimAM praveza kare, pravezIne urthasthAnAdi arthe sthAnane zodhe. te jo iMDA yAvat karoLIyAnA jALAvALuM pAsuka maLe to prApta thavA chatAM grahaNa na kare e pramANe bIjI paNa sUtro "zayyA" mAphaka samajI levA. * * * have pratijJAne AzrIne kahe che, pUrvokta ane have pachI kahevAnAra doSavALA sthAno choDIne cAra abhigraha vizeSane kramathI kahe che pahelI pratijJA * koI bhikSa evo abhigraha che ke huM acita sthAne rahIza tathA kAyA vaDe ayita bhIMta Adino Teko laIza, parispada - hAtha-paganuM AkuMcanAdi karIza, tyAM ja thoDA pagalA vihasvA rUpa sthAnano Azraya karIza. bIjI pratijJAmAM AkuMcana, prasAraNa Adi kriyA karIza Teko laIza paNa pAda vitaraNa nahIM karuM. bIjI pratijJAmAM AkuMcana prasAraNa karIza paNa pAda viharaNa ke Teko levAnuM nahIM karuM. cothImAM A traNe nahIM karuM. cothI pratijJAghAka sAdhu Avo thAya parimita kAla mATe kAyAnA mamatvano tyAgI, potAnA vALa, dADhI-mUcha, roma, nakha AdinA mamatvano tyAgI, samyak niruddha sthAne rahIne kAyotsarga karatA meru vatu niprakaMpa bane. koI tenA vALa vagere kheMce to paNa sthAnathI calita na thAya. anya pratimadhArIne halako na mAne, pote ahaMkArI na bane ke tevA koI vacana na bole. cUlikA-2, saplikA-1 "sthAna"no TIkAsahita anuvAda pUNo o pahelI kahIne have bIjI saptikA kahe che. saMbaMdha A rIte : pUrvanI [saptikA) adhyayanamAM 'sthAna' batAvyuM. te kevuM hoya to svAdhyAya yogya thAya ? te svAdhyAya bhUmimAM zuM karyuM ? zuM na karavuM ? A saMbaMdhe A adhyayana AveluM che. enA cAra anuyogadvAra che. temAM nAma nipajJa nikSepe "niSicikA' evuM nAma che, tenA nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa, bhAva e cha prakAre nikSepa che. nAma, sthApanA pUrvavat che. dravya nipIyano AgamacI jJa zarIra bhavyazarIra choDIne je dravya pracchanna hoya te che. phoga nizIya te brahmalokanA riSTha vimAnanI pAse kRNarAjIo je phomamAM che ke, kALanizIya te kRSNa rAtri athavA je kALa nizIthanuM varNana cAle te, bhAvanizItha te noAgamathI A adhyayana kemake te Agamano eka deza che. * sUga-498 : te sAdhu-sAdanI pAsuka svAdhyAya bhUmimAM javA icche ane te niSizikA [svAdhyAya bhUmi) ne jANe ke te jIvajaMtu yukata che to tenI bhUmine pAsuka jANI grahaNa na kare. paNa je te prANa, bIja vAvatu gaLA vagaranI bhUmi jANe to pAsuka samajI grahaNa kare. ityAdi zastrA adhyayana mujaba 3('IvsUta patti jANI levuM. svAdhyAya bhUmimAM traNa cAra ke pAMcanA samuhamAM sAdhuo javA iccho to, tyAM paraspara kAyAne AliMgana Adi tathA cuMbana ke dAMta ane nathI chedana na kare. A sAdhu sAdhvIno AcAra che. je sarva arthaNI sahita thaI, samita thaI, sadA prayatnapUrvaka pALe ane potAnA mATe zreyakara mAne. tema huM kahuM chuM. * vivecana : te bhAvabhikSu jo vasatinI ayogyatAne lIdhe bIjI svAdhyAya bhUmimAM javA che, te bhUmi jo jIvajaMtu yukta jANe to pAka nakhIne grahaNa na kare ityAdi * * * * * zasyA adhyayana mujaba navuM. tyAM jaIne zuM kare ? te vidhi kahe che - tyAM be, traNa ke vadhu sAdhu jAya pachI paraspara mAtra saMsparza na kare, jenAthI moha udaya pAme tevI cA na kare, kaMdarpapaghAta oTha cuMbanAdi kiyA na kare. e te bhikSuno bhikSubhAva che ke paralokanA prayojana vaDe yukta tathA pAMya samitithI jIvanaparyanta saMyama anuSThAnamAM yatna kare ane e ja zreyakara che tema mAne. e pramANe huM kahuM chuM. cUlikA-2, saptikAra "niSidhikA" TIkAsahita anuvAda pUrNa Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cera/-/498 2pa ka cUlikA-2, satikA-3 - "uccAraprasavaNa" ka * have trIjI saptikA kahIe chIe. teno saMbaMdha A pramANe- pUrve 'tiSIdhikA' batAvI. tyAM kevI bhUmi upara caMDIla, mAgu karavuM te batAve che. nAma nipajJa niphore uccAraprasavaNa' nAma che. teno nirukti artha niyuktikAra kahe che [ni.324-] 3LI eTale zarIramAMthI prabaLatA thakI dUra kare ke mela sApha kare te arthAta viThA tathA prakarSathI zrave che-mUtra ke ekikA. A baMne kaI rIte kare to caMDila zuddhi thAya ? te havenI gAthAmAM kahe che [ni.3rapa-] cha ivanikAyanA rakSaNa mATe udhata-sAdhu have kahevAtA aMDilamAM apamatapaNe uccAra-prazravaNa kare. * x * have sUga kahe che. * sUtra-499 : te sAdhu-sAdhvI maLa-mUtranI tIva bAdhA utpanna thAya tyAre potA pAse pAdapaunaka na hoya to bIja sAdhu pAse mAMgI maLa-mUka thaze. - sAdhu-sAdI e jIvajaMtuvALI Adi bhUmi jaNe to yAva4 tevI bhUmimAM maLa-mUtra visarjana na kare paNa sAdhu-sAdaDI oma jaNe ke A Dila bhUmi jIvajaMtu AdithI rahita che to te bhUmimAM maLamUtra tyAge. sAdhu-sAdhavI ema jANe ke . A aMDilabhUmi koI gRhastha eka sAdhune Gelne AvA aneka sAdhu eka sAdadI ke aneka sAdadIne uddezIne athavA ghaNAM zramaNAdine gaNI gaNIne temane AvIne prANi Adino samAraMbha karIne vAva banAvelI che, to tevI aMDila bhUmi puraSAMtarakRva yAvat bahAra kADhelI ke na kATelI hoya ke anya tevA koI doSathI yukata hoya to tevA prakAranI caMDita bhUmimAM maLa-mUtra visarjana na kare. sAdhu-sAdhavI evI aMDita bhUmine jANe ke je ghaNAM zramaNa, brAhmaNa, kRpaNa, vanapaka, atithine uddezIne prANa-bhUta-jIva-savano AraMbha karI cAvatuM banAvI che, te bhUmi pautarata yAvatuM kAmamAM vevAI nathI to te ke tevA prakAranI anya bhUmimAM maLa-mUtra tyAga na kare. paNa jo ema jANe ke purupAMtara cAvatu upabhUkad che to tyAM maLa-mUtra tyAge. - sAdhu-sAdaDI ema jANe ke te bhUmi sAdhu mATe karela, karAvela, udhAra lIdhela, chata karela, sela, komaLa karela, lidhela, dhupela ke anya koI AraMbha karela che to tevA prakAranI spaMDita bhUmimAM maLa-mUtra visarjana na kare. - sAdhussAvI jANe ke gRhastha athavA tenA putro kaMda vAva4 vanaspatine aMdI bahAra ane bahArathI aMdara laI jAya che to tevI ke tevA anya prakAranI bhUmimAM maLamUtra na lAge. sAthasAdanI ema jaNe ke te aMDita bhUmi pITha, maMca, mALA, agAsI ke prAsAda para che to te bhUmimAM cAvatuM maLamUtra na vAge. 2i/15 26 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra sAdhu-sAdhvI sacitta-dhi -saraka pRthavI para, sacitta zilA-Teku udhaIvALA kASTha ke iva pratiSThita bhUmi yAva4 karoLIyAnA jALAvALI bhUmi para ke tenI anya bhUmi para maLa-muka na Age. * vivecana : te bhikSu kadAya maLamukha svA prabaLatAthI pIDAto hoya to potAnA pAdapoMchaka paka, maka) mAM samAdhi mATe maLa-mUtra kare paNa potAnA na hoya to bIja sAdhu pAse yAce, pratilekhanA karI * x* samAdhi pAmI maLa-mUtra tyAge. ema kahIne maLamUtra na rokavA kahyuM. vRttinuM zeSa sarva kathana sUsAI anusAre jANavuM. * sUtra-500 :sAdhu-sAdadI evI aMDila bhUmine jANe ke gRhastha ke tenA pumo (1) kaMda yAvatu bIjane ahIM pheMkayA che, pheMke che ke pheMkaze to tevI ke tevA prakAranI bIjI bhUmimAM maLa-mUtrano tyAga na kare (2) zAlI, ghauM, maga, maDada, kulasthA, java, javAsa Adi vAvyA che, vAve che ke lAvaze to tenI bhUmimAM maLa-mUSa bhAga na kare. (3) sAdhu-sAdanI jANe ke A spaMDita bhUmi para ukaraDo che, ghaNI phATelI ke polI jamIna che, huMThA ke khIlA gADelA che, killo che, uMcI-nIcI bhUmi che tyAM temaja te prakAranI anya bhUmimAM maLa-mUtra na tyAge. (4) jyAM manuSyane rAMdhavAnA sthAna hoya, bhesa-baLada-a-kukaDAmaraghA-dvAvaka-batakotarUkabUtara-kapilanA sthAna che, to te che tevA anya prakAranI Dita bhUmimAM sAdhu-sAdhavI maLa-mUtra na tyAge. (5) jyAM hAyasa, yuddhapRSTha, vRkSApatana, pavatapatana, vibhakSaNa, anipAna ke tevA anya prakAranA mRtyu sthAna hoya tyAM maLAdi na jAge. (6) jyAM bagIco, udhAna, vana, vanakhaMDa, devakula, sabhA ke paba hoya tyAM ke tevA anya sthAnamAM sAdhu-sAdhvI maLa-mUtra visarjana na kare. () mAM aTArI, killA ane nagaranI vacceno mArga dvAra, gopura ke anya tevA prakAranI Dita bhUmimAM sAdhussAdavI maLa-mUtra visarjana na kare. (8) jyAM traNa ke cAra mArga maLatA hoya, coro-cauo ke caturmukhAdi hoya, tevA prakAranI anya spaMDita bhUmimAM sAdhu-sAdhI maLatyAga na kare. [mA vIro jU mAM ahIM damA dAtha ityAdi zabado paNa che.] jyAM kolasA pADavAnI, sAjIkhAra pakavavAnI, mRtakane bALavAnI, mRtakanI tRpikA, mRtaka gatyanI tevA prakAranI anya spaMDita bhUmimAM sAdhu-sAdhI maLamUtrano tyAga na kare. jyAM nadInA taTazana, kAdavanA sthAna pa>>i jalapanAhasthAna pANInI kayArIo ke te prakAranA anya sthAne maLamUtra na vAge. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 * vivecana : te bhikSa potAnA ke bIjAnA pAkane grahaNa karIne jyAM koI jotuM na hoya ke AvAgamana na hoya tyAM jaI maLa-mUtra paraThave ityAdi. | cUlikA-2, satikA-3 "uccAra prasavaNa" TIkAsahita anuvAda pUrNa % cUlikA-2, saptikA-4 "zabdasaptaka" * 2/2|3|-500 223 jyAM mATInI navI khANa, navI gocarabhUmi, navI cagAha, khANa ke te prakAranI anya spaMDita bhUmimAM sAdhu maLa tyAga na kare jyAM DALa pradhAna zAkanA kSetra, pAna pradhAna bhAjInA kSetra, gAjaranA kSetra, hastAMkara vanaspati ke tevI anya bhUmimAM maLatyAga na kare. Azana-zaNa-dhAvaDI-ketakI-Ama-azoka-nA-puwga-ke-culaka vanamAM ke tevA anya tra-puw-phaLa-bIja ke vanaspatiyukta sthaMDita bhUmimAM sAdhu-sAdanI maLa-mUtranuM visarjana na kare * vivecana : te bhikSa evA prakAranI spaMDita bhUmi jANe ke jyAM gRhapati Adi kaMdabIjAdi pheMkavAnI kriyA traNe kALamAM karatA hoya tyAM A loka paralokanA apAyanA bhayathI uccArAdi na kare. tathA jayAM zAli Adi vAvyA hoya, vAvatA hoya ke vAve tyAM paNa maLa visarjana na kare. vaLI * x * kacarAnA Dhaga, ghAsa, sUkSma bhUmirAjI, picchala, ThuMThA, kazya, moTI khADa, darI, pradurga Adi sthAna sama ke viSama hoya tyAM Atma virAdhanA ke saMyama virAdhanAnA saMbhavathI maLAdi na taje. vaLI te bhikSa - x - cullA hoya, bheMsAdi mATenuM bhojana thatuM hoya ke te jyAM khAtA hoya tyAM loka viruddha, pravacana upaghAtAdi bhayathI maLa-mUtra tyAga nA kare. tathA jyAM loko phAMso khAIne maratA hoya, gIdha AdinA bhakSaNa mATe lohI vyApta zarIre sutA hoya, jhADa mAkaka sthira thaI anazana vaDe ubhA rahetA hoya ke jhADa athavA parvatathI paDatA hoya, viSabhakSaNa ke agni praveza sthAna hoya tyAM maLatyAga na kare. e rIte bagIcAnA devakUla Adi, aTTAlikAdi, trika catuka Adi, smazAnAdi sthAne bhikSa maLa-mUtrAdi tyAga na kare - vaLI jyAM tIrthasthAne loko puNyAdi arthe snAnAdi karatA hoya, paMkila pradeza loko dhamarthei ALoTatA hoya, paraMparAthI je pavitra sthAna manAtA hoya ke taLAvanA jaLamAM pravezavAno mArga hoya, pANInI tIka hoya tyAM sAdhu-sAdhvI maLa-mUtra tyAga na kare. zeSa kathana sUgArca mujaba jANavuM. spaMDila kaI rIte jAya ? * sUga-501 - te sAdhu-sAdanI svapatra ke parapatra laIne ekAMta sthAnamAM jaya jyAM koIna AvAgamana na hoya, koI jotuM na hoya, prANI ke karoLIyAnA jALA na hoya evA bagIcA ke upAzrayamAM jaIne yatanApUvaka maLamUtra visarjana kare, tyArapachI te patra laIne jyAM koI jotuM na hoya yAvatu AvAgamana na hoya tevA ekAMta sthAnamAM jaIne tevA bagIcA ke dagdha Dila bhUmi ke tevI anya acita spaMDita bhUmimAM yatanApUrvaka maLa-mUtra vosirAve. A te sAdhuno AcAra che, tene sadA maLe. o bIjI satikA pachI soyA saptakane kahe che. teno saMbaMdha A pramANe pahelImAM "sthAna', bIjImAM 'svAdhyAyabhUmi' bIjImAM uccArAdi vidhi kahI. te traNemAM rahela sAdhu je anukULa pratikULa zabdo sAMbhaLe to temAM ragadveSa na kare. A saMbaMdhathI Avela A saptaka [-adhyayana nuM nAma nipajJa nikSepe zabdasaptaka evuM nAma che. tenA nAma-sthApanAne choDIne dravya nikSepa darzAvavA niryuktikAra gAvAI jaNAve che. [ni.326] noAgamathI dravya vyatiktimAM zabdapaNe je bhASA dravyo pariNata thayA che, te ahIM levA, bhAvazabda eTale AgamathI zabdamAM upayoga hoya ane noAgamacI ahiMsAdi lakSaNa jANavuM kemake hiMsA, jUTha AdithI virati lakSaNaguNothI prazaMsA pAme che. kIrti che jemake bhagavaMta 34 atizayothI yukta adhikarUpa saMpada pAmatA lokamAM ahaMtu evI khyAti pAme te che. have sUtrAnugamamAM stra kahe che. * sUga-502 : sAdhussAvI mRdaMga, naMdI, jhallarI ke te koI prakAranA zabdone tathA vitata Adi zabdone kAnathI sAMbhaLavAnA uddezathI javAno vicAra paNa na kare. sAdha-sAdaDI kAnamAM paDatA zabdone sAMbhaLe che. jevA ke - vINA, mitara, zaraNAI, tunaka, Dhola, taMbUro, DhagNa ke tevA anya tata. A zabdone sAMbhaLavA te sthAne javA na vicAre sAdhu-sAvIne kAnamAM paDatA zabdo jevA ke * tAla, kaMsatAla, maMjirA, godhikA, vAMsanI khapATanuM vA itathA tevA prakAranA bIjA zabdo. A zabdo sAMbhaLavAnI icchAthI tyAM javA na vicAre. e ja rIte zaMkha, veNa, vAMsaDI, kharamukhI, piripikiAnA zabdo ke tenA bIja zuSira zabdo thatAM hoya tyAM sAMbhaLavAnI icchAthI sAdhu-sALI na jAya. * vivecana : te bhikSa jo vitata, tata, dhana, zuSirarUpa cAra prakAranA zabdone sAMbhaLe, to te sAMbhaLavAnI icachAthI te tarapha na jAya. zeSa vRtti kathana sUsArthamAM noMdhyA mujaba jANavuM. A cAra sUjhano samudita artha che. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22/4/-/503 229 230 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/ra sAksAdanI A loka ke paraloka saMbaMdhI, zrata ke azruta, deTa ke daTa, kaSTa ke kAMta zabdomAM Asakta na thAya, rAga na kare. mohita na thAya ke lolupatA dhAraNa na kare, te sAdhuno samagra AcAra che, tene pALo. * vivecana : te mikSa kathAnaka sthAno tathA prasthakAdi mAna, nArAyAdi unmAna athavA mAnomAna te azAdinA veganI parIkSA, te sthAno tathA moTA avAje thatAM nRtyAdinA sthAno sAMbhaLavAnI icchAthI na jAya. - x * x * ityAdi sUgArya mujaba jANavuM. vizeSa e ke - mahA Azrava sthAna arthAtu pApa upAdAnanA sthAno. ukata badhAM sthAne zravaNanI icchAthI na jAya, te badhAMnA upasaMhAra arthe kahe che * te bhikSa Aloka-paralokanA bhayathI Darela. A loka eTale manuSyAdi kRta, paloka-paramAdhAmI kRta. ityAdimAM te rAgAdi na kare ityAdi sUjhAI mujaba jANavuM. A badhAmAM sarvatra A doSa che- jo tema indriyone kanjAmAM na rAkhI zabdo sAMbhaLavA jAya to svAdhyAyAdi na thAya, tathA rAga-dveSa saMbhave che. A pramANe bIjA paNa Aloka paraloka saMbaMdhI du:kho jANIne svabuddhithI vicAravA. | cUlikA-2, saptikA-4 "zabda" TIkAsahita anuvAda pUrNa | * sUtra-503 - sAdhu-sAdadI nIce mujabanA koI zabda sAMbhaLe to tyAM javA na vicAre (1) kayArI, khAI, sarovara, sAgara, sarovara paMkti ke tenA anya zabdo. ke anya tevA prakAranA kalakala zabdo. (2) jaLAzaya, guphA, gahana jhADI, vana, vanadurga, parvata, parvata durga ke tevA prakAranA anya sthaLomAM thatAM zabdo. (3) gAma, nagara, rAjadhAnI, Azrama, paTTaNa, saMniveza ke tevA prakAranA anya sthAnomAM thatA zabdo. (4) ArAma, udhAna, vana, vanakhaMDa, devakula, sabhA, pANInI paraba ke tenA bIjA sthAne thatAM zabdo. (5) agAsI, aTTAlaka, cAi, dvAra, gopura ke tevA vividha sthAnomAM thatA zabdo. (6) zika, catuka, cauTA, caturmukha ke tevA anya sthAnomAM thatA zabdo. (3) bheMsa, baLada, azva, hAthI yAvat kapilanA sthAna ke anya tevA prakAranA sthAne thatAM zabdo. (8) bheMsonuM yuddha cAva4 kapijavatuM yuddha sthAna ke tevA anya sthAne thatAM zabdo. (6) lagnAdinA gIto tathA # ke hastiyugala sthAno ke tela anya sthAnomAM thatAM zabdo. ukta zabdone sAMbhalavAnI icchAthI tyAM javAno saMkalpa na kare. * vivecana : te mikSa kadAca koIpaNa jAtanA zabdone sAMbhaLe, jevA ke * vapa eTale kyAsa vagerenA zabdo, ityAdi strArtha mujaba jANavuM. * sUtra-504 - sAdhuksALI have kahevAnAra zabdo sAMbhaLI, tyAM javA na vicAre. (1) kathA-kathana, tola-mApa ghoDA-doDa, mahAna nRtya-gIta - vAjIMtrataMtrI-tala-tAla-truTid-jurI AdinA zabdo thatAM hoya tevA sthAno. (2) jhaghaDo, baLavAnA zabdo, rASTrano viplava, be rAjyanA virodhathI thatAM zabdo, upadravanA zabdo, be rAjyonI yuddha bhUminA zabdo ke anya tevA prakAranA sthaLe thatAM zabdo. () varuAbhUSaNothI alaMkRta, ghaNAM lokothI gherAyelI nAnI bAlikAne laI javAtI joIne ke koI eka puruSane vadha mATe laI javAto joIne ke anya tevA prakAranI koI AdinA thatAM zabdo. (4) vividha prakAranA mahAzravanA sthAno jevA ke ghaNAM - gADI, ratho, pleccho, sImAvata loko tathA tenA bIja Azrava thAnonA zabado. (5) vividha prakAranA utsavo ke jyAM chIe, paro, vRddho, bALako ke taraNo AbhUSaNothI vibhUSita thaI gAtA-vagADatA-nAcatA-hasatA-ramatA-kIDA karata-vipula AzanAdi khAtAM ke vaheMcatA, Apa-le karatA, sAMbhaLatA ke tela prakAranA mahotsavamAM thatAM zabdo. ukata zabdo sAMbhaLavA javAno sAdhu manamAM paNa saMkalpa na kare. cUlikA-2, saptikA-5 "rUpa" 6 0 cothA saptaka pachI pAMcamuM kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - A pUrve zravaNa indriyane AzrIne raga-dveSanI utpattino niSedha karyo. tema ahIM cakSuindriya AzrIne niSedhe che. e saMbaMghathI Avela A adhyayana [saptaka] nA nAma niSa niphoSe 'pasataka' nAma che. te rUpanA cAra nikSepa che. nAma-sthApanA choDIne dravya bhAva niphopo niryuktikAra ardhagAthAthI kahe che - [ga dvArA pUff mAM "rUpa'ne cothuM ane 'zabda 've pAMcamuM saptaka kahevuM che. niyukti gANA baMnenI eka ja che.) | [ni.327 niyukti-3ra6 ane 27 eka ja che. kama bhUlathI bevaDAyo che. no AgamacI tadravya vyatiriktamAM parimaMDalAdi pAMca saMsthAno che. bhAva '' be prakAre che. varSathI ane svabhAvathI temAM vaNathI pAMce vaNa che. svabhAva 'rU5' te daramAM rahelA krodhAdithI vaza thaIne bhrakuTI caDAvavI, kapALamAM saLa pADI AMkha lAla karI anucita vacana bolavA ane tethI viparIta prasanna thaIne raNanA vacana bolavA. kahyuM che ke, krodhIne AMkha lAla ane prasanna thayelAnI kamaLa jevI zaita, du:khI jIvanI mIMcAyelA jevI ane javA icchanAranI AMkho utsuka hoya. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/2/5/-/505 231 232 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 * sUga-5o5 - sAdhu-sAdhvI kadAca koI rUpane juo, jemake grathita, veSTima, pUmi, saMghAtima, kASThakama, pustakarma, citrakarma, maNikarma, datakarma, danakarma athavA vividha veSTimarUpa ke tevA anya prakAranA vividha padArthanA rUpone jovA mATe javAno vicAra manathI paNa na kare. bAkI badhuM 'zada'nA viSayamAM je kahevAyuM che, te ahIM paNa samajI levuM. temAM cAra Atodha vAdha na levA. * vivecana : - te bhAva bhikSa gaucarI Adi kAraNe pharatA vividha prakAranA keTalAMka rUpo jue. jemake - phUlo vaDe guMthela svastikAdi, vastrAdithI banela putaLI Adi, amuka cIjo purIne banAvela puruSAdi AkRti, vastrAdi sIvIne banAvela saMghAtima, rathAdi kASThakarma, pusta-leya karma, citrakarma, vicitra maNiI nirmita svastikAdi, dAMtanI putaLI Adi, pAMdaDA chedI banAvela ityAdi aneka manohara vastuo joIne AMkho vaDe jovA javAnI icchA manathI paNa na kare. e pramANe cAra prakAranA vAdha sivAya badhuM zabda saptaka mujaba jANavuM. kevala 'zabda'ne badale 'pa'nI icchAthI ema samajavuM. cUlikA-2, saptaka-5 "rUpa"no TIkAsahita anuvAda pUrNa (1) bahu para - bahupaNe para eTale ekathI bIju bahu hoya che. jemake - jIva sauthI thoDA che, tethI pagalo anaMtakuNA che. tethI samaya, dravyanA pradezo ane dravyanA paryAyo anaMta tathA vizeSAdhika che. (6) pradhAna para - be pagavALAmAM tIrthakara, copaDAmAM siMha ane apadamAM arjuna, suvarNa, phaNasAdi che A pramANe phojha, kALa, bhAva - para paNa 'tatva para' Adi cha bheda svabaddhi yojavA. sAmAnyathI. jaMbUdvIpa karatA pukArAdi kSetra para che, kALathI varSAkALathI zakALa, bhAvathI audayikathI aupazamikAdi para che. have sUvAnugamamAM sUtra kahevuM joIe. te A pramANe che* sUtra-506 : sAdhussALI bIja dvArA potA mATe karatI kamajanaka kriyAnI icchA nA kare ke bIjA pAse kahIne paNa na karAve. kadAca koI gRhastha (1) pagane thoDA ke vadhu sApha kare to muni te sApha karAvavAnI IcchA na kare temaja sApha karavAnuM paNa na kahe. | [AvI kaI-kaI para kiyA che ke je muni icche nahIM ane rAve paNa nahIM teno nirdeza nIce kamaNI karela che. te badhAmAM ''na icche * na karAve" joDavuM. (2) koI sAdhunA paga dabAve ke tela AdithI mana kare. (3) koI sAdhunA pagane phUMka mAravA mATe sparze ke e. (4) koI sAdhunA pagane tela, ghI ke carabI copaDe, masaLe ke madana kare. (5) koI sAdhunA pagane logha, karka cUrNa ke vaNathI ubaTana ke lepa kare, (6) koI sAdhunA pagane ThaMDA ke garama pANIthI pakhALe ke huve. () koI sAdhunA pagane koI vilepana dravyathI Alepana-vilepana kare. (8) koI sAdhunA pagane koI prakAranAM dhUpathI dhUpita ke suvAsita kare. (9) koI sAdhunA pagamAM lAgela kAMTAne kADhe ke zuddha kare. (10) koI sAdhunA pagamAM lAgela lohI ke ru kADhe ke zuddha kare - A ja pramANe have kAyAnA saMbaMdhamAM A sUtro kahe che. temAM paNa koI sAdhunI kAyAne.....sAdhu manathI te na icche ke na bIjAne kahIne karAve. e pramANe badhAmAM samajI levuM. tenA sAta sujho che- kAyA(1) thoDI ke vadhu sApha kare, (2) dabAve ke madana kare, (3) tela,gI Adi copaDe ke masaLe, (4) lou, kakadithI ubaTana ke lepana kare, (5) ThaMDA ke garama jaLathI pakhALe ke huve, (6) viziSTa vilepanathI Alepana-vilepana kare, (7) koI prakAranA dhUpathI dUSita ke suvAsita re. Aja pramANe have kAyAnA ghAvanA saMbaMdhamAM sAta sUbo che. temAM paNa koI sAdhunA zarIranA ghAvane..sAdhu manathI na icche ke bIjAne kahIne na karAve. e pramANe sAte sUgomAM jeDI devuM kAyAnA ghAvane - (1) thoDA ke vadhu sApha kare, (2) dabAve ke mardana kare, * cUlikA-2, saptikA-6 - "parakriyA" o have pAMcamAM pachI chaThThI saptikA kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - gata be adhyayanomAM rAgadveSanI utpattinA nimitono pratiSedha kahyo. te ja vAta ahIM bIjA prakAre kahe che, te saMbaMdhe Avela A adhyayanano nAma niSpakSa nikoe 'parakriyA' evuM AdAnapada nAma che. temAM 'para' zabdanA cha prakAranA nikSepane darzAvavA niryuktikAra aDadhI gAthA vaDe kahe che. [ni.328 aDadhI- 'para' zabdano nikSepa cha prakAre che. temAM nAma, sthApanA sugama che. dravyAdi 'para' eka-eka ja prakAre che - te A pramANe 1-taMtu para, 2-anya para, 3-Adeza para, 4-krama para, 5-bahu para, 6-pradhAna para, temAM (1) dravya para te ja rUpe vartamAnamAM vidhamAna che, jema eka paramANuthI bIjo paramANuM judo che. (2) anya para te anyarUpe para che. jemake eka aNuthI be aNutraNa ApyuM Adi. (3) Adeza para - AjJA karAya che Adeza. jemake nokarAdine koI kAryamAM joDavA te. (4) krama para - cAra prakAre che - dravyathI kramapara eka pradezika dravyathI be pradezika dravya Adi, phogathI krama para ekapradeza-avagADhathI dvipadezAvagADha Adi, kALathI krama para eka samaya sthitithI be samaya sthiti Adi, bhAvathI krama para eka guNa kRNathI be guNa Adi. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 saMyamamAM yatanAvAna bane ane temAM ja potAnuM zreya mAne. ema huM kahuM chuM. vivecana : koI gRhastha te sAdhune zaddha ke azuddha maMtrAdi sAmarthyathI roga zAMta kare ke ke bimAra sAdhunI cikitsArthe sacita kaMda-mULAdi pote khodIne ke bIjA pAse khodAvIne cikitsA karavA icche tene sAdhu manathI na icche paNa AvI bhAvanA bhAve ke - jIva pUrvakRta karmanA phaLano bhAgI che, bIjA prANIone zarIra-mana saMbaMdhI pIDA ApIne pote pharIthI du:kha bhogavaze kemake prANI, bhUta, jIva, savo hAla potAnA pUrve karelA karmonA vipAkane bhogavI rahyA che. kahyuM che ke he sAdhu ! tAre A du:khavipAka sahevo joIe, saMcita karmono nAza thato nathI. te samajIne je-je du:kha Ave tene samyak rIte sahana kara. sat asatano bIjo viveka tAre kyAMthI hoya. cUlikA-2, saptikA-6 "parakriyA'no TIkAsahita anuvAda pUrNa 6 cUlikA-2, saptikA-7 "anyonyakriyA" A 22/6/-/506 233 3) tela, ghI Adi copaDe ke masaLe, (4) loNa, karka AdithI ubaTana ke lepa kare. (5) ThaMDA ke garama jaLathI pakhALe ke dhava, (6) zAthI thoDuM ke vadhu chedana kare, (7) zAthI chedana karI temAMthI lohI ke hu kADhe. kadAca koI gRhastha sAdhanA zarIramAM thayela vaNa, gaMDa, arza, pulaka ke bhagaMdarane - (1) thoDuM ke vadhu sApha kare cAvata (6/) zastrathI thoDuM ke vadhu chedana karI lohI ke huM kADhe cha e sUko kAyAnA ghAva pramANe che. max 6 ane 7 sutra bhegA che. te sAdhu na icche ke na karAve. koI gRhastha sAdhunA zarIrano mela utAre, parasevo sApha re tathA AMkhakAna-dAMta-nakhano mela kADhe ke sApha kare tathA lAMbA-MALa, roma, bhamara, kAMkha ke guhAbhAganA vALa kApe ke savAre vALamAMthI ju ke lIkha kADhe ke zodhe to sAdhu tenuM manathI na icche, na kahIne karave. koI gRhastha sAdhune khoLAmAM ke palaMgamAM suvaDAvIne tenA pagane sApha kare ityAdi sUtro pUrve paganA viSayamAM kahyA mujaba jANavA. koI gRhastha sAdhune khoLAmAM ke palaMgamAM suvaDAvI hAra, adhahAra, AbharaNa, mugaTa, mALAdi paherAve tene sAdhu na iccha, na kahIne karAve. koI gRhastha sAdhune ArAma ke udhAnamAM laI jaIne tenA pagane sApha kare to sAdhu te icche nahIM ke karAve nahIM A pramANe sAdhunI anyonya-paraspara kriyAmAM paNa A sUko jANavA. * vivecana - [ sUjha jevuM karIna 'niraNIya' sugamAM paNa Ave che.] ghara eTale potA sivAyanuM bIjuM koI. tenI kAya-vyApAra rUpa ceTA te fthA. te parakriyA koI sAdhu upara kare to te kriyA karmabaMdhanuM kAraNa jANIne tene manathI paNa na icche, tema vacana ke kAyAthI paNa na karAve. A parakriyAne khulAsAthI samajAve che. sAdhunA nipratikarma zarIranI koI anya [gRhara dharmazraddhAthI paNa upara lAgelI dhULa vagere dUra kare ityAdi tenuM sAdhu AsvAdana na kare ke vacana-kAyAthI preraNA na kare. - zeSa sarva kathana smArca mujaba jANavuM. vRttikAre paNa teno saMkSepa ja karyo che. vaLI sUtrakAre atideza karatA kahyuM che ke A pramArjanAdi kriyA sAdhue paraspara paNa na karavI. A pramANe anyonyakriyA jANavI. * sUtra-503 - kadAca koI gRhastha zuddha vacanabaLa - [vidhA ke maMgArazaktithI ke azuddha vacanabaLathI sAdhunI cikitsA kare athavA koI gRhastha bImAra sAdhunI cikitsA saciva kaMda, mULa, chAla ke haritakAya khodI kADhIne ke khodI kaDhAvIne karavA icche to sAdhu tene mana-vacana-skAyAthI na icche - na karAve. kemake AvI kaTu vedanA pANI, bhUta, jIva, satvane pahoMcADela vedanAnuM phaLa che. aA ja sAdhunA AcAranI pUrNatA che, tene samitiyukata thaI pALe, 0 chaThThA pachI A sAtamI satikA ke sAdhyayana che. teno saMbaMdha A pramANe - adhyayana-6 mAM sAmAnyathI parakriyAno niSedha karyo. ahIM gacchanirgatane AzrIne anyonya kriyA niSedhe che. e saMbaMdhe AvelA A adhyayananuM nAmanikSepathI "anyo kriyA" nAma che. temAM anyanA nikSepAne mATe niyuktikAra pAchalI aDadhI gAthA kahe che- [ni.328 aDadhI-] 'anya' zabdanA nAma Adi cha prakAre nikSepa che. temAM nAma, sthApanA sugama che. dravya-anya traNa prakAre che - (1) taMdu anya, (2) anya anya, (3) Adeza anya. tene "dravya para" mujaba jANavuM. ahIM parakriyA ane anyonyakriyA gacchavAsIne mATe jayaNA rAkhavI. gacchanirgatane to tenuM prayojana nathI te niryuktikAra dazavi che. [ni.329] yatanApUrvaka gRhastha je kare teno ahIM jayaNAe adhikAra che. paNa je nipratikarma che tene mATe to anyonya karaNa ayukta ja che. saptikA niyukti purI thaI. have sUtra kahe che- * sUtra-508 : sAdhu-sAdhavI paraspara potAnA viSayamAM karmabaMdhanA kAraNabhUta karAtI kriyAne manathI paNa na Icache, vacana-kAyAthI na karAve. sAdhu paraspara ekabIjA sAdhunA paganI pramArjanAdi kare che jenA paganuM pramArjana thaI rahyuM che te sAdhu manathI paNa te kriyAnuM AsvAdana na kare ke vacana-kAyAthI karavAnuM na kahe. zeSa varNana saptikA-6-"parakriyA' anusAra jANavuM. A sAdhu-sAdhvInA AcAranI dhUNatA che. samitiyukata thaIne sAdhue Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/2/7/-/508 tenuM pAlana karI saMyamamAM parAkrama karavuM joIe. tema huM kahuM chuM. * vivecana : 235 anyonya eTale paraspara kriyA..paga vagerenuM pramArjana Adi badhuM pUrve kahevAyuM che. - x - potAne mATe karmabaMdha karAvanArI A kriyAnuM AsvAdana na karavuM ityAdi pUrvavat jANavuM - x - cUlikA-2, saptikA-7 "anyonyakriyA'" TIkAsahita anuvAda pUrNa - X - X - X - X - X - X - saptikA-1 thI 7 rUpa [adhyayana-8 thI 14] cUlikA bIjIno muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 bhAvanA' che cUlikA-3 * bIjI cUlA kahI, have trIjI kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - A 'AcAra' sUtrano viSaya AraMbhathI zrI vardhamAnasvAmIe arthathI kahyo. temanA upakArIpaNAthI temanI vaktavyatA kahevA tathA paMcamahAvratadhArI sAdhu piMDa, zayyA Adi levA te batAvyu temanA mahAvrata pAlana mATe bhAvanAo batAvI te saMbaMdhI A cUlA AvelI che. tenA cAra anuyogadvAro che. temAM upakrama aMtargat A arthAdhikAra ke aprazasta bhAvanA tyAgIne prazasta bhAvanA bhAvavI. 236 nAma niSpanna nikSepAmAM 'bhAvanA' e nAma che. tenA nAmAdi cAra prakAre nikSepa che. temAM nAma sthApanA sugama che. dravyAdi nikSepa mATe niryuktikAra pote kahe che. [ni.330-] noAgamathI dravyabhAvanA vyatiktimAM jAI AdinA phUlo rUpa dravyathI tela vagere dravyamAM je vAsanA lAve te dravya bhAvanA che. tathA zItamAM ucharelo zIta sahe, uSNavALo uSNatA sahe vyAyAma karanAro kAyakaSTa sahe ityAdi anya dravya vaDe dravyanI je bhAvanA te dravyabhAvanA. bhAvasaMbaMdhI prazasta-aprazasta bhede be prakAranI che. temAM prathama aprazastA bhAvabhAvanAne AzrIne kahe che [ni.331-] jIvahiMsA, mRSAvAda, adatta, maithuna, parigraha, krodha, mAna, mAyA, lobha e navamAM prathama zaMkAthI ane pachI vAraMvAra niSThura thaIne niHzaMkapaNe varte, te aprazasta bhAvanA. kahyuM che ke jIvahiMsAdi pApo pahelA DarIne chumAM kare che, pachI te loko kuTeva na chuTavAthI apekSA vicArI kuyukti lagADIne jAhera pApa kare che, pachI niHzaMka thaIne lajjA choDIne navA navA pApa kare che. pachI pApanA abhyAsathI haMmezAM pApamAM ja ramaNa kare che - have prazasta bhAvanA kahe che- [ni.332-] darzana, jJAna, cAritra, tapa, vairAgyAdimAM je jevI prazasta bhAvanA che, tene pratyekane lakSaNathI kahIza. darzanabhAvanA kahe che. [ni.333-] tIrthaMka-bhagavaMta, pravacana-dvAdazAMga gaNipiTaka tathA prAvacanIAcAryAdi yugapradhAna, atizaya RddhivALA - kevali manaH paryava avadhijJAnI cauda pUrvadhara tathA AmaSaSadhi Adi prApta Rddhi AdinuM bahumAna karavA sAme jaIne darzana karavA. temanA guNonI prazaMsA karavI, gaMdha vaDe pUjana, stotra vaDe stavanA te darzana bhAvanA. A darzanabhAvanA vaDe niraMtara bhAvatA darzana zuddhi thAya che. - vaLI - [ni.334,335-] tIrthaMkaronI janmabhUmi, dIkSA-cAstri, jJAnotpatti, nirvANa bhUmi tathA devalokabhavana, meruparvata tathA naMdIzvaradvIpAdi, pAtALa bhavanomAM je zAzvatA caityo-pratimAo che tene huM vaMdu chuM. aSTApada, ujjayaMtagiri, dazArNa kUTavartI tathA takSazilAmAM dharmacakramAM tathA ahichatrAnagarImAM jyAM dharaNendre pArzvanAthano mahimA karyo tathA sthAvarta parvata jyAM Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 2/l--lbhUmikA 233 vajasvAmIe pAdapogamana anazana karyuM tathA jyAM vardhamAnavAmIne AzrIne camarendra utpAta karyo; A badhA sthAnomAM yathAsaMbhava abhigamana, vaMdana, pUjana, kIrtanAdi kriyA karavAthI darzanazuddhi thAya che. - vaLI [ni.335,33] pravacanavidomAM A guNapatyayika artho che- jema A bIjagaNita AdimAM pAra pAmelo. A aSTAMga nimitamAM pAra pAmelo tathA daiSTivAdamAM ukta judI judI yukti ke dravyasaMyoganA hetune jANe. tathA samyaguSTi-aviparIta darzanavALA hoya, tene devothI paNa calAyamAna karavA zakyA nathI. tathA avitatha jJAnavALA pavitra AcAryAdinA guNonI prazaMsA karatAM darzanA zuddhi thAya che. te ja pramANe bIjA paNa AcAryAdinA guNa mAhAbhya varNavatA tathA pUrva maharSinA nAmokIrtana karatA, teonI sura-narendra e karela pUjAdinI kathA karatA tathA prAcIna caityone pUjatA, ityAdi kriyA karatA temanA guNothI vAsita thatAM darzana vizuddhi thAya che. A prazastA darzanaviSayA bhAvanA che. jJAnabhAvanAne AzrIne kahe che- [ni.338 thI 340-] jJAnanI bhAvanA te jJAna bhAvanA. tIrthakaranuM jJAnapravacana-vyathAvasthita badhA padArthonuM varNana. te jJAna vaDe mokSanI praghAna aMga evuM adhigama samyakatva pragaTa thAya che. kAraNa ke tavArthanuM zraddhAna te samyagradarzana. jIvAdi nava padArtha te tava che, A tatvo jJAnanA arthIoe samyaka jANavA yogya che. te parijJAna A Ahata pravacanamAM upalabdha che. vaLI A hetu pravacanamAM paramArtharUpa kArya mokSa che. te mokSanI kriyA siddhimAM prakRSTa upakAraka samyagradarzana-jJAna-cAritra che. kAraka eTale samyagadarzanAdino anuSThAtA sAdhu kriyAsiddhi te mokSanI prApti, tene ja davi che - baMdha eTale karmabaMdhana, tenAthI mukti arthAt karmano kSaya. te ahIM ja che, zAkyAdi darzanamAM nathI. e pramANe jJAnane bhAvatA jJAnabhAvanA thAya che. ATha prakAranA karmapudgalothI jIva dareka pradeze baMdhAyela che. mithyAva, avirati, pramAda, kaSAya ane yoga e karmabaMdhanA hetu che. ATha prakAranI karmavaMNA e baMdhana che. cAra gativALA saMsAramAM bhramaNa karatA sukha-duHkha anubhavavA te tenuM phaLa che. A badhuM jinavacanamAM ja kahyuM che. athavA bIjA je kaMI subhASita vacano che te jinapravacanamAM ja kahyA che. te jJAnabhAvanA che. vaLI saMsAranuM vicitra svarUpa paNa jinendroe kahyuM che. mane viziSTatara jJAna thaze te jJAnabhAvanA karavI eTale jJAnano abhyAsa karavo. Adi zabdathI ekAgracitta vagere guNo jJAnathI thAya che. vaLI ajJAnI je karma karoDo varSe khapAve te jJAnI zvAsozvAsamAM khapAve e bhAvanA bhAvavI. AvA kAraNathI jJAna bhaNavuM. tethI jJAnano saMgraha thAya, nirjarA thAya, bhUlAya nahIM ane svAdhyAya thAya. jJAnabhAvanAthI nitya gurukUlavAsa thAya te kahe che - jJAnano bhAgI thAya, darzanacAtrimAM sthira thAya. AthI gurukulavAsa na mUkanAra dhanya che. AvI jJAnaviSayA bhAvanA che - have cAribhAvanAne AzrIne kahe che [ni.341,342- pahelA vratanI bhAvanA-ahiMsAdi lakSaNa dharma zreSTha che. bIjA vratanI bhAvanA - A AhaMta pravacanamAM satya che tevuM bIje nathI. bIjA vratanI bhAvanA - adatta virati ahIM ja zobhe che. cothA vratamAM - navaguti gupta brahmacarya ahIM ja che. pAMcamAM vratamAM - parigraha virati ahIM ja sarvottama che. tathA bAra prakAranuM tapa ahIM ja zobhe che. vairAgya bhAvanA - sAMsArika sukhanI guNArUpa che. apramAda bhAvanA-madhAdi pramAdazI karmabaMdha upAdAnarUpa che mATe sevavuM nahIM. ekAgra bhAvanA-jJAna-darzanacAritrayukta eka ja mAro AtmA zAzvata che. bAkInA sarva saMyoga lakSaNarUpa bALa bhAvo che. ityAdi bhAvanA cAritrane Teko Ape che. have AgaLa tapobhAvanA kahIza. [ni.343-] vigaIrahitapaNe tapa vaDe mAro divasa kaI rIte avazya thAya ? huM kayo tapa karavA samartha chuM ? kayA dravyathI mAro tapa-nivaha thaze ? AvuM ciMtavavuM temAM utsargathI dravyamAM vAla, caNA, kSetrathI snigdha ke sUkSa, kALathI zIta ke uNa, bhAvathI huM glAna chuM mATe tapa karyuM. e rIte dravyAdi vicAraNA karI yathAzakti tapa karavo. - X - X - [ni.344- anazanAdi tapamAM baLa ke vIrya na gopavatA utsAha rAkhavo ane lIdhela tapanuM pAlana karyuM. kahyuM che - tIrthakara cAra jJAnI che, devapUjita che, vize siddhi pAme che. to paNa baLa-vIrya gopavA vinA sarva zakitae tapodhama kare che. to pachI bIjA sAdhuo aneka vidanavALA manuSya bhavamAM du:khanA kSaya mATe zA mATe udhama na kare ? AvI tapa bhAvanA karavI. e rIte saMyamamAM indriya-noindriya nigraharUpa, saMghayaNa te vajasSabhAdimAM tapano nivaha thaI zake tevI bhAvanA bhAvavI. vairAgya bhAvanAmAM - x * anitya, azaraNa, ekatva, anyatva, azuciva, saMsAra, kamazrava, saMvara, nirjaraNa, lokavistara, svAkhyAta dharma ane tatvaciMtana tathA bodhinI durlabhatA bhAvanA bhAvavI. bhAvanA aneka prakAre che, paNa ahIM cAritra bhAvanA adhikAra che-- sUjha-509 - viveyana sunna-535ne aMte. te kALe samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIrane uttarAphAlyunI nakSatramAM pAMca ghaTanAo thaI. jemake - uttarAphAlganI naphattramAM - (1) vyA, vIne garbhamAM utpanna thayA. () eka garbhamAMthI bIja gamiAM saMhArAyA. (3) jamyA. (4) muMDa thaI, gRhatyAgI aNagara dharmamAM padjita thA. (5) saMpUrNa, patipUrNa, alAghAta, nirAvaraNa, anaMta, anuttara, zreSTha kevalatlna ane kevalada zani pAmyA ane svAti nakSatramAM parinirvANa pAmyA. * sUjha-510 : viveyana sUjha-N3Sane aMte. zramaNa bhagavata mahAvIra A avasarpiNImAM suSamasuSama Aro, suSama Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2|3|-|-/510 239 Aro ane suSamadudhama Aro vyatIta thayA pachI dudhamasuSama Aro ghaNo vItyA pachI 35 varSa sADA ATha mAsa bAkI rahyA tyAre je A grISma Rtuno cotho mAsa, AThamo paH-aSADha suda, te aSADha suda chaThThI tithie uttarAphAgunI nakSatramAM caMdrano yoga thayo tyAre mahAvijaya siddhArtha puNottaravara paMDarIka disvastika vardhamAna mahAvimAnathI 20 sAgaropama Ayu NaLIne Ayu-sthitibhavano kSaya karI A bhUdvIpa nAmaka hIpamAM bhAratavarSamAM dakSiNAI bharatamAM dakSiNa brAhmaNakuDapura saMnivezamAM koDAlagotranA RSabhadata brAhmaNanI jAlaMdhara gojhIyA devAnaMdA brAhmaNInI kukSimAM siMhanI mAphaka garbharUpe utpanna thayA. zramaNa bhagavata mahAvIra traNa jJAnathI yukta hatA. huM avIza te jANe che, huM sabhyo te jANe che paNa kALanI sUkSmatAthI huM cavuM chuM te jANatA nathI. tyArapachI zramaNa bhagavaMta mahAvIra hitAnukaMpaka deve 'A jIta AcAra che" ema vicArI, je te vaSakALano bIjo mAsa, pAMcamo pakSa-Aso vada, te AsovadanI teramI tithie uttarAphAgunI nakSatramAM caMdrano yoga thayo tyAre 8ra rAtri divasa vItyA bAda 83mI rAtrino paryAya vartatA dakSiNabrAhaNakuMDAra saMnivezathI uttarakSatriyakuDapura saMnivezamAM jJAtakSatriya kAzyapagotrIya siddhArthakSatriyanI patnI vAziSThagojhIyA zilAjiyANInA azubha yugalone haTAvIne, zubha mugalono pakSepa karIne kukSimAM garbhane saMharyo ane je trizalAkSatriyANInI kukSimAM garbha hato tene dakSiNamAhaNakuDapura saMnivezamAM koDAlagociya RSabhadattanI jAlaMdharagoriyA devAnaMdAnI kukSimAM saMha. zramaNa bhagavaMta mahAvIra traNa jJAnayukata hadu. saMharaNa thaze te jANatA hatA, saMharAuM chuM te jANatA na hatA, saMharAyo te jANatA hatA. he AyuSyamAna zramaNo ! te kALe samaye jyAM koI samaye mizAlA kSatriyANIne nava mAsa pUrNa thayA ane sADA sAta rAtri-divasa vyatIta thatAM je te grISmano pahelo mAsa, bIjo pakSacaitrasuda, te caitra suda-13nA uttarAphAlganI natpsnA yoge vidanarahita ArogyapUrNa evA zramaNa bhagavaMta mahAvIrane janma Apyo. - je samio trizalA kSatriyANIo zramaNa bhagavaMta mahAvIrane sukhapUrvaka janma Apyo, te rAzi bhavanapati, vyaMtara, jyotiSa, vaimAnika devo ane devIonA upara nIce AvAgamanathI eka mahAna divya dainodhIta, devasaMgama, deva kolAhala, kalaktanAda vyApI gayo. je rAtrie trizalA kSatriyANIe bhagavaMta mahAvIrane janma Apyo te rAzie ghaNAM deva-devIo eka mahAna amRta vaSa, gaMdha-~-yupa-hiraNyarananI varNa karI. je 2 trizalA kSatriyANIe bhagavaMta mahAvIrane janma Apyo te rAtrie bhavanapatyAdi deva-devIoe bhagavaMta mahAvIranuM sUcikarma ane tiryakara 240 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 abhiSeka karyo. jyArathI bhagavaMta mahAvIra trizalAkSatriyANInA kukSimAM garbharUpe padhAyAM, tyArathI te kuLa vipula cAMdI, sonuM, dhana, dhAnya, mANeka, motI, zaMkha, zilA, pravAlathI ati ati vRddhi pAmyuM tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIranI mAdlpitAe A vAta jANIne dasa divasa vItyA bAda zUcibhUta thaIne vipula Azana, pAna, khAdima, svAdima taiyAra karAvyA, karAvIne mijho, jJAtijano, vajana, saMbaMdhIone AmaMtraNa ApyuM. ApIne ghaNAM zramaNa, zahANa, kRpaNa, vanIpaka, bhikSu, duHkhIjana Adine bhojana karAvyuM - surakSita rakhAvyuM - ApyuM - vaheMcyuM, vAcakone dAna ApyuM - vaheMcyuM - vitarIta karyuM. tema karIne mitra, jJAAtijana dine jamADyA. jamADIne teonI samakSa nAmakaraNa saMbaMdhe kahyuM ke jyArathI A bALaka prazalAkSatriyANInI kukSimAM garbharUpe Avela che, tyArathI A kuLa vipula cAMdI, sonuM, dhana, dhAnya, zakha, zilA, pravAla AdithI ati ati vRddhi pAmela che, tethI bALakanuM 'vadhamAna' nAma thAo. (e rIte ddhamAna' nAma rAkhyuM. tyArapachI zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAMca dhaplI dvArA pAlana karAvA lAgyA. te A pramANe - kSIradhama, majjana dhAmI, maMDanadhalI, khelAvaNadhaell, AMkadhamI. e rIte teo eka khoLAthI bIja khoLAmAM saMeta thatA ramya maNimaMDita AMgaNamAM ramatA, parvatIya guphAmAM rahela caMpakavRkSanI jema kramazaH vRddhi pAmyA tyArapachI zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vijJAna thayuM, bAlyabhAva choDI yuvAna thayA. manuSya saMbaMdhI pAMca prakAranA - zabda, we- gaMdha-kAmabhogone bhogavata vicaravA lAgyA. * sUraNa-511 - viveyana sUjha-535ne aMte. zramaNa bhagavaMta mahAvIra kArayAgonIya hatA tenA kaNa nAma A pramANe hatA - (1) mAtApitAe pADela "vadhamAna(ra) sahaja guNone kAraNe 'zramaNa' (3) bhayaMkara bhaya-bhairava tathA elAdi parISaha sahevAne kAraNe devoe rAkhela nAma "zramaNa bhagavaMta mahAvIra." zramaNa bhagavaMta mahAvIranA kAzyapagotrIya pitAnA traNa nAma A pramANe - siddhArtha, zreyAMsa, yazasvI, zramaNa bhagavaMta mahAvIranA vAziSTha goLiyA mAtAnA traNa nAma pramANe - trizalA, videhadi, piyakAriNI. temanA kAkA kAzyapa gociya hatA tenuM nAma : supArTa. moTA bhAInuM nAma naMdivardhana. moTI benanuM nAma sudarzanA. bhagavAna mahAvIranI patnI kauDinya gonIyA hatI, tenuM nAma yazodA. temanI strI kAryapa gojhIyA hatI temanA be nAma - navadhA ane priyadarzanA. bhagavaMta mahAvIranI dohitrI kauzika gojhanI hatI tenA be nAma - zeSavatI, yazasvatI. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I-I-512 246 * sUjha-512 - [viveyana sunna-535ne aMte zramaNa bhagavaMta mahAvIranA mAtA-pitA pAnAthanA anuyAyI zramaNopAsaka hatA. teo ghaNAM varSe zramaNopAsaka payaraya pALIne cha javanikAyanI rakSA mATe AlocanA, niMdA, gaha pratikramaNa karIne yathAyogya uttaguNa prAyazcitta laIne darbhanA saMthAre besIne bhakta pratyAkhyAna karI, aMtima mAraNAMtika saMlekhanA karI zarIra kUza karIne mRtyu avasare kALa karI azruta svarge devarUpe utpanna thayA. tyAMthI Ayu-bhava-sthitino kSaya karI cyavane mahAvideha varSamAM cama ucchavAse sihRddha, buddha, mukata, parinivRtta thaI badhAM duHkhono aMta karaze. * sUtra-pa13 :- [viveyana sUjha-535ne aMte.] te kALe te samaye jJAta, jJaldSatra, jJAtakulotpa, vi-deha, bAlA mAtAnA putra, videhatya, videhasUmAla evA zramaNa bhagavaMta mahAvIra 30 varSa sudhI udAsIna bhAve gRha madhye rahI, mAtApitA AyuSyapUrNa karI devalokane prApta thayA pachI potAnI pratijJA pUrNa thaI jANI hiraNa, suvarNa, senA, vAhanano tyAga karI, dhana-dhAnya-kanaka-ranAdi bahumUlya dravyonuM dAna ApI, vahecaNI karI, pagaTarUpe darzana daI, yAcakone dAnano vibhAga karI, varSadAna daI zItatratunA prathama mAsanA prathama po-mAgasara vada dazamIe uttarAphAgunI nakSatranA yoge bhagavate abhiniSkramaNa-dIkSA grahaNa karavAnI icchA karI. * sUtra-pa14 thI 519 :- viveyana sUpa-purUSane aMte.] tIrthakaronuM abhiniSkramaNa-dIkSA varSa pachI thAya, (te pUrve eka varSa) sUryodayathI dravyadAna thAya che. pratidina sUryodayathI eka prahara paryanta * jyAM sudhI prAtarAza nAto na kare tyAM sudhI - arjuna eka karoDa ATha lAkha suvarNa mudrAnuM dAna apAya che. e rIte eka varSamAM 388 karoDa, 80 lAkha suvarNa mudrAnuM dAna bhagavAna Ape che. kuMDaladhArI vaizramaNa deva ane mahAna RddhivALA lokAMtika deva paMdara karmabhUmimAM thatAM tIrthakarone pratibodha kare che. brahma devalokamAM ATha kRNarAjionA madhyamAM ATha prakAranA lokAMtika devonA asaMkhyAta vistAravALA vimAno che. A lokAMtika devo bhagavaMta vIra jinavarane bodhita kare che - he arjana devA sarva jagatanA hita mATe tIrtha pravartana karo. * sUtra-pa20 - [vivecana sUjha-535ne aMte.) tyArapachI zramaNa bhagavata mahAvIrano abhiniSkramaNa abhiprAya jANIne bhavanapati, vyaMtara, jyotiSka, vaimAnika deva-devIo potapotAnA rUpa-veza ane cihnothI yukata thaI, sarva Rddhi-ghuti-senA samUhanI sAthe pota-potAnA yAna vimAno para ArUDha thAya che, thaIne bhAdara pugalono tyAga karI, sUkSma yugalo grahaNa karI uMce uDe che, uDIne utkRSTa, zIgha, capaLa, varita divya devagitathI 2i/16] 242 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 nIce utaratA-utaratA tichalokamAM asaMkhya dvIpa-samadrone oLaMgatA jaMbudvIpa nAmaka dvIpe AvyA. AvIne uttara kSatriyakuDapura saMniveze AvyA. uttara kSatriyakuDapura saMnivezanA izAna khUNAnI dizAmAM vegapUrvaka utayAM. tyArapachI devendra devarAja zake dhIme dhIme yAna vimAnane rokyuM. rokIne dhIme dhIme vimAnathI nIce utaryo, dhIme dhIme ekAMtamAM gayA, jaIne mahAna aikiya samughAta karyo. samughAta karIne eka mahAna vividha maNi, kanaka, ranothI jaDita, zubha-suMdara-manohara devachaMdaka vikuvyuM. - te devachaMdakanA madhya bhAge eka mahAna pAdapITha yukata vividha maNirAnasuvarNa jaDela zubha-suMdara-kamanIya siMhAsana vikuvyuM. vikunane jyAM zramaNa bhagavata mahAvIra hatA tyAM Avyo, AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata A-dakSiNa pradakSiNA karI. karIne bhagavaMtane vaMdana-nnamaskAra karyo. tyArapachI zramaNa bhagavaMta mahAvIrane laIne jyAM devachaMdaka che tyAM AvyA. dhIme dhIme siMhAsanamAM pUtabhimukha besADyA. besADIne dhIme dhIme zatapAka, sahApAka telathI bhagavaMtanA zarIrane mAliza karyo, gaMdhayukta kASAyika vAthI zarIrane lUchayuM. lUchIne zuddha jaLathI snAna karAvyuM, karAvIne zarIra para eka lAkha mUlyavALA traNa paTane lapeTIne sAdhela gozISa kta caMdananuM lepana karyuM. karIne dhImA zvAsanA vAyare uDI jAya tevA, zreSTha nagara-pATaNamAM nirmita, kuzaLa nara prazasita, ghoDAnA mukhanA phINa samAna svaccha, manohara, catura kArIgaro dvArA suvarNa tArothI khacita, haMsalakSaNa be vastro paherAvyA. paherAvIne hAra, adhahAra, vALa-AbhUSaNa, ekAvalI, laTakatI mALA, kaMdoro, mugaTa, ratanamAlAdi paherAvyA. paherAvIne graMthima, veSTima, pUrima, saMghAtima mALA vaDe kalAvRkSa samAna zRMgAra karyo. zaNagArIne zakendrae bIjI vakhata mahAna vaikriya samughAta karyo, karIne eka mahAna caMdraprabhA nAmaka ane hajAra puruSa dvArA vahana karavA yogya zilikAnI stranA karI. te zibikA IhAmRga, vRSabha, azva, nara, magara, pakSI, vAnara, hAthI, guru, sarabha, camarI, gAya, vAgha, siMha, vanalatA ityAdi vividha ciothI cikita hatI. vidhAdhara yugalanA yaMtra yoge karI yukata hatI. temAMthI hajAro tejarAziomAM jhaLahaLatA kiraNo rozanI phelAvI rahyA hatA. ramaNIya suMdara rUpathI adabhUta banI hatI. jhagamagatI, hajAro rUponI saMpanna, dedIpyamAna, atyaMta dedIpyamAna ane animeSa deSTithI dekhavA lAyaka hatI. te zibikAmAM motInA amo jhulI . rahyA hatA. tapanIya suvanA toraNo laTakI rahyA hatA. motInI mALA, hAra, adhahAra Adi AbhUSaNothI zobhita ane ati darzanIya hatI. tenA para paSlatA, azokalatA, kuMdalatAnA citro hatA tathA anyonya vividha latAonA citrothI zobhita hatI, zubha, suMdara, kAMtarUpa hatI. teno agrabhAga aneka prakAranI paMcavaNa maNiyukata ghaTao ane patAkAothI zobhita hatI. prAsAdIya, Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23/-I-/pa20 244 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 darzanIya, surUpa hatI. * sUtra-pa21 thI 524 - [vivecana sUparUpane pachI jovuM.) jarA maraNathI mukata jinavara mATe jala ane sthaLamAM utpanna divya phUlonI mALAothI zaNagArelI zibikA lAvavAmAM AvI..te zibikAnI madhyamAM jinavara mATe pAdapITha sahita eka mahAmUlya siMhAsana hatuM. te samaye bhagavata mahAvIre zreSTha AbhuSaNa dhAraNa karelA. yathAsthAne divyamALA ane mugaTa paherelA hatA, lAkha suvarNamudrAvALuM vastra mugala paherelA hatuM. jenAthI prabhu dedIpyamAna zarIravALA lAgatA hatA. te bhagavaMta cha bhaktanI tapasyAthI yukta, suMdara adhyavasAyavALA, vizuddha vezyAvALA hatA. teo ukta zibikAmAM ArUDha thayA. * -para5 thI 531 - [vivecana -35ne aMte jovuM.) bhagavaMta siMhAsane birAjIta thayA pachI kendra ane IzAnendra banne bAju ubhA rahI maNi ane ranothI yukta vicitra daMDavALA cAmara DhoLavA lAgyA.. jemanA romakUpa hathiI vikasita thatA hatA tevA manuSyoe ullAsavaza thaI pahelA zibikA upADI. tyArapachI sura, asura, garuDa ane nAgendra Adi devoe zibikA vahana karI. te zibikAne pUrva tarapha vaimAnika dave, dakSiNa tarapha asura devo, pazcime garUDa devo ane uttare nAgendra devoe upADIne vahana karyuM..... puSpothI vanakhaMDa ane zaradaRtumAM kamaLothI sarovara zobhe tema devagaNothI gaganatala zobhatuM hatuM. jema sarasava, kaNera ke caMpaka vana phUlonA samUhathI zobhe tema devagaNathI AkAza zobhatuM hatuM...uttama Dhola, bhesa, jhallarI, zaMkhAdi lAkho vAdhothI AkAza ane pRedImAM atiramaNIya dhvani thavA lAgyo. devo tad, vitad, dhana, suSira e cAra prakAranA vAjiMtro vagADavA lAgyA ane seMkaDo prakAranA nRtya karavA lAgyA. * sutra-pa32 + [vivecana satra-pa3pane pachI jova.. te kALe samaye hemaMtaRtuno pahelo mAsa pahelo pakSa-mAgasara vadanI dazamI tithie suvata nAmanA divase, vijaya muhUrve uttarA phAgunI nakSatranA sone pAminI chAyA thatA, bIjI porisI vItatA, nila cha8 bhakta sahita, eka vastra dhAraNa karI, saharApuruSavAhinI caMdraprabhA zibikAmAM deva-manuSyaasuranI rSadA dvArA laI javAtA uttara kSatriya phuDapura saMnivezanI kIka madhyamAMthI thaIne jyAM jJAtakhaMDa udhAna hatuM tyAM AvyA. AvIne bhUmithI hAtha pramANa uMce dhIme dhIme sahamravAhinI caMdraprabhA zibikA sthira karI.. bhagavaMta temAMthI dhIme dhIme nIce utaryA utarIne dhIme-dhIme pUrva dizAmAM maNa karI siMhAsane beThA AbharaNa-alaMkAra utAya. tyAre vaizramaNa deva ghuMTaNIye jhukI bhagavaMta mahAvIranA AbharaNAdine haMsalakSaNa vastramAM AbhUSaNa-alaMkAra grahaNa kare che. tyArapachI zramaNa bhagavata mahAvIra DAbA hAthe DAbI taraphanA, jamaNA hAthe jamaNI taraphanA vALano paMcamuSTika loca kare che, te samaye devendra devarAja zaka bhagavaMta mahAvIra samakSa gohika Asane besIne hImaya thALamAM thALamAM keza grahaNa kare che, karIne 'bhagavad ! ApanI A hoja' ema kahIne te kezane elra samudramAM padharAve che. tyAre zramaNa bhagavaMte yAvata loca karIne siddhone namaskAra karyokarIne AjathI mATe sarva pApakarma akaraNIya che" ema pratijJA karI sAmAyika cAstri aMgIkAra karyuM. te samaye deze ane manuSyonI harSada trivat banI gaI. * sUtra-pa33,534 - [viveyana sUjha-pa3pane pachI jovuM) je samaye bhagavaMta mahAvIre cAstri grahaNa karyuM. te samaye zakendranI AjJAthI deva, manuSya, vAdhonA avAja baMdha thaI gayA.. bhagavata cAstri aMgIkAra karIne aharniza samasta pANi ane bhUtonA hitamAM saMlagna thaI gayA. badhAM devo e sAMbhaLIne romAMcayukta thaI gayA. * sUtra-pa35 : tyArapachI zramaNa bhagavaMta mahAvIrane kSAropazamika sAmAyika cAstri svIkAratA mana:paryavajJAna utpanna thayuM. jenAthI aDhIdvIpa ane be samudramAM rahelA pati saMjJI paMcendriya vyakata manavALA jIvonA manogata bhAva jANavA lAgyA. tyArapachI dIkSita thayelA zramaNa bhagavata mahAvIre mimI, jJAtijano, svajano, saMbaMdhI Adina visarjita karyA. karIne AvA prakAre abhigraha grahaNa karyo. * bAra varSa sudhI zarIranI mamatA tyAgI, dehAsakti choDI, deva-manuSyatiryaMca saMbaMdhI je koI upasargo Avaze te sarvene huM samyapha rIte sahana karIza, khamIza, adhyAsita karIza. A pratijJA aMgIkAra karIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra dehanuM mamatva tyAgI, eka muhad divasa roSa rahetA kumAragrAma pahoMcyA, tyArapachI zarIra mamatAnA tyAgI bhagavaMta anuttara Alaya ane vihAra vaDe utkRSTa saMyama-tapabrahmacarya-kSamA-mukita-gupti-ksamiti-sthiti-sthAna-kriyAthI sucarita phala nivaNi ane mukti mArga vaDe potAnA AtmAne bhAvita karatA vicAravA lAgyA. e rIte vicaratA deva-manuSya-tiya saMbaMdhI je koI upasargo utpanna thayA te sarve upasaMgane anAkuLa, vyathita, dIna manathI, mana-vaca-kAya gupta thaI rAkhyapha sahana karyA, abhyA, zAMti ane dayathI chelyA. tyArapachI zramaNa bhagavaMta mahAvIrane rIte vicaraNa karatA bAra varSa vItyA. teramuM varSa cAlI rahyuM hatuM. temAM grISmaRtuno bIjo mAsa, cotho pakSa..vaizAkha sudanI dazamIne dine satata nAmanA divase, vijaya muhUrtamAM uttarA Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/3/-|-/535 phAlgunI nakSatranA yoge pUrvagAminI chAyA thatAM aMtima prahare zRMbhikagAma nagaranI bahAra RjuvAlikA nadInA uttarapaTTa para zyAmaka gAthApatinA kASThakaraNa kSetramAM upara jAnu ane nIce mastaka rAkhIne dhyAnarUpI koThAmAM rahetA bhagavaMtane vaiyAvRtya caityanA izAna khUNAmAM zAla vRkSanI samIpe ukkuDu godohika Asane AtApanA letA nirjaLa chaOM bhakta sahita, zukala dhyAnamAM vartatA, nivRtti apAvanAra, saMpUrNa, pratipUrNa, avyAghAta, nirAvaraNa, anaMta, anuttara kevalajJAna darzana utpanna thayA. 245 te bhagavaMta have aham, jina, kevalI, sarvajJa, sarvabhAvadarzI, deva-manuSyaasuranA paryAyone jANavA lAgyA. jevAke - Agati, gati, sthiti, cyavana, upapAta, bhukta, pIta, kR, pratisevita, prakaTa karma, guptakarma, boleluM, kaheluM, mano mAnasika bhAvo tathA sarvalokamAM sarva jIvonA sarva bhAvone jotA ane jANatA viharavA lAgyA. je divase zramaNa bhagavaMta mahAvIrane nivRtti ApanAra saMpUrNa vat jJAna utpanna thayuM te divase bhavanapati, vyaMtara, jyotiSka, vaimAnika deva-devIonA AvavA-javAthI yAvat kolAhala macI gayo. tyArapachI utpanna zreSTha jJAna-darzana ghara zramaNa bhagavaMta mahAvIra potAnA AtmA ane lokane jANIne pahelAM devone dharma kahyo, pachI manuSyone kahyo. tyArapachI zramaNa bhagavaMta mahAvIre gautamAdi zramaNone bhAvanA rahita pAMca mahAvrata ane cha jIvanikAyanuM svarUpa samajAvyuM. kahyuM, parUpaNA karI. * vivecana : - sUtra-509 thI 135ne aMte vRttikAre alpa vRtti nodhI che, - A ja sUtrono viSaya kalpasUtramAM thoDA vistArathI noMdhAyela che. - A sUtromAM AvA pAhomAM pAThAMtaro ane vizeSa artha paNa maLe che. te kALa eTale duSamasuSamAdi, te samaya eTale vivakSita viziSTa kALa tyAre utpatti Adi thayA e saMbaMdha. ityAdi - 4 - 4 - sarvavAta sUtrArthamAM pragaTapaNe kahevAI che. mATe tenuM punarAvartana karela nathI. have pAMce mahAvratanI pratyekanI pAMca pAMca bhAvanAo kahe che- - sUtra-536 - he bhagavaMta ! pahelA mahAvratamAM huM sarva prANAtipAtano tyAga karuM chuM. te-sUkSma, bAdara, trasa ke sthAvara [koI paNa jIvanI jIvanaparyanta mana, vacana, kAyAthI svayaM hiMsA karIza nahIM, bIjA pAse karAvIza nahIM ke hiMsA karanAranI anumodanA karIza nahIM. he bhagavaMta huM tenuM pratikramaNa-niMdA-garhA karuM chuM. te pApAtmAne vosirAvuM chuM. A vratanI pAMca bhAvanAo che- (1) munie isimitiyukta rahevuM joIe, simitithI rahita nahIM. kevalI bhagavaMta kahe che ke inyasimiti rahita muni prANi, bhUta, jIva, sone 246 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 haNe che, dhULathI DhAMke che, paritApa Ape che, kacaLe che, nipANa karI de che tethI munie iyasimiti yukta rahevuM, iyasimiti rahita nahIM. (2) je manane jANe che te muni che, je mana pApakArI, sAvadha, kriyAyukta, AsavakArI, chedakArI, bhedakArI, dveSakArI, paritApakArI, prANAtipAta ane bhUta upaghAtakArI che tevuM mana karavuM nahIM. manane sArI rIte jANI pAparahita rAkhe te nirjhansa che. (3) je vacanane jANe te ninthi. je vAna pApakArI, sAvadha yAvat bhUta upaghAtika hoya te na bolavuM. je vacananA doSone jANI pAparahita vacana bole te nigrantha che. (4) AdAna-bhAMDa-mAtra nikSepa samitiyukta che te nirprantha che. kevalI kahe che ke je AdAna bhAMDa mAtra nikSepaNA samitirahita hoya che, te nirguntha prANI, bhUta, jIva, satvono ghAta yAvat pIDA kare che. tethI je AdAna-bhAMDamAtra-nikSepaNA samitithI yukta che, te ja nigrantha che. samitithI rahita nahIM (5) je Alokita pAna bhojana bhojI che te ja nigrantha che anAlokita pAna bhojana bhojI nahIM. kevalI bhagavaMta kahe che ke joyA vinA AhAra pANI vAparanAra sAdhu pANAdino ghAta kare che yAvat pIDA kare che. tethI Alokita pAna bhojana bhojI che te ja nirNanya che, anAlokitapAna bhojana bhojI nahIM. A bhAvanAothI pahelA mahAvatane samyak rIte kAyAe sparzita, pAlita, tIti, kirtita, avasthita ane AjJAne anurUpa ArAdhita thAya che. he bhagavan ! A prANAtipAta viramaNa mahAvata che. * vivecana : [A sUtranI mUrtimAM thoDo adhika pATha che, te jovo. ELa - javuM te iryA, tenI samiti, upayogapUrvaka AgaLa yugamAtra bhU bhAga prati dRSTi rAkhI janAra. paNa asamita na thAya. kevalIe tene karmabaMdhanuM kAraNa kahyuM che. javAnI kriyAmAM asamita ja prANIne paga vaDe tADana kare che, tathA bIje pADe che, pIDA Ape che, jIvitathI judA kare che, - 4 - te pahelI bhAvanA. bIjI bhAvanAmAM manathI duppaNihitatA na karavI, te kahe che - manathI sAvadha kriyA karmAzravakArI che, tathA chedanabhedanakara Adi - 4 - prakRSTa doSa che. tethI prANIne paritApakArI Adi na thavuM. trIjI bhAvanA - je vANI duzyasaktA che prANIne apakArI che, te na bolavI. cothI bhAvanA sAdhue samita thaIne AdAna bhAMDa mAtra nikSepaNA samiti pALavI. pAMcamI bhAvanA pratyupekSita azana Adi ja khAvA. tema na karatA doSano saMbhava che. - X + X * - sUtra-537 : have bIjA mahAvratano vIkAra karuM chuM - sarva mRSAvAdarUpa vAnadoSano tyAga karuM chuM, te krodha, lobha, bhaya ke hAsyathI svayaM jUTha na bole, bIjAne Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23|-I-pa33 24 jUTha na bolAve, jUTha bolanArane anumode nahIM traNa karaNa ane mana, vacana, kAyArUpa traNa yogathI he bhagavaMta ! tene huM pratikamu chuM yAva4 vosirAvuM chuM. tenI A pramANe pAMca bhAvanAo che. te A pramANe 1-vicArIne bole te ninja, vagara vicAryuM bole te nahIM. kelIe kahyuM che ke - vagara vicAryuM bolanAra sAdhu mRSAvAdanA doSane pAme che. tethI vicArIne bolanAra te nirgastha che, vaNavicAryuM bolanAra nahIM. krodhane jANanAra muni kodhazIla na hoya. kevaLI kahe che krodha prApta krodhI mRA vacana bole che, mATe krodhane jANe te nirthIi krodhI na thAya. lobhane jANe te ni che, tethI sAdhu lobhI na bane kevalI kahe che ke lobha prApta lobhI asatya bole che. tethI munie lobhanA svarUpane samajI ane lobhI na banatuM. 4-bhayane jANe te nirgastha , tethI sAdhue bhayabhIta na thavuM. kevaLI kahe che ke, bhaya prApta bIkaNa mRSA vacana bole che. je bhayanA svarUpane jANe te nirgastha che, bhayabhIta thayelo nahIM pa-hAsyane jANe te nirgastha che mATe sAdhue hAsya karanAra na thavuM. kevalI kahe che hAsyapAta mRSAvAda seve che hAsyanA svarUpane jANanAra nigathi che, haMsI-majAka karanAro nahIM. A bIja mahakvatane samyaka rIte kAyAthI parzita kare yAva4 AjJAno ArAdhaka thAya che. he bhagavana ! A bIjuM mahAvata che. * vivecana :[mUrNimAM bhAvanInA kramamAM bhinnatA jovA maLe che.] bIjA vratanI bhAvanA kahe che - temAM pahelI vicArIne bolanAra thavuM tema nA karatA doSano saMbhava che, bIjI bhAvanAmAM krodha sadA parityAjya che kemake krodhAMdha mithyA paNa bole. trIjI bhAvanAmAM lobhanaya karavo. temAM paNa mRSAvAdahetu-kAraNa che. cothI-pAMcamImAM bhaya-hAsya tyAga kahyo. * sUtra-pa38 - [A sumamAM ghaNAM pAThAMtara che, mUrNimAM vizeSa pATha paNa che.] he bhagavaMta ! trIjI mahAvratanA svIkAramAM huM samajI adattAdAnano tyAga kare che. te adattAdAna gAma, nagara ke araNacamAM hoya, atha ke bahu, aNa ke pUla, sacitta ke acita hoya; huM svayaM adatta laIza nahIM, bIjA pAse adatta levaDAvIza nahIM adatta lenAranI anumodanA karIza nahIM. jIvanaparyanta yAvatuM te vosirAvuM chuM. tenI pAMca bhAvanAo A pramANe 1-vicArIne mita avagraha yAce te nirgastha, vicAryA vinA sAdhu avagrahanI cArAnA na kare kevaLI kahe che - vicAryA vinA Avagraha yAcaka muni dattano grAhaka thAya. aNa vicAryA vagraha yAcavo nahIM. 248 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 ra-anujJApUrvaka pAna-bhojana bhojI nirthIi kahevAya, anujJArahita hanabhojana karanAra nahIM. kevalI kahe che - anujJArahita pA-bhojana bhoi nilthi adatta bhojI che. tethI te AjJAyukta pAna-bhojana bhojI ni kahevAya che, AjJArahita AhAra-pANI karanAra nahIM 3-nigrantha kSetra ane kALanA pramANapUrvaka avagraha grahe. kevI kahe che - mayadApUrvaka avagrahanI yAcanA na karanAra adatta jevI che, tethI ninya kSetra, kALanI maryAdipUrvaka avagraha grahaNa kare. 4nsAdhu vAraMvAra parimANanuM dhyAna rAkhI avagraha grahaNa karanArA hoya. kevalI kahe che . nirmaLa vAraMvAra parimANanuM dhyAna rAkhIne avagraha na grahe to adattAdAnano doSa lAge. tethI nitye eka vakhata avagaha anujJA gallA pachI vAraMvAra avagrahAnujJA grahaNazIla thavuM joIe. pa-sAdharmika pAse vicArapUrvaka avAha yAce te nirgastha che, vinA vicare yAcanAra nahIM. kevalI kahe che - sAdharmika pAse vicAryA vinA mita avagraha yAcanAra adatta grahaNa kare che. tethI sAdharmika pAse paNa vicArIne parimita avagraha yAce te nirgastha che, vinA vicAre nahIM. A rIte A pAMca bhAvanApUrvaka trIjI mahAvatanI samyapha vAva4 AjJApUrvaka ArAdhanA thAya che. he bhagavaMta ! A trIjuM mahAvata che. * vivecana : bIjA vratamAM A prathama bhAvanA che - vicArIne zuddha avagraha yAcavo. bIjI bhAvanA-AcAryanI anujJAthI bhojanAdi karavA. bIjI-avagraha grahaNa karatA nirgaLa sAdhue parimita ja avagraha grahaNa karavo. cothI bhAvanAmAM-niraMtara avagraha parimANa rAkhavuM. pAMcamImAM-vicArIne sAghamika saMbaMdhI parimita avagraha grahaNa karavo. * sUtra-pa39 : huM cothA mahAlatamAM sarva maithunano tyAga karuM chuM. deva, manuSya ke tiryaMca saMbaMdhI maithunano huM svayaM sevuM nahIM ityAdi sarve adattAdAna mujaba kahevuM yAvat huM osirAvuM chuM. tenI A pAMca bhAvanAo che- 1-munie vAraMvAra zrI saMbaMdhI kathA karavI na joIe. kevalI kahe che - vAraMvAra strI kathA karavAthI sAdhunI zAMtimAM bhaMga, zAMtimAM vyAghAta ane zAMtirUpa kevali prarUpita dharmathI bhraSTa thAya che. mATe sAdhue vAraMvAra strIo saMbaMdhI vAtalipa na karavo. ra-sAdhue zrIonI manohara, manorama indriyone sAmAnya ke vizeSathI jovI nahIM. kevalI kahe che ke rIonI manohara indriyone jovAthI-nihALavAthI sAdhunI zAMtimAM bAdhA thAya che, zAMtino bhaMga thAya che yAvat dharmathI bhraSTa thAya che. tethI sAdhu strIonI manohara Indriyo na jue, na teno vicAra kare 3-munie zrIo sAthe pahelA karelI rati ke kAmakriDAnuM smaraNa karavuM Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25o AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 |3|-I-/539 249 na joIe. kevalI kahe che : niSNane strIo sAthe pUrNa karela rati ke krIDAnA maraNathI tenI zAMtino bhaMga yAvata dharmathI bhraza thAya che mATe sAdhu strIo sAthenI pUrata ke pUvakrIDAnuM smaraNa na kare. 4nsAdhu atimAtrAmAM pAna-bhojana bhojI na bane, pratirasa bhojana bhoi na bane. kevalI kahe che ke ati mAtrAmAM pAna-bhojana karanAra ane pratirasa bhojana karanAra sAdhunI zAMtino bhaMga yAvatu dharmathI bhraza thAya che. mATe je atimAtrAmAM bhojana ke praNitarasa bhojana nathI karato te ja ninja che. pa-munie strI, pazu, napuMsakanA saMsargavALA zamyA, AsananuM sevana na karavuM joIe. kevalI kahe che - AI, pazu, napuMsakatAnA zayana, AsananuM sevana karanAra muni zAMtino bhaMga cAvatu dharma bhaMza kare che. mATe nirthIi sI-pazunapuMsakayukata zasyA ane Asana seve nahIM A bhAvanA vaDe cothA mahAvatane samyakrapaNe kAyAthI pRSTa karI vAva ArAdhita thAya che. A maithuna viramaNa rUpa cothuM mahAvata che. * vivecana :- AcArasaMga mUrNi, AvazyakAdimAM pAMca bhAvaImAM kramamAM pheraphAra che. cothA vratamAM pahelI bhAvanA-strIsaMbaMdhI kathA na karavI, bIjI - tenI manohara indriyo na avalokavI, trIjI-pUrvanI krIDA maraNa na karavI, cothI-ati mAtrAmAM bhojana-pAna na levA, pAMcamI-strI, pazu, paMDakarahita vasatimAM rahevuM. * sUtra-pa40 * have pAMcamAM mahAvatamAM sarva parigrahano tyAga karuM chuM. te parigraha thoDo ke bahu, zULa ke sUma, sacita ke acitta hoya svayaM grahaNa karuM nahIM, bIja pAse grahaNa karAvuM nahIM ke parigraha grahaNa karatA bIjAnuM anumodana karuM nahIM cAvatuM tene vosirAvuM chuM. tenI pAMca bhAvanAo A pramANe 1-kAnathI jIva manojJa, amanojJa zabdo sAMbhaLe che, paNa te manojJa amanojJa zabdomAM Asakata na thAya, rAga na kare, mohita na thAya, pRddha na thAya, tallIna na thAya, vivekano tyAga na kare. kevalI kahe che ni@io manojJa, amanojJa zabdomAM Asakita yAvat viveka bhUlavAthI potAnA zAMtine naSTa kare che, bhaMga kare che ane kevalI prajJaM dharmathI bhraSTa thAya che. kAnamAM paDatA-zabdo na sAMbhaLavA zakya nathI, paNa tenA zravaNathI utpanna thatA rAga-dveSano bhig tyAga kare. tethI jIva manojJa, amanojJa zabdo sAMbhaLI temAM rAga na kare ra-cakSu vaDe jIva manojJa amanojJa rUpane jue che. sAdhu A manojJa, amanojJa rUpamAM sata na thAya yAvat vivekano tyAga na kare, jethI tene zAMtibhaMga yAvatu dhamarbhAza na thAya. cakSanA viSayamAM AvatA rUpane na jovuM te zakya nathI, paNa bhikSu te viSayamAM rAgadveSa na kare. bAkI pUrvavatuM. -jIva nAsikA dvArA manojJa, amanojJa gaMdha grahaNa kare che. te manojJa, amanojJa gaMdhamAM Asakata na thAya, yAvat viveka tyAga na kare. kevalI kahe che ke manojJa-amanojJa gaMdhamAM Asakta thanAra yAvata viveka bhulanAra sAdhu potAnI zAMtino bhaMga kare che yAvatu dharmabhraSTa thAya che. nAkanA viSayamAM Avela gaMdha grahaNa na karavI te zakya nathI. paNa bhikSu temAM thatA rAgadveSano tyAga kare. bAkI pUrvavatu. 4-jIbhathI jIva manojJa, amanojJa rasane AvA de che. A manojJa, amanojJa samAM Asakata cAvata viveka bhraSTa na thAya. kevalI kahe che - sAdhu manojJa, amanojJa samAM Asakata cAvata vivekabhaSTa thatA zAMtino bhaMga cAvatu dharmabhraSTa kare che. jIbhanA viSayamAM AvatA nuM AsvAdana na kare te zakya nathI paNa temAM thatA rAga-dveSano bhikSu tyAga kare. bAkI pUrvavatuM pasparzathI jIva manojJa, amanojJa svani seve che, A manojJAmanojJa amiAM Asakata na thAya yAvata viveka tyAga na kare. kevalI kahe che - sAdhu manojJa, amanojJa sparzamAM Asakata Adi thatAM zAMtino bhaMga, zAMtimAM bALA ane DevalI parUpita dharmano bhaMjaka thAya che. sparzanA viSayamAM AvelA sparzIno anubhava na thavo zakya nathI paNa temAM rAgadveSa na karavo. bAkI pUrvavatuM. A bhAvanA vaDe pAMcamAM mahAvratamAM samyaka rIte avasthita bhikSu jJAno ArAdhaka thAya che. A pAMcamuM parigraha viramaNa mahAvata che. - A pAMca mahAvatanI pacIza bhAvanAthI saMpanna aNagAra yathAzuta, yathAka, yathAmAmAM teno kAyAthI samyapha prakAre sparza karI, pAlana karI, pAra pamADI, kIrtana karI AjJAno aArAdhaka thAya che. * vivecana :AcArAMga mUrNi AdimAM pATha bheda, kamabheda Adi jovA maLe che. zromAdi pAMcane AzrIne zabdAdi pAMcamAM manojJa, amanojJa viSayamAM , gRddhatA Adi na karavA. bAkI sugama che. zrutaskaMdha-2, "bhAvanA' nAmaka adhyayana-15-rUpa cUlikA-3no muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa thayo. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/4/-I-54ra che zrutaskaMdha-2, cUlikA- "vimukti" che 0 trIjI cUlikArUpa 'bhAvanA" nAmaka adhyayana kahyuM, have cothI cUlikArUpa 'vimukti' nAmaka soLamuM adhyayana kahe che. teno saMbaMdha A pramANe - A pUrve mahAvata bhAvanA kahI, ahIM paNa anitya bhAvanA kahe che. A saMbaMdhathI Avela A adhyayananA cAra anuyoga dvAro che. temAM upakrama aMtargatu adhikAra dazavivA niryuktikAra kahe che [ni.345-] A adhyayanamAM anityatva, parvata, rUDha, bhujagatva ane samudra e pAMca adhikAra che. te yathAyogya sUtramAM ja kahIzuM. nAmaniSajJa niphope 'vimukti" nAma che, tenA nAma Adi nikSepa uttarAdhyayana sUtramAM vimokSa adhyayanamAM batAvyA pramANe jANavA. niyuktikAra kahe che [ni.346-] je mokSa che te ja vimukti che, tenA mokSavat nikSepa che. ahIM bhAvavimuktino adhikAra che, bhAva-vimukti deza ane sarva be bhede che. dezathI sAdhathI mAMDIne bhavastha kevalI paryA ane sarva vibhakta to ATha karmanA kSaya thavAthI siddho ja che. sUtrAnugame have sUtra kahe che- * sutra-pa41 - saMsAranA prANIone anitya AvAsanI ja prApti thAya che, sarvazreSTha A pravacana sAMbhaLIne-vicArIne jJAnI gRha-baMdhanane vosirAve tathA AbhIra banI AraMbha parigrahano tyAga kare.. vivecana jemAM rahevAya te AvAsa, eTale manuSyAdi bhava ke tenuM zarIra. tene prANI meLave che. cAre gatimAM jyAM jyAM utpanna thAya tyAM tyAM anitya bhAvane pAme che. A pramANe jinendranuM anuttara vacana sAMbhaLIne vicAre ke - A pravacanamAM anityava Adi batAvela che. te ja dazavi che. A sAMbhaLI-vicArIne vidvAna putra, panI, dhana, dhAnyAdi rU5 gRhapAzano tyAga kare. kaI rIte? sAta prakAranA bhayathI hita thaI, parisaha upasargathI na Darato sAvadha anuSThAna ane bAhyAvRMtara parigraha taje. * sUtra-pa42 - tevA prakArano bhikSu anaMtakAya pati saMyata, anupama jJAnI tathA AhArAdinI eSA karanArane mizrAdeSTi anArya asabhya vacanathI pIDA pahoMcADe che, jema raNabhUmimAM agresara hAthIne zasenA pIDe che. * vivecana : anityavAdi bhAvanA bhAvelo sAdhu, gRhabaMdhana choDelo, AraMbha parigraha tajelo anaMtakAya-ekendriyAdinI sakhyaNu yatanA karavAthI, ananya sadeza jinAgamanA sArane pAmelo, zuddha AhArAdi vaDe vartato evo bhikSa, mithyA daiSTi pApopaha AtmAnA asabhya vacanothI vyathA pAme-pIDA pAme ane mATInA DhephA vaDe saMgrAmagata AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 hAthI jema bANa vaDe haNAya tema haNAya... * sUga-543 : tevA prakAranA loko vaDe kaThora zabdo tathA zItoSNAdi sparzathI pIDita jJAnI bhikSu prazAMta cittathI sahana kare jema vAyunA vegathI parvata kaMpato nathI, tema saMyamI mani parISaha upasathI calita na thAya * vivecana : anArya prAyaH loko vaDe kadarcita, eTale te puruSo kaDavA kaThora vacana vaDe Akroza kare zItoSNAdi du:kha utpanna kare, to paNa muni tene samabhAve sahana kare, kemake jJAnI samaje che ke - A mAsa pUrvakRta karmono vipAka che ema mAnato akaluSita aMtaHkaraNavALo thaIne vAyu vaDe na kaMpatA girinI mAphaka sthira rahe. have rUyanuM daTAMta * sUtra-544 : ajJAnIjano dvArA apAtA kaSTone samabhAve sahetA muni gItArtha sAthe vase ane traya-sthAvara badhAne du:kha apiya che, tema jANIne koI jIvone saMtApa na Ape. badhuM sahe te munine suzramaNa kahela che. * vivecana : parisaha-upasargone saheto ke iSTa-aniSTa viSayonI upekSA karato mAdhyasthabhAva dhArIne gItArtha sAdhu sAthe vase. kaI rIte ? azAtA vedanIya ke du:khathI pIDAtA traNasthAvara jIvone na pIDato AzravadvAra baMdha karIne pRthvIvatu parISaha upasargone sahenAra, samyagu rIte traNa jagatanA svabhAvane jANanAra che mATe te subramaNa kahevAya che. * sUtra-pa45 : avasarajJa, anuttara dharmapada pratipAta, vRSaNA tyAgI, dharmadhyAnI, sAvadhAna, tapa tejathI anizikha samAna tejavI muninA tapa, buddhi ane yazanI vRddhi thAya che. * vivecana : kALane jANanAra, namelo, pradhAna evA kSAMtyAdi dharmapadone jANIne Avo muni tRSNAne dUra karIne, dharmadhyAnamAM upayoga rAkhatA anizikhA mAphaka tapatejathI tapa, buddhi ane yazathI vRddhi pAme che. * sUtra-pa46 : pANI maganA rakSaka, anaMta jinoe savadizAmAM sthita jIvonI rasInA sthAnarUpa mahAvatonI prarUpaNA karI che, te mahAvato ghaNAM kaThina chatAM karmanAzaka che, jema prakAza aMdhakArano nAza kare che tema A mahAvata utd-dho-tiSTha dizAne prakAzita kare che. * vivecana :sarve paNa ekendriyAdi bhAvadizAne vize rakSaNa sthAnarUpa vratone anaMtajJAnAtma Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/4/-|-|546 ke nityapaNe rogadveSane jitanAra jine prarUpelA che. A vrato kAyara puruSathI na paLAya tevA, anAdi karmone dUra karavAmAM samartha che. jema agni upara, nIce, tIrthI dizA prakAzita kare che tema karmarUpI aMdhakAra dUra karavAthI traNe dizAne prakAzita kare che. have uttaraguNone kahe che- * sUtra-547 : 253 sAdhue rAgAdi nibaMdhajanaka gRhapAzathI baddha gRhasthAdi sAthe saMsarga na rAkhavo, strIomAM Asakata na thavuM, pUjA pratiSThAnI kAmanA na karavI. * vivecana : karmo vaDe ke rAgadveSanA kAraNarUpa gRhapAzathI baddha gRhastha ke anya tIrthika sAthe saMga na kare te bhikSu saMyamAnuSThAyI thAya, tathA strIno saMga na karato pUjanane taje-satkAra abhilASI na thAya. A janmamAM ane svargAdimAM e rIte manojJazabdAdi vaDe na svIkArAya te kaTu vipAka kAmaguNadarzI paMDita che. * sUtra-548 - tathA vimukta, jJAnapUrvaka AcaraNa karanAra, duHkha sahana karanAra bhikSunA pUrvakRt karmamala agni dvArA cAMdInA melanI jema zuddha thAya che. * vivecana : te prakAre mULa-uttaraguNadhAritvathI vimukta thayela tathA sad asadviveka rUpa parijJA vaDe cAlanAra, jJAnapUrvaka kriyAkArI tathA saMyamamAM dhRttimAt, asAtA vedanIyathI udIrNa duHkhane samyak sahe, kheda na kare, tene upazamAvavA vaidhanuM auSadha na zodhe, AvA bhikSunA pUrvakRt karma dUra thAya che. kaI rIte ? agni vaDe cAMdInI mAphaka, * X * * sUtra-549 : jema sarpa jIrNa tvacAne taje tema mUla-uttaraguNa dhArI bhikSu parijJAsiddhAMtamAM varte che, AzaMsA rahita thaI, maithunathI vita thaI vicare, te duHkhazAthI mukta thAya che. * vivecana : te mUla-uttaraguNadhArI bhikSu pipaLA adhyayanamAM batAvelA artha pramANe parijJA-siddhAMtamAM varte che. tathA A loka-paralokanI AkAMkSA rahita tathA maithunathI viramI, upalakSaNathI bIjA paNa mahAvratadhArI evo bhikSu jema sApa kAMcaLI utArIne nirmaLa thAya, tema muni paNa nakAdi duHkhazayyAthI mukta thAya che. * sUtra-550 : apAra jaLa pravAhavALA samudrane bhUjA vaDe pAra karavo dustara che tema saMsAra samudrane pAra karavo dustara che, tethI saMsAranA svarUpane jANIne, tyAga karanAra paMDita muni karmono aMta karanAra kahevAya che. AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 * vivecana : tIrthaMkara ke gaNadhara kahe che, saMsAra samudra mAphaka bhujA vaDe taravo kaThina che. kevo samudra ? ogharUpa. temAM dravya ogha te jaLa praveza, bhAva ogha te Asava dvAro tathA micyAtvAdi apAra jaLa. te kAraNe dustaratva kahyuM. AvA saMsArasamudrane jJaparijJA vaDe jANI pratyAkhyAna parijJA vaDe tyAga kara. sadasada vivekajJa muni A rIte karmano aMta kare che. 254 * sUtra-551 : je prakAre manuSye karma bAMdhela che, je prakAre temAMthI mukti kahI che. te rIte baMdha-mokSane je jANe che, te ja muni karmono aMta karanAra kahevAya. * vivecana : je prakAre mithyAtva AdithI prakRti, sthiti AdithI karma AtmasAt thAya che, tene A saMsAramAM manuSyo samyak darzanAdi vaDe toDe che te ja mokSa kahyo che. A rIte baMdha-mokSanuM svarUpa samyak rIte jANIne te pramANe vartanAra karmano aMta karanAra muni kahevAya che. - sUtra-552 : A loka ane paralokamAM ke baMnemAM jene koI baMdhana nathI tathA je nirAlaMbI ane kyAMya pratibaddha nathI, te sAdhu saMsAramAM garbhAdi paryaTanathI mukta thAya che. tema huM kahuM chuM. * vivecana : A loka, paraloka ane baMne lokamAM jene jarA paNa baMdhana nathI te A loka, paralokanI AkAMkSA rahita kyAMya pratibaddha nathI athavA zarIrI che, te saMsAramAM garbhAdi paryaTanathI mukAya che. - 4 - cUlikA-4 - vimuktino muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa thayo. 0 anugama kahyo. have nayo kahe che - te jJAna-kriyA nayomAM avatare che. temAM jJAnanaya kahe che - jJAna ja Aloka, paralokanA arthane Ape che. - 4 - 4 - jJAnanA viSayamAM yatna karavo evo je upadeza te naya e jJAnanaya che tevo artha jANavo. kriyAnaya kahe che, puruSane kriyA ja phaLadAyI kahI che, jJAnane phaLadAyI mAnela nathI, kemake strI, bhakSya, bhogano jJAtA jJAnathI sukhI thato nathI. tathA zAstrone bhaNavA chatAM loko mUrkha thAya che, paNa je kriyAvAna puruSa che te vidvAn che. zuM saMcita karelA auSadhanA jJAnamAtrathI rogarahita kare che tathA grAhya-grAhakano artha jANavA chatAM kriyAnA abhyAsane mATe prayatna karavo joIe te kriyA naya. have pratyekane AzrIne A paramArtha kahe che - jJAna ane kriyA vaDe mokSa che. AgamamAM paNa kahyuM che ke - sarve paNa nayonI bahuvidha vaktavyatAne choDIne sarvanaya Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 AcArAMgasUtra-saTIka anuvAda/2 2/4/-I-papara raSaSa vizuddha e che je caraNaguNa sthita sAdhu che. caraNa eTale kriyA, guNa jJAna. tenAthI yukata sAdhu mokSa sAdhanA mATe yogya che, te tAtpayarthi che. AcArAMga zrutaskaMdha-2 'AcArAgra'no | muni dIparatnasAgare karela TIkAsahitano anuvAda pUrNa 'AcAra' sUtranI TIkA karatA mane je punya prApta thAya te mane moDhAnA eka hetu mATe thAo. tenA vaDe karmonI azubha rAzi dUra thAo ane lokane ucca AcAra mArga pravaNa thAo. [ni.34] pUjya 'AcAra' sUtranI cothI cUlAnI A niyukti che. pAMcamI 'nizItha' nAmanI cUlA tenA pachI huM kahIza. [ni.348] pahelA zrutaskaMdhanA nava adhyayananA anukrame sAta, cha, cAra, cAra, pAMca, ATha, ATha, cAra uddezA vaDe jANavA. [noMdhelA uddezA ane ahIM apAyela uddezAnI saMkhyAmAM bheda che.) [ni.349] agiyAra, traNa, traNa, be, be, be, be, uddezathI ane bAkI ekasarA adhyayano jANavA. - X - X - 0 A uparAMta sAta mahAparijJA niryukti vRttine aMte ApI che. tenI koI vRtti ke vivaraNa noMdhAyela nathI. tethI ame paNa choDI dIdhela che. AcAra-sUtra Agama-1, aMgasUtra-1 bhAga-1-mAM zrutaskaMdha-1, adhyayana-1 thI 5 tathA bhAga-2-mAM zrutaskaMdha-1, adhyayana-6 thI 9 tathA zrutaskaMdha-2 (1) AcAra" nAmaka pahelA aMgasUtrano | muni dIparatnasAgare karela TIkA sahita anuvAda pUrNa * bhAga-ra pUro thayo che - X - X - X - X - X - X - Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa 15 - 16 | 17 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 25 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 | dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42. 29 30 ] 41.