________________
નીકળેલાઓએ કશું જ ઉમળ્યું નથી. પોતે ડૂળ્યા છે અને અન્ય કેટલાકોને પણ ડૂબાવ્યા છે.
શ્રી જૈનશાસનના સ્વ-ઉપકાર અને પરોપકાર સ્વરૂપને સમજવાની જરૂર છે. શ્રી જૈનશાસન ફરમાવે છે કે પોતાનો ઉપકાર ના હણાય પણ પોતાનો ઉપકાર સધાય એવી પ્રવૃત્તિમાં જ પરોપકાર સમાયેલો છે. જે પરોપકારમાં સ્વ હિત હણાય તે પરોપકાર વસ્તુત: પરોપકાર જ નથી.
આજે કેટલાકોમાં પરોપકારની અગર પરસેવાની દેખીતી ભાવના વધી છે, પણ તેમાં અજ્ઞાનનો અંશ વધારે છે, કારણ કે જે ધ્યેય દૃષ્ટિસન્મુખ રહેવું જોઈતું હતું તે ધ્યેય તેવાઓની દૃષ્ટિસન્મુખ નથી રહેતું. ‘એકે એક સારી ક્રિયા પોતાના જ આત્મકલ્યાણની મુખ્યતા રાખીને કરવી જોઈએ.’ એમ ન શાસન ફરમાવે છે. આ ધ્યેય દૃષ્ટિ સન્મુખ રહેવાથી આત્માને ઘણો ફાયદો થાય છે. ગમે તેવા કારમાં પ્રસંગે પણ આ ધ્યેય દૃષ્ટિસન્મુખ હોય તો સમાધિ જળવાઈ રહે છે. કોઈપણ સારામાં સારી અને ઘણો શ્રમ લઈને કરેલી પ્રવૃત્તિનું દેખીતું પરિણામ કદાચ ખરાબ આવી જાય તોયે આત્માને તે વખતે બીજાઓની જેમ આઘાત થતો નથી. જે પ્રવૃત્તિના પરિણામે જનતાએ વાહ-વાહ જ બોલવી જોઈએ તેવી સારી પ્રવૃત્તિ શુદ્ધ બુદ્ધિએ કરવા છતાં ય અજ્ઞાન જનતામાં નિંદા થાય તો ય શુભ ધ્યેયવાળાને આઘાત થતો નથી.
જેના ઉપર પોતે અનેક ઉપકારો કર્યા હોય તે ય અધમ બનીને અપકારથી બદલો આપે ત્યારે ય આત્મહિતના ધ્યેયવાળાને પેલાની દયા આવે, પણ તેના ઉપર ગુસ્સો ન આવે. એને એમ ન થાય કે મેં એના ઉપર ઉપકાર કર્યો તો ય આમ? એ તો એમ જ માને કે વસ્તુત: મેં મારા આત્મા ઉપર જ ઉપકાર કર્યો હતો અને મારા આત્મા ઉપર મેં જે ઉપકાર કર્યો તે નિષ્ફળ ગયો નથી અને નિષ્ફળ જવાનો ય નથી. આવી માન્યતાના યોગે સામો ઉપકારનો બદલો અપકારથી આપે તો ય તે આત્મા સમાધિપૂર્ણ દશાને ભોગવી શકે છે.
હું જે કાંઈ સારું કરું છું. તે મારા આત્માના ઉપકાર માટે જ કરું છું. આવી ભાવનાવાળો પરોપકારના ગમે તેટલા કાર્યો કરે તો ય ઘમંડી ૨૧
અયોધ્યાની યાદ, શણગાર અને પ્રવે...૨
