________________
ખામીનું દુઃખ જરૂર હોય. પોતાની ખામી ન હોય, તે છતાં પણ સ્વામીને માથે આવેલી આફતમાં ભવિતવ્યતાના યોગે જ પોતે નિમિત્તરૂપ બની ગયો, તોય સેવક એને પોતાનો દોષ માવ્યા કરે. | શ્રી લક્ષ્મણજીએ આ લાયકાત બરાબર કેળવી હતી. શ્રીમતી સીતાદેવીના અપહરણનો દોષ પણ પોતાને માથે શ્રી લક્ષ્મણજીએ લઈ લીધો. પ્રસંગ એવો બન્યો હતો કે કોઈ શ્રી લક્ષ્મણજીને દોષ દઈ શકે નહિ; છતાં કેઈ દોષ દેવા આવે તોય કહી શકાય કે, “એમા મારો શો ગુન્હો ? મને ખબર નહોતી કે વંશજાલમાં કોઈ આદમી હશે. ખબર હોત તો હું એવા શસ્ત્રહીન અને મારી સાથે નહિ લડવાને આવેલાને મારત શાનો ? એક તો લડવા નહિ આવેલો અને વળી શસ્ત્રહીન, એને મારનાર તો વીરતાને લજવનારો છે, એટલે ભવિતવ્યતા જ એવી કે મારે એ જાળ પાસે જવું, ત્યાં સૂર્યહાસ ખડ્ઝ જોવું, કૌતુકવશ હાથમાં લઈને અજમાયશ કરવાનું મન થવું, અજમાયશ માટે વંશજાલ ઉપર ઉપયોગ કરવો અને અજાણતા શંબુકનું શિર કપાવું ! શંબુકનું શિર કપાયા પછી પણ તેની માતા ચંદ્રણખા ત્યાં ન આવી હોત તો ? આવ્યા પછી પણ અમે હતા ત્યાં આવીને મોટાભાઈના રૂપથી પાગલ બની કામાધીન ન થઈ હોત તો ? તેની કામ વિવશતાને અમે આધીન ન બન્યા, એથી તેને કોપ ન ચડ્યો હોત તો ? કોપવાળી બનીને પણ તેણે તેના ભાઈ શ્રી રાવણની વિષય-કષાયની વૃત્તિ ઉશ્કેરીને તેણે તેને શ્રીમતી સીતાદેવીના રૂપમાં આંધળો ન બનાવ્યો હોત તો ! અને તે પછીય કૃત્રિમ સિંહનાદને સાંભળી શ્રીમતી સીતાદેવીને એકલા મૂકીને વડિલબંધુ યુદ્ધસ્થાને ન આવ્યા હોત તો ? અથવા યુદ્ધસ્થાને આવવું હતું, તો શ્રીમતી સીતાદેવીને સાથે લઈને આવ્યા હોત તો ? તો શ્રીમતી સીતાદેવીનું અપહરણ ન જ થાત, પણ સમજો કે ભવિતવ્યતા જ એવી કે એ બધું બન્યું.'
આવું શ્રી લક્ષ્મણજી કહી શકત કે નહિ? અથવા શ્રી રામચંદ્રજી શ્રીમતી સીતાદેવીને વનમાં એકલા જ મૂકીને કૃત્રિમ સિંહનાદ સાંભળી યુદ્ધભૂમિમાં ચાલ્યા આવ્યા, એ વાતને મહત્વ આપીને શ્રી રામચંદ્રજીની ભૂલથી જ શ્રીમતી સીતાજીનું અપહરણ થયું એમ શ્રી
સેવામાં કચાશ (હિં ને વાત્સલ્યમાં ઉણા દહિં..૪
દ્ર
