Book Title: Siddhahemchandra Shabdanushasan Gujarati Vivaran Adhyay 01 01
Author(s): Hemchandracharya, Sanyamprabhvijay, Prashamprabhvijay
Publisher: Syadwad Prakashan
View full book text
________________
૨.૨.૨૨
નિ તીર્ષ ૨૪.૮૬' - નાન્ + fસ | જ રીર્ષo ૨.૪.૪” રાજાનું જ નાનો નો ૨.૨.૨૨ - રાની |
કવિ રીર્ષ: ૨.૪.૮૬
“ો : ૨૨.૭૨ ‘ પલાજો. .રૂ.
૨૦૯ – રીનાન્ + નમ્ - નાનનું
રાનીના
(iii) પાનાનો તિત. (iv) રાનાનો પથ (v) રાનીના
રાનન્ + આ નન્ + નો નન્ + મમ્ -ન્દ્રિયો: ૧.૨.૨૨' – મી ને પુર્ સંજ્ઞા મો ને સંજ્ઞા અને શુ સંજ્ઞા કવિ રીર્થ. ૨.૪.૮૧ નાન્ + ગો राजान् + औ राजान् + अम्
= નાનો
= રાનાના = રાનીના સ્ત્રીલિંગના સીમાસીમાનો, સીમાન, સીમાન અને સીમાનો પ્રયોગોની સાધનિકા પણ ઉપરોક્ત પ્રયોગો પ્રમાણે યથાયોગ્ય કરી લેવી.
(4) સ વિગેરે પાંચ પ્રત્યયોને જે સંજ્ઞા કરી છે તે પુંલિંગ-સ્ત્રીલિંગમાં જ થાય એવું કેમ?
(a) નામની (b) તેમની – સામન્ + ઓ અને વેપન્ + આ રી: .૪.૧૬' > મન્ + = સામની અને તેમનું + = તેમના
આ સૂત્રથી નપુંસકલિંગમાં ગો ને ઘુસંજ્ઞા ન થવાના કારણે 'નિ તીર્ષ: ૨.૪.૮૬' સૂત્રથી ને દીર્ધ આ આદેશ નહીં થાય, તેથી સામનો, તેમની આવું રૂપ થશે.
(5) શંકા - સૂત્રમાં પુમા અને સ્ત્રી શબ્દનું ઉપાદાન કર્યું છે, તેનો અર્થ ક્રમશઃ પુરુષ અને સ્ત્રી થાય. હાથ અને ચરણવાળા પુરુષાર્થમાં ઉપયોગી વ્યક્તિને પુરુષ કહેવાય. પણ હાથ અને ચરણવાળી વ્યક્તિ જો સ્તન-કેશવાળી હોય તો તેને સ્ત્રી કહેવાય. જો આ અર્થ ગ્રહણ કરશું તો સીમા સીમાન ઇત્યાદિમાં આ સૂત્રની પ્રવૃત્તિન થવાથી અવ્યાપ્તિ દોષ આવશે.
સમાધાન - સૂત્રનિર્દિષ્ટ પુના અને સ્ત્રી શબ્દો ત્તિના વાચક છે, તેથી પુંલિંગ અને સ્ત્રીલિંગ આવો અર્થ થશે, પુરુષ-સ્ત્રી આવો નહીં. માટે આવ્યામિ નહીં આવે.
શંકા - લિંગ એટલે શું? અનુમાનના હેતુ વિગેરે પણ લિંગ કહેવાય છે. શું તેમને અહીં લિંગરૂપે સમજવાના છે? અથવા તો માં જોડ, મ જો. .... એમ અનુગતબુદ્ધિ કરાવનાર ગોત્વજાતિ જેમ સંસ્થાન (આકારવિશેષ) થી વ્યંગ્ય છે, તેમ સ્ત્રીત્વાદિલિંગ પણ શું સંસ્થાનથી વ્યંગ્ય છે? તો તો સ્ત્રીત્વ-પુત્વ-નપુંસકત્વ પણ ગોત્વની જેમ
